Home

Venlo

Limburg

11. En Hae zag: Emus had twieë zeuns.

12. De jóngste van eur zag taege zien vader: Pap, gaef mich 't deil van ós vermeuge, det mich toekump. En hae verdeilde zien eigendóm ónder eur.

13. En 'n paar daag later zoot de jóngste zoon alles um in geld en ging op reis nao 'n vaer land, wao hae zien vermeuge opmakde in 'n laeve van waeld.

14. Wie hae d'r alles doorgedreid had, kwaam d'r enne zwaore hóngersnoeëd euver det land en hae begós ermooj te lieje.

15. En hae ging d'r op oèt en booj zich aan beej eine van de börgers van det land en dae steurde um nao 't veld um zien verkes in de gate te halde.

16. En hae winsde zich zienen boèk te völle mit de schale, die de verkes ote, maar nemus goof ze um.

17. Doe kwaam hae weer beej verstand en zag: Wievuuël daagloeëners van mien vader hebbe neet aete genóg en ik kóm heej um van d'n hónger.

18. Ik zal opstaon en nao mien vader gaon en taegen um zegke: Pap, ik heb gezundig taege d'n hemel en veur óg.

19. ik bin 't neet mièr waerd um ógge zoon geneump te waere; maak mich de gelièke van eine van óg daagloeëners.

20. En hae stónd op en ging nao zien vader truuk. En wie hae nog wièdaaf waas, zoog zien vader um en kreeg kómpassie. En hae leep um taege, veel um um de nek en kösde um.

21. En de zoon zag taegen um: pap, ik heb gezundig taege d'n hemel en veur óg, ik bin 't neet mièr waerd um ógge zoon geneump te waere.

22. Maar de vader zag taege zien slave: Bring mich ens gauw 't beste kleid heej en doot 't um aan en doot um enne rink aan zien hand en schoon aan zien veut.

23. En haol mich 't gemisde kalf en slach mich det, en laote weej 'n fieësmaol halde,

24. want miene zoon heej waas doeëd en is weer laevendedig gewaore, hae waas verlaore en is gevónde. En zeej begóste fieës te viere.

25. Zienen aldste zoon waas op 't land en wie hae doeënbeej hoès kwaam hurde hae mezièk en dans.

26. En hae reep eine van de knechs beej zich en vroog, waat t'r te doon waas.

27. Dae zag taegen um: Oggen broor is gekómme en óg vader haet 't gemisde kalf laote slachte, umdetten um gezónd en waal truuk haet.

28. Maer hae woort kwaod en woel neet nao binne gaon. Doe kwaam zien vader nao boète en dróng beej um aan.

29. Maar hae goof antwaord en zag taege zien vader: Kièk ens heej, jaorelank werk ik al beej óg en noeëts heb ik ógge wil getraoje, maar mich heb geej noeëts 'n geitebuukske gegaeve um mit mien kammeräöj fieës te viere.

30. Maar noow dae zoon van óg gekómme is, dae óg eigendom haet opgemak aan slechte vrouwluuj, heb geej veur um 't gemisde kalf laote slachte.

31. Maar hae zag taegen um: Jóng, dich bis alzelaeve beej mich en al 't mient is 't tient.

32. Wej meuste fieëste en bliej zien, want dienen broor waas doeëd en is laevendeig gewaore, hae waas verlaore en is gevónde.

Notes of the translator (a selection of the 5 pages that came with the text)

De tekst is bijna geheel weergegeven in het het dialect zoals ik het nu spreek. Hier en daar heb ik echter enkele oude woorden en woordvormen gebruikt die in het hedendaagse Venloos als verouderd zullen worden beschouwd. Enkele voorbeelden: doe (in de jaren veertig in het Venloos verdwenen en vervangen door toen), mit (sinds de jaren zestig verdrongen door met) en fieës (hoort men nog sporadisch, maar doorgaans is het nu fees). Derhalve kan men het hier door mij weergegeven dialect omschrijven als Venloos zoals alleen mijn generatie dat nog spreekt, verrijkt met 'Oudvenloos' door mij in de jaren zeventig opgetekend uit de mond van toen hoogbejaarden, allen geboren en getogen in de Venlose binnenstad.

11. Zag: verleden tijd van zegke, door de meeste Venlonaren tot ca. 35

jaar vervangen door zei (ik zag - dich zags - hae zags weej zagte > ik zei -dich zeis - hae zei -weej zeije). Het voltooid deelwoord blijft gezag.

12. Pap: vader is ook mogelijk, maar als aanspreekvorm wel sterk verouderd.

13. 'n Vaer land: wellicht beter is 'n wièdaafgelaege land.

14. Wie: voegwoord 'toen'. Het bijwoord 'toen' luidde doe, maar is nu toen.

Ermooj: ook ermood.

15. En hae ging d'r op oèt: eventueel kan ook en hae trok d'r op oèt.

booj zich aan: eventueel kan ook prissentere zich beej.

In de gate te halde: 'hoeden' bestaat in het Venloos niet, wel mogelijk is um op zien verkes te lette of um op zien varkes op te passe.

16. Ote: in het Venloos is het eigenlijk zo, dat minse aete en bieëste vraete. Maar de verkes ote is niet fout.

17. Doe kwaam hae weer beej verstand: ook mogelijk is kwaam hae beej

of woorte klaor van geis (woorte = woort hae). Toen in plaats van doe is acceptabel, maar tot zichzelf gaat te ver.

Overigens kan men doe in het dialect van zestigplussers uit Blerick en Hout-Blerick regelmatig waarnemen. In deze plaatsen, die tot de gemeente Venlo behoren, en ook in Boekend heb ik vorig jaar bij verschillende informanten doe opgetekend. Zij gebruiken doe en toen door elkaar ("...en doe heie weej gen sigarette mièr en toen hei ik niks te rouke...") In Hout-Blerick heb ik enkele malen doedertièd 'toentertijd' genoteerd.

Neet: dit neet wordt in het Venloos in zinnen met een tegenstelling vaak ter versterking van dat contrast ingevoegd. Neet kan ook voor de persoonsvorm staan, maar de beste plaats is erachter.

Genóg: ook mogelijk is zat.

19. Geneump te waere: te heite bestaat wel, maar zal in dit verband niet

gezegd worden. Wel: wie hits/hets dich? Ik heit Ton Hendrikx. Oudvenloos is wie schriefse dich? Ik schrièf mich Ton Hendrikx.

20. En kreeg kómpassie: ook zou nog kunnen en kreeg mitlieje (modern Venloos metlieje).

21. Taegen um: de n is een verbindings-n.

22. Mich: bij een dringend verzoek kan de imperatief door mich afgezwakt worden.

Doot 't um aan: kleier aan of oèttrekke kan, maar (zich) kleier aan of oètdoon is beter.

Hand: in het Oudblericks was 'zijn hand' zien hank, mv. henk (velarisering), maar in het Venloos is het sinds mensenheugenis zien hand (min of meer uitgesproken met sleeptoon), mv. hand (stoottoon).

24. Laevendig: laeventig en laevetig kunnen ook, al zal men tegenwoordig overwegend laevend zeggen.

Fieës: de teloorgang van het zelfstandig naamwoord fieës en het werkwoord fieëste is in het Venloos vrijwel definitief. Heel soms gebruiken enkele echte Venlonaren nog fieës, mv. fieëste, het werkwoord fieëste - fieësde - gefieës en samenstellingen als fieësmaol, fieësviere, fieësverke etc. In de dialecten van de Venlo omringende dorpen worden deze woorden frequent gehanteerd, maar in de stad zelf houdt men het heden ten dage op fees etc. Fieës e.d. beschouwt men er nu zelfs als boers en dorps. Men weet blijkbaar niet meer, dat enkel decennia geleden stadsdichteres Mien Meelkop (1901-1988) fieës in haar gedichtjes gebruikte (o.a. in Venlose vastelaovend, opgenomen in haar bundeltje Wao 't hert van vol is.... (Venlo 1980): ''t Is ein fieës veur jóngk en alt'.

26. Knechs: knechte kan ook.

Waat 't'r te doon waas: ook mogelijk is waat t'r loos was (wat is t'r/heej loos?).

Waas: de o.v.t. van het ww. zien kan in het Venloos op twee manieren worden vervoegd: ik waas - dich waas - hae waas - weej ware - geej ware -zeej ware en ik waar - dich waars -hae waar - weej ware- geej waart - zeej ware. Voltooid deelwoord gewaes.

27. Oggen broor: lidwoorden, voornaamwoorden en bijvoeglijke naamwoorden krijgen een genus-n als ze voorafgaan aan mannelijke woorden die beginnen met een klinker of met b, d, t en h.

Og vader: net als bij de overige mannelijke woorden (bijv. broor) zou het bezittelijk voornaamwoord bij vader verbogen moeten worden: dit hoort men echter zeer zelden, tenzij er een bijvoeglijk naamwoord tussen het bezittelijk voornaamwoord en vader wordt geplaatst: miene alde vader, miene gooje vader. Analoog hieraan wordt mienen broor tegenwoordig ook wel mien broor.

Umdetten um: umdet hae um. De n in umdetten is een verbindings-n.

28. Dróng beej um aan: eventueel en (dae) verzóch 't um nadrökkelik of en (dae) dwóng um.

29. Werk ik al beej óg: bin ik al beej óg in deens zou kunnen, maar in deens zien is eigenlijk 'in militaire dienst zijn'.

Kaameräöj: tegenwoordig vrinde.

31. Al 't mient is 't tient: ook wel ...is 't dient.

32. Weej meuste fieëste: ook wel weej zoele (juus) mótte fieësviere.

Notes of the editor

Kloeke code: L 271

This translation corresponds with the 1874 translation nr.: 54

To be found in 1874 dialecticon vol. I, p. 283-285

Name of the dialect in the 1874 dialecticon: Venlo

This dialect is a representative of the region: Venlo

De nieuwe Winkler