Woord: kogel
|
kogel , kògel , vrouwelijk
, kögeltjen, onzijdig kogel. Bron: Gallée, J.H. (1895), Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect, aanhangsel Twents |
|
kogel , kûgel , mannelijk
, bal, z. ook kògel. Bron: Gallée, J.H. (1895), Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect, aanhangsel Twents |
|
kogel , kógel , vrouwelijk
, kögeltjen , kogel. Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak |
|
kogel , kûgel , mannelijk
, bal. Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak |
|
kogel , koegel
, (= kogel); de prop van een proppenschieter, gewoonlijk kogeltjes van hijde (zie aldaar) gekauwd. Hoogduitsch Kugel. – Ook = schijtert (= stuiter); zie aldaar. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
kogel , [kool] , kochel , mannelijk
, Groote kool in de stoof. Zie bij glória en Janü̂̂arî. Bron: Draaijer, W. (1896). Woordenboekje van het Deventersch Dialect. ’s-Gravenhage: Martinus Nijhoff |
|
kogel , koegel , kogel , zelfstandig naamwoord
, Kogel. || Zo rond as ’en koegel. Hij vliegt as ’en koegel uit ’en stuk. Hy (schoot) hem een koegel door den kop …, dat hy stierf, SOETEBOOM, Ned. Schout. 252. Sonoy … heeft … het Kasteel beginnen aen te grijpen, ende de Mueren met Koeghelen soo geweldigh door-boordt, datter veel van des Hopmans Volck om den hals raeckten, SOETEBOOM, Stavoren 322. – De Holl.-Fri. vorm koegel komt ook bij de 17de-eeuwse Amsterdammers voor; b.v. BREDERO, Moortje 2978: “Wy stuuren altemet een twee, drie schepen uyt, vol botter, kaes, en broot, oock ketings, koegels, kruyt, d’welck wy verruylen an veel kostelycke waren” en herhaalde malen in HOOFT’s Ned. Hist. – Evenzo in Friesl., Gron. en Oost-Friesl. (HALBERTSMA 877; MOLEMA 214, KOOLMAN 2, 393). Zie verder FRANCK op kogel, GRIMM, D. Wtb. op kugel. – Vgl. koegelsteen, koegelen. Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
kogel , koegel* , kuugel
, (Hoogduitsch Kugel), ook = kogel in ’t algemeen, de oe eenigszins slepend; dit woord is met schoet* (schuut) een der weinige voorbeelden van verandering der o of oo in oe of uu; “koegel” ook in ’t Nederlandsch der 17e eeuw. Bron: Ganderheyden, A.A. (1897), Groningana – Supplement op H. Molema’s Woordenboek der Groningsche Volkstaal, Groningen (reprint 1985) |
|
kogel , kochel , mannelijk
, Groote kool in de stoof. = Glória, Janü̂arî. Bron: Draaijer, W. (2e druk 1936), Woordenboekje van het Deventersch Dialect, Deventer: Kluwer. |
|
kogel , kogel
, keugel , keugelke , kogel. Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo. |
|
kogel , kůůegel , [kůegǝl] , mannelijk
, kůůegels , küüegeltien , kogel Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen |
|
kogel , koegel , [zelfstandig naamwoord]
, 1 kogel. n Kenonskoegel. Koegel is deur de kerk. Wie kinnen der wel koegels van kaauwen (Hogeland) = ‘t is zeer taai (als hede voor de kogels in de knapbus). ‘t Is doadelk stròp en koegel (Hogeland) = bij ‘t geringste komen dadelijk geweldige bedreigingen; (ontleend aan ‘t voorlezen van de.krijgsartikelen, bij welke plechtigheid de soldaten nooit iets anders verstonden dan de woorden strop en kogel). Zai lopt as de koegel oet de slovve (Westerwolde) = zo hard ze kan; Hogeland ‘t gaait as koegel oet slòp, oet n òl stevel.; 2 ijzeren kogel om met Pasen met noten dik-en-dun te schaiten, Hogeland te riegken. Aldaar echter meestal niet met een koegel, doch met een doddel. Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
kogel , Kogel , [zelfstandig naamwoord]
, oude naam voor muts; ook keuvel. ‘t Woord leeft nog in ‘t Sint-Maartenrijm: Kip, kap, kogel Sunter-Meerten vogel.... Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
kogel , koegel
, kogel Bron: Steenhuis, F.H. (1978), Stoere en Olderwetse Grunneger Woorden, Wildervank: Dekker & Huisman |
|
kogel , koegel , zelfstandig naamwoord
, Verouderde variant van kogel. Vgl. Fries kügel. Zegswijze loupe as ’n koegel uit ’n stuk, heel hard lopen. Eigenlijk als een kogel uit een stuk geschut. Bron: Pannekeet, J. (1984), Westfries Woordenboek, Wormerveer |
|
kogel , koogel , mannelijk
, keugel , keugelke , kogel; bijenmasker of kap om de imker tegen bijensteken in het gezicht te beschermen. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
kogel , keugeltje
, kogeltje. Bron: Werkgroep Dialekt van het Cultuur Historisch Genootschap Raalte (1995), Nieuw Sallands Woordenboek, Raalte |
|
kogel , koegel , kogel , 0
, koegels , (Zuidoost-Drenthe, Noord-Drenthe). Ook kogel (Zuidwest-Drenthe, Kop van Drenthe) = 1. kogel ’n Hert maj niet met hagel schieten dat möt met ’n koegel (Sle), Doe was de kogel deur de karke doe was het veur mekaar (Klv), Zo hard as ’n koegel (Sle) 2. ijzeren balletje, stuiter (van metaal) Veur neutieschieten hadden wij ’n mooie dikke koegel (Schn), Met ’n dikke koegel pik wij de knikkers oet het pottie (Eex) 3. (vaak verkl.) kogel uit kogellager In een fiets zit ok koegelties (Emm) 4. dik rond snoepje Het kind had ’n dikke koegel in de mond (Pdh) Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
kogel , kogel
, kogel Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen |
|
kogel , koogels , zelfstandig naamwoord
, spr: As oew koogels grwooter worre as oew gewèèr, dan mokte nie veul mjeer klaor. Als je ouder wordt ben je sexueel niet meer zo aktief. Bron: Verschuren, Frans (2000), Tètte-leurs Woordeboek. Zèège n'èn Schrijve meej plotjes, Etten-Leur. |
|
kogel , koegel , kogel , zelfstandig naamwoord
, de; 1. kogel voor kanon of ander schietwapen 2. dikke bol, knikker van ijzer of ander metaal 3. glazen kogel uit een kogelflesje 4. elk der ballen bij het kegelen Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
kogel , koëgel , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, kuügel , kuügelke , kogel , VB: De kuügel vuur 't voëgelsjete wörde zelf gegoëte; rund (deel van een rund); koëgel; verkleinwoord; kuügelke; hoofdbescherming (van de imker) koëgel Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
kogel , koegel
, 1. kogel; 2. grote hoed (W.-Veluwe). Bron: Scholtmeijer, H. (2011), Veluws handwoordenboek, Almere. |
|
kogel , koogel , zelfstandig naamwoord
, koot van het paardenbeen (Tilburg en Midden-Brabant); koogel;kap van de imker (Land van Cuijk) Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren |
|
kogel , kogel , koeëgel , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, kogels/keugel/kuuëgel , keugelke/kuuëgelke , eerste vorm Buitenijen (kerkdorpen rondom stadskern), Nederweerts, Ospels; tweede vorm Weerts (stadweerts); kogel Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
kogel , kogels
, stalen knikkers. Het waren massief ijzeren ballen, die in gewicht varieerden van ongeveer 20 gram tot één kilo en geplaatst werden in de schotten van schepen om ze in evenwicht te houden of meer diepgang te geven. Eenmaal verroest werden de scheepskogels soms te koop aangeboden Bron: Grauw, Sibrand de en Gerard Gast (2014), ABC Dordt. Dordtse woorden en uitdrukkingen, dialect, verhalen en versjes, gedichten en straattypes, Asaprint Uitgeverij, Dordrecht. |
|
kogel , koogel , zelfstandig naamwoord
, kogel; WBD koogel, (Hasselt) koowgel - koot v.e. paard, ook 'haorbaand' genoemd Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |
|
kogel , kogel
, keugel , keugelke , kogel Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. + |