Zoekresultaten: 1 vreemd woord gevonden

Klik op het trefwoord voor meer informatie

• ▾ gas [stof in luchtvormige toestand, waarvan de naam is gevormd door de Vlaming Jan Baptist van Helmont (1579-1644)]
  Download als .xml-bestand
  zelfstandig naamwoord ; datering: 1648;
  thema: wetenschap
  bron: CW

  Toon/Verberg alles

  • ▾ Arabisch (Egypte) ghāz [stof in luchtvormige toestand] <via Frans>
    afleidingen en samenstellingen: ghāzi 'gasvormig'
    bron: Hinds 1986   (Hind)
    
  • ▾ Arabisch (Irak) ghāz [stof in luchtvormige toestand] <via Frans>
    bron: Woodhead 1967   (Woodhead)
    
  • ▾ Arabisch (Marokko) gaz [stof in luchtvormige toestand; kerosine] <via Frans>
    bron: Otten   pc   (Otten pc)
    
  • ▾ Arabisch (MSA) ghāz [stof in luchtvormige toestand; petroleum, olie] <via Engels>
    afleidingen en samenstellingen: ghāzī 'gasvormig'
    etymologie: de betekenis "petroleum, olie" is beperkt tot de Maghreb-landen
    bron: Wehr 1961   (Wehr)
    
  • ▾ Arabisch (Palestina) ghāz, kāz [olie] <via Engels>
    bron: Otten   (Otten, p.c.)
    
  • ▾ Atjehnees gaih [stof in luchtvormige toestand]
    afleidingen en samenstellingen: minyeu' gaih = gasoline, oetroleum
    etymologie: minyeu' = olie
    bron: Djajadiningrat 1934   (RA)
    
  • ▾ Azeri gaz [stof in luchtvormige toestand; snelheid] <via Russisch>
    bron: Mahmud 2004   (Mahmud)
    
  • ▾ Bulgaars gaz [stof in luchtvorminge toestand]
    bron: Milev 2005   (Milev)
    
  • ▾ Chinees wasi [stof in luchtvormige toestand] <via Japans>
    status: verbastering
    etymologie: Van Japans gasu
    bron: Kuiper 1993   (Kuiper)
    
  • ▾ Deens gas [stof in luchtvormige toestand; snelheid; kletspraat]
    afleidingen en samenstellingen: tage gas på nogen, gasse=iemand voor de gek houden, giver den gas=gas erop!, gasmaske=gasmasker, gaspedal=gaspedaal
    etymologie: efter græsk kháos (jf. kaos), dannet af den nederlandske kemiker van Helmont (1577-1644) i Bruxelles som betegnelse for kultveilte
    bron: Becker-Christensen 2005   Brüel 1993   Jessen 1883   Katlev 2000   Arnesen   (Fremmedordbog, PNOE, Jessen, EO2, Arnesen)
    
  • ▾ Duits Gas [stof in luchtvormige toestand]
    datering: 1751-1800
    afleidingen en samenstellingen: gasometer, gasifizieren, dissousgas
    etymologie: bedacht door de belgische chemicus J. B. Van Helmont (1577–1644), gebaseert op het neoklassiche woord cháos. Het <g> komt overeen met het griekse <ch> en wordt in het Duits als /g/ weergegeven. Grimm: HELMONTS gedankenkreise wäre darin weiter zu kommen. wie er an das griech. χαος denken konnte, vorgestellt wol als eine urluftmasse, aus der sich alles verdichtet habe durch chemische processe, erklärt sich etwa durch gutturale aussprache des ch- sowol als das g- nach nl. art. Bluhme schrijft van "Grieks", maar ook: Nhd. von Paracelsus und J.B. van Helmont (Brüssel) eingeführt.
    bron: Bluhme 2005   Grimm 1854-1971   Kluge 2002   Weber 1878   (Kluge, Weber 1878, Grimm, Bluhme)
    
  • ▾ Engels gas [stof in luchtvormige toestand; benzine; spiritus]
    datering: 1658 (1651-1700)
    afleidingen en samenstellingen: gas-bubble, -fire, -flame, -jet, -lamp; gas alert, attack, bomb, -bombardment, war, warfare; gas-lighting; gas-charged, -driven, -filled, -heated, -laden, -lighted, -lit adjs.; gas-lighting, -maker, -making, -tester, -testing; gas-delivering, -producing, -yielding adjs.; gas-tight adj. gas alarm; gas analysis; gas-apparatus; gas arc; gas-balloon; gas barrel; gas-bath; gas-battery; gas-bellows; gas-bill; gas-black; gas-bleaching; gas-blower; gas-boiler; gas-bottle; gas-bracket; [etc. etc. te veel, weggehaald behalve wat wij ook kennen]; gas-burner; gas chamber; a gas-stove; so gas-cooking; gas-engine; gas-furnace; gas-lighter; gas mask; gas-meter; gas oven; gas-pipe; gas-bag, gas-fitter, gas-fitting, gas-light, gas-man, gas-plant.
    etymologie: A word invented by the Dutch chemist, J. B. Van Helmont (1577–1644), but avowedly based upon the Gr. <gk>x<gaacu>oj</gk> (‘halitum illum Gas vocavi, non longe a Chao veterum secretum.’ Ortus Medicinæ, ed. 1652, p. 59<ts>a); the Dutch pronunciation of g as a spirant accounts for its being employed to represent Gr. <chi>; perh. suggested by Paracelsus's use of chaos for the proper element of spirits such as gnomes: see gnome2.Van Helmont's statement having been overlooked, it has been very commonly supposed that he modelled his word on Du. geest spirit, an idea found at least as early as 1775 (Priestley On Air Introd. 3). Van H. also invented the term blas, which has not survived, while gas has been adopted (usually in the same form) in most European languages; the spelling in F. and Pg. is gaz, which was also employed by English writers for a time.
    bron: Onions 1983   (OED2, ODEE)
    
  • ▾ Esperanto gaso [stof in luchtvormige toestand] <via Duits>
    afleidingen en samenstellingen: gasujo ‘gasfles’, mingaso ‘mijngas’, ridgaso ‘lachgas’
    etymologie: geleend via Du Gas met ondersteunende bronwoorden Fr/Ru gaz, Eng gas. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
    bron: Cherpillod 2003   Vilborg 1989-2001   (Cherp, Vil 2)
    
  • ▾ Frans gaz [stof in luchtvormige toestand]
    datering: 1670 (1651-1700)
    afleidingen en samenstellingen: gazéifier, gazéification, gazer, gazage, gazé, gazeux, gazier, gazoduc, gazogène, gazoline, gazomètre, camping-gaz, dégazage, dégager
    etymologie: PR: gas, 1670; mot de Van Helmont (1577-1644), d'apr. lat. chaos
    bron: Dubois 1979   Robert 1993   (PRobert, Larousse)
    
  • ▾ Hongaars gaz [stof in luchtvormige toestand] <via Duits>
    datering: 1789 (1751-1800)
    bron: Benkő 1993   (EWU)
    
  • ▾ Indonesisch gas [stof in luchtvormige toestand; aerosol; symbool voor snelheidsopvoering in auto (gas geven)]
    afleidingen en samenstellingen: lampu gas = gaslamp; pipa gas = gaspijp
    bron: Stevens 2004   (S&S-T2004)
    
  • ▾ Italiaans gas [stof in luchtvormige toestand]
    etymologie: Nome ricavato nel 1600 da G.B.van Helmont, dal lat. chaos, gr. cháos 'materia informe'.
    bron: Bolelli 1989   (Bolelli)
    
  • ▾ Jakartaans-Maleis gas [stof in luchtvormige toestand; scheet]
    afleidingen en samenstellingen: ngegas = meer gas geven met de motor of auto
    bron: Chaer 1976   (CHAER)
    
  • ▾ Japans gasu [stof in luchtvormige toestand]
    datering: 1822 (1801-1850)
    bron: Vos 1963   (Vos 1963, 1985, 1989)
    
  • ▾ Javaans gas [natuurkundige stof; petroleum, gasoline]
    bron: Pigeaud 1989   (Pigeaud)
    
  • ▾ Keiëes gas [stof in luchtvormige toestand]
    bron: Geurtjens 1921   (Geurtjens)
    
  • ▾ Koreaans kasŭ [stof in luchtvormige toestand] <via Japans>
    bron: Vos 1963   (Vos 1963)
    
  • ▾ Kroatisch gas [stof in luchtvormige toestand]
    bron: Anić 2003   (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
    
  • ▾ Lets gāze [stof in luchtvormige toestand]
    etymologie: gas (17.gs.beļģu ķīmiķa J.B.van Helmonta radīts termins) < gr. chaos haoss + hol. geest gars
    bron: Baltutis 2005   (U. Baltutis)
    
  • ▾ Macedonisch gas [stof in luchtvormige toestand]
    afleidingen en samenstellingen: gas-avtomat, gas-generator, gas-dinamo
    bron: Širilova 2001   (Širilova)
    
  • ▾ Madoerees gas, ēggas [stof in luchtvormige toestand]
    afleidingen en samenstellingen: gas mennya’ = aardgas, mennya' ēggas = petroleum
    etymologie: mennya' = olie
    bron: Safioedin 1977   (ASIS, PH)
    
  • ▾ Makassaars gâs, gâsá [lichtgas, motorgas]
    afleidingen en samenstellingen: ágâsá, anggâsá = gas geven, aanvallen, op z'n kop geven, sigâsá = elkaar aanvallen, met z'n allen hard werken
    bron: Cense 1979   (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
    
  • ▾ Maltees gass [stof in luchtvormige toestand] <via Italiaans>
    bron: Aquilina 2006   (Aquilina)
    
  • ▾ Menadonees gas [stof in luchtvormige toestand; gaspedaal]
    bron: Warouw 1985   (MSW)
    
  • ▾ Noors gass [stof in luchtvormige toestand]
    etymologie: BO: ordet ble laget av den belgiske fysikeren og kjemikeren J.B. van Helmont, 1580-1644, etter gr khaos i bet 'luft'; ; ein von dem brüsselerr cheniker van Helmont (gestorben 1644) mit dem gedanken an gr. chaos (oder möglicherweise an nhd. Gäscht) erfundenes wort.
    bron: BO 2005   Falk 1910-1911   Arnesen   (BO; FuT, Arnesen)
    
  • ▾ Oekraïens gaz [stof in luchtvormige toestand] <via Russisch>
    bron: Beloded 1970   (Beloded)
    
  • ▾ Oost-Jiddisch gazn [gas; damp, lucht, uitwaseming] <via Russisch>
    bron: Šapiro 1984   (RES)
    
  • ▾ Perzisch gâz [stof in luchtvormige toestand] <via Frans>
    afleidingen en samenstellingen: gâz dâdan 'optrekken, gas geven'
    bron: Lazard 2000   (Lazard)
    
  • ▾ Pools gaz [stof in luchtvormige toestand]
    bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
    
  • ▾ Portugees gás [oneindig samenpersbaar gas, waarvan het volume de inhoud van het vat aanneemt] <via Frans>
    datering: 1813 (1801-1850)
    afleidingen en samenstellingen: gaseificaça<~>o: -zei- 1873; gaseificar: -zei- 1858 (adapt. do fr. gazéifier); gaseiforme: -zei- 1844 (do fr. gazéiforme); gasista xx; gasogênio: gazogêno 1873 (do fr. gazogène); gasolina xx (do fr. gasoline); gasômetro: gazo- 1858 (do fr. gazomètre); gasosa xx; gasoso: gazoso 1844
    etymologie: Do fr. gaz (no séc. xvii gas), voc. criado pelo cientista flamengo van Helmont (1577-1644), a partir do gr. cháos, cujo som consonantal inicial correspondia, no flamengo, ao g. Eis como se refere van Helmont, em Ortus Medicinae (ed. 1652, p. 59a), à criaça<~>o do vocábulo: "halitum illum Gas vocavi, non longe a Chao veterum secretum" ("chamei aquele sopro de Gas, forma na<~>o muito distinta do chaos dos antigos").
    bron: Cunha 1986   (Da Cunha)
    
  • ▾ Russisch gaz [stof in luchtvormige toestand; (Bargoens) gaspistool, spiritualiën]
    datering: 1803 (1801-1850)
    afleidingen en samenstellingen: Bijv.nmw. gázovyj
    etymologie: Aus nhd., ndl. Gas oder frz. gaz. Das Wort ist eine willkürliche Bildung des Brüsseler Chemikers J.B. van Helmont (1577-1644) nach dem Worte Chaos, das er bei Paracelsus fand, s. Loewe KZ. 63,118 ff., Falk-Torp 301.
    bron: Černych 1993   Dovhopolyj 2005   Šanskij 1963   (Vasmer, Cernych, ESR, Dovhopolyj p.c.)
    
  • ▾ Saramakkaans gási [(gas)oven]
    bron: WOLD   (WOLD)
    
  • ▾ Servisch gas [stof in luchtvormige toestand]
    bron: Klajn 2006   (Klajn)
    
  • ▾ Soendanees ĕnggas [stof in luchtvormige toestand]
    bron: Coolsma 1913   (Cool1913)
    
  • ▾ Spaans gas [gas; benzine]
    datering: 1817 (1801-1850)
    afleidingen en samenstellingen: gaseoso, 1843; gaseosa gasificar. Gasógeno. Gasolina, fin S. xix, formado con el lat. oleum `aceite'; gasolinera. Gasómetro
    etymologie: Parlabra inventada por el químico flamenco J.B. van Helmont (-1644), insiprándose en el lat. chaos `caos', que sus predecesores alquimistas empleaban en el mismo sentido.
    bron: Corominas 1983   (Corominas)
    
  • ▾ Sranantongo gas [stof in luchtvormige toestand]
    status: Ambigu: Nederlands of Engels
    bron: Blanker 2005   (Prisma S-N 2005)
    
  • ▾ Surinaams-Javaans gas [stof in luchtvormige toestand]
    bron: Vruggink 2001   (Hein)
    
  • ▾ Turks gaz [stof in luchtvormige toestand; (brandend) maagzuur] <via Engels>
    afleidingen en samenstellingen: gaz vermek 'ophitsen, aanzetten tot'
    bron: Kiris 2008   (Kiris)
    
  • ▾ Wit-Russisch gaz [stof in luchtvormige toestand] <via Russisch>
    bron: Černych 1993   (Cernych)
    
  • ▾ Noord-Sotho gase [stof in luchtvormige toestand]
    status: Ambigu: Afrikaans of Engels
    bron: Jennings 1995   (KVW)
    
  • ▾ Zuid-Sotho gase [stof in luchtvormige toestand]
    status: Ambigu: Afrikaans of Engels
    bron: Jennings 1995   (KVW)
    
  • ▾ Tswana gase [stof in luchtvormige toestand]
    status: Ambigu: Afrikaans of Engels
    bron: Jennings 1995   (KVW)
    
  • ▾ Koerdisch gaz [stof in luchtvormige toestand] <via Frans>
    bron: Qilorî 2002   (Qilorî)
    
  • ▾ Grieks gkazi /gázi/ [stof in luchtvormige toestand]
    bron: LTKN 1999   (LTKN)
    
  
  
  Toon pijlen voor indirecte ontleningen
  

  Semitisch	Maleis-Polynesisch
  Turks	Slavisch (Indo-Europees)
  Chinees	Germaans (Indo-Europees)
  Geïsoleerde talen	Romaans (Indo-Europees)
  Fins-Oegrisch	Baltisch (Indo-Europees)
  Indo-Iraans (Indo-Europees)	Creooltalen gebaseerd op een Germaanse taal (Nederlands of Engels)
  Niger-Congotalen	Grieks (Indo-Europees)