Het Meertens Instituut onderzoekt en documenteert taal en cultuur in Nederland en Nederlandse taal en cultuur in de wereld. Centraal staan de verschijnselen die het alledaagse leven in onze samenleving vormgeven.

Het boek Denkend aan Hollands van taalonderzoeker Khalid Mourigh staat op de shortlist van de Taalboekenprijs. In oktober 2025 wordt de winnaar bekendgemaakt.

Taalonderzoeker Kristel Doreleijers ontvangt een NWO Veni-subsidie voor onderzoek naar taalgebruik onder jongeren. Centrale vraag: in hoeverre maken jongeren bewust grammaticale ‘fouten’ bij het vormen van hun eigen jongerentaal? De resultaten van het onderzoek worden vertaald naar een nieuw lespakket over taalvariatie voor het vak Nederlands.

Het Meertens Instituut en de Universiteit Gent werken samen aan het Gesproken Corpus van de Nederlandse Dialecten (GCND). Dit corpus bevat geluidsfragmenten van dialecten die te beluisteren zijn op Dialectloket en de Dialectenbank van het Meertens Instituut. Help jij bij het transcriberen van deze databanken?

Vroeger vonden mensen binnen de muren van de kerk houvast, maar volgens onderzoek zet de ontkerkelijking in Nederland door. Nu die kerken in Nederland leeglopen, rijst de vraag: welke rol speelt de kerk nog?

Geuronderzoeker Inger Leemans en erfgoedonderzoeker Jules Rijssen werken aan een artikel over welke gevoelens de geuren van toko Kai Hing oproepen bij klanten en buurtbewoners. Het antwoord: de toko ruikt naar thuis.

Op 17 juli 2014 stortte de MH17 neer in Oekraïne. Twee van de inzittenden waren de opa en oma van podcastmaker Maartje Kral waardoor zij onderdeel werd van een publiek rouwproces. Hierover maakte ze de podcast Publiek verdriet, bij DOCS.

Van stinkende grachten tot de zoete lucht van suikerraffinaderijen: geur is een vaak vergeten toegangspoort tot het verleden. Dankzij recent geuronderzoek weten we steeds beter hoe Amsterdam vroeger rook – en wat die geuren ons vertellen over het dagelijks leven van toen én nu.

Hoe kan de relatie tussen planten en mensen nieuwe inzichten bieden bij maatschappelijke vraagstukken? Een recent gestart onderzoek zet planten in de schijnwerpers en onderzoekt hun culturele en ecologische betekenis in verleden, heden en toekomst.

In de podcast Dat smaakt naar Meertens nemen podcastmakers Michiel van de Weerthof en Lot Broos je samen met onze onderzoekers mee op een zoektocht naar antwoorden op veelgestelde taal- en cultuurvragen vanuit de samenleving. De derde aflevering gaat over straattaal en jongerentaal en is vanaf nu te beluisteren.

Hoe breng je geesteswetenschappelijk onderzoek – in al haar facetten – in kaart? Tom Heerschop, artist in residence van het Meertens Instituut, waagde zich aan een antwoord op deze vraag. Hij sprak met medewerkers en liet zich inspireren door de archiefwetenschap en de collecties van het instituut. Het leidde tot het participatieve kunstwerk Tussenruimte.

In hoeverre trekt taal zich iets aan van landsgrenzen? Moet taal natuurlijk zijn of kan taal ook bedacht worden? En is de interactie tussen dier en mens ook taal? Zomaar een greep uit de vragen die in het Meertens nieuwjaarsboek van dit jaar worden beantwoord. In Grenze(n)loze taal: een veelzijdige blik op taalvariatie storten 19 wetenschappers zich op uiteenlopende ‘talige’ grenzen en grenzeloosheid.

Hoe klinkt een verdwijnend dialect? Pieter van Reenen, gastonderzoeker linguïstiek en taalvariatie bij het Meertens Instituut, doet al meer dan 50 jaar taalonderzoek. Zijn werk is tot op de dag van vandaag van belang voor het behoud van oude dialecten uit Nederland en Vlaanderen.