Woord: wijf
|
wijf , wijf
, vrouw. Bijna standvastig zegt men van zijne eigene vrouw sprekende mijn wijf. Anderen insgelijks. , Zijn wijf was niet te huis. Daar stond een wijf te dorschen. In ’t meervoudig is het op vele plaatsen wijs. Bijv. Er kwamen veel wijs voorbij. Gemalinnen van Koningen en Vorsten noemde men oudtijds ook wijf. Bron: Panken, P.N. (1850) Kempensch taaleigen, Idioticon I, A-Z, Idioticon II, H-Z, red. Johan Biemans, 2010, Bergeijk. |
|
wijf , wief , ‘t wief
, 1. zeer gewoon voor: vrouw; mans en wieven = mannen en vrouwen; Dr. Landr. (1608) III, 1: Hylixvorwaerden tusschen Man ende Wijf. Ook: de wiev’ = de vrouwen; als de meerv.: hoez´, glaoz, woord´, enz. In Groningen zegt de daglooner steeds: wien wief, of: ’t wief, en zij: mien kerel, of: kerel. Staten-Overz. wijf = vrouw. In ’t HD. Weib, inzonderheid van geringe lieden, voor: vrouw, gade, maar ook in deftigen stijl: ein edles Weib, enz. Verwant met het (Gron. Oostfr.) wif = vlug, levendig, bewegelijk, ongedurig, onrustig, enz.; met: wippen; (Gron. Oostfr.) wipwap, (Gron. Oostf.) wepel, enz.; (Dr.) wiep, enz.; wispelen, enz. 2. ’t wief = de vroedvrouw, (Gron. ’t olwief, ook: ’t wief). Bron: Molema, H. (1889), Proeve van een woordenboek der Drentsche volkstaal in de 19e eeuw, handschrift |
|
wijf , wîf , onzijdig
, wîve , vrouw. Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak |
|
wijf , wief
, (alleen enkelvoud, meervoud vroulú) onder de lagere klasse voor: vrouw. De daglooner zegt altijd: mien wief, of: ʼt wief, en als hij van zijns gelijken spreekt (ook wel van anderen!): ʼt wief, of: zien wief; ʼt ol wief, of alleen: ʼt wief, voor: de vroedvrouw; ook Drentsch. Zegswijs: ʼt smoakt as ʼn old wief onder dʼarms = ʼt is droog, smakeloos. Spreekwoord: Zoo wief zoo kerel = is de vrouw niet oppassend dan is de man het ook niet. – Dei gijn wief kriegen ken mout zōk mit ʼn hour behelpen = elk moet roeien met de riemen die hij heeft. Staten-Overzetting: wijf = vrouw; deftig Duitsche stijl: Weib, Engelsch wife, housewife = huisvrouw. Van: weven. olle wief (Ommelanden) = beuze wief (Vredewold), bij Steenwinkel: het booze wijf = vroedvrouw. Zie ook: olle. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
wijf , wijf , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, Zie een zegswijze op boer en schipper. – Ouwe wijven, als benaming voor sneeuwvlokken. || De ouwe wijven vliegen (het sneeuwt). Wat ’en ouwe wijven! Evenzo in Friesl.: De âlde wiven binne oan ’t bêdskodjen (bedschudden), de fearren stouwe der nei (DIJKSTRA, Uit Friesl. Volksleven 2, 281). Ook in Duitsland gelooft men, dat als het sneeuwt vrouw Holle haar bed schudt. Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
wijf , wief
, wijf. Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo. |
|
wijf , wief , onzijdig
, wiive , wiefien , vrouw, wijf. Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen |
|
wijf , wijfies , ,
, vrouwtjes. Doordat vele jaren achtereen op ’n druk punt in Katwijk een kort dametje met een even korte gedienstige een zaak in kruidenierswaren, galanterieën enz. had gedreven, ging men in plaats van deze juffrouwtjes ten laatste ook de plek, het samenkomen van zes straten op een klein plein, bij de wijfies noemen. Bron: Overdiep, G.S. (1949), Woordenboek van de Volkstaal van Katwijk aan Zee, Antwerpen |
|
wijf , wieve , [toponiem]
, groenland langs de Ruiten A. Woar de weg deur de wieven noa boven gijt (N.) Wievenbrugge, brug over de A.f , (Westerwolde) Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
wijf , wief , [zelfstandig naamwoord]
, wijf, vrouw. ‘t Mv. is vraauwlu; doar komen twij vraauwlu aan, Maar: òl wieven stubben ‘t ber oet, gezegde als het sneeuwt. Ook òlwieven, het nieuwjaarsgebak. Verder de widde wieven. Gain òl wief bleef achter ‘t spinnewail. Spr. zo wief, zo keerl = is de vrouw niet oppassend dan de man ook niet. Spr. n Kerel zunder wief is n peerd zunder teugel. ‘t Smoakt as n òld wief onder aarms = ‘t is heel erg droog.! Wief mit hoorns = de baker; ook ‘t òl wief. ‘t Wief = moeder de vrouw. ‘t Wief wil de boudel oan kaant hebben. n Ol wief en n òl kou Dat vaalt tou. Ik zel ‘t òl wief botter aan ‘t gat smeren en zulf dreug brood eten! = dat kun je begrijpen! dai doe ik nooit! Der is moar ain kwoad wief, maar elk dìnkt dat ‘t zienent is. Op naam van ‘t òl wief staan verschillende aandermansspreuken: Zo het ‘t zeten, zee ‘t òl wief, dou haar ze pispòt broken. Hou stiller hou beter, haar ‘t òl wief zegd, dou zat ze mit ‘t gat in de brannekkels. || 't òl wief; òld; widde wieven Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
wijf , wiefke , zelfstandig naamwoord onzijdig
, 1 vrouwtje, n Septiel wiefke.; 2 wijfje. ‘t Mantje hoalt vreten aan, as ‘t wiefke te brouden zit.; 3 swaarde wiefkes, spookverschijningen, die ongeluk aanbrengen. Vergelijk Widde Juvvers. Wiefkes en noakende wiefkes. || sokkeraai Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
wijf , t òl wief
, t òl wief: 1 ‘t òl wief mit hoorns = de baker.; 2 een oude vrouw, in tal van schertsende gezegden: Zo het ‘t zeten, zee ‘t òl wief, dou haar ze pispòt broken. Ik zel ‘t òl wief bòtter aan ‘t gat smeren en zulf dreug brood eten! = dat kun je begrijpen! Hou stiller hou beter, haar ‘t òl wief zegd, dou zat ze mit ‘t gat in de brannekkels = schik je naar de omstandigheden. n Òl wief Is veul gerief, n Òl man Is niks meer an. Ook: n Òld wief en n òl kou, Dat vaalt tou; n Òl keerl en n òl peerd Bin niks meer weerd. Of ook: n Òld wief en n òl kou Dat kin nog goan; n Òl keerl en n òl peerd Kin allain nait bestoan. || mainen; t beuze wief Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
wijf , wief , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, wieve , wiefken , vrouw, wijf Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
wijf , wief , vrouwelijk
, ’n wief vrouw, wijf. Bron: Kerkhoff, Chris (1970 ev), Dialectwoordenlijst van het Land van Cuijk, Cuijk |
|
wijf , woif , zelfstandig naamwoord
, Wijf, vrouw. Ook als troetelnaam voor een vrouw of (klein) meisje. | Gaan maar lekker sleipe, me woif. Verkleinvorm woifie. Ook als troetelnaam. | Wat is er, me woifie. Bron: Pannekeet, J. (1984), Westfries Woordenboek, Wormerveer |
|
wijf , wief , onzijdig
, wiever , wifke, wufke , wijf. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
wijf , wiêf
, slónzige vrow. Bron: Kuipers, Cor e.a. (1989), È maes inne taes. Plat Hôrster, Horst. |
|
wijf , wief
, vrouw; vrouw met wie men getrouwd is; stóm wief, domme vrouw. Bron: Crompvoets, H. en J. van Schijndel (1991), Mééls Woordeboe:k. Meijel: Medelo. |
|
wijf , wief
, wiem , wijf, vrouw; * de smerigste wieve hebt de lekkerste koffie: een koffiepot spoel je om maar was je niet. Bron: Werkgroep Dialekt van het Cultuur Historisch Genootschap Raalte (1995), Nieuw Sallands Woordenboek, Raalte |
|
wijf , wief , 0
, wieve, wieven , 1. vrouw (vooral Zuidwest-Drenthe, elders meestal verkl.) Wief is een beetie lomp, maar vrogger kun het wel (Hol), Zien wief hef hum in de steek elaoten (Noo), Dat is een flinke kerel, die meer verdient dan zien wief uut kan geven (Zdw), Ik wil wel hen, mar mien wief wil niet mit (Ruw), Hij hef een flink wievie kregen (Bov), Hai het een mooi wief (Eel), Hij hef jaank naor het wief (Die), Hij hef het wief in het nust zijn vrouw is bevallen (N:be:bij Hgv), Mit kaortspeulen wordt er nog wel wief zegd (Vtm), Het is een mooi wiefie maar een ondeugend wief (Nije) 2. vrouw in neg. zin Pas op, anders za’k je het wief ansturen (Wee), Dat wief hef de boks an, die hef haor op de koezen (Pdh), Det wief zit altied veur het raam te loeren (Bro), Wat hef dat wief er met te maoken (Dro), Die hef een kwaod wief (Anl), Dat is toch zo’n mal wief! (Bal) 3. in aold wief oude vrouw Daor zuj nog gien aold wief met veur de kont gooien van slechte koffie (Sle), De aolde wieven schudt het bedde uut gezegd als het sneeuwt (Pes), Wat lats do de lip jao hangen, der kan wal een aold wiefien op zitten te spinnen (Sle), Wat is dat veur een drokte? Antw. O, daor wordt een old wief op elaoten en de klompen wordt verlot (Hgv), (fig.) Het much um mij wal aolde wieven regen pijpenstelen (Hoh), Wat is dat een old wief van een kerel nieuwsgierige kerel (Bov) 4. in aold wief soort koek (Noord-Drenthe, Zuid-Drenthe), ook aol wieven (Kop van Drenthe) Wai kregen door kouk en aol wieven (Eev), Aole wief is kouke veur neijaor (Vtm), Aolde wieven met of zunder rozienen (Pei), ...met anies er in (Odo), z. ook aoldewievenkoek 5. in olde wieven grove pepernoten (dva), ook gezegd van een soort bonen (Zuidwest-Drenthe, Zuidoost-Drents veengebied) Vanmiddag ete wij olde wieven grote tuinbonen (Ruw), Olde wieven, dat waden een soort tuunbonen, die groter waden as normale tuunbonen. Wij nuumden ze ook wel pièerdebonen (Dwi) 6. in naokende wievies sneeuwklokjes (Kop van Drenthe) Naokende wiefies bluien al (Eel) 7. in witte wieven geesten (veroud.) Witte wieven, die zweeft boven het veen (Bal) 8. vroedvrouw (dva) *Een old wief en een olde koe / Gebruuk ie tot het ende toe / Een olde kerel en een old peerd / Die bint niks meer weerd (Zdw); Een dikke katte en een dik wief siert de boer zien heil gerief (Bco); Oons kent oons en Pieter kent het wief (Hgv); Een kwaod wief is de duvel van de kaore glene (Ruw); Het beste stuk huusraod is een goed wief (Eli); Aold en stief en nog gien wief (Mep); Katten en wieven moet in hoes blieven (Zey); Der zat een wiefien op de zul / Die keek in zien amnamnul / Het zee: Wat he’k mien amnamnul jao zwart / Ik heb er in gien zeuven jaor een kèrel in had oplossing van het raadsel: een vrouw, die in een smerige schoorsteen kijkt (Oos) Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
wijf , wijf
, vrouw, meestal in ongunstige betekenis. mv. wijver. Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
wijf , wief
, vrouw Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen |
|
wijf , wief
, vrouw. Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde. |
|
wijf , wéijf
, vrouw , Ut viel verkiird ût, zeej d’n boer, 't pérd góng kepot én't wéijf worde bèèter. Het viel verkeerd uit, zei de boer, het paard ging dood en de vrouw werd beter. Als alles verkeerd loopt. Verkleinvorm wéfke. Dé's 'n fief wéfke, alles 'r óp én 'r ôn én ók nog gezwak én ne goeje tétter. Het is nog 'n monter vrouwtje, alles erop en eraan en ook nog lenig en 'n vlotte babbel. Meervoud wéijve. We komme, al rèège’net aauw wéijve. We komen, al regent het oude wijven. Wij komen heel zeker, wat er ook gebeurt. Bron: Hendriks, W. (2005), Nittersels Wóórdenbuukske. Dialect van de Acht Zaligheden, Almere |
|
wijf , wief , wuuf , zelfstandig naamwoord
, et 1. vrouw 2. echtgenote 3. negatieve benaming voor een vrouw Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
wijf , wiéf , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, wiéver , wyfke , wijf , Zw: 't Keend kalt wie 'n aad wiéf. Zw: 't Rëngelt aw wiéver. Zw: E wawelwiéf: een kletskous. Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
wijf , kooj wèìjf
, 1. onaardige vrouw; 2. verachtelijke vrouw Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
wijf , wèìjf
, wefke , vrouw Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
wijf , wèèf
, wijf, vrouw. Bron: Luysterburg, J. e.a. (2007), Dialecten in het Zuidkwartier. Hoogerheide, Ossendrecht, Putte, Woensdrecht, Heemkundekring Het Zuidkwartier. |
|
wijf , wefke
, wijfje, vrouwtje. Bron: Luysterburg, J. e.a. (2007), Dialecten in het Zuidkwartier. Hoogerheide, Ossendrecht, Putte, Woensdrecht, Heemkundekring Het Zuidkwartier. |
|
wijf , wief , zelfstandig naamwoord
, wijf, vrouw. Zie ook: vrommes, vrouwe, mense. Bron: Kraijer, M., H. Mulder, D. Visscher en Ph. Bloemhoff (2009), Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse Taal, Kampen: IJsselacademie |
|
wijf , wief , waif, weef
, vrouw (vaak negatief bedoeld); een wief wat zich liggend probeert staonde te houwen, prostituee; ouwe wijven, kreukels. Bron: Scholtmeijer, H. (2011), Veluws handwoordenboek, Almere. |
|
wijf , wèèf , zelfstandig naamwoord
, vrouw (West-Brabant); wefke; verkleinwoord; vrouwtje (Den Bosch en Meierij) Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren |
|
wijf , wief , vrouwelijk
, wiever , wiefke , wijf , Mèt vastelaovendj gaon wae nao ’t aodwieverbal. Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
wijf , wiêf , wief , zelfstandig naamwoord
, wiever , wiefke , wijf; wiefke – vrouwtje van een vogelpaar Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
wijf , wiêf , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, wiêve/wiêver , wiefke , wijf Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
wijf , wèèf , zelfstandig naamwoord
, wèève , wèfke , "vrouw, wijf; Pierre van Beek – Met het rijmpje ""Beter de broek aan een wieg gescheurd dan een aauw (oud) wijf op bed gebeurd"" geeft ons volk uiting aan zijn mening over een huwelijk van een bejaarde man met een nog jonge vrouw. (Tilburgse taalplastiek 10 Nieuwe Tilburgse Courant – zaterdag 8 april 1950); MP gez. Ik was liever zene rôozekraans as zen wèèf; R.J. ik zeej teegen et wèèf - ik zei tegen mijn vrouw; Mandos - Brabantse Spreekwoorden - 2003 - hij is ermee gestèld as ene wèèver meej en lui wèèf (Pierre van Beek - Tilburgse Taalplastiek 1966)-hij kan met zo iemand niet werken; die is hem meer tot last dan tot hulp WBD 'òwt wèèf' (II:1051) - oud wijf, benaming van een verkeerde knoop (zie: aawwèèveknêup); Frans Verbunt (1996) - ge kunt nie alles hèbbe: goej booter èn en vèt wèèf; Piet van Beers – ‘Van tèùn veraandere is ok nie alles’: Tienus Môone ha 'n wèfke,/ zèg mar gerust, en lillek wèèf. (Brabants Bont 1; z.j., ca. 2005); WBD III.3.1:23 'wijf', vrouw - vrouw; WBD III.3.1:194: 'wijf', 'schooierswijf, schooister, schooierin, schooier, trut, sloerie' = schooiersvrouw; Cornelissen & Vervliet - Idioticon van het Antwerpsch dialect - 1899 - WIJF znw.o. - De buitenlieden gebruiken nog immer 'wijf' om hun echtgenoote aan te duiden en vinden daar niets onbeleefds of minachtends in. J. H. Hoeufft, Proeve van Bredaasch Taal-eigen(1836) - WIJF. De bouwlieden der Baronie van Breda, aan den kant der Langestraat wonende, noemen, van hunne eigene vrouwen sprekende, dezelve standvastig 'mijn wijf'. Z.a. WBD (III.3.2:178) wèèf = vrouw in het kaartspel; WBD (III.1.1:5) 'wijf’ = vrouw; WBD (III. 1.4:35) 'stom wijf' = domme vrouw; wèfke - verkleind vrouwtje, wijfje; Henk van Rijen - dè wèfke is nie prut, hurre.' - dat vrouwtje is niet voor de poes, hoor!; Cees Robben – ’n menneke... of wel ’n wefke (19570525); WBD III.4.2:63 'wijfke' - wijfje van een haas; WBD III 4,2:162 lemma Meikever met witachtige rug - Dit lemma bevat de specifieke benamingen voor een meikever die met meel bestoven lijkt te zijn. mulder – Tilburg; mulderke – Tilburg; molenaar – Tilburg; bakker – frequent in Tilburg; bakkerke – Tilburg; kapucientje – Tilburg, Goirle; manneke – frequent in Tilburg; wijfje, wijfke – frequent in Tilburg; Piet Brock, uit Vuurstintjes ketsen (1996) – Mölders/ Ge he't z'in soorten:/ 'nen bèkker of kappesien,/ 'n mènneke of 'n wèfke,/ dè kunde hil goed zien. Karel de Beer, Tilburgs bijnamenboek - 2000 - wèfke Eras (M.J. Eras) (blz.37); CiT (113) 'Dè wefke is nie prut, hùrre!'; WBD III.2.2:47 'jong wijfje' = jonge vrouw; WBD III.2.2:88 'wijfje' = echtgenote; wèève - meervoud van ‘wèèf’; wijven, vrouwen; Cees Robben – As lui wèève vlug worre... (19861212)" Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |
|
wijf , wie~f
, wie~ver , wiefke , wijf Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. + |