Abraham
| Titel: | Abraham |
| Volgnummer: | 060 |
| Afbeeldingen: |   |
| Beschrijving: | Het verband tussen de leeftijd van vijftig jaar en Abraham is te vinden in het evangelie van Johannes, 8:57. Jezus noemt Abrahams blijdschap over zijn (Jezus'') komst waarop hem met ongeloof wordt gevraagd dat hij nog geen vijftig is en toch Abraham gezien zou hebben. Door misinterpretatie van deze passage kwam de nu zeer populaire uitdrukking met bijbehorende folklore (aanbieden van een Abrahamkoek, plaatsen van een pop bij het huis) in zwang. Soms wordt er verband gelegd met de uitdrukking weten waar Abraham de mosterd haalt. In Van Dale komen sinds 1898 diverse betekenisomschrijvingen voor van Abraham gezien, als “gezegd van iemand die reeds 50 jaar oud is en nog ongetrouwd”, “hij is al 50 jaar oud”, “hij is gestorven” tot de huidige “vijftig jaar geworden zijn”. De zegswijze Sara gezien hebben komt voor het eerst voor in 2005. Eerder (1992) gaf Van Dale wel sara, een benaming voor de pop van brooddeeg, etc. in de vorm van een oude vrouw, die een vrouw op haar vijftigste verjaardag kreeg. In Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen van K. ter Laan staat zij is de Sara, in de betekenis “zij is al ouder en is nog moeder geworden”. Nu betekent zij is de sara, net als zij heeft Sara gezien, voor de meeste mensen “zij is vandaag vijftig geworden”. De uitdrukking “Weten waar Abraham de mosterd haalt” heeft de betekenis van op de hoogte zijn van alles; goed bij de tijd zijn, of ironisch: van iets overbekends op de hoogte zijn, en berust niet op een bijbelse passage. Vanaf de 19e eeuw zijn pogingen gedaan om het woord mosterd te verbinden met mutsaard, takkenbos. Voor de uitleg dat de uitdrukking verwijst naar de geschiedenis van Abraham die zijn zoon gaat offeren en daarvoor takken als brandhout nodig heeft, is nauwelijks bewijs. De uitdrukking zou kunnen komen van in het oudere Nederlands bekende verbindingen als iemand om de mosterd sturen, ‘iemand met een smoesje wegsturen’. Om de mosterd gaan betekent ook ‘een eenvoudig boodschapje doen’. De zegswijze heeft geen relatie met de uitdrukking Abraham zien, hoewel beide spottenderwijs in verband gebracht worden met een zekere wijsheid die een vijftigjarige zou hebben. Het Abrahambeeld in het Slotpark (Abrahamhoek) werd aangeboden door het Abrahamcomite ter gelegenheid van de vijfde Abrahamdag. In 1963 nam Leo Wellens, ook oprichter van het Oosterhoutse carnaval, het initiatief om op de eerste zaterdag van oktober een Abrahamdag te houden voor mannen die in het lopende jaar vijftig zijn geworden of worden. De voeten zijn bewust zo groot gemaakt dat de kranslegging, het ritueel dat bij de Abrahamdag hoort, geen probleem oplevert. |
| Trefwoorden: | claimen, toeëigenen, identiteit, logo, beeldmerk, symbool, standbeeld, bijbelse, zoon, bijbelpassage, discussie, opmerken, vijftig, leeftijd, geboorte, dood, overlijden, betekenis, ongetrouwd, zegswijze, pop, brooddeeg, moederschap, moeder, standbeeld, verzamelplaats, vrouw, verjaardag, mosterd, halen, spot, ironie, koek, carnival, voet, groot, kranslegging, Abraham, Sara, Johannes, Jezus, Joden, Van Dale, Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen, K. ter Laan, Slotpark, Abrahamhoek, Oosterhout, Abrahamcomite, Abrahamdag, Leo Wellens, Daniel Cornelis (Niel) Steenbergen |
| Verhalenbank: | n.v.t. |
| Stad en streek: | n.v.t. |
| Links: | https://onzetaal.nl/taaladvies/abraham-sara-gezien-hebben http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/abraham |
| Locatie: | Oosterhout, Slotpark, Abrahamhoek |
| Maker: | Daniel Cornelis (Niel) Steenbergen (1911-1997) 1967 Natuursteen |
| Info replica: | Identiek aan standbeeld: ja Opschrift: Wijs is hij die weten wil waar Abram de mosterd haalt Formaat: Maker: |
| Opmerkingen: | Van den Bosch noemde het beeldje “Wijs is hij die weten wil waar Abram de mosterd haalt.” Replica is mogelijk uitgebracht om het beeld deels te financieren. Verkoop replica door VVV Oosterhout. Zie nummer 059. Sara |
| Foto's: | |
| Documentatie Van den Bosch: | Archief MI 344: 291-293, 291 Archief Meertens Instituut 344: 59, 60 |
| Tekst Van den Bosch: | Sticker onderop: Staat in Oosterhout Brabant Slotlaan + Leuven Sint Domaspark |