Oldenzaal
Overijssel
11. En Hee zea: Iemand har twee zöns.
12. n Jongsten van eer zea tegn zien vaar: Vaar, doo mie van ons eigndom t part, wat mie tookump. En hee verdeeln t bezit onder eer.
13. En nen dag of wat later zetn n jongstn zön alns um in geld en gung op reis noar n land wiedvot, woarat e zien geld verkwistn in n leavn van oaverdoad.
14. Too'r der alns deur har jagd, kwam der nen zwoarn hongersnood oaver dat land en hee begon gebrek te liedn.
15. En hee trok der op oet en drong zich op an een van de börgers van dat land en dén stuurn um noar t veld um ziene varkns te heudn.
16. En hee begeern zienn boek te vuln met de scheln, dee't de varkns aatn, meer nich een gaf um dee.
17. Too kwam e tot zichzölf en zea: Woovöl dagloners van mien vaar hebt brood in oavervlood en ik vergoa hier van n honger.
18. k Zal opstoan en noar mien vaar hengoan en um zegn: Vaar, ik heb zundigd tegn n hemmel en veur oe,
19 k bin t nich meer weerd nen zön van oe te hetn; stel mie geliek met eenn van oew dagloners.
20. En hee stun op en gung weer teruw noar zien vaar. En too'r nog wied of was, zag zien vaar um en wördn deur ontfarming bewoagn. En hee leep um temeut, veel ne um n hals en kusn um.
21. En n zön zea tegn um: Vaer, k heb ezundigd tegn n hemmel en veur oe, k bin t nich lenger weerd da'k nen zön van oe het.
22. Meer de vaar zea tegn ziene slaavn: brengt rap t kistntuug hier en doot um dat an en doot um nen ring an ziene hand en schoon an ziene veut.
23. En haal t gemeste kalf op en slach dat, en loa'w hengoan en n feestmoal holdn,
24. den zön van mie was ja dood en is opni'j leavntig wordn; hee was verloorn en is vondn. En zee begonn feest te viern.
25. n Oldstn zön van um was op t land en too'r kort bie t hoes kwam heurn e meziek en dans.
26. En hee reep een van de knechtn bie zich en vroog wat of der te doon was.
27. Den zea tegn um: oew breur is komn en oew vaar hef t gemeste kalf loatn slachtn, umdat e ne gezond en wal weer hef.
28. Meer hee wördn hellig en wol der nich ingoan. Too kwam zien vaar noar boetn en drong bie um an.
29. Meer hee antwoordn en zea tegn zien vaar: Joa kiek, a zoovöl joar bin k bie oe in dienst en aait he'k doan noar oew gebod, meer mie he'j nooit nen jongn ziegnbok doan um met miene kammeröar feest te viern.
30. Meer no den zön van oe is komn, den oew eigndom verkwasket hef met slechte vrouwleu, he'j veur dén t gemeste kalf loatn slachtn.
31. Meer hee zea tegn um: Jong, doe bis aait ja bie mie en al wat van mie is, is ok van die.
32. Wie mosn feestviern en blier wean, dien breur hier was ja dood en is leavntig wordn, hee was verloorn en is vondn.
Notes of the editor
Kloeke code: G 207
This translation corresponds with the 1874 translation nr.: 74
To be found in 1874 dialecticon vol.I, p. 361-365
Name of the dialect in the 1874 dialecticon: Oldenzaal
This dialect is a representative of the region: Twente
© 2000-2007 KNAW/Meertens Instituut
Notes of the translator
De gebezigde spelling is die van de Kreenk vuur de Twentse Sproak.
11. Iemand; vanwege de zinsconstructie moet dit onvertaald blijven. Er is het woord wel, maar dan in zinnen als der hef hier ok wel loopn, an de spoorn te zeen ('hier heeft ook iemand gelopen, aan de sporen te zien'), of wél mot ja n eersten wean (iémand moet toch de eerste zijn'). Het ums voor 'iemand' (cfr. Dijkhuis: Twents Woordenboek/Twents in Woord en Gebruik, Enschede 1991, p.1080) heb ik in Oldenzaal nooit gehoord. Minder letterlijk vertaald zou de zin luiden: nen man of nen vaar har twee zöns.
12. Jongstn; in de laatste jaren is er een tendens (in het kader van een toegroeien naar een regio-dialect?) om de doffe ò te vervangen door (uitspraak als in luchtbrug), zoals die in de meeste varianten van het Twents en het dialect van óver de grens (met dezelfde uitspraak) voorkwam. Hier en daar heb ik dat in de vertaling dan ook gedaan, zoals gung in 13, stun op in 20; terwijl weer begon in 14, drong zich op in 15 etc. De doffe ò was lange jaren zeer algemeen en vrij typisch voor het Twents van Oldenzaal.
En hee verdeeln t bezit onder eer; in minder letterlijke vertaling en met bovengenoemd 'ouderwets randje' zou dit zijn en hee maakn veur eer t spil (speciaal voor onroerend goed) oet mekaar.
14. Too'r e; in toenemende mate zien we bij Twentse platschrievers deze en soortgelijke samentrekkingen wegvallen. Daar wordt het dan eerder too at hee. Dus ook hier weer dat 'ouderwetse randje' in de vertaling.
15. Heudn; hier zit iets van de genoemde 'plechtstatigheid in, temeer omdat, mét de uitgedrukte activiteit, ook het woord verdwenen is. Minder plechtig klinkt om op ziene varkens te pasn/ ouder; om let te gewn op ziene varkns.
16. Begeern; hetzelfde als boven bij 15. 'Gewoner' zou klinken en um n leefstn zol e zich n boek wa vol wiln etn.
17. Woovöl; wordt steeds meer verdrongen door hoovöl.
18. Deur ontfarming bewoagn; iedere Oldenzaler zal deze woorden meteen begrijpen uiteraard, maar... nooit gebruiken. Ze 'klinken' gewoonweg niet. Gezegd zou worden vol meddeliedn of iets dergelijks.
21. Het; is wel vertaald, maar als zodanig in Oldenzaals/Twents onbekend.
22. Kistntuug; is eigenlijk het beste pak, trouwpak of kostuum bij begrafenissen e.d. Het werd dan ook zorgvuldig (veelal op boerderijen) in zware, vaak geornamenteerde, eikenhouten kisten bewaard. Het woord kleed heb ik omzeild, omdat dit uitdrukkelijk naar dameskleding verwijst, meer speciaal naar jurken van dikkere en duurdere stof.
27. Gezond en wal; de vertaling 'kan' wel, maar veel vertrouwder zou klinken zonder let of brök.
29. Aait he'k doan noar oew gebod; de letterlijke vertaling en nooit he'k oew gebod oavertredn zou bijzonder geforceerd overkomen.
Nen jongn ziegnbok; strikt genomen zou er ziegnbukske (ook vaak met s) moeten staan. Maar de moeilijkheid met bukske lag bij de sterk overheersende betekenis van 'broekje' en op die manier zou de vertaling in feite wat al te koddig worden.
30. Verkwasket; wat ouderwets.