Zoekresultaten: 1421 Nederlandse woorden gevonden (beginnend met B2)
Gebruikte filters:
A| B| C| D| E| F| G| H| I| J| K| L| M| N| O| P| Q| R| S| T| U| V| W| X| Y| Z| Toon/Verberg alle informatie in de uitklapmenu's
|
Visualiseer de resultaten
|
|
Toon op de kaart
één cirkeltje per uitleenwoord
|
|
Toon op de kaart
één cirkeltje per taal
|
|
Toon op een tijdslijn
|
-
▾ baadje
[(Indisch-Nederlands) kledingstuk]
-
▾ Papiaments
bachi
[kledingstuk]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Singalees
bācci-ya
[kledingstuk]
-
▾ Xhosa
bhatyi
[kledingstuk]
<via Afrikaans>
-
▾ Zoeloe
bhantshi
[kledingstuk]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
onderbaadje
[struisvogelveren van onder de vleugel]
<via Afrikaans>
datering: 1896 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier S. Afr. Du. onderbaadje) waistcoat, onder under + baatjie jacket.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Papiaments
bachi
[kledingstuk]
-
▾ baai
[inham]
-
▾ Deens
baj
†verouderd
[inham]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bai II (offene meeresbucht), von holl. baai, das aus span. bahia „hafen" entlehnt ist, wohl eigentlich ein baskisches wort
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Arnesen (FuT, Arnesen, OOD)
-
▾ Duits
Bai
[inham]
<via Nederduits>
datering: 1451-1500
status: ontlening onzeker
etymologie: Duden: mlat.-span.-fr.-niederl.; die; -, -en. Kluge: Standaard vanaf 17de eeuw. Entlehnt aus nndl. baai zunächst zu mndd. (sand)baie, dann in die Standardsprache. Das Wort kommt von frz. baie, das am ehesten zu frz. bayer "gähnen, klaffen, den Mund aufmachen" gehört (wie Mündung u.ä.). Die übliche Herleitung aus dem Namen des französischen Ortes La Baie (über span. bahía) läßt sich nicht ausreichend stützen. Goedel: Aus dem Niederländischen ins Niederdeutsche und von hier um die Mitte des 17. Jahrhunderts ins Hochdeutsche gedrungen. Bartz: Niederdt. sandbai, "bucht mit Sandgrund" (15. Jahrh) aus niederländ. "baai", die aus mittelfranzös. "baie"->Bucht. Herkunft umstritten. Theorien u.a. 1 aus span. "bahia", 2 von mittellat. "baia", 3 aus altfries. *baga.
bron: Bartz 2007 Duden Fremd 1990 Goedel 1902 Kluge 2002 Smet 2004 (Duden Fremd, Kytzler, Kluge, Goedel, Bartz, Smet 04)
-
▾ Negerhollands
bai, bay
[inham]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: bay (Hesseling 1905), bai (djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Noors
bai
[inham]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bai II (offene meeresbucht), von holl. baai, das aus span. bahia „hafen" entlehnt ist, wohl eigentlich ein baskisches wort
bron: Falk 1910-1911 Arnesen (FuT, Arnesen)
-
▾ Deens
baj
†verouderd
[inham]
-
▾ baai
[weefsel]
-
▾ Deens
baj
[weefsel]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: via platty. baie el. holl. baai af oldfr. baie, af uvis opr. Nederlands wordt als mogelijkheid genoemd. OOD: laant gennem mnt. baie (jf. hty. boi) ell. holl. baai fra fr
bron: Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Hårbøl 2004 (Fremmedordbog, Fremmed2, OOD)
-
▾ Duits
Boi
(dialect)
[dik flanel]
status: ontlening onzeker
etymologie: Schlüter in zijn: "Anhang: Mundartwörter weniger gesicherter"
bron: Schlüter 1952 (Schlüter)
-
▾ Engels
bay
†verouderd
[grove wollen stof]
datering: 1581 (1551-1600)
status: Ambigu: Nederlands of Frans ; ontlening onzeker
etymologie: a. F. baie, or its Du. repr. baai, f. F. bai, baie, the colour bay: see baize.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Indonesisch
baai
[weefsel]
-
▾ Lets
baika
[zachte, losgeweven, wollen stof]
<via Pools>
status: ontlening onzeker
etymologie: poļu bajka < hol. baai < senfr. baie vilnas audums
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
bajus
[soort grove, losgeweven, wollen of katoenen stof]
<via Pools>
status: ontlening onzeker
etymologie: lenk. baja < vok. tarm. Baie
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Noors
boi (bai, boy)
[soort grove, losgeweven, wollen stof]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: over mnty. baie ell. baai fra gfr. baie; til formen boi , jf. fr. boie , ty. boi; BO; gj lty fra gfr
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi, FONi; BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
bájka
[wollen stof; ruige wollen jas]
<via Russisch>
-
▾ Pools
baja, bajka
[wollen stof; ruige wollen jas]
status: ontlening onzeker
etymologie: Auch poln. baja, bajka dass. Vermutlich über ndl. baai entlehnt aus frz. baie 'Wollgewebe', woher auch nhd. Boi, dass. Die Quelle ist lat. badius 'kastanienbraun', s. Matzenauer 101, Preobr. 1, 12, Kluge-Götze EW. 68.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Russisch
bájka
[wollen stof; ruige wollen jas]
datering: 1658 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: Auch poln. baja, bajka dass. Vermutlich über ndl. baai entlehnt aus frz. baie 'Wollgewebe', woher auch nhd. Boi, dass. Die Quelle ist lat. badius 'kastanienbraun', s. Matzenauer 101, Preobr. 1, 12, Kluge-Götze EW. 68.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR)
-
▾ Wit-Russisch
bájka
[wollen stof, ruige wollen jas]
<via Russisch>
-
▾ Deens
baj
[weefsel]
-
▾ baai
[wijn]
-
▾ Duits
Baai
†verouderd
(dialect)
[wijn]
-
▾ Duits
Baai
†verouderd
(dialect)
[wijn]
-
▾ baaivanger
[kledingstuk voor zeelieden; ruwe matroos, zwierbol, haantje de voorste; de voornaamste; zwierig schip ]
-
▾ Duits
Baaifanger, Booifanger
(dialect)
[grof iemand, iemand die ruzie zoekt]
status: ontlening onzeker
etymologie: Uitspraak met "oo" is volgens Foerste gebaseerd op het Gronings. Foerste: Ich habe das Wort nur von meinen Gewährsleuten aus Hinte und Maswerum (Krh.) gehört. (plus citaten in boeken)
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
Baaifanger, Booifanger
(dialect)
[grof iemand, iemand die ruzie zoekt]
-
▾ baaizout
[(verouderd) zeezout]
-
▾ Deens
bajsalt
[zeezout]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD zegt Engels of Duits: efter eng. baysalt ell. ty. baisalz (boisalz), Törnqvist: Nederlands
bron: Dahlerup 1919-1956 Törnqvist 1977 (OOD, Törnqvist)
-
▾ Zweeds
baya, baysalt
†verouderd
[zeezout]
status: ontlening onzeker
etymologie: Törnqvist: aus mndl. baye sout. Aus span. bahia (daraus frz. baie, Bucht (=mengl. baie, engl. bay). Das rohe Seesalz stammt aus Bai südlich von Nantes
bron: Törnqvist 1977 (Törnqvist)
-
▾ Deens
bajsalt
[zeezout]
-
▾ baal
[zak]
-
▾ Arowaks
bali
[vat om vis in te doen]
-
▾ Baskisch
bala
[zak; schoof, garve]
<via Frans>
datering: 1746 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: gari-bala ‘tarwebaal’
etymologie: Volgens Lh Laag-Navarrees en van uitheemse herkomst. Sar 2 geeft geen regionale beperkingen.
bron: Lhande 1926 Sarasola 1984-1995 (Lh, Sar 2)
-
▾ Engels
bale
[bundel, pak]
datering: 1324 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: ME. bale, perh. a. OF. bale, balle, = Pr. and Sp. bala, It. balla, palla, med.L. bala, balla, ‘ball’ and ‘rounded package,’ generally taken to be an adoption of OHG. balla, palla, ball (ball n.1); though some refer it to Gr. <gk>p<gaacu>lla</gk> ball. But the Eng. may be immediately from Flemish bale (mod.Du. baal) ‘bale,’ itself adopted from F. or other Romanic lang. Bale and ball have from the first been distinct in Eng., though ball (for F. balle) is occasional in this sense in 17–18th c.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE bale 2)
-
▾ Ests
pall
[zak]
-
▾ Fins
paali, paalu
[hooibaal; wolbaal]
datering: 1851-1900
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
bron: Häkkinen 2004 Kirjoittaja 1999 Nurmi 1998 Sadeniemi 2002 (KH, NSSK, SKP, TN)
-
▾ Indonesisch
bal
[zak]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: berbal-bal = per baal
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
bal
[dichtgenaaide juten zak voor handelswaar; hoeveelheid handelswaar]
-
▾ Noors
balle
[groot pak lichte, samengeperste handelswaar; hoeveelheid handelswaar]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: balle (inpakken, inwikkelen)
etymologie: mnty. balle, ty. ballen
bron: NROi (NROi)
-
▾ Zweeds
bal
[groot pak lichte, samengeperste handelswaar]
-
▾ Arowaks
bali
[vat om vis in te doen]
-
▾ baan
[weg]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1340-1350;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bane
[(spoor)weg; levensweg]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bane 'fri og åben plads' oprindelig 'slagen el. jævnet vej' vist ¯ forældet bane 'slag, voldsom død, drabsmand' (jf. banemand, banesår)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Indonesisch
ban
[railbaan; racebaan; start- en landingsbaan; tennisbaan]
-
▾ Javaans
ban
[weg; railbaan]
-
▾ Makassaars
bâng
[racebaan; afstandsmaat]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Noors
bane
[weg voor bepaald verkeer, meest in samenstellingen (kjørebane, jernbane); sportplaats; buitenste (slijt)laag van een band; (in samenstellingen) vlak deel van gereedschap]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. bane 'åpen vei, fri plass
bron: NROi (NROi)
-
▾ Zweeds
bana
[weg; spoorlijn; loopbaan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bana 'tävlingsbana'; av lågty. bane 'öppen, jämn plats eller väg'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bane
[(spoor)weg; levensweg]
-
▾ baanbreker
[wegbereider]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1858-1873;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Fries
baanbrekker
[wegbereider]
-
▾ Fries
baanbrekker
[wegbereider]
-
▾ baantje
[betrekking]
-
▾ Duits
Baantje, Bantje, Baanchen, Baantjen
(dialect)
[betrekking]
status: ontlening onzeker
etymologie: Smet 92: allgemein verbreitet, Smet 83: Die meisten stammen, wie zu erwarten, aus der Seemannssprache. Foerste: Das Wort ist in Ostfriesland, wie auch im übrigen Niederdeutschland, sehr bekannt. Schlüter: Bes. zur Grenze hin noch gelegentlich gebraucht. RhWB zonder opgave: Kleverland, Xanten
bron: Foerste 1938 RhWB 1928-1971 Schlüter 1952 Smet 1983 Smet 1992 (Smet 92, Smet 83, Foerste, Schlüter, RhWB)
-
▾ Duits
Baantje, Bantje, Baanchen, Baantjen
(dialect)
[betrekking]
-
▾ baar
[draagbaar]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1201-1250;
thema: wetenschap
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
båre
[soort brancard; lijkkist]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: laant fra mnt bare. DDO: gammeldansk baar, tysk Bahre af roden i bære.
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD, DDO)
-
▾ Frans
bière
[doodkist]
datering: 1080 (1051-1100)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR: frq. *bera `berrie'
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Fries
baar
[lijkbaar]
-
▾ Noors
båre
[draagbaar; lijkkist]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty bare, besl. m bære; FuT: = ahd. bâra (nhd. Bahre), as. bâra (holl. baar)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
baar
†verouderd
[doodsbaar]
-
▾ Deens
båre
[soort brancard; lijkkist]
-
▾ baar
[nieuweling]
-
▾ Duits
Baar
[onervaren matroos]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Orinbaar = nieuweling (Kluge See)
etymologie: Kluge: noch nicht ganz erfahrener Matrose (Vgl. Ohrlamm) Röding 1794. Fremdwort nach nl. baar "zeemand die voor het eerst van zijn leven de linie passeert en in Indië komt". Meyer Groß: Ohrlamm (holländ. oorlam), alte Bezeichnung eines befahrenen Matrosen; Gegensatz dazu der Baar (holländisch orinbaar), Jungmann oder unerfahrener Seemann. Foerste: Bei den älteren Seeleuten in Emden noch bekannt.
bron: Foerste 1938 (Kluge See, Meyer Groß, Foerste)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
baar
†verouderd
[nieuweling; dom, onwetend]
-
▾ Duits
Baar
[onervaren matroos]
-
▾ baar
[golf]
-
▾ Negerhollands
baeren
[golven van de zee]
-
▾ Negerhollands
baeren
[golven van de zee]
-
▾ baar kleed
[kleed zonder pool]
-
▾ Amerikaans-Engels
barraclade
†verouderd
[zelfgemaakte gladde wollen deken]
datering: 1848 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. baar, bare bare, having no nap; kleed cloth
bron: Carpenter 1908-1909 Clapin 1902 Craigie 1938-1944 (Craigie, Bartlett, Neumann, Clapin, Carpenter; Van der Sijs 2009)
-
▾ Amerikaans-Engels
barraclade
†verouderd
[zelfgemaakte gladde wollen deken]
-
▾ baard
[haar op kin en wangen; balein]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bad
†verouderd
[haar op kin en wangen; bakkebaard]
<via Negerhollands>
-
▾ Deens
barde
[balein]
status: ontlening onzeker
etymologie: PNOE: 1. enten (a) fra nederlandsk baard 'skæg' (b) el. fra tysk Barte 'barde', vist egl. pl. af Bart 'skæg' (jf. bakkenbart, knebelsbart) . Fremmed2: af ty. Barte el. holl. baard, jf. ty. Bart skæg. Jessen: Nederduits. Skautrup: Nederlands of Duits. FuT: kann wegen seiner form nicht heimischer abkunft sein (vgl. anord. bard-hvalr, 'bartwal'), sondern muß, eben sowie schw. barder, dem holl. baarden ( = d. Barten), ableitung von holl. baard (= d. Bart, siehe bart), entlehnt sein; vgl. frz. barbes, span. port. barbas, engl, barbs „walfisehbarten", zu lat. barba „bart". Der anord. name war sonst tålkn, wovon norw. dial. kvalto(l)kn: siehe tökn. Saabys: Nederlands, Kluge: Wohl regional niederdeutsch oder niederländisch entstanden und eigentlich aus dem Plural von Bart (nndl. baarden) rückgebildet. Duden Universal: viell. zu niederl. baarden, Pl. von baard = Bart, nach der Ähnlichkeit mit herabhängenden Barthaaren]: Hornplatte im Oberkiefer der Bartenwale; Fischbein. Grimm: es erscheint zunächst der pl. walfischbarten oder -barden; dies ist das ndl. baarden, eigentlich der pl. von baard (vgl. engl. barbs walfischbarten), aus dem pl. ist erst ein fem. sing.
bron: Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Duden Universal 2003 Falk 1910-1911 Grimm 1854-1971 Hårbøl 2004 Jessen 1883 Kluge 2002 (Fremmedordbog, PNOE, Fremmed2, Jessen, Skautrup, FuT, Saabys, Kluge, Duden Universal, Grimm)
-
▾ Deens
skæg
[balein]
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: OOD: overs. af ty. barte ell. holl. baard; sj.
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Duits
Barte
[bij vissen: draadvormige uitwassen aan de bovenlip]
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Walfischbarte
etymologie: Kluge: Wohl regional niederdeutsch oder niederländisch entstanden und eigentlich aus dem Plural von Bart (nndl. baarden) rückgebildet. Duden Universal: viell. zu niederl. baarden, Pl. von baard = Bart, nach der Ähnlichkeit mit herabhängenden Barthaaren]: Hornplatte im Oberkiefer der Bartenwale; Fischbein. Grimm: es erscheint zunächst der pl. walfischbarten oder -barden; dies ist das ndl. baarden, eigentlich der pl. von baard (vgl. engl. barbs walfischbarten), aus dem pl. ist erst ein fem. sing.
bron: Duden Universal 2003 Kluge 2002 (Kluge, Duden Universal, Grimm)
-
▾ Esperanto
barto
[balein]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Du Barte. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Fries
baard
[haar op kin en wangen]
-
▾ Negerhollands
baard, bād
[haar op kin en wangen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: baard (old1776) bād (djdj1926)
bron: Josselin 1926 (old1776, djdj1926)
-
▾ Noors
barde
[balein (behaarde, driehoekige hoornige platen bij walvissen)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. barde ell. holl. board «skjegg»; sm. ord som barde, vikingeskib med høi, jernbeslått stavn (som kaltes «skjegg», gno. barð); BO: fra lty eller nederl., 'skjegg'; FuT: kann wegen seiner form nicht heimischer abkunft sein (vgl. anord. bard-hvalr, 'bartwal'), sondern muss eben sowie schw. barder, dem. holl. baarden (= d. Barten) entlehnt sein; vgl. frz. barbes, span. port. barbas, engl. barbs, 'wallfischbarten'; zu lat. barba, 'bart '.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; Bo; FuT)
-
▾ Russisch
bárdy
†verouderd
(dialect)
[vezelachtige hoornplaten aan de bovenkaak en het gehemelte van de walvis]
datering: 1885 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Baarden d.w.z. walvisbaarden: de vezelachtige hoornplaten aan de bovenkaak en het gehemelte van de walvis, waaruit het balein wordt verkregen (Ndl. Wdb. 2, 828). Hieruit kan het in Archangel (op het schiereiland Kola) voorkomende russ. woord bardy zijn overgenomen, dat door Podvysockij 4 wordt verklaard door het zuiver russ. equivalent: kitovyj us. Men kan hier ook denken aan noorw. (de., zw.) barder, zie Vasmer 1, 55. Maar is overneming uit ndl. baarden niet even waarschijnlijk, zo niet waarschijnlijker? Zie over het ôaančsnijden en de talrijke įoarcžsnijderijen te Zaandam, waarvoor Peter grote belangstelling toonde, Scheltema 2, 226 en 391, vgl. 4, 162: De handel der Nederlanders in balein, kaviaar en vischlijm. Vgl. Groenland, Spiets, Harpoen (Zee- en Scheepst. 77) als woorden die betrekking hebben op de walvisvaart.
bron: Meulen 1959 (VdMeulen 1959)
-
▾ Zweeds
bard
[walvisbaard]
datering: 1762 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bard-val; baardwalvis
etymologie: sedan 1762; av nederl. baard, samma ord som ty. Bart 'skägg'
bron: SAOB 1898 (SAOB; NEO)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bad
†verouderd
[haar op kin en wangen; bakkebaard]
<via Negerhollands>
-
▾ baardman
[man met baard of dier met baardachtige uitsteeksels; meesachtige vogel; antieke stenen kruik met een baardige kop aan de hals]
-
▾ Fries
baardman
[man met een volle baard]
-
▾ Noors
bartmannkanne
[middeleeuwse kan met baardmasker]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. bartmann «mann med skjegg»
bron: NROi (NROi)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
baardman
[naam van enkele barbeelachtige vissoorten]
<via Afrikaans>
datering: 1853 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afrikaans, f. baard beard + man man.
bron: OED2 1989 Silva 1996 (OED2, DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
baardman, baardmannetj(i)e
[vogel met baardachtige strepen op de keel]
<via Afrikaans>
-
▾ Fries
baardman
[man met een volle baard]
-
▾ baars
[beenvis]
-
▾ Bretons
bars
[beenvis]
<via Frans>
datering: 1744 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: un emprunt au francais dialectal bars issu du moyen neerlandais baerse, barse
bron: Deshayes 2003 (DEB)
-
▾ Deens
bars
[beenvis]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bars ¯ fællesgermansk *barsaz egl. '(fisken med den skarpe) børste' (nemlig dens skarpe og stive rygfinne) ¯ indoeuropæisk *bhórsos, *bhrsós'spids, børste' (jf. aborre, burre); besl.m. tysk Barsch 'aborre' og engelsk bass, barse 'bars, havaborre'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Frans
bar
[beenvis]
datering: 1151-1200 (1151-1200)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: barreau; barsier 'boot waarmee men op baars vist'
etymologie: PR: néerl. baersFEW: Schon mndl. barse, baerse, ndd. bars. Für Italien s. lgb. *parsik, hier 16, 618. Kat. perseg ist aus westgot. *barsika entlehnt. Aus dem fr. entlehnt vann. barz, malbar 'esp. de bars'. Diese namen beziehen sich auf den seebarsch, nicht auf den flussbarsch.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW)
-
▾ Papiaments
bèrs (ouder: bérs)
[soort zeebaars (Lutjanus apodus)]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bárstebèrs (bepaalde soort snapper)
etymologie: Uit: Putman1859 p. 35
bron: Putman 1859 Putte 2008 (Joubert PN, Nagelkerken1980, Putman1859, Putte PN)
-
▾ Russisch
berš
[beenvis, soort snoekbaars (Perca fluviatilis)]
status: ontlening onzeker
etymologie: Wolga-G. (Stuckenberg 5,178), entlehnt aus mndl. berse, barse, ahd. obd. bersich, nhd. Barsch, s. Verf.RS. 12,245, Suolahti-Festschr. S. 299, Matzenauer 109. Zu den germ. Wörtern, worunter schwed. aborre, aschwed. agborre, s. Falk-Torp 10, Kluge-Götze EW.41.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Bretons
bars
[beenvis]
<via Frans>
-
▾ baas
[meerdere, hoofd]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1280;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Ambons-Maleis
bas
[meerdere, kampioen, expert]
-
▾ Amerikaans-Engels
boss
[werkgever, chef; aanspreektitel; politiek leider]
datering: 1818 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: to boss; bossdom, bossism, boss rule, boss-ship, bossy
etymologie: Du. baas master, foreman; Bartlett: it probably originated in New York, and is now used in many parts of the US. The blacks often employ it in addressing white men in the Northern States, as they do massa (master) in the Southern States. Krapp I, 158 voegt toe, Cooper citerend, dat boss overgenomen werd van de Nederlanders omdat witte arbeiders bezwaar hadden tegen master omdat dit door de negerslaven werd gebruikt. Flexner zegt dat boss zich snel verspreidde als vervanging van `master', dat slechte connotaties had bij de vele Engelse kolonisten die hun leven in Amerika waren begonnen als gecontractueerde bedienden.Marckwardt: in Black American English heeft het een superlatieve betekenis: a boss chick = a really `fine' girl; idem in Sranantongo!; CITAAT: 1818 Master is not a word in the vocabulary of hired people. Bos, a Dutch one of similar import, is substituted; [...] 1911 Of the boss's sincerity he never entertained a doubt. Clapin: 1. In universal use, in a semi-respectful way, for master, employer, overseer, or one who deals the work out to workmen and pays their wages. 2. eq. English "Sir". 3. In politics, the word boss generally carries with it an implication of corrupth methods
bron: Carpenter 1908-1909 Clapin 1902 Craigie 1938-1944 Flexner 1976 Schele 1872 Wertenbaker 1938 (Craigie, Bartlett, Neumann, Clapin, Carpenter, Flexner 1976, Menken 108, Sup. I, Marckwardt, White; Wertenbaker 109; Schele de Vere, Van der Sijs 2009)
-
▾ Arowaks
basia
[meerdere]
-
▾ Aucaans
basi
[meerdere, hoofd]
-
▾ Bulgaars
bos
[chef, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Caraïbisch-Engels
baas
[meester]
status: ontlening onzeker
etymologie: Jamaica, Guyana, Belize. The word would have come in its orig form through long Du participation in the Slave Trade and reinforced its use by its suitability to a number of contexts in Cr society; ook bass, en in Engelse vorm boss
bron: Allsopp 2003 (Allsopp, Richard (2003), Dictionary of Caribbean English usage, Jamaica.)
-
▾ Chinees
bosi
(dialect)
[meerdere, hoofd]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
etymologie: in het Kantonees-Chinees
bron: Kuiper 1993 (Kuiper p.c.)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
baas
[meerdere, hoofd]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC, Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Deens
bas
[(scheepvaart) meester, voorman, de beste, de aanvoerder]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: sjakbajs (ploegbaas); spille bas=de baas spelen (uitdrukking die rechstreeks uit het Nederlands komt)
etymologie: af platty. bas, holl. baas mester, jf. eng. boss, se sjakbajs, boss. EO: de oudste datering komt uit het Nederlands. Jessen: Nederduits
bron: Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Hårbøl 2004 Jessen 1883 Nielsen 1989 (Fremmedordbog, Fremmed2, OOD, EO, FuT, Jessen)
-
▾ Deens
boss
[chef; politieke volksmenner]
<via Amerikaans-Engels>
datering: 1951-2000
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bosse nogen=de baas spelen over iemand, bosse noget igennem=iets erdoorheen drukken
etymologie: OPRINDELSE: eng., fra am. af holl. baas herre. DDO: via amerikansk engelsk boss fra nederlandsk baas 'herre' beslægtet med sjakbajs
bron: Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Hårbøl 2004 Katlev 2000 (Fremmedordbog, PNOE, Fremmed2, EO2, DDO)
-
▾ Deens
baas
[blanke slavenopzichter op een koffieplantage; leidershond bij een groep honden]
-
▾ Duits
Baas
[(scheepvaart) heer, meester, opzichter; tussenpersoon]
datering: 1451-1500
status: ontlening onzeker
etymologie: Duden: der; -es, -e. In Holland en Noord-Duitsland. Kluge: Entlehnt aus nndl. baas, mndl. baes. Vor allem in der Sprache der Seeleute gebräuchlich. Entstehung dunkel. Goedel: Seemännisch wird das Wort in der Verbindung Heuerbaas gebraucht, den Mann zu bezeichnen, der es als Geschäft betreibt, unbeschädigten Matrosen eine Heuer zu vermitteln. Auch Schlafbaas (Gastwirt) kommt vor..Sonst wird das Wort gebraucht um das zu bezeihcnen , was man im Hoch deutschen einen "Kerl" nennt. Bartz: Ab Mitte 18. Jahrh. übernommen aus niederländisch. baas, mittelniederländ., fries. baes "Meister, Herr", spätmittelniederländ. bas "Aufseher bei Deicharbeiten". Herkunft undklar, 1 aus mittelhochdt. baz "besser"ungewöhnlich, weil mittelhochdt. Entlehnungen ins Niederländische sehr selten sind, 2 aus althochdt. basa "Tante" urspr. "Schwester des Vaters", später auch Anredeform für eine Haushaltsvorstand, selbst unbekannter Herkunft. Nicht mit türk. Pascha. Aus dem Niederländ. entlehnt sind französ. bausse "Arbeitsgeber" sowie eng. und amerik.engl. boss "Chef". Heuerbaas bedeutet "Stellenvermittler für Matrosen" -> Heuer, Schlafbaas, "Matrosenwirt", Zimmerbaas, "Zimmermeister" (im Schiffbauw), RhWB (zonder etymologie): Köln, Bluhme: Nederlands
bron: Bartz 2007 Duden Fremd 1990 Goedel 1902 Kluge 2002 Küpper 1987 RhWB 1928-1971 Schlüter 1952 (Duden Fremd, Kluge, Kuepper, Goedel, Bartz, Schlüter, RhWB, Bluhme)
-
▾ Duits
Boss
[diegene die in een onderneming of in een groep de leidersrol heeft, die bepaalt wat er gedaan wordt; chef; meerdere]
<via Amerikaans-Engels>
datering: 1851-1900
status: ontlening onzeker
etymologie: niederl.-engl.-amerik.; der; Bosses, Bosse.
bron: Duden Fremd 1990 Kluge 2002 (Duden Fremd, Kluge)
-
▾ Engels
baas
[werkgever; aanspreektitel]
<via Afrikaans>
datering: 1625 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du.: see boss n.6
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Engels
boss
[werkgever, chef; politiek leider]
datering: 1649 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boss-boy S. Afr.; boss-cocky, -cockie Austral. slang cocky n.2 2, a farmer who employs labour and works himself; hence in extended use, a person in authority; boss-man (orig. U.S.) = boss n.6 a; boss of (or over) the board board n. 2<ts>d Austral. and N.Z., the overseer of a shearing-shed.
etymologie: ad. Du. baas master (older sense `uncle'), supposed to be related to Ger. base female cousin, OHG. basa `aunt'.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE boss 2)
-
▾ Frans
boss
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
datering: 1869 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: 1869, répandu xxe; mot angl. amér., du holl.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Frans
bos', boze
(dialect)
[chef; politieagent]
-
▾ Fries
baas
[meerdere, hoofd]
-
▾ Ga
base
[cipier]
-
▾ Grieks
mpos /bos/
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Indonesisch
bas
[meerdere, hoofd; voorman]
-
▾ Indonesisch
bos
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Italiaans
boss
[meerdere, hoofd (meestal van misdadige organisaties, zoals de maffia]
<via Amerikaans-Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: Ingl. Di origine oland. (baas 'zio; mastro').
bron: Bolelli 1989 (Bolelli)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bas
[meerdere, hoofd]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bos
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Javaans
bas
[meerdere, hoofd]
-
▾ Karaïbisch
ba`si
[aanspreektitel: broer, vriend]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
bron: Aloema 1987 (Aloema, Nardo, M.J. Pierre & C.N. van der Ziel (red.) (1987), Kalihna-Nederlands woordenboek, met index, Instituut voor Taalwetenschap (SIL), proefuitgave. 1987)
-
▾ Kroatisch
bos
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir (2003), Rječnik hrvatskoga jezika, Zagreb.)
-
▾ Lets
boss
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Litouws
bōsas
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Macedonisch
bos
[chef, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Madoerees
bas, ēbbas
[meerdere, mandoer, opzichter]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngēbbase = over werklieden het toezicht houden
etymologie: dialecten van Sumēnēp en Pamēkasan: bās
bron: Kiliaan 1904 (KIL)
-
▾ Maltees
boss
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ibbossja 'bazig zijn'
bron: Aquilina 2006 (Aquilina)
-
▾ Menadonees
bas
[opzichter]
-
▾ Negerhollands
baas, bās, baes
[meester, opzichter]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: baas, baes (Hesseling 1905), bās (djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (Hesseling 1905, djdj1926)
-
▾ Noors
bas
[leider, de beste, voorman]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: base (dialect; leider zijn, voorman zijn; NROi)
etymologie: NROi: nty. el. nederl.; eg. barneord for 'onkel'; BO: fra lty el nederl. 'husfar, herre'; FuT: entlehnt dem nd. bas, 'vorsitzender, meister, der breste', holl. baas. Dazu hyebas = nhd. Heuerbaas, 'der den schiffsmannschaften heuern vermittelt'. Das wort ist eigentlich ein kinderwort für 'onkel, vatersbruder'; vgl. hd. Base (nd. wase). - Spille bas = holl. den baas spelen 'den meister spielen'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NOBi, NROi; BO; FuT)
-
▾ Noors
boss
[meerdere; (VS) partijleider]
<via Amerikaans-Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: NROi: amerik. - eng., fra nederl baas, sm o. s. bas; BO: eng., fra nederl. baas, sm o s bas
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Papiaments
bas (ouder: baas)
[meerdere, hoofd; aanspreektitel; expert]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.12
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Papiaments
ba
†verouderd
[aanspreektitel]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Petjoh
bas
[meerdere, hoofd]
<via Indonesisch>
-
▾ Pools
boss
[baas; leider van een politieke partij]
<via Amerikaans-Engels>
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
bos
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Saramakkaans
bási
[meerdere, hoofd]
-
▾ Sarnami
bás
[meerdere, hoofd]
-
▾ Servisch
bos
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Singalees
bās
[opzichter; ambachtsman; aanspreektitel: meester]
-
▾ Sloveens
baas
[(scheepvaart) meerdere, hoofd]
-
▾ Sloveens
bos, boss
[heer, meester, meerdere]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Spaans
bos
[meerdere, hoofd]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Sranantongo
basi
[meerdere, hoofd]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo, Schu)
-
▾ Surinaams-Javaans
bas
[meerdere, hoofd]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngebasi = de baas spelen, de leiding hebben
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Tiriyó
paasi
[belangrijkste helper]
<via Sranantongo>
-
▾ Tsjechisch
boss
[chef, politiek leider]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Vastelands-Noord-Fries
bååis
[meester]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: bååis Wi. ‘Herr; Meister‘ båås Mo.Ka. baas Go. baos Ha.; nd.nl.nwfr. baas ne. boss ‘Chef, Meister¬‘; Herkunft unbekannt
bron: Sjölin 2006 (Sjölin)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
baas
[hoge functionaris, ondernemer, werkgever]
<via Afrikaans>
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. (later Afk.), master.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zweeds
boss
[hogergeplaatste]
<via Amerikaans-Engels>
datering: 1904 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1904; av eng. boss med samma bet.; av nederl. baas 'bas, mäster', eg. 'farbror'; jfr
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Zweeds
bas
[voorman]
datering: 1853 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1853; av lågty. bas 'husbonde'; jfr 1boss, Törnqvist: aus nd. oder ndl. baas
bron: NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO, Törnqvist)
-
▾ Ambons-Maleis
bas
[meerdere, kampioen, expert]
-
▾ baasschap
[het baas zijn, het hebben van gezag]
-
▾ Engels
baasskap
[blanke overheersing]
<via Afrikaans>
datering: 1935 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afrikaans, = domination, lit. mastership, f. prec.
bron: OED2 1989 Silva 1996 (OED2, DSAE)
-
▾ Pools
baasskap
[een groepering van overheersende mensen in Zuid-Afrika met name afkomstig uit Europa]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
etymologie: afrik.baas "pan", "szef"
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Engels
baasskap
[blanke overheersing]
<via Afrikaans>
-
▾ baat
[nut]
-
▾ Frans
bat
(dialect)
[voordeel]
datering: 1464 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: baitez
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Schots
bat
†verouderd
[kleine extra hoeveelheid, gratis verschaft aan een koper]
datering: 1451-1500 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: only Sc; MDu baet, bate 'profit, advantage'
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Frans
bat
(dialect)
[voordeel]
-
▾ babbel
[praatje; mond]
-
▾ Duits
Babbel
(dialect)
[mond]
status: ontlening onzeker
etymologie: Wiese (Berlin): Etym. zu ndl. babbel "Mund".
bron: Wiese 1996 (Wiese)
-
▾ Duits
Babbel
(dialect)
[mond]
-
▾ babbelaar
[snoepje]
-
▾ Duits
Babbelken, Babbelar, Babbelartje, Babbelchen
(dialect)
[snoepje]
status: ontlening onzeker
etymologie: RhWB zonder etymologie. Schlüter: Im ganzen Westm. mehr oder weniger bekannt, durchweg als dim. z.T. neben anderen Ausdrücken, wie Bömaken, Münte(ken). Borken. (…) In dem rhein. Klevld. und nördlichen Ruhrgebeit neben der gewöhnlichen Form Babbelchen auch Babbelartje, Babbeler. Über das Vorkommen in anderen dt. Maa. liese sich nichts feststellen, doch habe ich von einem Bremer die Form Babbeler gehört.
bron: RhWB 1928-1971 Schlüter 1952 (Schlüter, RhWB)
-
▾ Duits
Babbelken, Babbelar, Babbelartje, Babbelchen
(dialect)
[snoepje]
-
▾ babbelen
[praten]
-
▾ Deens
bable, bavle
[onduidelijk of onzinnig praten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: prob. - MLG. (Du.) babbelen (whence Sw. babbla, Da. bable), if not a parallel native imit. formation; cf. F. babiller prattle, L. babulus fool. FuT: wahrscheinlich von mnd. holl. "babbelen" = nhd. pappeln, engl. babble'vlgl neuisl. babba. Das wort is eine onomatopoetische bildung wie lat. "babulare", frz. "babiller", ital. "babolare", SCHWATZEN, air. "bablóir", "nörgler". Solche wörter haben oft reduplizierte form, wie sie sich auch oft der germ. lautverschiebung entziehen. Andere Deense woordenboeken geven deze herkormst niet weer, maar beschrijven alleen dat het om een klanknabootsing gaat.. Wel FuT: wahrscheinlich von mnd. holl. babbelen
bron: Falk 1910-1911 Onions 1983 (ODEE, FuT)
-
▾ Duits
babbeln
(dialect)
[kletsen, onzinnig praten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Etym. zu gleichbedeutendem mnd., ndl. babbelen, zu frz. babiller
bron: Wiese 1996 (Wiese)
-
▾ Engels
babble
[brabbelen; kletsen, wauwelen; kabbelen]
datering: 1201-1300 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
etymologie: prob. - MLG. (Du.) babbelen (whence Sw. babbla, Da. bable), if not a parallel native imit. formation; cf. F. babiller prattle, L. babulus fool
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Noors
bable
[(onduidelijk, onzin) praten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: vistnok fra mnt. holl. babbelen = nht. pappeln, eng. babble
bron: Falk 1903-1906 (EOND)
-
▾ Zweeds
babbla
[(gedachteloos of onsamenhangend) praten]
datering: 1887 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: prob. - MLG. (Du.) babbelen (whence Sw. babbla, Da. bable), if not a parallel native imit. formation; cf. F. babiller prattle, L. babulus fool; sedan 1887; av ljudhärmande urspr.; jfr lågty., ty. babbeln, eng. babble med samma bet.
bron: Onions 1983 (ODEE, NEO)
-
▾ Deens
bable, bavle
[onduidelijk of onzinnig praten]
-
▾ babbelguichje
[grimassen, fratsen, bedrieglijke praatjes]
-
▾ Duits
Babbelgüütjes
(dialect)
[dwaasheden]
-
▾ Duits
Babbelgüütjes
(dialect)
[dwaasheden]
-
▾ baboen
[(Surinaams-Nederlands) rode brulaap]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
babun
[aap]
<via Negerhollands>
-
▾ Sranantongo
babun
[rode brulaap]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
babun
[aap]
<via Negerhollands>
-
▾ baby
[zuigeling]
-
▾ Indonesisch
bébi
[zuigeling]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Jones 2007 Stevens 2004 (S&S-T2004, Jones)
-
▾ Indonesisch
bébi
[zuigeling]
-
▾ baccarat
[kansspel met kaarten]
-
▾ Indonesisch
bakarat
[kansspel met kaarten]
-
▾ Javaans
bakaran
[kansspel met kaarten spelen]
-
▾ Indonesisch
bakarat
[kansspel met kaarten]
-
▾ bacil
[bacterie]
-
▾ Indonesisch
basil
[bacterie]
-
▾ Indonesisch
basil
[bacterie]
-
▾ back
[achterspeler (voetbal)]
-
▾ Madoerees
bek, ēbbek
[achterspeler (voetbal)]
-
▾ Makassaars
bé
[achterspeler (voetbal)]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Petjoh
bek
[achterspeler]
-
▾ Madoerees
bek, ēbbek
[achterspeler (voetbal)]
-
▾ bacove
[(Surinaams-Nederlands) soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Arowaks
bakofa
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Aucaans
bakoeba
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Berbice-Nederlands
bakofu, bakof
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bacuba
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Negerhollands
bakoba, bakuba
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Sarnami
bakuwá
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Skepi-Nederlands
bakofa
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Sranantongo
bakba
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ Arowaks
bakofa
[soort rauw eetbare banaan]
-
▾ bacterie
[eencellig organisme]
-
▾ Indonesisch
baktéri
[eencellig organisme]
-
▾ Surinaams-Javaans
baktéri
(dialect)
[vuil, vuilnis; eencellige organismen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: wong baktéri = vuilnisman
etymologie: dialect van Wageningen, wong = mens
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Indonesisch
baktéri
[eencellig organisme]
-
▾ bacteriologie
[studie van de bacteriën]
-
▾ Indonesisch
baktériologi
[studie van de bacteriën]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: baktériolog = bacterioloog
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Indonesisch
baktériologi
[studie van de bacteriën]
-
▾ bad
[kuip, water waarin men zich baadt]
-
▾ Negerhollands
bad, bat
[kuip, water waarin men zich baadt]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bad (old1776), bat (djdj1926)
bron: Josselin 1926 (old1776, djdj1926)
-
▾ Sranantongo
bat
[kuip, water waarin men zich baadt]
-
▾ Tswana
bata
[kuip, water waarin men zich baadt]
-
▾ Zuid-Sotho
bate
[kuip, water waarin men zich baadt]
-
▾ Negerhollands
bad, bat
[kuip, water waarin men zich baadt]
-
▾ badbroek
[zwembroek]
-
▾ Papiaments
batbruk
[zwembroek]
status: ontlening onzeker
etymologie: Arubaans
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
batbruk
[zwembroek]
-
▾ baddoek
[badhanddoek]
-
▾ Surinaams-Javaans
badhuk
[badhanddoek]
-
▾ Surinaams-Javaans
badhuk
[badhanddoek]
-
▾ baden
[het lichaam geheel of gedeeltelijk in water dompelen]
-
▾ Javindo
bajen
[het lichaam geheel of gedeeltelijk in water dompelen]
-
▾ Negerhollands
bad
[het lichaam geheel of gedeeltelijk in water dompelen]
-
▾ Petjoh
bajen, baaien
[zich wassen door met een gajoeng water uit een mandiebak over zich heen te scheppen]
-
▾ Javindo
bajen
[het lichaam geheel of gedeeltelijk in water dompelen]
-
▾ badkamer
[vertrek met bad of douche]
-
▾ Chinees-Maleis
batkamer
[kamer waar men zich wast]
-
▾ Sarnami
batkamrá
[kamer waar men zich wast]
-
▾ Sranantongo
batkâmer
[vertrek waar men zich wast]
-
▾ Chinees-Maleis
batkamer
[kamer waar men zich wast]
-
▾ badkuip
[kuip waarin men een bad neemt]
-
▾ Indonesisch
badkip, badkuip /batkép/
[kuip waarin men een bad neemt]
-
▾ Indonesisch
badkip, badkuip /batkép/
[kuip waarin men een bad neemt]
-
▾ badmantel
[badjas]
-
▾ Menadonees
badmantel
[badjas]
-
▾ Menadonees
badmantel
[badjas]
-
▾ badminton
[soort tennis met een licht racket en een pluimbal]
-
▾ Boeginees
badmîntong
[soort tennis met een licht racket en een pluimbal]
-
▾ Madoerees
badminton
[soort tennis met een licht racket en een pluimbal]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: abadminton = badmintonnen
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Makassaars
bámîntong, battamîntong
[soort tennis met een licht racket en een pluimbal]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ábámîntong, ábattamîntong = badminton spelen, pábámîntongang, pábattamîntongang = badmintonbaan
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
badminton
[soort tennis met een licht racket en een pluimbal]
-
▾ Boeginees
badmîntong
[soort tennis met een licht racket en een pluimbal]
-
▾ Baekeland
[naam van de Belgische uitvinder van bakeliet]
- ▾ Arabisch (MSA) bāklīt [harde kunsthars] <via Engels>
-
▾ Bulgaars
bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
-
▾ Deens
bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
datering: 1924 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: efter opfinderen, den belgiske kemiker L. H. Baekeland (1863-1944)
bron: Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Katlev 2000 (Fremmedordbog, PNOE, EO2)
-
▾ Duits
Bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
datering: 1910 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Handelsname für eine Pressmasse aus Phenolharz; in Anlehnung an den belgischen Chemiker Baekeland. Mit der für chemische Elemente üblichen Endung -it gebildet.
bron: Pfeifer 1989 (Pfeifer)
-
▾ Engels
bakelite
[harde kunsthars]
datering: 1901-2000 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: - G. bakelit (1909), f. name of L.H. Baekeland, its inventor
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Esperanto
bakelito
[harde kunsthars]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Du Bakelit met ondersteunende bronwoorden Fr bakélite en Eng bakelite. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Frans
bakélite
[harde kunsthars]
<via Engels>
datering: 1907 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bakéliser 'bestrijken met bakeliet'
etymologie: PR: marque déposée; de Baekeland, nom de l'inventeur.FEW: Dieser stoff wurde 1906 von Baekeland, einem belgischen, in Amerika lebenden chemiker erfunden.
bron: Robert 1993 Wartburg 1928 (PRobert, Larousse, FEW)
-
▾ Grieks
bakelitès /vakelítis/
[harde kunsthars]
<via Engels>
-
▾ Indonesisch
bakelit
[harde kunsthars]
-
▾ Italiaans
bachelite
[harde kunsthars]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: Dal nome del chimico belga L.H.Baekeland.
bron: Bolelli 1989 (Bolelli)
-
▾ Koerdisch
bakalît
[harde kunsthars]
<via Frans>
-
▾ Kroatisch
bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
bakelīts
[kunsthars, gebruikt als elektrische isolatie]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: vācu Bakelit, fr. bakélite (pēc amerikāņu ķīmiķa L. Bakelenda (1863-1944) vārda)
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
bakelitas
[kunsthars, gebruikt als elektrische isolatie]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: pagal JAV chemiko, gimusio Belgijoje, Leo Hendriko Bakelando (Baekeland; 1863-1944) pavardę; Bakelandas atvyko į JAV 1889 ir dirbo fotografijos pramonėje; nuo 1905 ėmė tyrinėti reakciją fenolo su formaldehidu
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Macedonisch
bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
-
▾ Maltees
bakalajt
[harde kunsthars]
<via Engels>
-
▾ Noors
bakelitt
[kunsthars, (vroeger) gebruikt als elektrische isolatie]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: reg. varemerke; e. stoffets oppfinner, belgieren L. H. Baekeland 1863–1944; Ontleend aan Engels bakelite [1909; OED], maar door de uitvinder zelf in zijn correspondentie een jaar eerder al bakeliet genoemd (WNT Aanv.).
bron: NOBi Philippa 2003-2009 (NOBi, EWN)
-
▾ Pools
bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: kunststof genoemd naar de vlaamse chemicus Leo Baekeland (1863-1944)
bron: Kopaliński 2007 (http://sjp.pwn.pl/haslo.php)
-
▾ Portugees
baquelita
[harde kunsthars]
<via Frans>
datering: 1901-2000 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do fr. bakélite, do antrop. L.H. Baekeland (1863-1944), químico belga.
bron: Boudens 1988 Cunha 1986 (Da Cunha, Boudens)
-
▾ Russisch
bakelít
[harde kunsthars]
<via Engels>
-
▾ Servisch
bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
-
▾ Sloveens
bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
-
▾ Zweeds
bakelit
[harde kunsthars]
<via Engels>
-
▾ bag
[(verouderd) juweel]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1468-1497;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Frans
bague
[ring]
datering: 1360 (1351-1400)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: baguer, baguier
etymologie: PR 1993: Wage; p.-ê. du moy. néerl. bagge `anneau'; PR 1990: idem zonder p.-ê
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse)
-
▾ Italiaans
baga
[juweel]
<via Frans>
-
▾ Frans
bague
[ring]
-
▾ bagage
[reisgoed]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1515-1520;
thema: voortbewegen
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
Bagage
[reisgoed; tros, trein; gespuis, tuig]
status: ontlening onzeker
etymologie: Vlaanderen als doorgeefluik tussen Franse en Duitse (ridder)cultuur in ME
bron: Sijs 2005a (Van der Sijs 2005; Kluge)
-
▾ Indonesisch
bagasi
[reisgoed; bagagewagen; bagageruimte]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bahasi
[reisgoed; bagageruimte]
-
▾ Javaans
bergasi
[reisgoed; bagagewagon]
-
▾ Madoerees
bagasi
[reisgoed]
-
▾ Menadonees
bahasye
[bagagedrager]
-
▾ Sranantongo
bagasi
[reisgoed]
-
▾ Surinaams-Javaans
bagasi
[reisgoed]
<via Sranantongo>
-
▾ Duits
Bagage
[reisgoed; tros, trein; gespuis, tuig]
-
▾ bagasse
[uitgeperst suikerriet]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
megas, mogas
[uitgeperst suikerriet]
datering: 1981 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Valls 1981: Portuguese 'machuchar' = pound, spanish 'machacar' = pound
bron: Valls 1981 (Vals 1981)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
megas, mogas
[uitgeperst suikerriet]
-
▾ bagatel
[kleinigheid]
-
▾ Papiaments
bagatèl (ouder: bagatel)
[kleinigheid]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Papiaments
bagatèl (ouder: bagatel)
[kleinigheid]
-
▾ bagatelliseren
[geringachten]
-
▾ Papiaments
bagatelisá
[geringachten]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bagatelisá
[geringachten]
-
▾ baggeren
[slijk van de waterbodem ophalen]
-
▾ Duits
baggern
[bedienen van een bagger- of graafmachine, (sport) slagtechniek binnen de volleybal]
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus nndl. baggeren "eine Fahrtrinne ausbaggern", das zu nndl. bagger "Schlamm" gehört, also eigentlich "entschlammen"; dann verallgemeinert zu "Erdreich maschinell abräumen". Bagger ist eine deutsche Rückbildung aus dem Verb (zunächst "Werkzeug zum baggern; Arbeiter, der baggert"), auch eine Haplologie (statt *Baggerer) ist denkbar; als Bezeichnung der zum Abräumen von Erde verwendeten Maschine vielleicht zugleich eine Verkürzung aus nndl. baggermachine. Duden Universal: [aus dem Niederd. < niederl. baggeren = (ein Wasserbett) ausschlammen, zu mniederl. baggher = Schlamm, H.u.]. D-K: es ist ein Ndl. Wort
bron: Beckmann 1969 Duden Universal 2003 Foerste 1938 Kluge 1911 Kluge 2002 (Kluge, Duden Universal, Kluge See, Foerste, Beckmann, D-K)
-
▾ Kroatisch
bagerirati
[bedienen van een bagger- of graafmachine]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Macedonisch
bagerira
[bedienen van een bagger- of graafmachine]
-
▾ Servisch
bagerovati
[bedienen van een bagger- of graafmachine]
-
▾ Sloveens
bagrati
[bedienen van een bagger- of graafmachine]
-
▾ Slowaaks
bagrovať
[bedienen van een bagger- of graafmachine]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: hol
bron: Slovensko-anglický slovník 2002 (Slovensko-anglický slovník)
-
▾ Tsjechisch
bagrovat
[bedienen van een bagger- of graafmachine]
<via Duits>
-
▾ Zweeds
baggra
[modder van de waterbodem ophalen]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB; jfr sv. dial. bagra ( RIETZ samt RIETZ o. ARPI Landsm. i Västm. o. Dal. 2: 6 1880), nt. o. t. baggern, af holl. baggeren, af bagger, mudder (se BAGGARE); med afs. på bildning o. bet.-utveckling jfr MUDDRA. Törnqvist: aus ndl. baggeren
bron: SAOB 1898 (SAOB, Törnqvist)
-
▾ Duits
baggern
[bedienen van een bagger- of graafmachine, (sport) slagtechniek binnen de volleybal]
-
▾ baggermachine
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
-
▾ Bulgaars
bager
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
-
▾ Deens
bagge, bagger, baggert
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: Fremmedordbog, Fremmed2: via ty. af holl. bagger slam. OOD: af nt., ty. bagger
bron: Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Hårbøl 2004 (Fremmedordbog, Fremmed2, OOD)
-
▾ Duits
Bagger
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bagger ist eine deutsche Rückbildung aus dem Verb (zunächst "Werkzeug zum baggern; Arbeiter, der baggert"), auch eine Haplologie (statt *Baggerer) ist denkbar; als Bezeichnung der zum Abräumen von Erde verwendeten Maschine vielleicht zugleich eine Verkürzung aus nndl. baggermachine. S. 59: Zugrunde liegt nl. bagger.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Esperanto
bagro
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Du Bagger. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Ests
bager
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
-
▾ Kroatisch
bager
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
bagars
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: vācu Bagger < hol. bagger dubļi, dūņas
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
bageris
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: vok. Bagger < ol. bagger - purvas, dumblas
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Macedonisch
bager
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
-
▾ Pools
bagier, bagrownica
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
-
▾ Servisch
bager
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
-
▾ Sloveens
bager
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
-
▾ Tsjechisch
bagr
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: ASCS: hol; Rejzek: Z niz. bagger(machine)
bron: Rejzek 2001 (ASCS; Rejzek)
-
▾ Bulgaars
bager
[drijvend werktuig voor het uitdiepen van kanalen]
<via Duits>
-
▾ baggerman
[iemand die baggert]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
pagerman
[iemand die baggert]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
pagerman
[iemand die baggert]
-
▾ baguette
[(verouderd) stokje]
-
▾ Papiaments
bagetsje
†verouderd
[toverstokje]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Ewijk p. 103
bron: Ewijk 1875 (Ewijk)
-
▾ Papiaments
bagetsje
†verouderd
[toverstokje]
-
▾ bah
[tussenwerpsel: uitroep van afkeer]
-
▾ Amerikaans-Engels
bakkes, bakkie, baks, bax, bah, akkes, akkie, akkes bakkes
(dialect)
[gebruikt voor iets weerzinwekkends, uitroep van afkeer of walging; vaak gebruikt als waarschuwing tegen kinderen]
-
▾ Indonesisch
ba, bah
[tussenwerpsel: uitroep van afkeer]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: (tanpa) ba, bi, bu = (zonder) bah of boe
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Amerikaans-Engels
bakkes, bakkie, baks, bax, bah, akkes, akkie, akkes bakkes
(dialect)
[gebruikt voor iets weerzinwekkends, uitroep van afkeer of walging; vaak gebruikt als waarschuwing tegen kinderen]
-
▾ bahco
[Engelse sleutel]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1994;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Sranantongo
bako
[Engelse sleutel]
-
▾ Sranantongo
bako
[Engelse sleutel]
-
▾ bajonet
[steekwapen op een geweerloop]
-
▾ Boeginees
bayonế
[steekwapen op een geweerloop]
-
▾ Indonesisch
bayonét
[steekwapen op een geweerloop]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bayonèt, beyonèt
[steekwapen op een geweerloop]
-
▾ Madoerees
bayonet, benet, binet
[steekwapen op een geweerloop]
-
▾ Singalees
bayinettu-va, bayinēttu-va
[steekwapen op een geweerloop]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
etymologie: of uit Portugees baioneta
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Soendanees
bajendit
[steekwapen op een geweerloop]
-
▾ Boeginees
bayonế
[steekwapen op een geweerloop]
-
▾ bak
[kom, trog, komvormig iets]
-
▾ Ambons-Maleis
bak
[kom, trog]
-
▾ Azeri
bak
[kom voor water of olie]
<via Russisch>
-
▾ Berbice-Nederlands
baksi
[kom, trog, komvormig iets]
-
▾ Bulgaars
baka
[kom]
<via Russisch>
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bak, baks
†verouderd
[kom, bord]
<via Negerhollands>
-
▾ Deens
bakke
[dienblad; vislijn; groep matrozen die uit dezelfde schaal eet]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: fra nedertysk back 'skål' el. nederlandsk bak 'fad, trug'. DOFF: mnt. og holl. bak, [< rigsmål, i betydning 2´3 dog muligvis påvirkning el. lån < nedertysk back (= skål) el. hollandsk bak (= fad, trug)
bron: Becker-Christensen 2005 Dahl 1907-1914 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Frings 1966 Jysk ordbog 1999 Katlev 2000 (PNOE, EO2, FuT, OOD, DOFF, Sabys, Frings, Jysk Ordbog)
-
▾ Duits
Bak
(dialect)
[houten vat, trog]
status: ontlening onzeker
etymologie: Frings p. 144: Ndl "bak" mit den zahlreichen Bedeutungsabschattungen, die um den Begriff "Behälter" liegen, mndd. bak n. "hölzernes Gefäß, Trog" zeigt eine verwandte Gesischte. Das Wort taucht spät und zunächst vereinzelt im Südniederländischen auf (Mndl. Wb. I, 526), offenbar aus dem Französischen entlehnt. Es hat dann seit dem 17. Jh. eine reiche Bedeutungsentwicklung erlebt und durch die niederländische Schiffersprache seinen Weg über die niederdeutsche Küste ins Skandinavische und Russische genommen (…)
bron: Frings 1966 (Frings)
-
▾ Engels
back
[groot ondiep vloeistofvat]
datering: 1682 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: prob. immediately a. Du. bak trough, tub, a. F. bac `ferry boat, punt' (see bac), also `trough, basin, mash-tub,' in med.L. bacus, baccus, ferry boat (11th c. in Du Cange); cf. also late L. bacca `vas aquarium,' Isidore; remoter origin uncertain.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Fins
pakki
[veldkeukenbak, etensbak, waterreservoir voor zeelui]
<via Zweeds>
datering: 1862 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Ginneken 1913-1914 Nurmi 1998 (Stjerncreutz, JvG, NSSK, SKP, TN)
-
▾ Indonesisch
bak
[kom, trog]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bak
[plaats om te baden]
-
▾ Japans
bakku
†verouderd
[kom; waterbak, reservoir, tank]
-
▾ Javaans
bak
[waterbak; droogbak; bok (voor koetsiers); zitbank (in koetsje); kastplank]
status: ontlening onzeker
etymologie: Oost-Javaans bak, afdeling van een rietveld: bron T. Hoogervorst 2006
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Madoerees
ba', ēbba'
[koetsbak]
-
▾ Makassaars
bá
[waterreservoir]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ájéné-bá = baden in een badkuip
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
bak
[kom, trog]
-
▾ Minangkabaus
bak
[kom, trog; interieur (bijv. van voertuig)]
-
▾ Muna
baki
[kom, trog]
-
▾ Negerhollands
bak
[kom, bord]
-
▾ Noors
bakk
[(maritiem) schaal (spijsbak) waar matrozen uit aten; halfdek boven voordek (waaronder matrozen aten); groep manschappen die samen eten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROinty. back , holl. bak «fat, trau», opr. fra romansk, jf. mlat. bacca; BO: fra lty, nederl, opph mlat bacca, 'vannkar'; FuT: von mnd. bak, 'essschüssel, trog', das wort ist romanisch: spätlat. bacca, 'wasserfass'.
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Oekraïens
bak
[houten schaal voor een afdeling matrozen of zeesoldaten; waterbassin]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
bak
[tank, reservoir]
<via Russisch>
-
▾ Pools
bak
[kom; waterbak, afvalbak; meelbak; reservoir]
datering: 1920 (1901-1950)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: hol. "zbiornik","miska"
bron: Bańkowski 2000 (Wladyslaw Kopalinski, A.Bańkowski)
-
▾ Russisch
bak
[houten schaal voor een afdeling matrozen of zeesoldaten; waterbassin; tobbe voor verschillende doeleinden; afdeling matrozen (die uit dezelfde bak eten); (boeventaal) tafel, mok]
datering: 1803 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. bak 'Behälter, Becken, Mulde', nhd. Back 'tiefe Holzschüssel für die Mahlzeiten der Matrosen', engl. back 'Gefäss, Kufe', s. Kluge-Götze EW. 32. VdMeulen:Bak (2). De bak daar de bootsgesellen uit eeten. WINSCH., vgl. W. biz. 404: zeven of acht mannen eten t' zamen aen een back, en blz. 416: op zommige schepen wert geschaft als volgt: Sondag, voor zes persoonen aen een back. V. L. heeft in dit geval: eetbak, schaftplaats, balie. Russ. bak, gamelle (vase de bois ou les matelots mettent leur soupe). Bak (4). Tobbe, balie, voor verschillende doeleinden gebezigd, vgl. W.: balie, een tobbe of back. Kuss. bak, bij J. vertaald met: baille, dan ook meer speciaal met: enge a drisse (cage ou panier cylindrique construit en bois et a claire-voie; on . reeneille la drisse d'un hunier, lovee en rond; on . cueille aussi d'autres manoeuvres), d. i. wat l. M. biz. 210 marscvalbalie noemen: bij de vallen l)ehooren nog de zoogenoemde marsevalbalies, om daarin de loopers 01) te schieten, opdat zij bij het strijken der marse vallen klaar zouden uitloopeii. Deze balies zijn open bewerkt, doch men laat ze wel eens achterwege, omdat zij nog al ruimte op dek innemen. V. , die Kuss. bak in deze beteekenis niet kent, noemt de marsevalbalie Kuss. warsafálnaja hádka (kadka is het Kuss. woord voor bak), cage a drisse, baille pour les drisses de hunier. Kuss. bah, balie zit ook in het uit ïioll. loodbak (z. ald.) overgenomen Kuss. lotbák, loodbalie. Een merkwaardige hybridische samenstelling geeft A. in het op de Wolga gebruikelijke woord žirbák, uit Russ. zir (vet) en Uoli. bah, als benaming voor den bak, dien de breenwers bij den arbeid aan hun gordel hebben hangen, en waarin het vet zich bevindt, waarmee zij het werk in de naden smeren (jašcik s salom , nadovaemyj na pojaš konopatcikami pri svojej rabote, ctoby obsalivat pakljii, dlja bolee legkago konopacenija). Zijn alle in dit en de voorgaande art. genoemde, aan het lïoll. ontleende Russ. woorden bak, met de afgeleide adj. há kovy j en báímyj, bij het zeewezen in gebruik, in A. vinden wij nog een subst. bak, waterreservoir (vodoemnyj pribor, rezervuar v vide jašcika). Bak (3). Scheepsafdeeling, de equipaadje is afgedeeld in bakken, als bootsmansbak , schiemansbak , konstapelsbak , matrozenbak , volgends bakrol. v. L. Vereeniging van 12 of 14 matrozen, die te zamen aan een tafel en ook gewoonlijk zooveel mogelijk bij een zelfde stuk zijn ingedeeld. T. Russ. bak, gamelle (la communaute établie, pour la satistaction de la vie animale, entre certains marins), het verband tusschen dit en het vorige woord bak geven A. en D. duidelijk aan, waar zij zeggen, dat het een afdeeling volk is: kotoraja est iz odnogo baka (die eet uit een bak).
bron: Dovhopolyj 2005 Šanskij 1963 (Vasmer, ESR, VdMeulen 1909, Dovhopolyj)
-
▾ Sahu
bak
[cementen waterbassin]
-
▾ Sarnami
báki
[kom, trog]
-
▾ Soendanees
bak
[waterbak]
-
▾ Sranantongo
baki
[houten kom]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: indabaki = goedkoopste plek in bioscoop of theater
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo, Schu)
-
▾ Surinaams-Javaans
bak, bag, baki
[kom, trog]
status: ontlening onzeker
etymologie: baki is geleend via het Sranantongo (Nederlands: bakkie)
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Zweeds
back
[stevige doos om zaken te transporteren; (dial.) waterreservoir; open krat voor transport of opslag]
datering: 1671 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1782; av lågty. back, nederl. bak 'skål'; av senlat. bacca 'vattenbehållare', Törnqvist aus mnd. oder mnld. bak
bron: Hellquist 1980 NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO, Törnqvist, SEO)
-
▾ Zweeds
backa
[soort vislijn voor zeevissen]
datering: 1782 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1782; av lågty. back, nederl. bak 'skål'; av senlat. bacca 'vattenbehållare'
bron: NEO 1995 (NEO; NSO)
-
▾ Ambons-Maleis
bak
[kom, trog]
-
▾ bak
[voorste gedeelte van het opperdek]
-
▾ Bulgaars
bak
[voorste gedeelte van (het bovenste dek van) een schip]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bak
[bovenbouw van het dek aan de voorkant van een schip]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: fra nedertysk back el. nederlandsk bak 'bagbords side' (samme ord som sb. bakke 'hold af matroser') . Fremmed2: OPRINDELSE: af ty. Back el. holl. bak, samme ord som da. bakke, vistnok spec. om en afdeling matroser der skaffer (spiser) sammen af samme bakke (fad), af lat. bacca vandkar, OOD: fra nt. back ell. holl. bak
bron: Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Hårbøl 2004 (Fremmedordbog, PNOE, Fremmed2, OOD)
-
▾ Lets
baks
[voorste gedeelte van (het bovenste dek van) een schip]
-
▾ Litouws
bakas
[voorste gedeelte van (het bovenste dek van) een schip]
-
▾ Russisch
bak
[voorste gedeelte van (het bovenste dek van) een schip]
datering: 1699 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: Bak (1). Het voorste bovendek, voor den fokkemast. v. L. Het voorkasteel van een schil. WINSCH., vgl. W.: het verblijf van 't schip, voor op den overloop. Deze zijn oopen of geslooten: het wulf van de geslootene komt tot aen de steven toe, en is gelijk van hoogte en plat, of daelt voor met een tree weinigh neder; de opene hebben voor een schilt, waer men door op 't galjoen gaet. Russ. bak, gaillard d avant. Het bijbehoorend adj. is hákový j , b.v. in: háku vyj tent, rnarsouin , bakstent (tent, die voor den fokkemast wordt opgeslagen, v. L.), z. Tent; gesubstantiveerd beteekent hákový/ een matroos, die op den bak dienst doet, z. Matroos.
bron: Šanskij 1963 (VdMeulen 1909, Vasmer, ESR)
-
▾ Zweeds
back
[klein verhoogd dek]
datering: 1685 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: SEO; I överförd betyd.:backlag, egentl.: matlag (på ett fartyg), däck, antagl. efter den tråg- el.
bron: Hellquist 1980 (SEO)
-
▾ Bulgaars
bak
[voorste gedeelte van (het bovenste dek van) een schip]
<via Russisch>
-
▾ bak
[laadruimte van een kar]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bakkie
[open bestelauto, pick-up]
<via Afrikaans>
datering: 1968 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., bak container, load-bearing part of a truck + dim. suffix -IE.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bakkie
[open bestelauto, pick-up]
<via Afrikaans>
-
▾ bakbeest
[groot, lomp voorwerp]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1661;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bagbæst
[scheldwoord voor onhandig persoon]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nt., holl. bakbeest, maaske: dyr med svær ryg
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (FuT, OOD, Kristiansen)
-
▾ Noors
bakbest
[scheldwoord voor een bijzonder onwillig persoon of dier]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: nty. holl. bakbeest , nu opfattet i tilknytning til forrige ord
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
bagbæst
[scheldwoord voor onhandig persoon]
-
▾ bakboord
[linkerzijde van een schip]
-
▾ Baskisch
ababor
[linkerzijde van een schip]
<via Spaans>
datering: 1677 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ababorrera ‘naar bakboord’
etymologie: Opgenomen in Sar 1, maar hier zonder regionale specificatie en zonder vermoede herkomst. In AH staat de eerste vermelding van ‘bakboord’ ababor en ‘stuurboord’ istribor en in dezelfde bron is de vorm istribor dichter bij het Spaanse estribor dan bij het Franse tribord (aannemende dat dat in 1677 de Franse vorm was). De vorm ababor zou verklaard kunnen worden als een herinterpretatie van het Spaanse a babor ‘aan, naar bakboord’. Barr geeft voor het Biskaais echter de vorm 'babor'.Zie ook stuurboord
bron: AH 1998 Barrutia 2000 Sarasola 1984-1995 (Sar 1, Arrantza Hiztegia [Visserijwoordenboek] (1998), Vitoria., Barr)
-
▾ Bulgaars
bakbort
[linkerzijde van een schip]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bagbord
[linkerzijde van een schip]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Aus mndd. bacbort (nndl. bakboord, ae. bäcbord), eigentlich "Bord im Rücken" (s. Bord2 und vgl. g. *baka- n. "Rücken" in anord. bak, ae. bäc, afr. bek, as. bak, ahd. bah; Backe2). In alter Zeit war das Steuer auf der rechten Seite des Schiffes, so daß die linke hinter dem Rücken des Steuermanns lag. Eine Ausführliche Erklärung findet sich bei Goedel S. 33ff. Bartz: Jacob Grimm nennt das Wort im Deutschen Wörterbuch 1845 "unhochdeutsch", weil es nach den Lautgesetzen der Bachbort heißen müsse. In der dt. Schriftsprache seit dem 15. Jahrh. belegt, aus mittelniederdt. bacbort, niederländ. bakboord, schon altengl. bæcbord. Verwandt mit -> back, -> Bord, Gegenwort zu -> Steuerbord. Französ. babord beruht auf einer Entlehnung aus niederländ. bakboord, die vom französ. Adjektiv bas "niedrig, unten" beeinflusst wurde: aus Frankreich stemmen wiederum span. babor, port, bambordo, italien. babordo. Im Englischen wurde bæcbord im Laufe des Mittelalters durch ladde-, lade-, latheboard verdrängt, daraus heute larbord, wörtl dt. "Ladebord" als Seite, auf der Fracht geladen wurde, weil sie zum Kai lag, wenn das Schiffssteuer an der rechten Bordwand angebracht war; ähnlich auch das gebräuchliche engl. "port side", "backboard". Grimm: bei niederdeutschen schiffern die linke hintere seite des schiffes, weil der steuermann, das ruder an der rechten hand haltend, den rücken nach der linken seite kehrt, nnl. bakboord, schw. bakbord, dän. bagbord (engl. larboard). ein unhochdeutsches wort, wie schon daraus erhellt, dasz bak rücke, womit es gebildet ist, hochdeutsch bach zu lauten hätte, bord aber bort. auch würde bort m. sein., NOBi: nederl. bakboord den skipsside man har bak seg (vender ryggen mot) når man holder styreåren ( jf. styrbord ), NEO: NEO; Hist.: sedan 1691; äldre bakbord; av nederl. bakboord, till bak 'rygg' (rorgängaren stod vid styrbords sida och vände ryggen åt babord), PNOE: fællesgermansk, DDO: oldnordisk
bron: Bartz 2007 Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Grimm 1854-1971 Kluge 2002 NEO 1995 NOBi (FuT, OOD, Kluge, Bartz, Grimm, NOBi, NEO, PNOE, DDO)
-
▾ Duits
Backbord
[linkerzijde van een schip]
datering: 1651-1700
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Aus mndd. bacbort (nndl. bakboord, ae. bäcbord), eigentlich "Bord im Rücken" (s. Bord2 und vgl. g. *baka- n. "Rücken" in anord. bak, ae. bäc, afr. bek, as. bak, ahd. bah; Backe2). In alter Zeit war das Steuer auf der rechten Seite des Schiffes, so daß die linke hinter dem Rücken des Steuermanns lag. Eine Ausführliche Erklärung findet sich bei Goedel S. 33ff. Bartz: Jacob Grimm nennt das Wort im Deutschen Wörterbuch 1845 "unhochdeutsch", weil es nach den Lautgesetzen der Bachbort heißen müsse. In der dt. Schriftsprache seit dem 15. Jahrh. belegt, aus mittelniederdt. bacbort, niederländ. bakboord, schon altengl. bæcbord. Verwandt mit -> back, -> Bord, Gegenwort zu -> Steuerbord. Französ. babord beruht auf einer Entlehnung aus niederländ. bakboord, die vom französ. Adjektiv bas "niedrig, unten" beeinflusst wurde: aus Frankreich stemmen wiederum span. babor, port, bambordo, italien. babordo. Im Englischen wurde bæcbord im Laufe des Mittelalters durch ladde-, lade-, latheboard verdrängt, daraus heute larbord, wörtl dt. "Ladebord" als Seite, auf der Fracht geladen wurde, weil sie zum Kai lag, wenn das Schiffssteuer an der rechten Bordwand angebracht war; ähnlich auch das gebräuchliche engl. "port side", "backboard". Grimm: bei niederdeutschen schiffern die linke hintere seite des schiffes, weil der steuermann, das ruder an der rechten hand haltend, den rücken nach der linken seite kehrt, nnl. bakboord, schw. bakbord, dän. bagbord (engl. larboard). ein unhochdeutsches wort, wie schon daraus erhellt, dasz bak rücke, womit es gebildet ist, hochdeutsch bach zu lauten hätte, bord aber bort. auch würde bort m. sein.
bron: Bartz 2007 Grimm 1854-1971 Kluge 2002 (Kluge, Bartz, Grimm)
-
▾ Esperanto
babordo
[linkerzijde van een schip]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: baborde ‘aan bakboord’, babordano ‘iemand van de bakboordploeg’
etymologie: Geleend via Fr bâbord met ondersteunende bronwoorden Du Backbord, Ru bakbort. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Ests
pakpoord
[linkerzijde van een schip]
-
▾ Fins
baaburi, paapuuri
[linkerzijde van een schip]
<via Zweeds>
datering: 1862 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Ginneken 1913-1914 Nurmi 1998 (Stjerncreutz, JvG, NSSK, SKP, TN (alleen paapuuri)
-
▾ Frans
bâbord
[linkerzijde van een schip]
datering: 1484 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: (FEW:) basbordès (1694), bâbordais (1803) 'bemanningslid dat deel uitmaakt van de bakboordwacht'; etc.
etymologie: PR: néerl. bakboord `côté du dos', parce que le pilote manoeuvrait en tournant le dos au côté gauche; FEW: Ndl. bakboord ist zusammengesetzt aus bak 'rücken' und boord 'bord'. Es ist erst seit Kiliaan belegt, hat aber sicher schon früher existiert. Ags. baecbord kommt nicht in frage, weil es ziemlich früh verschwunden ist, eben- sowenig das von ML 872 vorgeschlagene ndd. backboord, da die maritimen beziehungen der Niederlande zu Frankreich viel enger waren. Es könnte auch anord. bakbord<->i in frage kommen; doch wäre es dann nicht recht verständlich, dass das wort im fr. nicht schon früher belegt ist. Die schreibung mit -as- (später mit -â-) beruht darauf, dass man im fr. im ersten teil des wortes das adj. bas zu erkennen glaubte. Das ist auch semantisch darin begründet, dass auf den kriegsschiffen das tribord für die offiziere reserviert ist, das bâbord der mannschaft zugewiesen ist. Der ndl. name erklärt sich daraus, dass der steuermann der linken seite des schiffes den rücken zukehrte. Aus dem fr. entlehnt it. babordo, kat. babort, sp. pg. babordo, bret. babours, bapours.L: on écrit, au xvii s., bas-bord par fausse étymologie
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW)
-
▾ Italiaans
babordo
[linkerzijde van een schip]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: Fr. bâbord, dall'oland. bakboord 'bordo della schiena'.
bron: Bolelli 1989 Morlicchio 2000 (Bolelli, LEI)
-
▾ Lets
bakborts
[linkerzijde van een schip]
-
▾ Litouws
bakbortas
[linkerzijde van een schip]
-
▾ Macedonisch
bakbord
[linkerzijde van een schip]
-
▾ Noors
babord
[linkerzijde van een schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: nederl. bakboord den skipsside man har bak seg (vender ryggen mot) når man holder styreåren ( jf. styrbord )
bron: NOBi (NOBi)
-
▾ Papiaments
bakbort
[linkerzijde van een schip]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Pools
bakburta
[linkerzijde van een schip]
datering: 1920 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: hol.bakboord "przód górnego pokładu"
bron: Kopaliński 2007 (http://sjp.pwn.pl/haslo.php?; A.Bańkowski)
-
▾ Portugees
bombordo
[linkerzijde van een schip]
<via Frans>
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do fr. bâbord, deriv. do neerl. bakboord, com visível influência de BOM.
bron: Boudens 1988 Cunha 1986 (Da Cunha, Boudens)
-
▾ Roemeens
babord
[linkerzijde van een schip]
<via Frans>
-
▾ Russisch
bakbórt
[linkerzijde van een schip]
datering: 1701-1725 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. bakboord, nhd. Backbord, ndd. backbort, s. Meulen 24 ff., Croiset v.d.Kop IORJ. 15, 4, 24. VdMeulen:Bakboord. De linkerzijde van het schip, als men met het gezicht na voren staet. W. Russ. bákbord, báhbórt, babord. Hoewel alle woordenboeken het nog vermelden, is het woord thans in onbruik geraakt, vgl. V. : prezde tak nazyvalas' levaja storona sudna (vroeger heette zoo de linkerzijde van het schip). Zoo is ook het commando bá.kbort tegenwoordig vervangen door het eenvoudige na ïcoo (naar links).
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Schots
babord, baburd
†verouderd
[linkerzijde van een schip]
<via Frans>
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: F bâbord; cd. OE baecbord, ON bakbordi
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Spaans
babor
[linkerzijde van een schip]
<via Frans>
datering: 1526 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Del fr. babord, y éste del neerl. bakboord íd., compuesto de bak `trasero' y boord 'borda', porque el piloto estaba antiguamente situado a estribor.
bron: Corominas 1983 (Corominas)
-
▾ Zweeds
babord
[linkerzijde van een schip]
datering: 1691 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1691; äldre bakbord; av nederl. bakboord, till bak 'rygg' (rorgängaren stod vid styrbords sida och vände ryggen åt babord)
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Baskisch
ababor
[linkerzijde van een schip]
<via Spaans>
-
▾ bakeljauw
[gedroogde kabeljauw]
-
▾ Arabisch (MSA)
bakalāh
[gedroogde kabeljauw]
<via Italiaans>
-
▾ Baskisch
bakailao
[gedroogde kabeljauw (Gadus morhua)]
<via Spaans>
datering: 1653 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bakailaoketari (1926) ‘boot voor de kabeljauwvangst’ en ‘kabeljauwvisser’ (Noord-Baskisch). Bij Lh zijn veel (regelmatige) afleidingen en samenstellingen te vinden zoals bakailauketa ‘overvloed aan kabeljauw’ en bakailauki ‘kabeljauwvlees’.
etymologie: Lh geeft bakailau voor het Labourdijns en vergelijkt dit met het Spaanse bacalau. Azk 1 geeft bakailao voor het Guipuzcoaans en bakailo voor het Hoog-Navarrees. Sar 2 noemt bakailao zonder regionale specificatie. Omdat de eerste vermelding (1653) een Spaans-Baskisch leerboekje betreft en deze datering ouder is dan die voor bacaliau in het Frans (1721), lijkt het erop dat bakailao via het Spaans in het Spaans-Baskisch is opgenomen, en vandaar in het Labourdijns. De Spaans-Baskische vermeldingen in Azk 1 en de verwijzing bij Lh zouden deze aanname ondersteunen.
bron: Azkue 1969 Lhande 1926 Sarasola 1984-1995 (Lh, Azk 1, Sar 2.)
-
▾ Berbice-Nederlands
bakliau
[gedroogde kabeljauw]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bacalao
[gedroogde kabeljauw, gezouten vis]
-
▾ Frans
bacaliau
†verouderd
[gedroogde kabeljauw]
datering: 1721 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Zur entstehung dieses wortes s. KABELJAUW. Aus dem ndl. entlehnt.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Italiaans
baccala
[gedroogde kabeljauw]
<via Frans>
-
▾ Kroatisch
bakalar
[gedroogde kalbejauw]
<via Italiaans>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Macedonisch
bakalar
[gedroogde kalbejauw]
<via Italiaans>
-
▾ Maltees
bakkaljaw
[gedroogde kabeljauw]
<via Italiaans>
-
▾ Noors
bacalao
[Spaans gerecht met klipvis of stokvis]
<via Spaans>
status: ontlening onzeker
etymologie: sp. bacalao (en salsa) , egtl. en omdanning av holl. kabeljan «stokkfisk»
bron: NROi (NROi)
-
▾ Portugees
bacalhau
[gedroogde vis]
-
▾ Saramakkaans
bakajáu
[gedroogde kabeljauw]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
bacau
[gedroogde kabeljauw]
-
▾ Servisch
bakalar
[gedroogde kalbejauw]
<via Italiaans>
-
▾ Skepi-Nederlands
bakliau
[gedroogde kabeljauw, gezouten vis]
-
▾ Spaans
bacalao
[gedroogde kabeljauw]
-
▾ Sranantongo
batyaw (ouder: bákjáu)
[zoute vis]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Arabisch (MSA)
bakalāh
[gedroogde kabeljauw]
<via Italiaans>
-
▾ baken
[vast merk dat vaarwater aangeeft]
-
▾ Azeri
baken
[boei]
<via Russisch>
-
▾ Bulgaars
baken
[verankerd drijvend sein dat vaarwater aangeeft]
<via Russisch>
-
▾ Deens
båke
[vast merk dat vaarwater aangeeft; radiobaken voor de luchtvaart]
status: Ambigu: Nederlands of Fries ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Bagenkop = plaatsnaam: stad op eiland Langeland ( fra nederlandsk bakenkop 'båkehovedet' dvs. 'fremspringet med sømærket' af baken 'båke, sømærke' + kop 'hoved, fremspring i terrænet' )
etymologie: OPRINDELSE: via ty. Bake fra oldfrisisk baken; måske af lat. bucina signalhorn.. Bang: van Noors!
bron: Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Hårbøl 2004 Katlev 2000 Bang 1976 (Fremmedordbog, PNOE, Fremmed2, EO2, Bang, Törnqvist)
-
▾ Deens
bavn
[vuurbaken]
status: Ambigu: Nederlands of Fries ; ontlening onzeker
etymologie: fra oldfrisisk b¤ken ¯ fællesgermansk *baukna- 'tegn' dannet af *bautaikna- 'lystegn' af *bau- 'lys' (af indoeuropæisk *bh¤w-, *bh@w- 'strålende, lys') + *taikna- (jf. tegn) . Jessen: Nederduits. Törnqvist: aus afries baken
bron: Becker-Christensen 2005 Jessen 1883 Katlev 2000 (PNOE, EO2, EO, Jessen, Törnquist)
-
▾ Duits
Bake
[vast merk dat vaarwater aangeeft]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Kluge: oft in nd. Wbb. verzeichnet, Mensinga, "Baken" is Nederlands in Eiderstedt
bron: Mensinga 1880 (Kluge, Mensinga)
-
▾ Ests
paak
[vast merk dat vaarwater aangeeft]
-
▾ Frans
bakène
(dialect)
[boei die de klippen in de Maas aangeeft]
-
▾ Litouws
bakenas
[elk vast merk (ton, paal) dat het vaarwater markeert]
-
▾ Noors
båk, båke
[vast merk dat vaarwater aangeeft]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj. lty fra gfris; FuT: das anord. und dän. wort ist aus dem fries. entlehnt, wovon auch mnd. bâke, 'marke, seezeichen, warte'(holl. baak) herstammt. Aus mnd. bâke stammt norw. baake, 'seezeichen'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
bákan, báken
[(anker)boei]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
bakens
[vast merk dat vaarwater aangeeft]
<via Russisch>
-
▾ Pools
bakan
[ton of paal voor het markeren van het vaarwater]
-
▾ Russisch
bákan, báken
[(anker)boei]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndl. baak, baken, nhd. Bake 'Land- marke, Richtzeichen der Seeleute', mnd. ba<^>ke (s. Kluge-Götze EW. 34), kaum schon aus mnd. baken, bakin neben bake, wie Croiset v.d.Kop IORJ. 15, 4, 15 annimmt. Siehe auch Matzenauer 101, Meulen 24 ff. VdMeulen :Baken. Baak of baken (want beide is in gebruik) is een teken, dat de droogten en platen de schippers aanwijst. WINSCH. Drijvend of vaststaand teken voor zeelieden om de plaatsen, waar vaarwaters lopen, aan te duiden. T. Russ. báken, báhan, báhon, balise. liet Russ. woord duidt slechts een drijvend teken aan. De vormen baken, öd/... staan in alle woordenboeken, daarnaast neen D. bakon.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR, VdMeulen 1909)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
baaken, beacon
[vast merk te water, grenspaal]
datering: 1796 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., beacon.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zweeds
båk
[vast merk dat vaarwater aangeeft]
datering: 1633 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: fyrbåk
etymologie: sedan 1633; av lågty. bake 'sjömärke; vårdkas'; besl. med eng. beckon 'teckna; vinka', beacon 'tecken; signaleld; fyr'. Törnqvist: aus afries baken
bron: NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO, Törnqvist)
-
▾ Azeri
baken
[boei]
<via Russisch>
-
▾ bakenen
[met bakens afzetten]
-
▾ Frans
bak'ner
(dialect)
[een bepaalde gang graven]
-
▾ Frans
bak'ner
(dialect)
[een bepaalde gang graven]
-
▾ bakje
[kommetje; presenteerblaadje]
-
▾ Ambons-Maleis
baki
[presenteerblaadje]
-
▾ Amerikaans-Engels
bockey
[kom gemaakt van een kalebas]
datering: 1848 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. bakje, dim. of bak, through, tray.
bron: Carpenter 1908-1909 Clapin 1902 Craigie 1938-1944 (Craigie, Bartlett, Neumann, Clapin, Carpenter; OED2 (US); Schele de Vere, Van der Sijs 2009)
-
▾ Duits
Backche
(dialect)
[kopje]
status: ontlening onzeker
etymologie: Teuchert: Und ndl. bakje "kopje" ist als backche sogar bis ins Moselfränkische gedrungen. (p. 144)
bron: Frings 1966 (Frings)
-
▾ Indonesisch
baki
[presenteerblaadje]
-
▾ Javaans
baki
(dialect)
[dienblad]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: afkomstig van 'bakkie'
bron: Hoogervorst (veldwerk T.Hoogervorst 2006)
-
▾ Madoerees
baki
[schenkblad, presenteerblaadje]
status: ontlening onzeker
etymologie: Het Madurees kent ook de vorm 'lampan'
bron: Penninga 1936 (PH)
-
▾ Menadonees
baki
[presenteerblaadje]
-
▾ Papiaments
baki
[kom, trog]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: baki di eis (ijsla); baki di awa (waterbak); baki di laba tayó (afwasbak); baki di tayó (afdruiprek)
bron: (Joubert PN, Conradi)
-
▾ Singalees
bakki-ya
[voorraadbak, bus]
-
▾ Soendanees
baki
[dienblad]
-
▾ Ambons-Maleis
baki
[presenteerblaadje]
-
▾ bakkeleien
[bekvechten]
-
▾ Deens
bakkeleje
(dialect)
[plagen, dwarszitten; afranselen]
status: Ambigu: Nederlands of Fries ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: barkelit=conflict, botsing
etymologie: frisisk el. hollandsk bakkeleien
bron: Jysk ordbog 1999 (Jysk Ordbog)
-
▾ Duits
verbakelaien
(dialect)
[iets slechts doen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Smet 83: Emsländischen
bron: Schlüter 1952 Smet 1983 (Smet 83, Schlüter)
-
▾ Duits
backeleien, backleien, backeläien
†verouderd
(dialect)
[met elkaar vechten, afranselen; (meestal over kattekwaad of schade) begaan, plegen, aanrichten]
status: ontlening onzeker
etymologie: Schlüter: gegenüber dem Nl. ist die Bedtg. leicht verschoben. In ähnlicher Bedtg. bei Schönhoff 122, wo es auch als nl. Entlehnung hingestellt ist. - Dagegen stimmt die Bedtg. des Wortes in Ostfrsl., wo es früher bekannt war, mehr mit dem Nl. überein (s. Foerste 67).
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Deens
bakkeleje
(dialect)
[plagen, dwarszitten; afranselen]
-
▾ bakken
[braden]
-
▾ Aucaans
baka
[braden]
-
▾ Berbice-Nederlands
baki
[braden]
-
▾ Negerhollands
bak
[braden]
-
▾ Noord-Sotho
paka
[braden]
-
▾ Saramakkaans
báka
[braden]
-
▾ Sarnami
báká kare
[braden]
-
▾ Sranantongo
baka
[braden]
-
▾ Xhosa
bhaka
[braden]
-
▾ Zoeloe
bhaka
[braden]
-
▾ Zuid-Sotho
baka
[braden]
-
▾ Aucaans
baka
[braden]
-
▾ bakken
[zakken voor examen]
-
▾ Sarnami
bak howe
[zakken voor examen]
-
▾ Sranantongo
bak
[zakken voor examen]
-
▾ Sarnami
bak howe
[zakken voor examen]
-
▾ bakker
[iemand die beroepsmatig brood e.d. bakt]
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
baquer
[iemand die beroepsmatig brood e.d. bakt]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Sarnami
bákrimán
[iemand die beroepsmatig brood e.d. bakt]
-
▾ Singalees
bakkara, bakkarē
[iemand die beroepsmatig brood e.d. bakt]
-
▾ Sranantongo
bakri
[iemand die beroepsmatig brood e.d. bakt]
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
baquer
[iemand die beroepsmatig brood e.d. bakt]
-
▾ bakkerij
[plaats waar brood wordt gebakken en verkocht]
-
▾ Amerikaans-Engels
bakery
[plaats waar brood wordt gebakken en verkocht]
datering: 1827 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: perhaps after Du. bakkerij; in eng. 1857-; Bartlettzegt bij printery: Bakery, bindery, have long beenin use amongst us, and in New York even paintery and printery. In process of time a church may be called a preachery. ; CITAAT: 1827 For the year 1826... ten bakeries [employed] 28 hands; [...] 1923 I bought my luncheon at a different bakery every day.
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a (Craigie, Neumann, Van der Sijs 2009)
-
▾ Singalees
bēkariya
[plaats waar brood wordt gebakken en verkocht]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Peeters 1975 Sannasgala 1976 (Peeters, Sannasgala 1975)
-
▾ Amerikaans-Engels
bakery
[plaats waar brood wordt gebakken en verkocht]
-
▾ bakoven
[oven om in te bakken]
-
▾ Amerikaans-Engels
bake-oven
[oven om in te bakken]
datering: 1777 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Perhaps after Du. bakoven; This term is often used in the Westfor the simple word oven in a bakery. It is also applied to the iron bake-pan; in eng. 1886 dial.; CITAAT: 1777 A good two story brick-house,... [with] bake-oven, a cedar log barn, and stables [etc.]; [...] 1891 Without looking up from the eggs she was scrambling in the bake-oven of a few minutes before.
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a (Craigie, Neumann, Van der Sijs 2009)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bakeoven
[oven om in te bakken]
datering: 1934 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Calque formed on Du. %ibakoven%i or Afk. %ibakoond%i oven.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Amerikaans-Engels
bake-oven
[oven om in te bakken]
-
▾ bakpaal
[houten schop waarmee brood in de oven wordt gelegd]
-
▾ Duits
Backpåle
(dialect)
[houten schop waarmee brood in de oven wordt gelegd]
status: ontlening onzeker
etymologie: Brandenburg/Berlin Etym. zu ndl. bakpaal in gleicher Bedeutung.
bron: Wiese 1996 (Wiese)
-
▾ Duits
Backpåle
(dialect)
[houten schop waarmee brood in de oven wordt gelegd]
-
▾ bakpan
[braadpan, koekenpan]
-
▾ Amerikaans-Engels
bake-pan
[pan voor het bakken van brood en gebak]
datering: 1790 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: cf. Du. bakpan; 1579 only; CITAAT: 1790 William Robinson....hath for sale....iron castings, consisting of tea kettles, bake pans, spiders, ....; [...] 1879 One of those flat-bottomed, three-legged, iron-covered vessels, which my reader will now recognize as the bake-pan, or Dutch oven.
bron: Craigie 1938-1944 (Craigie, Neumann)
-
▾ Amerikaans-Engels
bake-pan
[pan voor het bakken van brood en gebak]
-
▾ bakpoeder
[kunstmatig rijsmiddel]
-
▾ Indonesisch
bakpuder
[kunstmatig rijsmiddel]
-
▾ Tswana
bakapuêrê
[kunstmatig rijsmiddel]
<via Afrikaans>
-
▾ Indonesisch
bakpuder
[kunstmatig rijsmiddel]
-
▾ baks
[(verouderd) slag]
-
▾ Negerhollands
baks
[vuist]
-
▾ Negerhollands
baks
[vuist]
-
▾ bakschol
[platte vissoort]
-
▾ Deens
bakskuld
[gedroogde en gezouten vis, meestal schar]
status: ontlening onzeker
etymologie: vist af nederlandsk bakschol dannet af bakken 'bage, tørre i solen' + schol 'rødspætte, flynder'. DDO: fra hollandsk bakschol egentlig 'bagt (ristet) rødspætte', jævnfør tysk Scholle 'rødspætte'
bron: Becker-Christensen 2005 Katlev 2000 (PNOE, EO2, DDO)
-
▾ Deens
bakskuld
[gedroogde en gezouten vis, meestal schar]
-
▾ baksel
[gebak]
-
▾ baksen
[geschut of vaten heen en weer schuiven]
-
▾ Deens
bakse
[sjouwen, draaien, tuimelen]
status: ontlening onzeker
etymologie: fPNOE: ra nederlandsk baksen 'rykke til højre og venstre', Hammerich 45: Nederlands
bron: (PNOE, EO, EO2, Hammerich 45)
-
▾ Noors
bakse
[een zwaar object versjouwen, duwen]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra ty, 'tumle med'; FuT: ist d. backsen
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
baxa
[een zwaar object verplaatsen door te wrikken, draaien of tillen]
datering: 1705 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bax-inrättning; baxnings-anordning
etymologie: sedan 1705; av nederl. baksen, ty. backsen med samma bet.; ev. besl. med baxna
bron: SAOB 1898 (SAOB; NEO)
-
▾ Deens
bakse
[sjouwen, draaien, tuimelen]
-
▾ baksmaat
[iemand op een schip met wie men uit dezelfde bak eet]
-
▾ Duits
Backsmaat
[onderofficieren, zeesoldaten of matrozen die uit dezelfde bak eten]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge See Soltau 1806=nl. baksmaat
bron: Kluge 1911 (Kluge See)
-
▾ Duits
Backsmaat
[onderofficieren, zeesoldaten of matrozen die uit dezelfde bak eten]
-
▾ bakstag
[naar achteren lopend stag op zeilschepen]
-
▾ Deens
bagstag
[naar achteren lopend stag op zeilschepen]
-
▾ Duits
Backstag
[naar achteren lopend stag op zeilschepen]
-
▾ Frans
bastague, bastaque
†verouderd
[naar achteren lopend stag op zeilschepen]
datering: 1838 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Bakstag (ndl.) 'pardune'.
bron: Wartburg 1928 (FEW, GRobert, Larousse, Valkhoff)
-
▾ Pools
baksztag
[naar achteren lopend stag op zeilschepen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.Baskstag "część olinowana'"
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
bákštag
[naar achteren lopend stag op zeilschepen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bakstag. Een touw, aan beide zijden van de nok van ecnig rondhout vastgemaakt en stijf gezet om het zijdelings te steunen. Ned. Wdb. lluss. bakstag, galhauban. De bakstagen heeten naar de rondhouten, die zij steunen-, de bakstagen van de steng heeten rondhouten, die zij steunen-, de bakstagen van de steng heetenstengebakstagen, Russ. sten'bakstagi, en worden naar de masten, waaraan zij zich bevinden, onderscheiden in voorstengebaksfagei/, Russ. forsten' bakstagi, grootst'eng eb akst ogen, Russ. grofst en boks logt, en krwisstengebakstagen, Russ. krjujssten bakstagi; de bakstagen van de bramsteng heeten brainbakstagen, Russ. brainbakstogi, en worden verdeeld in voorbramhakstagen, Russ. forbra-mbaksl agi, grootbro inbakstagen, Russ. grotbrambokstagi, en de vroeger zoo genoemde krtrisbrambokstagen, Russ. krjnjsbronibakstagi; de bakstagen van de bovenbramsteng dragen den naam van bovenbrariibaks togen, Russ. bombrambakstagi met dezelfde onderscheiding naar hunne masten , dus voorbocenbro»ubaksfag , Russ. forbombrambokstag , grootbovenbrombakstag, Russ. grotbombrambakstag, en de vroeger zoo genoemde kriiisbovenbrambokstag, Russ. krjvjsbomfyrambakstag. De bakstagen van den boegspriet, bij ons thans of eenvoudig bakstagen , of boegstagengenaamd, heeten Russ. vaterbaksfagi uit Dolk icaterbakstag, z. ald.; die van het verlengsel van den boegspriet, van het kluifhout, heeten Russ. utteg ar bakstagi uit Holl. uitlegger en bakstag, 'L. Uitlegger; die van het verlengsel van het kluif hout, van het jaagliout, noemen de Russen bom utleg ar 'bakstagi uit IJoll. bovenuit legger en bakstag, z. Uitlegger. De bakstagen van de gij. heeten Russ. gikabakstogi (D). Wat wij geerden noemen (de geerden dienen om de nok der gaffel te steunen tegen de zijdelingsche werking van de bezaan. P.M . blz. 22G), heet bij de Russen ernsbakstagi uit Holl. geerd en bakstag, z. Geerd. V. vermeldt ook nog topbakštagi uit Holl. top en bakstag, die op kleinere vaartuigen tot steun van mast en want dienen. Doch niet alleen rondhouten worden door de Russ. bakstagi gesteund, ook de schoorsteen wordt in bedwang gehouden door touwen van dien naam, de Fr. vertaling is in dit geval: haubans de cheminée. En de botteloefkrabbers of zoogenoemde strontstagen, die tot steun verstrekken aan de botteloef (stuk eikenhout, zijdelings uit het galjoen stekende en onder eene regeling daaraan bevestigd. Op den nok van de botteloef wordt de fokkehals uitgehaald bij het zeilen bij den wind. .., vgl. P. M. biz, 242) heeten bij de Russen eveneens bakstagi, haubans de minois. Russ. ba .../ beteekent ook: bakstagswind .), vent grand largue. W. zegt van de/en wind: een tamclijck harde wint, zoo, dat het touw de backstag, daer liet zeil. tegenkomt, stijfstaet en niet en labbert. De Russ. woordenboeken komen in hun definities van .Russ. hak-slar/, bakstagswind, overeen met wat T. zegt op bakstags-Aviud : wind, welke -15° meer achterlijk dan dwars, of' in de rigting der bakstagen inkomt. Hovendion kan Russ. bákxlag dan nog beteekenen: het varen niet bakstagswind (A., I.).).
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Zweeds
bakstag
[naar achteren lopend stag op zeilschepen]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB; jfr d. bagstag, t. backstag, eng. backstay. af holl. bakstag, af bak(…)o. stag
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Deens
bagstag
[naar achteren lopend stag op zeilschepen]
-
▾ bakvis
[meisje tussen 14 en 17 jaar]
-
▾ Fries
bakfisk
[meisje tussen 14 en 17 jaar]
-
▾ Fries
bakfisk
[meisje tussen 14 en 17 jaar]
-
▾ bakvis
[gebakken vis]
-
▾ Negerhollands
bakfes
[gebakken vis]
-
▾ Negerhollands
bakfes
[gebakken vis]
-
▾ bakwerk
[etenswaren van gebakken deeg]
-
▾ Deens
bagværk
[etenswaren van gebakken deeg]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: vist nedertysk backwerk 'bagerlav, bagværk'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE, EO)
-
▾ Noors
bakverk
[iets wat gebakken is; koekjes]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: von mnd. backwerk
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
bagværk
[etenswaren van gebakken deeg]
-
▾ bal
[rond voorwerp]
-
▾ Ambons-Maleis
balé
[rond voorwerp; een rond voorwerp maken]
-
▾ Balinees
bal
[rond voorwerp]
-
▾ Baskisch
bala
[(geweer)kogel]
<via Frans>
datering: 1729 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bala-zauria ‘kogelwond’
etymologie: Volgens Lh algemeen Noord-Baskisch voor geweerkogel en van uitheemse herkomst, volgens Sar 2 meer in het algemeen ‘kogel’ voor een vuurwapen en zonder regionale specificatie. Bala is ook geattesteerd in het uitgestorven zuidelijke Hoog-Navarrees van Artzibar (Ar 3).
bron: Lhande 1926 Sarasola 1984-1995 (Lh, Sar 2, Ar 3)
-
▾ Bretons
boull
[ballen]
<via Frans>
datering: 1499 (1451-1500)
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: 'ball (to play)' Fr. 'pelote', with schwaassimilated to the following vowel; lenition of initial consonant is due to the gender of the French word.
bron: Deshayes 2003 (DEB)
-
▾ Deens
balde, balle
[bil; zacht, rond of gewelfd voorwerp; dotje doeken om mee te poetsen; baal gebruikt als verpakking]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE, EO2: fra nedertysk bale, bal 'balde, balle, bold', fællesgermansk *balla 'bold, kugle', indoeuropæisk *bholno- 'noget oppustet el. opsvulmet'
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Katlev 2000 (PNOE, EO2, OOD)
-
▾ Frans
balle
[baal]
datering: 1268 (1251-1300)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR: frq. *balla, cf. déballer, emballer
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Gimán
bal
[rond voorwerp]
-
▾ Indonesisch
bal
[rond voorwerp]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bal-balan = voetbalspel
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bal
[klein rubber balletje bij het bikkelspel]
-
▾ Javaans
bal
[rond voorwerp; sein (langs spoorweg); elektrische gloeilamp, peer]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: balbalan=voetballen
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Javaans
baleces
(dialect)
[(teel)ballen]
status: ontlening onzeker
etymologie: geheimtaal der homo's
bron: Veldwerk Hoogervorst (Veldwerk T.Hoogervorst 2006)
-
▾ Madoerees
ēbbal
[rond voorwerp]
-
▾ Maltees
balla
[baal]
<via Frans>
-
▾ Menadonees
bal
[rond voorwerp]
-
▾ Minangkabaus
ban
[rond voorwerp; ballon]
-
▾ Noors
ball
[rond voorwerp]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FUT: = mnd. bal (holl. bal)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
balchi (di karni), balchi (di piská)
[gehaktbal, visbal]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bala
[rond voorwerp; kogel]
-
▾ Saramakkaans
balí
[rond voorwerp]
-
▾ Sarnami
bál
[rond voorwerp]
-
▾ Singalees
bola(ya)
[rond voorwerp]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
bron: Peeters 1975 Sannasgala 1976 (Peeters, Sannasgala 1975: 260)
-
▾ Sranantongo
bal
[rond voorwerp; testikel]
-
▾ Surinaams-Javaans
bal
[voetbal]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: balbalan = speelbal, voetballen, main bal = voetballen
etymologie: main = spelen
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Ambons-Maleis
balé
[rond voorwerp; een rond voorwerp maken]
-
▾ bal
[danspartij]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bal
[danspartij]
<via Negerhollands>
-
▾ Negerhollands
bal
[danspartij]
-
▾ Singalees
bāl
[danspartij]
status: ontlening onzeker
etymologie: zie woordenlijst pp. 67-86; komt alleen voor in samenstellingen
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Sranantongo
bal
[danspartij]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bal
[danspartij]
<via Negerhollands>
-
▾ bal masqué
[gemaskerd bal]
-
▾ Sranantongo
barmaskei
[gemaskerd bal]
-
▾ Sranantongo
barmaskei
[gemaskerd bal]
-
▾ balanceren
[zich in evenwicht houden]
-
▾ Indonesisch
balansir
[zich in evenwicht houden]
-
▾ Indonesisch
balansir
[zich in evenwicht houden]
-
▾ balans
[weegschaal; evenwicht; rekeningoverzicht]
-
▾ Indonesisch
balans
[weegschaal; evenwicht; rekeningoverzicht]
-
▾ Menadonees
balans
[evenwicht]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bakubalans = in evenwicht met elkaar
bron: Warouw 1985 (MSW)
-
▾ Singalees
balansa(ya)
[weegschaal]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
bron: Peeters 1975 Sannasgala 1976 (Peeters, Sannasgala 1975: 260)
-
▾ Surinaams-Javaans
balans
[evenwicht]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbalans = balanceren, in evenwicht brengen of houden, in overwegong nemen, erover nadenken
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Indonesisch
balans
[weegschaal; evenwicht; rekeningoverzicht]
-
▾ balbreuk
[hernia bij de mannelijke teelballen]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bomancoo, bamacoo, babancoo
[hernia bij de mannelijke teelballen]
<via Negerhollands>
datering: 1951-2000
status: ontlening onzeker
etymologie: Valls 1981: 'banbanku' in Dutch Creole and sometimes incorrectly defines as 'Penis Erectus'
bron: Valls 1981 (Valls 1981)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bomancoo, bamacoo, babancoo
[hernia bij de mannelijke teelballen]
<via Negerhollands>
-
▾ baldadig
[roekeloos, uitgelaten]
-
▾ Fries
baldadich
[brooddronken, straatschenderij plegend]
-
▾ Papiaments
baldadi (ouder: baldade)
[roekeloos, uitgelaten, stout]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.12
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Fries
baldadich
[brooddronken, straatschenderij plegend]
-
▾ balein
[walvisbaard]
-
▾ Duits
Balin
(dialect)
[staafje]
-
▾ Papiaments
balein
[dun veerkrachtig stangetje]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Soendanees
baling
[korsetversteviging van walvisbaard]
-
▾ Duits
Balin
(dialect)
[staafje]
-
▾ balg
[geul tussen zandgronden in laag water]
-
▾ Deens
balg(e)
[geul tussen zandgronden in laag water]
datering: 1695 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Fries ; ontlening onzeker
etymologie: < hollandsk og frisisk balg(e) og lign
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Deens
balg(e)
[geul tussen zandgronden in laag water]
-
▾ balg
[afgestroopte huid; leren zak]
-
▾ Engels
blague
[bluf, boerenbedrog]
<via Frans>
datering: 1801-1900 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: F., prob.of LG.origin (cf.LG. blagen blow oneself out).
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Esperanto
blagi
[voor de gek houden]
<via Frans>
status: ontlening onzeker ; afleiding
afleidingen en samenstellingen: blago ‘grap, gekheid’
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Frans
blague
[tabakszakje; (fig.) opgeblazen zaak, grap, stommiteit]
datering: 1721 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: blaguer, blagueur, euse; L: blabla(ba) van blaguer, ou formation onomat. exprimant le bavardage incessant (volgens PR alleen laatste)
etymologie: PR 1993: du néerl. balg `enveloppe'; PR 1990: du néerl. blagen `se gonfler'; FEW: Ndl. balg bedeutet 'abgezogene haut eines tieres, besonders von einem vogel', sodann 'ledersack' (so auch ahd. balg). Da die tabakbeutel zuerst aus den kröpfen von pelikanen (so 1722-1758), sodann aus solchen häuten oder aus der harnblase (besonders von schweinen) gemacht waren, passt blague semantisch sehr gut zum ndl. wort. Der grund der entlehnung wird wohl darin liegen, dass die Niederlande viel zur verbreitung der rauchsitten beigetragen haben. Die umstellung -al- zu -la- erklärt sich wohl daraus, dass -alg ein sehr seltener wortausgang ist, der sich nur bei gelehrten wörtern findet, wie algue. Aus dem fr. entlehnt piem. blaga 'tabaksbeutel'. 2 ist eine semantische übertragung von 1. Sie erklärt sich daraus, dass der tabaksbeutel aufgebläht aussieht und sein inhalt ihn nicht ausfüllt. Aus dem fr. entlehnt d. blagieren 'grosssprecherisch auftreten', e. blague 'humbug', gen. blagâ 'grosssprecherisch tun', piem. blaghè.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Larousse, FEW)
-
▾ Italiaans
blagueur
[opschepper]
<via Frans>
-
▾ Noors
balg
[zwaardschede]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. balch , ty. balg (sm. ord som belg, gno. belgr, helflådd dyreskinn; sekk )
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Engels
blague
[bluf, boerenbedrog]
<via Frans>
-
▾ balie
[grote tobbe]
-
▾ Deens
balje
[tobbe; plank]
status: ontlening onzeker
etymologie: Arnesen: Nederlands, want Duits heeft dit ook van Nederlands, PNOE: nedertysk balge, ballige ¯ fransk baille ¯ muligvis af vulgærlatin *b¤jula 'vandbeholder' svarende til b¤julus (aquae) '(vand)bærer' , Hammerich 45: Nederlands, Hammerich: Ogsaa det almindelige Ord for Sømandens Rengøringsværktøj Svaber er - næppe tilfældigt - hollandsk, og ligeledes Pøs og Balje, samt Slange i Betydningen »Vandslange«, OOD: fra glholl. baelge, bailge, balgie ofl., jf. holl. balie, rækværk, skranke, kampplads, af oldfr. bail(e), af uvis oprindelse; foræld.) Kluge: Lehnwort aus nl. balie. Bartz: aus niederländ. balie, zu französ. baillie, daher auch erloschenes engl. bail und galloroman. *bajula.
bron: (Arnesen, PNOE, DDO, Hammerich 45, OOD, Kluge, Bartz, Schlüter)
-
▾ Duits
Balje, Balge
[tobbe]
datering: 1627 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Lehnwort aus nl. balie. Bartz: aus niederländ. balie, zu französ. baillie, daher auch erloschenes engl. bail und galloroman. *bajula.
bron: Bartz 2007 (Kluge, Bartz)
-
▾ Duits
Balifatt
(dialect)
[grote tobbe, grote (was)mand]
status: ontlening onzeker
etymologie: Im Gebiet von Borken bis Oeding habe ich es mehrfach gehört (…) Die grosse Zahl der Belege in den Wörterbüchern und die Unterschiede in den Formen lassen schwer eine Klarheit gewinnen. Vgl. D-K, Schönhff, BrWb, Mensing, Berghaus, Dwb, L-B. Etym. gehen beide Wörter auf frz. baillie zurück. Ist vielleicht Balge im Westm. das ältere Wort, während Bali aus dem NL. entlehnt worden ist? Einen Fingerzeig für die Herkunfst könnte eine Notis aus dem Nl. Wdb. geben: Het linnengoed wordt gewasschen in de balie (opgegeven als in Overijsel gebruikelijk). Ferner bedeutet nl. balie in übertragenem Sinne: groote mand, meest voor linnengoed (die Bedtg. "grosser Korb" auch wohl in Ramsdorf). Gleich anderen mit der Textilindustrie zusammehängenden Wörtern kann auch das nl. balie übernommen sien. Dann ist auch das Nebeneinder un die Bedeutungsdifferenzierung der beiden westm. Wörter klar.
bron: Schlüter 1952 (Schlüter)
-
▾ Noors
balje
[tobbe, kuip]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj. lty fra fr; FuT: aus mnd. ballie, balge (holl. balie mit vb. balien, wovon engl. bail oder bale, "ein boot ausschöpfen'), das wieder aus frz. baille, 'ballie' = ital. baglia beruht.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Pools
balia
[grote tobbe, kuip]
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.dial.balje, hol.balie "naczynie do prania"
bron: Bańkowski 2000 (A.Bańkowski)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
balie
[tobbe, vat]
<via Afrikaans>
datering: 1955 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: botter-, melk, milking, pekel-, teegoed-, trap-, voete-, waterbalie.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Deens
balje
[tobbe; plank]
-
▾ balie
[toonbank, rechtbank]
-
▾ Balinees
[taal of inwoner van Bali]
-
▾ baljuw
[ambtenaar belast met rechtspraak]
-
▾ Javaans
bliyo
[hoofd der politie]
-
▾ Javaans
bliyo
[hoofd der politie]
-
▾ balk
[stuk hout]
-
▾ Ambons-Maleis
balak
[stuk hout]
-
▾ Atjehnees
balò'
[stuk hout]
-
▾ Balinees
balok
[stuk hout]
-
▾ Frans
bau
[dekbalk]
datering: 1200 (1151-1200)
status: frankisch ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bauquière
etymologie: PR: a. fr. balc, du, frq. *balk `balk', puis bauch
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Gimán
balak
[stuk hout]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: um balak=huis met palen gemaakt van balken ipv ronde boomsammen
etymologie: um=huis
bron: Teljeur 1978-1980 (Telj2005)
-
▾ Indonesisch
balak, balok
[stuk hout; blok; chevron; gebakken cassave; (Bahasa Prokem) bril, militair onderscheidingsteken, hoeveelheid morfine (1030 gram)]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: balokan = per balk, per blok; baar, staaf
bron: Rahardja 1989 Stevens 2004 (S&S-T2004; RCL1989)
-
▾ Jakartaans-Maleis
balken
[onbewerkt rond hout]
-
▾ Javaans
balok
[vierkant gezaagd stuk hout]
-
▾ Keiëes
ballak
[stuk hout]
-
▾ Kupang-Maleis
balok
[stuk hout]
-
▾ Madoerees
balu', balo'
[stuk hout]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ēmbalo' (dialect Bangkalan: malo') = iets van een balk voorzien
etymologie: dialect Bangkalan: balūk
bron: Kiliaan 1904 (PH, KIL)
-
▾ Makassaars
bâló
[stuk hout]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bâló-bâló = balkje, dôé-bâló = soort van munt (verouderd)
bron: Cense 1979 Matthes 1885 (BF, Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
balk
[stuk hout]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kapala balk = districtshoofd
etymologie: kapala = hoofd
bron: Clercq 1876 (FSA)
-
▾ Minangkabaus
baluak
[stuk hout]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: pambaluakan = het deel van de boom dat er af wordt gehaald teneinde een balk te krijgen
bron: Moussay 1995 (Moussay)
-
▾ Negerhollands
balk
[stuk hout]
-
▾ Nias
balok
[stuk hout]
-
▾ Oekraïens
bálka
[groot stuk hout]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
balki
[stuk hout]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kou balki - orale bevrediging van de vrouw
etymologie: "Si balki di kas kai, kas ta pèrdè forsa" - Als het hoofd van het gezin sterft, gaat het gezin uit elkaar. Uit: Hendrikse-Rigaud1994, p.18
bron: (Joubert PN, Conradi, Marugg, Hendrikse-Rigaud1994)
-
▾ Pools
belka
[stuk hout]
datering: 1501-600 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.balk, hol. balk "belka"
bron: Kopaliński 2007 (A.Bańkowski; http://sjp.pw.pl/lista.php?)
-
▾ Rotinees
balok
[stuk hout]
-
▾ Russisch
bálka
[stuk hout]
datering: 1435 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: Zur zeit Peters: bálka und balak, s. Smirnov 53. Die übliche Herleitung aus ndl. balk, bzw. nhd. Balken (z.B. bei Smirnov a.a.O.) scheitert an dem ältesten Beleg (s. Croiset v.d.Kop IORJ. 15, 4, 13) und man muss das Wort auf mnd. balke, dass. (s. Sch.-L. 1, 145) zurückführen. VdMeulen:Balk. 1. boom, daar de takken en wortels afgenaaid sijn en voorts vierkant gemaakt is: te scheep sij n der verscheide naamen van balken . . . WINSOU. Hij YV. komen scheepshal kon lierhaaldelijk voor, b. v. op biz. (57, GS, 70, 75, 7s (van de balcken). In de zcemanswoordenboeken van V. eu .. vindt men Russ. bulka; .). vertaalt: bau, ba irot (nom, donne a, chacune des poutres qui soutiennent les planchers on ponts du navire; les barrots sont moins gros que les baux, aveo lesquels ils concourent a porter les planchers du navire). In A. en !). staat deze beteekcnis van Russ. báll-. niet (in de bet. dekbalk is het volgens V. sedert de 1 S(! eeuw geheel verdrongen door Russ. bims uit de Ihig. plur. beains), maar wel de in Archangel gebruikelijke van: sest, utvcrzdennyj vnútri karbasa poperek ego dna, ctoby grebcy mogli v nego upiratsja nogami cilja oblcgcenija grebli (stang, bevestigd binnen in een karbas 2) dwars over den bodem, opdat de roeiers daarop met de voeten kunnen steunen en zoo lichter roeien). In de eerste plaats echter vermelden deze woordenboeken Russ. bál ka als: brus, ukreplennyj koncami v dve protivopoložnyja steny simonija ; osnovanie kryši, v kotoroni derzatsja stropila, (balk, bevestigd niet, de einden in twee tegenover elkaar liggende wanden van een gebouw; grondslag voor het dak, waarin de daksparren vatten) en leiden het woord in beide genoemde gevallen van Ilgd. balken af. Dit nu is zeker onjuist, waar Russ. balka een soheepsbalk beduidt; niet alleen als simplex, maar ook in verschillende samenstellingen als: kraanbalk, penterbalk, sloepbalk, katbalk, vischbalk, enz. hebben de Russen het woord uit het Iloll., z. deze art. Het komt mij zelfs meer dan waarschijnlijk voor, dat ook waar bálka dakbalk beteekent, dit het Holl. balk is, zoowel om den vorm (llgd. balken moest ook Russ. balken worden, vgl. Russ. baken uit Holl. baken) als om de beteekenis. x) Hoeft er in liet Holl. misschien een afkorting baksta;/, baksla;/s, waaraan Russ. báksta;/ ontleend zou kunnen zijn, naast bakstagswind bestaan, zooals voor topzeilswind ook topzeils voorkomt? Vgl. voor dit laatste: Journ. v. WASSENALU OJÍDÁM, 27 Oct. 1(559: smorgens de wind z. ten westen, woey een stijff topseyls. smorgens de wind z. ten westen, woey een stijff topseyls. ") Boot in het goevernenicnt Ärehangel. Wat dit laatste betreft, zou het niet het eenige voorbeeld zijn van een woord, dat door de Rnss. timmerlieden van de Rass. zeelui is overgenomen, z. Barghout. Ook in Archangel, waar het woord gewoonlijk baláka luidt, zijn de beteekenissen dekbalk en dakbalk nauw verbonden, vgl. de verklaringen van bal álx a in Arch.: 1. bims,balka, na kotoroj steletsja paluba sadna. 2. balka,, na kotoroj steletsja potolok v izbe. (1. balk, Avaarover het dek van een schip wordt gelegd. 2. balk, waarover de zoldering in een hut wordt gelegd). In het Lexicon van nieuwe Avoorden van PETER DEN GROOTE staat halka zonder verklaring. I). geeft nog een dialectisch subst. bálfina, oskolok cioski? (spaander, splinter, van een plank); A. en 1). hebben beiden het adj. bálocn/yj.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Saramakkaans
báíki
[stuk hout]
-
▾ Sarnami
barki
[stuk hout]
-
▾ Singalees
bālka-ya, balka-ya
[stuk hout]
-
▾ Soendanees
balok
[stuk hout]
-
▾ Sranantongo
barki, balk
[stuk hout]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Surinaams-Javaans
baleg, balok
[houtblok]
-
▾ Ambons-Maleis
balak
[stuk hout]
-
▾ Balkan
[landstreek in Zuidoost-Europa]
-
▾ Indonesisch
Balkan
[landstreek in Zuidoost-Europa]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: balkanisasi = balkanisatie
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Indonesisch
Balkan
[landstreek in Zuidoost-Europa]
-
▾ balken
[hard schreeuwen (van mensen of dieren)]
-
▾ balkenbrij
[gerecht gemaakt van slachtafval van varkens]
-
▾ Amerikaans-Engels
balkenbry
(dialect)
[gerecht gemaakt van slachtafval van varkens]
status: ontlening onzeker
etymologie: in Michigan
bron: Cassidy 1985 Mencken 1937-1948 Sijs 2009a (Mencken Sup. I, DARE, Van der Sijs 2009)
-
▾ Amerikaans-Engels
balkenbry
(dialect)
[gerecht gemaakt van slachtafval van varkens]
-
▾ balkon
[open uitbouw van huis; balustrade; galerij in theater; stationsperron]
-
▾ Indonesisch
balkon
[open uitbouw van huis; balustrade; galerij in theater; stationsperron]
-
▾ Menadonees
balkon
[open uitbouw van huis]
-
▾ Papiaments
balkon
[open uitbouw van huis]
status: Ambigu: Nederlands of Spaans ; ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
barkon
[open uitbouw van huis]
-
▾ Surinaams-Javaans
balkong
[open uitbouw van huis; terras]
<via Sranantongo>
-
▾ Indonesisch
balkon
[open uitbouw van huis; balustrade; galerij in theater; stationsperron]
-
▾ ballade
[episch zangstuk]
-
▾ Indonesisch
balada
[episch zangstuk]
-
▾ Indonesisch
balada
[episch zangstuk]
-
▾ ballast
[last]
-
▾ Azeri
ballast
[last]
<via Russisch>
-
▾ Bulgaars
balast
[last, ook overdrachtelijk]
-
▾ Deens
ballast
[last; ervaring]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: EO: en ssg. af det fra det mnty. lånt "last" (byrde) og uvist førsteled, der snarest er adj "bar", dvs. "tom". Ordet er sikker oprindelig nty. og mnty. ballast er da lånt tidligst i uassimileret form til nord., senere optræder det også i holl., eng. som "ballast". EO2: ældre "barlast" af bar + last, eller: ordet kan dog også stamme fra NEDERLANDSK "ballast". Fremmed2: vistnok fra ty.; 1. led kan være bar (adj.) tom (uden ladning) el. ty. bal dårlig, unyttig, 2. led byrde. OOD: vist laant fra mnt. ballast. Jessen, OOD, FuT: waarschijnlijk uit Nederduits. Smet 83: "… und die Wörterbücher sprechen sich nicht einmal darüber aus, ob "stokvisch" und "ballast" über Norddeutschland nach dem Westen gelangt oder den umgekehrten Weg gegangen sind., Kluge: Entlehnt aus mndl. ballast "das Gleichgewicht von Schiffen sicherndes Gewicht (in Form von Sandsäcken)". Das Wort ist nicht sicher erklärt. Man vermutet im zweiten Bestandteil -last die Entsprechung zu nhd. Last, da die frühe Entlehnung ins Französische last, lest lautet; der erste Bestandteil wird sowohl mit bar "rein, bloß" in Verbindung gebracht (d.h. "eine Last um der Last willen") als auch mit nndl. bal- "schlecht" (d.h. "die Last ohne Handelswert"). Vielleicht liegt in nschw. barlast (eigentlich "bloße Last") die ursprüngliche Form vor. Smet 83: "… und die Wörterbücher sprechen sich nicht einmal darüber aus, ob "stokvisch" und "ballast" über Norddeutschland nach dem Westen gelangt oder den umgekehrten Weg gegangen sind.
bron: Dahlerup 1919-1956 Goedel 1902 Hårbøl 2004 Katlev 2000 Kluge 2002 Nielsen 1989 Smet 1983 (EO, EO2, Fremmed2, OOD, Smet 83, Kluge, Goedel)
-
▾ Duits
Ballast
[last]
datering: 1442 Goedel S. 47 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Entlehnt aus mndl. ballast "das Gleichgewicht von Schiffen sicherndes Gewicht (in Form von Sandsäcken)". Das Wort ist nicht sicher erklärt. Man vermutet im zweiten Bestandteil -last die Entsprechung zu nhd. Last, da die frühe Entlehnung ins Französische last, lest lautet; der erste Bestandteil wird sowohl mit bar "rein, bloß" in Verbindung gebracht (d.h. "eine Last um der Last willen") als auch mit nndl. bal- "schlecht" (d.h. "die Last ohne Handelswert"). Vielleicht liegt in nschw. barlast (eigentlich "bloße Last") die ursprüngliche Form vor. Smet 83: "… und die Wörterbücher sprechen sich nicht einmal darüber aus, ob "stokvisch" und "ballast" über Norddeutschland nach dem Westen gelangt oder den umgekehrten Weg gegangen sind.
bron: Goedel 1902 Kluge 2002 Smet 1983 (Kluge, Goedel, Smet 83)
-
▾ Engels
ballast
[last ter stabibilisatie van een schip]
datering: 1530 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ballast-getter, -heaver; ballast-bag, -boat, -engine, -lighter, -train, -wagon. ballast-fin U.S.; ballast-man, ballast-office, ballast-ports, ballast-shovel
etymologie: Probably < either Middle Low German ballast (2nd half of the 14th cent.), Dutch ballast (1399), or Middle French ballast (1375; 1416-18 as balast; French ballast), all perhaps ultimately of Scandinavian origin. Equivalent forms are found in many European languages in the late medieval period, probably disseminated by maritime and trade contacts in the Baltic associated with the Hanseatic League. With the forms cited above, compare German Ballast (14th cent.; probably < Middle Low German), Old Swedish barlast (c1400; compare earlier barlastadh loaded with ballast (a1352), Swedish barlast; also ballast (15th cent.)), Norwegian ballast, Old Danish barlast (1443; Danish ballast), post-classical Latin ballastrum (1444 in a British source), ballastum (1462 in a British source), Spanish balastro (19th cent.; < English). The priority among these words and the relationships between many of them are unclear. Although many are close in date, the earliest attested appears to be the participial form corresponding to Old Swedish barlast (see above: probably < bar mere (see BARE adj.) + last load, cargo: see LAST n.2), with -rl- becoming -ll- by assimilation, and this is often interpreted as the ultimate etymon. However, it has conversely been suggested that the original coinage was Middle Low German ballast (see above), etymologized < bal bad (see BALE adj.) + last load, cargo (see LAST n.2), the Scandinavian forms in bar- being interpreted as folk-etymological, although this does not appear to be supported by the recorded chronology.
bron: Onions 1983 (OED3, ODEE)
-
▾ Esperanto
balasto
[last]
<via Duits>
datering: 1889 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: balasti ‘ballast laden’, senbalastigi ‘ballast lossen’
etymologie: geleend via Du Ballast met ondersteunende bronwoorden Eng, Fr en Ru ballast. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 Vilborg 1989-2001 (Cherp; Vil 1)
-
▾ Frans
ballast
[last op een schip]
datering: 1375 (1351-1400)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ballaster, ballastage, ballastière
etymologie: PR: mot scand., par le moy. bas. all.; bet. 1: 1840 empr. à l'angl.V: wrsch. ned., deels uit eng., in later tijd, nl. 1. (< eng.) stenen onder een spoorweg; 2. mar. afk. van water-ballast FEW: zie FEW tot noot 5. Fr. ballast stammt also nicht aus dem englischen, wie DG, Br3, 223 und Kuhn 199 annehmen. Hingegen ist es nicht ausgeschlossen, das das wort durch mndl. vermittlung ins fr. gelangte (Valkh 53 vermutet einen mndl. ursprung des wortes, was in dieser form auch unrichtig ist); allerdings weist Schröder loc. cit. darauf hin, dass das wort offenbar auch im mndl. langsam fuss zu fassen vermochte und vor dem 16.jh. kaum belegt ist, wohl ebenfalls als spezifischer ausdruck der Hanse, wie aus der flandr. ballastordnung von 1408 im Hansischen Urkundenbuch (bd.5, nr.853) hervorgeht.
bron: Robert 1993 Wartburg 1928 (PRobert, Valkhoff, FEW)
-
▾ Indonesisch
balas
[last]
-
▾ Javaans
bales
[last]
-
▾ Kroatisch
balast
[last, ook overdrachtelijk]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Litouws
balastas
[zwaar materiaal waarmee een schip wordt belast voor stabiliteit; onderlaag ter versteviging van een spoorbaan]
<via Duits>
-
▾ Macedonisch
balast
[last, ook overdrachtelijk]
-
▾ Madoerees
balas
[last ter stabilisatie van een schip]
-
▾ Noors
ballast
[last]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty, bal- kanskje bar, dvs, 'uten last'; FuT: das wort is wahrscheinlich nd. ursprungs und gehört zu mnd. bal, 'schlecht, unnütz'(siehe balstyrig). Die abweichenden formen sind in diesem falle durch volksetymologi entstanden.
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Oekraïens
ballast
[zwaar materiaal waarmee een schip wordt belast voor stabiliteit]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
balaster (ouder: balastu)
[last]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN, PBduizend)
-
▾ Pools
balast
[zwaar materiaal waarmee een schip wordt belast voor stabiliteit]
<via Duits>
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: nm. Ballast "obciażenie"
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?; Wladyslaw Kopalinski; A.Bańkowski)
-
▾ Russisch
ballást
[last]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndl. ballast oder ndd. ballast, woher auch engl. ballast, s. Kluge-Götze EW. 35 und Holthausen EW. 13. VdMeulen:Ballast. Ballast werd genaamd dat zand of die stenen en andere ruwe waren , die onder in het ruim gesmeten Averden, om het schil) wat dieper in het water te doen sakken, opdat het niet al te rank zoude zijn en nood zoude hebben van om te slaan. WINSCIL, vgl. W. biz. 284: ballast werd te scheep gebracht zooveel, dat de schepen een bekwame stevigheid bekomen, 't Avelk hoeveel 't zij, d' ondervindingen leert. Russ. balast, bal fánt, lest, waarbij het WAV. balásut, ballástit, lester un navire, Uoli. ballasten (zwarten in de schepen laden om het schips zwaerheitsmiddelpunt naer omlaag te krijgen: de schepen stevig en bekwam om te zeilen te mekken. W.). Het Russ. kent ook nog een van balast afgeleid subst. balast bia in de betekenis van ijzeren of metalen bout of staaf , die veelal als ballast op den bodem van sloepen gelegd wordt, om deze vast op het water te doen liggen (bij V., A. en 1).). A. en D. vermelden verder de adj. balástny) en balastov?/]. Evenals het Uoll. Avoord wordt ook het Russ. balast, ballast gebezigd in den zin van overbodige last, onnutte, onnodige zaak.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR,VdMeulen 1909)
-
▾ Servisch
balast
[last, ook overdrachtelijk]
-
▾ Sloveens
balast
[last; onverteerbaar materiaal in voedsel]
-
▾ Slowaaks
balast
[last op schip]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: ASCS: < Duits; Rejzek: < Duits en dat uit Nederlands of een Scandinavische taal
bron: Slovensko-anglický slovník 2002 (Slovensko-anglický slovník)
-
▾ Tsjechisch
balast
[last op schip]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: ASCS: < Duits; Rejzek: < Duits en dat uit Nederlands of een Scandinavische taal
bron: Petráčková 1995 (ASCS)
-
▾ Zweeds
barlast
[zwaar materiaal waarmee een schip wordt belast voor stabiliteit]
datering: 1605 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan ca 1605; omdiskuterad förled, ev. till 1bar i bet. 'utan varulast', och last1; formen ballast av lågty. ballast med samma bet., ev., i sin tur, ombildn. av det nordiska barlast
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Azeri
ballast
[last]
<via Russisch>
-
▾ ballastmand
[mand voor ballast]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
ballasmandjie
[mand gebruikt bij fruitpluk]
<via Afrikaans>
datering: 1873 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier Du. ballastmandje), ballas ballast, load + mandjie small basket.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
ballasmandjie
[mand gebruikt bij fruitpluk]
<via Afrikaans>
-
▾ ballastpoort
[poort in een schip waar de ballast door geladen wordt]
-
▾ Russisch
balástport
[poort in een schip waar de ballast door geladen wordt]
status: ontlening onzeker
etymologie: Ballastpoort. Poort of opening in het schip, waar de ballast door geladen wordt, en die men, voor het naar zee gaan, zorgvuldig dichtbreeuwt. Ned. Wdb., vgl. v. L. Bij W. biz. IGI leest men: de fluiten hebben in 't gemeen aan ieder zijde een ballastpoort. Russ. balastport, sabord de charge, slechts bij J.
bron: Meulen 1909 (VdM̀eulen 1909)
-
▾ Russisch
balástport
[poort in een schip waar de ballast door geladen wordt]
-
▾ ballerina
[balletdanseres]
-
▾ Indonesisch
balérina
[balletdanseres]
-
▾ Indonesisch
balérina
[balletdanseres]
-
▾ ballet
[figuurdans]
-
▾ Indonesisch
balét
[figuurdans]
-
▾ Menadonees
balèt
[figuurdans]
-
▾ Papiaments
balèt
[figuurdans]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Indonesisch
balét
[figuurdans]
-
▾ ballingschap
[toestand van een balling]
-
▾ Fries
ballingskip
[toestand van een balling]
-
▾ Fries
ballingskip
[toestand van een balling]
-
▾ ballon
[met gas gevulde zak]
-
▾ Boeginees
balông
[met gas gevulde zak]
-
▾ Indonesisch
balon
[met gas gevulde zak; gloeilamp; (Bahasa Prokem) hoer]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: balon = BAkal caLON = beoogde kandidaat
bron: Rahardja 1989 Stevens 2004 (S&S-T2004; RCL1989)
-
▾ Jakartaans-Maleis
balón, balón gas
[met gas gevulde zak]
-
▾ Javaans
balon
[ballon; elektrische gloeilamp, peer]
-
▾ Madoerees
balon
[bepaald soort lamp]
status: ontlening onzeker
etymologie: in het Bahasa Indonesia: balon lampu = lampenpeertje
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Makassaars
balông
[bepaald soort lamp]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
balon
[met gas gevulde zak]
-
▾ Papiaments
balòn
[met gas gevulde zak; bepaald soort lamp; ballonrok, ballonbroek]
status: ontlening onzeker
etymologie: "lampi a pèrdè su balòn" - het meisje heeft haar maagdelijkheid verloren
bron: (Joubert PN, Marugg)
-
▾ Tswana
balônô
[met gas gevulde zak]
-
▾ Xhosa
bhaloni
[met gas gevulde zak]
-
▾ Boeginees
balông
[met gas gevulde zak]
-
▾ ballonfok
[groot stagzeil, vooral door wedstrijdjachten gebruikt]
-
▾ Pools
balonfok
[groot stagzeil, vooral door wedstrijdjachten gebruikt]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Pools
balonfok
[groot stagzeil, vooral door wedstrijdjachten gebruikt]
-
▾ ballonkluiver
[bepaald stagzeil]
-
▾ Pools
balonkliwer
[bepaald stagzeil]
-
▾ Pools
balonkliwer
[bepaald stagzeil]
-
▾ balmuizer, balmuize
[(Vlaams) oud muntstuk]
-
▾ Frans
blâmûze
†verouderd
(dialect)
[muntstuk]
-
▾ Frans
blâmûze
†verouderd
(dialect)
[muntstuk]
-
▾ balorig
[gemelijk]
-
▾ Fries
baloarich
[onwillig, weerspannig]
-
▾ Fries
baloarich
[onwillig, weerspannig]
-
▾ balpen, ballpoint
[pen met een beweeglijk kogeltje in het uiteinde]
-
▾ Indonesisch
bolpén
[pen met een beweeglijk kogeltje in het uiteinde]
status: ontlening onzeker
etymologie: ook bolpoin, ontleend aan het Engels
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Kupang-Maleis
bolpoin
[pen met een beweeglijk kogeltje in het uiteinde]
-
▾ Madoerees
bōlpen
[pen met een beweeglijk kogeltje in het uiteinde]
-
▾ Sranantongo
balpèn
[pen met een beweeglijk kogeltje in het uiteinde]
-
▾ Indonesisch
bolpén
[pen met een beweeglijk kogeltje in het uiteinde]
-
▾ balsem
[zalf]
-
▾ Indonesisch
balsem
[zalf]
-
▾ Jakartaans-Maleis
balsem
[zalf]
-
▾ Japans
barusamu
[zalf]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: barusamu-hêryû (verouderd), perû-barusamu 'Perubalsem'
bron: Vos 1963 (Vos 1963, 1985)
-
▾ Madoerees
balsēm
[zalf]
-
▾ Makassaars
balasā̂ng
[zalf]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mī̂nyá balasā̂ng = Perubalsem
etymologie: mī̂nyá = olie
bron: Cense 1979 Matthes 1885 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage., BF)
-
▾ Menadonees
balsem
[zalf]
-
▾ Negerhollands
balsam
[zalf]
-
▾ Papiaments
balsem
[zalf]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.12
bron: Putte 2008 (Putte PN, Ewijk)
-
▾ Indonesisch
balsem
[zalf]
-
▾ balsturig
[koppig]
-
▾ Deens
balstyrig
[koppig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk balsturich 'ikke til at styre' dannet af bal- 'dårlig, slem' + en afledning af vb. sturen 'styre'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE, EO)
-
▾ Noors
balstyrig
[koppig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. balsturich , holl. balsturig egtl. «vanskelig å styre», 1. ledd besl. med gno. bol skade, ulykke; BO: fra lty; FuT: von mnd. balstûrich, 'unbändig, unlenksam, ausgelassen" (holl. balsturig), eigentlich 'schlecht zu lenken'. Das erste glied liegt in got. balwa-wêsei, 'bosheit'vor, ahd. balo, 'bosheit'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bålsturig
[weerspannig, koppig, onhandelbaar]
datering: 1605 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan ca 1605; efter lågty. balstürich 'svår att styra'; i sv. ombildat efter bång
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
balstyrig
[koppig]
-
▾ balustrade
[hekwerk met stijlen]
-
▾ Indonesisch
balustrade
[hekwerk met stijlen]
-
▾ Indonesisch
balustrade
[hekwerk met stijlen]
-
▾ balzaal
[danszaal]
-
▾ Creools-Portugees (Malakka)
bangsal
[schuilplaats; onderkomen]
<via Indonesisch>
status: ontlening onzeker
bron: Baxter 2004 (Baxter, Alan N. & Patrick de Silva (2004), A Dictionary of Kristang (Malacca Creole Portuguese) with an English-Kristang finderlist (Pacific Linguistics 564), Canberra.)
-
▾ Menadonees
bangsal
[aula]
-
▾ Creools-Portugees (Malakka)
bangsal
[schuilplaats; onderkomen]
<via Indonesisch>
-
▾ bam
[hard geluid, boem]
-
▾ Sranantongo
bam
[hard geluid, boem; in verband met feest: de kleine uurtjes]
-
▾ Sranantongo
bam
[hard geluid, boem; in verband met feest: de kleine uurtjes]
-
▾ bambocheren
[pierewaaien, boemelen, stappen]
-
▾ Papiaments
bambusher
[pierewaaien, boemelen, stappen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bambusher
[pierewaaien, boemelen, stappen]
-
▾ bamboe
[tropische grassoort]
-
▾ Arowaks
bamboesji
[tropische grassoort]
-
▾ Azeri
bambuk
[tropische grassoort]
<via Russisch>
-
▾ Bulgaars
bambuk
[tropische grassoort]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bambus
[tropische grassoort]
status: ontlening onzeker
etymologie: PNOE: fra nederlandsk bamboes pl. på -s ¯ malajisk bambu 'bambus' ¯ vist af assamesisk el. hindi bããh bh[ 'bambus eller siv (der vokser på) jorden (og ikke på vandet)' dannet af bããh 'bambus, rør' + bh[ 'jord'; bããh kommer af oldindisk vããÙ 'bambus, rør'; bh[ betyder egl. 'verden, væren' og er besl.m. bo, fysik , DDO: via tysk fra nederlandsk bamboes fra portugisisk mambu fra malajisk, Møller: Hollandsk som Mellemled p. 188.
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Møller 1927 (PNOE, OOD, DDO, Møller)
-
▾ Duits
Bambus
[tropische grassoort]
datering: 1651-1700
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Bambusvorhang
etymologie: malai.-niederl.; der; -[ses], -se. De -s via het ndl. uit de port. meervoudsvorm. Bartz: Dt. Bambus für das tropische Rohrgras stammt ebenfalls aus dem Niederländ. und geht über portugies. Vermittlung auf südindische oder malaische Dialekte zurück.
bron: Bartz 2007 Duden Fremd 1990 Kluge 2002 (Duden Fremd, Kluge, Bartz)
-
▾ Engels
bamboo
[tropische grassoort]
datering: 1598 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: Original source doubtful: now in Malay (Central Sumatra), Sundanese, and Javanese (W. and Central Java) bambu; but some consider it an introduced word there, and take the original to be Canarese b<abreve>nb<ubreve> or banwu. The native word in the Concan, in 16th c., was represented by the Portuguese as mambu, still found after 1600. Cf. Du. bamboes (= -<umac>s), G. bambus, Fr. bambou, It., Sp. and Pg. bambu, mod.L. bamb<umac>sa; the forms bambus, -bous, -bouse, come through Du., which seems to have been the European lang. in which the word first appeared with initial b; the final s in Du., etc. is not explained.\after iron curtain; cf. chick n.2
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Ewe
pamplu
[tropische grassoort]
-
▾ Fries
bamboe(s)
[tropische grassoort; stok of bezem daarvan]
-
▾ Ga
pamplo
[tropische grassoort]
-
▾ Hongaars
bambusz
[tropische grassoort]
<via Duits>
-
▾ Kroatisch
bambus
[tropische grassoort]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
bambusi
[tropische grassoort]
status: ontlening onzeker
etymologie: hol. bamboes < port. bambu < malaj.
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
bambukas
[tropische grassoort]
status: Ambigu: Nederlands of Frans ; ontlening onzeker
etymologie: pranc. bambou, malaj. bambu
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Macedonisch
bambus
[tropische grassoort]
-
▾ Noors
bambus
[tropische grassoort; skibinding van bamboe]
status: ontlening onzeker
etymologie: NROi: ty. bambus over holl. bamboes, opr. et malaiisk ord; BO: gj. nederl. fra marathi, et indoeuropeisk språk i India
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Oekraïens
bambúk
[tropische grassoort]
<via Russisch>
-
▾ Pools
bambus
[tropische grassoort]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: Bambusa arundinacea en Bambusa vulgaris
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
bambúk
[tropische grassoort]
datering: 1751-1800 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Das Wort kann aus verschiedenen Sprachen entlehnt sein, wie engl. bamboo, frz. bambou, ndl. bamboe. Alle dieser Wörter gehen über port. mambu auf ein malaisches Wort zurück. Vgl. darüber Holthausen EW. 13, Gamillscheg EW. 74, Kluge-Götze EW. 36, Lokotsch 18.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, ESR)
-
▾ Servisch
bambus
[tropische grassoort]
<via Duits>
-
▾ Sloveens
bambus
[tropische grassoort; drankje (mix van cola en rode wijn)]
-
▾ Slowaaks
basmus
[tropische grassoort]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: Rejzek: via Duits Bambus uit ndl. bamboes, mv. van bamboe uit Maleis bambu (ASCS alleen < Maleis)
bron: Slovensko-anglický slovník 2002 (Slovensko-anglický slovník)
-
▾ Sranantongo
bambu(si), (ouder: bamboesoe)
[tropische grassoort]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Tsjechisch
basmus
[tropische grassoort]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: Rejzek: via Duits Bambus uit ndl. bamboes, mv. van bamboe uit Maleis bambu (ASCS alleen < Maleis)
bron: Rejzek 2001 (Rejzek)
-
▾ Twi
mpampuro
[tropische grassoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bambus
[(trommel gemaakt van) houten vat]
datering: 1821 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Etym. unkn.; perh. fr. Du. %ibamboes%i bamboo
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Arowaks
bamboesji
[tropische grassoort]
-
▾ bamboes
[(gewestelijk) onbevaren matroos]
-
▾ Duits
Bambuse
[slechte matroos, scheepstimmerman die slechts als hulpje dient]
datering: 1868 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Bartz: Wohl entlehnt aus niederländ. bamboes "Bambus", auch "unerfahrener Seemann" vielleicht bildlich, weil er steif wei ein damals gebräuchlicher Bambusstock herumstand. Dt. Bambus für das tropische Rohrgras stammt ebenfalls aus dem Niederländ. und geht über portugies. Vermittlung auf südindische oder malaische Dialekte zurück.
bron: Bartz 2007 (Bartz)
-
▾ Duits
Bambuse
[slechte matroos, scheepstimmerman die slechts als hulpje dient]
-
▾ ban
[afkondiging; uitsluiting]
-
▾ Baskisch
banak
[(mv.) openbare aankondiging, afkondiging, proclamatie]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: Volgens Lh Labourdijns van uitheemse herkomst, als in banak atheratzea ‘het openbaar maken van de aankondiging’. Synoniem van het algemeen Noord-Baskische gridak en Souletijnse kridak (beide in het meervoud), vormen die op het Bearnese crida van de stadsomroeper teruggaan.
bron: Lhande 1926 (Lh)
-
▾ Frans
ban
[officiële afkondiging]
datering: 1130 (1101-1150)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR: frq. *ban
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse, Rey)
-
▾ Baskisch
banak
[(mv.) openbare aankondiging, afkondiging, proclamatie]
<via Frans>
-
▾ banaal
[alledaags]
-
▾ Indonesisch
banal
[alledaags]
-
▾ Indonesisch
banal
[alledaags]
-
▾ banaan
[plant, vrucht]
-
▾ Aucaans
baana
[plant, vrucht]
-
▾ Berbice-Nederlands
banana
[plant, vrucht]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
banana fig
[plant, vrucht]
-
▾ Negerhollands
banana
[bakbanaan, kookbanaan, grovere soort banaan]
-
▾ Oekraïens
banán
[plant, vrucht]
<via Russisch>
-
▾ Pools
banan
[plant, vrucht]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
banán
[plant, vrucht]
status: Ambigu: Nederlands of Frans ; ontlening onzeker
etymologie: Banaan, vrucht en plant, behorende tot het geslacht Musa (Ndl. Wdb. 2, 951). ítuss. banán. Vgl. Gončarov: Banany, tropičeskij plod! (Bananen,tropische vrucht!) en aid. 5, 316 (te Anjer op Java): svjazka banánov (een tros bananen). Ontlening aan sp., port. banana, eng. banana is onwaarschijnlijk, evenzo aan hd. banane (das nhd. banane wäre im Russ. femin. geworden, Vasmer 1, 51). Naast fr. banane komt ndl. banaan niet minder in aanmerking, vgl. Veth, Uit Oost en West 245.
bron: Meulen 1959 (VdMeulen 1959)
-
▾ Sarnami
báná
[bakbanaan]
-
▾ Skepi-Nederlands
banan
[plant, vrucht]
-
▾ Sranantongo
bana
[bakbanaan, kookbanaan]
-
▾ Surinaams-Javaans
banah
[bakbanaan, kookbanaan]
<via Sranantongo>
-
▾ Aucaans
baana
[plant, vrucht]
-
▾ band
[luchtband]
-
▾ Aucaans
banti
[luchtband]
-
▾ Balinees
ban
[luchtband]
-
▾ Boeginees
bang
[luchtband]
-
▾ Duits
Bant, Fietsband
(dialect)
[fietsband]
status: ontlening onzeker
etymologie: Mehr der Grenze zu. Nur in einzelnen Grenzstrichen häufiger gebraucht als die dem hd. Riefen, Mantel, Deck entsprechenden Wörter oder in Wettbewerb mit diesen, z.B. in Anholt, Vreden und Oeding.
bron: Schlüter 1952 (Schlüter)
-
▾ Indonesisch
ban; (Bahasa Prokem) band
[luchtband; (Bahasa Prokem) manier om vrouwen seksueel te rangschikken (vrouwen met de tweede of derde band)]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ban sérep = reserveband; (ironisch:) vice-president van de Republiek Indonesië
bron: Rahardja 1989 Stevens 2004 (S&S-T2004; RCL1989)
-
▾ Jakartaans-Maleis
ban
[luchtband]
-
▾ Javaans
ban
[luchtband]
-
▾ Makassaars
bâng
[luchtband]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
ban
[luchtband]
-
▾ Minangkabaus
ban
[luchtband]
-
▾ Muna
bani
[luchtband]
-
▾ Petjoh
ban
[luchtband; wiel]
<via Indonesisch>
-
▾ Sarnami
banti
[luchtband]
-
▾ Sasaks
ban
[luchtband]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ban sĕlir = isoleerband
etymologie: sĕlir = isoleer-
bron: Goris 1938 (Goris)
-
▾ Soendanees
ban
[luchtband]
-
▾ Sranantongo
banti
[luchtband]
-
▾ Surinaams-Javaans
ban
[luchtband; wiel]
-
▾ Aucaans
banti
[luchtband]
-
▾ band
[strook stof om te binden; verbond]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1201-1250;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Baskisch
banda
[verband, strook, reep]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bandatu ‘verbinden, spannen (vasttrekken)’
etymologie: Lh definieert dit als algemeen Noord-Baskisch van uitheemse herkomst en geeft veel extra afleidingen met productieve suffixen. Azk 1 geeft alleen bandato, dat het diminutief van banda kan zijn en dat hij vertaalt met ‘luier'. Onder banda geeft Azk 1 in deze betekenisreeks echter alleen voor het zuidelijke Biskaais ‘band om een wiel’, zoals de ijzeren band ter versteviging van een houten wiel. Sar 2 geeft uitsluitend bandatu (1712) in de betekenis van ‘spannen van een wapen als een kruisboog’.
bron: Azkue 1969 Lhande 1926 Sarasola 1984-1995 (Lh, Azk, Sar 2)
-
▾ Esperanto
banto
[strik, lus]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Ru bant met ondersteunende bronwoorden Fr bande (beide teruggaand op Nl) en Du Band, Eng band. In 1923 is hieraan toegevoegd de wortel bend- ‘strook, verband, zwachtel’, die waarschijnlijk teruggaat op Eng band, Du Binde, It benda. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 Vilborg 1989-2001 (Cherp, Vil 1)
-
▾ Frans
bande
[windsel]
datering: 1100-1150 (1051-1100)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR: frq. *binda `band'
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Jakartaans-Maleis
ban
[strook stof om mee te binden]
-
▾ Javaans
ban
[buikriem, gordel; kruisband (om drukwerk)]
-
▾ Kupang-Maleis
band
[buikriem van een zadel]
-
▾ Madoerees
ēbban
[strook stof om te binden]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngēbbane = een band bevestigen
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Makassaars
bâng
[(gordel)riem]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bângkulí = leren riem om het middel gedragen, gordelriem (ook van plastic)
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
band
[buikriem van een zadel]
-
▾ Negerhollands
band
[connectie; verbond]
-
▾ Noord-Sotho
lepanta
[strook stof om te binden; verbond]
-
▾ Oost-Jiddisch
bantn
[strik]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
bant
[band, ceintuur]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: banchi (smallere of bredere strook van enigerlei stof, halsband), bancha (met een band het lichaam ondersteunen)
bron: Veeris 1990 (Joubert PN, Veeris1990)
-
▾ Russisch
bant
[versteviging van het zeil waar de gaten voor de rifseizings zitten]
status: ontlening onzeker
etymologie: Band. Hetzelfde als rifband, z. aki. en vgl. b. v. P. M. biz. 322 : de gaffelzeilen hebben één of meer reven, naarmate van hunne bestemming. Deze reven loopen evenwijdig aan het ouderlijk, en zijn door smalle strooken doek, banden geheeten , versterkt. Russ. bant V., bande, nášivka na paraše v tom mésté, gdc parušina terpit bolšoe naprjaženie (lap op cen zeil op die plaats, waar het zeildoek groote spanning doorstaat).
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Saramakkaans
bánti
[riem, ceintuur]
-
▾ Shona
bhandi
[broekriem]
<via Afrikaans>
-
▾ Soendanees
ban
[strook stof om te binden; bretel]
-
▾ Sranantongo
banti
[riem, centuur; knellen, snoeren]
-
▾ Xhosa
bhanti
[strook stof om te binden; verbond]
-
▾ Zuid-Sotho
lebanta
[strook stof om te binden; verbond]
-
▾ Baskisch
banda
[verband, strook, reep]
<via Frans>
-
▾ band
[muziekkorps]
-
▾ Indonesisch
band, bén
[muziekkorps, orkestje]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Jones 2007 Stevens 2004 (S&S-T2004, Jones)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bèn, bèm
[muziekkorps]
-
▾ Menadonees
bèn
[muziekkorps]
-
▾ Sranantongo
bènt
[muziekkorps]
-
▾ Surinaams-Javaans
bèn
[muziekkorps]
<via Sranantongo>
-
▾ Indonesisch
band, bén
[muziekkorps, orkestje]
-
▾ band
[magneetband]
-
▾ Sranantongo
banti
[geluidsband, videoband; opnemen op geluids- of videoband]
-
▾ Surinaams-Javaans
banti
†verouderd
[magnetofoonband]
-
▾ Sranantongo
banti
[geluidsband, videoband; opnemen op geluids- of videoband]
-
▾ bandelier
[draagriem voor sabel]
-
▾ Engels
bandoleer
[schouderriem; patroongordel]
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Frans ; ontlening onzeker
etymologie: - Du. bandelier, or its source F. bandoulière, dial. bandroulière, prob. f. banderole BANDEROLE; cf. It. bandoliera, Sp. bandolera
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Esperanto
bandoliero
[schouderriem]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Eng bandoleer. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Engels
bandoleer
[schouderriem; patroongordel]
-
▾ banderol
[strook met opschrift]
-
▾ Indonesisch
banderol
[strook met opschrift; prijskaartje]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membanderol = ergens een prijskaartje aanhangen
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bandrol, banrol
(dialect)
[strook met opschrift]
-
▾ Indonesisch
banderol
[strook met opschrift; prijskaartje]
-
▾ bandiet
[struikrover]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1599-1607;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
bandit
[struikrover]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: baditisme = banditisme
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bandit
[slechterik]
-
▾ Menadonees
bandit
[crimineel; stout gedrag van klein kind]
-
▾ Shona
bhanditi
[gevangene]
<via Afrikaans>
-
▾ Sranantongo
banditi
[dief]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bandit, bandiet
[gevangene, veroordeelde]
datering: 1795 (1751-1800)
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: Afk. (fr. Du., robber, brigand)
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Indonesisch
bandit
[struikrover]
-
▾ bandijzer
[zeer plat staafijzer]
-
▾ Indonesisch
bandijzer, banéser
[hoepel van zeer plat ijzer]
-
▾ Indonesisch
bandijzer, banéser
[hoepel van zeer plat ijzer]
-
▾ bang
[angstig]
-
▾ Berbice-Nederlands
banggi
[angstig zijn]
-
▾ Deens
bange
[angstig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bange ¯ oldnedertysk *bi+ango dannet af bi- 'be-' + adv. ango 'ængsteligt' (besl.m. anger, angst)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bang, ban
[bang zijn voor, vrezen; angstig]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: old 1776: bang, vreesachtig = bangachtig
etymologie: bang (old1776, Hesseling 1905), ban (djdj1926). old 1776: niet bang = sonder bang. ban (djdj1926): de n is in de bron voorzien van een puntje erboven.
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old1776, Hesseling 1905, djdj1926)
-
▾ Noors
bange
[angstig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty., besl. med angst
bron: NOBi (NOBi)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bang
[angstig]
-
▾ Berbice-Nederlands
banggi
[angstig zijn]
-
▾ bangheid
[angst, benauwdheid]
-
▾ Negerhollands
bangheid
[angst, benauwdheid]
-
▾ Negerhollands
bangheid
[angst, benauwdheid]
-
▾ banier
[vaandel]
- ▾ Noors banner [vaandel]
-
▾ Sranantongo
baniri
[vaandel]
-
▾ banjer
[groot heer]
-
▾ Duits
Banjer, Bantjer
(dialect)
[zot, kwast, fat, dandy]
status: ontlening onzeker
etymologie: In den Formen Banjer, Bantjer heute bei den Alten noch bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
Banjer, Bantjer
(dialect)
[zot, kwast, fat, dandy]
-
▾ banjo
[snaarinstrument]
-
▾ Indonesisch
banyo
[snaarinstrument]
-
▾ Indonesisch
banyo
[snaarinstrument]
-
▾ bank
[meubelstuk]
-
▾ Arowaks
bañka
[meubelstuk]
-
▾ Balinees
bangku
[meubelstuk]
-
▾ Boeginees
bângko
[meubelstuk]
-
▾ Indonesisch
bangku
[meubelstuk]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: sebangku = van dezelfde (school)bank
etymologie: se = een
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Japans
banko
†verouderd
[meubelstuk]
status: ontlening onzeker
etymologie: Sp.banco, D.bank. (P.banca!). Het Sp.leenwoord is versterkt door ontlening uit het Nl.'Bank' in the sense of 'money shop' is ginkô (S.-J.) or banku (E.).Bank wordt nog steeds gebruikt in de volgende dialekten: Numakuma County, Hiroshima Pref.; Imabari City, Ehime Pref.; Kyûshû.
bron: Vos 1963 (Vos 1963)
-
▾ Javaans
bangku
[houten zitbank; tafel]
-
▾ Javindo
bang
[meubelstuk]
-
▾ Karaïbisch
bangi
[meubelstuk]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
bron: Aloema 1987 (Aloema, Nardo, M.J. Pierre & C.N. van der Ziel (red.) (1987), Kalihna-Nederlands woordenboek, met index, Instituut voor Taalwetenschap (SIL), proefuitgave. 1987)
-
▾ Madoerees
bangko, bangku
[rustbank, canapé]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: abangku = voorzien van een bank, ēmbangkuwi = ergens een bank plaatsen
etymologie: Sumēnēp: bāngko
bron: Kiliaan 1904 (PH, KIL)
-
▾ Makassaars
bângko
[schoolbank; rustbank, divan]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bângko-per = divan met veren
etymologie: per = veer
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
bangku
[meubelstuk]
-
▾ Minangkabaus
bangku
[meubelstuk]
-
▾ Negerhollands
bank, banki
[meubelstuk]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bank, banki (old1776), banki (djdj1926)
bron: Josselin 1926 Oldendorp 1996 (old 1776, djdj1926)
-
▾ Papiaments
banki
[meubelstuk]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN; Conradi; Noordegraaf, Jan (2015), ‘Lexicografie op Curaçao. Abraham Jesurun en zijn woordenlijst van het Papiaments (1898)’, in: Trefwoord 2015, http://www.fryske-akademy.nl/trefwoord.)
-
▾ Russisch
bánka
[bank in een sloep voor de roeiers; matrozenverblijf tussen twee geschutstukken op een scheepsdek; (boeventaal) stoel, kruk]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bank (2). Bank in een sloep voor de roeiers, en tevens dienende om de sloep verband te geven. T. Russ. banka, bane de rameur. Bank (3). In alle woordenboeken behalve in .. staat een Russ. woord banka, dat A. aldus verklaart: prostranstvo mezd u každými dvumja orudijanii v tom dekc korablja, kotoryj otvoditsja dlja žilja matrosov (ruimte tussen iedere twee stukken geschut op dat scheepsdek, dat tot woning der matrozen dient); bij V. is de Er. vertaling: poste, de Eng.: birtli. Volgens de verbeteringen in A. is het woord uit Iloll. bank. Bij Russ. banka in alle op het zeewezenbetrekking hebbende beteekenissen hoort een adj. baukooyj.
bron: Dovhopolyj 2005 (VdMeulen 1909, Dovhopolyj)
-
▾ Saramakkaans
bángi
[meubelstuk: zitbankje]
-
▾ Sarnami
bángi
[meubelstuk]
-
▾ Savu
b̄agu, b̄ago
[meubelstuk]
-
▾ Singalees
banku-va
[meubelstuk]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
etymologie: of uit Portugees banco
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Soendanees
bangku
[meubelstuk]
-
▾ Sranantongo
bangi
[meubelstuk]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Surinaams-Javaans
bangi
[meubelstuk]
<via Sranantongo>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bankie
[steenrichel, terras; klein zitmeubel]
<via Afrikaans>
datering: 1. 1882; 2. 1959 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., bank + ie.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Arowaks
bañka
[meubelstuk]
-
▾ bank
[zandbank; ondiepte]
-
▾ Litouws
banka
[zandbank; ondiepte]
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. bank - sekluma
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Oekraïens
bánka, bánok
†verouderd
[zandbank; ondiepte]
<via Russisch>
-
▾ Russisch
bánka, bánok
†verouderd
(dialect)
[zandbank; ondiepte]
status: ontlening onzeker
etymologie: VdMeulen 1959:Bank — oudtijds ook banke, zie Linsch. 52, 71, 116 —, ondiepte, zandbank. Russ. banka naast bánok, zie Zee- en Scheepst. 28. Merkwaardig is de betekenis die men volgens Dal' 1, 115 in de streek van de Kaspische zee aan bánok toekent: na Kaspii inye bankom nazyvajut: ruslo, střežen',chod, vorota, farvater (op de Kaspische zee noemen sommigen banok: bedding, diepte, loop, doorgang, vaarwater). Bij Karaulov 48 vindt men de definitie: girlo, rukav reki vchodjaščij v more (monding van een rivierarm, arm van een rivier, die in zee uitloopt) met als voorbeeld het zinnetje: bánok obmelel — ryba i ni idet к nam (de bánok is ondiep geworden, verzand — de vis komt niet tot ons). Het woord zal vermoedelijk eerst voor een ondiep, verzand vaarwater zijn gebruikt en daarna voor een vaarwater in 't algemeen, bij voorkeur voor een vaarwater dat naar zee voert en waar niet zelden ondiepten en zandbanken worden aangetroffen zoals in de mondingen der Russische rivierarmen aan de Kaspische zee. VdMeulen 1909:Bank (1). De ondiepte, die gemeenelijk voor het strand leggen. WINSCII. Ondiepe plaats in de zee. T. Russ. banka, bane, Eng. sandbauk. 1). en V. geven bovendien den bijvorm banok, die vooral in de Kaspische zee schijnt voor te komen en daar merkwaardigerwijze vaarwater (algemeen Russ. J'arodfer uit Iloll. vaar teater) beduidt.
bron: Meulen 1959 (VdMeulen 1959, VdMeulen 1909)
-
▾ Sranantongo
bangi
[zandbank]
-
▾ Zweeds
bank
[dijk, wal; zandbank]
datering: 1644 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1644; av lågty. bank med samma bet., samma ord som ty. Bank 'bänk'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Litouws
banka
[zandbank; ondiepte]
-
▾ bank
[geldbank]
-
▾ Noord-Sotho
panka
[geldbank]
-
▾ Papiaments
banki
†verouderd
[geldbank]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Uit Marugg: "Banki di simia, banki di sperma" - spermabank
etymologie: Mat. 25:27 "Bo mester a boeta mi plaka na banki, i na mi boorbemeentoe, lo mi a hajee koe soe interest".
bron: Conradi 1844 (Conradi)
-
▾ Saramakkaans
bánku
[geldbank]
-
▾ Sarnami
bánk
[geldbank]
-
▾ Sranantongo
bangi
[geldbank]
-
▾ Xhosa
bhanki
[geldbank]
-
▾ Zoeloe
bhange
[geldbank]
-
▾ Zuid-Sotho
banka
[geldbank]
-
▾ Noord-Sotho
panka
[geldbank]
-
▾ bank van lening
[bank die leent en uitleent]
-
▾ Zweeds
bank av låning
[bank die leent en uitleent]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ~sfond (leenfonds); ~sman (persoon die iets te leen heeft); ~sreglemente (reglement mbt lenen); ~ssumma (bedrag dat geleend is); ~ssätt ( wijze van uitlenen); ~svillkor (voorwaarden mbt lenen)
etymologie: SAOB; efter holl. bank van leening
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Zweeds
bank av låning
[bank die leent en uitleent]
-
▾ bankbiljet
[geldswaardig papier]
-
▾ Fries
bankbiljet
[geldswaardig papier]
-
▾ Fries
bankbiljet
[geldswaardig papier]
-
▾ bankbriefje
[bankbiljet]
-
▾ Fries
bankbriefke
[bankbiljet]
-
▾ Fries
bankbriefke
[bankbiljet]
-
▾ banket
[gevuld gebak]
-
▾ Amerikaans-Engels
banket
(dialect)
[gevuld gebak]
-
▾ Duits
Bankett
(dialect)
[gevuld gebak]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bankett(namen) sind noch in ganz Ostfr. bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Engels
banket
[goudbevattende conglomeraten in Witwatersrand (zo genoemd vanwege hun gelijkenis met gevuld gebak)]
datering: 1886 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., a confection resembling almond hardbake (see quot. 1887).
bron: OED2 1989 Silva 1996 (OED2, DSAE)
-
▾ Indonesisch
bangkét
[gevuld gebak]
-
▾ Makassaars
bângké
[gevuld gebak]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ábângké = banket maken, pábângkekang = vormpje van zink voor banket
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
bangkèt
[droog gebak dat meestal met noten is gevuld]
-
▾ Sranantongo
banketi
[gevuld gebak]
-
▾ Amerikaans-Engels
banket
(dialect)
[gevuld gebak]
-
▾ banket
[feestmaal]
-
▾ Indonesisch
bangkét
[feestmaal]
-
▾ Indonesisch
bangkét
[feestmaal]
-
▾ banketletter
[gebak van bladerdeeg met amandelspijs in de vorm van een letter]
-
▾ Amerikaans-Engels
(almond, Dutch) letter
(dialect)
[gebak van bladerdeeg met amandelspijs in de vorm van een letter]
-
▾ Amerikaans-Engels
(almond, Dutch) letter
(dialect)
[gebak van bladerdeeg met amandelspijs in de vorm van een letter]
-
▾ bankier
[hoofd van bank; geldhandelaar]
-
▾ Deens
bankier
[geldhandelaar]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra fr. banquier (se II. Bank); jf. Bankør, Törnqvist: Bankier, aus ndl. bankier aus frz. bankquier. Vgl. mnd banker, mnld bankier, span. banquero
bron: Dahlerup 1919-1956 Moberg-Bakker 1973 Møller 1927 Törnqvist 1977 (Törnqvist, OOD, Møller p. 188., Moberg)
-
▾ Indonesisch
bankir
[geldhandelaar; geldlener]
-
▾ Javaans
bangkir
[geldhandelaar]
-
▾ Zweeds
bankir
[geldhandelaar]
status: ontlening onzeker
etymologie: Törnqvist: Bankier, aus ndl. bankier aus frz. bankquier. Vgl. mnd banker, mnld bankier, span. banquero
bron: Moberg-Bakker 1973 Törnqvist 1977 (Törnqvist, Moberg)
-
▾ Deens
bankier
[geldhandelaar]
-
▾ bankroet
[failliet; faillissement]
-
▾ Azeri
bankrot
[failliet; faillissement]
<via Russisch>
-
▾ Boeginees
bângkerú
[failliet; faillissement]
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
bankroot
[failliet; faillissement]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC, Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Indonesisch
bangkrut
[failliet; failliet gaan]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kebangkrutan = faillissement
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
bankrut
[failliet]
-
▾ Madoerees
bangkrūt
[failliet; faillissement]
-
▾ Menadonees
bangkrut
[failliet; faillissement]
-
▾ Muna
bhangkuru
[failliet]
-
▾ Noord-Sotho
pankoroto
[failliet; faillissement]
-
▾ Oekraïens
bankrót
[failliet; faillissement]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
bankrut (ouder: bankroet)
[failliet; faillissement]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.140. "Bati bankrut"- Bankroet gaan. Uit: Hendrikse-Rigaud1994 p.18
bron: (Joubert PN, Putman1859, Hendrikse-Rigaud1994)
-
▾ Russisch
bankrút
[failliet; faillissement]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: (o)bankrútit'sja 'bankroet maken'; bankoruptor (bij Peter de Gr., s. Smirnov 55).
etymologie: Aus ndl. bankroet oder frz. banqueroute, s. Smirnov 55. Daneben bankrót, wohl aus nhd. Bankrott. Die Quelle der Wörter ist ital. bancarotta (= lat. rupta) 'gebrochene Bank', s. Kluge-Götze EW. 38. uit VdMeulen: Bankroet in de zin van: failliet en faillissement; bankbreuk. Russ. bankrut, dat ook: bankroetier is gaan betekenen. Reeds in het eerste kwart der 18de eeuw bij Kurakin 1, 24 (Smirnov 55): Kup'cy . . . tysečami stali bankruty (De kooplieden . . . gingen bij duizenden bankroet, werden bij duizenden bankroetiers). Daarnaast is ontlening aan fr. banqueroute mogelijk.
bron: Meulen 1959 Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR, VdMeulen, 1959)
-
▾ Sasaks
bangkrut
[failliet; faillissement]
-
▾ Singalees
bankolot
[failliet; faillissement]
-
▾ Sranantongo
bankrutu
[failliet; faillissement]
-
▾ Wit-Russisch
bankrút
[failliet; faillissement]
<via Russisch>
-
▾ Azeri
bankrot
[failliet; faillissement]
<via Russisch>
-
▾ bankschroef
[klem aan werkbank]
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
bansrco
[klem aan werkbank]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Papiaments
bankskruf
[klem aan werkbank]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
bansrco
[klem aan werkbank]
-
▾ bankstel
[bank met bijbehorende fauteuils]
-
▾ Sranantongo
bangstèl
[bank met bijbehorende fauteuils]
-
▾ Surinaams-Javaans
bangstèl
[bank met bijbehorende fauteuils]
<via Sranantongo>
-
▾ Sranantongo
bangstèl
[bank met bijbehorende fauteuils]
-
▾ bankwerker
[iemand die metaal koud bewerkt]
-
▾ Papiaments
bankwèrker
[iemand die metaal koud bewerkt]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bankwèrker
[iemand die metaal koud bewerkt]
-
▾ bannen
[verbannen]
-
▾ Bretons
banniñ
[verbannen]
<via Frans>
-
▾ Frans
bannir
[verbannen]
datering: 1213 (1201-1250)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR 1993: frq. *bannjan `afkondigen; troepen bijeenroepen'; cf. ban; PR 1990: frq. *bannjan, germ. bandwa, confondu avec ban
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Maltees
ibbannja
[verbannen]
<via Frans>
-
▾ Negerhollands
bannen
[verbannen]
-
▾ Papiaments
ban, bant
[verbannen]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.12
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Bretons
banniñ
[verbannen]
<via Frans>
-
▾ Bantoestan
[thuisland van een zwarte bevolkingsgroep in Zuid-Afrika ten tijde van de apartheid]
-
▾ Frans
bantoustan
[thuisland van een zwarte bevolkingsgroep in Zuid-Afrika ten tijde van de apartheid]
<via Afrikaans>
datering: 1960 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: V. 1960; de l'afrikaans (néerlandais d'Afrique du Sud) bantustan « territoire bantou ».
bron: Robert 2005 (GRobert)
-
▾ Pools
bantustany, bantu
[thuisland van een zwarte bevolkingsgroep in Zuid-Afrika ten tijde van de apartheid]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
etymologie: rezerwat ludności płn.Afryki
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Frans
bantoustan
[thuisland van een zwarte bevolkingsgroep in Zuid-Afrika ten tijde van de apartheid]
<via Afrikaans>
-
▾ baptist
[doopsgezinde]
-
▾ Indonesisch
baptis
[doop]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membaptis(kan) = dopen
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
baptis
[doop]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: dibaptis = gedoopt
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Surinaams-Javaans
baptis, baptisan
[doop]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbaptis, mbaptisi = dopen
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Indonesisch
baptis
[doop]
-
▾ Baptiste
[naam van een 13e-eeuwse Kamerijkse stoffenmaker]
-
▾ Arabisch (Egypte)
baṭista
[fijn linnen]
<via Frans>
-
▾ Arabisch (MSA)
bātista
[fijn linnen]
<via Italiaans>
-
▾ Duits
Batist
[fijn linnen]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: SmSubstantiv Maskulinum "feines Gewebe" per.peripherer Wortschatz fach.fachsprachlich (18. Jh.)Entlehnung. Entlehnt aus frz. batiste f. Ältere Form batiche, batisse, sekundär an den Namen Baptist angeglichen. Bildung mit einem auf l. -Aticus zurückgehenden Suffix aus frz. battre, in dessen technischer Bedeutung in der Web-Industrie ("walken").
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Engels
batiste
[fijn linnen]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: a. F. batiste = Baptiste, according to Littré and Scheler from the alleged original maker, Baptiste of Cambray; according to others, from its use in wiping the heads of children after baptism.
bron: OED2 1989 (OED)
-
▾ Frans
batiste
[fijn linnen]
datering: 1590 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: EWN: eerder batisse, Picardisch batiche 'fijn linnen' [1401], dit zou een afleiding zijn van de eigennaam (Jean) Baptiste (zie baptist) en verwijzen naar de persoon die deze stof in de 13e eeuw in Kamerijk voor het eerst fabriceerde, maar hiervoor bestaan geen historische bewijzen (Rey). Waarschijnlijker is dat het woord is afgeleid van het ww. battre 'slaan' (zie batterij), dat in het Oudfrans ook regelmatig voorkomt in de betekenis 'wol kaarden'; de uitgang -isse (Picardisch -iche) wordt bij textiel gebruikt om een bn. van een werkwoord af te leiden. De naam van de stof zou dan verwijzen naar de wijze van vervaardigen. De moderne vorm batiste kan wel beïnvloed zijn door de eigennaam. GRobert: Batiste de Cambrai
bron: Rey 1992 Robert 2005 (GRobert, Rey)
-
▾ Hongaars
batiszt
[fijn linnen]
<via Duits>
-
▾ Italiaans
batista
[fijn linnen]
<via Frans>
-
▾ Litouws
batistas
[fijn linnen]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: pranc. batiste; pagal audinio išradėjo Batisto Šambrė (Baptiste Chambray; XIII a.) vardą
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Perzisch
bâtis
[fijn linnen]
<via Frans>
-
▾ Arabisch (Egypte)
baṭista
[fijn linnen]
<via Frans>
-
▾ bar
[tapkast; klein café]
-
▾ Indonesisch
bar
[tapkast; sociale ontmoetingsplaats waar alcohol wordt geschonken]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Jones 2007 Stevens 2004 (S&S-T2004, Jones)
-
▾ Madoerees
ēbbar
[sociale ontmoetingsplaats waar alcohol wordt geschonken]
-
▾ Menadonees
bar
[sociale ontmoetingsplaats waar alcohol wordt geschonken]
-
▾ Surinaams-Javaans
bar
[tapkast; klein café]
-
▾ Indonesisch
bar
[tapkast; sociale ontmoetingsplaats waar alcohol wordt geschonken]
-
▾ barak
[onderkomen voor soldaten; eenvoudig gebouw]
-
▾ Engels
barracks
[onderkomen voor soldaten]
-
▾ Frans
baraque
[onderkomen voor soldaten]
-
▾ Indonesisch
barak
[eenvoudig gebouw; quarantaine]
-
▾ Italiaans
baracca
[onderkomen voor soldaten]
-
▾ Javaans
barak, berak, brak
[ziekenbarak; wachthuis; posthuis]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: dibarak = afgezonderd, geïnterneerd
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Madoerees
bra', ēbbra'
[barak; (post)loods]
-
▾ Papiaments
barak
[eenvoudig gebouw]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Singalees
bäräkka-ya
[eenvoudig gebouw]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
etymologie: of uit Portugees barraca
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Surinaams-Javaans
barag, mbarag
[eenvoudig gebouw; inrichting voor besmettelijke ziekten]
-
▾ Engels
barracks
[onderkomen voor soldaten]
-
▾ barbaar
[onbeschaafd persoon]
-
▾ Indonesisch
barbar
[onbeschaafd persoon]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: barbarisme = barbarisme
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Indonesisch
barbar
[onbeschaafd persoon]
-
▾ barbaars
[wreed]
-
▾ Negerhollands
bǝbóres
[wreed]
-
▾ Negerhollands
bǝbóres
[wreed]
-
▾ barbeel
[beenvis]
-
▾ Indonesisch
barbél
[beenvis]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
barber
[beenvis]
datering: 1848 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: ad. S. Afr. Du. baber barbel.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Indonesisch
barbél
[beenvis]
-
▾ barbier
[kapper]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1343-1344;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
barber
†verouderd
[herenkapper]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: fra nedertysk barber, barberer ¯ oldfransk barbier ¯ senlatin barb¤rius afl. af barba 'skæg' , Fremmed2: via ty. af fr. barbier, lat. barbarius, af barba skæg.
bron: Hårbøl 2004 (PNOE, Fremmed2)
-
▾ Indonesisch
barbir
[kapper]
-
▾ Negerhollands
barbeer, barbierman, barbier
[kapper, geneesheer, arts, tovenaar]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: barbierman (old 1776), barbier (old 1776, Hesseling 1905)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (Hesseling 1905, old 1776, Hesseling 1905)
-
▾ Noors
barber, barberer
†verouderd
[herenkapper]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty., fr.; oppr. senlat. avl. av barba skjegg; BO: gj. lty fra fr, opph av senlat barba, 'skjegg'; FuT: von d. Barbier = mnd. barberer. Das wort stammt aus frz. barbier = mlat. barabarius, von lat. barba, 'bart'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi (NOBi; BO; FuT)
-
▾ Sarnami
bárbir
[kapper]
-
▾ Sranantongo
barbir
[kapper]
-
▾ Surinaams-Javaans
barbir
[kapper]
-
▾ Deens
barber
†verouderd
[herenkapper]
-
▾ barbiesjes ( naar de)
[naar de hel (eigenlijk: naar Berbice, in Brits-Guyana)]
-
▾ Petjoh
naar de barrebeisjes gaan
[naar de hel, de verdommenis gaan]
status: ontlening onzeker
etymologie: Afgeleid van de vroegere kolonie Berbice (tegenwoordig deel van Brits Guyana), waar het geen lolletje was om te verblijven, o.a. door het moordende klimaat.
bron: Cress 1998 (Cress)
-
▾ Petjoh
naar de barrebeisjes gaan
[naar de hel, de verdommenis gaan]
-
▾ barbituraat
[organisch zuur]
-
▾ Indonesisch
barbiturat
[organisch zuur]
-
▾ Indonesisch
barbiturat
[organisch zuur]
-
▾ baren
[ter wereld brengen]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
pari
†verouderd
[ter wereld brengen]
<via Negerhollands>
-
▾ Negerhollands
baer
[ter wereld brengen]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
pari
†verouderd
[ter wereld brengen]
<via Negerhollands>
-
▾ baret
[muts]
-
▾ Boeginees
barế
[muts]
-
▾ Indonesisch
barét
[muts]
-
▾ Jakartaans-Maleis
barèt
[muts]
-
▾ Menadonees
barèt
[muts; bepaald steekwapen]
-
▾ Boeginees
barế
[muts]
-
▾ barge
[(verouderd) trekschuit]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1376-1400;
thema: scheepvaart
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
Barge
†verouderd
(dialect)
[trekschuit]
-
▾ Russisch
bárža
†verouderd
[groot roeivaartuig met een tent; platboomd lastvaartuig, dat door een stoomboot gesleept wordt]
status: ontlening onzeker
etymologie: Barge. (Met Eransche uitspraak der g. Ned. Wdb.). Soort van trekschuit, dienende tot vervoer van personen en goederen en voor de binnenlandsclie vaart bestemd, de barge van Alkmaar op denHelder. v. L. Russ. barza, barque , canot de parade. !). omschrijft beide beteekenissen: 1. groot roeivaartuig met een tent. 2. platboomd lastvaartuig, dat door een stoomboot gesleept wordt. A. kent slechts de laatste opvatting en ook V. weidt daar het langst over uit, hij verklaart: obšcee nazvanie osobago roda gruzovveh sudov na rëkach . kanalach Eossii dlja perevoza chlebnych gruzov , sena, d rov i proc.. . chodjat satnostojatelno pod parusami iii tjanutsja becevoj i chodjat na biiksire (nlgenieene benaming van een bijzondere soort van lastvaartuigen op de rivieren en kanalen van Rusland voor het vervoer van graanladingen , hooi, brandhout, enz. . . zij gaan zelfstandig onder zeil of worden door een lijn getrokken en op sleeptouw genomen).
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Duits
Barge
†verouderd
(dialect)
[trekschuit]
-
▾ bariton
[mannenstem tussen bas en tenor]
-
▾ Indonesisch
bariton
[mannenstem tussen bas en tenor]
-
▾ Indonesisch
bariton
[mannenstem tussen bas en tenor]
-
▾ bark
[type zeilschip]
-
▾ Deens
bark
[type zeilschip]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra ældre nederlandsk barke ¯ fransk barque ¯ italiensk barca ¯ senlatin barca 'båd' . FuT: Nederduits, OOD: ænyd. barke, oldn. barki, skibsbaad; fra glholl. barke Duden: kopt.-gr.-lat.-provenzal.-fr.-niederl.; die; -, -n. Kluge: Ist entlehnt aus mndl. barke "kleines Küstenschiff", das über romanische Zwischenstufen (mfrz. barque) zurückgeht auf spl. barca. Bartz: Mittelniederl. barke "kleiner Küstensegler", auch "großes Ruderboot", geht über mittelfranz. barque, altfranzös. barge auf frührom. barca zurück. Weitere Herkunfst unsicher.
bron: Bartz 2007 Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Duden Fremd 1990 Hårbøl 2004 Kluge 1911 Kluge 2002 NROi Ponten 1968 (Fremmedordbog, PNOE, Fremmed2, FuT, NROi, OOD, Duden Fremd, Kytzler, Kluge See, Bartz, Ponten)
-
▾ Duits
Barke, Bark
[type zeilschip]
datering: 1151-1200
status: ontlening onzeker
etymologie: Duden: kopt.-gr.-lat.-provenzal.-fr.-niederl.; die; -, -n. Kluge: Ist entlehnt aus mndl. barke "kleines Küstenschiff", das über romanische Zwischenstufen (mfrz. barque) zurückgeht auf spl. barca. Bartz: Mittelniederl. barke "kleiner Küstensegler", auch "großes Ruderboot", geht über mittelfranz. barque, altfranzös. barge auf frührom. barca zurück. Weitere Herkunfst unsicher.
bron: Bartz 2007 Duden Fremd 1990 Kluge 1911 Kluge 2002 Ponten 1968 (Duden Fremd, Kytzler, Kluge See, Bartz, Ponten)
-
▾ Fins
parkki
[type zeilschip]
<via Zweeds>
datering: 1862 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Häkkinen 2004 Nurmi 1998 Stjerncreutz 1862 (Stjerncreutz, KH, NSSK, SKP, TN)
-
▾ Keiëes
bawk
[overdekte boot; kotter]
-
▾ Negerhollands
bārǝk
[groot zeilschip]
-
▾ Noors
bark
[zeilschip met drie tot vijf masten]
status: ontlening onzeker
etymologie: gno. barki 'skibsbåt', over gholl. fra fr. barque
bron: NROi (NROi)
-
▾ Oekraïens
bark
[groot handelsschip]
<via Russisch>
-
▾ Pools
barka
[handelsschip]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
bark, bárka
[groot handelsschip; (boeventaal) bergplaats voor gestolen waar]
datering: 1568 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus engl. bark nach Croiset v.d.Kop, IORJ. 15, 4, 24, weil als erster der engl. Gesandte Th. Randolfe mit einem solchen Schiff längs der Wolga bis zum Kaspischen Meer fuhr.- Trotzdem kann die Entlehnung auch aus ndl. bark oder ndd. bark erfolgt sein, s. Meulen 29. VdMeulen: Bark. In de thans gewone betekenis van: een schip met drie masten, waarvan er twee met vierkante zeilen getuigd zijn en de achterste alleen met bezaan en gaffeltopzeil. Ned. Wdb. Russ. bark. Daarnaast bestaat een Russ. bárka als benaming van een: ploskodonnoe, dliunoe i širokoe recnoe sudno (platboomd, lang en breed riviervaartuig), waarvan men in 1). een zeer'uitvoerige beschrijving vindt; onder de vele benamingen, waarmee deze plompe lastschuiten volgens I). in verschillende streken van Rusland genoemd worden, komen ook de woorden bárchat, barchót (uit Holl. barkhout?) voor. Russ. bárka kan heel goed eveneens uit Holl. bark ontleend zijn, zooals J. en A. hebben: in het Ned. Wdb. staat onder de verouderde beteekenissen van bark: eene boot, ook eene roeiboot, dikwijls vrij groot, en 1). noemt Russ. bárka en Russ. bot (uit Holl. boot in de oudere opvatting van dit woord, z. ald.) te zamen als lastvaartuigen tegenover de verschillende roeivaartuigen. Bij Russ. bárka een adj. bárocnyj en het subst. bárocuik, de bezitter, bouwer of arbeider van een bark. In Arch. vindt men nog een riviertransportvaartuig (recnoe gruzovoe sudno) vermeld, genaamd polubárka , polubárok (d.i. halfbark).
bron: Dovhopolyj 2005 (Vasmer, VdMeulen 1909, Dovhopolyj)
-
▾ Sranantongo
barki
[type zeilschip]
-
▾ Wit-Russisch
bárka
[groot handelsschip]
<via Russisch>
-
▾ Zweeds
bark
[type zeilschip]
datering: 1520 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: före 1520; fornsv. bark; av nederl. bark med samma bet.; av fra. barque, ita. barca 'båt'; till grek. baris 'roddbåt'; Törnqvist: aus nd. oder ndl. bark
bron: NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO, Törnqvist)
-
▾ Deens
bark
[type zeilschip]
-
▾ bark
[boomschors]
-
▾ Duits
Borke
[boomschors]
datering: 1651-1700
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mndd. borke, mndl. bark Stammwort. Übernommen aus dem Niederdeutschen. Verwandt ist anord. bOrkr m. "Rinde", so daß wohl g. *barku- m. erschlossen werden kann - im Niederdeutsch/Niederländischen ist das Wort zum Femininum umgeformt worden. Wenn die Bedeutung ursprünglich "Rinde" war, dann ist es auf Grund seiner Verbreitung wohl ein älteres Wort, das sich im Niederdeutsch/Niederländischen als Relikt erhalten hat. Sonstige Herkunft unklar.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Duits
Borke
[boomschors]
-
▾ barkaan
[wollen weefsel, lijkend op kamelot]
-
▾ Deens
berkan
[wollen weefsel, lijkend op kamelot]
-
▾ Noors
barkan
[wollen weefsel, lijkend op kamelot]
status: ontlening onzeker
etymologie: holl. bar(a)kaan, ty. barakan, berkan, perkan
bron: NROi (NROi)
-
▾ Russisch
barkán, barakán
†verouderd
[wollen weefsel, lijkend op kamelot]
datering: 1700 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: Barkaan, een in het ndl. voorkomende bijvorm van barakaan, een soort van grof kamelot (Ndl. Wdb. 2, 1006). Russ. barkan, volgens het Akad. Wdb. 1, 116: šerstjanaja tkan', pochožaja na kamlot (wollen weefsel, gelijkend op kamelot) met het voorbeeld: obit' stul'ja barkánom (stoelen met barkaan overtrekken). Naast barkan is ook barakán in gebruik (Akad. Wdb. 1, 111). Dit kan eveneens uit het ndl. zijn, doch men zou hier ook aan fr. barracan kunnen denken, dat in'de 17de eeuw voor het latere bouracan werd gebezigd (Hatzf,- Darmest. 1, 272), of aan ital. baracane, barracano (Vasmer 1, 53).
bron: Meulen 1959 (Vdmeulen 1959)
-
▾ Zweeds
parkum
[wollen weefsel, lijkend op kamelot]
datering: 1602 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1602; av lågty. parkem med samma bet.; ur arab. barrakan 'kamlott, tyg av kamelgarn'; av persiska barak 'klädesplagg el. täcke av kamelhår'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
berkan
[wollen weefsel, lijkend op kamelot]
-
▾ barkas
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
-
▾ Atjehnees
beureugaih
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
-
▾ Bulgaars
barkas, barkasa
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
-
▾ Deens
barkasse
[grote sloep]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: jf. ty. barkasse, holl. barkas; fra romansk: fr. barcasse, sp. barcaza, ital. barcaccia, stor, klodset baad, jf. II. Bark, DSD: fra ty., afledt af lat. barca 'båd', DDO: fra fransk barcasse fra italiensk barcaccia 'stor båd', af middelalderlatin barca 'båd', jævnfør bark, PNOE: fransk barcasse ¯ italiensk barcaccia 'stor, klodset båd'
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (OOD, DDO, PNOE, DSD, PNOE)
-
▾ Duits
Barkasse
[grootste sloep op oorlogsschepen; grote motorboot]
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker
etymologie: kopt.-gr.-lat.-it.-span.-niederl.; die; -, -n.
bron: Duden Fremd 1990 Kluge 2002 Ponten 1968 (Duden Fremd, Kytzler, Kluge, Ponten)
-
▾ Ests
pargas
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
<via Fins>
-
▾ Fins
parkassi, parkaasi
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
-
▾ Indonesisch
barkas, berkas
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
-
▾ Kroatisch
barkača, barkas
[grote sloep]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
barkass
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
-
▾ Litouws
barkasas
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. barkas, isp. barcaza
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Macedonisch
barkasa
[grote sloep]
-
▾ Makassaars
baragâsá
[stoombarkas; motorboot]
status: ontlening onzeker
etymologie: in Goa: môntoró-jếné
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Noors
barkass
[grote solide sloep, vooral op oorlogsschepen]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: over ty., holl. fra fr. barcasse
bron: NROi (NROi)
-
▾ Oekraïens
barkás
[grote sloep]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
barkas, barkes
[sloep aan boord van een schip]
<via Russisch>
-
▾ Pools
barkas
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm. barcasse "wielka łódź okrętowa"
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
barkás
[zwaarste sloep aan boord van een schip; (boeventaal) verboden zone in penitentiaire inrichting, prikkeldraadversperring, zolder]
status: ontlening onzeker
etymologie: Barkas, liet grootste der ligte vaartuigen aan boord, en geschikt om een anker uit te brengen of voor gewapende expeditiën veel volk te bevatten. T. De zwaarste sloep aan boord van een schip, tot alle zwaar werk bestemd, als het lichten en uitbrengen van ankers, enz.; de barkas wordt met draaibassen gewapend, v. L. Russ. bark/h, barkas, chaloupe d'un vaisseau de guerre.
bron: Dovhopolyj 2005 (VdMeulen 1909, Dovhopolyj)
-
▾ Servisch
barkas, barkasa
[grote sloep]
-
▾ Sloveens
barkasa, barkača
[grote sloep]
-
▾ Slowaaks
barkasa
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: ASCS: < hol.
bron: Slovensko-anglický slovník 2002 (Slovensko-anglický slovník)
-
▾ Sranantongo
barkasi
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
-
▾ Tsjechisch
barkasa
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
<via Duits>
-
▾ Zweeds
barkass
[grote sloep]
-
▾ Atjehnees
beureugaih
[zwaarste sloep aan boord van een schip]
-
▾ barkmoes
[(verouderd) verfstof van schors]
-
▾ Frans
berckmoese
†verouderd
(dialect)
[soort verfstof]
-
▾ Frans
berckmoese
†verouderd
(dialect)
[soort verfstof]
-
▾ barkoen
[(verouderd) soort dwarsbalk, stut]
-
▾ Deens
barkun
[lange vierkante duimstok]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra holl. barkoen, af fr. bracon, en slags bjælke
bron: NROi (OOD, NROi, Møller p. 188., Kluge, Bartz)
-
▾ Duits
Barkun, Balkuner
[houten kraan]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Das Wort ist ursprünglich nl. Bartz: Entlehnung aus niederländ. barkoen, mittelniederländ. barcoen, brackoen, dies auf mittelfranzös. bracon, "Balken", dorther auch engl. bracket "Träger".
bron: Bartz 2007 (Kluge, Bartz)
-
▾ Noors
barkon
†verouderd
[lange vierkante duimstok]
-
▾ Deens
barkun
[lange vierkante duimstok]
-
▾ barmhartig
[mededogen hebbend]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1270-1290;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
barmhjertig
[mededogen hebbend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk barmhertich af *bi-armhertich egl. 'med hjerte for de arme el. ulykkelige' som er dannet af præfikset b-, bi-, be- + en afledning af *armherte af adj. arm 'arm' + sb. herte, harte 'hjerte'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
barmhertig
[mededogen hebbend]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Hesseling 1905: 196: barmhartigen (personen) = barmhertigen
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Noors
barmhjertig
[mededogen hebbend (tegenover iemand die dat niet verdient of daar recht op heeft), medelijdend, behulpzaam]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. barmhertich, ty. barmherzig, første ledd smnsatt av bi- (be- ), og arm «fattig, ynkverdig», annet ledd avledet av ordet for «hjerte», opr. oversettelse av lat. misericors; (NOBi mnty.); BO: fra lty, eg 'med hjerte for de fattige'; FuT: eine spätere zurechtlegung von ält.dän. barmhærtig = schw. barmhertig, das zur reformationszeit roh aus dem mnd. barmhertich (holl. barmhartig) übernommen ist. Das erste glied ist, wie got. armahairts 'barmherzig' bewesist, eine zusammensetzung der partikel bi- + arm (siehe adj. arm und vb. forbarme sig)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
barmhärtig
[mededogen hebbend, behulpzaam]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. barmhärtogher; av lågty. barmhertich med samma bet.; efter lat. misericors, till miser 'arm, eländig' och cor 'hjärta'; jfr erbarmlig
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
barmhjertig
[mededogen hebbend]
-
▾ barmhartigheid
[de hoedanigheid van barmhartig]
-
▾ Negerhollands
barmhertigheit, barmhertigheid
[de hoedanigheid van barmhartig]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: barmhertigheit (old 1776), barmhertigheid (Hesseling 1905: 196)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 196)
-
▾ Negerhollands
barmhertigheit, barmhertigheid
[de hoedanigheid van barmhartig]
-
▾ barnevelder
[kippenras]
-
▾ Tsjechisch
barneveldka
[kippenras]
-
▾ Tsjechisch
barneveldka
[kippenras]
-
▾ barnsteen
[harde hars, amber]
-
▾ Fries
barnstien
[harde hars, amber]
-
▾ Zweeds
bärnsten
[harde hars, amberkleurige steen]
datering: 1639 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bärnstensfärgad, bärnstenshalsband
etymologie: sedan 1639; av lågty. bernsten med samma bet., eg. 'lysande sten', till bernen 'bränna; smälta'; samma ord som bränna
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Fries
barnstien
[harde hars, amber]
-
▾ barok
[bepaalde stijlperiode]
-
▾ Papiaments
baròk
[bepaalde stijlperiode]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
baròk
[bepaalde stijlperiode]
-
▾ barometer
[toestel dat luchtdruk meet]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1778;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Japans
baromētoru
†verouderd
[toestel dat luchtdruk meet]
status: ontlening onzeker
etymologie: Nowadays baromêtâ (E.) or seiukei (S.-J.).
bron: Vos 1963 (Vos 1963)
-
▾ Papiaments
barometer
[toestel dat luchtdruk meet]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Japans
baromētoru
†verouderd
[toestel dat luchtdruk meet]
-
▾ baron
[adellijke titel]
-
▾ Azeri
baron
[adellijke titel]
<via Russisch>
-
▾ Russisch
Barónsk
[oude naam voor de plaats Marx(stadt) in het Duitse Wolgagebied, genoemd naar de stichter, de Nederlandse baron Beauregard]
status: ontlening onzeker
etymologie: Benannt nach dem holländischen Gründer Baron Beauregard, der die Stadt 1765 anlegte, s. NovEncSl. 5,264.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Azeri
baron
[adellijke titel]
<via Russisch>
-
▾ barones
[vrouw met baronnentitel]
-
▾ Deens
baronesse
[vrouw met baronnentitel]
status: ontlening onzeker
etymologie: EWN: Mogelijk zijn zowel Vroegnieuwhoogduits Baronesse [1691] als Zweeds baronessa [1685] en Deens baronesse aan het Nederlands ontleend
bron: Philippa 2003-2009 (EWN)
-
▾ Duits
Baronesse
[vrouw met baronnentitel]
-
▾ Zweeds
baronessa
[vrouw met baronnentitel]
-
▾ Deens
baronesse
[vrouw met baronnentitel]
-
▾ barrage
[versperring]
-
▾ Indonesisch
barase
[versperring]
-
▾ Indonesisch
barase
[versperring]
-
▾ barrel
[duig (aan barrels, kapot)]
-
▾ Fries
oan, yn barrels
[kapot]
-
▾ Fries
oan, yn barrels
[kapot]
-
▾ barricade
[straatversperring]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
barikat
†verouderd
[versperring]
datering: 1981 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: 1981: old stone dry walls still exist in many places on St.John
bron: Valls 1981 Valls 1990 (Valls 1981, Valls 1990)
-
▾ Indonesisch
barikade
[straatversperring]
-
▾ Negerhollands
barrikad, barkad
[limiet, grens(lijn)]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
barikat
†verouderd
[versperring]
-
▾ barring
[waarloos rondhout; naam voor de plaats midscheeps op het bovendek]
-
▾ Duits
Barring
[stelling op schepen tussen fokkenmast en grote mast voor het plaatsen van grotere boten]
status: ontlening onzeker
etymologie: galloroman.-fr.-niederl.; die; -, -s.
bron: Duden Fremd 1990 (Duden Fremd)
-
▾ Duits
Barring
[stelling op schepen tussen fokkenmast en grote mast voor het plaatsen van grotere boten]
-
▾ bars
[nors]
-
▾ Deens
barsk
[nors]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk barsch 'skarp, grov' ¯ afl. af fællesgermansk *bars- ¯ indoeuropæisk *bhors- 'børste, spids'
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Noors
barsk
[nors, ruw, hard, streng]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty barsch, 'skarp, grov'; FuT: aus mnd. nhd. barsch (holl. barsch, 'bitter, rauh, grob'). Germ. wurzel * bars, 'strotzen, starren' (siehe børste).
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
barsk
[streng en moeilijk toegankelijk persoon; nors]
datering: 1647 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1647; av lågty. barsch med samma bet., eg. 'stickande; sträv'; jfr 1barr
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
barsk
[nors]
-
▾ barsten
[splijten]
-
▾ Negerhollands
bos
[splijten, doen barsten]
datering: 1926 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: djdj 1926: uitbarsten in schreien = bos kris
bron: Josselin 1926 (djdj 1926)
-
▾ Papiaments
baster
[uiteenvallen, uiteenspatten; doodgaan]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: guyaba baster (boomsoort:casearea tremula wright)
etymologie: Uit: Ewijk p.16: baster. Uit Putte PN: Hari te baster (zoch een ongeluk lachen, zich dood lachen, gieren van het lachen).
bron: (Joubert PN, Broeders1967, Ewijk)
-
▾ Sranantongo
baster
[barst; splijten]
-
▾ Negerhollands
bos
[splijten, doen barsten]
-
▾ bas
[laagste stem]
-
▾ Indonesisch
bas
[laagste mannenstem; contrabas]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bas
[laagste stem; basviool]
-
▾ Menadonees
bas
[laagste toon (muziek)]
-
▾ Papiaments
bas
[laagste stem]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Indonesisch
bas
[laagste mannenstem; contrabas]
-
▾ bas
[basgitaar]
-
▾ Madoerees
bas
[basgitaar]
-
▾ Papiaments
bas
[basgitaar]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.12 "Bas - bas - bajo".
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Sranantongo
bas
[basgitaar]
-
▾ Madoerees
bas
[basgitaar]
-
▾ bas
[klein stuk scheepsgeschut]
-
▾ Russisch
bása
†verouderd
[klein stuk scheepsgeschut]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bas. Bas is een soort van kleine stukjes geschut. WINSCH. Soort van klein geschut, oudtijds veel op de schepen in gebruik, v. L. Russ. basa, odno ili dvuchfuntovyj falkonet (een- of tweeponds falkonet). Dit verouderde woord staat alleen in \r.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
bása
†verouderd
[klein stuk scheepsgeschut]
-
▾ basalt
[hard gesteente]
-
▾ Indonesisch
basal
[hard gesteente]
-
▾ Indonesisch
basal
[hard gesteente]
-
▾ baselosmanos
[(verouderd) handkus]
-
▾ Duits
Baselemanes
[omhaal]
datering: 1451-1500
status: ontlening onzeker
etymologie: Über ndl Vermittlung aus dem span »besa las manos = küß' die Hand« um 1500 nach Deutschland gelangt; anfangs in der Bedeutung »Herumscharwenzelei«. Der Handkuß war dem Deutschen fremd und wurde als abgeschmacktes Kompliment aufgefaßt.
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Duits
Baselemanes
[omhaal]
-
▾ basement
[laagste verdieping onder grondniveau]
-
▾ Deens
basement
[laagste verdieping onder grondniveau]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: eng., måske via ældre holl. basement af it. basamento sokkel, fodpanel, af basare grunde, støtte, af base grundlag, basis.
bron: Hårbøl 2004 (Fremmed2)
-
▾ Engels
basement
[fundering, fundament; laagste verdieping onder grondniveau]
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: prob.-Du.+basement foundation (Kilian), in WFlem. bazement, perh.-It.basamento base of a column, etc.,f.basare, f.base; cf.(O)F.soubassement
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Deens
basement
[laagste verdieping onder grondniveau]
<via Engels>
-
▾ basis
[grondslag]
-
▾ Indonesisch
basis
[grondslag]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: sistém basis data = database systeem; berbasis = gevestigd zijn in…
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Sranantongo
basis
[uitgangspunt, steunpunt]
-
▾ Indonesisch
basis
[grondslag]
-
▾ bassleutel
[bepaalde muzieksleutel]
-
▾ Fries
bassleutel
[bepaalde muzieksleutel]
-
▾ Fries
bassleutel
[bepaalde muzieksleutel]
-
▾ bast
[schors]
-
▾ Baskisch
bastitu
[bouwen]
<via Frans>
status: ontlening onzeker ; afleiding
afleidingen en samenstellingen: bastiza ‘gebouw’
etymologie: Volgens Lh Labourdijns en Laag-Navarrees, terwijl de afleiding bastiza in het Souletijns en Laag-Navarrees geattesteerd is. Het aan het Franse bâtir ontleende bastitu wordt door Azk en Sar niet vermeld, maar staat volgens Lh in het Noord-Baskisch naast synoniemen als eraiki en altxatu.
bron: Lhande 1926 (Lh)
-
▾ Frans
bâtir
[bouwen]
datering: 1105 (1101-1150)
status: frankisch ; ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: PR: (PR 1993: p.-ê) frq. *bastjan `in elkaar zetten, bouwen met de schors (bast)'
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse, Rey)
-
▾ Baskisch
bastitu
[bouwen]
<via Frans>
-
▾ basta
[tussenwerpsel: genoeg!]
-
▾ Indonesisch
basta!
[genoeg!]
-
▾ Indonesisch
basta!
[genoeg!]
-
▾ bastaard
[onwettig kind; rasloos dier]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bastard
[wilde plant die lijkt op een bepaalde soort]
datering: 1981 (1951-2000)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Valls 1981 (Valls 1981)
-
▾ Duits
Baster, Bastaard
[persoon van gemengde etnische herkomst, m.n. lid van het mengvolk Rehoboth]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
etymologie: fr.-niederl.-afrikaans; der; -s, -.
bron: Duden Fremd 1990 (Duden Fremd)
-
▾ Indonesisch
bastar
[onwettig kind; rasloos dier]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bastaran = van gemengde afkomst
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Negerhollands
bastǝrt
[onwettig kind]
datering: 1926 (1901-1950)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Josselin 1926 (djdj 1926)
-
▾ Saramakkaans
bása
[onwettig kind]
-
▾ Sranantongo
basra
[onwettig kind]
datering: 1783 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Smith 1987 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo, Schu, Smith)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bastard
[persoon van gemengde etnische herkomst]
<via Afrikaans>
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Calque formed on S. Afr. Du. %ibastaard%i one of mixed racial ancestiy, fr. Du. %ibastaard, baster%i 'bastard'.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Baster
[lid van het mengvolk Rehoboth]
<via Afrikaans>
datering: 1790 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., half-caste, fr. Du. %ibastaard%i, baster bastard.
bron: OED2 1989 Silva 1996 (DSAE, OED3)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bastard
[wilde plant die lijkt op een bepaalde soort]
-
▾ bastaardbaars
[bepaalde vis]
-
▾ Papiaments
bastebèrs
[bepaalde vis]
-
▾ Papiaments
bastebèrs
[bepaalde vis]
-
▾ bat
[slaghout]
-
▾ Duits
Bat, Batten, Battenpost, Kopost
(dialect)
[wegneembare brug die uit twee planken bestaat ]
-
▾ Duits
Bat, Batten, Battenpost, Kopost
(dialect)
[wegneembare brug die uit twee planken bestaat ]
-
▾ bataat, pataat
[zoete aardappel]
-
▾ Ambons-Maleis
batatas
[zoete aardappel]
-
▾ Aucaans
patata
[zoete aardappel]
-
▾ Berbice-Nederlands
batata
[zoete aardappel]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bata, batita, batata
†verouderd
[zoete aardappel]
<via Negerhollands>
datering: 1981 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Valls 1981: batitastik (verouderd) = een stuk grond waarop geteeld wordt (provision grounds, potato plantings)
bron: Valls 1981 (Valls 1981)
-
▾ Kupang-Maleis
batatas
[zoete aardappel]
-
▾ Menadonees
batata
[zoete aardappel]
-
▾ Negerhollands
bateta, bata, batata, batita
[zoete aardappel]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: djdj 1926: batitastik (een stuk grond waarop bataat geteeld wordt). Hesseling 1905: bateta-tow = wortel met knollen
etymologie: bateta (Hesseling 1905), bata, batata, batita (djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Noord-Sotho
potata
[eetbare knol]
-
▾ Sarnami
patetá
[zoete aardappel]
-
▾ Sranantongo
patata, ptata
[(zoete) aardappel; Nederlander]
-
▾ Tswana
potata
[eetbare knol]
-
▾ Xhosa
bhatata
[eetbare knol]
-
▾ Zoeloe
bhatata
[eetbare knol]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
patat
[zoete aardappel]
datering: 1846 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., fr. Du. pataat (ad. Sp. or Pg. batata).
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Sotho
patata
[eetbare knol]
-
▾ Ambons-Maleis
batatas
[zoete aardappel]
-
▾ bataille
[(veld)slag, strijd, gevecht]
-
▾ Negerhollands
batalje
[(veld)slag, strijd, gevecht]
-
▾ Negerhollands
batalje
[(veld)slag, strijd, gevecht]
-
▾ bataljon
[troepeneenheid]
-
▾ Atjehnees
pataliōn
[troepeneenheid]
-
▾ Boeginees
batalîong
[troepeneenheid]
-
▾ Indonesisch
batalion, batalyon
[troepeneenheid]
-
▾ Minangkabaus
batalion
[troepeneenheid]
-
▾ Atjehnees
pataliōn
[troepeneenheid]
-
▾ Batavia
[vroegere naam voor Nederland]
-
▾ Deens
Batavia
[vroegere naam voor Nederland]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: batavisk = Nederlands
bron: Lundbeck 1900 (Lundbeck)
-
▾ Frans
Batavia
[ijsbergsla (naar Nederland genoemd, al kwam hij daar niet vandaan)]
datering: 1771 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: PR 1993: lat. Batavia, nom du pays des Bataves (les Pays-Bas); PR 1990: lat. Batavi `Hollandais'
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Deens
Batavia
[vroegere naam voor Nederland]
-
▾ Batavia
[hoofdstad van Nederlands-Indië]
-
▾ Engels
Batavia
[hoofdstad van Nederlands-Indië]
status: ontlening onzeker
etymologie: BATAVIA n.p. The famous capital of the Dutch possessions in the Indies; occupying the site of the old city of Jakatra, the seat of a Javanese kingdom which combined the present Dutch Provinces of Bantam, Buitenzorg, Krawang, and the Preanger Regencies. 1619. -- "On the day of the capture of Jakatra, 30th May 1619, it was certainly time and place to speak of the Governor-General's dissatisfaction that the name of Batavia had been given to the Castle."-<-> Valentijn, iv. 489. The Governor -- General, Jan Pieter- sen Coen, who had taken Jakatra, desired to have called the new fortress New Hoorn, from his own birth -- place, Hoorn, on the Zuider Zee. c. 1649. -- "While I stay'd at Batavia, my Brother dy'd; and it was pretty to consider what the Dutch made me pay for his Funeral." -- Tavernier (E.T.), i. 203.
bron: Yule 1994 (Hobson-Jobson)
-
▾ Indonesisch
Betawi
[hoofdstad van Nederlands-Indië; Bataviaas]
-
▾ Javindo
Batafia
[hoofdstad van Nederlands-Indië; Bataviaas]
-
▾ Petjoh
Betawie
[hoofdstad van Nederlands-Indië; Bataviaas]
-
▾ Surinaams-Javaans
Betawi, mBetawi
[hoofdstad van Nederlands-Indië]
-
▾ Engels
Batavia
[hoofdstad van Nederlands-Indië]
-
▾ Batavier
[Germaanse bewoner van Nederland]
-
▾ baten
[voordeel brengen]
-
▾ Deens
batte
[voordeel brengen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk batten, baten 'gavne, hjælpe' (besl.m. det danske vb. både og med bedre)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Deens
både
†verouderd
[voordeel brengen]
datering: 1796 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bâten afl. af bâte 'forbedring', jf. det forældede danske sb. både 'gavn'; samme ord som batte
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Duits
bate
(dialect)
[voordeel brengen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bister, gebaseerd op woordenboek van W. Hermes: Krieewelsch van A bes Z. Ein Wörterbuch, Krefeld, 1978
bron: Bister-Broosen 1989 (Bister)
-
▾ Negerhollands
baet
[voordeel brengen]
-
▾ Zweeds
båta
[van nut zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bata; av lågty. baten med samma bet.; besl. med bättre, bäst, se bra; jfr 1bot
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
batte
[voordeel brengen]
-
▾ batig slot
[voordelig saldo]
-
▾ Indonesisch
batig slot
[budget surplus (geldsommen die in de 19e eeuw van Nederlands-Indië naar Nederland werden overgemaakt)]
-
▾ Indonesisch
batig slot
[budget surplus (geldsommen die in de 19e eeuw van Nederlands-Indië naar Nederland werden overgemaakt)]
-
▾ batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
-
▾ Deens
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk batiek ¯ javansk ba›ik 'plettet, spættet'
bron: Becker-Christensen 2005 Katlev 2000 (PNOE, EO2, Kluge)
-
▾ Duits
Batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
datering: 1851-1900
status: ontlening onzeker
etymologie: Über niederländische Vermittlung entlehnt aus javan. batik "gesprenkelt" (mal. "Punkt, Strich").
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Fries
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
-
▾ Hongaars
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
<via Duits>
-
▾ Kroatisch
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Litouws
batika
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
status: ontlening onzeker
etymologie: jav. batik - raštuotas
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Macedonisch
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
-
▾ Noors
batikk
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
-
▾ Pools
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
status: ontlening onzeker
etymologie: malaj. z jawaj. "malowany"'
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Servisch
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
-
▾ Sloveens
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
-
▾ Tsjechisch
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
status: ontlening onzeker
etymologie: Rejzek: via ndl. < Maleis (ASCS alleen < mal.)
bron: Rejzek 2001 (Rejzek)
-
▾ Deens
batik
[Javaanse versierkunst voor stof; gebatikt weefsel]
-
▾ batikken
[Indische methode om weefsels in figuren te verven]
-
▾ Duits
batiken
[Indische methode om weefsels in figuren te verven]
status: ontlening onzeker
etymologie: Über niederländische Vermittlung entlehnt aus javan. batik "gesprenkelt" (mal. "Punkt, Strich").
bron: Philippa 2003-2009 (EWN)
-
▾ Fries
batikje
[Indische methode om weefsels in figuren te verven]
-
▾ Duits
batiken
[Indische methode om weefsels in figuren te verven]
-
▾ batist
[fijn linnen]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1827-1830;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
batis
[fijn linnen]
-
▾ Javaans
bartis
[fijn linnen]
-
▾ Soendanees
batis
[fijn linnen]
-
▾ Indonesisch
batis
[fijn linnen]
-
▾ batterij
[voorwerp voor opslag van elektriciteit]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1889;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Aucaans
batilei
[zaklantaarn; accu]
-
▾ Gimán
bateré
[voorwerp voor opslag van elektriciteit]
-
▾ Indonesisch
baterai, bateré
[zaklantaarn; voorwerp voor opslag van elektriciteit]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bateré
[voorwerp voor opslag van elektriciteit; verlichte haven of pier]
-
▾ Kupang-Maleis
batarei
[voorwerp voor opslag van elektriciteit]
-
▾ Madoerees
battēre
[voorwerp voor opslag van elektriciteit]
-
▾ Menadonees
batrei
[voorwerp voor opslag van elektriciteit]
-
▾ Saramakkaans
batilei
[zaklantaarn]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
batterij
[dynamo]
-
▾ Sranantongo
baterèi
[accu]
-
▾ Surinaams-Javaans
batrèi
[voorwerp voor opslag van elektriciteit; accu; zaklamp]
-
▾ Tiriyó
paateri, paatërëi
[zaklantaarn]
-
▾ Aucaans
batilei
[zaklantaarn; accu]
-
▾ batterij
[artillerieafdeling]
-
▾ Indonesisch
baterai, bateré
[artillerieafdeling]
-
▾ Papiaments
batrei
[militair verdedigingswerk; groep vuurmonden ter aanval of verdediging]
status: ontlening onzeker
etymologie: bolo di batrei (bruidstaart die bestaat uit verschillende 'verdiepingen' die van beneden tot boven steeds kleiner zijn)
bron: (Joubert PN, PBduizend)
-
▾ Indonesisch
baterai, bateré
[artillerieafdeling]
-
▾ bauxiet
[mineraal]
-
▾ Indonesisch
bauksit, boksit
[mineraal]
-
▾ Papiaments
bòxit, bouxit
[mineraal]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
boksit
[mineraal]
-
▾ Surinaams-Javaans
boksit
[mineraal]
-
▾ Indonesisch
bauksit, boksit
[mineraal]
-
▾ baviaan
[hondsaap]
-
▾ Berbice-Nederlands
babiana
[hondsaap]
-
▾ Bulgaars
pavian
[hondsaap]
<via Duits>
-
▾ Deens
bavian
[hondsaap; brutaal persoon; persoon die de wacht houdt op schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk baviaan ¯ fransk babouin, babion ¯ italiensk babbuino ¯ muligvis afl. af babbù 'dum, uhyggelig', Saabys: Nederlands of Duits (maar Duits ook van Nederlands geleend)
bron: Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Dahl 1907-1914 Dahlerup 1919-1956 Hårbøl 2004 Arnesen (Fremmedordbog, PNOE, OOD, Fremmed2, DOFF, Saabys, Arnesen)
-
▾ Duits
Pavian
[hondsaap]
datering: 1551-1600
status: ontlening onzeker
etymologie: Duden: fr.-niederl.; der; -s, -e. Kluge: Entlehnt aus nndl. baviaan, dieses aus frz. babouin (auch "Dummkopf, groteskes kleines Tier"). Die weitere Herkunft ist nicht sicher geklärt, vielleicht zu frz. babine "große, hängende Lippe". DU: niederl. baviaan < mniederl. baubijn < (a)frz. babouin, wahrsch. verw. mit: babine= Lefze, Lippe, nach der vorspringenden Schnauze des Tieres
bron: Duden Fremd 1990 Kluge 2002 (Duden Fremd, Kluge)
-
▾ Fins
paviaani
[hondsaap]
<via Zweeds>
-
▾ Hongaars
pávián
[hondsaap]
<via Duits>
-
▾ Kroatisch
pavijan
[hondsaap]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
paviāns
[hondsaap]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: vācu Pavian < hol. baviaan < fr.
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
pavianai
[hondsaap]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: vok. Pavian < ol. baviaan < pranc. babouin
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Macedonisch
pavijan
[hondsaap]
<via Duits>
-
▾ Noors
bavian
[hondsaap; brutaal persoon; wacht op een schip als de rest van de bemanning gaat passagieren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: NROi: baviansvakt (achterblijvende wacht op schip als bemanning gaat passagieren); (betydningsovergangen skyldes det forhold at de omtalte aper setter ut vaktposter)
etymologie: NROi: nty. el. nederl. fr. babouin , visstn. avl. av provençalsk baboue snute; BO; fra lty el. nederl., uvisst opph.
bron: NROi (NOBi, NROi; BO, Arnesen)
-
▾ Oekraïens
pavián
[hondsaap]
<via Russisch>
-
▾ Pools
pawian
[hondsaap]
datering: 1789 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.pavian, hol.baviaan "małpa"
bron: Bańkowski 2000 (A.Bańkowski)
-
▾ Russisch
pavián
[hondsaap]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: Ueber nhd. Pavian (zuerst Bawian a. 1551, s. Kluge-Götze EW 435) aus ndl. baviaan von frz. babouin, urspr. 'Dummkopf', s. Gamillscheg EW 65, Matzenauer LF 12,323 ff.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Servisch
pavian
[hondsaap]
<via Duits>
-
▾ Slowaaks
pavián
[hondsaap]
<via Duits>
-
▾ Tsjechisch
pavián
[hondsaap]
<via Duits>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
baviaan
[hondsaap]
-
▾ Zweeds
babian
[hondsaap; scheldwoord; persoon die de wacht houdt op schip]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: SAOB; jfr d. babian, t. pavian, af nnt. bavian l. holl. baviaan, hvilket liksom det motsv. eng. baboon utgår från fr. babion, babouin (se BABUIN). Ordets ursprung, liksom dess eg. bet., är icke säkert kändt. Se för öfr. VRIES, MURRAY o. KLUGE
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Berbice-Nederlands
babiana
[hondsaap]
-
▾ baviaanspin
[grote spinnensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
baboon spider
[grote spinnensoort]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Prob. tr. S. Afr. Du. baviaan spinnekop.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
baboon spider
[grote spinnensoort]
-
▾ bazaar
[marktplaats]
-
▾ Indonesisch
basar
[marktplaats]
-
▾ Indonesisch
basar
[marktplaats]
-
▾ bazen
[de baas spelen]
-
▾ Sranantongo
basi
[de baas spelen]
-
▾ Sranantongo
basi
[de baas spelen]
-
▾ bazin
[bedrijfseigenares]
-
▾ Frans
bôzine
(dialect)
[caféhoudster]
-
▾ Frans
bôzine
(dialect)
[caféhoudster]
-
▾ bazuin
[blaasinstrument]
-
▾ Amerikaans-Engels
bazoo
[waffel, mond]
datering: 1877 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: shooting off one's bazoo (opscheppen)
etymologie: `bazoo' is a corruption of a Dutch word meaning `trumpet' (Craigie geeft geen etym); CITAAT: 1877 Bartlett blowin' his bazoo, gasconade; 1902 ... you don't shoot off yore bazoo...'
bron: Dunkling 1993 (Dunkling, p. 35; Craigie, Van der Sijs 2009)
-
▾ Amerikaans-Engels
bazooka
[draagbaar antitankwapen; muziekinstrument]
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: van bazoo, dat wrs. ontleend is aan Nl. bazuin
bron: Barnhart 1988 Sijs 2009a (Barnhart, Van der Sijs 2009)
-
▾ Bulgaars
bazuka
[draagbaar antitankwapen]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Deens
basun
[blaasinstrument]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bas[ne, bass[ne ¯ middelhøjtysk pus[ne, bus[ne, busine ¯ oldfransk buisine ¯ latin b[cina 'jagthorn, hyrdehorn'; ikke beslægtet med engelsk bassoon 'fagot' HJ: Von mnl. werten, die in Niederdeutschland ungebräuchlich sein mussten, fallen auf: aventure, mühe, basune, posaune, begripen, ermahen, ermahnen, doel, Zielpunkt, dropen , krankheiten, dranker, dracht, andrang, gheyn, kein, ghesete, gesäss, hoden, hoden, canser, krebs, knagen, nagen, sellynne, gesellin, warmheit, wärme. Femer niederländische lehnwörter aus dem romanischen wie kastyen, katyff, kullen (hoden), kokilie, puren, seck (trocken), schasseren, tortyse (fackel), ungent. HJ: Nederlands
bron: Jellinghaus 1904 (PNOE, HJ)
-
▾ Ests
pasun
[blaasinstrument]
-
▾ Fins
pasuuna
[blaasinstrument]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
-
▾ Grieks
mpazoukas /bazoukas/
[draagbaar antitankwapen]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Indonesisch
bazoka
[draagbaar antitankwapen]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Kroatisch
bazuka, bazooka
[draagbaar antitankwapen; blaasinstrument]
<via Amerikaans-Engels>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Macedonisch
bazuka
[draagbaar antitankwapen]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Negerhollands
basyn
[blaasinstrument]
-
▾ Noors
basun
[blaasinstrument]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; gj. lat fra lat. bucina, 'horn, trompet'; FuT: mnd. bas(s)ûne (holl. bazuin); das wort stammt aus afrz. buisine, busine = ital. buccina und bosna. von lat. bucina.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Pools
bazuna
[soort trompet met zeer krachtige klank]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Servisch
bazuka
[draagbaar antitankwapen]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Sloveens
bazuka
[draagbaar antitankwapen]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Sranantongo
bazuin
[orkest met blaasinstrumenten; schuiftrompet]
-
▾ Zweeds
basun
[blaasinstrument]
-
▾ Amerikaans-Engels
bazoo
[waffel, mond]
-
▾ bazuingeschal
[geschal van een bazuin]
-
▾ Fries
bazúngeskal
[geschal van een bazuin]
-
▾ Fries
bazúngeskal
[geschal van een bazuin]
-
▾ BB
[Binnenlands Bestuur]
-
▾ Indonesisch
bébé
†verouderd
[Binnenlands Bestuur]
-
▾ Indonesisch
bébé
†verouderd
[Binnenlands Bestuur]
-
▾ be-
[voorvoegsel waarmee overgankelijke werkwoorden worden gevormd]
-
▾ beambte
[functionaris]
-
▾ Fries
beämte
[functionaris]
-
▾ Fries
beämte
[functionaris]
-
▾ beaumontgeweer
[bepaald handvuurwapen]
-
▾ Makassaars
gômo
[bepaald handvuurwapen]
status: ontlening onzeker ; verbastering
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Makassaars
gômo
[bepaald handvuurwapen]
-
▾ bed
[slaapplaats]
-
▾ Berbice-Nederlands
bedi
[slaapplaats]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bedi
†verouderd
[slaapplaats]
<via Negerhollands>
-
▾ Frans
bedde
(dialect)
[matras]
-
▾ Fries
bêd: nei bêd gean
[naar bed gaan]
-
▾ Indonesisch
béd
[slaapplaats]
-
▾ Karaïbisch
bedi
[slaapplaats]
<via Sranantongo>
-
▾ Mohegan-Pequot
beed
[slaapplaats]
-
▾ Negerhollands
bet, bēdē, bedi, bere, bêrê, bedde
[slaapplaats]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bet (old1776), bēdē, bedi, bere, bêrê (djdj1926), bedde (Hesseling 1905).
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old1776, Hesseling 1905, djdj1926)
-
▾ Papiaments
bed
†verouderd
[slaapplaats]
datering: 1884 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Mat. 9:2 "I, a ta, nan a presentee oen hende lam, droemier ariba oen bed."
bron: Conradi 1844 (Conradi)
-
▾ Saramakkaans
bédi
[slaapplaats]
-
▾ Sarnami
bedi
[slaapplaats]
-
▾ Skepi-Nederlands
bede
[slaapplaats]
-
▾ Sranantongo
bedi
[slaapplaats]
datering: 1783 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: go na bedi (vrijen)
bron: Focke 1855 Smith 1987 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo, Smith)
-
▾ Surinaams-Javaans
bèḍi
[slaapplaats]
<via Sranantongo>
-
▾ Xhosa
bhedi
[slaapplaats]
-
▾ Zoeloe
bhede
[slaapplaats]
-
▾ Zuid-Sotho
bethe
[slaapplaats]
-
▾ Berbice-Nederlands
bedi
[slaapplaats]
-
▾ bed
[tuinbed]
-
▾ Makassaars
bêdeng
[groentebed]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ábêdeng = bij een heel bed tegelijk
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Papiaments
bèt, bèchi, bèrchi
[tuinbed (bij het kweken van gewassen)]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
bedi
[tuinbed]
-
▾ Surinaams-Javaans
bèt
[tuinbed]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngebèt-bèt = in bedden verdelen, (ergens) bedden maken, bèt-bètan = in bedden
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Makassaars
bêdeng
[groentebed]
-
▾ bedaard
[kalm]
-
▾ Papiaments
bedar, bedaru (ouder: bedaard)
[rustig, kalm]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Ewijk p. 97
bron: Putte 2008 (Joubert PN, Ewijk, Putte PN)
-
▾ Sranantongo
bedarde
[kalm]
-
▾ Papiaments
bedar, bedaru (ouder: bedaard)
[rustig, kalm]
-
▾ bedacht
[bedachtzaam]
-
▾ Negerhollands
bedacht
[besef, begrip; oplettendheid]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: old 1776: onbehoedzaam handelen = sender no handel met bedacht
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Negerhollands
bedacht
[besef, begrip; oplettendheid]
-
▾ bedachtzaam
[bedacht]
-
▾ Fries
bedachtsum
[bedacht]
-
▾ Fries
bedachtsum
[bedacht]
-
▾ bedachtzaamheid
[het bedachtzaam-zijn]
-
▾ Fries
bedachtsumheid
[het bedachtzaam-zijn]
-
▾ Fries
bedachtsumheid
[het bedachtzaam-zijn]
-
▾ bedanken
[ontslaan]
-
▾ Papiaments
bedank
[sluiten (van de school aan het begin van de vakantie); ontslaan]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bedank
[sluiten (van de school aan het begin van de vakantie); ontslaan]
-
▾ bedaren
[(zich) kalmeren]
-
▾ Deens
bedare, bedage
(dialect)
[(weer) opklaren, beter worden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Jysk Ordbog: < hollandsk el. nedertysk bedaren (i betydning 1 ndf.), men i sideformen udtalemæssigt påvirket af Ìdag (jf. ODS.II.34) OOD: aant fra nt. ell. holl. bedaren, blive rolig; formen bedage skyldes paavirkn. fra Dag: stilne, klare op, blive lysere. Goedel: Doorknaat meint das Wort komme nur im Niederdeutschen und Niederländischen und nirgends sonst, so weit ihm bekannt, vor. Es ist aber außerdem ein dänisches und schwedisches Seemannswort, und zwar dorten wie bei uns im Sinne von abmojen, kalmen gebraucht. Es ist allerdings ein Wort von auffallend geringer Sippschaft. Smet 92: geleend uit het Nederlands en gebruikt in het dialect van Danzig. Teuchert; Nederduits. Bartz: Entlehnung aus niederländ. bedaren, schwed. bedara "ruhig, still werden". Mitkza, in Preussen: Nederlands
bron: Bartz 2007 Dahlerup 1919-1956 Goedel 1902 Jysk ordbog 1999 Mitzka 1958 Smet 1983 Smet 1992 Teuchert 1972 Wiens 1916 (Jysk Ordbog, OOD, Goedel, Smet 92, Smet 83, Teuchert, Bartz, Wiens, Mitzka)
-
▾ Duits
bedaren
[afzwakken van wind, rustig worden]
status: ontlening onzeker
etymologie: Doorknaat meint das Wort komme nur im Niederdeutschen und Niederländischen und nirgends sonst, so weit ihm bekannt, vor. Es ist aber außerdem ein dänisches und schwedisches Seemannswort, und zwar dorten wie bei uns im Sinne von abmojen, kalmen gebraucht. Es ist allerdings ein Wort von auffallend geringer Sippschaft. Smet 92: geleend uit het Nederlands en gebruikt in het dialect van Danzig. Teuchert; Nederduits. Bartz: Entlehnung aus niederländ. bedaren, schwed. bedara "ruhig, still werden". Mitkza, in Preussen: Nederlands
bron: Bartz 2007 Goedel 1902 Mitzka 1958 Smet 1983 Smet 1992 Teuchert 1972 Wiens 1916 (Goedel, Smet 92, Smet 83, Teuchert, Bartz, Wiens, Mitzka)
-
▾ Noors
bedage
[(wederkerend) beter worden (van weer), opklaren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker ; verbastering
etymologie: NOBi: nty. el. nederl. bedaren stilne; influert av dag; BO; lty. eller nederl bedaren, 'stilne', påvirket av dag)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi (NOBi; BO; FuT)
-
▾ Papiaments
bedar, bedaru (ouder: bedaar)
†verouderd
[zich kalmeren]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.52
bron: Putman 1859 Putte 2008 (Putman1859, Putte PN)
-
▾ Sranantongo
bedare
[(zich) kalmeren]
-
▾ Zweeds
bedarra
[afzwakken van wind]
datering: 1765 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Hist.: sedan 1765; av nederl. zich bedaren 'lugna sig'; av ovisst urspr. Törnqvist: aus nd. sik bedaren oder ndl. zich bedaren
bron: SAOB 1898 (SAOB; NEO, Törnqvist)
-
▾ Deens
bedare, bedage
(dialect)
[(weer) opklaren, beter worden]
-
▾ beddenkleedje
[sprei, deken of stof om over het bed heen te leggen]
-
▾ Negerhollands
betkleedje
[sprei, deken of stof om over het bed heen te leggen]
-
▾ Negerhollands
betkleedje
[sprei, deken of stof om over het bed heen te leggen]
-
▾ beddenpan
[bedverwarmer; ondersteek]
-
▾ Amerikaans-Engels
bedpan
[bedverwarmer; ondersteek]
datering: 1678 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. beddepan (Craigie geen etym)
bron: Craigie 1938-1944 Flexner 1976 (Craigie, Flexner 1976, Van der Sijs 2009)
-
▾ Amerikaans-Engels
bedpan
[bedverwarmer; ondersteek]
-
▾ beddensprei
[sierkleed over bed]
-
▾ Amerikaans-Engels
bed-spread
[sierkleed over bed]
datering: 1845 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: perhaps after Du. beddesprei, L.G. bedsprêd; in eng. 1887-; CITAAT: 1845 I made a bed-spread of his skin, and the way it used to cover my bar mattress... would have delighted you; [...] 1904 500 honeycomb and crocheted bed-spreads, hemmed, double bed size.
bron: Craigie 1938-1944 Flexner 1976 (Craigie, Neumann, Flexner 1976, Van der Sijs 2009)
-
▾ Engels
bedspread
[sierkleed over bed]
datering: 1845 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: orig. U.S. - Du. beddesprei (in L.G. bedspreed, EFris. beddspreet)
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Maltees
bedspred
[sierkleed over bed]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Amerikaans-Engels
bed-spread
[sierkleed over bed]
-
▾ bedderij
[(verouderd) beddengoed]
-
▾ Frans
bèdrèye
(dialect)
[beddengoed]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bèdrèye ist entlehnt aus der fläm. bedderije 'ensemble des lits et des accessoires se trouvant dans une demeure'.
bron: Wartburg 1928 (FEW bed)
-
▾ Frans
bèdrèye
(dialect)
[beddengoed]
-
▾ bedding
[onderlaag waarop iets rust; tuinbed]
-
▾ Ambons-Maleis
bèd
[tuinbed voor kweking van jonge plantjes]
-
▾ Deens
bedding, beding
[scheepshelling; onderlaag (tegen water) voor last in het ruim; fundatie voor (anker)spil]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: vist efter nt. holl. beting, ankerbedding; besl. m. III. Bede. FuT: von holl. nd. beting. DDO: snarest fra nederlandsk bedding 'underlag'
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (OOD, FuT, Anresen)
-
▾ Kupang-Maleis
bèdèng
[tuinbed voor kweking van jonge plantjes]
-
▾ Makassaars
bêdeng
[bloembed]
-
▾ Menadonees
bèdèng
[tuinbed voor kweking van jonge plantjes]
-
▾ Noors
bedding
[scheepshelling; onderlaag (tegen water) voor last in het ruim; fundatie voor (anker)spil]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NOBi: nty. el. nederl.; besl. med gno. biti bete II 2; nty. holl. beting; BO: fra lty el. nederl, besl med norr biti, 'tverrbjelke' ; FuT: beding oder bedding (schiffsbauplatz, gestell zur befestigung der ankertaue), norw. beiting und schw. beting in der letteren bedeutung, von holl. nd. beting. Das wort gehört zur anord. biti, neunorw. bite, 'balken', schw. dial. bita, 'bootsruderbanke'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi Arnesen (NOBi, NROi; BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Ambons-Maleis
bèd
[tuinbed voor kweking van jonge plantjes]
-
▾ bede
[gebed]
-
▾ Fries
bede
[gebed]
-
▾ Fries
bede
[gebed]
-
▾ bedeesd
[verlegen]
-
▾ Vastelands-Noord-Fries
bedeest
[verlegen]
status: ontlening onzeker
etymologie: bedeest Ka. ‘bedächtig‘ < nl. bedeesd ‘schüchtern; verlegen‘; Herk. unklar, s. bedoorie
bron: Sjölin 2006 (Sjölin)
-
▾ Vastelands-Noord-Fries
bedeest
[verlegen]
-
▾ bedegoed
[(verouderd) goed, geld waarom men heeft verzocht]
-
▾ Frans
bedegoet
†verouderd
(dialect)
[toelage, steun]
-
▾ Frans
bedegoet
†verouderd
(dialect)
[toelage, steun]
-
▾ bedehuis
[gebedshuis]
-
▾ Fries
bedehûs
[gebedshuis]
-
▾ Fries
bedehûs
[gebedshuis]
-
▾ bedelaar
[iemand die om aalmoezen vraagt]
-
▾ Frans
bélître
†verouderd
[iemand die om aalmoezen vraagt]
datering: 1460 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: (Berlinde: GR: afkomst onzeker! moy. bas all. bedeler kan ook)PR 1993: belistre 1460; p.-ê. du néerl. bedelare; PR 1993: 1506; p.-ê. du néerl. bedelaer.FEW: Der älteste beleg, mfr. belleudre, stammt mit metathese aus mndl. bedelare 'bettler' oder mndd. bēdelêr 'id.', während man für die formen mit -t-, ebenfalls mit metathese, vom hochdeutschen, bzw. mhd. betel<ae>re 'bettler' ausgeht. Auffällig ist die endung -istre, deren (bloss graphisches?) -s- ungeklärt ist und deren vokal -i- sich nicht auf mhd. -<ae>re zurückführen lasst. Steht hinter fr. belistre das weibliche pendant von mndl. bedelare 'bettler', mndl. bedelster 'bettlerin', dessen suffix -ster im fr. als pejorativsuffix gedeutet werden konnte? In diesem fall ginge auch fr. belistre auf mndl. zurück. Mail. blicter 'landstreicher', com. 'betrüger' ist aus dem d. entlehnt, s. hier 1, 345, während kat. sp. belitre, vielleicht auch pg. biltre, siz. biltri aus dem fr. stammen.; CITAAT: Moliere: `Pendard! gueux! bélître!'
bron: Robert 1993 Wartburg 1928 (PRobert, Valkhoff, Larousse, FEW)
-
▾ Negerhollands
beddelaar, beddelvolk, bedlman
[iemand die om aalmoezen vraagt]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beddelaar, beddelvolk (old 1776), bedlman (djdj 1926)
bron: Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926)
-
▾ Portugees
biltre
[slecht en verachtelijk persoon]
<via Frans>
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do fr. bélître, deriv. do neerl. bedelaer.
bron: Boudens 1988 Cunha 1986 (Da Cunha, Boudens)
-
▾ Spaans
belitre
[kwajongen, schoft, schurk]
<via Frans>
datering: 1607 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: tom. del gr. blítyri, empleado por los escolásticos como tipo del vocablo que no significa nada, y de ahí, popularmente, como nombre de la cosa o persona que no vale nada; pasó seguramente por el fr. blitre (1506), más tarde bélître íd.
bron: Corominas 1983 (Corominas)
-
▾ Frans
bélître
†verouderd
[iemand die om aalmoezen vraagt]
-
▾ bedelen
[aalmoezen vragen; verzoeken]
-
▾ Berbice-Nederlands
bedle
[aalmoezen vragen; verzoeken]
-
▾ Negerhollands
beddel, bēdǝl, bēdl
[aalmoezen vragen; verzoeken]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beddel (old1776), bēdǝl, bēdl (djdj1926)
bron: Josselin 1926 Oldendorp 1996 (old 1776, djdj1926)
-
▾ Berbice-Nederlands
bedle
[aalmoezen vragen; verzoeken]
-
▾ bedeling
[verstrekking van een vaste uitkering aan behoeftigen]
-
▾ Sranantongo
bedeilen
[verstrekking van een vaste uitkering aan behoeftigen]
-
▾ Surinaams-Javaans
bedhéling
[sociale steun, financiële bijstand]
-
▾ Sranantongo
bedeilen
[verstrekking van een vaste uitkering aan behoeftigen]
-
▾ bedenkelijk
[tot overdenken aanzettend]
-
▾ Deens
betænkelig
[tot overdenken aanzettend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af betænke efter nedertysk el. tysk bedenklich
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
betenkelig
[tot overdenken aanzettend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter ty, lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
betænkelig
[tot overdenken aanzettend]
-
▾ bedenken
[overwegen]
-
▾ Deens
betænke
[overwegen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af tænke efter nedertysk bedenken
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bedenk
[overwegen]
-
▾ Noors
betenke
[overwegen, overdenken; bij testament vermaken; (wederkerend) van gedachten veranderen]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter ty, lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
betänka
[overwegen, stilstaan bij]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bethänkia; av lågty. bedenken med samma bet.; jfr tänka
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
betænke
[overwegen]
-
▾ bedenking
[tegenwerping, bezwaar]
-
▾ Fries
betinking
[tegenwerping, bezwaar]
-
▾ Fries
betinking
[tegenwerping, bezwaar]
-
▾ bederfelijk
[vatbaar voor bederf, spoedig bedervend]
-
▾ Negerhollands
bedeflik
[vatbaar voor bederf, spoedig bedervend]
-
▾ Negerhollands
bedeflik
[vatbaar voor bederf, spoedig bedervend]
-
▾ bederven
[beschadigen]
-
▾ Deens
bedærve
[beschadigen, aan bederf onderhevig zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra nt. ell. holl. bederven, jf. ænht. bederben; se fordærve
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Negerhollands
bederf, bederv, bǝderǝf
[beschadigen, vergaan]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: old 1776: bedorven = (over)bederf. verdorven goed = bederfgoed
etymologie: bederf (old1776), bederv, bederf (Hesseling 1905), bǝderǝf (djdj1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old1776, Hesseling 1905, djdj1926)
-
▾ Noors
bederva, bedervet
[aan bederf onderhevig, bedorven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av foreld bederve, fra lty el nederl
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
bedærve
[beschadigen, aan bederf onderhevig zijn]
-
▾ bedevaart
[reis naar heilige plaats]
-
▾ Duits
Betfahrt
(dialect)
[reis naar heilige plaats]
-
▾ Duits
Betfahrt
(dialect)
[reis naar heilige plaats]
-
▾ bediende
[hulp]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1704;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Ambons-Maleis
badinde
[hulp]
-
▾ Indonesisch
bedinde
†verouderd
[huishoudelijke hulp]
-
▾ Javaans
bedhindhe
(dialect)
[hulp]
-
▾ Negerhollands
bedienten
[hulp]
-
▾ Surinaams-Javaans
bedinde, bedhindhe
[dienstmeisje, hulp in de huishouding]
-
▾ Ambons-Maleis
badinde
[hulp]
-
▾ bediening
[het dienen van een ambt, verrichten van werkzaamheden verbonden aan dat ambt]
-
▾ Negerhollands
bediening
[het dienen van een ambt, dienst]
-
▾ Negerhollands
bediening
[het dienen van een ambt, dienst]
-
▾ bedillen
[bevitten, beredderen]
-
▾ Fries
bedille
[bevitten, beredderen]
-
▾ Fries
bedille
[bevitten, beredderen]
-
▾ bedingen
[bij overeenkomst bepalen]
-
▾ Deens
betinge
[voorwaarden vormen voor, afhangen, eisen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af tinge efter nedertysk bedingen 'forhandle, aftale, fastsætte, appellere
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
betinge
[bepalen, voorwaarde vormen voor; (wederkerend) als voorwaarde stellen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av tinge, etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
betinga
[bepalen, voorwaarde vormen voor, conditioneren]
datering: 1846 (1801-1850)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1846; av lågty. bedingen med samma bet.; till tinga
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
betinge
[voorwaarden vormen voor, afhangen, eisen]
-
▾ bedisselen
[regelen, beredderen]
-
▾ Fries
bedisselje
[regelen, beredderen]
-
▾ Fries
bedisselje
[regelen, beredderen]
-
▾ bedoelen
[zich ten doel stellen; aanduiden]
-
▾ Sranantongo
bedul
[aanduiden; bedoeling]
-
▾ Surinaams-Javaans
bedul
[bedoeling, betekenis; aanduiden]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbedul = (iets) bedoelen of betekenen
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Sranantongo
bedul
[aanduiden; bedoeling]
-
▾ bedoeling
[doel]
-
▾ Fries
bedoeling
[doel]
-
▾ Fries
bedoeling
[doel]
-
▾ bedonderd
[beroerd]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1676-1700;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Fries
bedonderd
[beroerd, beteuterd, ten hoogste verbaasd]
-
▾ Petjoh
bedonder, bedonderd
[gek (geworden)]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bedondr'n = bedriegen, voor de gek houden
bron: Loen 1994 (Loen)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bedonnerd
[koppig, kribbig, getikt]
<via Afrikaans>
-
▾ Fries
bedonderd
[beroerd, beteuterd, ten hoogste verbaasd]
-
▾ bedonderen
[bedriegen, in de maling nemen]
-
▾ bedoren
[(verouderd) verdwazen]
-
▾ bedotten
[misleiden]
-
▾ Noors
bedotten
[echte, oude inwoner van Bergen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Arnesen: Bedotten er et velkjent ord for enhver "ekte, gammel bergenser". Det betyr nærmest "himmelfallen", "tatt ved nesen." I Nederland er det fremdeles et dagligdags uttrykk, og betydningen er "lurt, bedratt."
bron: Arnesen (Arnesen)
-
▾ Petjoh
bedotten
[milde vorm van bedriegen, voor de gek houden]
-
▾ Noors
bedotten
[echte, oude inwoner van Bergen]
-
▾ bedreigen
[dreigend bejegenen]
-
▾ Duits
bedreigen
(dialect)
[dreigend bejegenen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Ich hörte es nur in Bunde (holl. Grenze)
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
bedreigen
(dialect)
[dreigend bejegenen]
-
▾ bedreven
[ervaren]
-
▾ Fries
bedreven
[ervaren]
-
▾ Fries
bedreven
[ervaren]
-
▾ bedriegen
[misleiden]
-
▾ Deens
bedrage
[misleiden; vreemdgaan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: en sammenblanding af vb. drage med ældre bedræge ¯ nedertysk bedrêgen
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
bedrige
[misleiden]
-
▾ Negerhollands
bedrieg, bidrig
[misleiden]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Rossem 1996 (p.67): bedrogen = bedrogen. old 1776: bedriegerij = bedrieggoed. bedrieger = bedriegvolk, veinzerij = bedriegmanier
etymologie: bedrieg (old1776, Hesseling 1905: 217), bidrig (djdj1926)
bron: Josselin 1926 (old1776, djdj1926.)
-
▾ Noors
bedra
[misleiden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter lty bedregen; FuT: von mnd. bedrêgen (part. bedragen). Das mnd. wort ist identisch mit ahd. bitriogan (nhd. betrügen), as. bedriogan (holl. bedriegen).
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
bedrigi
[misleiden]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bedrigiman (bedrieger)
bron: Blanker 2005 (Prisma S-N 2005)
-
▾ Zweeds
bedra(ga)
[onbetrouwbaar handelen; misleiden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: före 1520; fornsv. bedragha; efter lågty. bedregen med samma bet., med ombildn. efter dra(ga)
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bedrage
[misleiden; vreemdgaan]
-
▾ bedrieger
[iemand die bedriegt]
-
▾ Negerhollands
bedrieger
[iemand die bedriegt]
-
▾ Negerhollands
bedrieger
[iemand die bedriegt]
-
▾ bedrijf
[beroepswerkzaamheid]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1293;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bedrift
[grote prestatie; zaak, onderneming; boerderij]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: en sammenblanding af drift med nedertysk bedrîf 'virksomhed', afl. af bedriven (jf. bedrive). Kluge: Aus dem Niederländisch/Niederdeutschen in die Hochsprache gelangt und zunächst einfaches Abstraktum ("Betreiben, Wirken, Tätigkeit"). Dann wird es zum Konkretum für "geschäftliches Unternehmen".
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE, Kluge)
-
▾ Duits
Betrieb
[beroepswerkzaamheid]
datering: 1551-1600
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Aus dem Niederländisch/Niederdeutschen in die Hochsprache gelangt und zunächst einfaches Abstraktum ("Betreiben, Wirken, Tätigkeit"). Dann wird es zum Konkretum für "geschäftliches Unternehmen".
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Frans
bedrieff
(dialect)
[vak, beroep]
-
▾ Noors
bedrift
[zaak, onderneming; prestatie]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty bedrift, påvirket av drift; FuT: von mnd. bedrif
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
bedrijf
†verouderd
[beroepswerkzaamheid]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.12
bron: Ewijk 1875 (Ewijk)
-
▾ Sranantongo
bedrèif
[beroepswerkzaamheid]
-
▾ Surinaams-Javaans
bedrèf
[beroepswerkzaamheid]
-
▾ Deens
bedrift
[grote prestatie; zaak, onderneming; boerderij]
-
▾ bedrijven
[doen]
-
▾ Deens
bedrive
[doen, begaan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: fra nedertysk bedriven dannet af be- + driven (jf. vb. drive), Kluge: Aus dem Niederländisch/Niederdeutschen in die Hochsprache gelangt
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE, Kluge)
-
▾ Duits
betreiben
[doen, begaan]
datering: 1551-1600
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Aus dem Niederländisch/Niederdeutschen in die Hochsprache gelangt
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Negerhollands
bedriev
[doen, begaan]
-
▾ Noors
bedrive
[begaan, doen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: von mnd. bedrîven 'ausrichten'= nhd. betreiben
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bedriva
[verrichten, doen, uitoefenen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bedriva; av lågty. bedriven med samma bet.; till 1driva
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bedrive
[doen, begaan]
-
▾ bedroefd
[triest]
-
▾ Amerikaans-Engels
bedrooft, bedrowft, bedruft
†verouderd
(dialect)
[triest]
datering: 1801-1900 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Dutch bedroefd, same meaning. Hudson Valley
bron: Carpenter 1908-1909 Neumann 1945 (Carpenter, Neumann)
-
▾ Berbice-Nederlands
budrufu
[triest]
-
▾ Duits
bedrööft
(dialect)
[bijwoord van graad: zeer, buitengewoon]
status: ontlening onzeker
etymologie: p. 69: Es ist schwer auszumachen, ob diese sonst nirgends vorkommend Bedeutungsentwicklung in Ostfrsl. autochthon oder vom Nl. übernommen ist.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Negerhollands
bedroeft, bedroefd, bedruevt
[triest]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bedroeft, bedroefd (old 1776), bedruevt (Hesseling 1905: 206)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 206)
-
▾ Amerikaans-Engels
bedrooft, bedrowft, bedruft
†verouderd
(dialect)
[triest]
-
▾ bedroefdheid
[de hoedanigheid van bedroefd zijn]
-
▾ Negerhollands
bedroefdheit
[de hoedanigheid van bedroefd zijn]
-
▾ Negerhollands
bedroefdheit
[de hoedanigheid van bedroefd zijn]
-
▾ bedroefenis
[het bedroeven, de bedroefdheid]
-
▾ Negerhollands
bedroefnis
[het bedroeven, de bedroefdheid]
-
▾ Negerhollands
bedroefnis
[het bedroeven, de bedroefdheid]
-
▾ bedroeven
[verdriet aandoen]
-
▾ Deens
bedrøve
[verdriet aandoen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bedroven dannet af be- + en afledning af drove 'mørk'; egl. 'formørke (sindet)'; besl.m. forældet dansk drav 'bærme, bundfald'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bedrøve
[verdriet aandoen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, eg. 'gjøre grumset, formørke'; FuT: von mnd. bedrôven (holl. bedroeven). Die Grundbedeutung ist 'trübe machen'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bedröva
[verdrietig zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bedröva; av lågty. bedröven med samma bet., till dröve (ty. trübe) 'grumlig; mulen'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bedrøve
[verdriet aandoen]
-
▾ bedrukken
[drukken, kwellen]
-
▾ bedstee
[ingebouwde slaapplaats]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bedstead
[bed]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bedstead
[bed]
-
▾ beduiden
[betekenen]
-
▾ Deens
betyde
[betekenen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: ETYMOLOGI: afl. af tyde efter nedertysk beduden
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bety
[betekenen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av tyde, etter lty; FuT: mnd. bedûden, , umgebildet nach dem damit identischen, aber in der form echt nordischen tyde.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
bedei (ouder: bedui)
[uitleggen, duidelijk maken, door aanduiding doen begrijpen]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.13
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Sranantongo
bodoi
[betekenen]
-
▾ Zweeds
betyda
[betekenen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bethydha; av lågty. bedüden med samma bet.; jfr 2tyda
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
betyde
[betekenen]
-
▾ bedwelmd
[beneveld]
-
▾ Duits
bedwelmt
(dialect)
[versufd, verward]
status: ontlening onzeker
etymologie: Heute besonders in Krh. und Reiderl. noch bekannt
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Papiaments
bedwelm
†verouderd
[beneveld]
-
▾ Duits
bedwelmt
(dialect)
[versufd, verward]
-
▾ bedwingen
[beheersen, onder controle houden]
-
▾ Deens
betvinge
[beheersen, onder controle houden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af tvinge efter nedertysk bedwingen
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bedwingen
[overwinnen]
-
▾ Noors
betvinge
[beheersen, onder controle houden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av tvinge, etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
betvinge
[beheersen, onder controle houden]
-
▾ beek
[smal stromend water]
-
▾ Duits
Beke, Bääk, Bäck, die Bach
(dialect)
[smal stromend water, drink- of wasplek bij een beek; het urineren]
datering: 1151-1200
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: (kindertaal): 'n Bach machen=een plasje doen
etymologie: Smet 83: voorbeeld van de verspreiding van de herkomst van de NL'ers in Duitsland in de 12e eeuw. Teuchert (p. 16): In seinem Aufsatz "Die Bach", äußert Osk. Philipp in der Zs. f. d. Mdaa. 1908, 342 die Vermutung, daß sich die helle Aussprache des Stammvokals vaon baxe in drie Dörfern nahe dem altenburgischen Flemmingen, der Stätte einer ndl. Siedlung aus der Mitte des 12. Jarhhunderts, unter dem Einfluß eines ndfrk. beke entwickelt haben könne. (…) Teuchert (p. 43): Beke f. Bach in den holsteinischen Elbmarschen und in der Gegend von Neumünster ist, wie S. 183 ersichtlich wird, aus den Niederlanden eingeführt. Teuchert (p. 182): Bach ist in Teilen Sachsens eine besondere Form mit Vokallänge eigen; darunter hebt sich baxe mit reinem a westlich Rochlitz in Kohren, Geithain und Rathendorf heraus. Dieser Bezirk liegt zwischen der urkundlich bezeugten Niederländersiedlung von Kühren bei Wurzen und dem altenburgischen Flemmingen, welches durch seinen Namen die ndl. Abkunft siner Bewohner verrät. Nicht ohne Grund vermutet daher Philipp in dieser Aussprache eine Mischung zwischen dem ndl. beke und dem heimischen bach. Wiese: Das f. Genus ist ndl. Herkunft. Teuchert p. 43: Beke f. Bach in den holsteinischen Elbmarschen und in der Gegend von Neumünster ist, wie S. 183 ersichtlich wird, aus den Niederlanden eingeführt. Bischoff: In der Altmark und im Jerichowschen heißt der Bach Bäk(e). Das Geschlecht des Wortes is gewöhnlich weiblich. Das Femininum ist in der Altmark alt: 1375 werden im Landbuch die Bauern Claus Upterbeke zu Flessau und Thideke Upperbeke zu Schinne erwähnt. Der Südosten des Kreises Zerbst gebraucht die Bache. Das weibliche Bek(e) ist in den Mundarten zwischen Hart fremd, dort ist Bek männlich oder sächlich. Erst westlich der Weser und im Niederländischen findet sich das Femininium wieder. Von dorther muß es an die Elbe gekommen sein.
bron: Smet 1983 Teuchert 1972 Wiese 1996 (Smet 83, Wiese, Teuchert, Bischoff)
-
▾ Duits
Beke, Bääk, Bäck, die Bach
(dialect)
[smal stromend water, drink- of wasplek bij een beek; het urineren]
-
▾ beeld
[afbeelding, voorstelling]
zelfstandig naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
billede
[afbeelding, voorstelling]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: ETYMOLOGI: fra nedertysk bilde, belde ¯ oldnedertysk biliÂi afl. af *bil- 'vidunderkraft, rigtig form'
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Negerhollands
beeld
[afbeelding, voorstelling]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 240)
-
▾ Noors
bilde
[afbeelding, voorstelling]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra gsaks eller lty; FuT: stammt von as. bilithi = mnd. belde, bilde (holl. beeld)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
billede
[afbeelding, voorstelling]
-
▾ beeldschoon
[zeer mooi]
-
▾ Fries
byldskien
[zeer mooi]
-
▾ Fries
byldskien
[zeer mooi]
-
▾ Beëlzebub
[de heerser over de duivels]
-
▾ Negerhollands
beelzebul
[de heerser over de duivels]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Hesseling 1905: ook: die opperste van die dievlen
bron: Hesseling 1905 (Hesseling 1905: 214)
-
▾ Negerhollands
beelzebul
[de heerser over de duivels]
-
▾ been
[bot]
-
▾ Arowaks
bèna
[bot, geraamte]
-
▾ Berbice-Nederlands
been
[bot]
-
▾ Fries
bien: gjin bien yn eat fine, sjen
[geen been in iets vinden, geen bezwaar tegen iets maken]
-
▾ Negerhollands
been, bēn
[bot]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: been (old1776, Hesseling 1905), bēn (djdj1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905, djdj1926)
-
▾ Arowaks
bèna
[bot, geraamte]
-
▾ been
[onderste lichaamsdeel]
-
▾ Fries
bien: op 'e bien bringe, hâlde, komme, wêze
[op de been brengen]
-
▾ Fries
bien: op 'e bien bringe, hâlde, komme, wêze
[op de been brengen]
-
▾ beenkap
[beenbescherming]
-
▾ Fries
bienkap
[beenbescherming, losse laarzenschacht]
-
▾ Indonesisch
béngkap, bénkap, bingkap
[laarzen]
-
▾ Javaans
binkap
[beenbeschermer]
status: ontlening onzeker
bron: Albada 2007 Pigeaud 1989 (Albada, Rob van & Th. Pigeaud (2007), Javaans-Nederlands woordenboek, Leiden: Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde.)
-
▾ Fries
bienkap
[beenbescherming, losse laarzenschacht]
-
▾ beentje-over
[het ene been over het andere heffen, m.n. bij het kunstig zwieren afwisselend het ene been over het andere heffen]
-
▾ Fries
skonkje-over
[het ene been over het andere heffen, m.n. bij het kunstig zwieren afwisselend het ene been over het andere heffen]
-
▾ Fries
skonkje-over
[het ene been over het andere heffen, m.n. bij het kunstig zwieren afwisselend het ene been over het andere heffen]
-
▾ beer
[mannetjesvarken]
-
▾ Duits
Beier, Beer, Bär
(dialect)
[mannetjesvarken]
status: ontlening onzeker
etymologie: Wiese: Etym. zu mnd ber; die Lautf. Beier ist ndl. Herkunft
bron: Teuchert 1972 (Teuchert, Wiese)
-
▾ Duits
Beier, Beer, Bär
(dialect)
[mannetjesvarken]
-
▾ beer
[roofdier; (overdrachtelijk) draagbeer]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1260-1280;
thema: dierenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Papiaments
ber (ouder: beer)
[roofdier; (overdrachtelijk) draagbeer]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.121: "Beer (oso) ta groenja".
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Papiaments
ber (ouder: beer)
[roofdier; (overdrachtelijk) draagbeer]
-
▾ beerput
[verzamelput voor uitwerpselen]
-
▾ Fries
bearput
[verzamelput voor uitwerpselen]
-
▾ Papiaments
berpùt
[verzamelput voor uitwerpselen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Fries
bearput
[verzamelput voor uitwerpselen]
-
▾ beest
[dier; slechterik]
-
▾ Deens
bæst
[scheldwoord voor dom, onbeschoft persoon; wild dier]
datering: 1871 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: arbejde som et bæst=werken als een paard
etymologie: fra latin bestia 'vildt dyr' via nedertysk og oldfransk, best; gennem mnt. best fra oldfr. beste, lat. bestia; jf. bestialsk, Bestie, I. Bet, middelnedertysk be^st; jf. nedertysk beest, büst (Mensing.Wb.); jf. nordfrisisk bjarst, bjüst. Winge p. 38: Nederlands, Kluge: SnSubstantiv Neutrum std.Standardwortschatz vulg.vulgär (16. Jh.)Entlehnung. Über das Westmitteldeutsche in die Hochsprache gekommen. Übernommen aus mndl. beest, das aus afrz. beste entlehnt ist. Dieses aus l. bestia f. "(wildes) Tier".
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Jessen 1883 (PNOE, Jysk Ordbog, OOD, Jessen, Winge, Kluge)
-
▾ Duits
Biest
[dier; loeder]
status: ontlening onzeker
etymologie: SnSubstantiv Neutrum std.Standardwortschatz vulg.vulgär (16. Jh.)Entlehnung. Über das Westmitteldeutsche in die Hochsprache gekommen. Übernommen aus mndl. beest, das aus afrz. beste entlehnt ist. Dieses aus l. bestia f. "(wildes) Tier".
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Negerhollands
beest, bēs
[dier]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Rossem 1996, p.110: dierenwachter = beestwachtman
etymologie: beest (old1776), bēs (djdj1926). old 1776: ook: beesten, (lok)aas = een dood Beest. dierlijk = liek beest.
bron: Josselin 1926 (old1776, djdj1926)
-
▾ Noors
best, beist
[(wild) dier; scheldwoord voor onbeschoft persoon]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: over mnty. best fra gfr. beste , lat. bestia; BO: gj. lty, gfr fra lat. bestia, 'vill dyr, udyr'; FuT; neunorw. beist, von mnd. bêst (holl. beest) = engl. beast, das wiederum von lat. bêstia, 'tier' stammt.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
beist
[(wild) dier; slechterik, ellendeling]
-
▾ Zweeds
best
[(wild) dier]
datering: 1526 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1526; av lågty. best med samma bet.; av lat. bestia 'djur'; jfr bestialisk
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bæst
[scheldwoord voor dom, onbeschoft persoon; wild dier]
-
▾ beesteneten
[dierenvoer]
-
▾ Negerhollands
beestjeet, beesje(e)t, bēśēt
[dierenvoer]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beestjeet (old 1776), beesje(e)t (Hesseling 1905), bēśēt (djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Negerhollands
beestjeet, beesje(e)t, bēśēt
[dierenvoer]
-
▾ beet
[hap]
-
▾ Negerhollands
bit
[hap]
-
▾ Sranantongo
beti
[hap; beet hebben]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Vastelands-Noord-Fries
beet
[zonder slag (kaartspel)]
status: ontlening onzeker
etymologie: beet Wi.Mo.Ka. ‘stichlos (im Kartenspel)‘ bäät Ha. < nl. beet ‘id.‘< frz. bête in der Verb. faire la bête ‘das Spiel verlie¬ren‘
bron: Sjölin 2006 (Sjölin)
-
▾ Negerhollands
bit
[hap]
-
▾ beetje
[klein deel, klein aantal]
-
▾ Berbice-Nederlands
beki
[klein deel, klein aantal]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
biti
†verouderd
[klein deel, klein aantal]
<via Negerhollands>
-
▾ Deens
bitte
[klein]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af ældre og dialektalt sb. bitte ¯ nedertysk bitte, bit, bete 'smule, bid' (jf. bid 'en smule mad')
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Frans
biche
(dialect)
[(fig.) pilletje; giftig balletje dat dient om schadelijke beesten te doden]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: Haust sucht in dem wort eine entlehnung aus ndl. beetje 'kleines stück' oder aus d. bisschen.Im rheinl. wird bisschen zum teil 'bitše<>' gesprochen, in der ndl. mundart von Limburg wird beetje bitje gesprochen. Es ist daher schwer, sich zwischen den beiden möglichkeiten zu entscheiden. Kaum in frage kommt eine verbindung mit einem anfrk. *bikk- (zu mndl. bickel 'kiesel'), wie sie Warl 66 vorschlägt, da das eine sehr frühe aufnahme des wortes zur voraussetzung hätte, während es sich offenbar um eine junge entlehnung handelt.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Negerhollands
beetje, bechi, betji, bitji, bitši, biti
[klein deel, klein aantal]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beetje (Magens 1770, old 1776, Hesseling 1905), bechi (Robertson 1989), betji, bitji, bitši, biti (djdj 1926). djdj 1926: betji betji = bij kleine beetjes ; Magens 1770: klein beetje = klein beetje. Iets langer = beetje meer lang. Iets beter = beetje beter. Stukje bij beetje = beetje voor beetje djdj 1926: betji betji = bij kleine beetjes. beetje (Magens 1770), betji, bitji, bitši, biti (djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 Magens 1770 Oldendorp 1996 Robertson 1989 (Magens 1770, old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926, Robertson 1989)
-
▾ Saramakkaans
abíti
[klein deel, klein aantal]
-
▾ Skepi-Nederlands
beki
[klein deel, klein aantal]
-
▾ Berbice-Nederlands
beki
[klein deel, klein aantal]
-
▾ beetnemen
[bedotten, afzetten]
-
▾ Fries
beetnimme
[bedotten, afzetten]
-
▾ Fries
beetnimme
[bedotten, afzetten]
-
▾ bef
[witte doek voor de borst]
-
▾ Duits
Beffchen
[witte doek voor de borst]
<via Nederduits>
status: ontlening onzeker
etymologie: SnSubstantiv Neutrum "Predigerkragen" per.peripherer Wortschatz fach.fachsprachlich (18. Jh.)Entlehnung. Aus dem Niederdeutschen übernommen (für früheres Überschlägchen). Diminutiv zu mndd. beve, beffe "Chorhut und Chorrock des Prälaten", mndl. beffe "Kragen", das seinerseits aus ml. biffa f., der Bezeichnung einer Tuchart, und afrz. biffe "gestreifter Stoff" stammt. Zur Bedeutungsentwicklung vgl. Kappe und Mütze.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Duits
Beffchen
[witte doek voor de borst]
<via Nederduits>
-
▾ begaafd
[talentvol]
-
▾ Fries
begaafd
[talentvol]
-
▾ Fries
begaafd
[talentvol]
-
▾ begaafdheid
[het begaafd-zijn]
-
▾ Fries
begaafdheid
[het begaafd-zijn]
datering: 1872 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: begaafdens 1900
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Fries
begaafdheid
[het begaafd-zijn]
-
▾ begaan
[te werk gaan, een daad volvoeren]
-
▾ Deens
begå
[plegen; (wederkerend) zich weten te bewegen, zich passend gedragen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk begân 'begå, skride til, igangsætte' dannet af be- + gân 'gå'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
begå
[plegen, zich schuldig maken aan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. begân; eg. 'gå hen til'; BO: etter lty, eg 'gå hen til'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
begå
[plegen, zich schuldig maken aan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beganga; av lågty. began 'beträda; gå över; begå'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
begå
[plegen; (wederkerend) zich weten te bewegen, zich passend gedragen]
-
▾ begard
[mannelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Duits
Begard(e)
[mannelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
status: ontlening onzeker
etymologie: niederl.; der; -[e]n, -[e]n.
bron: Duden Fremd 1990 (Duden Fremd)
-
▾ Frans
bégard, béguard
[mannelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Kroatisch
begardi
[mannelijke middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
status: ontlening onzeker
etymologie: Het Kroatische woord is een plurale tantum
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Macedonisch
begardi
[mannelijke middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
status: ontlening onzeker
etymologie: Het Macedonische woord is een plurale tantum
bron: Širilova 2001 (Širilova)
-
▾ Noors
begard
[mannelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
status: Ambigu: Nederlands of Frans ; ontlening onzeker
etymologie: mlat. pl. beghardi , gfr. begart , flamsk beggaert , egtl. «tigger»
bron: NROi (NROi)
-
▾ Pools
begard
[mannelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Sloveens
begard
[mannelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Duits
Begard(e)
[mannelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ begaven
[(verouderd) begiftigen]
-
▾ begaving
[flauwte, toeval]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1865-1870;
thema: wetenschap
Klik hier voor de volledige woordfiche -
▾ begeerlijk
[aantrekkelijk]
-
▾ Negerhollands
begeerlik
[aantrekkelijk]
-
▾ Negerhollands
begeerlik
[aantrekkelijk]
-
▾ begeerlijkheid
[het begeerlijk zijn]
-
▾ Negerhollands
begeerlikheit
[het begeerlijk zijn]
-
▾ Negerhollands
begeerlikheit
[het begeerlijk zijn]
-
▾ begeerte
[verlangen]
-
▾ Deens
begær
[verlangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beger afl. af begeren 'begære' (jf. begære)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
begeer
[verlangen]
-
▾ Noors
begjær
[verlangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. beger(e); vbsubst. til begjære; BO: av begjære, fra lty; FuT: von mnd. beger = nhd. begehr
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Deens
begær
[verlangen]
-
▾ begekken
[bespotten]
-
▾ begeleiden
[vergezellen]
-
▾ begeleider
[iemand die vergezelt, begeleidt]
-
▾ Fries
begelieder
[iemand die vergezelt, begeleidt]
datering: 1958 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: begeleidster (1965)
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Fries
begelieder
[iemand die vergezelt, begeleidt]
-
▾ begenaden, benaden
[(verouderd) amnestie verlenen]
-
▾ begeren
[verlangen]
-
▾ Deens
begære
[verlangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk begeren dannet af be- + geren 'begære' af fællesgermansk *giron afl. af indoeurpæisk *ghi-, *gh•i- 'gabe', jf. latin hiare 'gabe, stå åben'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
begeer
[verlangen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 197)
-
▾ Noors
begjære
[verlangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. begeren; besl. med gjerrig, gjerne; BO: fra lty, besl m gjerne, gjerrig
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
begära
[verlangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. begära; av lågty. begeren med samma bet.; besl. med girig, gärna
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
begære
[verlangen]
-
▾ begeven, zich
[ergens heengaan]
-
▾ Deens
begive sig
[bewegen; reizen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk (sik) begeven dannet af be- + geven 'give'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
begi seg
[reizen, vertrekken, gaan; (verouderd) gebeuren; (maritiem) kapot of los gaan; (maritiem, van slecht weer) afnemen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. begeven; BO; etter lty
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bege sig
[reizen, gaan; geschieden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. begiva sik; av lågty. sik begeben med samma bet.
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
begive sig
[bewegen; reizen]
-
▾ beggen
[(verouderd) stamelen]
-
▾ Frans
bègue
[stotterend]
datering: 1235 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: béguètement, bégueter
etymologie: PR 1993: a.fr.béguer `bégayer'; moy.néerl. beggen `bavarder'; PR 1990: a.fr.béguer `bégayer'; o.i.Zie FEW beggen. GR: ÉTYM. 1235, beggue, becque; déverbal de l'anc. franç. béguer (→ Bégueter), remplacé par bégayer; du moy. néerl. *beggen « bavarder » (→ Bégart, béguin); ces mots ont remplacé l'anc. franç. baube, du lat. balbus.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Larousse, FEW)
-
▾ Frans
bègue
[stotterend]
-
▾ begieten
[water geven]
-
▾ Deens
begitte
[kleilaag aanbrengen]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk begieten 'overgyde' dannet af be- + vb. gieten 'gyde'; besl.m. forældet dansk begyde 'overgyde'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
begitte
[dunne kleilaag op keramiek aanbrengen]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: etter nty. ; jf. holl. begieten
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
begitte
[kleilaag aanbrengen]
-
▾ begijn
[kruiszeil]
-
▾ Deens
begine-
[(in een samenstelling) kruiszeil]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: beginerå=begijnra, beginesejl=begijnzeil
etymologie: fra holl. bagijne-, begijne-, ty. bagien-; oprindelse uvis
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Noors
bergine
[vierkant onderzeil aan de onderste ra van de kruismast]
status: ontlening onzeker
bron: www.barthokriek.nl/oude_zeilva (://www.barthokriek.nl/oude_zeilvaart_ag.html)
-
▾ Deens
begine-
[(in een samenstelling) kruiszeil]
-
▾ begijn
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Duits
Begine
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Esperanto
begino
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: beginejo ‘begijnenklooster’
etymologie: geleend via Du Begine met ondersteunende bronwoorden Fr béguine en Eng beguine. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Frans
béguine
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
datering: 1227 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: béguin, béguinage
etymologie: PR: néerl. beggaert `moine mendiant'Zie FEW begijn.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Robert 2005 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW, GRobert)
-
▾ Fries
begyn
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Italiaans
beghina
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
<via Frans>
-
▾ Kroatisch
begina
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Litouws
beginės
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Macedonisch
begina
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Pools
beginka
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Portugees
beguina
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
<via Frans>
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do fr. béguine.
bron: Boudens 1988 Cunha 1986 (Da Cunha, Boudens)
-
▾ Portugees
beguino
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
<via Frans>
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do fr. béguin.
bron: Cunha 1986 (Da Cunha)
-
▾ Servisch
begina
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
<via Frans>
-
▾ Sloveens
begina
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ Spaans
beguina
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken; ketter, kwezelaar]
<via Frans>
datering: 1301-1325 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: del fr. béguine íd., y éste del flamenco; existió ya en francés una variante bégard, de la cual se tomó el antiguo begardo, 1594, `miembro de cierta secta herética de los SS. xii-xiv', con su variante bigardo, 1438, `reglioso de vida relajada', `vago, vicioso'.
bron: Corominas 1983 (Corominas)
-
▾ Duits
Begine
[vrouwelijk lid van een middeleeuwse geloofsgemeenschap van leken]
-
▾ begijnenbras
[bras van de begijnenra]
-
▾ Russisch
béginbras
[bras van de begijnenra]
-
▾ Russisch
béginbras
[bras van de begijnenra]
-
▾ begijnenra
[onderste ra aan de bezaansmast]
-
▾ Deens
beginerå
[onderste ra aan de bezaansmast]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra holl. bagijne-, begijne-, ty. bagien-; oprindelse uvis, Hammerich 45: Nederlands, p. 342.
bron: (OOD, Hammerich 45)
-
▾ Duits
Begienrah
[ra zonder zeil]
datering: 1702 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Bartz: Entlehnung aus niederländ. bagijnera, begijnree, angeblich nach der religiösen Gemeinschaft der Beginen so genannt, "weil diese Raa ohne Segel ist und also dem eigentlichen Zweck einer Raa nicht dient".
bron: Bartz 2007 (Bartz)
-
▾ Russisch
béginrej, begenrej
[onderste ra aan de bezaansmast]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bagijnera. De onderra van den bezaansmast, die geen zeil voert en alleen dient om er de sehoten van het kruiszeil op uit te halen heet bagijnera. .., vgl. P. M. blz. 34. In de 17° eeuw was de benaming beg i j uree algemeen gebruikelijk, vgl. W.: begyneree, deze ree komt onder de bezaensmars, heeft geen val of draeireep, niaer is vastgemaeckt aen de zalen met een strop, om de schooten van het kruiszeil daerbij uit te halen. En WINSCH. heeft: begijn of begijnree, dit is een loose ree sonder seil aan de besaansmast, aan welkers nokken het kmisseil werd uitgespannen. Uit dezen vorm begijnree is het Russ. béginrej, vergue sèehe, vergue barree, overgenomen. .. geeft daarnaast Russ. begenrej. Ook het begin- van het voorgaande en volgende woord is uit Holl. begijn-.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Deens
beginerå
[onderste ra aan de bezaansmast]
-
▾ begijnentoppenant
[touw aan de begijnenra]
-
▾ Russisch
begintopenant
[touw aan de begijnenra]
-
▾ Russisch
begintopenant
[touw aan de begijnenra]
-
▾ begin
[aanvang]
-
▾ Negerhollands
begin, bǝgin, begin
[aanvang]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: old 1776: aanvankelijk = na die begin
etymologie: (van) begin (Magens 1770, old 1776, Hesseling 1905: 231), bǝgin, begin (djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Magens 1770 (Magens 1770, old1776, djdj1926, Hesseling 1905: 231)
-
▾ Negerhollands
begin, bǝgin, begin
[aanvang]
-
▾ beginnen
[aanvangen]
-
▾ Berbice-Nederlands
bigin
[aanvangen]
-
▾ Deens
begynde
[aanvangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk begünnen, beginnen ¯ fællesgermansk *bigunnian, *bigennian
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
begin, bǝgin, bigin
[aanvangen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: begin (old1776), bǝgin, bigin (djdj1926)
bron: Josselin 1926 (old1776, djdj1926)
-
▾ Noors
begynne
[aanvangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. beginnen; BO: fra lty; FuT: von mnd. beginnen = as. ags. ahd. beginnan (nhd. holl. beginnen)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
bigin
[aanvangen]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: in begin (beginsel, principe)
bron: Blanker 2005 (SR)
-
▾ Zweeds
begynna
[aanvangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. begynna; av lågty. beginnen med samma bet.; av ovisst urspr.
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Berbice-Nederlands
bigin
[aanvangen]
-
▾ beginsel
[grondslag]
-
▾ Fries
begjinsel
[grondslag]
-
▾ Fries
begjinsel
[grondslag]
-
▾ begrafenis
[het begraven]
-
▾ Negerhollands
begrafnis
[het begraven]
-
▾ Negerhollands
begrafnis
[het begraven]
-
▾ begrafenisrijst
[rijstgerecht met kurkuma]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
begrafnisrys
[rijstgerecht met kurkuma]
<via Afrikaans>
datering: 1913 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: funeral rice
etymologie: Afk. (earlier S. Afr. Du. begrafenisrijs(t)), 'funeral rice', begrafnis funeral, burial + rys rice.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
begrafnisrys
[rijstgerecht met kurkuma]
<via Afrikaans>
-
▾ begraven
[met aarde bedekken]
-
▾ Berbice-Nederlands
bugrafu
[met aarde bedekken]
-
▾ Deens
begrave
[met aarde bedekken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk begraven 'lægge i jorden, gennemgrave' dannet af be- + graven 'grave'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
begraaf, graav (na), begraev
[met aarde bedekken; begraven worden, zich laten begraven]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: begraaf, graav (old 1776), graav (djdj 1926), begraev (Hesseling 1905: 221). old 1776: begraafplaats = begrafplek
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926, Hesseling 1905: 221)
-
▾ Noors
begrave
[met aarde bedekken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NOBi: mnty
bron: BO 2005 (BO; NOBi)
-
▾ Zweeds
begrava
[met aarde bedekken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. begrava; av lågty. begraven med samma bet.; jfr grava
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Berbice-Nederlands
bugrafu
[met aarde bedekken]
-
▾ begrijpelijk
[te begrijpen]
-
▾ begrijpen
[(om)vatten]
-
▾ Deens
begribe
[vatten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk begripen 'begribe, gribe, fatte, hævde'; egl. 'gribe med tanken'. HJ: Von mnl. werten, die in Niederdeutschland ungebräuchlich sein mussten, fallen auf: aventure, mühe, basune, posaune, begripen, ermahen, ermahnen, doel, Zielpunkt, dropen , krankheiten, dranker, dracht, andrang, gheyn, kein, ghesete, gesäss, hoden, hoden, canser, krebs, knagen, nagen, sellynne, gesellin, warmheit, wärme. Ferner niederländische lehnwörter aus dem romanischen wie kastyen, katyff, kullen (hoden), kokilie, puren, seck (trocken), schasseren, tortyse (fackel), ungent. HJ: Nederlands
bron: Jellinghaus 1904 (PNOE, HJ)
-
▾ Fries
begripe
[(om)vatten]
-
▾ Noors
begripe
[vatten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. begrîpen; eg. 'gripe om'; BO: fra lty, eg 'gripe om, fatte'; FuT: von mnd. begrîpen, 'greifen, umfassen, begreifen, verstehen' (holl. begrijpen).
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
bekrèip
[vatten]
-
▾ Surinaams-Javaans
bekhrèip
[(om)vatten]
<via Sranantongo>
-
▾ Zweeds
begripa
[(om)vatten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. begripa; av lågty. begripen med samma bet., eg. 'gripa (med tanken)'; jfr gripa
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
begribe
[vatten]
-
▾ begrip
[inzicht, idee]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1265-1270;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
begreb
[inzicht, idee]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk begrêp, begrîp 'greb, begriben, omfang, hensigt, tanke' afl. af begripen (jf. begribe)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
begrep
[idee, inzicht; (verouderd) verstand]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. begrip, begrep, ty. begriff; eg. vbsubst. til begripe; BO: av begripe, fra lty, ty
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Zweeds
begrepp
[inzicht, idee]
datering: 1737 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1737; av lågty. begrip, begrep 'begrepp; begripande'; till begripa
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
begreb
[inzicht, idee]
-
▾ begroten
[schatten, taxeren]
-
▾ Duits
begrôten
†verouderd
(dialect)
[schatten, taxeren]
-
▾ Duits
begrôten
†verouderd
(dialect)
[schatten, taxeren]
-
▾ begroting
[schatting van te verwachten inkomsten en uitgaven]
-
▾ Fries
begroating
[schatting van te verwachten inkomsten en uitgaven]
-
▾ Indonesisch
begroting
†verouderd
[schatting van te verwachten inkomsten en uitgaven]
-
▾ Fries
begroating
[schatting van te verwachten inkomsten en uitgaven]
-
▾ beha
[bustehouder]
-
▾ Balinees
béha
[bustehouder]
-
▾ Indonesisch
béha
[bustehouder]
-
▾ Jakartaans-Maleis
béha
[bustehouder]
-
▾ Madoerees
beha
[bustehouder]
-
▾ Menadonees
béha
[bustehouder]
-
▾ Minangkabaus
beha
[bustehouder]
-
▾ Balinees
béha
[bustehouder]
-
▾ behaaglijk
[aangenaam]
-
▾ Negerhollands
behaeglig
[aangenaam]
-
▾ Noors
behagelig
[aangenaam, gezellig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. behagelik
bron: NROi (NROi)
-
▾ Negerhollands
behaeglig
[aangenaam]
-
▾ behagen
[aangenaam zijn]
-
▾ Deens
behage
†verouderd
[aangenaam zijn; verzoeken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Hvad behager?=Pardon, wat zegt u?
etymologie: fra nedertysk behagen ¯ oldnedertysk bihagon dannet af bi- 'be-' + hagon 'være passende' (besl.m. hynde, højre)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
behaeg, behaegen
[gevoel van tevredenheid hebben, aangenaam zijn]
-
▾ Noors
behage
[(verouderd) aangenaam zijn; (meest met ontkenning) uitkomen, zin hebben, zo goed zijn te]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: behag = gevoel van tevredenheid; (naar) keuze
etymologie: mnty. behagen; 2. ledd sm. ord som gno. haga passe, ordne; Gevormd uit be-, en mogelijk het zn. haag (< pgm. *hagan- ‘omheinen, beschermen’). De grondbetekenis is dan misschien ‘met een haag afschermen’
bron: NROi (NROi, NOBi, EWN)
-
▾ Zweeds
behaga
[aangenaam zijn; goeddunken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. behagha; av lågty. behagen med samma bet.; äldre sv. även haga 'ordna; passa, vara lämplig'; jfr bohag, misshaga
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
behage
†verouderd
[aangenaam zijn; verzoeken]
-
▾ behalve
[uitgezonderd]
-
▾ Fries
behalve(n)
[uitgezonderd]
-
▾ Negerhollands
behalven
[uitgezonderd]
-
▾ Fries
behalve(n)
[uitgezonderd]
-
▾ behandelen
[met iets omgaan]
-
▾ Ambons-Maleis
handel
[met iets omgaan; terechtwijzen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Behandelen: 'dija handel orang tra baik'; met iets omgaan: 'itoe parampoewan tahoe handel roemah tangga'; terechtwijzen: 'itoe orang tahoe handel dija poenja ana(q)'
bron: Prick 1906 (Prick 1906)
-
▾ Deens
behandle
[met iets omgaan; zich gedragen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk behandelen 'overrække, overlevere' dannet af be- + handelen 'berøre med hånden, håndtere, behandle, udføre'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Indonesisch
behandel
†verouderd
[zorgen voor; met iets omgaan]
-
▾ Menadonees
behandel
[behandelen; onder behandeling]
-
▾ Noors
behandle
[met iets omgaan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra ty; NOBi: mnty
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Petjoh
behandelen
[zorgen voor; bedriegen, belazeren]
-
▾ Sranantongo
behandel
[met iets omgaan]
-
▾ Surinaams-Javaans
behandel, mbehandel
[verzorgen]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: behandelan = behandeling, verzorging
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Ambons-Maleis
handel
[met iets omgaan; terechtwijzen]
-
▾ behang
[muurbedekking]
-
▾ Sranantongo
behan
[muurbedekking]
-
▾ Sranantongo
behan
[muurbedekking]
-
▾ behangen
[met behang bekleden]
-
▾ Papiaments
behang
†verouderd
[met behang bekleden]
-
▾ Papiaments
behang
†verouderd
[met behang bekleden]
-
▾ behechten, beheften
[(verouderd) vasthechten]
-
▾ beheer
[bestuur, administratie]
-
▾ Duits
Beheer
†verouderd
(dialect)
[bestuur, administratie]
status: ontlening onzeker
etymologie: Schlüter in zijn: "Anhang: Mundartwörter weniger gesicherter"
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Duits
Beheer
†verouderd
(dialect)
[bestuur, administratie]
-
▾ behelpelijk
[(verouderd) behulpzaam]
-
▾ behendig
[handig]
-
▾ Deens
behændig
[handig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk behendich afl. af behende ¯ oldnedertysk bi henti dannet af bi 'ved' (jf. adv. bi) + henti dativ af hant 'hånd'; jf. forældet dansk behænde 'behændig'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
behendig
[handig, ervaren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. behendich; mnty. avl. av behende; BO: fra lty, eg 'ved hånden; bekvem'); FuT; von mnd behendich (holl. behendig)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
behändig
[handig, makkelijk]
datering: 1644 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1644 i sin nuv. bet.; jfr fornsv. behändogher 'skicklig; listig'; av lågty. behendich med samma bet., eg. 'som är till hands'; jfr händig
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
behændig
[handig]
-
▾ behoefte
[wat men nodig heeft, gebrek]
-
▾ Deens
behov
[wat men nodig heeft, gebrek]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk behôf afl. af behoven, behöven (jf. behøve)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
behov
[wat men nodig heeft; (verouderd) nodig, noodzakelijk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: substantief: mnty. behöf; mnty., 2. ledd sm. ord som gno. hóf måte, mål; adjectief: mnty. adjektivering av behov; mnty. behof
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Zweeds
behov
[wat men nodig heeft, gebrek]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: behovsprövning, dagsbehov, investeringsbehov, vårdbehov,uttrycksbehov, ömhetsbehov
etymologie: före 1520; fornsv. behof; av lågty. behof med samma bet.; trol. besl. med häva; jfr behöva
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
behov
[wat men nodig heeft, gebrek]
-
▾ behoeven
[nodig hebben of zijn]
-
▾ Deens
behøve
[nodig hebben of zijn; moeten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk behoven, behöven 'behøve'; egl. 'træffe sammen med, gribe fat ved'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
behøve
[nodig hebben of zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. behöven; BO: av behov, fra lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Zweeds
behöva
[nodig hebben of zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. behöva; av lågty. behöven med samma bet.; jfr behov
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
behøve
[nodig hebben of zijn; moeten]
-
▾ behoorlijk
[zoals het behoort, passend; toonbaar; in vrij hevige mate]
-
▾ Fries
behoarlik
[zoals het behoort, passend; toonbaar; in vrij hevige mate]
-
▾ Fries
behoarlik
[zoals het behoort, passend; toonbaar; in vrij hevige mate]
-
▾ behoren
[toebehoren, nodig zijn, passen]
-
▾ Negerhollands
behoor
[toebehoren, nodig zijn, passen]
-
▾ Negerhollands
behoor
[toebehoren, nodig zijn, passen]
-
▾ behorig
[(verouderd) behoorlijk, rechtmatig]
-
▾ Deens
behørig
[gepast]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: nedertysk beh@rich 'tilhørende, lydig, følgagtig' ¯ afl. af behoren 'høre på, tilhøre, forhøre' ¯ be- + horen 'høre' med suffikset -ich '-ig'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
behørig
[verdedigbaar, noodzakelijk, gepast]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. behörich, ty. behörig; e. mnty.; eg. 'lydig, tjenesteforpliktet'; jf. ty. behörig tilbørlig; BO: fra lty, ty; FuT: von mnd. behôrich
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Zweeds
behörig
[juist, gepast]
datering: 1686 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1686; av lågty. behörich med samma bet., eg. 'som hör till, som tillkommer'; till höra
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
behørig
[gepast]
-
▾ behouden
[ongedeerd]
-
▾ Deens
behold, beholden
[ongedeerd]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: : fra nedertysk beholt 'sikkerhed, beskyttelse, besiddelse, ophold' afl. af beholden 'beholde, fastholde, opbevare, beskytte' (jf. beolde)
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Duits
behaun
(dialect)
[gelukkig]
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus einem Danziger Schiffsjungenlied beim Ablaufen eines Schiffes vom Stapel: "Behaune Reis", Schepper Hartwich! (…) Es ist zweifellos = ndl. Adj. und Part. behouden "wohlbehalten, glücklich".
bron: Frischbier 1882 Wiens 1916 (Wiens, Frischbier)
-
▾ Fries
behâld
[ongedeerd]
-
▾ Noors
behold
[ongedeerd; (nog) over]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. beholt, behalt; eg. vbsubst. til beholde
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Deens
behold, beholden
[ongedeerd]
-
▾ behouden
[blijven houden; afstand afleggen]
-
▾ Deens
beholde
[blijven houden; winnen, bereiken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk beholden 'beholde, fastholde, beskytte, opbevare' dannet af be- + holden 'holde'
bron: Becker-Christensen 2005 Smet 1983 (PNOE, Smet 83)
-
▾ Duits
behaun
(dialect)
[blijven houden]
-
▾ Negerhollands
behou, hou
[bewaren, blijven houden]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: behou (old 1776), hou (djdj 1926)
bron: Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926)
-
▾ Noors
beholde
[blijven houden, niet uit handen geven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. beholden; avl. av holde e. mnty; BO: av holde, etter lty
bron: NROi (NROi, NOBi: BO)
-
▾ Deens
beholde
[blijven houden; winnen, bereiken]
-
▾ behoudens
[behalve]
-
▾ Fries
behâldens
[behalve]
-
▾ Fries
behâldens
[behalve]
-
▾ beieren
[luiden]
-
▾ Duits
beiern
[luiden]
datering: 1351-1400
status: ontlening onzeker
etymologie: Übernommen aus dem Ndl in der Bedeutung »feststehende Glocken mit dem Klöppel anschlagen«. Schönhoff p. 122.
bron: Schönhoff 1908 (Kuepper, Schönhoff)
-
▾ Duits
beiern
[luiden]
-
▾ beige
[grijsachtig geel of bruin]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1897;
thema: zintuiglijkheden
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
béj
[grijsachtig geel of bruin]
-
▾ Indonesisch
béj
[grijsachtig geel of bruin]
-
▾ beignet
[gebak]
-
▾ Sranantongo
benye
[gebak]
-
▾ Sranantongo
benye
[gebak]
-
▾ beitel
[stuk gereedschap]
-
▾ Aucaans
beiti
[stuk gereedschap]
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
bytel
[stuk gereedschap]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Ests
peitel
[stuk gereedschap]
-
▾ Indonesisch
bétel
†verouderd
[stuk gereedschap]
-
▾ Japans
baito
[stuk gereedschap]
status: ontlening onzeker
etymologie: Nowadays also used as an abbreviation of arubaito (G.Arbeit), 'side-work'.
bron: Vos 1963 (Vos 1963, 1985)
-
▾ Noors
beitel
[stuk (houw)gereedschap]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. betel, beitel
bron: NROi (NROi)
-
▾ Papiaments
beitel, beitu
[stuk gereedschap]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p. 34
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Saramakkaans
betè
[stuk gereedschap]
-
▾ Sranantongo
beitri
[stuk gereedschap]
-
▾ Aucaans
beiti
[stuk gereedschap]
-
▾ bejaard
[oud]
-
▾ Sranantongo
beyari
[oud]
-
▾ Sranantongo
beyari
[oud]
-
▾ bejag
[het ijverig jagen, het streven naar]
-
▾ Fries
bejach
[het ijverig jagen, het streven naar]
-
▾ Fries
bejach
[het ijverig jagen, het streven naar]
-
▾ bejegenen
[behandelen]
-
▾ Fries
bejegenje
[behandelen]
datering: 1845 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bejegening (1864)
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Fries
bejegenje
[behandelen]
-
▾ bek
[snavel, mond]
-
▾ Duits
Beck, Bek
(dialect)
[snavel, mond]
status: ontlening onzeker
etymologie: Frings p. 143: "Im Falle von beccus "Schnabel, afranz. bec, mndl. mndd. nndl. bek, rhein, beck, ist die Frage des Alters der Zusammenhänge vom isolierten Wort aus nicht zu entscheiden (…) Das französische Wort ist über die Niederlande rheinaufwärts gezogen (…)
bron: Frings 1966 (Frings)
-
▾ Negerhollands
biek
[snavel, mond]
-
▾ Papiaments
bek
†verouderd
[snavel, mond]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p. 36
bron: Putman 1859 (Putman1859)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bek
[mond]
<via Afrikaans>
-
▾ Duits
Beck, Bek
(dialect)
[snavel, mond]
-
▾ bek houden
[stil zijn]
-
▾ Creools-Frans (Martinique)
béc aou
[stil zijn]
-
▾ Creools-Frans (Martinique)
béc aou
[stil zijn]
-
▾ bekaaid
[slecht, ongunstig]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1611-1620;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bekajet, bekaiet
†verouderd
[behept; in verlegenheid gebracht]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: jf. bornh. bekaja, belemre, bebyrde, sætte i forlegenhed, sv. bekaja (og bekajad), besnære, besvære, holl. bekaaien (og bekaaid), d. s.; vistnok (fra nt.?) besl. m. Kaj, altsaa opr.: omgive m. hegn, mur olgn., indsnævre; jf. bekasse; nu kun dial. Törnqvist: viell. aus ndl. bekaaid, Kluge: Kluge: nl. bekaaien von unklarem Ursprung, NEO: NEO; Hist.: sedan 1606; äldst 'insnärja'; trol. ur nederl. bekaaien 'behäfta; besvära', Törnqvist: viell. aus ndl. bekaaid
bron: Dahlerup 1919-1956 Kluge 2002 NEO 1995 Philippa 2003-2009 Törnqvist 1977 (OOD, Törnqvist, EWN, Kluge, NEO)
-
▾ Duits
bekait
[(over een schip) aangetast door de zon zijn, zich met slappe zeilen in windstilte bevinden]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: nl. bekaaien von unklarem Ursprung
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Zweeds
bekajad
[behept]
datering: 1606 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1606; äldst 'insnärja'; trol. ur nederl. bekaaien 'behäfta; besvära', Törnqvist: viell. aus ndl. bekaaid
bron: Hellquist 1980 NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO; SEO, Törnqvist)
-
▾ Deens
bekajet, bekaiet
†verouderd
[behept; in verlegenheid gebracht]
-
▾ bekaaier
[bepaald soort touw voor het opbergen van zeilen]
-
▾ Deens
bekajer
[bepaald soort touw voor het opbergen van zeilen]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra ty. bekaier ell. holl. bekaaier; maaske besl. m. bekajet, jf. dog holl. pegaaier i sa. bet
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Zweeds
bekajare
[bepaald soort touw voor het opbergen van zeilen]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: SAOB; liksom d. bekajer af holl. bekaajer (l. ngn nt. motsvarighet därtill) l. t. bekaier; säkerligen ansluter ordet sig till KAJA v.,, ss. sjöt.[…]
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bekajer
[bepaald soort touw voor het opbergen van zeilen]
-
▾ bekading
[het afsluiten van land of water met een kade]
-
▾ Duits
Bekajung
(dialect)
[het indijken met een zomerdijk]
-
▾ Duits
Bekajung
(dialect)
[het indijken met een zomerdijk]
-
▾ bekend
[vermaard; kennende]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1265-1270;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Ambons-Maleis
bakèn
[vermaard]
-
▾ Deens
bekendt
[kennende; kennis, bekende]
-
▾ Indonesisch
bekén
[vermaard]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kebekénan = roem; sebekén = even beroemd als; membekénkan = iemand beroemd maken
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bekèn
[vermaard]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kebekèn = idem, kebekènan = bekendheid
bron: Chaer 1976 (CHAER)
-
▾ Javaans
bekèn
(dialect)
[vermaard]
-
▾ Negerhollands
bekent
[vermaard]
-
▾ Noors
bekjent
[vermaard; kennende]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. bekant, bekent , pf. pt. av bekennen i bet. «kjenne»; BO: av bekjenne, etter lty; FuT: von nd. bekent, nebenform zu bekant.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO: FuT)
-
▾ Sranantongo
bekenti
[vermaard]
-
▾ Surinaams-Javaans
bekèn
[beroemd, berucht]
<via Sranantongo>
-
▾ Zweeds
bekant
[vermaard; kennende]
datering: 1619 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1619; av lågty. bekant med samma bet.; eg. perf. part. av bekänna
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Ambons-Maleis
bakèn
[vermaard]
-
▾ bekende
[kennis]
-
▾ Negerhollands
bekend
[kennis]
-
▾ Noors
bekjent
[kennis]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: substantivering av bekjent
bron: NOBi (NOBi)
-
▾ Sranantongo
bekenti
[kennis]
-
▾ Negerhollands
bekend
[kennis]
-
▾ bekendmaken
[openbaar maken, afkondigen]
-
▾ Negerhollands
maak bekent
[openbaar maken, afkondigen]
-
▾ Negerhollands
maak bekent
[openbaar maken, afkondigen]
-
▾ bekendmaking
[openbaarmaking]
-
▾ Negerhollands
bekentmaking
[openbaarmaking]
-
▾ Negerhollands
bekentmaking
[openbaarmaking]
-
▾ bekennen
[bespeuren, erkennen]
-
▾ Deens
bekende
[erkennen, toegeven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bekennen 'erkende, anerkende, lære at kende, erklære, bevidne' dannet af be- + kennen 'kende, erkende'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
beken, bekennen
[bespeuren, erkennen, toestaan]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beken (old 1776), bekennen (Hesseling 1905)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905)
-
▾ Noors
bekjenne
[erkennen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bekennen; BO: fra lty, ty, eg. 'kjenne, uttrykke sitt kjennskap til'; FuT: von d. bekenne, eigentlich 'bekannt machen, (vor Gericht) aussagen'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bekänna
[erkennen, toegeven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bekänna; av lågty., ty. bekennen med samma bet., eg. 'göra känd, bekant'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bekende
[erkennen, toegeven]
-
▾ bekennen
[gemeenschap hebben]
-
▾ Fries
bekenne
[gemeenschap hebben]
-
▾ Fries
bekenne
[gemeenschap hebben]
-
▾ beker
[drinkgereedschap; trofee]
-
▾ Indonesisch
béker
[trofee; drinkgereedschap, kopje]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bèker
[drinkgereedschap]
-
▾ Makassaars
bêkkeré
[wedstrijdbeker]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
beiker
[wedstrijdbeker]
-
▾ Negerhollands
beeker
[drinkgereedschap]
-
▾ Noord-Sotho
bekere
[drinkgereedschap]
<via Afrikaans>
-
▾ Papiaments
beker
[drinkgereedschap]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Oudste vermeldingen in het Mattheusevangelie van Conradi, verzen 23:25-26, 26:39, en 26:42
bron: (Joubert PN, Conradi)
-
▾ Sranantongo
beiker
[drinkgereedschap]
-
▾ Surinaams-Javaans
bèker
[drinkgereedschap]
<via Sranantongo>
-
▾ Tswana
bekere
[drinkgereedschap]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Sotho
bekere
[drinkgereedschap]
<via Afrikaans>
-
▾ Indonesisch
béker
[trofee; drinkgereedschap, kopje]
-
▾ bekeren
[tot inkeer brengen; tot geloof brengen]
-
▾ Negerhollands
bekeer
[tot inkeer brengen; tot geloof brengen]
-
▾ Sranantongo
beiker
[tot inkeer brengen; tot geloof brengen]
-
▾ Negerhollands
bekeer
[tot inkeer brengen; tot geloof brengen]
-
▾ bekering
[het bekeren]
-
▾ Negerhollands
bekeering
[het bekeren]
-
▾ Negerhollands
bekeering
[het bekeren]
-
▾ bekeuren
[verbaliseren]
-
▾ Fries
bekeure
[verbaliseren]
datering: 1900 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bekeuring (1939)
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Surinaams-Javaans
bekir, mbekir
[verbaliseren]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bekiran = bekeuring
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Fries
bekeure
[verbaliseren]
-
▾ bekijken
[iemand of iets beschouwen]
-
▾ Negerhollands
bekik
[iemand of iets beschouwen]
-
▾ Negerhollands
bekik
[iemand of iets beschouwen]
-
▾ bekisting
[het bekisten; schotwerk voor betonspecie]
-
▾ Indonesisch
bekisting
[het bekisten]
-
▾ Papiaments
bekest (ouder: bekesu)
[houten vorm waarin de betonspecie gestort wordt]
status: ontlening onzeker
etymologie: basha bekest (betonspecie gieten in de bekisting)
bron: (Joubert PN, PBduizend)
-
▾ Indonesisch
bekisting
[het bekisten]
-
▾ bekken
[kom]
-
▾ Arowaks
bèkè ina
[kom]
-
▾ Caraïbisch-Engels
bakee, bakie, baky
[grote ijzeren tobbe voor het wassen van kleren]
status: ontlening onzeker
etymologie: Du Cr/Sran beki 'basin, tub'<Du bekken 'basin'
bron: Allsopp 2003 (Allsopp, Richard (2003), Dictionary of Caribbean English usage, Jamaica.)
-
▾ Deens
bækken
[kom voor ontlasting van patiënten; (geologie) komvormige laagte omgeven door bergen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk becken ¯ senlatin baccinum, samme ord som bassin
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Frans
pèkène
(dialect)
[kuip bij bierbrouwen]
-
▾ Noors
bekken
[kom (vooral voor urine van bedlegerigen); (geologie) komvormige laagte omgeven door bergen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. becken fra senlat. bacinum sm. ord som basseng; BO: gj lty fra lat, sm o s basseng; FuT: von mnd. becken (holl. bekken). Zugrunde liegt vulglat. baacinum (ital. bacion, frz. bassin, engl. bassin), das wiederum von bacca 'wasserfass' abgeleitet ist.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
beki
[kom]
-
▾ Arowaks
bèkè ina
[kom]
-
▾ bekken
[ring van de heupbeenderen]
-
▾ Deens
bækken
[ring van de heupbeenderen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk becken ¯ senlatin baccinum, samme ord som bassin
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bekken
[ring van de heupbeenderen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. becken fra senlat. bacinum sm. ord som basseng
bron: NROi (NROi)
-
▾ Zweeds
bäcken
[ring van de heupbeenderen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bäkken 'skål, bäcken'; av lågty. becken med samma bet.; av senlat. bachinum med samma bet.; jfr bassäng
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bækken
[ring van de heupbeenderen]
-
▾ bekken
[slaginstrument]
-
▾ Deens
bækken
[slaginstrument]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk becken ¯ senlatin baccinum, samme ord som bassin
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bekken
[slaginstrument]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. becken fra senlat. bacinum sm. ord som basseng
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
bækken
[slaginstrument]
-
▾ beklagen
[medelijden uiten; weeklagen; ontevredenheid uiten]
-
▾ Deens
beklage (sig)
[klagen; (wederkerend) spijt hebben]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beklagen 'beklage, anklage' dannet af be- + vb. klagen (jf. klage)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beklage (seg)
[zielig vinden; spijt betuigen, zich excuseren; (wederkerend) zijn ongenoegen uiten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi; mnty. beklagen; BO: fra lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Zweeds
beklaga (sig)
[zielig vinden; spijt betuigen, zich excuseren; zijn ongenoegen uiten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beklagha; av lågty. beklagen med samma bet.; jfr klaga
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beklage (sig)
[klagen; (wederkerend) spijt hebben]
-
▾ bekleden
[een functie uitoefenen; bedekken]
-
▾ Deens
beklæde
[een functie uitoefenen; bedekken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk beklêden dannet af be- + klêden (jf. vb. klæde)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bekleed
[bedekken, van kleding voorzien]
-
▾ Noors
bekle
[een functie uitoefenen; (verouderd) kleden, bedekken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. bekleden; BO: etter lty; FuT: von mnd beklêden
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bekläda
[bedekken; een functie uitoefenen]
datering: 1740 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1740; av lågty. bekleden med samma bet.; jfr klä(da)
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beklæde
[een functie uitoefenen; bedekken]
-
▾ bekleding
[bedekking]
-
▾ Indonesisch
bekléding, beklid
[bedekking, stoffering (auto-interieur)]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membeklid = bekleden
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bèklèding
[bekleding (van voertuig)]
-
▾ Javaans
beklèd, bekelèt
(dialect)
[bekleding van auto]
-
▾ Indonesisch
bekléding, beklid
[bedekking, stoffering (auto-interieur)]
-
▾ beklemmen
[beangstigen; benauwen]
-
▾ Fries
beklamme
[benauwen]
-
▾ Noors
beklemme
[beangstigen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi (NOBi; BO; FuT)
-
▾ Fries
beklamme
[benauwen]
-
▾ beklemmend
[drukkend, beangstigend]
-
▾ Deens
beklemmende
[drukkend; beperkend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: nedertysk beklemmen 'omspænde, indeslutte' dannet af be- + klemmen 'bringe i knibe el. forlegenhed' (jf. klemme)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beklemmende
[drukkend, beangstigend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: pr. pt. av foreld. beklemme fra mnty. beklemmen; BO: av foreld beklemme, fra lty
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Deens
beklemmende
[drukkend; beperkend]
-
▾ beknijpen
[het vaster gaan zitten van een knoop naarmate er meer spanning op komt]
-
▾ beknopt
[kort samengevat]
-
▾ Duits
beknopt, beknuppt
†verouderd
(dialect)
[vaak over ruimtes: smal, klein; bedrukt ]
status: ontlening onzeker
etymologie: Foerste: Es war nur meinem Gewährsleuten aus Weener und Borkum noch als absterbend bekannt. Schlüter: in Gronau auch von der Figur "gedrückt'. Wird bes. im Kr. Ahaus hin un wieder gesagt, in Vreden ganz bekannt. der vom Nl. abweichende vokal vielleicht unter dem Einfluss von Wörtern wie Knubben, -el.
bron: Foerste 1938 Kremer 1998 Schlüter 1952 (Kremer 98, Foerste, Schlüter)
-
▾ Duits
beknopt, beknuppt
†verouderd
(dialect)
[vaak over ruimtes: smal, klein; bedrukt ]
-
▾ beknotten
[knotten, snoeien]
-
▾ Fries
beknotsje
[knotten, snoeien]
-
▾ Fries
beknotsje
[knotten, snoeien]
-
▾ bekokstoven
[heimelijk regelen]
-
▾ Fries
bekokstove
[heimelijk regelen, bekonkelen]
-
▾ Fries
bekokstove
[heimelijk regelen, bekonkelen]
-
▾ bekomen
[uitwerking op iemand hebben; krijgen; zich herstellen]
-
▾ Deens
bekomme
[goed uitkomen, van pas komen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bekomen 'være bekvem, passe, behage, få, opnå, blive' dannet af be- + vb. komen 'komme'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bekomme
[bepaalde (meest positieve) uitwerking hebben, uitkomen; (verouderd) krijgen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROI; mnty. bekomen, komme i en viss tilstand; BO; fra lty, eg. 'komme til noe, dvs. få, komme i en viss tilstand; FuT: von mnd. bekomen
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bekomma
[indruk maken op; ontvangen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bekoma; av lågty. bekomen, bl.a. 'ha inverkan på'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bekomme
[goed uitkomen, van pas komen]
-
▾ bekommeren
[vrezen, met zorg vervullen]
-
▾ Deens
bekymre sig
[vrezen, met zorg vervullen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bekümmeren 'bringe i nød, give besvær' dannet af be- + en afledning af kummer 'nød, nødvendighed, besvær, trængsel' (jf. kummer)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bekymre seg
[vrezen, met zorg vervullen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bekümmeren «gjøre bedrøvet»; mnty.; avl. av kummer; BO: av kummer, fra lty; FuT: mnd. bekummern
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bekymra
[vrezen, met zorg vervullen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bekymbra; av lågty. bekümmeren med samma bet., till kummer 'sorg'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bekymre sig
[vrezen, met zorg vervullen]
-
▾ bekomst
[zoveel als iemand behaagt]
-
▾ Deens
bekomst
[hetgeen iemand toekomt of verdient]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bekomst, bekumst, bekumpst afl. af bekomen, se bekomme, med et suffiks -st fællesgermansk *-stiz, *-tiz
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bekomst
[zoveel als iemand behaagt]
- ▾ Noors bekomst [de straf of behandeling die iemand verdient]
-
▾ Deens
bekomst
[hetgeen iemand toekomt of verdient]
-
▾ bekopen
[boeten voor (wat men misdreven of verkeerd gedaan heeft)]
-
▾ Negerhollands
koow
[boeten voor (wat men misdreven of verkeerd gedaan heeft)]
-
▾ Negerhollands
koow
[boeten voor (wat men misdreven of verkeerd gedaan heeft)]
-
▾ bekoren
[aantrekken]
-
▾ Fries
bekoare
[aantrekken]
-
▾ Sranantongo
kori
[aantrekken; vleien]
-
▾ Fries
bekoare
[aantrekken]
-
▾ bekoring
[aanlokkelijkheid]
-
▾ Fries
bekoaring
[aanlokkelijkheid]
-
▾ Fries
bekoaring
[aanlokkelijkheid]
-
▾ bekosten
[betalen]
-
▾ Deens
bekoste
[betalen; offeren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. bekosten
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Noors
bekoste
[de uitgaven betalen voor (iets)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. bekosten
bron: NROi (NROi)
-
▾ Zweeds
bekosta
[de kosten betalen voor]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bekosta; av lågty. bekosten med samma bet.
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bekoste
[betalen; offeren]
-
▾ bekrachtigen
[bevestigen, wettigen]
-
▾ Fries
bekrachtigje
[bevestigen, wettigen]
-
▾ Fries
bekrachtigje
[bevestigen, wettigen]
-
▾ bekrompen
[niet ruim]
-
▾ Duits
bekrompen
(dialect)
[kaal, schraal; krap (van een stuk stof)]
status: ontlening onzeker
etymologie: Schlüter: in Gronau, Bocholt. Das Wort, sing. part. perf. von bekrimpen, könnt an sich einheimisch sein, doch die Anwendung als adj. wie im NL, und das vorkommen vor allem an der Grenze macht nl. Einluss warscheinlich. RhWB: Krefeld
bron: Kremer 1998 Schlüter 1952 (Kremer 98, Schlüter, RhWB)
-
▾ Duits
bekrompen
(dialect)
[kaal, schraal; krap (van een stuk stof)]
-
▾ bekruipen
[heimelijk bejagen]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
becreep
[heimelijk bejagen]
datering: 1796 (1751-1800)
status: ontlening onzeker ; verbastering
etymologie: Calque formed on Du. bekruipen, prefix be- near, next to + kruipen to creep. From the spellings becroup, bekruyp, and bekryp it is clear that this word was sometimes borrowed directly from the Du. and sometimes Englished to becreep
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
becreep
[heimelijk bejagen]
-
▾ bekwaam
[kundig]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1265-1270;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bekvem
[comfortabel; toestand waarin grond klaar is voor verbouwing of verplanting]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bequ•me, bequ¤me 'passende, duelig, behagelig, lydig' dannet af be + qu•me, qu¤me af fællesgermansk *kw•mia- et adjektiv afl. af *kwem-, *kwum- 'komme'
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 (PNOE, FuT)
-
▾ Negerhollands
bequaam
[kundig; gemakkelijk]
-
▾ Noors
bekvem
[comfortabel; geschikt; (verouderd) kundig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. bequéme , jf. dial. kvæm , gno. kvæmr til komme; mnty.; eg. 'som kommer beleilig'; jf. gno. kvæmr som kommer, kan komme
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Zweeds
bekväm
[comfortabel; geschikt]
datering: 1582 (1551-1600)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1582; av lågty. bequeme med samma bet.; besl. med 2komma; eg. 'lämplig att komma'; jfr fornsv. kvämber 'lämplig', isl. kvæmr 'som kan komma'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bekvem
[comfortabel; toestand waarin grond klaar is voor verbouwing of verplanting]
-
▾ bekwamen, zich
[zich de nodige kennis en vaardigheid bijbrengen]
-
▾ Deens
bekvemme sig
[zich ergens toe zetten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bequ•me, bequ¤me 'passende, duelig, behagelig, lydig' dannet af be + qu•me, qu¤me af fællesgermansk *kw•mia- et adjektiv afl. af *kwem-, *kwum- 'komme'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bekvemme seg
[zich ergens toe zetten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. bequêmen; mnty.; avl. av bekvem
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Deens
bekvemme sig
[zich ergens toe zetten]
-
▾ bel
[schel]
-
▾ Balinees
bél
[toeter, claxon]
-
▾ Frans
bélière
[ring met daaraan de klepel van een klok]
datering: 1402 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: L: orig. obscure, p.-ê. néerl. belle, clocheZie FEW belle.
bron: Wartburg 1928 (Larousse, Valkhoff bélier, FEW)
-
▾ Indonesisch
bél
[een schel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membél = bellen; opbellen
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bèl
[deurbel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngebèl = aanbellen, opbellen, ngebèlin = iemand opbellen
bron: Chaer 1976 Kähler 1966 (CHAER, HANS)
-
▾ Javaans
bel
[een schel]
status: ontlening onzeker
etymologie: Oost-Javaans bèl, schel, toeter bron: veldwerk T. Hoogervorst 2006 afl.samenstelling: ngèbel = bellen, toeteren
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Madoerees
ēbbel
[deurbel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngēbbel = aanbellen
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Menadonees
bèl
[fietsbel, klokbel]
-
▾ Minangkabaus
bel
[een schel]
-
▾ Papiaments
bèl
[schel]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sasaks
bel
[fietsbel, schoolbel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngĕbel = bellen, belang = met een fietsbel iemand waarschuwen
bron: Goris 1938 (Goris)
-
▾ Sranantongo
bèl
[klok, schel]
-
▾ Surinaams-Javaans
bèl
[een schel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngebèl = bellen, opbellen, ngebèlké = opbellen voor (iemand)
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Balinees
bél
[toeter, claxon]
-
▾ bel
[gasbolletje]
-
▾ belachelijk
[bespottelijk]
-
▾ Fries
belachelik
[bespottelijk]
-
▾ Fries
belachelik
[bespottelijk]
-
▾ beladen
[bezwaren met lading, belasten]
-
▾ belagen
[bedreigen]
-
▾ Fries
belaagje
[bedreigen]
-
▾ Fries
belaagje
[bedreigen]
-
▾ belakken
[(verouderd) een smet aanwrijven, beschuldigen]
-
▾ Deens
belakke
†verouderd
[beschuldigen, bespotten]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: ænyd. d. s.; jf. sv. belacka, holl. belakken, eng. belack, Törnqvist: vermutl. aus ndl. belakken
bron: Dahlerup 1919-1956 Törnqvist 1977 (Törnqvist, OOD)
-
▾ Zweeds
belacka
†verouderd
[beschuldigen, bespotten]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: belackare = kwaadspreker, lasteraar
etymologie: Törnqvist: vermutl. aus ndl. belakken
bron: Törnqvist 1977 (Törnqvist)
-
▾ Deens
belakke
†verouderd
[beschuldigen, bespotten]
-
▾ belang
[voordeel]
-
▾ Duits
Belang stellen in
†verouderd
(dialect)
[interesse hebben in, verlangen naar]
-
▾ Fries
belang
[voordeel]
-
▾ Sranantongo
belan
[voordeel, zin, nut]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: sondro belan (nutteloos)
bron: Blanker 2005 (Prisma S-N 2005)
-
▾ Duits
Belang stellen in
†verouderd
(dialect)
[interesse hebben in, verlangen naar]
-
▾ belangen
[betreffen]
-
▾ belangwekkend
[een zeker belang hebbend]
-
▾ Fries
belangwekkend
[een zeker belang hebbend]
-
▾ Fries
belangwekkend
[een zeker belang hebbend]
-
▾ belasten
[gewichten plaatsen op; iemand iets opdragen; bezwaren met geldelijke verplichting]
-
▾ Ambons-Maleis
belas
[iemand iets opdragen]
-
▾ Deens
belaste
[iemand iets opdragen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk belasten 'give ordre el. hverv til, bestille' dannet af be- + lasten 'laste, belaste' (jf. laste)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
belast
[iemand iets opdragen; iets tegen zijn zin moeten doen]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Magens 1770 (Magens 1770, Hesseling 1905: 190)
-
▾ Noors
belaste
[lasten, gewichten plaatsen op; als prestatie vergen van (installaties); aan een zekere belasting blootstellen; debiteren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: belastet (in erfelijk belast zijn)
etymologie: NROi: mnty. belasten; BO: fra lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Zweeds
belasta
[iemand iets opdragen]
datering: 1842 (1801-1850)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1842; av lågty. belasten med samma bet.
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Ambons-Maleis
belas
[iemand iets opdragen]
-
▾ belasting
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Ambons-Maleis
belasting
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Boeginees
belâsteng
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Fries
belesting
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Indonesisch
belasting
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Jakartaans-Maleis
belasting
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Keiëes
belastenga
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Kupang-Maleis
balasteng
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Makassaars
balasitêng
[verplichte bijdrage aan de overheid]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: sûrá-balasitêng = belastingbiljet
etymologie: sûrá = brief
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
blastèng
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Minangkabaus
balastiang
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ Muna
balasitei
[verplichte bijdrage aan de overheid]
<via Indonesisch>
-
▾ Papiaments
belasting, belásten (ouder: belaste, belaster)
[verplichte bijdrage aan de overheid (ouder ook: tol)]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Ewijk p. 102
bron: Putte 2008 (Joubert PN, Conradi, Ewijk, Putte PN)
-
▾ Ambons-Maleis
belasting
[verplichte bijdrage aan de overheid]
-
▾ belazeren
[bedriegen]
-
▾ Fries
belazerje
[bedriegen]
-
▾ Petjoh
belaseren
[bedriegen, voor de gek houden]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: belaserd = niet normaal
bron: Loen 1994 (Loen)
-
▾ Sranantongo
belaser
[bedriegen]
-
▾ Surinaams-Javaans
blaser, mblaser, blaster, mblaster
[voor de gek houden]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: blasteran = bastaard, niet (ras)echt, van gemengd bloed, nep
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Fries
belazerje
[bedriegen]
-
▾ beleefd
[hoffelijk]
-
▾ Deens
beleven
[hoffelijk]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra nt. belevt, ty. beliebt, egl. perf. part. af nt. beleven, ty. belieben, holde af; jf. forlibt); ligesom sv. belevad omdannet (allr. i mnt.) efter leve
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Fries
beleefd
[hoffelijk]
-
▾ Negerhollands
beleeft
[hoffelijk]
-
▾ Noors
beleven
[wellevend, hoffelijk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, jf. ty beliebt, påvirket av leve; FuT: eine neuere umbildung von belev, 'lieb, angenehm' (…) belev ist doch sellbst eine kontaminationsform von belevt = holl. beleefd, 'höflich"
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
beleefd
†verouderd
[hoffelijk]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.43; Uit Ewijk p. 126
bron: Ewijk 1875 Putman 1859 (Putman1859, Ewijk)
-
▾ Zweeds
belevad
[hoffelijk, welgemanierd, wellevend]
datering: 1716 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1716; av lågty. belewt, eg. 'omtyckt' (ty. beliebt), äv. 'hövlig, med fint sätt'; jfr ljuv
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beleven
[hoffelijk]
-
▾ beleefdheid
[het beleefd-zijn]
-
▾ Fries
beleefdheid
[het beleefd-zijn]
datering: 1816 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: beleefdens 1888
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Fries
beleefdheid
[het beleefd-zijn]
-
▾ beleg
[wat men op een boterham legt]
-
▾ Papiaments
belèg
[wat men op een boterham legt]
-
▾ Papiaments
belèg
[wat men op een boterham legt]
-
▾ belegeren
[met een leger omsingelen]
-
▾ Deens
belejre
[een plaats omringen met militaire troepen; op dominante manier iets in beslag nemen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk belegeren af be- +(sik) legeren 'lægge ned, slå lejr, bilægge' ¯ afl. af leger 'lejr', Arnesen en Hammerich: Nederlands
bron: (PNOE, Arnesen, Hammerich 45 p. 345)
-
▾ Engels
beleaguer
[met een leger omsingelen]
datering: 1590 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. Du. belegeren, f. be- + leger camp; cf. mod.G. belagern: see leaguer.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Noors
beleire
[met een leger omsingelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. belegeren , egtl. «leire sig omkring»; BO: fra lty, eg . 'slå leir omkring'
bron: NROi (NROi; BO, Arnesen)
-
▾ Zweeds
belägra
[met een leger omsingelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beläghra; av lågty. belegeren med samma bet.; jfr läger
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
belejre
[een plaats omringen met militaire troepen; op dominante manier iets in beslag nemen]
-
▾ beleggen
[bedekken door er iets op te leggen; (met) touwen vastmaken]
-
▾ Deens
belægge
[leggen; heffen; bewijzen; een bedekkende laag aanbrengen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beleggen, belegen 'belægge, besætte, bevise, overveje, ligge på' dannet af be- + leggen 'lægge'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Engels
belay
[lopend want met touwen vastmaken]
datering: 1549 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: OE. bi-, bel<ehook>cgan:-OTeut. *bilagjan, in OHG. bileckan, bilegen, mod.G. belegen, Du. beleggen; f. bi-, be- + lagjan, in OE. l<ehook>cgan to lay. Prof. Skeat suggests that the nautical use may have been taken from Du. beleggen: cf. belage.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Noors
belegge
[(maritiem) vertuien; heffen; een bedekkende laag aanbrengen; onderbouwen; (verouderd) aanhoudend beschieten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROI; mnty. belegen; BO; etter lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Zweeds
belägga
[bedekken; bezetten; onderbrengen in; opleggen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beläggia 'omge; täcka'; av lågty. beleggen med samma bet.; jfr belag
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
belægge
[leggen; heffen; bewijzen; een bedekkende laag aanbrengen]
-
▾ beleid
[wijze van handelen]
-
▾ Fries
beleid
[wijze van handelen; overleg, omzichtigheid]
-
▾ Indonesisch
beléid
[wijze van handelen]
-
▾ Sranantongo
belèit
[(iemands, andermans) zaken]
-
▾ Fries
beleid
[wijze van handelen; overleg, omzichtigheid]
-
▾ belemmeren
[(ver)hinderen]
-
▾ Deens
belemre
[(ver)hinderen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: fra nederlandsk el. nedertysk belemmeren 'hindre, hæmme' . FuT: Nederlands of Nederduits. Jessen: Nederduits, OOD: fra nt. (ell. holl.) belemmern, ty. d. s., jf. sv. belamra (fra nt. belammern); maaske besl. m. adj. lam, jf. Moth.L118: belemre d. s. s. lemre, lamme; vistnok laant som, DDO: fra middelnedertysk belemmern beslægtet med adjektivet lam, Kuepper: Fußt auf mittelniederd und ndl »belemmern = verhindern« als Frequentativum von »belemmen = lähmen«.
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Jessen 1883 Küpper 1987 Arnesen (PNOE, FuT, Jessen, OOD, DDO, Arnesen, Kuepper)
-
▾ Duits
belemmern
[iemand storen, hinderen]
datering: 1451-1500
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Fußt auf mittelniederd und ndl »belemmern = verhindern« als Frequentativum von »belemmen = lähmen«.
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Noors
belemre
[iets (een kamer) zo vol zetten dat de doorgang gehinderd wordt]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. belemmeren; mnty. el. nederl.; visstn. besl. med lam II og med eg. bet. 'lamme'; BO: fra lty, nederl, trol. besl m II lam, eg. 'lamme'; FuT: ist mnd. holl. belemmeren, 'belasten, hindern'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi Arnesen (NROi; BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Deens
belemre
[(ver)hinderen]
-
▾ belenden
[grenzen]
-
▾ Papiaments
belende na
†verouderd
[grenzen aan]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.2.
bron: Ewijk 1875 (Ewijk)
-
▾ Papiaments
belende na
†verouderd
[grenzen aan]
-
▾ beleren
[onderwijzen, prediken]
-
▾ Deens
belære
[vermanen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beleren 'undervise, belære
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
belære
[meedelen, onderwijzen; berispen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter ty; NOBi: mnty
bron: BO 2005 (BO; NOBi)
-
▾ Deens
belære
[vermanen]
-
▾ belet
[ontvangst]
-
▾ Gimán
baleta
[gift van gast aan heer des huizes (mannen: geld, vrouwen: voedsel) bij besnijdenisfeest, bruiloft en dodenfeest]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: habaleta=een gift geven; han de t-habaleta = laten we gaan om een baletagift te geven
bron: Teljeur 1978-1980 (Telj2005)
-
▾ Indonesisch
belét
[afspraak]
-
▾ Gimán
baleta
[gift van gast aan heer des huizes (mannen: geld, vrouwen: voedsel) bij besnijdenisfeest, bruiloft en dodenfeest]
-
▾ belevenis
[ervaring, wat men beleeft]
-
▾ Fries
belibbenis
[ervaring, wat men beleeft]
-
▾ Fries
belibbenis
[ervaring, wat men beleeft]
-
▾ Belg
[persoon of zaak van Belgische afkomst]
-
▾ Litouws
belga
[vroegere Belgische rekenmunt voor de verrekening van wisselkoersen, ter grootte van 5 frank]
-
▾ Papiaments
Bèlga
[persoon van Belgische afkomst of nationaliteit; Belgisch]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Pools
belg
[Belgisch paard]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Litouws
belga
[vroegere Belgische rekenmunt voor de verrekening van wisselkoersen, ter grootte van 5 frank]
-
▾ België
[land in Europa]
-
▾ Chinees-Maleis
Bèlkhiye
[land in Europa]
-
▾ Iers
An Bheilg
[land in Europa]
-
▾ Indonesisch
Bélgia
[land in Europa]
-
▾ Sranantongo
Bergi
[(inwoner van) land in Europa]
-
▾ Welsh
Gwlad Belg
[land in Europa]
-
▾ Chinees-Maleis
Bèlkhiye
[land in Europa]
-
▾ Belgisch
[van of uit België]
-
▾ Engels
Belgian
[van of uit België; kanariesoort]
-
▾ Frans
belge
[van of uit België]
datering: 1528 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: belgicisme
etymologie: PR: lat. Belgae
bron: Robert 1993 (PRobert)
-
▾ Koerdisch
Belçîkî
[(iemand of iets) uit België]
-
▾ Maltees
Belġjan
[van of uit België]
<via Engels>
-
▾ Engels
Belgian
[van of uit België; kanariesoort]
-
▾ belhamel
[ram die de kudde aanvoert]
-
▾ Frans
bélier
[ram]
datering: 1412 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: PR 1993: p.-ê. a.fr. belin, du néerl. belhamel `mouton à clouette'; PR 1990: a.fr. belin, rac. bêlerZie FEW belle.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse bélière, FEW)
-
▾ Frans
bélier
[ram]
-
▾ beliegen
[iemand leugens wijsmaken; belasteren]
-
▾ believen
[behagen]
-
▾ Negerhollands
believ, belief
[behagen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: believ (old 1776), belief (Hesseling 1905)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905)
-
▾ Negerhollands
believ, belief
[behagen]
-
▾ beliggen
[op iets (gaan) liggen]
-
▾ belijden
[(een geloof) aanhangen, bekennen]
-
▾ Duits
beliden
[toestemmen, bekennen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Das d in beliden macht sehr wahrscheinlich, daß es keine direkte Forsetzung des altostfr. hlia (Richthofen, WB. 819) ist, sondern eine Entlehnung aus dem Nnl.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Fries
belide
[(een geloof) aanhangen, bekennen]
-
▾ Duits
beliden
[toestemmen, bekennen]
-
▾ belijdenis
[getuigenis omtrent zijn geloof]
-
▾ Duits
Belidenis
(dialect)
[getuigenis omtrent zijn geloof]
status: ontlening onzeker
etymologie: Es wird heute im Riederl. von der alten Generation noch gebraucht in der Ausdrucksweis: he hett sien Belidenis daan, er ist konfirmiert.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Fries
belidenis
[getuigenis omtrent zijn geloof]
-
▾ Duits
Belidenis
(dialect)
[getuigenis omtrent zijn geloof]
-
▾ belijsten
[van lijsten voorzien]
-
▾ bellen
[telefoneren]
-
▾ Papiaments
bèl
[aanbellen, opbellen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
bèl
[telefoneren]
-
▾ Papiaments
bèl
[aanbellen, opbellen]
-
▾ beloeren
[heimelijk kijken]
-
▾ Deens
belure
[bespioneren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk beluren dannet af be- + luren (jf. lure)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Deens
belure
[bespioneren]
-
▾ belofte
[toezegging]
-
▾ Deens
løfte
[toezegging]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk lofte afl. af loven 'falbyde, give løfte om'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
belof, belofnis
[toezegging]
-
▾ Noors
løfte
[toezegging]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty lofte; FuT: von mnd. lovede, lofte (holl. gelofte)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
löfte
[toezegging]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: löftesbrott, nyårslöfte, scoutlöfte, trohetslöfte, tysthetslöfte, vallöfte
etymologie: före 1520; fornsv. lyfte, löfte 'löfte; borgen'; av lågty. löfte med samma bet.; bildn. till 2lova
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
løfte
[toezegging]
-
▾ belonen
[loon geven]
-
▾ Deens
belønne
[loon geven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk belonen 'lønne, betale løn' dannet af be- + lonen (jf. lønne)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
beloon
[loon geven]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 187)
-
▾ Noors
belønne
[loon geven]
-
▾ Deens
belønne
[loon geven]
-
▾ beloning
[het belonen]
-
▾ Negerhollands
beloning, belooning
[het belonen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beloning (old 1776), belooning (Hesseling 1905: 187)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 187)
-
▾ Negerhollands
beloning, belooning
[het belonen]
-
▾ beloop
[richting, model, voortgang; (verouderd) bedrag]
-
▾ Deens
beløb
[bedrag]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: nedertysk belôp 'beløb, løb, omfang' ¯ belopen (jf. beløbe)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
beloop
[richting; model; ontwikkeling; glooiing]
-
▾ Noors
beløp
[bedrag]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: von mnd. belôp, 'summe'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
belopp
[bedrag]
datering: 1734 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: engångsbelopp, miljonbelopp, absolutbelopp
etymologie: sedan 1734; av lågty. belop med samma bet.; jfr belöpa sig, lopp
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beløb
[bedrag]
-
▾ belopen
[bedragen]
-
▾ beloven
[toezeggen]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
blof
†verouderd
[toezeggen]
<via Negerhollands>
-
▾ Deens
love
[toezeggen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sidste led love ¯ nedertysk lôve 'tillid, tro, løfte' ¯ fællesgermansk *(ga)lau¡a- 'tilfredshed, behag, kærlighed' ¯ indoeuropæisk *loubho-, *lubho- 'kærlighed, begær' (jf. lov 'tilladelse'); besl.m. tysk Glaube 'tro'
bron: Becker-Christensen 2005 WNT 1882-1998 (PNOE, WNT)
-
▾ Fries
belove
[toezeggen]
-
▾ Negerhollands
belof, blōf, beloof
[toezeggen; verloven]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Hesseling 1905: 211: beloofde (onvoltooid verleden tijd) = belofte
etymologie: belof (old1776), beloof (Hesseling 1905), blōf (djdj1926). old 1776: beloofde land = belofte land, die land die die heer ka belof na si volk, ze zijn met elkaar verloofd = sender ka belof malkander
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old1776, Hesseling 1905, djdj1926)
-
▾ Noors
belove
†verouderd
[toezeggen]
-
▾ Zweeds
loven
[toezeggen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: trohetslöfte
etymologie: före 1520; av lågty. love 'löfte'; jfr 2lov
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
blof
†verouderd
[toezeggen]
<via Negerhollands>
-
▾ belroos
[wondroos]
-
▾ Papiaments
deros
[wondroos]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
deros
[wondroos]
-
▾ belt
[(Surinaams-Nederlands) broekriem, gordel; drijfriem]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1210-1240;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Surinaams-Javaans
bèlt
[drijfriem, V-snaar; broekriem, gordel]
-
▾ Surinaams-Javaans
bèlt
[drijfriem, V-snaar; broekriem, gordel]
-
▾ belust
[lust hebbende]
-
▾ Fries
belust
[lust hebbende]
-
▾ Fries
belust
[lust hebbende]
-
▾ bemachtigen
[door inspanning verkrijgen]
-
▾ Deens
bemægtige sig
[door inspanning verkrijgen, overweldigen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk (sik) bemechtigen 'bemyndige, give fuldmagt' af be- + mechtigen 'gøre stærk, bemyndige, tage på sig, tage i besiddelse' afl. af macht 'magt'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bemachtig
[door inspanning verkrijgen]
-
▾ Noors
bemektige
[in bezit nemen, bezetten]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: ty. bemächtigen , jf. mnty. bemechtigen
bron: NROi (BO; NROi)
-
▾ Deens
bemægtige sig
[door inspanning verkrijgen, overweldigen]
-
▾ bemaken
[(verouderd) zorgen dat iets gebeurt]
-
▾ Petjoh
bemaken
[bewerken met goenagoena, oplichten]
-
▾ Petjoh
bemaken
[bewerken met goenagoena, oplichten]
-
▾ bemalen
[(verouderd) beschilderen]
-
▾ bemannen
[van manschap voorzien]
-
▾ Deens
bemande
[van manschap voorzien]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bemannen 'bemande, overmande' dannet af be- + mannen 'bemande, gifte sig med en mand' afl. af man (jf. mand)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bemanne
[van manschap voorzien]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
manna
[van manschap voorzien]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
bron: Moberg-Bakker 1973 (Moberg p. 19)
-
▾ Deens
bemande
[van manschap voorzien]
-
▾ bemantelen
[met een mantel omhullen]
-
▾ Noors
bemantle
[met een mantel omhullen]
-
▾ Noors
bemantle
[met een mantel omhullen]
-
▾ bemeesteren
[iets meester worden; bedwingen]
-
▾ Negerhollands
meester
[iets meester worden; bedwingen]
-
▾ Negerhollands
meester
[iets meester worden; bedwingen]
-
▾ bemengen
[(verouderd) door elkaar brengen, samenmengen]
-
▾ bemerken
[gewaar worden]
-
▾ Negerhollands
bemerk
[gewaar worden]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 218)
-
▾ Negerhollands
bemerk
[gewaar worden]
-
▾ bemesting
[het bemesten]
-
▾ Fries
bemesting
[het bemesten]
-
▾ Fries
bemesting
[het bemesten]
-
▾ bemiddeld
[welgesteld]
-
▾ Fries
bemiddele
[welgesteld]
-
▾ Fries
bemiddele
[welgesteld]
-
▾ beminnen
[liefhebben, houden van]
-
▾ Negerhollands
beminnen
[liefhebben, houden van]
-
▾ Negerhollands
beminnen
[liefhebben, houden van]
-
▾ bemoeien
[zich mengen in; zich met iets bezighouden, zijn best op iets doen]
-
▾ Ambons-Maleis
bamuyen
[zich mengen in]
-
▾ Deens
bemøje
†verouderd
[zich inspannen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. bemoien
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Negerhollands
moei
[zich mengen in; zich met iets bezighouden]
-
▾ Noors
bemøie
[zich inspannen]
-
▾ Sranantongo
bumui, mumui
[zich mengen in; bemoeienis]
-
▾ Surinaams-Javaans
bumui
[zich bemoeien met andermans zaken]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbumui = zich bemoeien met
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Zweeds
bemöda sig
[zich inspannen]
datering: 1645 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1645; till lågty. bemoden 'bemöda'; jfr möda
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Ambons-Maleis
bamuyen
[zich mengen in]
-
▾ bemoeiing
[bemoeienis]
-
▾ Negerhollands
bemujing
[bemoeienis]
-
▾ Negerhollands
bemujing
[bemoeienis]
-
▾ ben
[tenen mand]
-
▾ Deens
bende
[mand voor het vangen van slakken]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra holl. ben(ne)
bron: Dahlerup 1919-1956 Smet 1983 Smet 1992 (OOD, Smet 92, Smet 83)
-
▾ Duits
Benne, Ben
(dialect)
[mand; ruif voor schapen, koeien en paarden]
status: ontlening onzeker
etymologie: Schlüter in zijn: "Anhang: Mundartwörter weniger gesicherter", Bischoff p. 141: Altmark, Jerichowschen
bron: Schlüter 1952 Smet 1983 Smet 1992 (Smet 92, Smet 83, Schlüter, Bischoff)
-
▾ Deens
bende
[mand voor het vangen van slakken]
-
▾ benaderen
[nader komen tot; aanspreken]
-
▾ Fries
benaderje
[nader komen tot; aanspreken]
datering: 1878 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: benadering (1901)
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Fries
benaderje
[nader komen tot; aanspreken]
-
▾ benauwd
[angstig makend; adembeklemmend; beperkt in ruimte]
-
▾ Ambons-Maleis
benaud
[het benauwd hebben]
-
▾ Amerikaans-Engels
benaut
(dialect)
[drukkend; angstig]
-
▾ Deens
benovet
[verlegen, ongemakkelijk]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: perf.ptc. af forældet benove 'fremkalde ubehag hos' ¯ tysk benauen nedertysk benouwen, benauwen 'bringe i klemme, indsnævre, ængste'
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 (FuT, PNOE)
-
▾ Menadonees
benaud
[het benauwd hebben]
-
▾ Negerhollands
benauwd, benauwt
[angstig makend; adembeklemmend; beperkt in ruimte]
-
▾ Noors
benauet
[benauwend; verlegen, ongemakkelijk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NOBi: perf. pt. av foreld. benaue; FuT: (beklommen), von dem geleichbeteutenden nd. benaut = holl. benauwd
bron: Falk 1910-1911 NOBi (FuT; NOBi)
-
▾ Papiaments
benout (ouder: benouwd)
[benauwend]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.15
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Sranantongo
banawtu, bnawtu
[het benauwd hebben, in nood zijn; hachelijk]
-
▾ Ambons-Maleis
benaud
[het benauwd hebben]
-
▾ benauwdheid
[het benauwd zijn; angst]
-
▾ Negerhollands
benauwtheit
[het benauwd zijn; angst]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
benauwdheid
[het benauwd zijn; angst]
datering: 1883 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., %ibenauwd%i tight in the chest, suffocating + -heid -ness.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Negerhollands
benauwtheit
[het benauwd zijn; angst]
-
▾ benauwen
[in het nauw drijven, iets nauw maken]
-
▾ Deens
benove
[in het nauw drijven, iets nauw maken]
<via Duits>
datering: 1701-1750
status: ontlening onzeker
etymologie: laant i beg. af 18. aarh. fra ty. benauen, som igen er laant fra nt. ell. holl. benaauwen
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD, Kuepper, Grimm)
-
▾ Duits
benauen
[in het nauw drijven, iets nauw maken]
datering: 1651-1700
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Fußt auf mittelniederd »benouwen = in die Enge treiben«; im 17. Jh. entlehnt. Grimm: nnl. benaauwen
bron: Grimm 1854-1971 Küpper 1987 (Kuepper, Grimm)
-
▾ Deens
benove
[in het nauw drijven, iets nauw maken]
<via Duits>
-
▾ benboom, behennotenboom
[soort notenboom]
-
▾ Papiaments
bènbom
[boomsoort]
-
▾ Papiaments
bènbom
[boomsoort]
-
▾ bende
[troep]
-
▾ Fries
binde
[groot aantal (niet ongunstig)]
-
▾ Fries
binde
[groot aantal (niet ongunstig)]
-
▾ beneden
[onder]
-
▾ Skepi-Nederlands
bener
[onder]
-
▾ Skepi-Nederlands
bener
[onder]
-
▾ benedijen
[zegenen]
-
▾ Deens
benedide
[zegenen]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: Latijn, Hammerich 48 p. 114: Nederlands
bron: Hammerich 1945 (OOD, Hammerich 48)
-
▾ Deens
benedide
[zegenen]
-
▾ benemen
[ontnemen]
-
▾ Deens
betage
[ontnemen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: af tage efter nedertysk benemen 'fratage, fjerne sig, hindre
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beta
[ontnemen]
-
▾ Zweeds
beta
[ontnemen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. betaka; efter lågty. benemen med samma bet., till nemen 'ta'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
betage
[ontnemen]
-
▾ beneukt
[beschadigd, ondeugdelijk]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
beneukt
[dwarsig, opvliegend]
<via Afrikaans>
datering: 1913 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: adapt. Afk. slang beneukt contrary , bad-tempered (fr. neuk hit, push, deceive).
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
beneukt
[dwarsig, opvliegend]
<via Afrikaans>
-
▾ Bengaals rood
[bepaalde kleurstof]
-
▾ bengel
[(verouderd) stok; deugniet]
-
▾ Deens
bengel
[deugniet; hendel van een pers]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: von nd. holl. bengel. OOD: Nederduits of Hoogduits
bron: Falk 1910-1911 (FuT)
-
▾ Noors
bengel
[deugniet]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, nederl., 'stokk, kjepp', besl m norr banga; FuT: von nd. holl. bengel, 'knüppel, stock, lümmel,. Das wort gehört zu anord. banga, 'klopfen'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bängel
[deugniet]
datering: 1559 (1551-1600)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1559; av lågty. bengel 'stor käpp; lymmel', till bangen 'slå'; besl. med 2bang, bång
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bengel
[deugniet; hendel van een pers]
-
▾ benieuwd
[nieuwsgierig]
-
▾ Fries
benijd
[nieuwsgierig]
-
▾ Fries
benijd
[nieuwsgierig]
-
▾ benijding
[(verouderd) jaloezie]
-
▾ benoemd
[aangesteld op een positie]
-
▾ Indonesisch
benum
†verouderd
[aangesteld op een positie]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membenum = benoemen; benuman = benoeming; de benoemde
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
(di)benum
[aangesteld op een positie]
-
▾ Indonesisch
benum
†verouderd
[aangesteld op een positie]
-
▾ benzine
[brandstof]
-
▾ Balinees
bénsin
[brandstof]
-
▾ Boeginees
bensîng
[brandstof]
-
▾ Fries
benzine
[brandstof]
-
▾ Indonesisch
bénsin
[brandstof]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bèngsin
[brandstof]
-
▾ Javaans
bènsin
[brandstof]
-
▾ Kupang-Maleis
bensin
[brandstof]
-
▾ Madoerees
bensin
[brandstof]
-
▾ Makassaars
bensîng
[brandstof]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
bènsin
[brandstof]
-
▾ Minangkabaus
bensin
[brandstof]
-
▾ Muna
bensi
[brandstof]
-
▾ Sasaks
bingsin
[brandstof]
-
▾ Sranantongo
bènsine
[brandstof]
-
▾ Balinees
bénsin
[brandstof]
-
▾ beoordelen
[zich over iets of iemand een oordeel vormen]
-
▾ Negerhollands
beoordeel
[zich over iets of iemand een oordeel vormen]
-
▾ Negerhollands
beoordeel
[zich over iets of iemand een oordeel vormen]
-
▾ bepaald
[nauwkeurig vastgesteld, aangewezen]
-
▾ Fries
bepaald
[nauwkeurig vastgesteld, aangewezen]
-
▾ Fries
bepaald
[nauwkeurig vastgesteld, aangewezen]
-
▾ bepalen
[vaststellen]
-
▾ Duits
bepalen
(dialect)
[vaststellen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Es ist zweifelhaft, ob sich die bastrakte Bed. aus dem mnd. Verb bepalen "mit Pfählen versehen, Grenzen festlegen, feststecken" entwickelt hat oder aus dem Nl. übernommen worden ist.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Fries
bepale
[vaststellen]
-
▾ Papiaments
bepaal
†verouderd
[vaststellen]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.54
bron: Putman 1859 (Putman1859)
-
▾ Duits
bepalen
(dialect)
[vaststellen]
-
▾ bepaling
[voorschrift; vaststelling; bepaalde grammaticale categorie]
-
▾ Fries
bepaling
[voorschrift; vaststelling; bepaalde grammaticale categorie]
-
▾ Fries
bepaling
[voorschrift; vaststelling; bepaalde grammaticale categorie]
-
▾ beperken
[zekere grenzen stellen]
-
▾ Fries
beperkje, beperke
[zekere grenzen stellen]
-
▾ Fries
beperkje, beperke
[zekere grenzen stellen]
-
▾ beplanten
[van planten voorzien]
-
▾ Deens
beplante
[van planten voorzien]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk beplanten dannet af be- + vb. planten (jf. plante)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beplante
[van planten voorzien]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
beplante
[van planten voorzien]
-
▾ beproeven
[de proef nemen, op de proef stellen]
-
▾ Fries
beproevje
[de proef nemen, op de proef stellen]
-
▾ Fries
beproevje
[de proef nemen, op de proef stellen]
-
▾ beproeving
[het beproeven; ongeluk, ramp]
-
▾ Fries
beproeving
[het beproeven; ongeluk, ramp]
-
▾ Fries
beproeving
[het beproeven; ongeluk, ramp]
-
▾ beraad
[overleg]
-
▾ Deens
beråd
[twijfel, overweging]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. (ty.) berat
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Noors
beråd
[twijfelen aan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: eft. mnty. berat
bron: NOBi (NOBi)
-
▾ Zweeds
beråd
[overleg]
datering: 1527 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1527; av lågty. berat 'övervägande'; jfr 1råd
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beråd
[twijfel, overweging]
-
▾ beraadslagen
[overleggen]
-
▾ Fries
beriedslagje
[overleggen]
-
▾ Fries
beriedslagje
[overleggen]
-
▾ beraden (zich)
[overleggen (met zichzelf)]
-
▾ Deens
beråde
[raad inwinnen; zich bezinnen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: ETYMOLOGI: afl. af råd 'anvisning, vink' (jf. velberåd) efter nedertysk beraden
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
berå (ouder: beråde) (seg)
[raad inwinnen; zich bezinnen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: (eft. mnty. berâden ), refl., rådslå, rådføre sig (med))
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
beråde
[raad inwinnen; zich bezinnen]
-
▾ beramen
[bedenken; begroten; op touw zetten; van plan zijn]
-
▾ Deens
beramme
[vaststellen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beramen 'fastsætte, bestemme' af be-+ ramen 'sigte på, stræbe efter' afl. af râm 'mål, fastsættelse, plan, beslutning'
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 (PNOE, FuT)
-
▾ Fries
berame
[begroten; van plan zijn]
datering: 1901 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: beraming 1901
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Noors
beramme
[een tijd vaststellen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: (eine zeit festsetzen) von mnd. berâmen (holl. beramen), zu râm', termin; die grundbeteutung ist 'ziel'; siehe vb. 'ramme', dessen ursprüngliche bedeutung 'zielen', demnächst 'treffen' ist.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
berama
[een tijd vaststellen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. berama; av lågty. beramen med samma bet.; jfr ramma
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beramme
[vaststellen]
-
▾ bereden
[te paard (bijv. politie)]
-
▾ Deens
bereden
[te paard (bijv. politie)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: perf.ptc. af forældet beride, nedertysk berîden 'ride på (en hest), ride til'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Javaans
berèden, brèden
[te paard (bijv. politie)]
-
▾ Noors
bereden
†verouderd
[te paard (bijv. politie)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: (pf. pt. av foreld. beride fra mnty. berîden , jf. ty. beritten )
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
bereden
[te paard (bijv. politie)]
-
▾ bereid
[gereed; geen bezwaren hebbende om iets te doen]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1301-1325;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Fries
bereid
[gereed; geen bezwaren hebbende om iets te doen]
-
▾ Fries
bereid
[gereed; geen bezwaren hebbende om iets te doen]
-
▾ bereiden
[klaarmaken]
-
▾ Deens
berede
[voorbereiden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk berêden
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
berej
[klaarmaken; voorbereiden]
-
▾ Noors
berede
[behandelen, bewerken; voorbereiden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra ty, lty, eg. 'gjøre rede'
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bray
[prepareren van dierenhuiden]
<via Afrikaans>
datering: 1822 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Englished form of S. Afr. Du. breien to prepare skins, fr. Du. bereiden to prepare (the mod. Afk. form being brei).
bron: OED2 1989 Silva 1996 (OED2, DSAE)
-
▾ Deens
berede
[voorbereiden]
-
▾ bereiken
[aankomen]
-
▾ Menadonees
riki
[aankomen; iemand betrappen]
-
▾ Menadonees
riki
[aankomen; iemand betrappen]
-
▾ berekenen
[becijferen, calculeren, uitrekenen]
-
▾ Indonesisch
beréken
†verouderd
[becijferen; tot de slotsom komen]
-
▾ Sranantongo
bereiken
[becijferen, rekenen; denken]
-
▾ Surinaams-Javaans
berèken
[becijferen, uitrekenen]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mberèken = iets uitrekenen of berekenen, berèkenan = berekening, opsomming, optelling
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Indonesisch
beréken
†verouderd
[becijferen; tot de slotsom komen]
-
▾ berg
[grote heuvel, hoop]
-
▾ Berbice-Nederlands
berki
[grote heuvel, hoop]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
berg, bergi
[heuvel]
datering: 1981 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: bergi (verouderde vorm)
bron: Valls 1981 (Valls 1981)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
berg
[grote heuvel, hoop]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Negerhollands
berg, bergi
[grote heuvel, hoop]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: berg, bergi (old1776), bergi (djdj1926, Hesseling 1905). Hesseling 1905: 205: berg = bergje
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Sranantongo
bergi
[heuvel]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: fayabergi (vulkaan), Berg en Dal (plaats in Suriname), bergibergi (bergachtig)
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Surinaams-Javaans
bérgi
[heuvel]
<via Sranantongo>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg
[grote heuvel]
<via Afrikaans>
datering: 1823 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: berg adder, a South African adder, Bitis atropos, found chiefly on high ground and the hillsides; berg cypress, a mountain shrub, Widdringtonia cupressoides, found growing from Cape Town to Natal; Berg Damara, see Damara; berg wind, a hot, arid wind coming from the mountains, prevalent in several coastal districts of the Cape Province and Natal at various times of the year.
etymologie: Afrikaans, f. Du., = OE. beorg, etc., barrow n.1
bron: Silva 1996 Urdang 1983 (OED2, Urdang (Glossary of geology), DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg
[grote heuvel, gebergte]
-
▾ Berbice-Nederlands
berki
[grote heuvel, hoop]
-
▾ bergachtig
[bergen hebbende]
-
▾ Negerhollands
bergagtig
[bergen hebbende]
-
▾ Negerhollands
bergagtig
[bergen hebbende]
-
▾ bergadder
[bepaalde slang]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergadder
[gifslang (Bitis atropos)]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergadder
[gifslang (Bitis atropos)]
-
▾ bergbast
[bast van bepaalde bomen]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergbas
[bast van bepaalde bomen gebruikt als looimiddel]
<via Afrikaans>
datering: 1892 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., bas bark (earlier S. Afr. Du. bast).
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergbas
[bast van bepaalde bomen gebruikt als looimiddel]
<via Afrikaans>
-
▾ bergeend
[eendachtige]
-
▾ bergen
[in veiligheid brengen]
-
▾ Deens
bare
[inhouden; iets laten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bargen, bergen 'bjærge, bringe i sikkerhed, ernære sig' (besl.m. bjærge)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bare seg
[(meest met ontkenning) laten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: visstn. mnty. bargen, borgen, bergen 'berge'
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Deens
bare
[inhouden; iets laten]
-
▾ Bergen op Zoom
[Nederlandse plaatsnaam]
-
▾ Frans
bergopzoom
(dialect)
[soort kant; bepaalde stof]
status: ontlening onzeker
etymologie: de naam voor het kant kwam heel kortstondig op, omdat ze in de mode was ten tijde van de belegering van de stad door de Fransen (1747). De stofnaam wijst erop, dat de stof uit Holland werd ingevoerd. Hij heet ook piem. bergansson en wordt in Piemont, naar (volgens?) Sant'Albino, uit Holland gehaald.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Frans
bergopzoom
(dialect)
[soort kant; bepaalde stof]
-
▾ bergenaar
[bergbewoner]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Bergenaar
[(hist.) lid van een rebellengroep (die zich ophield in de bergen)]
datering: 1824 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., 'mountain dweller', berg mountain + n.-forming suffix -enaar.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Bergenaar
[(hist.) lid van een rebellengroep (die zich ophield in de bergen)]
-
▾ berggans
[ganzensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berggans
[ganzensoort]
<via Afrikaans>
datering: 1931 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., berg + gans
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berggansie
[voedselstruik van berggans]
<via Afrikaans>
datering: 1933 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., berg + gans + ie
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berggans
[ganzensoort]
<via Afrikaans>
-
▾ berghaan
[Zuid-Afrikaanse arend]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berghaan
[Zuid-Afrikaanse arend]
<via Afrikaans>
datering: 1867 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afrikaans, f. berg2 + haan cock.
bron: OED2 1989 Silva 1996 (OED2, DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berghaan
[Zuid-Afrikaanse arend]
<via Afrikaans>
-
▾ berghaas
[hazensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berghaas
[nachtknaagdier (Pedetes capensis)]
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Aft. Du., berg + haas
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berghaas
[nachtknaagdier (Pedetes capensis)]
-
▾ berghout, barkhout
[scheepsplank]
-
▾ Deens
barkholt
[scheepsplank]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra ty.: nt. bargholt, hty. bark-, bergholz, jf. holl. barghout (bark-, berghout), egl. “beskyttende træ”, af nt. bargen, bergen, hty. bergen (se bjærge))
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Russisch
barchót, barchóut, bárchat; barkót, barkóut
[scheepsplank; grote rivierbark op de Kama]
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. barkhout 'Barkenholz, kl. Barke'. Daneben auch barkót, barkóut aus gleicher Quelle, s. oben. VdMeulen:Barghout, barkhout, berkhout of berghout. Berghouten, die gemeenelijk quaalijk (naa mijn oordeel) harghouten of, nog slimmer, barrighouten of barrikhouten genaamd werden, andere meenen, dat sij berkhouten behoorden genaamd te werden, omdat, gelijk de berk of schors een boom bewaard en in het leeven behoud, dat ook alsoo deese berkhouten een schip behouden, mamliet woord schijnt t saainengesteld te moeten werden van bergen, dat is: behouden, bewaaren, en hout, want dit sijn de grootste houten, die tot vastigheid en steevigheid weersijds langs het schip van vooren tot agteren gevoegd werden. WINSCII. Berghouten zijn de groote houte zomen , die langsscheeps in de scheepszijde staen. . . dat de berghouten buiten doen , doen de lijfhouten binnen in het schip-, beide binden zij het schip. W. In den bladwijzer geeft W.den vorm barchhouten , op blz. 08, 09, 77: barghouten, barghout, daarnaast op blz. 08: barckhouten. Het kan ons niet verwonderen, wanneer wij ook in het Russ. van dit woord talrijke naast elkaar voorkomende vormen vinden; geen enkele daarvan is echter aan de Holi. vormen met e (berghout, berkhout), maar alle zijn aan die met a (barghout, barchhout, barkhout) ontleend. 1). en A. geven Russ. bargóut, barchóut, barchót, barkót, .. evenals A. heeft nog harkóut, préceinte. Alle deze woorden worden in verschillende streken van Rusland , voornamelijk in het N. en O. gebruikt; de beide laatste vormen gaan terug op Holl. barkhout, evenals de in Arch. genoemde plnr. bár koty \ de drie eerste zijn uit Holl. barghout, barchhout. 1). deelt mede, dat deze woorden vooral ook op de Wolgabarken gebruikelijk zijn en dat zij door de timmerlieden zijn overgenomen om een zekere verbinding van balken bij het bouwen van hutten (na rubku izb) aan te duiden; daarenboven komt bij hem naast barchót nog een vorm bárchat voor, beide als benaming van een soort vaartuig in het N. O. van Rusland, b. v. op de Kama, z. het volg. art. Afgeleid is verder Russ. barkotina J., planche pour la construction des navires, bij I). barchót')na, en het adj. barchótnyj D.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Deens
barkholt
[scheepsplank]
-
▾ bergklapper
[plantensoort die een klepperend geluid maakt]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergklapper
[plantensoort die een klepperend geluid maakt]
datering: 1913 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. berg + klapper
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergklapper
[plantensoort die een klepperend geluid maakt]
-
▾ bergleguaan
[leguanensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg leguaan
[leguanensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg leguaan
[leguanensoort]
-
▾ berglelie
[plantensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berglelie
[plantensoort (Cyrtanthus purpureus)]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berglelie
[plantensoort (Cyrtanthus purpureus)]
<via Afrikaans>
-
▾ bergpruim
[struikensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergpruim
[struikensoort (Ochna pretoriensis)]
<via Afrikaans>
datering: 1967 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. berg + pruim
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergpruim
[struikensoort (Ochna pretoriensis)]
<via Afrikaans>
-
▾ bergroos
[bloeiende struik]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg roos
[bloeiende struik (Protea nana)]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg roos
[bloeiende struik (Protea nana)]
<via Afrikaans>
-
▾ bergschildpad
[schildpaddensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergskilpad
[schildpaddensoort (Geochelone pardalis)]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergskilpad
[schildpaddensoort (Geochelone pardalis)]
-
▾ bergsijs
[vogelsoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg sysie
[kanariesoort (Serinus albigularis)]
<via Afrikaans>
datering: 1923 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. berg + sys + ie
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg sysie
[kanariesoort (Serinus albigularis)]
<via Afrikaans>
-
▾ bergslang
[slangensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg slang
[slangensoort (Viper inornata)]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg slang
[slangensoort (Viper inornata)]
-
▾ bergspreeuw
[spreeuwensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergsprew
[spreeuwensoort]
datering: 1813 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: berg + spreeuw
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bergsprew
[spreeuwensoort]
-
▾ bergthee
[plant waarvan men (medicinale) thee trekt]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg thee
[plant waarvan men (medicinale) thee trekt]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg thee
[plant waarvan men (medicinale) thee trekt]
-
▾ bergtijger
[luipaard]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg tiger
[luipaard]
datering: 1834 (1801-1850)
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: Du. berg + tiger, leopard
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg tiger
[luipaard]
-
▾ bergwind
[hete droge wind]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg wind
[hete droge wind]
<via Afrikaans>
datering: 1876 (1851-1900)
status: ontlening onzeker ; hybride
etymologie: BERG + Eng. wind
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
berg wind
[hete droge wind]
<via Afrikaans>
-
▾ beriberi
[ziekte door gebrek aan vitamine B]
- ▾ Deens beriberi [ziekte door gebrek aan vitamine B]
-
▾ Duits
Beriberi
[ziekte door gebrek aan vitamine B]
-
▾ Engels
beriberi
[ziekte door gebrek aan vitamine B]
datering: 1703 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: BERIBERI s. An acute disease, obscure in its nature and pathology, generally but not always presenting dropsical symptoms, as well as paralytic weakness and numbness of the lower extremities, with oppressed breathing. In cases where debility, oppression, anxiety and dyspnœa are extremely severe, the patient sometimes dies in 6 to 30 hours. Though recent reports seem to refer to this disease as almost confined to natives, it is on record that in 1795, in Trincomalee, 200 Europeans died of it. The word has been alleged to be Singhalese beri [the Mad. Admin. Man. Gloss. s. v. gives baribari], 'debility.' This kind of reduplication is really a common Singhalese practice. It is also sometimes alleged to be a W. Indian Negro term; and other worthless guesses have been made at its origin. The Singhalese origin is on the whole most probable [and is accepted by the N.E.D.]. In the quotations from Bontius and Bluteau, the disease described seems to be that formerly known as Barbiers. Some authorities have considered these diseases as quite distinct, but Sir Joseph Fayrer, who has paid attention to beriberi and written upon it (see The Practitioner, January 1877), regards Barbiers as "the dry form of beri-beri," and Dr. Lodewijks, quoted below, says briefly that "the Barbiers of some French writers is incontestably the same disease." (On this it is necessary to remark that the use of the term Barbiers is by no means confined to French writers, as a glance at the quotations under that word will show). The disease prevails endemically in Ceylon, and in Peninsular India in the coast-tracts, and up to 40 or 60 m. inland; also in Burma and the Malay region, including all the islands, at least so far as New Guinea, and also Japan, where it is known as kakké: [see Chamberlain, Things Japanese, 3rd ed. p. 238 seqq.]. It is very prevalent in certain Madras Jails. The name has become somewhat old-fashioned, but it has recurred of late years, especially in hospital reports from Madras and Burma. It is frequently epidemic, and some of the Dutch physicians regard it as infectious. See a pamphlet, Beri-Beri door J. A. Lodewijks, ondofficier van Gezondheit bij het Ned. Indische Leger, Harderwijk, 1882. In this pamphlet it is stated that in 1879 the total number of beri-beri patients in the military hospitals of Netherlands-India, amounted to 9873, and the deaths among these to 1682. In the great military hospitals at Achin there died of beri-beri between 1st November 1879, and 1st April 1880, 574 persons, of whom the great majority were dwangarbeiders, i.e. 'forced labourers.' These statistics show the extraordinary prevalence and fatality of the disease in the Archipelago. Dutch literature on the subject is considerable. Sir George Birdwood tells us that during the Persian Expedition of 1857 he witnessed beri-beri of extraordinary virulence, especially among the East African stokers on board the steamers. The sufferers became dropsically distended to a vast extent, and died in a few hours.
bron: OED2 1989 Yule 1994 (Hobson-Jobson, OED2)
-
▾ Frans
béribéri
[ziekte door gebrek aan vitamine B]
datering: 1617 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: L: mot d'une langue du sud de l'Inde par le Hollandais Bontius (dans un livre en latin, 1642); GR: 1665, berisberi; mot malais, par le néerl.; on trouve en 1617 une forme berber, mot cinghalais d'orig. malaise, par le portugais.
bron: Dubois 1979 Robert 2005 (Larousse, GRobert)
-
▾ Maltees
beriberi
[ziekte door gebrek aan vitamine B]
<via Frans>
-
▾ Noors
beri-beri
[0]
status: ontlening onzeker
etymologie: Arnesen: I det 17. århundre ble det opptatt i nederlandsk, direkte eller via portugiserne, Fra nl. er ordet gått videre til bl. a. norsk
bron: Arnesen (Arnesen)
-
▾ Sranantongo
beriberi
[ziekte door gebrek aan vitamine B]
-
▾ Tsjechisch
beri-beri
[ziekte door gebrek aan vitamine B]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
bron: Rejzek 2001 (ASCS en Rejzek: < singalees, maar het lijkt me evident dat dit via het Frans (en dus het Nederlands) is gebeurd)
-
▾ bericht
[mededeling]
-
▾ Fries
bericht
[mededeling]
-
▾ Fries
bericht
[mededeling]
-
▾ berichten
[mededelen]
-
▾ Deens
berette
[mededelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk berichten 'retlede, belære, undervise' afl. af richten (jf. rette)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Zweeds
berätta
[vertellen, mededelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. berätta; efter lågty. berichten 'göra rätt; visa tillrätta; undervisa'; jfr rät
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
berette
[mededelen]
-
▾ berijder
[iemand die iets berijdt]
-
▾ berijken
[(verouderd) machtig maken, verrijken]
-
▾ berispen
[laken]
-
▾ Fries
berispje
[laken]
-
▾ Fries
berispje
[laken]
-
▾ berisping
[het berispen; mondelinge bestraffing]
-
▾ Fries
berisping
[het berispen; mondelinge bestraffing]
-
▾ Fries
berisping
[het berispen; mondelinge bestraffing]
-
▾ Berlijn
[plaatsnaam]
-
▾ Javaans
pisang Barlin
(dialect)
[bananensoort]
-
▾ Surinaams-Javaans
Barlin, mBarlin
[plaats aan de Commewijnerivier]
-
▾ Javaans
pisang Barlin
(dialect)
[bananensoort]
-
▾ Berlijns blauw
[blauwe verfstof]
-
▾ Japans
berensu
[blauwe verfstof]
status: ontlening onzeker
etymologie: Also: berurin-sei (G.Berlin + S.J.sei 'blue') or konjô (S.J.).
bron: Vos 1963 (Vos 1963)
-
▾ Madoerees
barlīn
[blauwe verfstof]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ēmbarlīn = iets daarmee verfen
bron: Kiliaan 1904 (KIL)
-
▾ Japans
berensu
[blauwe verfstof]
-
▾ Berlijns zilver
[wit metaal]
-
▾ Javaans
barlèn, barlin, bèrlin
[wit metaal]
-
▾ Soendanees
barlen
[wit metaal]
-
▾ Javaans
barlèn, barlin, bèrlin
[wit metaal]
-
▾ berm
[strook langs de weg]
-
▾ Bulgaars
berma
[strook langs een dijk of kanaal die zorgt voor stevigheid en dient als pad]
<via Frans>
-
▾ Deens
berme
[strook langs de weg, wal of dijk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: gennem fr. berme fra mnt. berme; besl. m.
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Duits
Berme
[strook grond of pad langs een gracht]
<via Frans>
-
▾ Engels
berm
[strook grond of pad langs een gracht]
<via Frans>
datering: 1729 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. F. berme, a. MDu. and Ger. berme, in mod.Du. berm, in same sense; prob. cognate w. ON. barmr brim, edge, border of a river, the sea, etc.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Esperanto
bermo
[smal voetpad naast greppel, kanaal, weg of spoorbaan]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Fr berme. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp.)
-
▾ Frans
berme
[strook grond of pad langs een gracht]
datering: 1611 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: en berme: pavillon - `vlag in sjouw', drapeau - `vlag halfstok' komt volgens Walter van nl. berm; PRobert: o.i.
etymologie: PR: barme; néerl. berm `talus'FEW: Nfr. barme, berme ist entlehnt aus ndl. berm 'wegrand, deichfuss', mndl. barm 'rand zwischen zwei feldern; pfad längs einem kanal'. Es ist vielleicht im zusammenhang mit der starken entwicklung des festungsbaues oder als ausdruck des baues von deichen entlehnt worden. HaustBWall 12, 69 (auch hier 1, 334) stellt auch in den gallorom. mundarten weit verbreiteten typus berne hierher, doch sicher zu unrecht, wie die schon im 12.jh. belegten ortsnamen wie Berna (mlt.) zeigen, die sich auch in Belgien finden. Für den typus berne hat Hubschmid ZCphil 24, 204 eine rückführung auf ein gall. *bergna, ablt. von *berga 'anhöhe' vorgeschlagen. Zie ook etym. bij Fr. vorm 'berne'.
bron: Sijs 2006a (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW, Van der Sijs 2006)
-
▾ Fries
berm
[strook langs de weg]
-
▾ Indonesisch
bérem, béreman
[strook langs de weg]
-
▾ Italiaans
berma
[strook grond of pad langs een gracht]
<via Frans>
-
▾ Javaans
bèrem
[strook langs de weg]
-
▾ Kroatisch
berma
[strook land langs een wal]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
berma
[strook langs een dijk of kanaal die zorgt voor stevigheid]
<via Duits>
-
▾ Litouws
berma
[horizontale strook grond langs de aardebaan van een weg, spoorweg, dijk of borstwering]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: lenk. berma < vok. Berme
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Noors
berme
[(militair) smalle (horizontale) strook onder aan de vestingwal; smalle strook aan binnenkant borstwering, 30 cm onder de vuurlijn, als steun voor de ellebogen van de schutter en opslagplaats voor zijn patronen]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: over fr. berme fra mnty. berme; ty. el. fr., mnty.; besl. med gno. barmr kant, brem
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Servisch
berma
[strook langs een dijk of een kanaal]
<via Frans>
-
▾ Sloveens
berma
[strook grond langs de dijk van een rivier of een kanaal bedoeld als bescherming tegen overstroming]
<via Frans>
-
▾ Tsjechisch
berma
[strook grond langs greppel of kanaal]
<via Frans>
-
▾ Zweeds
bärm
[strook langs weg, spoor of kanaal]
datering: 1695 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan ca 1695; av nederl. berm med samma bet.; besl. med bräm
bron: SAOB 1898 (NEO; SAOB)
-
▾ Bulgaars
berma
[strook langs een dijk of kanaal die zorgt voor stevigheid en dient als pad]
<via Frans>
-
▾ beroemd
[vermaard]
-
▾ Deens
berømt
[vermaard]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: berømt
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
beromd
[vermaard]
-
▾ Noors
berømt
[vermaard]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: part. von berømme, von mnd. berômen = nhd. berühmen. Das grundwort ist mnd. rômen, loben (holl. roemen).
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
berømt
[vermaard]
-
▾ beroemen
[roemen, prijzen]
-
▾ Deens
berømme
[roemen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beromen, romen 'rose, være stolt af, omtale positivt, prale af el. med' afl. af rôm 'berømmelse, ry, praleri, pragt' ¯ fællesgermansk *´r@maz 'lovprisning, berømmelse' ¯ indoeuropæisk *kr¤mos afl. af *kr¤- 'lovprise, berømme' (besl. m. vb. rose og med sb. rømer)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
berømme
[loven, prijzen; beroemd maken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. berömen , ty. berühmen; BO: fra lty; FuT: von mnd. berômen. Das grundwort ist mnd. rômen, 'loben' (holl. roemen), eine ableitung von mnd. rôm (holl. roem)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
berömma
[prijzen, roemen, loven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beröma (sik); av lågty. (sik) berömen 'berömma (sig av); skryta', till rom 'rykte'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
berømme
[roemen]
-
▾ beroep
[werkkring]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1642;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Negerhollands
beroep
[werkkring]
-
▾ Negerhollands
beroep
[werkkring]
-
▾ beroepen, zich
[rechtvaardiging ontlenen aan]
-
▾ Negerhollands
beroep
[rechtvaardiging ontlenen aan]
-
▾ Noors
berope seg (på)
[iets als verontschuldiging of steun voor zichzelf aanvoeren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: eft. mnty. beropen; mnty. beropen kalle på, skjelle ut
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Negerhollands
beroep
[rechtvaardiging ontlenen aan]
-
▾ beroeping
[het beroepen worden]
-
▾ Negerhollands
beroeping
[het beroepen worden]
-
▾ Negerhollands
beroeping
[het beroepen worden]
-
▾ beroerd
[ellendig]
-
▾ Duits
beruurt
(dialect)
[ellendig, vervloekt, erbarmelijk]
status: ontlening onzeker
etymologie: Jetzt noch der älteren Generation im Reiderl., Krh. und auf Borkum bekannt. Schlüter: Oeding
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Fries
beroerd
[ellendig]
-
▾ Petjoh
beroerd
[zorgelijk]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: beroerling = iemand waar je alleen maar last van hebt
bron: Loen 1994 (Loen)
-
▾ Duits
beruurt
(dialect)
[ellendig, vervloekt, erbarmelijk]
-
▾ beroeren
[aanraken; emotioneel treffen]
-
▾ Deens
berøre
[aanraken; beïnvloeden; vluchtig bespreken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af vb. røre efter nedertysk beroren
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
berøre
[aanraken; beïnvloeden; betreffen, aangaan; vluchtig bespreken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi;eft. mnty. berören, ty. berühren; BO: av røre, etter lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Deens
berøre
[aanraken; beïnvloeden; vluchtig bespreken]
-
▾ beroerte
[verlamming door bloeduitstorting in de hersenen]
-
▾ Duits
Beruurte
(dialect)
[onmacht, verlamming door bloeduitstorting in de hersenen]
-
▾ Fries
beroerte
[verlamming door bloeduitstorting in de hersenen]
-
▾ Indonesisch
beroerte, berurte
†verouderd
[verlamming door bloeduitstorting in de hersenen]
-
▾ Sranantongo
brurtu
[verlamming door bloeduitstorting in de hersenen]
-
▾ Duits
Beruurte
(dialect)
[onmacht, verlamming door bloeduitstorting in de hersenen]
-
▾ berouw
[spijt over iets dat men verkeerd heeft gedaan]
-
▾ Negerhollands
berouw
[spijt over iets dat men verkeerd heeft gedaan]
-
▾ Sranantongo
berow
[spijt over iets dat men verkeerd heeft gedaan]
-
▾ Negerhollands
berouw
[spijt over iets dat men verkeerd heeft gedaan]
-
▾ berouwen
[spijt doen hebben]
-
▾ Negerhollands
berouw, berow
[spijt doen hebben]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: berouw (old 1776), berow (Hesseling 1905: 236)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 238)
-
▾ Negerhollands
berouw, berow
[spijt doen hebben]
-
▾ beroven
[bestelen]
-
▾ Deens
berøve
[stelen door middel van roof]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af røve efter nedertysk beroven
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
berøve
[(door roof iets) ontnemen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. berôven , ty. berauben; BO: av røve, etter lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Deens
berøve
[stelen door middel van roof]
-
▾ berrie
[(gewestelijk) draagbaar]
-
▾ Duits
Börge, Börrie, Börre, Börch
(dialect)
[draagstel]
status: ontlening onzeker
etymologie: Wiese: Ndl. Siedlerwort zu ndl. berrie, burrie, Teuchert p. 70 en 240
bron: Teuchert 1972 (Wiese, Teuchert, Bischoff)
-
▾ Duits
Börge, Börrie, Börre, Börch
(dialect)
[draagstel]
-
▾ Bertje
[eigennaam]
-
▾ Indonesisch
Bérce
[eigennaam]
-
▾ Indonesisch
Bérce
[eigennaam]
-
▾ bertram
[(verouderd) kwijlwortel]
-
▾ berucht
[ongunstig bekend]
-
▾ Duits
berüchtigt
[(ongunstig) bekend]
datering: 1551-1600
status: ontlening onzeker
etymologie: Ursprünglich Partizip zu dem heute untergegangenen berüchtigen "ins Gerede bringen", erweitert aus älterem berüchten, das aus mndd. beruchten, berochten entlehnt wurde (bzw. gebildet aus mndd. rüchtig "ruchbar"). Es bedeutet ursprünglich "das Gerüft/Geschrei (erstes Stadium der Anklage) über jmd. erheben" und zeigt mit -cht- aus -ft- (zu rufen) niederdeutsche/niederländische Lautform.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Fries
berucht
[ongunstig bekend]
-
▾ Noors
beryktet, berykta
[ongunstig bekend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: perf. pt. av foreld. berykte 'utspre dårlige rykter om' fra mnty. berüchten, mnty.; BO: av foreld berykte, 'spre (dårlige) rykter om; fra lty; FuT: hatte im ält. dän. die bedeutung 'bekannt'; vb. ält. dän. berygte, 'bekannt machen'= mnd. beruchten.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Duits
berüchtigt
[(ongunstig) bekend]
-
▾ berusten
[steunen; laten blijven; zich schikken in]
-
▾ Sranantongo
berùst
[zich schikken in]
-
▾ Zweeds
bero
[afhangen; laten blijven]
datering: 1627 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1627; av lågty. beruhen med samma bet., till ruhen 'vila'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Sranantongo
berùst
[zich schikken in]
-
▾ bes
[kleine vrucht]
-
▾ Duits
Bes, Bäsie, Besinge, Bäsinge, Bärschken
(dialect)
[kruisbes, gewone bes]
datering: 1663 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: Bes=Westmünsterlands, Besinge=Oostnederduits, Wiese: im Pl. auch Bäsinger; vereinz. Bäsie zu ndl. bes, bezie; daneben auf dem Fläming Bäsike zu mnd. beseke und auf dem Teltow Bärschken, Böäschen. FrL: Altmark, klevischen Niederrhein, Schlüter in zijn: "Anhang: Mundartwörter weniger gesicherter"
bron: Frings 1966 Kremer 1998 Schlüter 1952 Smet 1992 Teuchert 1972 Wiese 1996 (Kremer 98, Smet 92, Teuchert, Wiese, FrL, Schlüter)
-
▾ Papiaments
bèshi
[kleine vrucht, bessenboom (Condalia henriquezii)]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bèshi di kalakuna (boomsoort: coccoloba swartzii), bèshi di yuana (boomheester: pithecellobium unguis-cati ); bèshi di kalakuna (boomsoort: coccoloba swartzii)
bron: (Joubert PN, Broeders1967)
-
▾ Duits
Bes, Bäsie, Besinge, Bäsinge, Bärschken
(dialect)
[kruisbes, gewone bes]
-
▾ beschaafd
[zorgvuldig opgevoed]
-
▾ Duits
beschufd, beschaafd
(dialect)
[opgeleid, opgevoed]
status: ontlening onzeker
etymologie: Teuchert: Oostnederduits, Foerste: Im Reiderl. bei Alten, die noch Holl. gelernt haben, bekannt.
bron: Foerste 1938 Teuchert 1972 (Teuchert, Foerste)
-
▾ Javaans
beskap, beskat
[Europees nauwsluitend colbertje]
status: ontlening onzeker
bron: Albada 2007 Pigeaud 1989 (Albada, Rob van & Th. Pigeaud (2007), Javaans-Nederlands woordenboek, Leiden: Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde.)
-
▾ Petjoh
beskaafd, beschaafd
[netjes, goed opgevoed]
-
▾ Duits
beschufd, beschaafd
(dialect)
[opgeleid, opgevoed]
-
▾ beschaamd
[vervuld van schaamte]
-
▾ Negerhollands
beskaamt
[vervuld van schaamte]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: old 1776: hij was beschaamd = em ka kom skaam
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Negerhollands
beskaamt
[vervuld van schaamte]
-
▾ beschadigen
[schade toebrengen]
-
▾ Deens
beskadige
[schade toebrengen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beschedigen, beschaden (besl.m. skade ødelæggelse, ødelægge')
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
beskadigje
[schade toebrengen]
-
▾ Noors
beskadige
[schade toebrengen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. beschaden , ty. beschädigen
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
beskadige
[schade toebrengen]
-
▾ beschamen
[teleurstellend, bedrogen uit doen komen; niet waarmaken]
-
▾ Negerhollands
beskaam
[teleurstellend, bedrogen uit doen komen; niet waarmaken]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ook: maak skaam
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Negerhollands
beskaam
[teleurstellend, bedrogen uit doen komen; niet waarmaken]
-
▾ beschaming
[(verouderd) de daad of toestand van iemand te beschamen]
-
▾ Negerhollands
beskaming
[de daad of toestand van iemand te beschamen]
-
▾ Negerhollands
beskaming
[de daad of toestand van iemand te beschamen]
-
▾ bescharen
[(verouderd) toedelen, zich verschaffen, verwerven, stelen]
-
▾ Deens
beskare
†verouderd
[stelen (van kleine dingen)]
-
▾ Deens
beskare
†verouderd
[stelen (van kleine dingen)]
-
▾ beschatten
[schatting laten betalen]
-
▾ beschaving
[het beschaafd-zijn; cultuur]
-
▾ Fries
beskaving
[het beschaafd-zijn; cultuur]
-
▾ Fries
beskaving
[het beschaafd-zijn; cultuur]
-
▾ bescheid
[geschreven stuk; antwoord; (verouderd) bericht]
-
▾ Deens
besked
[mededeling, boodschap]
status: Ambigu: Nederlands of Fries ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: nedertysk beschêt 'adskillelse, afgørelse, bestemmelse' afl. af nedertysk beschêden 'skelne'
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Fries
beskeid
[geschreven stuk; antwoord; (verouderd) bericht]
-
▾ Negerhollands
beskeed
[geschreven stuk; bericht]
-
▾ Noors
beskjed
[boodschap, instructies, opdracht, (eenduidig) antwoord]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. besché(i)t; avl. av bescheden skjelne
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Zweeds
besked
[mededeling, boodschap, antwoord]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: försäkringsbesked, räntebesked, saldobesked
etymologie: före 1520; fornsv. beskedh; av lågty. besched, urspr. 'förmåga att särskilja; förnuft', till bescheden 'särskilja; förklara'; jfr avsked
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besked
[mededeling, boodschap]
-
▾ bescheiden
[ingetogen]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1276-1300;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
beskeden
[ingetogen; klein van formaat]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beschêden 'forstandig, mådeholden, bestemt, fastsat' perf.ptc. af beschêden 'skelne, fastsætte, bestemme' (jf. besked)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
beskeiden
[niet vrijmoedig; duidelijk waarneembaar; verstandig]
-
▾ Noors
beskjeden
[ingetogen, eenvoudig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: opr. «forstandig, klok» fra mnty. pf. pt. besché(i)den , nuværende bet. fra ty. bescheiden; mnty., eg. perf. pt. av bescheden ( se beskjed) med bet. 'som kan skjelne'
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Deens
beskeden
[ingetogen; klein van formaat]
-
▾ bescheidenlijk
[met bescheidenheid; (verouderd) verstandig]
-
▾ Noors
beskjedlig
†verouderd
(dialect)
[verstandig]
-
▾ Noors
beskjedlig
†verouderd
(dialect)
[verstandig]
-
▾ beschenken
[geschenken geven; dronken voeren]
-
▾ bescheren
[(verouderd) bestemmen, toedelen]
-
▾ Deens
beskære
[inkorten, beperken]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: efter nedertysk el. tysk bescheren 'klippe, klippe af, klippe til' afl. af skære 3. beskåret ¯ perf.ptc. af gammeldags beskære 'tildele, forunde' ¯ tysk bescheren 'tildele'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beskjære
[toedelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter ty bescheren; FuT: mnd. nhd. bescheren
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
beskära
[toedelen, gunnen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beskära; av lågty. bescheren med samma bet.; till fornsaxiska scerian 'tilldela', trol. besl. med skara
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beskære
[inkorten, beperken]
-
▾ beschermen
[behoeden]
-
▾ Deens
beskærme
†verouderd
[behoeden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beschermen
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
beskermje
[behoeden]
-
▾ Noors
beskjerme
†verouderd
[behoeden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. beschermen
bron: NROi (NROi)
-
▾ Zweeds
beskärma
[behoeden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beskärma; av lågty. beschermen med samma bet., eg. 'skydda med hjälp av skärm, sköld'; jfr 1skärm1
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beskærme
†verouderd
[behoeden]
-
▾ bescheten
[met drek bevuild; verachtelijk, slecht, ongezond]
-
▾ Fries
besketen
[beteuterd; ongezond, bleek; met drek bevuild]
-
▾ Noors
beskitt
[(van kinderen) het in de broek gedaan hebbend, met drek bevuild]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: voltooid deelwoord van beskite
etymologie: pf. pt. av foreld. beskite , fra mnty. beschîten
bron: NROi (NROi)
-
▾ Russisch
beškét
[list, bedrog]
status: ontlening onzeker
etymologie: Ost-Ukr. Nach Potebnja RFV. 1,264 als Entlehnung zu nhd. Beschiss 'Betrug, List' (schon Murner u.a., s. Grimm D.Wb. 1, 1569 ff), mndl. bescîten, mnd. beschiten 'betrügen, bescheissen', ndl. beschijten, dass. (Woordenb. 2, 1978). Die Laute lassen eine ndd. Entlehnung vermuten, die zur geographischen Verbreitung des russ. Wortes schlecht stimmt.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Fries
besketen
[beteuterd; ongezond, bleek; met drek bevuild]
-
▾ beschieten
[schieten op]
-
▾ Deens
beskyde
[schieten naar iets of iemand]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af skyde efter nedertysk beschêten
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beskyte
[schieten op]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
beskyde
[schieten naar iets of iemand]
-
▾ beschikbaar
[waarover beschikt kan worden]
-
▾ Fries
beskikber
[waarover beschikt kan worden]
-
▾ Fries
beskikber
[waarover beschikt kan worden]
-
▾ beschikken
[ordenen, regelen]
-
▾ Deens
beskikke
[aanstellen, toekennen; voorbestemmen (van het lot)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beschicken 'bringe i orden, sende til nogen' (jf. skik, skikke)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beskikke
[gereed maken, ordenen; aanstellen (door overheid); voorbestemmen (van het lot)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. beschicken; eg. 'bringe i skikk (ɔ: orden)
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Deens
beskikke
[aanstellen, toekennen; voorbestemmen (van het lot)]
-
▾ beschikking
[macht om over iets te beschikken]
-
▾ Fries
beskikking
[macht om over iets te beschikken]
-
▾ Fries
beskikking
[macht om over iets te beschikken]
-
▾ beschimmeld
[met schimmel bedekt]
-
▾ Papiaments
beskein, beskem (ouder: beskím)
[schimmel]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kria beskein (beschimmelen)
etymologie: Uit Ewijk p. 90
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Papiaments
beskein, beskem (ouder: beskím)
[schimmel]
-
▾ beschimmelen
[met schimmel bedekt worden]
-
▾ Papiaments
beskem (ouder: beskim)
[schimmel krijgen]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Papiaments
beskem (ouder: beskim)
[schimmel krijgen]
-
▾ beschonken
[dronken]
-
▾ Deens
beskænket
†verouderd
[dronken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: perf.ptc. af forældet beskænke 'skænke vin for nogen' afl. af skænke som er dannet efter nedertysk beschenken 'drikke fuld'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Zweeds
beskänkt
[aangeschoten, beneveld]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beskänkt; av lågty. beschenkt med samma bet., perf. part. av beschenken 'ge ngn att dricka, skänka i', urspr. 'förpläga'; jfr skänka
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beskænket
†verouderd
[dronken]
-
▾ beschot
[houten bekleedsel; ruimteafscheider]
-
▾ Sranantongo
beskotu, biskotu
[houten wand]
-
▾ Sranantongo
beskotu, biskotu
[houten wand]
-
▾ beschouwen
[overwegen; houden voor]
-
▾ Deens
beskue
†verouderd
[aanschouwen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af vb. skue efter nedertysk beschouwen
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beskue
[gadeslaan, uitzien over]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av skue, etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
beskue
†verouderd
[aanschouwen]
-
▾ beschrijven
[omschrijven; opschrijven; behandelen]
-
▾ Deens
beskrive
[omschrijven; opschrijven; in een bepaalde baan bewegen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af skrive efter nedertysk beschriven
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
beskriev
[omschrijven; opschrijven; behandelen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: old 1776: ontkennende vorm: no beskriev
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Noors
beskrive
[schrijven op; omschrijven; behandelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
beskriva
[omschrijven; opschrijven; behandelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beskriva; av lågty. beschriven med samma bet.; jfr skriva
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beskrive
[omschrijven; opschrijven; in een bepaalde baan bewegen]
-
▾ beschuit
[baksel]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1343-1345;
thema: consumptie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Atjehnees
meuseukōt
[biscuit, gebak]
-
▾ Berbice-Nederlands
buskiti
[baksel]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
beschuit
[baksel]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Deens
beskøjt
[baksel]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk beschuit ¯ fransk biscuit (de mer) '(skibs)tvebak, kiks' egl. '(brød som er) bagt to gange' (jf. biscuit), DDO: fra nederlandsk beschuit, samme oprindelse som biskuit
bron: Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Foerste 1938 Goedel 1902 Hjorth 2003-2005 Jessen 1883 Kremer 1998 Schlüter 1952 Smet 1992 Teuchert 1972 Arnesen Bang 1976 (Fremmedordbog, PNOE, OOD, Jessen, DDO, FuT, Arnesen, Kremer 98, Smet 92, Teuchert, Goedel, Foerste, Schlüter, Bang)
-
▾ Duits
Beschute, Beschuit, Beschüüt, Beschietje, Bescheid, Beschoid
(dialect)
[baksel]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kremer: Westmünsterland, Teuchert: dialect van Bremen (derde vorm). Goedel: Beschute. Foerste: Im eigentlichen Ostfriesland heute sehr wenig bekannt. Dagegen im Harlingerland als Bescheid und Beschoid "halber Zwieback", wie auch im Emsland als Beschüüt nog geläufig. Schlüter: Überall bekannt. Früher stets beim Beerdigungsmahlt. - Zu unterscheiden vom eigentlichen Zwieback, der in länglichen scheiben meist mit Zuckergrusse, gebacken wird. Weithein in Nordwestdeutschland bekannt.
bron: Foerste 1938 Goedel 1902 Kremer 1998 Schlüter 1952 Smet 1992 Teuchert 1972 (Kremer 98, Smet 92, Teuchert, Goedel, Foerste, Schlüter)
-
▾ Fries
beskút
[tweemaal gebakken broodje]
-
▾ Indonesisch
beskuit, beskit
[baksel; biscuitje]
-
▾ Jakartaans-Maleis
biskuit
[koekjes]
-
▾ Japans
bisuketto
[baksel]
status: ontlening onzeker
etymologie: Verouderd: besukoito, dat evenals de huidige vorm bisuketto ontleend is uit het Nl.beschuit. De verouderde vorm bisukôto is ontleend uit het Port.biscoito. Het Port.leenwoord is versterkt door ontlening aan het Nl.Nowadays also used for biscuit in general and for crackers.
bron: Vos 1963 (Vos 1963, 1985)
-
▾ Javaans
beskuwit, besuwit
[soort deegbaksel]
-
▾ Madoerees
bīskuwīt, biskwīt
[koekjes]
status: ontlening onzeker
etymologie: dialecten Sumēnēp en Pamēkasan: bīskīt
bron: Kiliaan 1904 (ASIS, KIL)
-
▾ Makassaars
bîssikú, bâssikú
[baksel]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
biskuit
[koekjes]
-
▾ Minangkabaus
biskuit
[baksel]
-
▾ Noord-Sotho
piskiti
[baksel]
-
▾ Noors
beskøit, beskøyt
[hard, gedroogd en ongezouten scheepsbrood]
status: ontlening onzeker
etymologie: BO: fra nl, sm o s biskuit; FuT: von holl. beschuit = eng biscuit, frz. biscuit, ital. biscotto, entsprechend lat. bis coctus, 'zweimal gebacken'; vgl. das hieraus übersetzte tvebakk, 'zwieback'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Papiaments
buskuchi
[baksel]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sarnami
biskut
[baksel]
-
▾ Singalees
viskōtu, biskōtu, iskōtu
[baksel]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
etymologie: of uit Portugees biscoito/biscouto
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Soendanees
biskuwit
[baksel]
-
▾ Sranantongo
buskutu
[baksel, cracker]
-
▾ Surinaams-Javaans
beskutu
[baksel, cracker]
<via Sranantongo>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
beskuit
[baksel]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Sotho
basekeiti
[baksel]
-
▾ Atjehnees
meuseukōt
[biscuit, gebak]
-
▾ beschuitgras
[soort gras dat veel gebruikt wordt voor (Surinaamse) gazons]
-
▾ Sranantongo
buskutugrasi
[soort gras dat veel gebruikt wordt voor (Surinaamse) gazons]
-
▾ Sranantongo
buskutugrasi
[soort gras dat veel gebruikt wordt voor (Surinaamse) gazons]
-
▾ beschuldigen
[ten laste leggen]
-
▾ Javaans
(di)beskuwel, (di)beswel
[van iets beticht zijn, zwart gemaakt]
-
▾ Negerhollands
beskuldig, beskyldig
[ten laste leggen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beskuldig (old 1776), beskyldig (Hesseling 1905: 213)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 213)
-
▾ Javaans
(di)beskuwel, (di)beswel
[van iets beticht zijn, zwart gemaakt]
-
▾ beschut
[beveiligd, beschermd]
-
▾ Sranantongo
biskotu
[veilig]
-
▾ Sranantongo
biskotu
[veilig]
-
▾ beschutten
[beschermen]
-
▾ Deens
beskytte
[beschermen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: ETYMOLOGI: fra nedertysk beschutten, beschudden 'dække til, lukke inde, beskytte'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beskytte
[beschermen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, av sm o s eng. shut, 'lukke'; FuT: von mnd. beschutten, eigentlich 'das wasser aufdammen', zu mhd. schuz, 'damm, wehr gegen das wasser', wozu auch mhd. schützen, mnd. holl. schutten, 'einschliessen, verhindern'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
beskydda
[beschermen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beskydda; av lågty. beschüdden med samma bet., eg. 'kasta upp en vall'; jfr ty. Schutt 'grus(hög)'; jfr skydda
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beskytte
[beschermen]
-
▾ besef
[inzicht]
-
▾ Duits
Besef
†verouderd
(dialect)
[inzicht]
status: ontlening onzeker
etymologie: Foerste: Das Wort war meinem älteren Gewährsleuten aus Bunde, Holthusen und Emden noch bekannt. Schlüter: nur in Gronau.
bron: Foerste 1938 Kremer 1998 Schlüter 1952 (Kremer 98, Foerste, Schlüter)
-
▾ Papiaments
besef
[inzicht]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.16
bron: Ewijk 1875 (Ewijk)
-
▾ Duits
Besef
†verouderd
(dialect)
[inzicht]
-
▾ beseffen
[goed begrijpen]
-
▾ Duits
beseffen
†verouderd
(dialect)
[begrijpen, bedenken]
-
▾ Duits
beseffen
†verouderd
(dialect)
[begrijpen, bedenken]
-
▾ besefloos
[zonder bewustzijn, zonder gevoel]
-
▾ Duits
beseffelôs, beßeflôs, seffeloos
(dialect)
[zonder bewustzijn]
-
▾ Duits
beseffelôs, beßeflôs, seffeloos
(dialect)
[zonder bewustzijn]
-
▾ beslaan
[bekleden, bedekken met iets; een paard voorzien van hoefijzers]
-
▾ Deens
beslå
[(met) metaalbeslag versieren, bekleden; een paard van hoefijzers voorzien; van geld voorzien; (zeil) oprollen rond de ra]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: fra mnt. beslan,
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
beslae
[een paard voorzien van hoefijzers]
-
▾ Noors
beslå
[(met) metaalbeslag versieren, bekleden, bedekken; (zeil) oprollen rond de ra; voorzien van]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. beslân; BO: av slå, etter lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Zweeds
beslå
[(met) metaalbeslag versieren; bekleden, bedekken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. besla; av lågty. beslan med samma bet.; se 2slå
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beslå
[(met) metaalbeslag versieren, bekleden; een paard van hoefijzers voorzien; van geld voorzien; (zeil) oprollen rond de ra]
-
▾ beslag
[beslaglegging, inname van goederen van rechtswege]
-
▾ Indonesisch
beslah
[beslaglegging, confiscatie]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membeslah = confisceren; beslahan = gearresteerd
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
besla, beslah, beslè
[in arrest genomen (goederen)]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: dibeslè = in belag genomen
bron: Chaer 1976 (CHAER)
-
▾ Javaans
(di)beslah
[in arrest genomen (goederen)]
-
▾ Menadonees
beslak, bèslak, bèslah
[beslag op goederen]
-
▾ Papiaments
beslag
[in arrest genomen goederen]
status: ontlening onzeker
etymologie: pone beslag riba un kos (beslag leggen op iets)
bron: (Joubert PN)
-
▾ Soendanees
bĕslag
[beslaglegging]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: dibeslag=iemand op wiens bezittingen beslag gelegd wordt
bron: Coolsma 1913 (Cool1913)
-
▾ Indonesisch
beslah
[beslaglegging, confiscatie]
-
▾ beslag
[mengsel van meel en vloeistof]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1401-1450;
thema: consumptie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Madoerees
bisla
[mengsel van meel en vloeistof]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ēmbisla, abisla (Bangkalan: misla) = op iets beslag leggen
bron: Kiliaan 1904 (KIL)
-
▾ Madoerees
bisla
[mengsel van meel en vloeistof]
-
▾ beslag
[metalen onderdelen waarmee iets belegd of omsloten wordt]
-
▾ beslissen
[besluiten]
-
▾ Duits
beslissen
(dialect)
[besluiten]
status: ontlening onzeker
etymologie: Heute ist das adj. part. beslist "beigelegt, bestimmte" im Krh. und Reiderl. noch bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Fries
beslissen
[besluiten]
-
▾ Duits
beslissen
(dialect)
[besluiten]
-
▾ beslissing
[wat besloten is, besluit]
-
▾ Fries
beslissing
[wat besloten is, besluit]
-
▾ Fries
beslissing
[wat besloten is, besluit]
-
▾ beslist
[vast en zeker]
-
▾ Berbice-Nederlands
baliste
[vast en zeker]
-
▾ Duits
beslist
(dialect)
[vast en zeker]
status: ontlening onzeker
etymologie: Heute ist das adj. part. beslist "beigelegt, bestimmte" im Krh. und Reiderl. noch bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Fries
beslist
[vast en zeker; vastberaden]
-
▾ Javindo
beslis
[vast en zeker]
-
▾ Berbice-Nederlands
baliste
[vast en zeker]
-
▾ beslommeren
[belemmeren, verwarren, bekommeren]
-
▾ Duits
beslummert
[uitzichtloos]
-
▾ Duits
beslummert
[uitzichtloos]
-
▾ beslommernis
[(gewest.) beslommering]
-
▾ Duits
Beslummernis
(dialect)
[treurnis, treurige toestand; zwaar werk]
status: ontlening onzeker
etymologie: Dies Wort ist heute in Emden, Krh. und Reiderl. noch sehr bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
Beslummernis
(dialect)
[treurnis, treurige toestand; zwaar werk]
-
▾ besloten
[met een sloot omringen]
-
▾ Russisch
bešlót
[sloot, greppel aan de rand van de weg; waterreservoir]
status: ontlening onzeker
etymologie: Lehnwort, vgl. mnd. besloten 'mit einer sloote (einem Graben) versehen' (Schiller-Lübben 1,275), mnd. slôt 'tiefer Graben', ndl. sloot (daselbst IV 248).
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Russisch
bešlót
[sloot, greppel aan de rand van de weg; waterreservoir]
-
▾ besluit
[beslissing; (verouderd) wat iets insluit of afsluit]
-
▾ Ambons-Maleis
besloit, surat besloit
[beslissing]
-
▾ Atjehnees
béseulòt
[beslissing]
-
▾ Boeginees
bissilôí
[beslissing]
-
▾ Deens
til beslut
†verouderd
[ter afsluiting]
-
▾ Indonesisch
beslit
[akte van aanstelling; officiële beslissing]
-
▾ Javaans
beslit
[beslissing]
-
▾ Keiëes
besloi
†verouderd
[beslissing van regering of bestuur waardoor een hoofd zijn officiële aanstelling krijgt]
-
▾ Kupang-Maleis
besloit, surat besloit
[beslissing]
-
▾ Madoerees
bīslīt, bislīt
[beslissing van de regering of het bestuur; akte van aanstelling of bevestiging]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ēmbislīdi, mislīdi, abīslīdi = een aanstellingsbrief aan iemand geven, abislīt = met een besluit
bron: Kiliaan 1904 (ASIS, KIL)
-
▾ Makassaars
bassilôí
[officiële beslissing (bijv. aanstellings- of overplaatsingsbesluit)]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
besloit, surat besloit
[beslissing]
-
▾ Minangkabaus
bisuluik
[beslissing]
-
▾ Muna
bisiloi
[akte van aanstelling]
-
▾ Noors
til beslutt
†verouderd
[ter afsluiting]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. beslût
bron: NROi (NROi)
-
▾ Soendanees
bisluwit
[beslissing]
-
▾ Sranantongo
bosroiti
[beslissing]
-
▾ Ternataans-Maleis
besloit, surat besloit
[beslissing]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
besluit
[regeringsbesluit]
<via Afrikaans>
-
▾ Zweeds
beslut
[beslissing]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: delbeslut, skattebeslut
etymologie: före 1520; fornsv. beslut; av lågty. beslut med samma bet.; till besluta
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Ambons-Maleis
besloit, surat besloit
[beslissing]
-
▾ besluiten
[beslissen]
-
▾ Deens
beslutte
[beslissen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk besluten 'lukke af, lukke inde, beslutte'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beslutte
[beslissen, bepalen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, eg 'avslutte'; FuT: eigentlich 'abschliessen, beenden', von mnd. beslûten (holl. besluiten)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
bosroiti
[beslissen]
-
▾ Zweeds
besluta
[beslissen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: beslutanderätt
etymologie: före 1520; fornsv. besluta; av lågty. besluten med samma bet.; jfr 1sluta
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beslutte
[beslissen]
-
▾ besmettelijk
[ziektekiemen overbrengend]
-
▾ Sranantongo
besmètelijk
[ziektekiemen overbrengend]
-
▾ Sranantongo
besmètelijk
[ziektekiemen overbrengend]
-
▾ besmettelijke ziekte
[aanstekelijke ziekte]
-
▾ Chinees
chuanranbing
[aanstekelijke ziekte]
<via Japans>
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Van jap. densenbyo, besmettelijk+ziekte
bron: Kuiper 1993 (Kuiper)
-
▾ Japans
densenbyō
[aanstekelijke ziekte, lett. besmetten(de) ziekte]
datering: 1793 (1751-1800)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
bron: Kuiper 1993 (Kuiper, 129)
-
▾ Chinees
chuanranbing
[aanstekelijke ziekte]
<via Japans>
-
▾ besmetten
[ziektekiemen overbrengen; bevuilen]
-
▾ Deens
besmitte
[vies maken; ziek maken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk besmitten 'snavse til, plette' afl. af smitte 'snavs, snavset plet' (jf. vb. smitte)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
besmitte
[vies maken, bezoedelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: BO: fra lty, 'tilsøle'; FuT: mnd. bswsmitten, 'besudeln, beschmutzen', mnty. besmitten, siehe smitte.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
besmèt
[ziektekiemen overbrengen]
-
▾ Deens
besmitte
[vies maken; ziek maken]
-
▾ besnijden
[door snijden vormen, bewerken]
-
▾ Negerhollands
besni
[door snijden vormen, bewerken]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: old 1776: onbesneden = die no ka besni
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Negerhollands
besni
[door snijden vormen, bewerken]
-
▾ besnijding
[besnijdenis]
-
▾ Negerhollands
besniing
[besnijdenis]
-
▾ Negerhollands
besniing
[besnijdenis]
-
▾ besparen
[bezuinigen; iemand sparen]
-
▾ besparing
[bezuiniging]
-
▾ Deens
besparelse
[bezuiniging]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: ETYMOLOGI: verbalsubstantiv til ældre bespare 'spare op, spare' ¯ efter tysk el. nedertysk besparen afl. af sparen (jf. spare)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
besparelse
[bezuiniging]
-
▾ Deens
besparelse
[bezuiniging]
-
▾ bespieden
[beloeren]
-
▾ bespoedigen
[spoediger doen plaatsvinden]
-
▾ Fries
bespoedigje
[spoediger doen plaatsvinden]
-
▾ Fries
bespoedigje
[spoediger doen plaatsvinden]
-
▾ bespottelijk
[bespotting verdienend; belachelijk]
-
▾ Fries
bespotlik
[bespotting verdienend; belachelijk]
-
▾ Fries
bespotlik
[bespotting verdienend; belachelijk]
-
▾ bespotten
[de spot drijven, met iemand of iets spotten]
-
▾ Negerhollands
bespot
[de spot drijven, met iemand of iets spotten]
-
▾ Negerhollands
bespot
[de spot drijven, met iemand of iets spotten]
-
▾ besprek
[(verouderd) afspraak]
-
▾ besprenkelen
[druppels strooien over, een beetje nat maken]
-
▾ Negerhollands
bespringel, besprengel, bǝsprinǝl
[druppels strooien over, een beetje nat maken]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bespringel, besprengel (old 1776), bespringel (Hesseling 1905), bǝsprinǝl (djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Negerhollands
bespringel, besprengel, bǝsprinǝl
[druppels strooien over, een beetje nat maken]
-
▾ bespuiten
[tegen iets spuiten]
-
▾ Deens
besprøjte
[tegen iets spuiten]
-
▾ Deens
besprøjte
[tegen iets spuiten]
-
▾ bespuwen
[spugen op; overgeven op]
-
▾ best
[overtreffende trap van goed]
-
▾ Berbice-Nederlands
besti
[overtreffende trap van goed]
-
▾ Negerhollands
best, bes
[overtreffende trap van goed]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: best (Magens 1770, old1776), bes (djdj1926)
bron: Magens 1770 (Magens 1770, old1776, djdj1926)
-
▾ Papiaments
bèst
[grote inspanning]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
etymologie: hasi bo best (doe je best)
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
besi
[zijn best doen; het beste]
datering: 1783 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Schumann 1783 Smith 1987 (Woordenlijs S-N, Schu, Fo, Smith)
-
▾ Berbice-Nederlands
besti
[overtreffende trap van goed]
-
▾ bestaan
[existeren]
-
▾ Deens
bestå
[existeren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af stå efter nedertysk bestân
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bestaan
[existeren]
-
▾ Noors
bestå
[existeren; samengesteld zijn uit; slagen voor (examen)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av stå, etter lty
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bestå
[existeren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bestanda, besta; av lågty. bestan med samma bet.; till 2stå
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bestå
[existeren]
-
▾ bestaan
[het zijn, het leven]
-
▾ Fries
bestean
[het zijn, het leven]
-
▾ Fries
bestean
[het zijn, het leven]
-
▾ bestand
[verzamelnaam van al wat op een bepaalde bosgrond groeit; verzameling gegevens]
-
▾ Deens
bestand
[het totale aantal planten of dieren dat zich in een bepaald gebied bevindt]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bestant ¯ verbalsubstantiv til bestân (jf. bestå)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bestand
[verzameling gegevens]
-
▾ Noors
bestand
[voorraad; het totaal aan dieren of planten dat zich in een bepaald gebied bevindt]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: bestant , ty. bestand
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
bestand
[het totale aantal planten of dieren dat zich in een bepaald gebied bevindt]
-
▾ bestand
[opgewassen tegen]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1731-1735;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
bestant
†verouderd
(dialect)
[volhardend, vast, betrouwbaar]
-
▾ Duits
bestant
†verouderd
(dialect)
[volhardend, vast, betrouwbaar]
-
▾ bestanddeel
[component]
-
▾ bestandig, bestendig
[standhoudende; duurzaam, blijvend]
-
▾ Deens
bestandig
[blijvend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bestendich 'varig, bestandig' afl. af bestân 'bestå'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bestandig
[standhoudende; duurzaam, blijvend]
-
▾ Noors
bestandig
[weerbaar tegen chemische afbraak; steeds (weer) blijvend; (verouderd) standhaftig, trouw, houdbaar]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. bestandich, bestendich , ty. bestandig; BO: fra lty, eg. som holder stand, er varig'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
beständig
[blijvend, duurzaam]
datering: 1645 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1645; av lågty. bestendich med samma bet.; jfr ständig
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bestandig
[blijvend]
-
▾ besteder
[iemand die de uitvoering van een werk aan een ander opdraagt]
-
▾ Duits
Bestäter, Bestätter, Warenbestäter,
[expediteur]
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: ndl. besteder (auch in Niedersachsen brem. wb. 4, 1015), ist den Rhein hinauf nach Südwestdeutschland vorgedrungen Diefenbach-Wülcker
bron: Grimm 1854-1971 (Grimm)
-
▾ Duits
Bestäter, Bestätter, Warenbestäter,
[expediteur]
-
▾ bestek
[plan; positiebepaling van een schip]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1514;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bestik
[berekening van de positie van een schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk bestek afl. af besteken 'afstikke, afgrænse' afl. af steken (jf. stikke), OOD: fra holl. bestek (ty. besteck), vbs. til besteken, afstikke, afgrænse, bestemme)
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD, Arnesen)
-
▾ Duits
Besteck
(dialect)
[bepaalde afmeting, maat bij het graven van turf]
datering: 1628 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: Beckmann: Heute noch in der Sprache der Maurer und Zimmerleute gebräuchlich
bron: Foerste 1938 (Foerste, Beckmann)
-
▾ Fins
pestikki
[koersbepaling]
<via Zweeds>
-
▾ Fries
bestek
[plan; positiebepaling van een schip]
-
▾ Indonesisch
besték
[bouwspecificaties]
-
▾ Noors
bestikk
[berekening van de positie van een schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: NROi: holl. bestek , ty. bestech; nederl. vbsubst. til besteken avgrense; BO: fra nederl, eg 'stake opp, avgrense"
bron: NROi (NROi, NOBi; BO, Arnesen)
-
▾ Russisch
bešték
†verouderd
[bouwplan voor een schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bestek. Schriftelijke verzameling van de voornaamste afmetingen van het schip en zijne zanienstellende delen , van de bewapening, enz. enz. Het bestek maakt dus deel uit van het ontwerp. T. In schrift opgemaakte berekening van al de deelen, waaruit een schip zal moeten bestaan en van de aan te wenden kosten, v. L. Russ. besteh V., verouderd certež, razmer, model' (plan, afmeting, model).
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Zweeds
bestick
[bouwplan voor een schip; berekening van de positie van een schip]
datering: 1693 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: SAOB: bestickföring: reconstructie van koers v.e. schip (1877); bestickpunkt: cirkel op kaart met vaarroute schip; bestickräkning: opmaken van bestek; besticksättning: constructie op de zeekaart waardoor men bepaalt welke punten bevaren zijn; besticktabell: tabel die gebruikt wordt bij het opmaken van bestek; bestickskorrektion: corrigeren van een foutief bestek
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1693; av nederl. bestek med samma bet., till besteken 'begränsa; bestämma'
bron: SAOB 1898 (SAOB; NEO)
-
▾ Deens
bestik
[berekening van de positie van een schip]
-
▾ bestek
[eetgerei]
-
▾ Noors
bestikk
[etui voor gereedschap; (etui voor) mes, lepel en vork]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra ty, av bestecken, 'stikke (inn i noe annet)'; FuT: von nd. besteck, eigentlich 'das worin etwas gesteckt wird'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Noors
bestikk
[etui voor gereedschap; (etui voor) mes, lepel en vork]
-
▾ bestekamer
[salon; wc]
-
▾ Amerikaans-Engels
best room
(dialect)
[salon]
-
▾ Deens
bedstestue
[salon]
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Arnesen p. 25: Det samme gjør nederlendernes "bestekamer" (Franck-Wijk_ som høyst sannsynlig var mønsteret for vår "bestestue"
bron: Arnesen (Arnesen)
-
▾ Noors
bestestuen, besteværelset
[salon]
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Arnesen p. 25: Det samme gjør nederlendernes "bestekamer" (Franck-Wijk_ som høyst sannsynlig var mønsteret for vår "bestestue"
bron: Arnesen (Arnesen)
-
▾ Papiaments
de beste
†verouderd
[wc]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.17
bron: Ewijk 1875 (Ewijk)
-
▾ Amerikaans-Engels
best room
(dialect)
[salon]
-
▾ besteken
[aanraken door te steken]
-
▾ Frans
biscoter, bistoquer
(dialect)
[een vrouw beminnen]
datering: 1530 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: abistoker, rabistoquer etc.
etymologie: 1532, Rabelais; orig. incert., p.-ê. métathèse de bistoquer (déb. xvie), « faire l'amour avec (une femme) », lui-même rapproché du flamand besteken « fixer », d'où « parer, orner », d'où « faire des cadeaux » puis « faire la cour », mais ni la forme ni l'évolution sémantique ne sont convaincantes.
bron: Wartburg 1928 (FEW, GRobert)
-
▾ Frans
biscoter, bistoquer
(dialect)
[een vrouw beminnen]
-
▾ bestel
[ordening, regeling]
-
▾ Fries
bestel
[ordening, regeling]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bestèl, bistèl
[ordening, regeling]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbestèl, mbistèl, ngebestèl, ngebistèl = bestellen, bestèlan = bestelling, geleende goederen (bijv. ook profvoetballers van een andere club)
bron: Chaer 1976 (CHAER)
-
▾ Negerhollands
bestel
[beschikking; recht van spreken]
-
▾ Fries
bestel
[ordening, regeling]
-
▾ bestellen
[bezorgen (van brieven); opdracht geven tot levering]
-
▾ Deens
bestille
[bezorgen; boeken; doen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bestellen 'anbringe, anordne, indrette, udrette, befale'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Indonesisch
bestél
[iets laten komen; zending goederen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membestél = een bestelling plaatsen; bestélan = bestelling; postpakket; voetballer die geleend is van een andere club
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
(di)bestèl
[door de post bezorgd]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bestèlan = postpakket, dat wat bezorgd wordt
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Madoerees
abēstellagi
[via de post sturen]
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: afleiding afkomstig van stam 'bestel'
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Madoerees
bēstelan
[postpakket]
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: afleiding afkomstig van stam 'bestel'
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Menadonees
bèstèl
[opdracht geven tot het klaarmaken van kleine versnaperingen]
-
▾ Noors
bestille
[bespreken, boeken; bezig zijn met, (negatief, als bedreiging) doen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. ( ty. ) bestellen
bron: NROi (NROi, NOBi)
-
▾ Papiaments
bestèl
[opdracht geven om te leveren of te zorgen voor]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
bestèl
[opdracht geven om te leveren of te zorgen voor]
-
▾ Surinaams-Javaans
bestèl
[opdracht geven tot levering, reserveren]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbestèl = iets bestellen of reserveren, mbestèli = opsturen, iemand toesturen, mbestèlké = voor iemand bestellen of rserveren of opsturen, bestèlan = wat besteld is, wat gereserveerd is, wat opgestuurd is, pakket(je)
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Zweeds
beställa
[opdracht geven tot levering, reserveren; verzorgen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beställa 'ställa i ordning; uträtta'; av lågty. bestellen med samma bet., urspr. 'omringa; omge'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bestille
[bezorgen; boeken; doen]
-
▾ besteller
[postbezorger]
-
▾ Indonesisch
bestéler
[postbezorger]
-
▾ Indonesisch
bestéler
[postbezorger]
-
▾ bestelling
[het bestelde]
-
▾ Papiaments
bestelling
[het bestelde]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bestelling
[het bestelde]
-
▾ bestemmen
[aanwijzen]
-
▾ Deens
bestemme
[bepalen, beslissen; determineren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bestemmen 'fastsætte, bestemme' afl. af sb. stemme (jf. stemme 'røst' og vb. stemme 'tilkendegive sin mening')
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bestemme (seg)
[bepalen, beslissen; een besluit nemen; determineren; aanzetten (tot iets)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bestemmen , ty. bestimme; BO: fra ty eller lty; FuT: von mnd. bestemmen (holl. bestemmen)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bestämma
[bepalen, beslissen, besluiten]
datering: 1640 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1640; av lågty. bestemmen med samma bet.; besl. med 1stämma3
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bestemme
[bepalen, beslissen; determineren]
-
▾ bestemoer
[grootmoeder]
-
▾ Deens
bedstemor
[grootmoeder]
status: ontlening onzeker
etymologie: PNOE: dannet af bedste bestemt form af bedst + mor efter nederlandsk bestemoeder
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (FuT, PNOE, Arnesen)
-
▾ Noors
bestemor
[grootmoeder]
status: ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. holl. ( nty. ) beste moeder; BO: etter nederl, lty; FuT: = holl. bestemoeder; in now. dial. auch 'besta', 'grossmutter' (vgl. holl. best, bestje, 'mütterchen')
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi Arnesen (NROi; BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Deens
bedstemor
[grootmoeder]
-
▾ bestevaar
[grootvader]
-
▾ Deens
bedstefar
[grootvader]
status: ontlening onzeker
etymologie: dannet af bedste bestemt form af bedst + far efter nederlandsk bestevader
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 Jysk ordbog 1999 Arnesen (PNOE, FuT, Jysk Ordbog, Arnesen)
-
▾ Noors
bestefar
[grootvader]
status: ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. holl. ell. nty. bestevader; e. nederl.; BO: etter nederl, lty; FuT = holl. bestevader
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi Arnesen (NROi, NOBi; BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Deens
bedstefar
[grootvader]
-
▾ bestijgen
[beklimmen; overnemen van troon; paren bij dieren]
-
▾ Deens
bestige
[beklimmen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af vb. stige efter nedertysk bestigen
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bestige
[beklimmen, betreden (van de troon), (het regeren) overnemen; (van een groter mannetjesdier) paren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROI; eft. mnty. bestîgen , ty. besteigen; BO: av stige, etter lty
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Deens
bestige
[beklimmen]
-
▾ bestormen
[belagen, stormlopen]
-
▾ bestraffen
[straffen]
-
▾ Negerhollands
bestraaf, bestraev
[straffen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bestraaf (old 1776), bestraev (Hesseling 1905: 222)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 222)
-
▾ Negerhollands
bestraaf, bestraev
[straffen]
-
▾ bestraffing
[het bestraffen van iemand]
-
▾ Negerhollands
bestraffing
[het bestraffen van iemand]
-
▾ Negerhollands
bestraffing
[het bestraffen van iemand]
-
▾ bestralen
[met radioactieve stralen behandelen]
-
▾ Fries
bestrale
[met radioactieve stralen behandelen]
datering: 1880 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bestraling 1968
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Indonesisch
bestral
[met radioactieve stralen behandelen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: pembestralan = bestraling met röntgen
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Fries
bestrale
[met radioactieve stralen behandelen]
-
▾ bestrekken
[(verouderd) iets uitgeven, besteden; waard zijn]
-
▾ bestrijden
[ontkennen, aanvechten]
-
▾ Deens
bestride
[ontkennen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: 1. fra nedertysk bestriden 'bekæmpe' afl. af sb. strît (jf. strid)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
bestride
[ontkennen, aanvechten]
-
▾ Noors
bestride, bestri
[ontkennen, aanvechten; betalen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bestrîden; mnty., eg. 'bekjempe';; BO: fra lty, eg 'bekjempe'
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Zweeds
bestrida
[ontkennen, aanvechten]
datering: 1732 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1732 i sin nuv. bet.; jfr fornsv. bestridha 'bekämpa'; av lågty. bestriden 'strida emot'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bestride
[ontkennen]
-
▾ bestrijken
[besmeren; onder vuur nemen]
-
▾ Deens
bestryge
[een dekkende laag op iets smeren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af stryge efter nedertysk bestriken
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bestryke
[(militair) een gebied onder vuur houden]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. bestrîken , ty. bestreichen ); BO: etter lty, ty
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Deens
bestryge
[een dekkende laag op iets smeren]
-
▾ besturen
[beheren, leiden]
-
▾ Deens
bestyre
[beheren, leiden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af vb. styre efter nedertysk besturen 'styre, holde tilbage, hindre, indrette, dirigere'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bestyre
[beheren, leiden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. bestüren; egtl. «styre»; BO: av styre, etter lty); FuT: mnd. bestûren, siehe styre.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bestyra
[beheren, leiden]
datering: 1544 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1544; av lågty. bestüren med samma bet.; till styra
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bestyre
[beheren, leiden]
-
▾ bestuur
[lichaam dat de dagelijkse gang van zaken bij een instelling of bedrijf leidt]
-
▾ Duits
Bestüür
†verouderd
(dialect)
[regering, leiding, opzicht; regeling]
status: ontlening onzeker
etymologie: Schlüter: Auch in den dt. Maa. verbr.: BrWb, Im Mnd. als Fremdwort (L-B. 1, 255)
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Engels
bestuur
[regering]
<via Afrikaans>
datering: 1885 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du.; = government, f. besturen to govern.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Fries
bestjoer
[lichaam dat de dagelijkse gang van zaken bij een instelling of bedrijf leidt]
-
▾ Indonesisch
bestir
[lichaam dat de dagelijkse gang van zaken bij een instelling of bedrijf leidt]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bestir
[leiding van een voetbalclub]
-
▾ Noors
bestyr
[werkzaamheid; opschudding, beroering]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty.; til bestyre; bet. 2 av styr
bron: NROi (NOBi, NROi)
-
▾ Sranantongo
bestúr
[lichaam dat de dagelijkse gang van zaken bij een instelling of bedrijf leidt]
-
▾ Surinaams-Javaans
bestir
[lichaam dat de dagelijkse gang van zaken bij een instelling of bedrijf leidt]
<via Sranantongo>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bestuur
[overheid, bestuurslichaam]
<via Afrikaans>
-
▾ Duits
Bestüür
†verouderd
(dialect)
[regering, leiding, opzicht; regeling]
-
▾ bestuurder
[iemand die bestuurt]
-
▾ Fries
bestjoerder
[iemand die bestuurt; leidinggevende]
-
▾ Fries
bestjoerder
[iemand die bestuurt; leidinggevende]
-
▾ bestuurscollege
[uitvoerend bestuursorgaan op de Nederlandse Antillen]
-
▾ Papiaments
Bestuurscollege
[uitvoerend bestuursorgaan op de Nederlandse Antillen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
Bestuurscollege
[uitvoerend bestuursorgaan op de Nederlandse Antillen]
-
▾ betalen
[schulden voldoen]
-
▾ Berbice-Nederlands
bital(i)
[schulden voldoen]
-
▾ Deens
betale
[schulden voldoen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk betalen af talen 'tælle, betale, fortælle'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Engels
betall
†verouderd
[voldoen, vereffenen]
datering: 1630 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. Du. betal-en to pay: used in Eng. in 17th c.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Frans
pètale
(dialect)
[schulden voldoen]
-
▾ Fries
betelje: immen eat betelle sette
[iemand iets betaald zetten]
-
▾ Negerhollands
betaal, bǝtāl, bitāl, betael
[schulden voldoen; betaling]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: betaal (old1776), bǝtāl, bitāl (djdj1926), betael (Hesseling 1905: 197). old 1776: ik wil daar geen vergelding voor = mi no mankeer betaal voor die. bitālǝ (djdj 1926) alleen in de betekenis van betaling. old 1776 ook: gie loon (= betalen)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old1776, djdj1926, Hesseling 1905: 197)
-
▾ Noors
betale
[schulden voldoen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty betalen, av talen, 'telle, betale'; FuT: von mnd. betalen, eigentlich '(geld) auszahlen'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Singalees
batā
[onderhoudstoelage]
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: zie woordenlijst pp. 67-86
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Xhosa
bhatala
[schulden voldoen]
<via Afrikaans>
-
▾ Zoeloe
-bhadal-
[schulden voldoen]
<via Afrikaans>
-
▾ Zweeds
betala
[schulden voldoen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: betalkurs, avbetala, inbetala, underbetala
etymologie: före 1520; fornsv. betala; av lågty. betalen med samma bet., till tal 'antal; siffertal'; jfr tal, tala
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Berbice-Nederlands
bital(i)
[schulden voldoen]
-
▾ betaling
[het voldoen van schulden]
-
▾ Ambons-Maleis
bataling
[het voldoen van schulden]
-
▾ Negerhollands
betaaling
[het voldoen van schulden]
-
▾ Ambons-Maleis
bataling
[het voldoen van schulden]
-
▾ betamelijk
[gepast]
-
▾ Fries
betaamlik
[gepast]
-
▾ Fries
betaamlik
[gepast]
-
▾ betamen
[behoorlijk zijn]
-
▾ Fries
betame
[behoorlijk zijn, passen, voegen]
-
▾ Fries
betame
[behoorlijk zijn, passen, voegen]
-
▾ betekenen
[van betekenis zijn; aanduiden]
-
▾ Deens
betegne
[van betekenis zijn; beschrijven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: ETYMOLOGI: afl. af tegn efter nedertysk betekenen 'betegne, betyde'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
betekenje
[van betekenis zijn; aanduiden]
-
▾ Noors
betegne
[aanduiden; karakteriseren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av tegn, etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
beteckna
[aangeven, aanduiden; staan voor; karakteriseren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; av lågty. betekenen med samma bet.; jfr teckna
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
betegne
[van betekenis zijn; beschrijven]
-
▾ beter
[vergrotende trap van goed]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Aucaans
betee
[vergrotende trap van goed]
-
▾ Berbice-Nederlands
betre
[vergrotende trap van goed; beteren]
-
▾ Negerhollands
bēter, bētǝ', bētu, bētē, beeter
[vergrotende trap van goed]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beeter (Magens 1770, old 1776), bēter, bētǝ', bētu, bētē (djdj 1926). old 1776, ook: meer beter
bron: Magens 1770 (Magens 1770, old 1776, djdj1926)
-
▾ Saramakkaans
betè
[vergrotende trap van goed]
-
▾ Sranantongo
betre
[vergrotende trap van goed; herstellen; houden van]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Blanker 2005 Focke 1855 (Woordenlijst S-N, Schu, Fo, Prisma S-N 2005)
-
▾ Aucaans
betee
[vergrotende trap van goed]
-
▾ beteren
[beter worden]
-
▾ Sranantongo
betre
[genezen]
-
▾ Sranantongo
betre
[genezen]
-
▾ beteuterd
[onthutst]
-
▾ Deens
betuttet
[onthutst]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bedud egl. perf.ptc. af bedutten 'forbløffe, forvirre, gøre dum' besl.m. dutte 'dum fjantet kvinde', doten 'være tåbelig'. FuT: stammt aus dem nd., woher es erst in neuerer zeit gekommen ist: westfläm. "betutterd", holl "beteuterd" (verlegen), part. von holl. "beteuteren" (verwirren). Diese verben sind von einem substantivstamm mit der bedeutung "spitze, schnauze" abgeleitet: holl "tuit". Jessen: Ouddeens of Nederduits, maar Jessen is niet zeker hierva
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 Jessen 1883 (PNOE, FuT, Jessen)
-
▾ Fries
beteutere
[onthutst]
-
▾ Noors
betuttet, betutta
[onthutst]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; fra ty eller lty; FuT: stammt aus dem nd., woher es erst in neuerer zeit gekommen ist: westfläm. betutterd, holl. beteutert, 'verlegen', part. von holl. beteuteren, 'verwirren'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT:)
-
▾ Deens
betuttet
[onthutst]
-
▾ beting
[gestel tot het vastleggen van trossen]
-
▾ Deens
beding, bedding
†verouderd
[gestel tot het vastleggen van trossen]
status: ontlening onzeker
etymologie: FuT: norw. beiting und schw. beting in der letzteren bedeutung, von holl. nd. beting, OOD: vist efter nt. holl. beting, ankerbedding; besl. m. III. Bede;
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (FuT, OOD)
-
▾ Noors
beiting
†verouderd
[zware door het dek stekende bolder die op de kielbalk steunt, voor anker- of sleeptros]
-
▾ Russisch
bétency
[toestel voor het heffen van een anker op een boot]
status: ontlening onzeker
etymologie: Olon. Kulik. Wohl aus ndl. beting, pl. betings, wozu unter bíteng.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Russisch
bíteng
[gestel tot het vastleggen van trossen]
datering: 1701-1725 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndl. beting, dass., s. Meulen 30 ff. Zur Sache s. Falk WS. 4,47. Vgl. auch bétency. uit VdMeulen: B e t i n g , scheepsterm: toestel bestaande uit twee sterke staanders met dwarsbalk, dienende om er het ankertouw of de kabelketting aan vast te maken. Russ. biteng, zie Zee- en Scheepst. 30. In Archangel bitven' en bitvennica (Podvysockij). Ookindeplur. bitengi naar de beide betingstijlen. In Olonec bétency uit de ndl. plur. betings (Kūlikovskij). In Peters tijd nog béting, zie het citaat bij Smirnov 60 uit de Morsk. Ust. 396 (a°. 1720): (Šchipor) v brosanii i vynimanii jakorja povinen byt' pri betinge ((De schipper) moet bij het werpen en lichten van het anker bij de beting zijn). Šiškov (a°. 1795) kent reeds de plur. bitengi. VdMeulen 1909:Beting. De beting is een zwaere dwarsbalk, die dwarsscheeps staet: hier men de kabels aen belegt. A\ . Ren dikke en swaare dwarsbalk, daar men de kaabels aan belegt, anders genaamd beetingbalk. WiNsoii. Wat W. en Wix.sou. beting noemen , is eigenlijk maar een onderdeel van het geheele toestel, n.J. de zoogen. betingbalk, liet Ned. Wdb. Leceft van de betinü" de volgende definitie: benaming van een toestel, bestaande uit twee sterke staanders, gekruist door een z ware n van achteren daar tegenaan liggenden balk; het toestel dient om er het aukertouw of den kabelketting aan vast te maken, als men ten anker ligt betingbalk, de dwarsbalk aan de beting betingstijl, elk der beide staanders van de beting. Terwijl W. en WINSOU. de betingbalk voor het gewichtigste deel houden en daarnaar liet heele toestel noemen, vindt .. daarentegen de betingstijlen de hoofdzaak van de beting, z. T. op beting en betingstijlen. Eigenaardig nu is het te zien, hoe ook de Russen beurtelings in den betingbalk en in de betingstijlen het voornaamste deel gezien hebben. Rnss. bíleny beteekent volgens V. en A.: tolstye vertikal'nye brus'ja, (dikke vertikale balken), dus m. a. w. de beide betingstijlen, V. geeft daarom ook de plur. bltenyi, terwijl D.'s verklaring van bitem/ daarentegen aanvangt met de woorden: leza c ij brus, vrublenyj v dve brevencatyja stójki (liggende balk, ingehouwen in twee uit balken bestaande stijlen); I). ziet dus evenals W. en WIM sou. in de betingbalk het gewichtigste. De Russen hebben ook afzonderlijke benamingen voor de onderdoelen van de beting, doch deze zijn uit het Lngelsch, hoewel als eerste lid der samenstelling steeds het aan het IToll, ontleende bíleny gebleven is, n.1. bíleny krdspis, ling. cross-piece of the bit, lioll. betingbalk, bilenyboll, Eng. bit-bolt, lioll. betingbout (vgl. W.: betingbouts zijn korte ijzcre staven, welke in de betingbalck gestoocken werden tegen 't afwippen en ontslippen van het touw), en bílenystanders , Eng. standard of the bit, lioll. betingknie (vgl. YViMsou.: beetingknie, de knie daar de beetingbalk op rust). Bij 1). ontbreken deze samenstellingen, In Archangel zijn voor Russ. bíleny de vormen Inleen, bilcennica in omloop.
bron: Meulen 1959 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1959, VdMeulen 1909)
-
▾ Zweeds
beting
[voorziening op het voordek van een schip voor het beslaan van (anker)trossen of kabels]
datering: 1551 (1551-1600)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1551; av lågty. el. nederl. beting med samma bet.; trol. besl. med äldre sv. bette 'tvärbalk', till 1bita
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
beding, bedding
†verouderd
[gestel tot het vastleggen van trossen]
-
▾ betogen
[trachten aan te tonen]
-
▾ Fries
betoge
[trachten aan te tonen]
-
▾ Fries
betoge
[trachten aan te tonen]
-
▾ betoger
[demonstrant]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
betoger
[demonstrant]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
betoger
[demonstrant]
<via Afrikaans>
-
▾ beton
[bouwmateriaal]
-
▾ Indonesisch
beton
[bouwmateriaal]
-
▾ Jakartaans-Maleis
beton
[bouwmateriaal]
-
▾ Javaans
pleton
[bouwmateriaal]
-
▾ Madoerees
bētton
[bouwmateriaal]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: abēttone = iets met beton verstevigen
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Makassaars
batông
[havenkade]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
beton
[bouwmateriaal; stenen muur]
-
▾ Minangkabaus
beton
[bouwmateriaal]
-
▾ Papiaments
betòn
[bouwmateriaal]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: betòn armá (gewapend beton)
bron: (Joubert PN)
-
▾ Surinaams-Javaans
béton
[bouwmateriaal]
-
▾ Indonesisch
beton
[bouwmateriaal]
-
▾ betrachten
[in acht nemen]
-
▾ Deens
betragte
[beschouwen, bekijken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: nedertysk betrachten 'tage under overvejelse' ¯ afl. af trachten (jf. tragte (efter))
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
betrakte
[beschouwen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, 'overveie, spekulere på'; FuT; von mnd. betrachten, 'betrachten, denken an, streben nach'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
betrakta
[beschouwen; aanschouwen, nadrukkelijk bekijken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. betrakta 'betrakta; överväga; tänka på'; av lågty. betrachten 'ta i övervägande'; jfr trakta
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
betragte
[beschouwen, bekijken]
-
▾ betrappen
[de bedrijver van iets kwaads verrassen]
-
▾ Fries
betraapje
[de bedrijver van iets kwaads verrassen]
-
▾ Petjoh
bepekken
[de bedrijver van iets kwaads verrassen]
status: ontlening onzeker ; hybride
etymologie: samenstelling van betrappen en ontdekken
bron: Cress 1998 (Cress)
-
▾ Fries
betraapje
[de bedrijver van iets kwaads verrassen]
-
▾ betreden
[bewandelen]
-
▾ Deens
betræde
[op iets lopen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk betreden afl. af træde
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
betrêdzje
[de voet zetten op]
-
▾ Noors
betre, betrede
[op iets lopen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty
bron: NROi (BO; NROi)
-
▾ Deens
betræde
[op iets lopen]
-
▾ betrekkelijk
[in verband staande met]
-
▾ Fries
betreklik
[in verband staande met]
-
▾ Fries
betreklik
[in verband staande met]
-
▾ betrekkelijkheid
[het betrekkelijk-zijn]
-
▾ Fries
betreklikheid
[het betrekkelijk-zijn]
-
▾ Fries
betreklikheid
[het betrekkelijk-zijn]
-
▾ betrekken
[ontbieden, laten komen, kopen bij (van handelswaren)]
-
▾ Fries
betrekke
[ontbieden, laten komen, kopen bij (van handelswaren)]
-
▾ Fries
betrekke
[ontbieden, laten komen, kopen bij (van handelswaren)]
-
▾ betrekking
[werkkring]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1866;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Petjoh
betrekking
[werk in dienstverband, vaste baan]
-
▾ Petjoh
betrekking
[werk in dienstverband, vaste baan]
-
▾ betrouwbaar
[te vertrouwen]
-
▾ Fries
betrouber
[te vertrouwen]
-
▾ Fries
betrouber
[te vertrouwen]
-
▾ betrouwd
[vertrouwd]
-
▾ Fries
betroud
[vertrouwd]
-
▾ Fries
betroud
[vertrouwd]
-
▾ betrouwen
[vertrouwen, toevertrouwen]
-
▾ Fries
betrouwe
[vertrouwen, toevertrouwen]
-
▾ Negerhollands
betrouw, bitróu
[vertrouwen, toevertrouwen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: betrouw (old1776), bitróu (djdj1926)
etymologie: old 1776: ontkennende vorm = no voor betrouw, mi no betrouw em
bron: Josselin 1926 (old1776, djdj1926)
-
▾ Noors
betro
[toevertrouwen; in vertrouwen meedelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av tro, etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Fries
betrouwe
[vertrouwen, toevertrouwen]
-
▾ betrouwen
[het vertrouwen]
-
▾ Fries
betrouwen
[het vertrouwen]
-
▾ Fries
betrouwen
[het vertrouwen]
-
▾ betten
[bevochtigen]
-
▾ Papiaments
bèt
(dialect)
[bevochtigen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bèt
(dialect)
[bevochtigen]
-
▾ betuigen
[te kennen geven, uitdrukkelijk verklaren]
-
▾ Fries
betúgje
[te kennen geven, uitdrukkelijk verklaren]
-
▾ Negerhollands
betug
[te kennen geven, uitdrukkelijk verklaren]
-
▾ Zweeds
betyga
[verklaren, verzekeren, attesteren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. betygha; av lågty. betügen med samma bet., till tügen 'intyga', till tüch, tüge 'vittne; intyg'; jfr intyga, övertyga
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Fries
betúgje
[te kennen geven, uitdrukkelijk verklaren]
-
▾ beu
[zat]
-
▾ Fries
beu
[zat]
-
▾ Fries
beu
[zat]
-
▾ beugel
[ijzeren ring]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1339-1345;
thema: plantenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Engels
boul, bool
†verouderd
[gebogen vorm, in het bijzonder om iets vast te pakken]
datering: 1513 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: perh. a. MDu. boghel or MLG. bogel (mod.Du. beugel, Ger. bƒgel) bow, hoop, ring, f. stem of OTeut. *beugan to bend, bow.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Russisch
búgel'
†verouderd
[ijzeren ring]
status: ontlening onzeker
etymologie: Beugel. Beugel is een ring of rond ijser. WiMscii. Op een schip dient de beugel, zooals T. 'zegt: om twee of meer voorwerpen aaneen te verbinden. Russ. báyel, cercle. De beugels, die de samenstellende deelen der masten verbinden heeten lluss. bayel na maciach \. , J., cercle de mat; zoo heeft J. nog: bayel dl ja lisel spillov {lisel spirty nit Holi. lijzeilspieren), cercle de bouteliors, bayel na rul/a (r u l uit lioll. roer), cercle de gouvernail, bayel na spile {spi l uit lioll. spil), cercle de cabestan, enz.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Schots
bool, boull
[gebogen vorm, in het bijzonder om iets vast te pakken; iemand met o-benen]
datering: 1451-1500 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ww. voorzien van een beugel (17); boolie, bowlie (gebogen 19-); boolie-backit (gebocheld; met ronde schouders 19-); bowly-legged (met o-benen 20-); bool-horned (met gebogen hoorns; van pers. koppig 1a18-e20)
etymologie: nME boule, MDu boghel
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Engels
boul, bool
†verouderd
[gebogen vorm, in het bijzonder om iets vast te pakken]
-
▾ beugelbal
[bal waarmee het beugelspel gespeeld werd; klosspel]
-
▾ Kroatisch
beughelball
[oude Nederlandse sport met een houten kogel en een houten knuppel]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Kroatisch
beughelball
[oude Nederlandse sport met een houten kogel en een houten knuppel]
-
▾ beuglijn
[hoofdlijn van een bepaald vistuig (beug)]
-
▾ Duits
Böchlien
†verouderd
(dialect)
[hengellijn bij de zeehengelvisserij]
-
▾ Duits
Böchlien
†verouderd
(dialect)
[hengellijn bij de zeehengelvisserij]
-
▾ beuk
[schip van een kerk]
-
▾ Frans
bogge
†verouderd
(dialect)
[schip van een kerk]
-
▾ Frans
bogge
†verouderd
(dialect)
[schip van een kerk]
-
▾ beuken
[hard slaan]
-
▾ Frans
bôkî
(dialect)
[afrossen; volstoppen, inwikkelen]
-
▾ Petjoh
beuken
[hard slaan]
-
▾ Zweeds
boka
[ijzer in kleine stukken verdelen zodat het in de oven past]
datering: 1545 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1545; av lågty. boken 'bulta'; besl. med böka
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Frans
bôkî
(dialect)
[afrossen; volstoppen, inwikkelen]
-
▾ beuken
[(van) beukenhout]
-
▾ Frans
beûkine
(dialect)
[bos van sterke takken]
-
▾ Frans
beûkine
(dialect)
[bos van sterke takken]
-
▾ beukenhout
[hout van de beuk]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
beukenhout
[(hout van) op de beuk lijkende boomsoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
beukenhout
[(hout van) op de beuk lijkende boomsoort]
-
▾ beul
[scherprechter]
-
▾ Fins
pyöveli
[scherprechter]
<via Zweeds>
datering: 1605 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
bron: Häkkinen 2004 Kirjoittaja 1999 Nurmi 1998 Sadeniemi 2002 Bentlin 2008 (KH, NSSK, SKP, TN, Bentlin)
-
▾ Fries
beul
[scherprechter]
-
▾ Zweeds
bödel
[scherprechter]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bödelsdräng, bödelsvälde
etymologie: före 1520; fornsv. bödhil; av lågty. bödel med samma bet., eg. 'tjänare; bud'; besl. med bjuda; jfr bövel
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Fins
pyöveli
[scherprechter]
<via Zweeds>
-
▾ beuling
[ingewanden; worst]
-
▾ Duits
Beuling
[worstvormige, met buskruit gevulde ontsteker van mijnen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bartz: Übernommen von niederländ. regional beuling "gefüllter Darm, Blutwust", dt. auch Zündwurst, französ. saucisson "Wurst, Zündwurst".
bron: Bartz 2007 (Bartz, Kluge See)
-
▾ Menadonees
bòlong
[varkensworst]
status: ontlening onzeker
etymologie: Trefwoord is niet zeker. Javaans bolongan, holte.
bron: Prick 1906 (Prick 1906)
-
▾ Duits
Beuling
[worstvormige, met buskruit gevulde ontsteker van mijnen]
-
▾ beunhaas
[onbevoegd werker]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1649;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bønhas
[onbevoegd werker]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra nt. bönhase, mnt. bonehase, egl. “lofthare” (jf. ty. bühne, sml. Bynne), øgenavn til katten og brugt overf. om ikkelavsmæssige haandværkere, der arbejdede i smug paa loftskamre, hvor oldermanden lod dem “jage”, Törnqvist: aus nd. bönehase. Smet 83
bron: Dahlerup 1919-1956 Smet 1983 Törnqvist 1977 (OOD, Törnqvist, Smet 83)
-
▾ Fries
beunhazze
[onbevoegd werker]
-
▾ Zweeds
bönhas
[onbevoegd werker]
datering: 1621 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1621; av lågty. bönhase med samma bet., ung. 'vindsråtta'; trol. till böne 'loft, vind' och hase 'hare' (med oklar betydelseutveckling), Törnqvist: aus nd. bönehase
bron: NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO, Törnqvist)
-
▾ Deens
bønhas
[onbevoegd werker]
-
▾ beurs
[portemonnee]
-
▾ Ambons-Maleis
bors
[portemonnee]
status: ontlening onzeker
etymologie: bajar bors 'contributie betalen aan de schutterskas'
bron: Prick 1906 (Prick 1906)
-
▾ Deens
børs
[portemonnee]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra nt. börs, holl. beurs (jf. ty. börse), af fr. bourse ell. mlat. bursa (jf. Bursch); af gr. býrsa, bælg, læderbeholder; sa. ord som II. Børs; foræld. og spøg., jf.: “bruges meest i det sammensatte Ord: Guldbørs.”VSO., SfSubstantiv Femininum "Geldbeutel" std.Standardwortschatz reg.regional (18. Jh.)Entlehnung. Entlehnt aus nndl. beurs, das seinerseits auf ml. bursa "Geldbeutel" zurückgeht.
bron: Dahlerup 1919-1956 Foerste 1938 (OOD, Kluge, Duden Universal, Foerste)
-
▾ Duits
Börse
†verouderd
[geldbuidel]
status: ontlening onzeker
etymologie: SfSubstantiv Femininum "Geldbeutel" std.Standardwortschatz reg.regional (18. Jh.)Entlehnung. Entlehnt aus nndl. beurs, das seinerseits auf ml. bursa "Geldbeutel" zurückgeht.
bron: Duden Universal 2003 Foerste 1938 Kluge 2002 (Kluge, Duden Universal, Foerste)
-
▾ Negerhollands
beers
[portemonnee]
-
▾ Papiaments
bèshi (ouder: bersji)
[portemonnee]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Putman1859: p.29
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Ambons-Maleis
bors
[portemonnee]
-
▾ beurs
[handelsbeurs]
-
▾ Arabisch (Egypte)
burṣa
[handelsbeurs; groot café]
<via Frans>
-
▾ Arabisch (Irak)
burṣa, bōrṣa
[handelsbeurs]
<via Frans>
-
▾ Arabisch (MSA)
burṣa, al-burṣa
[handelsbeurs]
<via Frans>
-
▾ Azeri
birja
[handelsbeurs]
<via Russisch>
-
▾ Deens
børs
[handelsbeurs; persoon die op de handelsbeurs werkt]
datering: 1759 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk beurs 'børs' ¯ middellatin bursa 'pengepung' ¯ græsk b÷rsa 'dyrehud, lædersæk' . OOD: fra holl. beurs; sa. ord som I. Børs, opr. navn paa et handelshus i Brügge tilhørende familien van der Burse, der førte tre pengepunge i sit vaaben)
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Jessen 1883 (PNOE, Jessen, OOD, Arnesen)
-
▾ Duits
Börse
[handelsbeurs]
datering: 1551-1600
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Börsianer (a. beursmakelaar (omgangstaal)b. beursspeculant)
etymologie: Duden: (gr)>l>spätl>frz>niederl. Kluge: Entlehnt aus nndl. beurs, das das "Börsengebäude" in Antwerpen bezeichnet. Dieser Name wird zurückgeführt auf das Brügger Kaufleutegeschlecht van de burse (weil sie als Kaufleute drei Börsen = Geldbeutel, im Wappen führten). Lateinische Belege in Frankreich und Brabant zeigen aber, daß einschlägige Gebrauchsweisen des Wortes schon erheblich älter sind. So wird ml. bursa "Geldbeutel" früh zu einem Ausdruck für "gängige Währung" und für "Geldwechsel"; dann für "Ort, an dem der Geldwechsel stattfindet" und dann weiter verallgemeinert. Duden Universal: niederl. (geld)beurs < spätlat. bursa = Fell, Ledersack < griech. býrsa, Bluhme: Nederlands: Semant: Nl. " Van der Burse" 1286 (PN) in Brugge haben Wappen mit drei Börsen, 1360 Gebäue > Börse in Antwerpen
bron: Duden Universal 2003 Foerste 1938 Kluge 2002 (Kytzler, Kluge, Duden Universal, Foerste, Bluhme)
-
▾ Engels
bourse
[effectenbeurs (buiten Groot-Brittannië en VS)]
<via Frans>
datering: 1801-1900 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: F., 'purse'; see BURSE.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Esperanto
borso
[effectenbeurs]
<via Frans>
datering: 1889 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: borsisto ‘beurshandelaar’
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Fins
pörssi
[handelsbeurs]
<via Zweeds>
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker
bron: Häkkinen 2004 Kirjoittaja 1999 Nurmi 1998 Sadeniemi 2002 (KH, NSSK, SKP, TN)
-
▾ Frans
Bourse
[handelsbeurs]
datering: 1549 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: ÉTYM. 1549; p.-ê. du n. de l'hôtel de la famille Van der Burse, à Bruges, avec infl. de 1. bourse, hypothèse contestée par Guiraud qui fait venir le mot de 1. bourse, dans des expressions comme monnaie courant en bourse où bourse signifie « place où se tiennent les opérations commerciales », puis, par métonymie « l'opération elle-même
bron: Robert 2005 (GRobert)
-
▾ Fries
beurs
[handelsbeurs]
-
▾ Grieks
mpoursa /boersa/
[handelsbeurs]
<via Frans>
-
▾ Hongaars
börze
[handelsbeurs]
<via Duits>
-
▾ Indonesisch
bursa
[effectenbeurs; handelsbeurs, markt]
-
▾ Italiaans
borsa
[handelsbeurs]
status: ontlening onzeker
etymologie: Dal cognome della famiglia Borsa (Van der Burse) il cui palazzo a Bruges, in Belgio, divenne sede di scambi.
bron: Bolelli 1989 Sijs 2010 (Bolelli, Van der Sijs 1998)
-
▾ Javaans
bures; bursa
[effectenbeurs; handelsbeurs, markt]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bursa séks = seksmarkt
bron: Albada 2007 Pigeaud 1989 (Pigeaud; Albada, Rob van & Th. Pigeaud (2007), Javaans-Nederlands woordenboek, Leiden: Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde.)
-
▾ Koerdisch
borsa
[handelsbeurs]
<via Italiaans>
-
▾ Lets
birža
[handelsbeurs]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
etymologie: kr. биржа < fr. bourse < vidusl. lat. bursa maks; nosaukta Briges patriciešu dzimtas Van der Burse vārdā, kuras namā 14. gs. bieži ieradās itāliešu tirgotāji, lai slēgtu veikala darījumus
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
birža
[handelsbeurs]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
etymologie: pranc. bourse < lot. bursa - piniginė
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Maltees
borża
[handelsbeurs]
<via Italiaans>
-
▾ Noors
børs
[handelsbeurs]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj nederl fra mlat bursa 'pengepung'; FuT: von neund. börs < as. bursa, 'säckel"(holll. beurs 'geldbeutel, börsengebäude'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Oekraïens
bírža
[handelsbeurs]
<via Russisch>
-
▾ Perzisch
burs
[handelsbeurs]
<via Frans>
-
▾ Russisch
bírža
[handelsbeurs; (Bargoens) productiesector in een strafinrichting]
datering: 1705 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Wohl aus ndl. beurs oder nhd. Börse, zu frz. bourse, das auf den Namen einer Kaufmannsfamilie 'van der Burse' in Brügge im 13. Jhdt. zurückgeht, s. Kluge-Götze EW.70. Kaum über poln. birz<.>a, trotz Smirnov 60, s. Christiani a.a.O. uit VdMeulen: B e u r s . De Beurs, de vergaaderplaats der Koopluiden, Winsch. 24. In de 17de en 18de eeuw ook nog in de oudere vormen beurse, beurze, burse, burze, borse, borze (Ndl. Wdb. 2, 2285-2286). Russ. biria. Bekend is de zogenoemde Oollandskaja birža (Hollandse beurs) te Petersburg op de Oostpunt van Vasilij ostrov. Het woord is aangetroffen sedert 1705 (Christiani 41) en luidde oudtijds ook birž uit ndl. beurs. Een bewijsplaats uit de jaren 1720-1722 vindt men bij Smirnov 60 uit de Poln. Sobr. Zak. 6, n°. 3708: Nadležit v boľšich pomorskich i pročich kupečeskich znatnych gorodach .. . postroiť birži (Men moet in de grote aan zee gelegen en de overige belangrijke koopkoopsteden . . . beurzen bouwen); vgl. Scheltema 4, 192 (in een opgave der verordeningen van Peter): de commercieele inrigtingen van beurzen en koophoven. Aan po. birža uit hd. börse is het niet ontleend, vgl. Vasmer 1, 86.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR, VdMeulen 1959)
-
▾ Servisch
berza
[handelsbeurs]
<via Duits>
-
▾ Spaans
bolsa
[handelsbeurs]
-
▾ Tsjechisch
burza
[handelsbeurs]
<via Duits>
-
▾ Turks
borsa
[handelsbeurs]
<via Italiaans>
-
▾ Wit-Russisch
bírža
[handelsbeurs]
<via Russisch>
-
▾ Zweeds
börs
[handelsbeurs]
datering: 1617 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1617; av lågty., nederl. börs med samma bet.; samma ord som 1börs; från 'penningpung' till 'sällskap med gemensam kassa' till 'samlingslokal för mäklare'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Arabisch (Egypte)
burṣa
[handelsbeurs; groot café]
<via Frans>
-
▾ beurs
[studiebeurs]
-
▾ Chinees-Maleis
bers
[studiebeurs]
-
▾ Chinees-Maleis
bers
[studiebeurs]
-
▾ beurt
[geregelde volgorde]
-
▾ Deens
børt
[geregelde volgorde; vaartuig dat regelmatig vaart]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nt. bört ell. holl. beurt; besl. m. burde || bet. 2 er opstaaet dels ved forkortelse af Børtsmakke olgn. (ell. omtydning af Børtdag olgn.), dels ved sammenblanding m. Bøjert, idet bøjerter brugtes i færgefarten over Storebælt, jf. Sal.2IV.587, Kremer: Westmünsterland, Smet: zowel aan de Elbe als in Mecklenburg bekend en wordt nog gebruikt. Teuchert: in die beiden großen Haftenorte sind durch den Handel, die Seeleute und die Bürosprache sowie durch unmittelbare Zuzug viele ndl. Ausdrücke gelangt; Richey macht wiederholt auf diesen Bezug fremden Sprachgutes aufmerksam, und in Brem. Wb. sind Hinweise der gleichen Art häufig. So sind zugewandert die hamburgischen, bei Richey vermerkten Ausdrücke Bört die Ordnung, die einen trifft, etwas zu verrichten. Teuchert: Bremen en Hamburg. Foerste: In der heutigen Mundart sehr gebräuchlich. RhWB: Klevld, Schlüter: aus der Schiffersprache
bron: Dahlerup 1919-1956 Foerste 1938 Smet 1983 Smet 1992 Arnesen (OOD, Arnesen, Smet 92, Smet 83, Foerste)
-
▾ Duits
Beurt, Beurth, Bört, Boerth, Bäört, Böört
(dialect)
[geregelde volgorde]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Börtlüde=beurtlieden, to Bört fallen=iets valt iemand te beurt, bi Börten=bij beurten
etymologie: Kremer: Westmünsterland, Smet: zowel aan de Elbe als in Mecklenburg bekend en wordt nog gebruikt. Teuchert: in die beiden großen Haftenorte sind durch den Handel, die Seeleute und die Bürosprache sowie durch unmittelbare Zuzug viele ndl. Ausdrücke gelangt; Richey macht wiederholt auf diesen Bezug fremden Sprachgutes aufmerksam, und in Brem. Wb. sind Hinweise der gleichen Art häufig. So sind zugewandert die hamburgischen, bei Richey vermerkten Ausdrücke Bört die Ordnung, die einen trifft, etwas zu verrichten. Teuchert: Bremen en Hamburg. Foerste: In der heutigen Mundart sehr gebräuchlich. RhWB: Klevld, Schlüter: aus der Schiffersprache
bron: Foerste 1938 Kremer 1998 RhWB 1928-1971 Schlüter 1952 Smet 1983 Smet 1992 Teuchert 1972 (Kremer 98, Smet 92, Teuchert, Smet 83, Foerste, Schlüter, RhWB )
-
▾ Fries
beurt
[geregelde volgorde]
-
▾ Negerhollands
beurd
[geregelde volgorde, rij]
-
▾ Noors
børt
[geregelde volgorde]
-
▾ Papiaments
bùrt
[geregelde volgorde]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Surinaams-Javaans
birt
[geregelde volgorde]
-
▾ Zweeds
börd
[wat iemand ten deel valt, lot]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: SAOB; jfr ä. d. bøt (i bet. 2) o. byrd (i bet. 3), nor. dial. bør, børt, byrt (i bet. 1–3); af holl. beurt (i bet. 1–3) l. nt. bört, beurt (i bet. 2); jfr äfv. t. gebühr (i bet. 1 o. 3); afledn. till ett v,, motsv. sv. BÖRA; ordet synes särskildt ha användts af lotsar o. öfverhufvud sjöfarande o. af dem lånats från holl. l. nt.
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Deens
børt
[geregelde volgorde; vaartuig dat regelmatig vaart]
-
▾ beurtboot, beurtschip
[schip dat een geregelde vaart onderhoudt]
-
▾ Duits
Börtschiff
[schip dat een geregelde vaart onderhoudt]
-
▾ Macedonisch
bertbrodovi
[schepen die een regelmatige lijndienst onderhouden]
status: ontlening onzeker
etymologie: het Macedonische woord is een plurale tantum
bron: Širilova 2001 (Širilova)
-
▾ Duits
Börtschiff
[schip dat een geregelde vaart onderhoudt]
-
▾ beurtman, beurtschipper
[schipper die een geregelde vaart onderhoudt]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1744;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche -
▾ beurtvaart
[vaste vaart op gezette dagen, door beurtschippers]
-
▾ Duits
Börtfahrt
(dialect)
[vaste vaart op gezette dagen, door beurtschippers]
status: ontlening onzeker
etymologie: Niederdeutsch
bron: Foerste 1938 Menke 2004 (Menke 04, Foerste)
-
▾ Duits
Börtfahrt
(dialect)
[vaste vaart op gezette dagen, door beurtschippers]
-
▾ beuzelen
[onzin vertellen]
-
▾ Duits
böseln
(dialect)
[liegen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Teuchert: Hamburg/Bremen
bron: Richey 1755 Teuchert 1972 (Teuchert, Richey)
-
▾ Fries
beuzelje
[onzin vertellen]
datering: 1901 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: beuzeling 1855
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Duits
böseln
(dialect)
[liegen]
-
▾ bevallen
[behagen]
-
▾ bevallig
[gracieus, lief, sierlijk]
-
▾ Fries
befallich
[gracieus, lief, sierlijk]
-
▾ Fries
befallich
[gracieus, lief, sierlijk]
-
▾ bevalling
[het baren van een kind]
-
▾ Sranantongo
befale
[het baren van een kind]
-
▾ Sranantongo
befale
[het baren van een kind]
-
▾ bevangen
[overmeesterd]
-
▾ bevatten
[omvatten; begrijpen]
-
▾ Deens
befatte
[zich met iets bezighouden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bevaten 'gribe fat i, fastsætte, fastlægge, bestemme' dannet af be- + vaten 'fatte om' afl. af vat 'fad'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
befatte seg
[zich met iets bezighouden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bevaten , ty. befassen; eg. 'gripe, fatte om' ; BO: fra lty, egl. 'gripe, fatte om'; FuT: von nd. sik bevaten = nhd. sich befassen, eigentlich 'sich belasten, beladen mit'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
befatta sig
[zich met iets bezighouden; zich bemoeien met]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. befata sik; av lågty. sik bevaten, eg. 'inveckla sig i ngt'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
befatte
[zich met iets bezighouden]
-
▾ bevel
[commando, gezag]
-
▾ Negerhollands
befeel
[commando, gezag]
-
▾ Zweeds
befäl
[commando, militair gezag]
datering: 1613 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: befälsrätt
etymologie: sedan 1613; av lågty. bevel med samma bet., till bevelen 'befalla'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Negerhollands
befeel
[commando, gezag]
-
▾ bevelen
[gelasten, orders geven]
-
▾ Deens
befale
[gelasten, bepalen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bevalen, bevelen ¯ oldnedertysk bifelhan 'beordre nogen at gemme noget, betro nogen noget til opbevaring' dannet af bi- + felhan 'skjule' (besl.m. dansk fjæle 'skjule')
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
befeel, beveel
[gelasten]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: befeel (old 1776), beveel (Hesseling 1905:194)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 194)
-
▾ Noors
befale
[gelasten, orders geven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: von mnd. befalen, nebenform (oder vielleicht ablautsform) zu bevelen
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
befalla
[gelasten, orders geven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. befala; av lågty. bevalen med samma bet., eg. 'anförtro'; besl. med fornsv. fiala 'gömma', se fjälster
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
befale
[gelasten, bepalen]
-
▾ bevelhebber
[commandant]
-
▾ Duits
Befehlshaber
[commandant]
datering: 1651-1700
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Laut Ponten eine Lehnübersetzung nach von Zesen. Dazu keinerlei Hinweis in anderen Wörterbüchern.
bron: Ponten 1968 (Ponten)
-
▾ Duits
Befehlshaber
[commandant]
-
▾ beven
[trillen]
-
▾ Berbice-Nederlands
befu
[trillen]
-
▾ Negerhollands
beev, beeven
[trillen]
datering: 1742 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: beev (old 1776, Hesseling 1905: 252), beeven (Rossem 1996: 52)
bron: Hesseling 1905 Rossem 1996 (old 1776, Rossem 1996: 52, Hesseling 1905: 252)
-
▾ Sranantongo
beifi
[rillen, trillen]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Berbice-Nederlands
befu
[trillen]
-
▾ bever
[knaagdier]
-
▾ Deens
bæver
[knaagdier]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: bever (vist i form paavirket af mnt. bever, PNOE: fra nedertysk bever som erstattede ældre middeldansk biur, begge ¯ fællesgermansk *be¡ru som igen kommer af indoeuropæisk *bhe-bhru- afl. af *bher- 'strålende, lysebrun' . FuT: Nederlands of Nederduits.
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (PNOE, OOD, FuT)
-
▾ Litouws
bebras
[knaagdier]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: stwn. bibar, niem. Biber, śrdn. bēver, stang. beofer, ang. beaver, stisl. bjōrr
bron: Smoczyński 2007 (W. Smoczyński)
-
▾ Noors
bever
[knaagdier]
-
▾ Zweeds
bäver
[knaagdier]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bäverekorre, bäverråtta, berg(s)bäver, sumpbäver
etymologie: före 1520; fornsv. bäver; av lågty. bever med samma bet.; motsvarande det inhemska bjur; eg. 'den brune'; besl. med björn, brun
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bæver
[knaagdier]
-
▾ bevergeil
[castoreum]
-
▾ Deens
bævergejl
[castoreum]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: efter mnt. beverge(i)l, ty. bibergeil; -gejl af mnt. ty. geile, testikel, jf. gejl
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Noors
bevergjel
[castoreum]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty beverge(i)l; FuT: von mnd. bevergeil, -gêl, -geile (holl. bevergeil)
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
bävergäll
[castoreum]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bävergel(l); av lågty. bevergeil med samma bet., till geil 'testikel'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bævergejl
[castoreum]
-
▾ bevesten
[(verouderd) in staat van verdediging brengen; steviger maken]
-
▾ Deens
befæste
[verstevigen, versterken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bevesten, bevestenen 'fæste, fæstne, befæste' dannet af be- + vesten, vestenen 'fæste, fæstne, befæste'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
befeste
[met vestingwerken beschermen (een stad); bevestigen, (wederkerend) sterker, zekerder worden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: mnty. bevesten , opr. 'gjøre fast'
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
befæste
[verstevigen, versterken]
-
▾ bevestigen
[vastmaken]
-
▾ Negerhollands
bevestig
[vastmaken]
-
▾ Negerhollands
bevestig
[vastmaken]
-
▾ bevesting
[(verouderd) het versterken, steviger maken van iets]
-
▾ Noors
befestning
[het versterken; vestingwerk]
-
▾ Noors
befestning
[het versterken; vestingwerk]
-
▾ bevinden, zich
[in de genoemde toestand zijn; ergens zijn]
-
▾ Deens
befinde sig
[ergens zijn; in een bepaalde toestand zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bevinden 'opdage, bemærke, finde' dannet af be- + vinden 'finde'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
befine
[ergens zijn, verkeren]
-
▾ Negerhollands
bevind
[in de genoemde toestand zijn; ergens zijn]
-
▾ Noors
befinne seg
[zich voelen, (ergens) zijn, leven; (verouderd) blijken (te zijn), constateren (te zijn)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bevinden; 'finne, se, oppdage'; BO: fra lty 'finne, se, oppdage'
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Zweeds
befinna sig
[ergens zijn]
datering: 1656 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1656; av lågty. sik bevinden med samma bet.; till finna
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
befinde sig
[ergens zijn; in een bepaalde toestand zijn]
-
▾ bevlekken
[bezoedelen]
-
▾ Fries
beflekje
[bezoedelen]
-
▾ Fries
beflekje
[bezoedelen]
-
▾ bevlieging
[opwelling]
-
▾ Fries
befleane
[opwelling]
-
▾ Fries
befleane
[opwelling]
-
▾ bevlijten, zich
[zijn best doen voor iets]
-
▾ Deens
beflitte
[zijn best doen voor iets]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk (sik) bevlîten, bevlîtigen 'anstrenge (sig)' dannet af be- + en afledning af vlît 'flid'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beflitte seg
[zijn best doen voor iets]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. sik bevlîten; fra lty, besl m flittig; FuT: von nd. (ostfries. ) sik beflîten.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Deens
beflitte
[zijn best doen voor iets]
-
▾ bevochtigen
[vochtig, nat maken]
-
▾ Fries
fochtigje
[vochtig, nat maken]
-
▾ Fries
fochtigje
[vochtig, nat maken]
-
▾ bevoegd
[gerechtigd]
-
▾ Negerhollands
buevoogt
[rechter]
-
▾ Sranantongo
bufuktu
[gerechtigd; bevoegde]
-
▾ Negerhollands
buevoogt
[rechter]
-
▾ bevolkingsgroep
[deel van de bevolking met een bepaalde identiteit]
-
▾ Sranantongo
bevolkingsgroep
[deel van de bevolking met een bepaalde identiteit]
-
▾ Sranantongo
bevolkingsgroep
[deel van de bevolking met een bepaalde identiteit]
-
▾ bevorderen
[de ontwikkeling begunstigen]
-
▾ Deens
befordre
[de ontwikkeling begunstigen; transporteren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bevorderen 'bringe fremad, fremme, opfordre'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
befordre
[vervoeren; de ontwikkeling begunstigen]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra ty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
befordra
[transporteren]
datering: 1622 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1622; av lågty. bevorderen med samma bet.; jfr fordra
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
befordre
[de ontwikkeling begunstigen; transporteren]
-
▾ bevracht
[een vracht dragend]
-
▾ Kupang-Maleis
bofrak
[dik, vet]
-
▾ Kupang-Maleis
bofrak
[dik, vet]
-
▾ bevrachten
[overeenkomst sluiten tot vervoer van goederen per vaar- of voertuig; vracht laden in of op iets]
-
▾ Deens
befragte
[een schip huren voor vervoer; vracht laden of lossen (op een schip)]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra ty. befrachten, holl. bevrachten
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Noors
befrakte
[(ruimte op) een schip huren voor goederen- of personenvervoer]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; fra nederl, ty.
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
befrakta
[overeenkomst sluiten tot vervoer van goederen per vaar- of voertuig; vracht laden in of op iets]
datering: 1723 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
bron: SAOB 1898 (SAOB; NEO)
-
▾ Deens
befragte
[een schip huren voor vervoer; vracht laden of lossen (op een schip)]
-
▾ bevragen
[onderzoeken; ondervragen; (Vlaams) inlichtingen vragen]
-
▾ Noors
bespørre (seg)
†verouderd
(dialect)
[(onder)vragen, om raad vragen; (wederkerend) inlichtingen vragen]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: etter mnty. bevragen , ty. befragen
bron: NROi (NROi)
-
▾ Sranantongo
befrâg
[ondervragen]
-
▾ Noors
bespørre (seg)
†verouderd
(dialect)
[(onder)vragen, om raad vragen; (wederkerend) inlichtingen vragen]
-
▾ bevreemden
[verwonderen]
-
▾ Fries
befrjemdzje
[verwonderen]
-
▾ Fries
befrjemdzje
[verwonderen]
-
▾ bevreemding
[het bevreemden, verwondering]
-
▾ Fries
befrjemding
[het bevreemden, verwondering]
-
▾ Fries
befrjemding
[het bevreemden, verwondering]
-
▾ bevrienden, zich
[vertrouwelijke en genegen band met iemand aangaan]
-
▾ bevrijden
[vrijmaken]
-
▾ Deens
befri
[vrijmaken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bevrien dannet af be- + en afledning af adj. vrî (jf. fri)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
befri
[vrijmaken (van)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bevrîen; BO: fra lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Zweeds
befria
[vrijmaken; verlossen uit onderdrukte of ingesloten toestand]
datering: 1627 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1627; av lågty. bevrien med samma bet.
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
befri
[vrijmaken]
-
▾ bevroeden
[begrijpen]
-
▾ Fries
befroedzje
[begrijpen]
-
▾ Fries
befroedzje
[begrijpen]
-
▾ bewaarheiden
[bevestigen]
-
▾ Duits
bewahrheiten
[bevestigd worden]
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Lehnübers. von nl. bewaarheiden, in der 2.H.d.18.Jhs. als Ersatz für verificieren (zuerst jur.?), >bewähren<, diesen Umstand zu bewahrheiten Klopstock; am üblichsten sich bewahrheiten
bron: Paul 2002 (Paul)
-
▾ Duits
bewahrheiten
[bevestigd worden]
-
▾ bewaarplaats
[(verouderd) bezet gehouden plaats]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bewaarplaats
[perceel grond waar mijnbouw niet is toegestaan]
datering: 1895 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., transf. use of Du. bewaarplaats place of storage, fr. bewaren to store safely + plaats open piece of land.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bewaarplaats
[perceel grond waar mijnbouw niet is toegestaan]
-
▾ bewachten
[(verouderd) de wacht houden over]
-
▾ bewaken
[toezien, surveilleren]
-
▾ Papiaments
wak (ouder: waak)
[toezien, surveilleren]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.18
bron: Putte 2008 (Ewijk, Putte PN)
-
▾ Papiaments
wak (ouder: waak)
[toezien, surveilleren]
-
▾ bewaker
[iemand die bewaakt]
-
▾ Fries
bewaker
[iemand die bewaakt]
-
▾ Papiaments
bewaker
[iemand die bewaakt]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Fries
bewaker
[iemand die bewaakt]
-
▾ bewaren
[houden, handhaven]
-
▾ Berbice-Nederlands
bwaru
[houden, handhaven]
-
▾ Deens
bevare
[houden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bewaren 'passe på, beskytte' afl. af waren 'passe på, sørge for' samme ord som vb. vare i betydningen 'tage vare på, være forsigtig' (jf. også sb. vare 'det at passe på noget')
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bewaar, bwā, bewaer
[behouden; opbergen; handhaven; behoeden]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bewaar (old 1776), bwā (djdj 1926), bewaer (Hesseling 1905: 207
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926, Hesseling 1905: 207)
-
▾ Noors
bevare
[houden, handhaven; beschermen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, siste leddet sm o s vare i bet 'ta vare på'
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
bevara
[(be)houden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bevara; av lågty. bewaren med samma bet.; jfr 4var, 2vara
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Berbice-Nederlands
bwaru
[houden, handhaven]
-
▾ beweeglijk
[mobiel; actief]
-
▾ Deens
bevægelig
[mobiel; gevoelig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bewegelik afl. af bewegen (jf. bevæge)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bevegelig
[mobiel; variabel; gevoelig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO (< bevege, lty)
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
bevægelig
[mobiel; gevoelig]
-
▾ bewegen
[in beweging brengen of zijn]
-
▾ Deens
bevæge
[in beweging brengen of zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: ETYMOLOGI: fra nedertysk, tysk bewegen afl. af wegen 'veje, overveje, tænke på, bevæge' (jf. veje)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
beweeg
[in beweging brengen of zijn]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905)
-
▾ Noors
bevege
[in beweging brengen of zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty, siste leddet sm o s veie
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Sranantongo
buweigi
[in beweging zijn]
-
▾ Zweeds
beveka
[aanzetten, overhalen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. beveka; av lågty. beweken 'uppmjuka'; jfr vek
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bevæge
[in beweging brengen of zijn]
-
▾ beweging
[verplaatsing]
-
▾ Negerhollands
beweging, beweeging
[verplaatsing]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beweging (old 1776), beweeging (Hesseling 1905: 268)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 268)
-
▾ Negerhollands
beweging, beweeging
[verplaatsing]
-
▾ bewegingskracht
[beweegkracht, drukkende kracht]
-
▾ bewerkstelligen
[uitvoeren]
-
▾ Fries
bewurkstelligje
[uitvoeren]
-
▾ Fries
bewurkstelligje
[uitvoeren]
-
▾ bewerktuigd
[organisch]
-
▾ Chinees
youji
[organisch]
<via Japans>
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Van Jap. mo-ki. lit. to not have a machine
bron: Kuiper 1993 (Kuiper)
-
▾ Japans
yūki
[organisch, lett. werktuig hebben(d)]
-
▾ Chinees
youji
[organisch]
<via Japans>
-
▾ bewijs
[schriftelijke verklaring, certificaat]
-
▾ Indonesisch
bowés nomor
[kentekenbewijs]
-
▾ Jakartaans-Maleis
surat bowès
[nummerbewijs]
-
▾ Javaans
buwis
[schriftelijke verklaring]
-
▾ Makassaars
bawês, bawêsé
[lidmaatschapsbewijs; rijbewijs]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Negerhollands
bewies
[schriftelijke verklaring, certificaat]
-
▾ Papiaments
bewijs
†verouderd
[schriftelijke verklaring]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: doena bewijs - bewijzen
etymologie: Uit: Putman1859 p.55
bron: Putman 1859 (Putman1859)
-
▾ Sranantongo
bewèis
[blijk; schriftelijke verklaring]
-
▾ Indonesisch
bowés nomor
[kentekenbewijs]
-
▾ bewijzen
[aantonen]
-
▾ Deens
bevise
[aantonen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bewisen 'vise, anvise, bevise' afl. af vb. wisen (jf. vise)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bewies
[aantonen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 211)
-
▾ Noors
bevise
[feiten documenteren; aantonen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO:fra lty, eg. 'vise ved hjelp av kjensgjerninger'; FuT: von mnd. bewîsen, das nhd. beweisen und erweisen entspricht.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
bewijs
†verouderd
[aantonen]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.18
bron: Ewijk 1875 (Ewijk)
-
▾ Zweeds
bevisa
[aantonen]
datering: 1520 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bevisa; av lågty. bewisen med samma bet.; jfr 2visa
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bevise
[aantonen]
-
▾ bewilligen
[toestaan, vergunnen]
-
▾ Deens
bevillige
[toekennen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bewilligen, bewillen 'indvillige, gøre villig til, overtale' afl. af wille 'vilje'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
bewillig
[toestaan, vergunnen]
-
▾ Noors
bevilge
[toekennen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO:m lty bewill(ig)en, eg 'gå inn på ens vilje'; FuT: mnd. bewilligen.
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
bevilja
[toekennen, verlenen, toestaan]
datering: 1545 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1545; av lågty. bewillen med samma bet.; jfr 2vilja
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bevillige
[toekennen]
-
▾ bewilliging
[toestemming]
-
▾ Noors
bevilling
[vergunning, concessie]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bewillinge til bewillen , jf. bevilge; BO: fra lty, av bewill(ig)en; FuT: mnd. bewilligen, eigentlich 'auf den willen jemandes eingehen
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Noors
bevilling
[vergunning, concessie]
-
▾ bewindhebber
[naam voor directeuren van vroegere Nederlandse handelmaatschappijen]
-
▾ Duits
Gewinnhaber, Bewindhaber
†verouderd
[leden van de VOC]
status: ontlening onzeker
etymologie: GEWINNHABER, m., verdeutschung der holländischen bezeichnung für die mitglieder der ostindischen compagnie: der general, und raht von Neu-Batavien, haben bald, nach aufrichtung ihrer stadt und staats daselbst, die gewinnhaber (gewinthebber) in Holland ersucht, man wolte ihnen doch einige mägdlein senden, um selbige, an die Niderländer desz orts, zu verheiraten. ERASMUS FRANCISCI lustige schaubühne (2, 3) 2, 632; die ost-indische compagnie in Holland (aus deren mit-gliedern denen gewinnhabern sich einige mit etlichen tonnen golds nicht auskauffen liessen). GRIMMELSHAUSEN wieder erstand. Simplic. 3, 154. BEWINDHABER, m. nnl. bewindhebber, befehlshaber, ein
bron: Grimm 1854-1971 (Grimm)
-
▾ Duits
Gewinnhaber, Bewindhaber
†verouderd
[leden van de VOC]
-
▾ bewogen
[ontroerd]
-
▾ Deens
bevågen
†verouderd
[aandachtig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk og ældre tysk bewogen ¯ perf.ptc. af bewegen (jf. bevæge)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bevågen
†verouderd
[welwillend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. og eldre ty. bewogen , egtl. pf. pt. av bewegen
bron: NROi (NROi)
-
▾ Zweeds
bevågen
[toegedaan, genegen]
datering: 1546 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1546; jfr fornsv. bevoghin 'benägen'; av lågty. bewogen 'benägen', eg. perf. part. av bewegen 'röra'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bevågen
†verouderd
[aandachtig]
-
▾ bewust
[bekend, bedoeld]
-
▾ Fries
bewust
[bekend, bedoeld]
-
▾ Fries
bewust
[bekend, bedoeld]
-
▾ bewusteloos
[buiten bewustzijn]
-
▾ Fries
bewusteleas
[buiten bewustzijn]
datering: 1853 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bewusteleasheid, bewusteleazens 1969
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Fries
bewusteleas
[buiten bewustzijn]
-
▾ bewustzijn
[vermogen tot besef]
-
▾ Chinees
yishi
[vermogen tot besef]
<via Japans>
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: Van Jap. ishiki
bron: Kuiper 1993 (Kuiper)
-
▾ Japans
ishiki
[vermogen tot besef, lett. gedachten weten]
-
▾ Chinees
yishi
[vermogen tot besef]
<via Japans>
-
▾ bezaan
[achterste gaffelzeil]
-
▾ Boeginees
besā̂ng
[achterste gaffelzeil]
-
▾ Bulgaars
bizan
[bezaansmast]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
bron: http://www.websters-online-dic (http://www.websters-online-dictionary.org (25/03/2006))
-
▾ Deens
mesan (ouder: besan)
[achterste gaffelzeil; bezaansmast]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra ty. besan ( meysan) ell. holl. bezaan, Duden Fremd: lat.-it.-span.-niederl.; der; -s, -e. Duden Universal: älter niederl. besane < ital. mezzana, eigtl. w. Form von: mezzano = mittlerer < lat. medianus (mit unklarer Bedeutungsentwicklung). Kluge: Das deutsche Wort stammt zunächst aus dem Nl.
bron: Dahlerup 1919-1956 Duden Universal 2003 Duden Fremd 1990 Foerste 1938 Kluge 2002 Ponten 1968 Smet 2004 (OOD, Duden Fremd, Kytzler, Duden Universal, Kluge, Smet 04, Foerste, Ponten)
-
▾ Duits
Besan
[zeil aan de achterste mast; achterste mast, bezaansmast]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: lat.-it.-span.-niederl.; der; -s, -e. Duden Universal: älter niederl. besane < ital. mezzana, eigtl. w. Form von: mezzano = mittlerer < lat. medianus (mit unklarer Bedeutungsentwicklung). Kluge: Das deutsche Wort stammt zunächst aus dem Nl.
bron: Duden Universal 2003 Duden Fremd 1990 Foerste 1938 Kluge 2002 Ponten 1968 Smet 2004 (Duden Fremd, Kytzler, Duden Universal, Kluge, Smet 04, Foerste, Ponten)
-
▾ Engels
bezan
†verouderd
[kleine zeilboot]
datering: 1662 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. Du. bezaan mizen sail, ad. Sp. mesana or It. mezzana mizen.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Fins
mesaani
[achterste gaffelzeil]
<via Zweeds>
-
▾ Litouws
bizanis
[bezaansmast]
-
▾ Makassaars
besā̂ng
[achterste gaffelzeil]
-
▾ Noors
mesan
[achterste gaffelzeil]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: aus span. mesana oder ital. mezzana, woraus auch holl. bezaan (d. Besan)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
bizán'
[bezaansmast]
<via Russisch>
-
▾ Pools
bezan
[achterste gaffelzeil]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
bizán'
[bezaansmast]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bizán'-máčta 'achterste mast', eerder bezan-mašt
etymologie: Aus ndl. bezaan, nhd. Besanmast, s. Matzenauer 112, Oehmann, Neuphil.Mitt. 41,148 ff. und bes. Meulen 31 ff. VdMeulen :Bezaan. Het onderste zeil aan de bezaansmast, te weeten deagterste der scheepen met drie masten. WIMSOII., vgl. W. biz. 04 onder de zeilen: bezaen of acliterzeil. Ken beschrijving van dit thans geheel in onbruik geraakte driehoekige zeil vindt men bij W. blz. 257. Tegenwoordig is de bezaan het achterste gaffelzeil op driemastschepen, vgl. ..: achterste langsscheepsch zeil van trapeziumvormige gedaante tusschen de bezaansgaft'el en den zeilboom gevoerd wordende, achter de bezaansmast van driemastschepen. Zie verder 1.\ M. biz. 323. Russ. bizdn , voile dartimon; J. en A. hebben daarnaast den vorm beza n . In Archangel is een van bizdn afgeleid adj. bizd/nnyj in zwang in de benaming van den bezaansmast, die, algemn. Russ. bizdn mdcla, aldaar bizdn naj a mdcla heet.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, ESR, VdMeulen 1909)
-
▾ Sloveens
bezan
[achterste gaffelzeil]
-
▾ Tsjechisch
bezan
[achterste gaffelzeil]
-
▾ Zweeds
mesan (ouder: besan)
[driehoekig of trapeziumvormig zeil]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: SAOB; ~bom [giek behorende bij dit zeil]; ~brok [touw gebruikt met dit zeil]; ~fisk [dekplanken bij mast]; ~gaffel [rondhout horend bij dit zeil]; ~gast [zeeman of matroos die verantwoordelijk was voor dit zeil]; ~gigtåg; ~mast; ~märs [mars bij dit zeil]; ~rigg [tuigage horende bij dit zeil] ~röst/rust [rust horende bij dit zeil]; ~segel ; ~skot/sköt(e)/spri/spröt [verouderd: uitsteeksel waaraan bovenste deel van dit zeil verbonden was], [hout dat dit zeil gespannen houdt]; ~stag [stuk hout dat de mast waar dit zeil bij hoort steunt]; mesanstagfock; ~stång; ~tackel; ~topp; uthalare [touw]; ~vant
etymologie: SAOB; jfr fd. mejsan, missan, musan, ä. d. besan, d. mesan; av ä. holl. mezane, holl. bezaan, ä. t. meysan, t. besan, av span. mesana l. it. mezzana, mesan, mesanmast, av lat. mediana, f., av medianus, mellerst, eg.: det mellersta seglet; jfr ä. eng. meson, mys(s)on, eng. miz(z)en, fr. misaine
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Boeginees
besā̂ng
[achterste gaffelzeil]
-
▾ bezaansgaffel
[gaffel waaraan een bezaan gevoerd wordt]
-
▾ Russisch
bizangáfel
[gaffel waaraan een bezaan gevoerd wordt]
-
▾ Russisch
bizangáfel
[gaffel waaraan een bezaan gevoerd wordt]
-
▾ bezaansgeitouw
[touw waarmee de bezaan bijeengebracht wordt]
-
▾ Russisch
bizángitov
[touw waarmee de bezaan bijeengebracht wordt]
-
▾ Russisch
bizángitov
[touw waarmee de bezaan bijeengebracht wordt]
-
▾ bezaansgiek
[giek van de bezaan]
-
▾ Russisch
bizangik
[giek van de bezaan]
-
▾ Russisch
bizangik
[giek van de bezaan]
-
▾ bezaanshals
[hals van de bezaan]
-
▾ Russisch
bizangals
[hals van de bezaan]
-
▾ Russisch
bizangals
[hals van de bezaan]
-
▾ bezaansmast
[achterste kleine mast op een driemaster]
-
▾ Deens
mesanmast
[achterste kleine mast op een driemaster]
status: ontlening onzeker
etymologie: betekenis uit DDO maar DDO geeft geen etymologie
bron: Stefan (Stefan p.c.)
-
▾ Ests
besaanmast
[achterste kleine mast op een driemaster]
-
▾ Fins
mesaanimasto
[achterste kleine mast op een driemaster]
<via Zweeds>
-
▾ Lets
bezānmasts
[achterste kleine mast op een driemaster]
-
▾ Litouws
bizanstiebis
[achterste kleine mast op een driemaster]
-
▾ Noors
mesanmast
[achterste kleine mast op een driemaster]
-
▾ Pools
bezanmaszt
[achterste kleine mast op een driemaster]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
bizanmáčta
[achterste kleine mast op een driemaster]
-
▾ Zweeds
mesanmast
[achterste kleine mast op een driemaster]
-
▾ Deens
mesanmast
[achterste kleine mast op een driemaster]
-
▾ bezaansra
[ra van de bezaan]
-
▾ Russisch
bizanrej
[ra van de bezaan]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bezaansra, of bezaansroe. Bezaansroede, de gijp, de ra van de bezaan, in vroeger tijd in gebruik, maar later door de gaffel vervangen. Ned. Wdb., vgl. v. L. Bij W. biz. 257 leest men: de bezaensroe wert zoo groot ge .... t als 't lijden mach, doch nimmer is hij langer als een voet of twee meer als zijn mast; want zoo hij langer is naer omlaeg, zal hij 't groote inasttuig hinderen, is hij langer naer omhoogh, zal te veel slingeren. Hij staat dwars tegen zijn mast aen, omdat bet zeil dus hier gestreckt ten profijtelijcksten wintvangh staet, en met weinig toestel van touw, 't geen achter zeer dienstig is, bestiert kan worden. Het Ned. Wdb. geeft een enkel citaat, waar in plaats van bezaansroe: bezaansra voorkomt; ook in de 17. eeuw vindt men voor bezaansroe: bezaansra of -ree (ree was toen naast ra gebruikelijk, z. Ra), zoo b. v. bij W. blz. 9 ia: de bezaensraa, dick 71 palm, lang G2 voet, 241 ellen zonder nocke, vgl. aid. blz. (.)4<b: de bezaensraa een voet of twee langer als de bezaensniast; op blz. 201 leest men: de bezaensree (moet zijn) een weinig korter dan de fockeree. De Russen noemden deze ra, in tegenstelling met de aparte Holl. benaming bezaansroe, evenals alle andere ra's steeds rei uit Holl. ree; het bij W. genoemde bezaensree is het voorbeeld geweest voor Russ. blz a ii rej. Toch vermelden V. en 1). ook Russ. blzaii rjil d. i. Holl. bezaansroe, bij hen zijn Russ. bizan rej en bizan rj. echter niet synoniem, de laatste was vroeger de achterste nok van de eerste (tak nazyvalsja pre/de zad n ij nok bizan'reja. V.) en deze benaming van bizan rj d is overgegaan op den nok van de gaffel, waaraan de vlag wordt geheschen.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
bizanrej
[ra van de bezaan]
-
▾ bezaansrust
[uitstekende plank waarop de hoofdtouwen van de bezaansmast en de kruisstengenpardoens rusten]
-
▾ Russisch
bizan'ruslen'
[uitstekende plank waarop de hoofdtouwen van de bezaansmast en de kruisstengenpardoens rusten]
-
▾ Russisch
bizan'ruslen'
[uitstekende plank waarop de hoofdtouwen van de bezaansmast en de kruisstengenpardoens rusten]
-
▾ bezaansschoot
[schoot waarmee de bezaan langs de boom wordt uitgehaald]
-
▾ Russisch
bizan'škót
[schoot waarmee de bezaan langs de boom wordt uitgehaald]
-
▾ Russisch
bizan'škót
[schoot waarmee de bezaan langs de boom wordt uitgehaald]
-
▾ bezaansstag
[steuntouw van een bezaan]
-
▾ Russisch
bizan'štag
[steuntouw van een bezaan]
-
▾ Russisch
bizan'štag
[steuntouw van een bezaan]
-
▾ bezaanswant
[kruiswant]
-
▾ Russisch
bizan'vánta
[kruiswant]
-
▾ Russisch
bizan'vánta
[kruiswant]
-
▾ bezegelen
[bekrachtigen; van een zegel voorzien]
-
▾ Deens
besegle
[bekrachtigen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af segl efter nedertysk besegelen
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
besegle
[bekrachtigen; voorgoed afsluiten; (verouderd) een zegel aanbrengen op]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. besegelen , ty. besiegeln, eg. 'bekrefte med segl' ; BO: etter lty, eg. 'bekrefte (et dokument) med segl'
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Zweeds
besegla
[bekrachtigen; voorgoed afsluiten]
datering: 1541 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1541; jfr fornsv. besighla, av lågty. besigelen 'förse med sigill'; jfr försegla, insegel, sigill
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besegle
[bekrachtigen]
-
▾ bezeilen
[bevaren]
-
▾ Deens
besejle
[(formeel) zeilen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af sejle efter nedertysk besegelen 'gennemsejle, forsyne med sejl'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
beseile
[zeilen op (een zee) of langs (een kust), bevaren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: eft. mnty. besegelen , ty. beseglen
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
besejle
[(formeel) zeilen]
-
▾ bezem
[werktuig om te vegen]
-
▾ Berbice-Nederlands
besn, besum
[werktuig om te vegen]
-
▾ Berbice-Nederlands
besn, besum
[werktuig om te vegen]
-
▾ bezembosje
[struik waarvan bezems worden gemaakt]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
besembos
[struik (zoals sumak) waarvan bezems worden gemaakt]
datering: 1907 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier S. Afr. Du. bezembosch), besem broom + bos bush.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
besembos
[struik (zoals sumak) waarvan bezems worden gemaakt]
-
▾ bezemriet
[soort riet waarvan bezems worden gemaakt]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
besem-riet
[soort riet waarvan bezems worden gemaakt]
datering: 1949 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier S. Afr. Du.), besem broom + riet reed.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
besem-riet
[soort riet waarvan bezems worden gemaakt]
-
▾ bezemschoon
[alleen met de bezem schoongemaakt]
-
▾ Duits
Besemschon
[vergoeding voor deeltjes van goederen die aan de verpakking zijn blijven hangen]
status: ontlening onzeker
etymologie: niederl.: 'besenrein'; das; -s.
bron: Duden Fremd 1990 (Duden Fremd)
-
▾ Duits
Besemschon
[vergoeding voor deeltjes van goederen die aan de verpakking zijn blijven hangen]
-
▾ bezemstok
[bezemsteel]
-
▾ Negerhollands
bezǝmstok
[bezemsteel; werktuig om te vegen]
-
▾ Negerhollands
bezǝmstok
[bezemsteel; werktuig om te vegen]
-
▾ bezending
[hoeveelheid verzonden dingen; grote hoeveelheid]
-
▾ Fries
besinding
[hoeveelheid verzonden dingen; grote hoeveelheid]
-
▾ Fries
besinding
[hoeveelheid verzonden dingen; grote hoeveelheid]
-
▾ bezeren
[zeer doen]
-
▾ Javaans
(di)besèr
[zeer doen; zeer gedaan]
-
▾ Javaans
(di)besèr
[zeer doen; zeer gedaan]
-
▾ bezet
[ingenomen, gereserveerd]
-
▾ Deens
(uitdrukking) være i besæt ud for en (åben) kyst
[op een kust bezet zijn]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: efter holl. op eene kust bezet zijn, jf.ty. besetzt) i udtr. (være) i besæt ud for en (aaben) kyst, (være) i knibe ud for en kyst i paalandsvind, som man ikke kan krydse op mod. TeknMarO.
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Indonesisch
besét, bezét
†verouderd
[ingenomen (stoel, stad)]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membesét = innemen, bezetten
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
besèt
[gereserveerd (zitplaats)]
-
▾ Menadonees
besèt
[gereserveerd (zitplaats)]
-
▾ Papiaments
bezèt un hende
[iemand aanklampen en niet de kans geven weg te gaan]
-
▾ Surinaams-Javaans
besèt
[gereserveerd (zitplaats)]
-
▾ Deens
(uitdrukking) være i besæt ud for en (åben) kyst
[op een kust bezet zijn]
-
▾ bezeten
[krankzinnig]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1265-1270;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
besat
[krankzinnig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: efter nedertysk beseten
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fries
beseten
[krankzinnig, doldriftig]
datering: 1900 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: besetenheid 1949
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Negerhollands
beseten, beset
[krankzinnig, in macht van boze geesten]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Hesseling 1905: 213: een bezetene: beset.
bron: Hesseling 1905 (Hesseling 1905: 195, 205)
-
▾ Noors
besatt
[een boze geest in zich hebbend, krankzinnig; woedend]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker ; verbastering
etymologie: NROi: eft. mnty. beseten ( ty. besessen ) pf. pt. av besitten «besidde, inneha»; omdannet av mnty. beseten ( perf. pt. av 'besitte') under innflytelse av besette; BO: omdannet av lty besten, besitte, påvirket av besette; FuT: eine missverstandene wiedergabe von mnd. beseten, 'vom teufel besessen, verrückt'(part. zu besitten) =nhd. besessen, eigentlich 'in bsitz genommen'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NOBi NROi (NROi, NOBi; BO; FuT)
-
▾ Deens
besat
[krankzinnig]
-
▾ bezetten
[innemen; afzetten, beleggen]
-
▾ Deens
besætte
[afzetten, beleggen, versiering aanzetten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af sætte efter nedertysk besetten
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Frans
bisette
†verouderd
[gouden en zilveren passementerie, kant]
datering: 1327 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: L: anc.fr. *biseter, sertir, p.-ê. du moyen bas allem. bisetten ou besetten, garnir, ou de bis adj.
bron: Dubois 1979 Robert 2005 (Larousse, Valkhoff, GRobert)
-
▾ Noors
besette
[decoreren; innemen (tijd of plaats), occuperen; (maritiem) vastmaken (van een sjorring); bemannen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: eft. mnty. besetten; BO: av sette, etter lty
bron: NROi (NROi; BO)
-
▾ Zweeds
besätta
[afzetten, beleggen, garneren]
datering: 1520 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. besätia; av lågty. besetten med samma bet.; jfr besatt
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besætte
[afzetten, beleggen, versiering aanzetten]
-
▾ bezetting
[met een leger bezet houden]
-
▾ Zweeds
besättning
[van bemanning voorzien]
status: ontlening onzeker
etymologie: Törnqvist: aus mnd. oder mnld. besettinge
bron: Törnqvist 1977 (Törnqvist)
-
▾ Zweeds
besättning
[van bemanning voorzien]
-
▾ bezichtigen
[bezien]
-
▾ Deens
besigtige
[bezien]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk besichtigen, besichten (jf. i sigte 'til at få øje på', sigte efter 'rette imod for at ramme')
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Zweeds
besiktiga
[inspecteren, nakijken, schouwen]
datering: 1547 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1547; av lågty. besichtigen med samma bet.; jfr 1sikt
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besigtige
[bezien]
-
▾ bezien
[overwegen; bekijken]
-
▾ Deens
bese
[bezichtigen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af se efter nedertysk besên
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bese
[bezichtigen, bekijken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: av se eft. mnty. besên , ty. besehen; BO: etter lty
bron: NROi (NROi, NOBi; BO)
-
▾ Deens
bese
[bezichtigen]
-
▾ bezig
[werkzaam]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1240-1260;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
besich, bezig, bäsig
(dialect)
[werkzaam]
status: ontlening onzeker
etymologie: Smet 92: allgemein verbreitet, Ostfriesland, Smet 83: westlichen Münsterland. Foerste: In der heutigen Ma. noch ziemlich gut bekannt, im Westen zuweilen mit diphthongiertem Vokal. Auch sonst in Niederdeutschland entlehnt. Im Mnd. HdWb (L-B) ist besig als ndl. Fremdwort verzeichnet. BrWb: mit Geschäften überläuft, geschäftig. Ist pur Holländisch, aber auch hier seher gebräuchlig. Purnhagen: bäsig. Schlüter: In den Bauerschaften um Vreden.
bron: Foerste 1938 Schlüter 1952 Smet 1983 Smet 1992 (Smet 92, Smet 83, Foerste, Schlüter, VBrWb)
-
▾ Negerhollands
beesig
[ijverig, werkzaam]
-
▾ Papiaments
bezig, bezeg
[werkzaam]
-
▾ Sranantongo
beiseg
[werkzaam (zijn)]
-
▾ Surinaams-Javaans
bésekh
[werkzaam (zijn)]
<via Sranantongo>
-
▾ Duits
besich, bezig, bäsig
(dialect)
[werkzaam]
-
▾ bezigheid
[activiteit, werk]
-
▾ Duits
Besichheit
(dialect)
[vlijt, snelheid]
-
▾ Negerhollands
beesigheit, beesigheid
[activiteit, werk]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beesigheit (old 1776), beesigheid (Hesseling 1905: 187)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 187)
-
▾ Duits
Besichheit
(dialect)
[vlijt, snelheid]
-
▾ bezijden
[terzijde]
-
▾ Negerhollands
bi sie
[terzijde]
-
▾ Negerhollands
bi sie
[terzijde]
-
▾ bezinnen
[nadenken]
-
▾ Deens
besinde
[nadenken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk besinnen 'tænke over, huske på' (jf. sind)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
besinne seg
[zich beraden; zich beheersen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. besinnen; BO: fra lty
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 NROi (NROi; BO; FuT)
-
▾ Zweeds
besinna
[nadenken, overdenken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. besinna; av lågty. besinnen med samma bet.; jfr sinne
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besinde
[nadenken]
-
▾ bezit
[eigendom]
-
▾ Indonesisch
besit
[eigendom]
-
▾ Indonesisch
besit
[eigendom]
-
▾ bezitsrecht
[recht op, of voortvloeiend uit, het bezit van iets]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bezitregt
[eigendomsrecht op grond van bezit]
datering: 1893 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., 'right of possession', bezit possession + recht right.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bezitregt
[eigendomsrecht op grond van bezit]
-
▾ bezitten
[(in bezit) hebben]
-
▾ Deens
besidde
[(in bezit) hebben]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af sidde efter nedertysk besitten 'besidde, belejre'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
besitte
[(in bezit) hebben]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: avl. av sitte e. mnty.; eg. 'sitte på'
bron: NOBi (NOBi)
-
▾ Zweeds
besitta
[(in bezit) hebben]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. besitia; av lågty. besitten med samma bet.; jfr besutten
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besidde
[(in bezit) hebben]
-
▾ bezoek
[visite]
-
▾ Ambons-Maleis
basuk
[visite]
-
▾ Indonesisch
besuk
[(een zieke) bezoeken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membesuk = een zieke bezoeken
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Negerhollands
besoek
[visite]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Old 1776: bezoeking/beproeving van Maria = Maria si Besoek, die Besoek die Maria ka doe
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Surinaams-Javaans
besug
[een zieke bezoeken]
-
▾ Ambons-Maleis
basuk
[visite]
-
▾ bezoeken
[een bezoek brengen]
-
▾ Deens
besøge
[een bezoek brengen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af søge efter nedertysk besoken 'besøge, opsøge, forsøge, angribe'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Menadonees
besuk
[op ziekenbezoek gaan]
-
▾ Negerhollands
besuk
[een bezoek brengen]
-
▾ Noors
besøke
[een bezoek brengen; bijwonen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av søke, fra lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
besöka
[een bezoek brengen, aandoen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. besökia; av lågty. besöken med samma bet.; jfr söka
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besøge
[een bezoek brengen]
-
▾ bezorgen
[zorg dragen voor; brengen]
-
▾ Deens
besørge
[zorgen voor; poepen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af sørge efter nedertysk besorgen
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
besorg
[zorg dragen voor; brengen]
-
▾ Noors
besørge
[zorgen voor; verzorgen, uitvoeren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
besørge
[zorgen voor; poepen]
-
▾ bezwaar
[last, moeite]
-
▾ Deens
besvær
[last, moeite]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beswer afl. af besweren, beswaren (jf. besvære)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
beswaar, beswaarde
[moeite]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: beswaar (old 1776), beswaarde (Hesseling 1905). old 1776: bezwaarlijk = beswaarlik
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905)
-
▾ Noors
besvær
[last, moeite, ongerief]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter ty eller lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
besvær
[last, moeite]
-
▾ bezwaarlijk
[op bezwaren stuitend]
-
▾ Negerhollands
beswaarlik
[moeilijk]
-
▾ Negerhollands
beswaarlik
[moeilijk]
-
▾ bezwaarschrift
[brief waarin men bezwaren uiteenzet tegen een beschikking van het openbaar gezag]
-
▾ Papiaments
bezwaarschrift
[brief waarin men bezwaren uiteenzet tegen een beschikking van het openbaar gezag]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bezwaarschrift
[brief waarin men bezwaren uiteenzet tegen een beschikking van het openbaar gezag]
-
▾ bezwaren
[een stoffelijke last doen dragen, belasten; drukken, hinderen]
-
▾ Deens
besvære
[hinderen; beklagen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: nedertysk besweren, beswaren
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
besvære
[tot last zijn; lastig vallen]
status: ontlening onzeker
etymologie: BO: fra ty, lty, eg 'gjøre tung'; FuT: von mnd. beswêren, eigentlich 'lasten auf'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
besvära
[lastig vallen, hinderen]
datering: 1669 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1669; av lågty. besweren med samma bet., eg. 'belasta, betunga', till swar (ty. schwer) 'tung'; jfr svår
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besvære
[hinderen; beklagen]
-
▾ bezweet
[met zweet bedekt of doortrokken]
-
▾ Ambons-Maleis
suét, basuét
[met zweet bedekt of doortrokken]
-
▾ Ambons-Maleis
suét, basuét
[met zweet bedekt of doortrokken]
-
▾ bezweren
[smeken; zweren; betoveren]
-
▾ Deens
besværge
†verouderd
[smeken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: afl. af sværge efter nedertysk besweren
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
besverge
[door magie oproepen of verjagen; smeken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: av sverge, etter lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
besvärja
[smeken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. besväria; av lågty. besweren med samma bet.; jfr svära
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besværge
†verouderd
[smeken]
-
▾ bezwijken
[niet kunnen weerstaan; sterven]
-
▾ Deens
besvige
[bedriegen, ontrouw zijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: DDO: fra middelnedertysk beswiken, jævnfør svige
bron: Hjorth 2003-2005 (DDO)
-
▾ Fries
beswike
[niet kunnen weerstaan; sterven]
-
▾ Noors
besvike
[niet kunnen weerstaan]
-
▾ Zweeds
besvika
†verouderd
[niet kunnen weerstaan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: besviken, besvikelse = teleurgesteld, teleurstelling
etymologie: sedan 1903; till äldre sv. besvika, av lågty. beswiken 'vilseleda; gäcka'; jfr svika
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
besvige
[bedriegen, ontrouw zijn]
-
▾ bezwijmen
[flauwvallen]
-
▾ Deens
besvime
[flauwvallen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk beswimen, beswimelen afl. af swîm, swime, swimel 'svimmelhed'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
besvime
[flauwvallen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty, besl m svime, svimmel; FuT: < mnd. besvîmen (holl. bezwijmen).
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
besvime
[flauwvallen]
-
▾ bobine
[weefspoel]
-
▾ Indonesisch
bobin
[weefspoel]
-
▾ Indonesisch
bobin
[weefspoel]
-
▾ bochel
[bult]
-
▾ Papiaments
bògel (Ar.) (ouder: boggel)
[bult]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.34
bron: Putman 1859 (Putman1859)
-
▾ Sranantongo
bokru
[bult; brede gesp]
-
▾ Papiaments
bògel (Ar.) (ouder: boggel)
[bult]
-
▾ bocht
[kromming, inham; gebogen deel van een touw]
-
▾ Ambons-Maleis
bok
[kromming]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: babok = bochtig, afgerond
bron: Clercq 1876 (FSA)
-
▾ Berbice-Nederlands
boktu
[kromming]
-
▾ Bulgaars
buchta
[het gehele opgeschoten touw]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bugt
[kromming; baai]
datering: 1752 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bucht besl.m. vb. bøje, Hammerich 45, Arnesen: Nederlands
bron: (PNOE, OOD, Hammerich 45, Arnesen, Pfeifer, Kluge)
-
▾ Duits
Bucht
[kromming; baai]
datering: 1651-1700
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Pfeifer: Nd. Bucht wird in der auch im Engl. und Nl. vertretenen Bedeutung 'Meerbusen' im 17Jhd ins Hd. übernommen. Ind er Bedeutung 'Verschlag' bleibt es auf das nordd. und mitteld. Sprachgebiet beschränkt. Kluge: Übernommen aus ndd. bucht "Biegung, Krümmung" in der technischen Bedeutung "landeinwärts gebogene Strandlinie". Dieses ist ein altes ti-Abstraktum zu biegen, bewahrt in anord. -bót, ae. byht, mndd. bucht, bocht. Ndd. Bucht bedeutet auch "Verschlag für Haustiere", wohl ausgehend von der Bedeutung "Winkel".
bron: Pfeifer 1989 (Pfeifer, Kluge)
-
▾ Engels
bout
[(verouderd) kring; kromming; wedstrijdronde; aanval, vlaag]
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: xvi. var. of +bought (xv) bend, fold, turn, prob.-LG. bucht (see BIGHT); assoc. with bout, aphetic form of ABOUT.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Kupang-Maleis
bok
[kromming in weg]
-
▾ Litouws
buchta
[in elkaar gerolde kabel of ankertouw]
-
▾ Menadonees
bok
[kromming]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: babok = bochtig, afgerond
bron: Clercq 1876 (FSA)
-
▾ Noors
bukt
[kromming; baai]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, besl m bøye; FuT: von nd. bucht, 'biegung, krümmung, meeresbucht' = holl. bocht
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Oost-Jiddisch
boechtes
[kromming, inham]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
bògt
[kromming, inham]
-
▾ Pools
buchta
[inham]
<via Duits of Russisch>
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
búchta
[kromming, inham; het gehele opgeschoten touw]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bocht (1). In het Ned. Wdb. s. v. onder (3 (met betrekking tot het touwwerk) a (als scheepsterm) leest men: a) kromming, of in concrete opvatting, het kromme, gebogen gedeelte van een touw, dat rond ligt, of over de schijven van een blok loopt. Het touwwerk in bochten opschieten, v. L. ß) het gehele opgeschoten (in een kring opgerolde) touw, ook touwbocht geheeten, bepaaldelijk die, welke men bij het ten anker komen vóór de beting heeft en gaandeweg uitviert. Vgl. nog voor de laatste opvatting WINSCII.: bogt, touwbogt, een geheel touw, dat opgeschooten of ineengerold is, en W.: touwbocht, een kringh touws, zooals het in 't ront in 't kabelgat 1.<.. Evenals IIoll. bocht heeft ook Russ. buchla beide beteekenissen, de Fr. vertaling luidt: 1. cueille ou pli d'un cordage. 2. roue d'un cordage, glène (la masse du cordage cueilli compose ce qu'on appelle une glène; chacun des tours de cette glène a le nom de cueille. J. op cueillir). Alle woordenboeken vermelden bij Russ. buchta, touwbocht, het scheepscommando: iz buchty von, d.i. uit de bocht weg, derie du cable, bevel om bij het uitvieren van de touwbocht vóór de beting bij het ten anker komen op zij te gaan. De bochten, waarin de marsevallen in de marsevalbalies worden opgeschoten, b e eten Rnss. buchta marsafala d. i. bocht van de marseval (z. V. op niarsafalnaja kadka). Bocht (2). Een ree, die innewaarts gebogen leit, anders genaamd inham, bij de Latinisten sinus, de bogt van Guinee: de bogt van Vrankrijk. WINSCII'. Russ. buchta, baie, crique, calanque. V. en J. geven ook bet diminutivuni biichtocha, calanque, crique. De in dit en het voorgaande art. behandelde Russ. zeetermen biichta zijn uit ííoll. bocht en niet uit Hgd. bucht, zooals men door de . zou kunnen vermoeden ; zoo is ook het Holl. grond als zeeterm in bet Russ. g runt geworden en bet Holl. grondton w luidt Russ. gruntov, z. deze art.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Sranantongo
boktu
[kromming]
-
▾ Surinaams-Javaans
boktu
[bocht (in weg of rivier)]
<via Sranantongo>
-
▾ Zweeds
bukt
[baai, ronde inham in de kustlijn]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: havsbukt
etymologie: före 1520; fornsv. bucht 'böjning, krökning'; av lågty. bucht 'böjning; krök'; besl. med buga, böja
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Ambons-Maleis
bok
[kromming]
-
▾ bocht
[(Vlaams) omheinde ruimte waarin dieren worden bijeengehouden]
-
▾ Duits
Bucht
(dialect)
[omheinde ruimte waarin dieren worden bijeengehouden, nis voor bedstee]
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: Teuchert: p. 273-274: Mensing hat vorwiegend Belege für Biegung, aus Schütze führt er Bucht in durch Recken (Lattenzaun) abgezäunter Platz auf der Weide an, weiter aus Ranzau abgetrennter Stallraum für Kälber, Schafe und Fohlen und aus Südostholsten Bucht Niche, in der sich die Wandbettstellen befinden. Sie nötigt im Verein mit dem bremischen Vorkommen die Vermutung auf, daß sich hierunter das ndl. Wort verberge. Daß wir uns hierbei auf dem rechten Wege befinden, lehrt die deutsche wortgeograpische Lage.
bron: Frings 1966 Teuchert 1972 (Teuchert, FrL, Bischoff)
-
▾ Duits
Bacht
[mengsel van vuilnis, onkruid, stof, stro, fruitresten, groenteresten e.d., een (natte) kuil die als rustplek dient en waar dieren in wroeten]
status: ontlening onzeker
etymologie: Dem Klevld boxt liegt ndl. bocht zu Grunde, während sonst mhd. Lexer bâcht > bacht vorliegt. Kleverländisch
bron: RhWB 1928-1971 (RhWB)
-
▾ Schots
boucht, bowcht; bucht
†verouderd
[schaapskooi, binnenkooi om ooien te melken; vierkante kerkbank]
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ww. insluiten in de kooi, ihb. ooien voor melken 18-19
etymologie: only Sc; Flem bocht, bucht 'an enclosure for swine, sheep etc.'
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Duits
Bucht
(dialect)
[omheinde ruimte waarin dieren worden bijeengehouden, nis voor bedstee]
-
▾ bod
[bieding]
-
▾ Sranantongo
bot
[bieding]
-
▾ Sranantongo
bot
[bieding]
-
▾ bode
[boodschapper]
zelfstandig naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Madoerees
budā
[dagvaarden]
status: ontlening onzeker
etymologie: bhāsa alos (fijne taal), gewone taal: sita
bron: Penninga 1936 (PH)
-
▾ Singalees
būda
[boodschapper; deurwaarder]
status: ontlening onzeker
etymologie: zie woordenlijst pp. 67-86; alleen in de samenstelling būda-rāla, lett. boodschappenmeester
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Madoerees
budā
[dagvaarden]
-
▾ bodem
[grond; onderste gedeelte van de romp van een schip]
-
▾ Deens
bodem
[onderste gedeelte van de romp van een schip]
status: ontlening onzeker
bron: Blangstrup 1915-1930 Moberg-Bakker 1973 (Salmonsens Konverstationsleksikon, Moberg p. 16)
-
▾ Frans
bodine
†verouderd
(dialect)
[onderste gedeelte van de romp van een schip]
-
▾ Papiaments
bòm (ouder: boom)
[grond]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.20
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Zweeds
bodem
[onderste gedeelte van de romp van een schip]
-
▾ Deens
bodem
[onderste gedeelte van de romp van een schip]
-
▾ bodemerij
[kredietverstrekking op schip of lading]
-
▾ Deens
bodmeri
[kredietverstrekking op schip of lading]
status: ontlening onzeker
etymologie: Jessen: Nederduits, Törnqvist: aus nd. bodmerie oder ndl. boderemij, zum vb. bodemen, den Boden eines Schiffes, Schiff und Ladung beleihen, Hammerich 45: Nederlands, misschien via Nederduits., Bang: (holl), Kluge: Aus mndd. (ver)bod(d)emen "den Boden eines Schiffs, Schiff und Ladung, beleihen" und dem zugehörigen mndd. bodemrije. Nach nl. bodemerij im Beginn des 17. Jahh. aus ins. Engl. als bottomry übernommen.
bron: (Salmonsens konversationsleksikon, Jessen, Törnqvist, Hammerich 45, Bang, Kluge, Møller p. 188)
-
▾ Duits
Bodmerei
[kredietverstrekking op schip of lading]
datering: 16e eeuw (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus mndd. (ver)bod(d)emen "den Boden eines Schiffs, Schiff und Ladung, beleihen" und dem zugehörigen mndd. bodemrije. Nach nl. bodemerij im Beginn des 17. Jahh. aus ins. Engl. als bottomry übernommen.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Engels
bottomry
[kredietverstrekking op schip of lading]
datering: 1622 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bottomry-bond, -money.
etymologie: f. bottom n. 7 + -ry, after Du. bodmerij.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Frans
bômerie
†verouderd
[geld geleend tegen woekerrente]
datering: 1643 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: Das wort ist aus dem ndl. in die meisten europäischen sprachen übergegangen.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Kroatisch
bodmerija
[kredietverstrekking op schip of lading]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
bodmerėja
[kredietverstrekking op schip of lading]
<via Duits>
-
▾ Litouws
bodmerėja
[kredietverstrekking op schip of lading]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: vok. Bodmerei
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Noors
bodmeri
[kredietverstrekking op schip of lading]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: von nd. bodmerîe = holl. bodemerij
bron: Falk 1910-1911 (FuT)
-
▾ Pools
bodmeria
[overeenkomst van geldlening tegen premie met de gezagvoerder van een schip]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: op bodemerij lenen, geven,nemen
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
bodmeréja
[lening van een geldsom op een schip, met of zonder de vracht en lading]
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndl. bodemerij oder nhd. Bodmerei, dass., s. Matzenauer 115, Bulič RFV.15, 345, Meulen 36. VdMeulen:Bodemerij. Leen eener soumie gelds op avontuur, waarvoor het schip verpand wordt. T. Overeenkomst tusschen een geldschieter en een geldopnemer, waarbij een som gelds wordt opgeschoten, met beding van premie en onder verband van schip of goed, of van beiden, met dat «;evok\ dat, indien het verbondene geheel of gedeeltelijk door toevallen op zee vergaat of vermindert, de geldschieter zijn recht op de opgeschotene penningen en op de premie verliest, voor zoo verre dit een en ander niet op hetgeen overblijft kan worden verhaald; terwijl, wanneer het verbondene behouden ter plaatse zijner bestemming aankomt, de hoofdsom benevens de premie betaald moet worden. V.L., vgl. bij WINSCII.: iemand eenig goed op büodemerij meede geeven. Russ. bodmer cj a, bonierie, pret a la grosse a venture. Afgeleid is het adj. bodmeréjngj en de subst. bodineréjnik, bod/nercjêc/h, degeen , die geld op bodemerij leent.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Sloveens
bodmerija
[lening met pandrecht op het schip of de lading]
-
▾ Zweeds
bodmeri
[kredietverstrekking op schip of lading]
datering: 1631 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: SAOB; af nt. bodmerij l. holl. bodemerij, af mnt. bodemen, låna på skepp o. last, af mnt. bodeme, fartygsbotten, skepp (se BOTTEN); jfr d. bodmeri, t. bodmerei, fr. bomeri eng. bottomry, Törnqvist: aus nd. bodmerie oder ndl. boderemij, zum vb. bodemen, den Boden eines Schiffes, Schiff und Ladung beleihen
bron: SAOB 1898 (SAOB; SEO, NEO, Törnqvist)
-
▾ Deens
bodmeri
[kredietverstrekking op schip of lading]
-
▾ boedel
[geheel van roerende goederen]
-
▾ Amerikaans-Engels
boodle, boedel
[(verouderd) bezittingen; hoeveelheid, horde, troep; vals geld; gestolen geld; smeergeld]
datering: 1699 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: caboodle, capoodle: The whole caboodle, the whole lot, number or crowd (1848-1904). Of obscure origin. Cf. Ca- and Boodle; keboodle, kerboodle, kitcaboodle; voorts (Marckwardt) boodlery + zie boedel in eng.
etymologie: Du. boedel, in sense 1.; CITAAT: 1699 Elisabeth ... hath the Boedel of Jan Verbeek, deceased, in hands; [...] 1904 'Driftwood' was boodle bills for business men, and some of it was blackmail, but it was all irregular. Clapin: A word now immensely popular in its present meaning of bribery, plunder, owing its sudden prominence to corrupt board of elderly NY aldermen, many of whom were convicted of having accepted bribes or boodle for their votes. Dust, rhino (slang for money)
bron: Clapin 1902 Craigie 1938-1944 Mencken 1937-1948 (Craigie, Neumann, Clapin, Van der Voort, Mencken 108, Marckwardt, Van der Sijs 2009)
-
▾ Duits
Buden, Bödel, Pudel
(dialect)
[failliete boedel, faillissementsgoederen ]
status: ontlening onzeker
etymologie: Frischbier: In Danzig beim Bankerott die Masse, welche für die Gläubiger übrig bleibt. Wohl aus dem holl. boedel, gesprochen budel
bron: Frischbier 1882 Mitzka 1958 Wiens 1916 (Wiens, Frischbier, Mitzka)
-
▾ Engels
boodle
[bende, troep; vals geld; smeergeld]
datering: 1833 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boodle v. trans., to bribe; intr., to practise bribery; boodler, one who practises boodling; boodling vbl. n., bribery, bribing.
etymologie: Origin and history obscure; but the mod. U.S. boodle, in sense 1, must be the same as Markham's buddle: sense 2 (also only in U.S.) may be a different word; it suggests Du. boedel ‘estate, possession, inheritance, stock’, which it is not so easy to connect with sense 1.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Indonesisch
bodol, budel
[geheel van roerende goederen]
-
▾ Javaans
budhel
[geheel van roerende goederen]
-
▾ Makassaars
bûdelé
[inboedel]
-
▾ Menadonees
budel
[geheel van roerende goederen]
-
▾ Papiaments
boedel
†verouderd
[nalatenschap]
-
▾ Singalees
būdala-ya, būdalē
[geheel van roerende goederen]
-
▾ Sranantongo
budel
[nalatenschap]
-
▾ Surinaams-Javaans
budhel
[inboedel; nalatenschap, erfenis; familiebezit]
<via Sranantongo>
-
▾ Amerikaans-Engels
boodle, boedel
[(verouderd) bezittingen; hoeveelheid, horde, troep; vals geld; gestolen geld; smeergeld]
-
▾ boedeldeling
[boedelscheiding]
-
▾ Fries
boedeldieling
[boedelscheiding]
-
▾ Fries
boedeldieling
[boedelscheiding]
-
▾ boedelhouder
[langstlevende echtgenoot die de ongedeelde nalatenschap beheert]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boedelhouder, boedelhouer
[langstlevende echtgenoot die de ongedeelde nalatenschap beheert]
datering: 1833 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., boedel estate + houder holder.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boedelhouder, boedelhouer
[langstlevende echtgenoot die de ongedeelde nalatenschap beheert]
-
▾ boedelkamer
[weeskamer]
-
▾ Makassaars
budelekâmará
[weeskamer]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boedelkamer
[weeskamer]
datering: 1806 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., boedel property, estate + kamer chamber.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Makassaars
budelekâmará
[weeskamer]
-
▾ boedelscheiding
[boedelverdeling]
-
▾ Fries
boedelskieding
[boedelverdeling]
-
▾ Fries
boedelskieding
[boedelverdeling]
-
▾ boef
[schurk]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1260-1270;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Menadonees
buf
[schurk]
-
▾ Papiaments
buf
[deugniet, boefje, dondersteen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Zweeds
bov
[schurk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bovtyp, teaterbov
etymologie: före 1520; fornsv. bove; av lågty. bove med samma bet., urspr. trol. 'gosse' (jfr ty. Bube 'pojke')
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Menadonees
buf
[schurk]
-
▾ boeg
[voorsteven]
-
▾ Deens
bov
[voorsteven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Fut: = mnd boch, OOD: efter hollandsk
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (FuT, OOD)
-
▾ Duits
Bug
[voorsteven]
datering: 1651-1700
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: In den späten germanischen Sprachen verbreitet (nschw. bog, ne. bow, nndl. boeg), ursprünglich wohl niederdeutsch/niederländisch. Herkunft unklar.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Engels
bow
[voorsteven]
datering: 1626 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bow-anchor, -port, -sheet, -side, -timber; bow-chase, bow-chaser; bow-fast; bow-grace, bow-grease; bow-oar; bow-pieces; bow-wave
etymologie: Recorded only since 1600. Corresp. in form and sense to LG. bûg, Du. boeg, Da. boug, bov, Sw. bog, all with senses ‘shoulder of man or beast’, and ‘bow of a ship’. The older Teut. forms were ON. bóg-r, OHG. buog (MHG. buoc), MDu. boech ‘shoulder of man or beast’, OE. bó<asg>, bóh ‘shoulder, upper arm’, and ‘bough of a tree’:—OTeut. *bôgu-z. corresp. to Gr. <gk>p<gafrown>xuj, p<ghfrown>xuj</gk>, and Skr. b<amac>hu-s ‘arm’. Bow is thus in origin the same word as bough, but while the latter has come down direct from OE. in one of the OE. senses, bow has been adopted at a later time from LG., Du., or Da., in the special sense of the ‘shoulders’ of a boat or ship, developed in the maritime speech of one or other of these, but not known to OE. or ME. Bough and bow have thus widely diverged, the earlier meaning of ‘shoulder, arm’, not being retained by either. (Not related to bow n.1, nor to bow v.1, though probably now associated with the latter in the popular etymological consciousness, as appears from most attempts to explain it.)
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE bow3)
-
▾ Fins
buuki
[voorsteven]
datering: 1862 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
bron: Ginneken 1913-1914 (Stjerncreutz, JvG, NSSK)
-
▾ Noors
baug
[voorsteven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: anord. bôgr = mnd. bôch (holl. boeg, nhd. Bug)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bog
[voorsteven]
-
▾ Deens
bov
[voorsteven]
-
▾ boeganker
[anker dat wordt gebruikt op het voorschip]
-
▾ Russisch
búgánker
[anker dat wordt gebruikt op het voorschip]
status: ontlening onzeker
etymologie: Boeganker. Een der vijf zware ankers, die vroeger op de schepen werden meegegeven, z. P. M. blz. 392 en v. L. op anker. Russ. bucht, ancre de veille. De eenigszins afwijkende vorm is wel oorzaak geweest, dat in A. dit woord zeer ten onrechte uit Holl. bocht verklaard wordt; zooals Avij boven gezien hebben, is Holl. bocht tot Russ. biichta ..worden. Russ. bucht daarentegen is ontstaan uit Holl. boeg niet weglating van anker, z. voor dit verschijnsel de art. Dagelijksch anker, Plechtanker, Tuianker, Werpanker, Zwaar anker, welke benamingen alle in het Russ. zijn overgegaan zonder het woord anker. Vreemd is de t in Russ. bucht uit Holl. boeg(i\nker) -. wij vinden een dergelijk geval in Russ. verklaard worden naar analogie van Russ. pteclit uit Holl. plecht(anker)P Aannemelijker lijkt het mij de / in bucht en évart te verklaren als overgenomen int de samenstellingen buchtou , buchtov d. i. Holl. boegtonw, en éoartÓD d. i. Moll. zioaartonw, z. deze art. Dat de / van Russ. bucht een later toevoegsel is, blijkt nit PETER'S Zeereglement blz. 895, waar men leest: buch jakor , boegh anker (jakor' is het Russ. woord voor anker), tegenover J' s modernen vorm jakor bucht, ancre de veille.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
búgánker
[anker dat wordt gebruikt op het voorschip]
-
▾ boeglijn
[jaagtros]
-
▾ Baskisch
bolina
[touw om het zeil naar de boeg toe te trekken]
<via Spaans>
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bolinkari ‘schip dat goed met de kiel in de windrichting vaart’
etymologie: Azk 1 geeft bolin/boliña voor het Biskaais en Guipuzcoaans en geeft aan dat dit woord van uitheemse herkomst is. Sar 2 geeft voor bolina geen regionale specificatie. Azk 1 geeft de afleiding bolinkari alleeen voor het Hoog-Navarrees. Het lijkt aannemelijk dat bolina door het Zuid-Baskisch aan het Spaans is ontleend. Lh vermeldt geen enkele vorm van bolina.
bron: Sarasola 1984-1995 (Azk 1, Sar 2)
-
▾ Deens
bovline, bugline
[touw waarmee het razeil aangehaald wordt]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: ænyd. bovline; efter holl. boeglijn ell. eng. bowline, egl.: forstavnsline, jf. Bov 2.1, Bug 2.5. OOD: Es ist aber das nl. keper (fem.) in gleicher bed., jene art zu weben ist nach FRISCH aus den Niederlanden gekommen. diesz keper nun bezeichnet auch heraldisch die sparren im wappen, mnl. keper aber laquear, contignatio (hor. belg. 7, 18b), contignare te gader keperen (das. 17b), keper aber auch tignum (20a. 12b), keperen tignare, bei KIL. keper wieder anders capreolus, mutulus. Man nannte wol also jene kreuzung der fäden nach der sich kreuzenden balkenlage an der decke, oder nach den wappensparren; das keper capreolus aber stimmt zu unserm käpfer; s. auch kepper.
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Arnesen (FuT, OOD, Arnesen)
-
▾ Engels
bowline
[lijn om het loeflijk van een zeil meer aan de wind te halen; paalsteek]
datering: 1325 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bowline-bend, bowline-bridle; bowline-cringle; bowline-knot
etymologie: In sense 1, in most modern Teutonic langs.: Sw. boglina, Da. bovline, Du. boeglijn, Ger. bulien; whence also F. bouline, It., Sp., Pg. bolina. In all the Teut. langs. it is connected in form with the ship's bow, which seems to be the derivation; though, as it is found in Eng. several centuries before bow, it does not appear whence we received it, nor why the pronunciation does not agree with that of bow.The alleged ON. bóg lína occurs only in the <Th>ulur, a rimed glossary composed prob. in Orkney, and full of foreign terms.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Esperanto
buleno
[jaagtros]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Fr bouline met ondersteunende bronwoorden Eng bowline en Ru buglen. Hierbij is de Fr uitgang [-in] vervangen door Ru [-en] om verwarring te vermijden met het suffix -in voor nomina van het biologisch vrouwelijk geslacht. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Frans
bouline
[touw om het zeil naar de boeg te trekken]
<via Engels>
datering: 1155 (1151-1200)
status: ontlening onzeker
etymologie: boesline 1155; angl. bowline 'corde de proue'
bron: Robert 1993 Valkhoff 1949 (PRobert, Valkhoff)
-
▾ Noors
baugline
[touw waarmee het razeil aangehaald wordt]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: = holl. boeglijn (frz. bouline), engl. bowline
bron: Falk 1910-1911 NROi Arnesen (FuT; NROi, Arnesen)
-
▾ Russisch
búglen'
[jaagtros]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kasp. Meer búglin', dass., Arch. búglina 'Tau von der Mitten des Mastes bis zum Vorderteil des Schiffes' Olon. (Kulik.). Entlehnt aus ndl. boeglijn, boelijn, boeling, oder ndd. bugline, s. Meulen 9 ff., Kluge Seemannsspr. 162 ff., Croiset v.d. Kop IORJ. 15,4,20 ff. Vgl. auch anord. bóglína seit dem 13. Jhdt. (Kluge a.a.O.) Siehe auch búlin'.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Spaans
bolina
[touw om het zeil naar de boeg toe te trekken]
<via Frans>
-
▾ Zweeds
bolin
[touw waarmee het razeil aangehaald wordt]
datering: 1501-1550
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; öre 1520; fornsv. boglina; av lågty. bolinen, plur., eller nederl. boelijne med samma bet.; av osäkert urspr.
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Baskisch
bolina
[touw om het zeil naar de boeg toe te trekken]
<via Spaans>
-
▾ boegseertouw
[sleeptros]
-
▾ Russisch
bakštóv
[sleeptros]
datering: 1701-1750
status: ontlening onzeker
etymologie: Boegseertouw, scheepsterm: touw waaraan bij het boegseren de sloepen het schip voorttrekken (Ndl. Wdb. 3, 76). Hieruit is vermoedelijk ontstaan het raadselachtige russ. woord bakštóv, dat weliswaar niet precies dezelfde,maar toch ongetwijfeld een nauwverwante betekenis heeft. Evenals russ.buksir (zie Zee- en Scheepst. 37), dat een afleiding is van buksirováť uit ndl. boegseren en dat behalve: boegseertouw ook: sleeptouw is gaan betekenen (boegseren wordt in het ndl. ook wel voor: slepen gezegd, zie Ndl. Wdb. 3, 75), wordt bakštóv bepaaldelijk in de laatste zin gebruikt, naar het schijnt vooral als het schip niet vaart. Het Akad. Wdb. 1, 99 verklaart: verevka, kotoroju odno sudno ukrjepljaetsja za kormu drugogo (touw, waarmee het ene vaartuig wordt bevestigd achter het achterschip van het andere) en Lukaševič 10 duidt dit nog iets nader aan: tolstaja verevka (tros v 1-3 djujma), vypuskaemaja za kormu dlja privjazyvanija grebnych šljupok, párových katerov i pr. melkich sudov (dik touw (tros van 1-3 šljupok, párových katerov i pr. melkich sudov (dik touw (tros van 1-3 duim), achter het achterschip uitgebracht om roeisloepen, stoomkotters en andere kleine vaartuigen aan vast te maken). Dal' 1, 103 heeft echter bovendien: buksir počti tože, no upotrebljaetsja kogda odno sudno taščit drugoe (de buksir is nagenoeg hetzelfde (als de bakštov), maar wordt gebruikt als het ene vaartuig het andere sleept), hetgeen overeenkomt met Vachtin 14: „kogda sudno na chodu, eta snast' nazyvaetsja buksir (als het schip vaart, dan heet dat touw buksir); dus als het stilligt bakštóv. Of dit onderscheid tussen buksir en bakstóv evenwel steeds in acht genomen wordt, kan men betwijfelen. Zo schrijft b.v. Gončarov 6, 12: loďka ich s grebcami šla u nas na bakštove (hun boot met de roeiers werd door ons op sleeptouw genomen) en 6, 116: u nas travjat .kanat, škunu vzjali na bakštov, to-est' ona deržitsja za podannyj s fregata kanat, как ditja za plat'e njan'ki (bij ons viert men het touw, wij namen de schoener op sleeptouw d.i. hij houdt zich vast aan het van het fregat uitgebrachte touw als een kind aan de kleren van de kindermeid). Šiškov (a°. 1795) heeft alleen buksir ... cable de remorque; Schulz (a°. 1853) kent beide: Cable de remorque . . . buksir, bakštov. Vgl. nog Ter Reehorst (a°. 1849) 107: Boegseertros . . . bakštov. Het russ. woord heeft een lettergreep minder dan het ndl. Russ. bakštóv uit ndl. boegsfeerJtouw is in dit opzicht te vergelijken met russ. svistóv uit eng.-ndl. swif(terJtouw (Zee- en Scheepst. 215) en voorts met russ. lebezá uit ndl. rab(at)ijzer, russ. mul'k uit ndl. muil(stee)k, russ. smal'k uit ndl. smal(wer)k. Wat betreft de overgang van ndl. oe in russ. a, dit verschijnsel komt in het russ. meer voor b.v. saltán naast oorspr. sultan, basurmán naast oorspr. busurmán (muzelman, ongelovige), bárdá naast oorspr. burdá (droesem van brandewijn) e.a.
bron: Meulen 1959 (VdMeulen 1959)
-
▾ Russisch
bakštóv
[sleeptros]
-
▾ boegseren
[met sloepen voorttrekken]
-
▾ Bulgaars
buksiram, buksuva
[op sleeptouw nemen van een schip]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bugsere
[een vaartuig met een touw trekken of slepen]
status: ontlening onzeker
etymologie: af holl. boegseeren, måske af port. puxar slæbe, jf. fr. pousser støde, af lat. pulsare. Törnqvist: aus nd. bogseeren, buxeren oder ndl. boegseeren (aus boesjaarden, boesjaren) FuT: von holl. boegseeren, nd. bógsêren
bron: Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Hårbøl 2004 Jessen 1883 Arnesen Bang 1976 (Fremmedordbog, PNOE, OOD, Fremmed2, Jessen, Törnqvist, FuT, Arnesen, Bang)
-
▾ Duits
bugsieren
[een schip op sleeptouw nemen en naar een bepaald doel brengen; (omgangstaal) iemand of iets met moeite ergens heen brengen, loodsen]
datering: 1651-1700
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Bugsierer
etymologie: Ontleend aan nndl. boegseren, dat aan port. puxar "rukken, trekken" ontleend is. Bartz: Im 17. Jahrh. entlehnt aus niederländ. boegseeren, boegsjaren, boucheren, dies nicht von boeg, "Bug", sondern von port puxar, "ziehen, zerren", das aus lat. pulare "stoßen"und pellere "schlagen" stammt. . Bach: Noch im 17. Jh. wurden übernommmen Küste, Kai, bugsieren, kreuzen
bron: Bach 1965 Bartz 2007 Duden Fremd 1990 Foerste 1938 Kluge 2002 (Duden Fremd, Kytzler, Kluge, Bartz, Bach, Foerste)
-
▾ Ests
puksiir
[een vaartuig met een touw trekken of slepen]
<via Fins>
-
▾ Fins
pukseerata
[met sloepen voorttrekken]
<via Zweeds>
-
▾ Fries
boechsearje
[met sloepen voorttrekken]
-
▾ Kroatisch
buksirati
[met sloepen voorttrekken]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
buksieris
[een vaartuig met een touw trekken of slepen]
-
▾ Litouws
buksyras
[schip om vaartuigen te slepen; sleeptouw]
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. boegseren - traukti
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Litouws
buksuoti
[glijden en draaien op een plek (van wielen van een voertuig)]
<via Duits>
-
▾ Noors
buksere
[met sloepen voorttrekken]
status: ontlening onzeker
etymologie: BO: fra nederl, port; FuT: von holl. boegseeren, nd. bôgsêren
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Oekraïens
buksirovát'
[met sloepen voorttrekken, op sleeptouw nemen]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
boeksiern
[slepen, op sleeptouw nemen; sleepboot]
<via Russisch>
-
▾ Russisch
buksirovát'
[met sloepen voorttrekken, op sleeptouw nemen]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brat' na buksir (Bargoens) hulp aan medewerkers die met hun werk achterlopen
etymologie: Aus ndl. boegseeren 'ein Schiff ins Schlepptau nehmen, bugsieren' (s. Smirnov a.a.O., Uhlenbeck PBrBtr. 26, 292 und Meulen 37), oder ndd. bôgseeren, s. (ungenau) Croiset v.d. Kop IORJ. 15, 4, 12 ff. Die Quelle der germ. Wörter ist port. puxar 'schleppen': lat. pulsare. VdMeulen:Boegseren. Met een boot het schip voortroeyen, in stil weder: dit geschiedt met een touw vooruit ofte wel met boot en sloep aen wederzij ts boort vastgemaeckt en dus roeyende met dubbelde roevers. W. lien schip door middel van sloepen, die geroeid worden, voortslepen. T. Russ. bug sírovát, buksirovat, reinorquer. V. en 1). kennen alleen de laatste schrijfwijze. Hierbij de verbale subst. bugsirov a'ui. e , buksirováuie en bugsirovka, buksiro'vka, action de remorquer. liet touw, waarmee men het schip boegseert, de boegscerlijn of -tros, heet met een nit bugsirovat, buksirovat geabstraheerden vorm Russ. bug sir, buks/r, remorque, cable de remorque; volgens V. en A. kan ook de sleepboot zelf zoo genoemd worden , remorqueur ]), die anders met het van buks'tr afgeleide adj. buks/mg) parochód d. i. boegseerstoomboot heet. Zooals men ziet, wordt Russ. buksirovat, enz. ook van stoombooten gezegd, wat wij sleepen noemen, Holl. boegseereu daarentegen slechts van roeibooten alleen, vgl. T.: boegseren , remorqner a rames. (Ken enkele maal wordt ook in het Ncd. boegseeren voor sleepen gebruikt, z. Ned. Wdb.). Dat Russ. bugsirovat, buksirovat niet op IIoll. boegseereu, maar op Duitsch bugsieren teruggaan zon, lijkt mij onwaarschijnlijk. Vooreerst hebben de Russen bijna geen enkelen zeeterm van de Duitschers overgenomen, wat verder den vorm betreft, vindt men PIoll. -eeren (zoowel als suffix als behoorende tot het woord zelf) steeds in het Russ. als -irovdt: bij Russ. lavírovat zou men evenzeer kunnen twijfelen tusschen Holl. lav e er en en Duitsch lavieren (waarom ik ook daar eerder aan IIoll. laveeren denk, z. ald.), maar Russ. konvo/rovat kan niet anders zijn dan Holl. konvooieeren, z. Konvooi, terwijl het Holl. ww. teeren, waarin -eeren geen suffix is, evenzeer in het Russ. tirov á t luidt, z. Teer.
bron: Černych 1993 Dovhopolyj 2005 Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych buksir, ESR,VdMeulen 1909, Dovhopolyj p.c.)
-
▾ Servisch
bugzirati
[op sleeptouw nemen van een schip]
<via Duits>
-
▾ Wit-Russisch
buksavác'
[met sloepen voorttrekken]
<via Russisch>
-
▾ Zweeds
bogsera
[slepen (bijv. vaartuig of voertuig)]
datering: 1698 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bogseravgift; bogseranordning; bogserbåt; bogserbåtbefälhavare; bogserfart; bogserfartyg; bogserfärja(ferry die tevens sleept); bogsergalge (apparaat waarover de lijnen om te slepen geplaatst zijn; bogserkrok (haak waaraan trossen tijdens het slepen aan zijn bevestigd); bogserlina;bogsermina(mijn die middels slepen verplaats wordt); bogserpollare (bolder waardoor de sleephaak vast kan zitten); bogserskeppare; bogsertjänst; bogsertorped(zie bogsermina); bogsertross; bogsertåg (touw waaraan schip gesleept wordt); bogserångare; bogserångbot; bogserångfartyg; bogserända(zie bogsertåg)
etymologie: SAOB; liksom d. bugsere af nt. boogseeren, buxeren l. holl. boegseeren l. t. bugsieren, trol. af port. puxar, draga fram, eg.: stöta, af lat. pulsare, slå, stöta (…). Skrifningen -gs- i sv. o. andra spr. torde bero på anslutning till BOG sbst.1, II o. dess motsvarigheter], Törnqvist: aus nd. bogseeren, buxeren oder ndl. boegseeren (aus boesjaarden, boesjaren)
bron: SAOB 1898 (SAOB; NEO; SEO, Törnqvist)
-
▾ Bulgaars
buksiram, buksuva
[op sleeptouw nemen van een schip]
<via Russisch>
-
▾ boegspriet
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
-
▾ Bulgaars
bugšprit
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bovspryd
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
datering: 1752 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: PNOE: efter nedertysk bôchsprêt ¯ boch 'bov' + sprêt 'stang, spyd' , OOD: efter mnt. bochspret, holl. boegspriet, jf. ty. bugspriet, fr. beaupré. FuT: stammt von holl. boegspriet (mnd. bdchsprêt), wovon auch nhd. Bugspriet, engl, boivsprit, frz. beaupré. Über das letzte glied siehe spryd. — Baugline (bugline, bovline, boline) = holl. boeglijn (frz. bouline), engl, bowline., EWN: Het Deens en het Zweeds hebben het woord wrsch. ontleend aan het Nederduits, andere talen wrsch. aan het Nederlands. Hammerich p. 342.
bron: Alnæs 1902 Bartz 2007 Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Foerste 1938 Hammerich 1945 Jessen 1883 NEO 1995 Pfeifer 1989 Philippa 2003-2009 (PNOE, OOD, FuT, Jessen, Bartz, EWN, Alnæs, Hammerich 45, Pfeifer, Bartz, Foerste, NEO)
-
▾ Duits
Bugspriet, Spriet
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
datering: 1651-1700
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Nach mnd. bochspret, einem Kompositum aus mnd. boch 'Bug' und spret, nhd. Spriet 'Stange'. FuT: stammt von holl. boegspriet (mnd. bdchsprêt), wovon auch nhd. Bugspriet, engl, boivsprit, frz. beaupré. Bartz: Hochdt. seit dem 18. Jahrh., von mittelniederdt. baghspreht, bochspret, niederländ. boegspriet, engl. bowsprit, schwed. bogsprött, dän. bugspryd; französ. beaupré, mittelfranzös. bospret ist eine Entlehnung aus dem Englischen. Foerste: Im Mnd. ist bochspret, n., sicher bezeugt (L-B. 1, 303; Kluge Seem. 160) Die ie-Formen sind aber nur in den Niederlanden lautgesetzlich entwickelt und dorther entlehnt.
bron: Bartz 2007 Falk 1910-1911 Foerste 1938 Pfeifer 1989 (Pfeifer, FuT, Bartz, Foerste)
-
▾ Engels
bowsprit
[uitstekend rondhout voor touwwerk; menselijke neus (scherts, verouderd)]
datering: 1330 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: Found in all the mod. Teut. langs.: Du. boegspriet, LG. bogspret, Ger. bug-, bogspriet (from LG. or Du.), Sw. bogspröt, Da. bogspryd; in all connected with the ship's bow, and with a word, in OE. spréot pole (ME. spret, spreet), Du. spriet spear, javelin, Sw. spröt insect's feeler. Cf. also OHG. spriuzan, MHG. spriuzen to prop. The origin seems to lie between LG., Du., and English: in the latter spréot was itself used in a nautical sense in OE. and ME. (see sprit). But against the compound bow-sprit being of English rise, are the late appearance of bow in the language, and the numerous perverted forms with bore, boar, bolt, bold, bole, bowle, which seem to show that the connexion with bow was not evident to English sailors, either in sense or pronunciation. (Quotations for the word are very rare before 1590.)
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Esperanto
busprito
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Du Bugspriet met ondersteunende bronwoorden Ru bu(g)šprit en bokšprit en Eng bowsprit. Hierbij is de consonantcluster -gšpr- vereenvoudigd tot -spr-. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Ests
pukspriit
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: hol. boegspriet
bron: Trumpickaitė 2004 (A. Trumpickaitė)
-
▾ Fins
puugprööty
[uitstekend rondhout aan voorzijde zeilschip]
<via Zweeds>
-
▾ Frans
beaupré
[scheepsmast, bijna overdwars]
datering: 1382 (1351-1400)
status: ontlening onzeker
etymologie: W: du néerlandais boegspriet, de boeg, `proue' et de spriet `mât' (ou du moyen anglais bouspret).FEW: Diez und, nach ihm, Behrens führen das wort auf e. bowsprit zurück. Doch ist dieses selber aus dem mndd. entlehnt, wie Weekley darlegt, weil der erste teil der zuss., bow 'bug' erst viel später auftritt, als bowsprit. Auch von ndl. boegspriet auszugehen, ist unmöglich, weil dieses erst bei Kiliaen belegt und daher wohl durch mndl. bôchsprêt angeregt, aus boeg 'bug des schiffes' und spriet 'spriet' gebildet worden ist. Aus dem fr. entlehnt it. bompresso, buonpresso, compresso, kat. bauprès, bouprès, sp. bauprés, pg. gurnprés. Es ist auch in weitere mittelmeersprachen (neugr. ar. türk.) übergegangen.PR 1993; bosprete en anglo-norm. 1350; de l'angl. bouspret; PR 1990: néerl. boegspriet `mât de proue'L: moyen angl. bouspret, du néerl. boegspriet, mât (spriet) de proue (boeg)
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (Walter, PRobert, Valkhoff, Larousse, FEW)
-
▾ Grieks
mpompreso /bompreso/
[uitstekend rondhout aan voorzijde zeilschip]
<via Italiaans>
-
▾ Italiaans
bompresso
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: Fr. beaupré e spagn. bauprés, dall'oland. boegspriet 'albero di prora'.
bron: Bolelli 1989 (Bolelli)
-
▾ Javaans
besprit
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
-
▾ Lets
bugsprits
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
-
▾ Litouws
bušpritas
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
-
▾ Negerhollands
bousplit
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
-
▾ Noors
baugspryd
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: eft. mnty. bôchsprêt , holl. boegspriet
bron: NROi (NROi, Alnæs)
-
▾ Pools
bukszpryt
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: hol.boegspriet; boeg "dziob statku",spriet "rozpora"
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Portugees
garupés
[uitstekend rondhout aan de voorzijde van een zeilschip]
-
▾ Russisch
búgšprit
[de schuin naar voren over de boeg heen liggende mast; (boeventaal, ironisch) grote neus]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Auch bušprit, bokšprit. Nach Smirnov stammt bušprit aus engl. bowsprit (so auch Croiset v.d. Kop, IORJ. 15,4,21). Die andere Formen müssen auf ndl. boegspriet, nhd. bugspriet zurückgehen, mit ndl. spriet, mnd. sprêt 'Stange', s. Meulen 37. VdMeulen:Boegspriet. De boegspriet is een vierde mast, die onder eene zekere helling over den steven naar voren uitsteekt. P. M. blz. 15, vgl. W. blz. 62 onder de masten-, de nedergebogene boegspriet. Russ. búgsprit, búšprit, beaupré. De laatste vorm is verreweg de gebruikelijkste, V. geeft hem dan ook alleen, A. en 1). hebben beide, terwijl J. de volgende vier vormen van dit Holl. woord in het Russ. vermeldt: bugsprit, bugsprit, busprit en boksprit. In hetZeereglement vindt men steeds de spelling buch sprit. 2) In Petersburg op de Neva zag ik een sleepboot met den naam hiujstr..
bron: Dovhopolyj 2005 (Vasmer, VdMeulen 1909, Dovhopolyj)
-
▾ Spaans
bauprés
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
<via Frans>
datering: 1406-1412 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: del fr. beaupré, y éste del b. alem. med. bâghsprêt íd., compuesto de bâgh `brazo', `proa', y sprêt `barra', `verga'.
bron: Corominas 1983 (Corominas)
-
▾ Zweeds
bogspröt
[uitstekend rondhout aan de voorzijde van een zeilschip]
datering: 1640 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1640; av nederl. boegspriet med samma bet., till boeg 'skeppsbog' och spriet 'spri'; med anslutning till spröt
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Bulgaars
bugšprit
[uitstekend rondhout voor touwwerk]
<via Russisch>
-
▾ boegtouw
[partuurlijn waarmee het anker bediend wordt]
-
▾ Russisch
búgtou
[partuurlijn waarmee het anker bediend wordt]
status: ontlening onzeker
etymologie: Boegtouw. .. noemt een woord buchtou, buchtou, cfible daffcurche. Dat dit het Holi. boegtonw is, lijdt geen twijfel. W. heeft op boegtonw: een tonw, daer men het anker mede rcddet, als 't voor de boegh is, zijnde een partuerlijn, vgl. WINSCIL. : boegtonw is een partuurlijn, daar men het anker meede regeerd, als het voor de boeg hangt. Nu is dit niet hetzelfde als ./s vertaling: ca.ble d'aftburche, waarvoor het IIoll. tuitouw (kabel van het tuianker) kent. Hierover P. M. blz. 397: toen er nog geene kabelkettingen bestonden, had men vijf zware touwen aan boord, die men benoemde naar de ankers waarvoor zij bestemd waren, liet daagseli ton w bestond uit drie heele touwen, die op elkander gesplitst ware]]. . . het tuitouw bleef enkel, zoomede het plechttoiiw. In liet lluss. zijn overgegaan de Moll, benamingen der zware ankers, die aan deze touwen hun naam gaven : het daagsch (vroeger dagelijksch) anker, het tuianker en het plechtanker, benevens het woord zwaar (anker) zelf; van de bovengenoemde ankertomven het daagsch (vroeger dagelijksch) touw, het plechttouw en het algemeene zwaar touw* Het tuitouw van het tuianker vond ik echter nergens in zijn Rnss. vorm vermeld; hiervoor is blijkbaar Hnss. buchtou, buclitoo uit Molk boer/touw in de plaats gekomen, wat wegens zijn gelijkenis met de benaming van een ander anker n.l. van het boeganker (oorspr. lluss. buch, dat daarna bucht is geworden, hoogstwaarschijnlijk juist onder invloed van dit buchtou) des te gemakkelijker kon geschieden of beteekende boegtonw vroeger ook touw van het boeganker?
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
búgtou
[partuurlijn waarmee het anker bediend wordt]
-
▾ boegzeil
[emmerzeil]
-
▾ Frans
bourset, bourcet
[vierhoekig zeil]
datering: 1336 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bourser (1611) `plier la voile en bourse'
etymologie: réfection de bourse, de néerl. boegzeil, voile (zeil) de la proue (boeg)GR: du néerl. boegzeil; de boeg «proue», et zeil «voile».FEW: Entlehnt aus ndl. boegzeil. Das -r- ist vielleicht unter dem einfluss von 'bourse' dazugekommen.
bron: Dubois 1979 Robert 2005 Walter 1991 Wartburg 1928 (Larousse, Valkhoff bourcet, GRobert, Walter 2 bourset, FEW)
-
▾ Frans
bourset, bourcet
[vierhoekig zeil]
-
▾ boei
[band, keten]
-
▾ Ambons-Maleis
bui
[ketting]
-
▾ Aucaans
boewi
[armband]
-
▾ Duits
Buje
[keten (om iemand gevangen te houden)]
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Röding 1794: Lehnwort aus gleichbed. nl. boei.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Indonesisch
bui
[gevangenis]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bui
[gevangenis]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buian = idem, dibui = gevangen genomen, orang bui = gevangene, rumè buiyan (dialect Tanah Abang) = gevangenis
etymologie: orang = mens, rumè = huis
bron: Chaer 1976 Kähler 1966 (CHAER, HANS)
-
▾ Javaans
buwi, buwèn
[gevangenis]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: dibuwi = gevangen gezet
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Keiëes
bui
[gevangenis]
-
▾ Kupang-Maleis
bui
[gevangenis]
-
▾ Madoerees
bui, buwi, buwih
[gevangenis]
status: ontlening onzeker
etymologie: er bestaat wellicht een verband met 'geboeid' (geketend)
bron: Kiliaan 1904 (PH, KIL)
-
▾ Menadonees
bui
[gevangenis]
-
▾ Minangkabaus
buih
[gevangenis]
-
▾ Negerhollands
boei
[ketting]
-
▾ Oekraïens
buj
[de ijzers waarin een matroos wegens misdrijf gesloten wordt]
<via Russisch>
-
▾ Petjoh
boei, boewi
[gevangenis]
<via Indonesisch>
-
▾ Russisch
buj
[de ijzers waarin een matroos wegens misdrijf gesloten wordt]
status: ontlening onzeker
etymologie: Boei (2). Boeien, de ijzers, waarin een matroos wegens misdrijf gesloten wordt. v. L. Boejens, de keetens, daar men de handen, en voeten der misdaadigen meede vast boeid en de plaats daar deselve sitten, werd daarom de boejen genaamd. Wiisscu. Ilnss. buj, alleen in J. voorkomend met de beteekenis: barre de justice, fers.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Sahu
bui
[blok; gevangenis]
-
▾ Sasaks
bui
[gevangenis]
-
▾ Sranantongo
bui
[armband; keten]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu)
-
▾ Ambons-Maleis
bui
[ketting]
-
▾ boei
[drijvend baken]
-
▾ Baskisch
buia
[drijvend baken]
<via Frans>
datering: 1745 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Lh vermeldt bui in het Labourdijns als term van uitheemse herkomst. Azk 1 geeft bui als algemeen ‘drijvend baken’ voor de drie kustdialecten Biskaais, Guipuzcoaans en Labourdijns, maar ook specifiek ‘joon’ (voor de visvangst) in het Labourdijns. Sar 2 geeft als eerste vermelding de variant boia in het Baskisch-Spaans-Latijns woordenboek van Larramendi (1745). Boia lijkt daarom ontleend aan het Spaanse boya, waarbij de slot-a dan een inherent onderdeel van de ontlening zou zijn, en niet het in postpositie aan het Baskische nomen gehechte bepaalde lidwoord -a. Sar 2 geeft dan ook buia als grondvorm, en die treft men ook aan in andere moderne woordenboeken en encyclopedieën. Zie ook AH en Barr.
bron: AH 1998 Azkue 1969 Barrutia 2000 Lhande 1926 Sarasola 1984-1995 (Lh, Azk 1, Sar 2, Arrantza Hiztegia [Visserijwoordenboek] (1998), Vitoria., Barr)
-
▾ Boeginees
búi
[drijfton]
-
▾ Bulgaars
buj
[drijvend baken]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bøje
[drijvend baken; reddingsboei]
datering: 1752 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk becken ¯ senlatin baccinum, samme ord som bassin , Törnqvist: aus mnd. boje oder mnld boye. Arnesen: De to siste betyr "kjetting" , "lenke" og kom til henholdsvis dansk og norsk over mnt. (…) Boje i betydningen " ankertønne" oppstod i det nedertyske sjømannsspråk først 1575, men formidlet gjennom mnl.
bron: Bartz 2007 Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Kluge 2002 Smet 2004 Arnesen (PNOE, OOD, Törnqvist, Arnesen, Kluge, Bartz, Smet 04, Bluhme)
-
▾ Duits
Boje
[drijvend baken]
datering: 1551-1600
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Übernommen von mndl. boye, dessen Herkunft umstritten ist. Bartz: Entlehnt aus mittelniederländ. boye "Boje, Fessel". Bluhme: Nederlands
bron: Bartz 2007 Kluge 2002 Smet 2004 (Kluge, Bartz, Smet 04, Bluhme)
-
▾ Engels
buoy
[drijvend baken]
datering: 1466 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buoy-rope; bell-buoy; can-buoy, nun-buoy.
etymologie: 15th c. boye corresponds to OF. boye (Diez), boyee (Palsgr.), modF. bouée, Norm. boie (Littré), Sp. boya, Pg. boia ‘buoy’; Du. boei, MDu. boeie ‘buoy’, and ‘fetter’; the same word as OF. boie, buie, boe, bue, beue, Pr. boia, OSp. boya fetter, chain:—L. boia halter, fetter (cf. boy n.2); applied to a buoy because of its being fettered to a spot. It is not clear whether the Eng. was originally from OF., or MDu. The pronunciation <ph>bwOI</ph>, indicated already in Hakluyt, is recognized by all orthoepists British and American; but <ph>bOI</ph> is universal among sailors, and now prevalent in England: Annandale's Imperial Dictionary, 1885, has <ph>bOI</ph> or <ph>bwOI</ph>, Cassell's Encyclopædic Dict., 1879, says ‘u silent’. Some orthoepists give <ph>buI</ph>.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Esperanto
buo
[drijvend baken]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buadi ‘afbakenen met boeien’, ankrobuo ‘ankerboei’, savbuo ‘reddingsboei’
etymologie: geleend via Fr bouée met ondersteunende bronwoorden Ru buj, Du Boje en Eng buoy [boj]. De voorkeur voor Fr/Ru is waarschijnlijk mede te danken aan het feit dat de wortel boj- al sinds 1887 bezet was (‘blaffen’). De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Ests
poi
[drijvend baken]
-
▾ Fins
poiju
[drijvend baken]
<via Zweeds>
datering: 1787 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Ginneken 1913-1914 Häkkinen 2004 Nurmi 1998 (KH, JvG, NSSK, SKP, TN)
-
▾ Frans
bouée
[reddingsboei; drijvend baken]
datering: 1394 (1351-1400)
status: ontlening onzeker
etymologie: GR: 1394; p.-ê. du moy. néerl. boeye (cf. francique *baukan « signe »), rac. germanique *bauk- « signal ».
bron: Robert 2005 (GRobert)
-
▾ Fries
boei
[drijvend baken]
-
▾ Hongaars
bója
[drijvend baken]
<via Duits>
-
▾ Indonesisch
boya, bui
[drijvend baken]
-
▾ Italiaans
boa
[drijvend baken]
-
▾ Japans
bui
[baken]
-
▾ Lets
boja
[bepaald soort baken ter aanduiding van het vaarwater]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: vācu Boje < hol. boei
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
buja
[bepaald soort baken ter aanduiding van het vaarwater]
-
▾ Macedonisch
boja
[baken; bolder]
<via Duits>
-
▾ Makassaars
bûi
[drijfton]
-
▾ Menadonees
bui
[scheepsboei]
-
▾ Noors
bøye
[drijvend baken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj lty fra gfe, uvisst oph; FuT: (shwimmendes seezeichen (…) entlehnt aus mnd. boie, 'fessel, boje'(holl. boei, wovon engl. buoy , boje'. Zugrunde liegt afrz. buie, boie, 'fessel, ketze')
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Oekraïens
bujok
[drijvend baken, ankerboei]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
boejes, bokes
[drijvend baken, ankerboei]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
bui (ouder: boei)
[drijvend baken]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p.12
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Pools
boja
[drijvend baken]
datering: 1801-1825 (1801-1850)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.boje, hol.boei "rodzaj okrągłego naczynia"
bron: Bańkowski 2000 (A.Bańkowski)
-
▾ Portugees
boya
[drijvend baken]
-
▾ Russisch
buj
[drijvend baken; ankerboei]
datering: 1705 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. boei 'Fessel, Boje', s. Meulen 38, Matzenauer 122, Smirnov 67. VdMeulen:Boei (1). Een langwerpigh block, 't geen men laet drijven met een touw, aen 't anker vast, opdat de plaets, waer 't anker in de grondt zit, althans geweten mach werden: hiertoe werden mede wel dichte tonnetjens gebruickt. W. Drijvend lichaam veelal hol en tonvormig om ondiepten of vaarwaters aan te wijzen, soms ook om aan te toonen, waai' een voorwerp gezonken is. T. Zie verder P. M. blz. 401. Russ. buj, bouéc. D.'s verklaring van dit woord, dat het is een curban (blok) of een stevig dichtgeklonken ostrokonecnvj boconok (scherpeindig tonnetje), ook wel van ijzer, in den vorm van een trechter, geplaatst na jakore (boven het anker), stemt merkwaardig met W.'s woorden overeen. Maar ook de algemeenere definitie van T. geeft I)., wanneer hij er bij voegt: na otmeljach, bakan (boven ondiepten, baken). Meel gebruikelijk is ook het diminutivum buék (spr. bujók), dat bovendien reddingsboei beduidt. In Archangel hebben buj, buék ook de beteekenis van een houten dobber aan een vischnet, in welke opvatting aldaar ook de vorm boj gebezigd wordt. D. geeft voor Archangel nog een diminutivum biljka.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, ESR, VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
buëk
[reddingsgordel van kurkhout; dobber]
status: ontlening onzeker
etymologie: Deminutivum von buj 'Boie', das aus ndl. boei 'Boje' entlehnt ist, s. Meulen 38 ff., Gorjajev EW.31.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Sloveens
boja
[drijvend baken]
<via Duits of Russisch>
-
▾ Sranantongo
bui
[drijvend baken]
-
▾ Tsjechisch
bóje
[drijvend baken]
<via Duits>
-
▾ Zweeds
boj
[drijvend baken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bojkätting, bojsten, bojtyngd, förhalningsboj, förtöjningsboj, ljudboj, lysboj
etymologie: före 1520; fornsv. boij; av lågty. boie med samma bet.; germ. ord av omdiskuterat urspr. Törnqvist: aus mnd. boje oder mnld boye
bron: NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO, Törnqvist)
-
▾ Baskisch
buia
[drijvend baken]
<via Frans>
-
▾ boeiboord
[opstaande kant van dakgoot of dakrand]
-
▾ Papiaments
buibor
[opstaande kant van dakgoot of dakrand]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
buibor
[opstaande kant van dakgoot of dakrand]
-
▾ boeien
[(het boord van een vaartuig) verhogen met opstaande zijplanken; opschikken]
-
▾ Duits
bujen
[(het boord van een vaartuig) verhogen met opstaande zijplanken]
datering: 1794 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Röding 1794: Lehnwort aus gleichbed. nl. boei (= lat. boja "Halsfeffel)
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Vastelands-Noord-Fries
buie
[opschikken, oppoetsen]
status: ontlening onzeker
etymologie: buie Wi. ‘sich spiegeln‘ boie Mo.Go.Ha. båie Ka. ‘(von Frauen) sich zurechtmachen‘ < nl. boeien ‘aufputzen‘; Fö.Am. bui ‘id.‘; nl.dial. aanboei¬en ‘ankleiden‘ nwfr. ta¬b¬oeie ‘auftakeln, herausput¬zen‘; See¬mannssprache: ‘das Schiffsdeck durch das Anbringen von Planken erhöhen‘; weitere Herk. unklar
bron: Sjölin 2006 (Sjölin)
-
▾ Duits
bujen
[(het boord van een vaartuig) verhogen met opstaande zijplanken]
-
▾ boeien
[ketenen]
-
▾ Papiaments
bui
[ketenen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Saramakkaans
bui, buí
[ketenen]
-
▾ Sranantongo
bui
[ketenen]
-
▾ Papiaments
bui
[ketenen]
-
▾ boeier
[vaartuig]
-
▾ Deens
bøjert
[vaartuig]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: ænyd. d. s.; fra mnt. bojert, holl. boeier, egl.: fartøj m. høj for- og bagstavn, af holl. (op)boeien, gøre rælingen høj ved anbringelse af planker; jf. Bording, Byrding samt Børt; foræld.) mindre fartøj af jagtform. VSO. PVJac.Trold.32. Sal.III.288.
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD, OED3)
-
▾ Duits
Bojer, Bujer
[(Vlaams of Nederlands) vaartuig]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: flämische Schaluppe (…) Boyer: Schaluppe in Flandern, Röding: Fahrzeug welches insonderheit in Holland gebräuchlich ist. (…) Entlehnt aus nl. boeier., Boyer in Eiderstedt
bron: Mensinga 1880 (Kluge See, Mensinga)
-
▾ Engels
boyer
[vaartuig]
datering: 1570 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: < Dutch boeier kind of small cargo ship (1514 as boyer; earlier in Middle Dutch in boyerscip kind of small sailing ship), kind of small pleasure boat (late 18th cent.), apparently < Middle Dutch boeyen to raise a ship's side with planks (Dutch boeien; compare also Dutch opboeien, now more common), perhaps spec. use of boeyen to put in irons (with reference to the way the planks were fastened; Dutch boeien) < b{omac}ie fetter, shackle, chain (Dutch boei; < classical Latin b{omac}ia BOY n.2) + -er -ER suffix1. Compare Middle Low German bojer (also böjer, bojert, boigert, boyert), either cognate with or borrowed < Middle Dutch, and also Swedish bojort (1533 as bojart, bojert), Danish bøjert (already in early modern Danish), both < Middle Low German. Compare earlier BOYART n.
bron: OED2 1989 (OED3)
-
▾ Frans
boyer
†verouderd
[soort boot voor transport in Nederland en Vlaanderen]
datering: 1690 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: V: nl. boeier
bron: Walter 1991 Wartburg 1928 (Walter 2, Valkhoff, FEW)
-
▾ Kroatisch
bujer
[slee op drie ijzers met een zeil om op ijs te zeilen]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Litouws
bujeris
[zeilslee]
-
▾ Oost-Jiddisch
boejers
[zeilwagen, ijszeiler]
<via Russisch>
-
▾ Pools
bojer, bojerowiec
[vaartuig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: hol.boeier "mały źaglowiec flam"
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
buer
[zeilslee; (verouderd) eenmastig halfdekvrachtschip]
datering: 1705 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndl. boeier 'Art Lastschiff', s. Meulen 39, Matzenauer 122. VdMeulen:Boeier. Een kleine lastdraager, die met een boegspriet, voor en agter hoog opgeboeid is, daar het sijn naam van heeft. WINSCII. Zie verder de Inleiding. Bij W. komen boeiers voor op blz. 9G en .103. Russ. b der. I). geeft ook nog bój er, welk v\roord evenzeerol) 1 ioll. boeier teruggaat, vgl. het in Arch. gebruikelijke boj naast buj uit Holl. boei. J. teekent bij de Fransche vertaling boyer aan: nom d'un petit navirc hollandais (lui avait deux ailes ou semelles pour tenir mieux Ie vent; les fonds plats, parce qu'il frequontait les canaux et les rivieres autant que la mer; un mat avec la voilnre d'un sloop, et, sur l'arrière, un matereau portant une voile a tiers point; les boyers étaient nombreux au XVII. siècle. Tegenwoordig, zegt V., is het Russ. b der in deze beteekenis niet meer gebruikelijk, maar wel in die van-, rod sanej s parusami, upotrebljaeniych dij. katan'ja po 1'du (soort van slee met zeilen, die gebezigd wordt omover het ijs te snellen). In de laatste opvatting kennen ook alleandere woordenboeken het woord.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR, VdMeulen 1909)
- ▾ Schots boyart †verouderd [klein vaartuig met één mast]
-
▾ Tsjechisch
bojer
[vaartuig]
<via Duits>
-
▾ Wit-Russisch
buer
[zeilslee]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bøjert
[vaartuig]
-
▾ boeireep
[ankerboeitouw]
-
▾ Lets
buirepa
[ankerboeitouw]
-
▾ Pools
bojrep
[ankerboeitouw]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
bújrep
[ankerboeitouw]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. boeireep, dass., s. Meulen 39, Matzenauer 122. VdMeulen:Boeireep. Het touw, dat aan de boei en aan het anker vast is. WiNscn. De boeireep zit aan het kruis van het anker opgestoken met den zoogenoemden boeireepsteek, en verder aan den strop of ring van de boei vast. .. .. blz. 402. Russ. bdjrep, orin. Hierbij ecu adj. bdjrepnyj b. v. in: bdjrepnyj lx nop, noeud d'orin, boelreepsknoop, z. .. .. blz. 131.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Lets
buirepa
[ankerboeitouw]
-
▾ boek
[leesboek]
zelfstandig naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: letterkunde
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Ambons-Maleis
buk
[leesboek]
-
▾ Atjehnees
bōb, bō'
[koopmansboek; register; notitieboek]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mubōb = boeken hebben, boekhouden
bron: Djajadiningrat 1934 (RA)
-
▾ Aucaans
boekoe
[leesboek]
-
▾ Berbice-Nederlands
buku
[leesboek]
-
▾ Boeginees
bó
[leesboek]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
boekoe
[leesboek]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
buco, boekoe
[leesboek]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC, Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Creools-Portugees (Malakka)
buku, buco
[leesboek]
status: ontlening onzeker
bron: Baxter 2004 (Baxter, Alan N. & Patrick de Silva (2004), A Dictionary of Kristang (Malacca Creole Portuguese) with an English-Kristang finderlist (Pacific Linguistics 564), Canberra.; Hancock; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Deens
bouquinist
[antiquaar]
<via Frans>
-
▾ Duits
Bouqinist
[handelaar in oude boeken, vooral aan de oever van de Seine in Parijs]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: <niederl.-fr.> der; -en, -en
bron: Duden Universal 2003 Duden Fremd 1990 (Duden Fremd, Duden Universal)
-
▾ Frans
bouquin
[(oud) boek]
datering: 1459 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bouquiner, bouquinerie, bouquiniste, bouquineur, euse
etymologie: GR: 1459, boucquain; d'un dérivé (douteux) du moy. néerl. boec « livre ».PR: néerl. boek `livre'.FEW: Im 16.jh. aus dem mndl. entlehnt. In den Niederlanden wurden damals besonders viele bücher gedruckt. Mit dem wort ist von anfang an eine depreziative note verbunden. Belegt sind im mndl. nur boecskijn und boekelkijn, die aber kaum die form bouquin ergeben hätten. Es liegt also eine form *boeckijn zugrunde, dim. von boeck, die wohl bestanden haben kann.
bron: Dubois 1979 Rey 1992 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW, Rey)
-
▾ Frans
bouquiniste
[antiquaar]
-
▾ Gimán
buk
[leesboek; schrift]
-
▾ Iban
bup
[leesboek]
-
▾ Indonesisch
buku
[leesboek; kasboek]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: toko buku = boekwinkel; kebuku-bukuan = geleerd, pedant
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Italiaans
bouquiniste
[iemand die gebruikte boeken verkoopt]
<via Frans>
-
▾ Jakartaans-Maleis
buku
[leesboek]
-
▾ Javaans
buku
[leesboek]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buk = kasboek; dibukoni = geregistreerd; (di)ebukaké=aangezuiverd (schuld), quitte; diebuki=geboekt
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Keiëes
buk
[leesboek]
-
▾ Kupang-Maleis
buk
[leesboek]
-
▾ Letinees
puka
[leesboek]
-
▾ Madoerees
bo', ēbbo', buku
[leesboek; koopmansboek; administratieboek]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngēbbo'e, ngēbbo'i = iets in een boek opschrijven, men gebruikt ook ketab en bābācan
etymologie: Bangkalan: bo', Sumēnēp: bok, Pamēkasan: būk
bron: Kiliaan 1904 (KIL)
-
▾ Makassaars
bó
[leesboek]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bó-bó = boeken, boekje, cahier
bron: Cense 1979 Matthes 1885 (BF, Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
buk
[leesboek]
-
▾ Negerhollands
boek, bok, buki
[leesboek]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: boek (old 1776), bok, buki (Robertson 1989). Hesselin g1905: 186: meervoudsvorm = buken.
bron: Oldendorp 1996 Robertson 1989 (old 1776, Robertson 1989)
-
▾ Noord-Sotho
puku
[leesboek]
-
▾ Oekraïens
bukiníst
[antiquaar]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
boekinistn
[antiquaar]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boekinister magazien = antiquariaat
bron: Šapiro 1984 (RES)
-
▾ Papiaments
buki (ouder: boeki)
[leesboek]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buki di spar (spaarbankboekje). Uit Putman1859: "boeki di leza: leesboek"; Uit Marugg: 'buki kòrá': in de volksmond het politieregister van legale prostituees.
etymologie: sera buki (de koopmansboeken afsluiten, besluiten geen kinderen meer te krijgen).
bron: (Joubert PN; Conradi; Putman1859; Noordegraaf, Jan (2015), ‘Lexicografie op Curaçao. Abraham Jesurun en zijn woordenlijst van het Papiaments (1898)’, in: Trefwoord 2015, http://www.fryske-akademy.nl/trefwoord.)
-
▾ Petjoh
boekoe
[leesboek]
<via Indonesisch>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boekoe mopper = klachtenboek, boekoe pienter = agenda, notitieboekje, geheugen
bron: Cress 1998 (Loen, Cress)
-
▾ Pools
bukinista
[antiquaar]
<via Frans>
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: Wie poln. bukinista, aus frz. bouquiniste, dass., von bouquin 'Schmöker', aus mndl. boeckijn zu boek 'Buch', s. Dauzat 104, Karl<_>owicz 73.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Russisch
bukiníst
[antiquaar]
<via Frans>
datering: 1825 (1801-1850)
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: Wie poln. bukinista, aus frz. bouquiniste, dass., von bouquin 'Schmöker', aus mndl. boeckijn zu boek 'Buch', s. Dauzat 104, Karl<_>owicz 73.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR)
-
▾ Saramakkaans
búku
[leesboek]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
buk
[leesboek]
-
▾ Sasaks
buku, buku'
[leesboek]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buku tulis, buku' tulis = schrift
etymologie: tulis = schrijven
bron: Goris 1938 (Goris)
-
▾ Skepi-Nederlands
buk
[leesboek]
-
▾ Soendanees
buku
[leesboek]
-
▾ Sranantongo
buku
[leesboek]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buku-oso (bibliotheek)
bron: Blanker 2005 (SR)
-
▾ Surinaams-Javaans
buku
[leesboek; tijdschrift; registratie; genealogisch identiteitsbewijs]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbuku, mbukoni = (in)boeken, registreren, noteren, beschouwen als, zien als
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Ternataans-Maleis
buk
[leesboek]
-
▾ Tswana
buka
[leesboek]
-
▾ Wit-Russisch
bukiníst
[antiquaar]
<via Frans>
-
▾ Zoeloe
bhuku
[leesboek]
-
▾ Zuid-Sotho
buka
[leesboek]
-
▾ Ambons-Maleis
buk
[leesboek]
-
▾ boekbinderij
[bedrijf waar boeken worden genaaid of ingebonden]
-
▾ Amerikaans-Engels
bookbindery
[bedrijf waar boeken worden genaaid of ingebonden]
datering: 1815 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Cf. Dutch boek-binderij and Bindery.; CITAAT: 1815 There are [in Pittsburg] ... 5 printing offices; 4 book binderies; [...] 1887 It is a sad thing that some of the most beautiful book-bindery and some of the finest rhetoric have been brought to make sin attractive.
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a (Craigie, Van der Sijs 2009)
-
▾ Amerikaans-Engels
bookbindery
[bedrijf waar boeken worden genaaid of ingebonden]
-
▾ boekel
[haarkrul]
-
▾ Papiaments
bukel
[haarkrul]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bukel
[haarkrul]
-
▾ boeken
[bespreken en reserveren van een reis]
-
▾ Papiaments
buk
[bespreken en reserveren van een reis]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
buk
[bespreken en reserveren van een reis]
-
▾ boekenrek
[stellage om boeken in te plaatsen]
-
▾ Kupang-Maleis
rak buku
[stellage om boeken in te plaatsen]
-
▾ Kupang-Maleis
rak buku
[stellage om boeken in te plaatsen]
-
▾ boekenwinkel
[winkel waar men boeken verkoopt]
-
▾ Sranantongo
buku-wenkri
[winkel waar men boeken verkoopt]
-
▾ Sranantongo
buku-wenkri
[winkel waar men boeken verkoopt]
-
▾ boekerij
[bibliotheek]
-
▾ Duits
Bücherei
[bibliotheek]
datering: 1651-1700
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Paul: Bücherei 1658 Lehnübers. von nl. boekerij, lehnübers. aus Liberey <lat. libraria. Duden Universal: LÜ von niederl. boekerij. Kleinpaul: wie im Niederländischen
bron: Kleinpaul 1900 Paul 2002 Ponten 1968 (Paul, Ponten, Duden Universal, Kleinpaul)
-
▾ Duits
Bücherei
[bibliotheek]
-
▾ boeket
[bloemruiker]
-
▾ Indonesisch
bukét
[bloemruiker]
-
▾ Menadonees
bukèt
[bloemruiker]
-
▾ Papiaments
bukèt
[bloemruiker]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Soendanees
buket
[bloemruiker]
-
▾ Sranantongo
boketi
[bloemstuk, ruiker die je krijgt op de avond voor je verjaardag]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boketimisi (ruikerdraagster), boketitanta (ruikerdraagster)
bron: Blanker 2005 (Woordenlijst S-N, Prisma S-N 2005)
-
▾ Indonesisch
bukét
[bloemruiker]
-
▾ boekhouder
[iemand wiens beroep het is voor een persoon of instelling boek te houden]
-
▾ Indonesisch
pemegang buku
[iemand wiens beroep het is om de koopmansboeken bij te houden]
-
▾ Javaans
begower, bekaur
[iemand wiens beroep het is om de koopmansboeken bij te houden]
status: ontlening onzeker
etymologie: Oost-Javaans pekauwer, iemand wiens beroep het is voor een persoon of instelling boek te houden bron: veldwerk T.Hoogervorst 2007
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Indonesisch
pemegang buku
[iemand wiens beroep het is om de koopmansboeken bij te houden]
-
▾ boeking
[reservering]
-
▾ Indonesisch
buking
[reservering]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membuking = boeken, reserveren
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Indonesisch
buking
[reservering]
-
▾ boekpens
[boekmaag]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boep
[pens, dikke buik]
<via Afrikaans>
datering: 1976 (1951-2000)
status: ontlening onzeker ; verbastering
etymologie: Shortened form of Afk. boepens paunch, ft. Du. euphemism boegpens, boeg bow (of ship etc.) + pens (colloq.) stomach, paunch.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boep
[pens, dikke buik]
<via Afrikaans>
-
▾ boekvink
[zangvogel]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1599-1607;
thema: dierenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bogfinke
[zangvogel]
datering: 1759 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bôkvink dannet af bôk 'bog, frø af bøg' (efter fuglens hovednæringsmiddel) + vink 'finke'
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Noors
bogfink
[zangvogel]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NROi: mnty. bôkvinke , til mnty. bôk «bøkenøtt>
bron: NROi (BO; NROi)
-
▾ Zweeds
bofink
[zangvogel]
datering: 1538 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1538; 1847 i bet. 'skojare'; av lågty. bokvink med samma bet.; till 2bok; om människa med anslutning till bov
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bogfinke
[zangvogel]
-
▾ boekweit
[graansoort]
-
▾ Deens
boghvede
[graansoort]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bôkwête dannet af bôk 'bog, frø af bøg' + wête 'hvede (kornsort)'; kernerne minder i udseende om bog, i smagen om hvede
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Engels
buckwheat
[graansoort]
datering: 1548 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: perh. immediately ad. Du. boekweit (bockweydt in Lyte) or Ger. buchweize `beech-wheat' from the shape of the triquetrous seeds, whence also the botanical name Fagopyrum; but it was referred to as a familiar name by Turner, 30 years before Lyte professed to take it from Dutch, so that the name may have been of Eng. origin, after buck-mast or buck n.2 Barnaby Googe app. independently called it beech-wheat.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE, Room)
-
▾ Frans
bucail(le)
[graansoort]
datering: 1600 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: GR: du néerl. boekweit «sarrasin». Walter 2 neemt nog op bouquette, dat V. tevens opgeeft als regionale variant.Zie FEW trefwoord.
bron: Robert 2005 Walter 1991 Wartburg 1928 (Walter 2, GRobert, Valkhoff s.v. bouquette, FEW)
-
▾ Noors
bokhvete
[graansoort]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra lty, av bok fordi frukten på bokhvete ligner en bøkenøtt; FuT: von mnd. bôkwête, bûkweite (holl. boekweit)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bovete
[graansoort]
datering: 1538 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bovetegryn, bovetekaka
etymologie: sedan 1538; av lågty. bokwete; till 2bok och vete (frukterna liknar bokollon)
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
boghvede
[graansoort]
-
▾ boekweitekoek
[koek van boekweitemeel]
-
▾ Frans
boucacouque
(dialect)
[koek van boekweitemeel]
-
▾ Frans
boucacouque
(dialect)
[koek van boekweitemeel]
-
▾ boel
[grote hoeveelheid, heleboel]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1460-1470;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bull
[grote hoeveelheid, heleboel]
datering: 1981 (1951-2000)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Valls 1981 (Valls 1981)
-
▾ Duits
Bul, Bule
(dialect)
[grote hoeveelheid, heleboel, hoop; rommel]
status: ontlening onzeker
etymologie: Hanse, Mecklenburg, Pommern, Nordstrand, kust van Schleswig-Holstein, Vorpommern, Rügen, Teuchert p. 104. Schlüter: In gleicher Bedtg. im Klevld. und in Köln (RhWB), Bei Rakers, Nordhorn, D-K, Berghaus: Gegend von Tondern, Nordfriesische Inseln. Vgl. Teuchert: der Sprache der mecklenburgischen Seeleute verdankt. (…) Zwar findet sich bodel auch im Mhd. (L-B 1, 304), doch in dem westm. Wort zeugt das u für die nl. Herkunfst. Menke 97: im gesamten Westküstenbereich
bron: Frings 1966 Menke 2004 Schlüter 1952 Smet 1983 Teuchert 1972 (FrL, Teuchert, Smet 83, Schlüter, Menke 97)
-
▾ Papiaments
bòl
[grote hoeveelheid, heleboel]
status: ontlening onzeker
etymologie: gosa un bòl (erg veel genieten)
bron: (Joubert PN)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bull
[grote hoeveelheid, heleboel]
-
▾ boel
[geliefde]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1343-1371;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Engels
bully
[koosnaam; bullebak]
datering: 1538 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bully-cock n., bully-cocked a., (a hat) worn as a bully wears it (cf. billy-cock); bully-huff, a boaster who is also a bully; bully-critic, -fop, -killer, -rake, -royster, -ruffian, -swordsman; also bully-back, a bully who supports another person; hence bully-back v.; bully-boy; bully-scribbler, a writer who bullies.
etymologie: Etymology obscure: possibly ad. Du. boel `lover (of either sex)', also `brother' (Verwijs & Verdam); cf. MHG. buole, mod.Ger. buhle `lover', earlier also `friend, kinsman'. Bailey 1721 has boolie `beloved' as an `old word'. Bully can hardly be identical with Sc. billie, brother, but the dial. sense 2 seems to have been influenced by that word. There does not appear to be sufficient reason for supposing that the senses under branch II. are of distinct etymology: the sense of `hired ruffian' may be a development of that of `fine fellow, gallant' (cf. bravo); or the notion of `lover' may have given rise to that of `protector of a prostitute', and this to the more general sense. In the popular etymological consciousness the word is perhaps now associated with bull n.1; cf. bullock v.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Maltees
buli
[bullebak]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ibbulja 'intimideren'
bron: Aquilina 2006 (Aquilina)
-
▾ Sranantongo
buli
[liefje]
-
▾ Engels
bully
[koosnaam; bullebak]
-
▾ boelen
[(verouderd) in ontucht leven; homoseksualiteit praktiseren]
-
▾ Deens
bole
[ontucht plegen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra mnt. bolen, ty. buhlen; især bibl. og foræld.
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Sranantongo
bulu
[homoseksuele handelingen bedrijven]
-
▾ Zweeds
bola
[ontucht plegen]
datering: 1526 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1526; av lågty. bolen med samma bet., till bole 'broder; vän; älskare'; trol. urspr. ett smekord
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bole
[ontucht plegen]
-
▾ boeler
[(Surinaams-Nederlands) homoseksuele man]
-
▾ Sranantongo
buler
[homoseksuele man]
-
▾ Sranantongo
buler
[homoseksuele man]
-
▾ boeleren, boelen
[in ontucht leven]
-
▾ Deens
bole
†verouderd
[(poëtisch:) geslachtsgemeenschappen hebben]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: nedertysk bôlen afl. af bôle 'elsker, frænde, broder' ¯ fællesgermansk *b@laz ¯ indoeuropæisk *bhâlos fork. af *bhrâtrlos afl. af *bhrâter 'bror, FuT: von mnd. bôlen (holl. boelen)
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 (PNOE, FuT)
-
▾ Noors
bole
[in ontucht leven]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: von mnd. bôlen (holl. boelen)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
bole
†verouderd
[(poëtisch:) geslachtsgemeenschappen hebben]
-
▾ boelgoed
[inboedel, meubilair, dat geveild zal worden]
-
▾ Duits
Bohlgut
†verouderd
(dialect)
[inboedel, meubilair, dat geveild zal worden]
-
▾ Duits
Bohlgut
†verouderd
(dialect)
[inboedel, meubilair, dat geveild zal worden]
-
▾ boelijn
[lijn die dient om het loeflijk der vierkante zeilen meer aan de wind te halen]
-
▾ Russisch
búlin'
[lijn die dient om het loeflijk der vierkante zeilen meer aan de wind te halen]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. boelijn, boeling, dass., s. Meulen ff., Croiset v.d. Kop IORJ. 15, 4, 20 ff. Vgl. auch búglen'. Vdmeulen 1909:Boelijn. Touw, dienende om de naar den wind gekeerde staande zijde van een razeil zoo scheppend te doen staan, dat de wind. beter in het zeil valt. .., z. P. M. blz. 350. Russ. b dlhí , bouline. De boelijns worden naar hare zeilen genoemd: foJckeboclijn, Russ. fokabulin', fjroote boelijn, Russ. grotabidhi , de boelijn van het voormarszeil heet magermannetje, z. ald., die van het grootmarszeil : (jrootmarsehoelijn, Russ. r/rotmarsabulin , die van het kruiszeil: kruisboelijn, vroeger hruiszeilsboelijn, Russ. hjujselbitlm . Behalve deze »mrseboelijns, Russ. mar sabulim, aan de marszeilen zijn er dan nog de bramboelijns, Russ. brambulïni, aan de bramzeilen en wel de voorbramboelijn , Russ. forbrambulin , de (jrootbramboelijn, Russ. rjroibrambuliii en de grietjeboelijn, vroeger geheeten kruisbramboelijn, Russ. krjujsbrambulin . Van dit Russ. bdlin uit Holl. boelijn geven de Russ. woordenboeken verschillende dialectvormen , die in sommige streken van Rusland voorkomen, en die gedeeltelijk op een Holl. boeglijn, dat naast boelij . bestaan moet hebben , terugwijzen. Zoo geeft A. een synoniem bit glina; I). heeft biiglen voor de Kaspische zee, btiglin voor Archangcl, b tig Una voor Olonec; in Arch, vindt men de volgende vier vormen van het woord: btiglina, b/ilina, bitgliti, bidiu benevens het afgeleide adj. btiglinnoj in: b/iglinnoj šest, hetzelfde als het volgens I). in de Kaspische zee gebruikelijke biiglinnyj šest (šest beteekent stang) a!s benaming voor een stang, waarmee de visschers het zeil naar den wind uitspannen, door de stang tegen den rand van het zeil aan te drukken. Ten slotte komt in één Russ. scheepstenn het woord bit lin uit Moll. boelijn voor als benaming van een end touw in 't algemeen , n.1. in: rýnda-bítlin', eorde de la cloche , bellrope, Moll. klokreep, z. Ronde.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Zweeds
bolin
[lijn die dient om het loeflijk der vierkante zeilen meer aan de wind te halen]
datering: 1520 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bolinlödder (lussen in de boelijn) bolinspruta; (kort stuk touw dat met beide uiteinden aan een lus in de boelijn is bevestigd)
etymologie: NEO; Hist.: före 1520; fornsv. boglina; av lågty. bolinen, plur., eller nederl. boelijne med samma bet.; av osäkert urspr.
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Russisch
búlin'
[lijn die dient om het loeflijk der vierkante zeilen meer aan de wind te halen]
-
▾ boem
[ter aanduiding van een luide, doffe slag]
-
▾ Indonesisch
bum
[diepe, lange klank]
-
▾ Zweeds
bums
[ter aanduiding van een luide, doffe slag; direct, op slag]
datering: 1790 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1790; av lågty. bums med samma bet.; ljudhärmande; jfr 1bom6, plums
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Indonesisch
bum
[diepe, lange klank]
-
▾ boemel
[het boemelen]
-
▾ boemel(trein)
[stoptrein]
-
▾ Fries
boemel
[stoptrein]
-
▾ Indonesisch
bumel
[langzame trein]
-
▾ Fries
boemel
[stoptrein]
-
▾ boemelen
[kroegen aflopen]
-
▾ Fries
boemelje
[kroegen aflopen]
-
▾ Fries
boemelje
[kroegen aflopen]
-
▾ boemerang
[werpknots]
-
▾ Indonesisch
bumerang
[werpknots]
-
▾ Indonesisch
bumerang
[werpknots]
-
▾ boender
[borstel]
-
▾ Amerikaans-Engels
boonder
[borstel]
datering: 1791 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Carpenter: to boonder (Du. boenderen, ook in Mencken Sup. 1), Hudson Valley
etymologie: Du. boender; CITAAT: 1791 Fate early had pronounc'd this building's doom, Ne'er to be vex'd with boonder, brush, or broom; [...] 1889 Boonder, ... a brush. Still commonly used in New York and New Yersey.
bron: Clapin 1902 Craigie 1938-1944 Mencken 1937-1948 (Craigie, Neumann, Clapin, Mencken Sup. I (alleen ww.); Schele de Vere, Van der Sijs 2009)
-
▾ Boeginees
bûndurú
[bepaalde borstel]
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
bondal
[borstel]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Indonesisch
bundar, bunder
[schrobborstel]
-
▾ Makassaars
bûndurú, bûnrulú
[bepaalde borstel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ábûnrulú = borstelen, poetsen
bron: Cense 1979 Matthes 1885 (BF, Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Nias
bundra
[borstel]
-
▾ Singalees
boūndele, boundele
†verouderd
[borstel]
-
▾ Amerikaans-Engels
boonder
[borstel]
-
▾ boenen
[met was glanzend wrijven; schrobben]
-
▾ Deens
bone
[blank maken; poleren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OPRINDELSE: af platty. bonen, holl. boenen.
bron: Hårbøl 2004 (Fremmed2)
-
▾ Noors
bone
[met was glanzend wrijven; schrobben]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; fra lty; FuT: von mnd. bônen, 'blank machen, polieren'(holl. boenen)
bron: Falk 1910-1911 (bO; FuT)
-
▾ Papiaments
bunder (ouder: boender)
[schoonmaken, glanzend wrijven]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Ewijk: p.20
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Zweeds
bona
[blank maken; poleren; schoonmaken]
datering: 1690 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bonvax, nybonad
etymologie: sedan 1690; av lågty. bonen 'glätta; rengöra'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bone
[blank maken; poleren]
-
▾ boer
[landbouwer; Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1516;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Amerikaans-Engels
boor
†verouderd
[Nederlandse kolonist die landbouw bedrijft]
datering: 1649 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. boer; CITAAT: 1649 We were then informed also of a Dutch ship lately arrived at Hudson's river sent to the free boors at Fort Orange; 1701 I cannot say I observed any swearing or quarrelling ... except once betwixt two Dutch Boors. De bet. 'boerenkinkel, heikneuter' is een hernieuwde ontlening
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a White 1994 (Craigie, Neumann, White, Van der Sijs 2009)
-
▾ Bulgaars
buri
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
status: ontlening onzeker
etymologie: de Bulgaarse vorm is een plurale tantum
bron: Milev 2005 (Milev)
-
▾ Deens
boer
[(afstammeling van een) Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
status: ontlening onzeker
etymologie: Lundbeck: Boer (bur), en, er, Efterkommer af de hollandske Kolonister i det sydlige Afrika, især Beboerne af Staten Transvaal.
bron: Brüel 1993 Arnesen Bang 1976 (Fremmedordbog, Lundbeck, Arnesen, Bang)
-
▾ Duits
Buren
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kleinpaul: Die holländischen Kolonisten in Südafrika nennen sich einfach : Bauern (Boers, deutsch geschrieben: Buren).
bron: Kleinpaul 1900 (Kleinpaul)
-
▾ Engels
Boer
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
<via Afrikaans>
datering: 1834 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: In special Comb. signifying made, produced, used by, or typical of Boers; often also <trli>boere- <ph>"bu:r@</ph>: boerbeskuit, boer biscuit, boermeal, boer(e)musiek, boer-rusk, boer(e)wors <ph>-vO:Rs</ph>, boerwyn <ph>-veIn</ph>. Special Combin. Boer War, the South African war (1899ð1902), between the Boer republics of Transvaal and the Orange Free State, and Great Britain and her colonies; cf. Anglo-Boer s.v. Anglo- 2.
etymologie: a. Du. boer `countryman, peasant, farmer', the same word that in a general sense is spelt boor. The latter was formerly used also for the Dutch settlers in South Africa, but in more recent times the Du. spelling boer has been appropriated to this sense.
bron: Carpenter 1908-1909 Onions 1983 (OED2, ODEE, Carpenter)
-
▾ Engels
boor
[(verouderd) landman; boerenkinkel, lomperd]
datering: 1430 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: A word of involved history in and out of English, though the ultimate etymology is clear enough. The 16th c. bour, boore, may possibly have been native Eng., repr. an earlier *b£r, short for OE. <asg>eb£r `dweller, husbandman, farmer, countryman' (Bosw.), a deriv. of b£r `dwelling, house, cottage, bower', f. the verb root, b<umac><breve> to dwell: cf. the compound neighbour:-ME. ne<ygh>ebur:-OE. néah<asg>eb£r `nigh-dweller', also modern East Anglian bor `neighbour' as a form of address. But on the whole, in its literary use, the word is more likely to have been adopted from LG. bûr, Du. boer: see the quots. under sense 2, and Boer. These words are themselves etymological equivalents (or nearly so) of OE. <asg>eb£r; the OHG. form being gibûr, gibûro, MHG. gebûr, gebûre, MLG. gebûr, and bûr (occurring 1365), mod.LG. buur (made bauer in mod.HG.), MDu. ghebure, ghebuer, and buer; also (late) geboer, which was not properly a Du. form, but probably, according to Cosijn, adopted from Frisian, or, according to Franck, from the LG. on the eastern frontier of the Netherlands. This last is in mod.Du. boer. The original sense of WGer. gibûr, gibûro, was `inmate of a b×r or bower, fellow-occupier of a dwelling, farm, or village; neighbour, mate'. Partly from being preserved mainly in rural use, but largely from association with the vb. bûan (MHG., MDu. bûwen, Ger. bauen, Du. bouwen) to inhabit, cultivate, till (of which, as we have seen, it was not a derivative, though a cognate word from same root b<umac><breve>-), its original connexion with bûr, bower, was lost, and the sense more and more confined to that of `peasant, rustic', and thence `clown'. While mod.Ger. has merged the word in form with bauer, agent-noun from bauen `to cultivate, to build', mod.Du., on the contrary, makes a distinction in use between the native buur (MDu. ghebure, ghebuer) `neighbour', and the adopted boer (MDu. geboer) `peasant, husbandman, farmer, clown, knave at cards', and keeps both distinct from bouwer `tiller, builder' (though in MDu. the latter was used in senses subsequently taken up by geboer, boer.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Esperanto
buro
[(afstammeling van) Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Du Bure met ondersteunende bronwoord Eng boer [u]. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Fins
buuri
[Zuid-Afrikaanse inwoner afstammend van Nederlandse kolonisten]
<via Afrikaans>
-
▾ Frans
boër
(dialect)
[soort katvis, Australische soort geïntroduceerd in Sèvre rond 1900, tijdens de Boerenoorlog]
datering: 1751-1800 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Door de vissers naar de Boeren genoemd, omdat in deze tijd de oorlog van de Engelsen tegen de Boeren plaatsvond.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Hongaars
búr
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
<via Afrikaans>
-
▾ Italiaans
boéro
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: guerra dei boeri 'Boerenoorlog' (bron: Langenscheidt)
etymologie: Oland. boer 'contadino'.Zolli: prima del 1912, G.Pascoli; Boërs: 1860, G.Moroni.
bron: Bolelli 1989 (Bolelli, Zolli)
-
▾ Kroatisch
bur
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: burski
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Macedonisch
Bur
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
-
▾ Madoerees
bor
(dialect)
[landbouwer]
-
▾ Maltees
Boer
[(afstammeling van) een Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
- ▾ Noors boer [Zuid-Afrikaan die afstamt van de Nederlandse kolonisten uit de 17e en 18e eeuw]
-
▾ Oost-Jiddisch
boer-im
[boerenpummel; onbeschaafd]
-
▾ Pools
bur
†verouderd
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Portugees
bôer
[Zuid-Afrikaanse afstammeling van Hollandse kolonisten]
<via Afrikaans>
datering: 1901-2000 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do neerl. boer.
bron: Boudens 1988 Cunha 1986 (Da Cunha, Boudens)
-
▾ Russisch
Bur
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
<via Afrikaans>
-
▾ Servisch
bur
[Nederlandse kolonist in Zuid-Afrika]
-
▾ Spaans
boér
[Zuid-Afrikaan die afstamt van de Nederlandse kolonisten uit de 17e en 18e eeuw]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: la guera de los boérs (de Boerenoorlog)
bron: pc (pc)
-
▾ Sranantongo
buru
[(Hollandse) boer, afstammeling van Hollandse kolonisten]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bur'oso (boerderij)
bron: Blanker 2005 Stichting 1995 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, SR)
-
▾ Surinaams-Javaans
bulman(g), buru
[blanke Surinamer van Nederlandse afkomst; blanke]
<via Sranantongo>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Boer
[Nederlands- of Afrikaanssprekende boer]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boere- 'boers, boeren-', Boer bread 'eigengemaakt brood', melkboer, etc.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zweeds
boer
[Zuid-Afrikaanse inwoner afstammend van Nederlandse kolonisten]
datering: 1848 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1848; av nederl. boer med samma bet., av äldre (ge)buur 'bonde', Törnqvist: aus ndl. boer
bron: NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO, Törnqvist)
-
▾ Amerikaans-Engels
boor
†verouderd
[Nederlandse kolonist die landbouw bedrijft]
-
▾ boer
[naam van een speelkaart]
-
▾ Duits
Pur
(dialect)
[naam van een speelkaart]
status: ontlening onzeker
etymologie: Brandstetter: Zwitserduits Näl: Zweifelsohne direkter Import aus Holland sind die technischen Ausdrùcke eines Kartenspieles, des Jass, welches die Sôldner heimgebracht und welches das alte Luzerner Nationalspiel, das ^ â i s e r e , fast verdrângt hat. Solche Ausdrùcke sind: pur «der hôchste Trumpf» -< niederl. boer; nâl -< nel; ^ r û t s jass <; kruisjas; smausjass -< smousjas
bron: Brandstetter 1900 (Brandstetter)
-
▾ Singalees
būru
[naam van een speelkaart; dwaas iemand; ezel]
status: ontlening onzeker
etymologie: zie woordenlijst pp. 67-86; alleen in allerlei samenstellingen
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Sranantongo
buru
[naam van een speelkaart]
-
▾ Tamil
puṛo
(dialect)
[naam van een speelkaart]
-
▾ Duits
Pur
(dialect)
[naam van een speelkaart]
-
▾ boerde
[klucht]
-
▾ Duits
Boerde
[benaming voor een Middelnederlandse vertelling met erotisch-satirische inhoud]
-
▾ Duits
Boerde
[benaming voor een Middelnederlandse vertelling met erotisch-satirische inhoud]
-
▾ boerderij
[boerenbedrijf]
-
▾ Fries
buorkerij
[boerenhoeve, boerenhuizing]
-
▾ Surinaams-Javaans
buderèi
[boerenbedrijf]
-
▾ Fries
buorkerij
[boerenhoeve, boerenhuizing]
-
▾ boeren
[een boer laten, oprispen]
-
▾ Fries
boere
[een boer laten, oprispen]
-
▾ Fries
boere
[een boer laten, oprispen]
-
▾ boeren-
[van de Boeren of Afrikaners]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boere (bn.)
[van de Boeren of Afrikaners]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boere (bn.)
[van de Boeren of Afrikaners]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenbeschuit
[huisbakken beschuit]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerebeskuit
[huisbakken (traditioneel) beschuit]
<via Afrikaans>
datering: 1970 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Afk., boere + beskuit rusk.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerebeskuit
[huisbakken (traditioneel) beschuit]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenboon
[tuinboon]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerboon(tjie), boerboom
[tuinboon, (peul van) Schotiasoorten]
datering: 1809 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du. boer farmer + boon bean
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerboon(tjie), boerboom
[tuinboon, (peul van) Schotiasoorten]
-
▾ boerenbrood
[huisbakken brood]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerebrood, Boer bread
[huisbakken brood]
<via Afrikaans>
datering: 1876 (1851-1900)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Boer + tran. f. Afk. brood bread
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerebrood, Boer bread
[huisbakken brood]
<via Afrikaans>
-
▾ boerendans
[volksdans]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeredans
[dansfeestje met volksmuziek]
<via Afrikaans>
datering: 1985 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + dans dance.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeredans
[dansfeestje met volksmuziek]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenhuis
[boerderij]
-
▾ Sranantongo
bur'oso
[hoeve, hofstede, boerderij]
-
▾ Sranantongo
bur'oso
[hoeve, hofstede, boerderij]
-
▾ boerenjongens
[sterkedrank van rozijnen op brandewijn]
-
▾ Amerikaans-Engels
boerenjongens
(dialect)
[sterkedrank van rozijnen op brandewijn]
status: ontlening onzeker
etymologie: in Michigan
bron: Mencken 1937-1948 Sijs 2009a (Mencken Sup. I, Van der Sijs 2009)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerejongens
[sterkedrank van rozijnen op brandewijn]
<via Afrikaans>
datering: 1980 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + jongens young men.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Amerikaans-Engels
boerenjongens
(dialect)
[sterkedrank van rozijnen op brandewijn]
-
▾ boerenkinkel
[lomperd, ongemanierde plattelander]
-
▾ Fries
boerekinkel
[lomperd, ongemanierde plattelander]
-
▾ Fries
boerekinkel
[lomperd, ongemanierde plattelander]
-
▾ boerenkool
[koolsoort]
-
▾ Engels
borecole
[koolsoort]
datering: 1712 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: prob. ad. the Du. name boerenkool lit. ‘peasant's cabbage’.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Indonesisch
borkol
[koolsoort]
-
▾ Javaans
burkol
[koolsoort]
-
▾ Engels
borecole
[koolsoort]
-
▾ boerenkost
[landelijke kost]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerekos
[voedsel uit de Boerse of Afrikaner keuken]
<via Afrikaans>
datering: 1977 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + kos food.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerekos
[voedsel uit de Boerse of Afrikaner keuken]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenmeisje
[dorpsmeisje]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeremeisie
[dorpsmeisje]
<via Afrikaans>
datering: 1976 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + meisie girl.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeremeisie
[dorpsmeisje]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenmeisjes
[sterkedrank met abrikozen]
-
▾ Amerikaans-Engels
boerenmeisjes
(dialect)
[sterkedrank met abrikozen, brandy of whiskey]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeremeisies
[abrikozen op brandewijn]
<via Afrikaans>
datering: 1978 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + meisie girl
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Amerikaans-Engels
boerenmeisjes
(dialect)
[sterkedrank met abrikozen, brandy of whiskey]
-
▾ boerenmuziek
[volksmuziek]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeremusiek
[(populaire muziekstijl voortgekomen uit) Afrikaner volksmuziek]
<via Afrikaans>
datering: 1952 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + musiek music
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeremusiek
[(populaire muziekstijl voortgekomen uit) Afrikaner volksmuziek]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenpaard
[ploegpaard]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerperd
[Zuid-Afrikaans paardenras]
<via Afrikaans>
datering: 1970 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boer (applied to indigenous plants and animals) + perd horse.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerperd
[Zuid-Afrikaans paardenras]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenpummel
[boerenkinkel]
-
▾ Fries
boerepummel
[boerenkinkel]
-
▾ Fries
boerepummel
[boerenkinkel]
-
▾ boerenschroom
[spel met prentjes en dobbelstenen]
-
▾ Fries
boereskroom
[spel met prentjes en dobbelstenen; bruine kandijklontjes]
-
▾ Fries
boereskroom
[spel met prentjes en dobbelstenen; bruine kandijklontjes]
-
▾ boerentroost
[koffie (drank)]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeretroos
[koffie (drank)]
<via Afrikaans>
datering: 1970 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + troos comfort, consolation.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boeretroos
[koffie (drank)]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenvrouw
[vrouw uit de boerenstand]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerevrou
[Afrikaanse]
<via Afrikaans>
datering: 1883 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + vrou woman, wife.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerevrou
[Afrikaanse]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenwei
[weiland]
-
▾ Sranantongo
burwei
[weiland]
-
▾ Sranantongo
burwei
[weiland]
-
▾ boerenworst
[grove worst]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerewors
[grove worst]
<via Afrikaans>
datering: 1930 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + wors
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boerewors
[grove worst]
<via Afrikaans>
-
▾ boerenzoon
[zoon van een boer]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boereseun
[jonge Boer of Afrikaner]
<via Afrikaans>
datering: 1947 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., boere + seun boy, son.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boereseun
[jonge Boer of Afrikaner]
<via Afrikaans>
-
▾ boerin
[vrouwelijke landbouwer of veeteler]
-
▾ boete
[(geld)straf]
-
▾ Makassaars
bûte
[(geld)straf]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ábûte = beboet worden, bûteang = iemand een bepaald bedrag als boete opleggen
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Muna
bote
[geldstraf]
-
▾ Negerhollands
boet
[boetedoening, straf]
-
▾ Papiaments
but
[geldstraf]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sarnami
butu
[(geld)straf]
-
▾ Sranantongo
butu
[(geld)straf]
-
▾ Surinaams-Javaans
butu
[(geld)straf]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbutu = beboeten, een boete opleggen, buton = een boete
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Makassaars
bûte
[(geld)straf]
-
▾ boeten
[herstellen; goedmaken]
-
▾ Papiaments
but (ouder: boet)
[herstellen (van visnetten); goedmaken; beboeten]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Uit Joubert PN: But reda ((vis)netten boeten)
etymologie: Uit: Putman1859 p.55, Uit Ewijk p.13
bron: (Putman1859, Ewijk, Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
butu
[herstellen; goedmaken]
-
▾ Papiaments
but (ouder: boet)
[herstellen (van visnetten); goedmaken; beboeten]
-
▾ boetiek
[winkel]
-
▾ Indonesisch
butik
[winkel]
-
▾ Indonesisch
butik
[winkel]
-
▾ boetseren
[kleien]
-
▾ Fries
boetsearje
[kleien]
-
▾ Fries
boetsearje
[kleien]
-
▾ boetvaardig
[bereid boete te doen]
-
▾ Deens
bodfærdig
[bereid boete te doen]
status: ontlening onzeker
etymologie: FuT; mnd. bôtverdich (holl. boetvaardig), OOD: fra mnt. botverdich, DDO: fra middelnedertysk botverdich
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (OOD, FuT, DDO)
-
▾ Noors
botferdig
[bereid boete te doen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; fra lty; FuT; mnd. bôtverdich (holl. boetvaardig)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
bodfærdig
[bereid boete te doen]
-
▾ boevennet
[bedekking voor de opening tussen het voor- en achterdeel van een schip]
-
▾ boezem
[borsten]
-
▾ Papiaments
bus (ouder: boes)
[borsten]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Ewijk: p.20
bron: (Joubert PN, Ewijk, Marugg)
-
▾ Papiaments
bus (ouder: boes)
[borsten]
-
▾ boezeroen
[kiel met lange mouwen]
-
▾ Deens
busserunne, busseronne
[overhemd, werkjas]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra nt. bus(s)erun, af fr. bourgeron, FuT: entstellt - nach rul - aus dän. busseronne, busserunne, von nd. bus(s)erun = holl. buseruntje, westfläm. boezeron. Zugrunde liegt frz. bergeron, bourgeron. Møller p. 56: I et folkel. Ord som boezeroen har Udtalen sejret. Fra Holl. stammer nt. bus(s)erun, da. Buseronne, - eronne, sv. -arong.
bron: Bartz 2007 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Foerste 1938 Kluge 1911 Kluge 2002 Møller 1927 Schlüter 1952 Smet 1983 Smet 1992 (OOD, FuT, Kluge See, Smet 92, Bartz, Smet 83, NRhWB, Foerste, Schlüter, Møller p. 56)
-
▾ Duits
Buserun, Buseruntje
[katoenen scheepshemd of onderjas; korte, gestreeptje werkjas voor handwerkers en boeren]
status: ontlening onzeker
etymologie: Ursprünglich ein fries.=nl Wort. (…) Doornlaat 1879 Ostfries. Wb. I 265 = nl. boezeroen (Nl. Wb. III 243). Vielleicht entlehnt aus frz. bourgeron (…) Aus dem Deutschen wohl entlehnt schwed. bussarong (finn. pusero) "Bluse". Ook in Westmünsterland bekend als "Boezeroen" = kortje werkjas (Kremer 98). Bartz: (onder Busen): Von "Busen" "Gewand um den Oberkörper, Hemd" blieb erhalten "Buserun" "baumwollenes Schiffshemd" nach fries.- niederländ. busruntje wörtl. "Busenrundchen", zum Überwerfen über den Kopf, bis zu den Hüften reichend, um die Oberkleidung bei der Arbeit vor Smutz zu schützen; niederländ. boezeroen, schwed. bussarung, finn. pusero "Bluse"., NRhWB: Buselus=Nederlands. Foerste: In der Ma. heute überall bekannt. (..) Als Benennung für das Kleidungsst"cuk der Schiffer an der Nord- und Ostsee oft entlehnt. Schlüter: Bes. im Kreis Ahaus stellenweise noch ziemlich geläufig doch auch in Anholt und Bocholt nicht unbekannt. - In Vreden scherzhaft: Jan B. un Katrine Kattuun. (…) Auch in Ostfrsl. und im übrigen Küstengebiet oft enlehnt.
bron: Bartz 2007 Foerste 1938 Kluge 1911 Kluge 2002 Møller 1927 Schlüter 1952 Smet 1983 Smet 1992 (Kluge See, Smet 92, Bartz, Smet 83, NRhWB, Foerste, Schlüter, Møller)
-
▾ Javaans
busrun
[kledingstuk]
-
▾ Noors
busserulle
[kledingstuk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj. lty fra fr bourgeron; FuT: entstellt - nach rul - aus dän. busseronne, busserunne, von nd. bus(s)erun = holl. buseruntje, westfläm. boezeron. Zugrunde liegt frz. bergeron, bourgeron
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Russisch
buzurúnka
[korte wollen borstrok]
status: ontlening onzeker
etymologie: Nordrussl. (Podv., Kulik., Barsov). Entlehnt aus ndl. boezeroen, dass., nach Uhlenbeck PBrBtr. 19, 517. uit VdMeulen: Boezeroen, een kledingstuk. Russ. buzurúnka. In het Noorden van Rusland, zie Zee- en Scheepst. 40. Vdmeulen 1909:Boezeroen. Soort van korte zeemanskicl. v. L. Met in de Russ. gocvernementen Archangcl en Olonec voorkomende bttznninka is hiervan een diminutieftbrmatie: boezcroentje. Arch. verklaart: vjazannaja iz gruboj šersti rubacha, fufajka (uit grove wol gebreid hemd, wambuis), en volgens I). is het in Olonec: poiiošennaja odežonka, osob. korotkaja, podrézannaja; fufajka, kurtka (een lang gedragen kleedingstuk, inzonderheid: kort, van onderen afgesneden; wambuis, kiel). Op de overname van dit Russ. bitztininka uit Moll. boezeroen heeft Ui-iiiENBiiCK het eerst gewezen in P. 13. B. XIX. .)17.
bron: Meulen 1959 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1959, VdMeulen 1909)
-
▾ Sranantongo
bosrenki
[kort hemd]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Vastelands-Noord-Fries
ruinte
[mannenjas]
status: ontlening onzeker
etymologie: ruinte Wi. ‘Männerjacke’ ruuntje Mo. roontje Ka. runtje Ka. Go. < nl. boezeroentje ‘blaugestreifter Kittel aus Baumwolle’ < frz. bourgeron ‘Kittel’ zu äfrz. borge ‘grober Wollstoff’; weitere Herk. unbek.
bron: Sjölin 2006 (Sjölin)
-
▾ Zweeds
bussarong
[wollen borstrok]
datering: 1797 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1797; av lågty. busserun 'sjömansskjorta'; av fra. bourgeron 'arbetsblus; linnerock'; till lat. burra 'grovt ylletyg'
bron: Møller 1927 NEO 1995 (NEO, Møller)
-
▾ Deens
busserunne, busseronne
[overhemd, werkjas]
-
▾ bok
[voorwerp in de vorm van een bok: gymnastiektoestel; zaagbok]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1523;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Amerikaans-Engels
buck
[zaagbok]
datering: 1839 (1801-1850)
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
afleidingen en samenstellingen: bucksaw, A saw fitted in a frame and operated with both hands (1857-1891); to buck (to saw wood, originally with the aid of a buck)
etymologie: Du. zaag-bok, G. sägebock or bock; CITAAT: 1839 There were also woodsawyers sitting listlessy on their bucks; [...] 1848 Buck, a frame or stand of peculiar construction on which wood is sawn for fuel. In New England it is called a saw-horse. 1857 The boys ... carry their anatomical investigations to the extent of cutting off a leg or two,... with a buck-saw; [...] 1891 He would put me to saw wood with a bucksaw.
bron: Bartlett 1849 Craigie 1938-1944 (Craigie, Bartlett; OED2 (U.S.), Van der Sijs 2009)
-
▾ Fries
bok
[vierpotig gymnastiektoestel om op en over te springen]
-
▾ Amerikaans-Engels
buck
[zaagbok]
-
▾ bok
[mannetje van de geit]
zelfstandig naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: dierenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Berbice-Nederlands
boko
[mannetje van de geit]
-
▾ Negerhollands
bok
[mannetjesgeit]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: manje, bok (old 1776), bok (djdj 1926), Hesseling 1905: 249
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926, Hesseling 1905: 249)
-
▾ Sranantongo
boko, bokoboko
[mannelijk dier; (fig.) stinken]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bok, buck
[antilope, geit(enbok)]
datering: 1812 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bokbok = jongensspel
etymologie: S. Afr. Du. (later Afk.), antelope, goat fr. Du. bok horned animal.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Berbice-Nederlands
boko
[mannetje van de geit]
-
▾ bok
[(Surinaams-Nederlands) indiaan]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1481-1483;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Berbice-Nederlands
boko
[indiaan]
-
▾ Caraïbisch-Engels
buck
[indiaan]
status: ontlening onzeker
etymologie: prob < Du bok 'he-goat', reinforced by Du bogre 'bugger', both applied derogatively to native Indians [etc.]; volgens Donselaar 2000 onjuist (wrs. bedoelt hij"laatste deel onjuist, zie ook WNT: bok gebr. voor inlandse bevolking), onder verwijzing naar Den Besten; Guyana
bron: Allsopp 2003 (Allsopp, Richard (2003), Dictionary of Caribbean English usage, Jamaica.)
-
▾ Berbice-Nederlands
boko
[indiaan]
-
▾ bok
[zitplaats van de koetsier op een rijtuig]
-
▾ Gimán
buk
[zitplank in de voor- of achterkant van een prauw]
-
▾ Soendanees
buk
[zitplaats van de koetsier op een rijtuig]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
buck
†verouderd
[bovenstel van een wagen]
<via Afrikaans>
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
afleidingen en samenstellingen: Afk. bok
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Gimán
buk
[zitplank in de voor- of achterkant van een prauw]
-
▾ bok
[(Surinaams-Nederlands) snauw, standje]
-
▾ Sranantongo
bok
[snauw]
-
▾ Sranantongo
bok
[snauw]
-
▾ bokaal
[grote beker]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bokaal
[grote beker]
<via Afrikaans>
datering: 1966 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., beaker
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bokaal
[grote beker]
<via Afrikaans>
-
▾ bokking, boksharing
[gerookte haring]
-
▾ Deens
bøkling
†verouderd
[gerookte haring]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra ty. bück(l)ing (buckling, bocks-hering); oprindelse usikker
bron: Bartz 2007 Brandstetter 1900 Dahlerup 1919-1956 Pfeifer 1989 Smet 2004 (OOD, Pfeifer, Bartz, Van der Sijs 1998, Brandstetter, Smet 04, Grimm)
-
▾ Duits
Bückling
[gerookte haring]
datering: 1451-1500
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Speckbückling
etymologie: Spätmhd. bückinc, mnd. buckinc sind entlehnt aus mnl. buckinc, einer Ableitung von mnl. buc. Die Bezeichnung beruht auf dem Geruch des geräucherten Fisches, der mit dem eines Bockes verglichen wird, worauf auch nl. boksharing (nebem nl. bokking) hindeutet. Bückling mit l-haltigem Suffix kommt Ende des 15. Jhs. auf. Bartz: Beraucht alss Bückling, mittelhochdt. bückinc, mittelniederdt. buckink im 15. Jahrh. entlehnt aus mittelniederländ. buckinc, dies zu mittelniederl. "buc" "Bock" wegen seines strengen Geruchs, niederländ. bokking, boks-haring. Brandstetter: Zwitserduits ook: Bücking
bron: Bartz 2007 Brandstetter 1900 Pfeifer 1989 Smet 2004 (Pfeifer, Bartz, Van der Sijs 1998, Brandstetter, Smet 04, Grimm)
-
▾ Frans
bochois
(dialect)
[zure haring]
datering: 1337 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: via een Nederlandse variant als boksharing, bokshoring, bokshoren
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Fries
bokking
[gerookte haring]
-
▾ Noors
bøkling
[gerookte haring]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: von nhd. Bückling. Eine nebenform ist ält.dän. bøkking, von mnd. buckinck (neund. böcking, holl. bokking(…).
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
bòkel
[gerookte haring]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Pools
pikling
[gerookte haring]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
bron: Kopaliński 2007 (http://sjp.pwn.pl/doroszewski/pikling;5472010.html)
-
▾ Sarnami
boku
[gerookte haring]
-
▾ Sranantongo
boku(n)
[gerookte haring]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu)
-
▾ Surinaams-Javaans
boku
[gerookte haring]
<via Sranantongo>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bokkem, bokking
[gezouten (en gerookte) harder]
datering: 1866 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. bokking, bokkem smoked herring.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zweeds
böckling
[gerookte Oostzeeharing]
datering: 1538 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: böcklingpastej
etymologie: sedan 1538; av lågty. bückling med samma bet.; trol. diminutiv till bock (på grund av lukten)
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bøkling
†verouderd
[gerookte haring]
-
▾ boks
[(gewestelijk) wijde broek]
-
▾ Deens
bukser
[broek]
status: ontlening onzeker
etymologie: PNOE: af nedertysk sing. buxe egl. 'buk-hose', dvs. 'benklæder af bukkeskind'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Ests
püksi(d)
[broek]
-
▾ Fins
pöksyt
[kinder- of vrouwenbroek]
<via Zweeds>
-
▾ Noors
bukse
[broek]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; fra lty, eg bukkhose, hose av bukkeskin; FuT: von mnd. buxe, boxe, zusammengezogen aus *buck-hose, d hbeinkleider aus bocksfell'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
byxa, byxor
[broek, pantalon]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: byxben, byxdress, badbyxor, blöjbyxor, kortbyxor, långbyxor, ridbyxor, underbyxor
etymologie: före 1520; fornsv. byksor, plur.; av lågty. buxe, boxe med samma bet., till buck-hose 'byxor av bockskinn'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bukser
[broek]
-
▾ boksbaard
[sik; plantengeslacht]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bokbaard
[sik; benaming voor verschillende plantensoorten]
<via Afrikaans>
datering: 1896 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (fr. Du. boksbaard, bokkebaard), bok goat -I- baard beard.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bokbaard
[sik; benaming voor verschillende plantensoorten]
<via Afrikaans>
-
▾ boksboon
[waterplant]
-
▾ Engels
buck-bean
[waterplant]
datering: 1578 (1551-1600)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: App. a transl. by Lyte of the Flemish bocks boonen ‘goat's beans’; cf. mod.Du. bocksboon, Ger. bocksbohne (1586 in Grimm). (Another name of the plant, of later appearance, is bog-bean, which may be a rationalizing alteration of buck-bean, unless, like bog nut, bog trefoil, it is quite independent in origin.)
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Engels
buck-bean
[waterplant]
-
▾ boksen
[met de vuisten vechten]
-
▾ Indonesisch
boksen
[met de vuisten vechten]
-
▾ Jakartaans-Maleis
boksen
[met de vuisten vechten]
-
▾ Sranantongo
boks
[aanrijden, botsen; ontmoeten]
-
▾ Surinaams-Javaans
boks
[met de vuisten vechten; aanrijden, botsen]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngeboks = boksen, tegenaan rijden, keboks = aangereden, gebokst
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Indonesisch
boksen
[met de vuisten vechten]
-
▾ bokser
[vuistvechter]
-
▾ Indonesisch
bokser
[vuistvechter]
-
▾ Indonesisch
bokser
[vuistvechter]
-
▾ bokshoorn
[(verouderd) ijzeren haak in de vorm van de hoorn van een bok]
-
▾ Deens
bukshorn
[(scheepvaart) ijzeren haak in de vorm van de hoorn van een bok]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB: af holl. bokshoorn, eg.: bockhorn;' jfr d. bukshorn, t. bockshorn, eng. bucks horn
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Zweeds
boxhorn
[(scheepvaart) ijzeren haak in de vorm van de hoorn van een bok]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB: af holl. bokshoorn, eg.: bockhorn;' jfr d. bukshorn, t. bockshorn, eng. bucks horn
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Deens
bukshorn
[(scheepvaart) ijzeren haak in de vorm van de hoorn van een bok]
-
▾ boktor
[insect]
-
▾ Indonesisch
boktor
[insect]
-
▾ Papiaments
bakator
[insect; stevige, gedrongen persoon]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Indonesisch
boktor
[insect]
-
▾ bokzeil
[geteerd stuk (zeil)doek]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
buck-sail
[dekzeil, autohoes]
<via Afrikaans>
datering: 1884 (1851-1900)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: S.Afr. partial tr. Afrikaans bokseil (zie ook: zeil)
bron: OED2 1989 Silva 1996 (DSAE, OED2)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
buck-sail
[dekzeil, autohoes]
<via Afrikaans>
-
▾ bol
[rond voorwerp]
-
▾ Baskisch
bolanjer
[(brood)bakker]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bolanjersa ‘broodbakster’
etymologie: Lh definieert dit als Souletijns van uitheemse herkomst en synoniem voor het algemeen Baskische okin. Komt niet voor bij Azk of bij Sar.
bron: Lhande 1926 (Lh)
-
▾ Deens
bolle
[rond voorwerp]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bolle 'rund kugle' ¯ fællesgermansk *bul- ¯ indoeuropæisk *bhl- *bhel- 'puste op, svulme'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Engels
boll
[blaasje, luchtbel; zaadhuisje; knop, handvat]
datering: 1201-1300 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
etymologie: - MDU. bolle, Du. bol (gen.) round object, introduced in connexion with the medicinal use of poppy-heads and flax-cultivation (cf. Du. bolzaad poppy-seed, flax-knop); corr. to OE. bolla BOWL1
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Frans
boulanger
[bakker]
datering: 1151-1200 (1151-1200)
status: ontlening onzeker ; afleiding
afleidingen en samenstellingen: boulangerie, boulange, boulanger (ww.)
etymologie: W: du moyen néerlandais bolle, `pain rond', par le latin médiéval bulingarius, ` qui fabrique des pains ronds', et par le picard boulencPR: bolengier (PR 1990: boulengier) fin xii; du picard boulenc `celui qui fabrique le pain en boule'L: mot formé dans le Nord, par allongement d'un anc. picard boulenc (suffixe -enc, germ. -ing), `qui fabriquait des boules' (pain en boules), du néerl. bolle, pain rond; le mot a éliminé en moyen fr. fournier (de four) et pesteur (lat. pistor, -oris)
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 (Walter, Valkhoff, Larousse, PRobert)
-
▾ Fries
bol
[rond voorwerp]
-
▾ Javaans
bol
[aarden pot; glazen ballon om olielamp in te hangen]
-
▾ Papiaments
bòl
[rond voorwerp]
status: ontlening onzeker
etymologie: bòl di hilu (bol garen); ta bru(h)á manera un bòl (hopeloos/radeloos in de war zijn)
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
bòl
[bolvorm]
-
▾ Sranantongo
boru
[rond broodje]
-
▾ Surinaams-Javaans
bolu
[allerlei soorten broodjes]
<via Sranantongo>
-
▾ Baskisch
bolanjer
[(brood)bakker]
<via Frans>
-
▾ bol
[spit veenaarde uit een veenkuil genomen]
-
▾ Duits
Bolle
(dialect)
[spit veenaarde uit een veenkuil genomen]
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: Das Subst. bolle ist im Nd. heimisch (…) Als Fachwort der Fehnkultur jedoch ist es in dieser besonderen Bedeutung aus dem Nl.-Gron. entlehnt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
Bolle
(dialect)
[spit veenaarde uit een veenkuil genomen]
-
▾ bol
[rond]
-
▾ Fries
bol
[rond]
-
▾ Papiaments
bòl
[rond]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: un lèns bòl, "een bolle lens".
bron: (Joubert PN)
-
▾ Fries
bol
[rond]
-
▾ bolachtig
[op een bol lijkend, bolrond. ]
-
▾ Duits
Bollatschen, Bollatscher
(dialect)
[appelsoort]
status: ontlening onzeker
etymologie: Wiens: Freilich ist boll für rund, kugelig im nd. Sprachgebiet überall verbreitet, hier aber liegt wohl die Beziehung zu nndl. bolachtig "geschollen, aufgeblasen, bauchicht" nahe: ein bolachtje (Apfel), woraus dann wohl bollatscher entstanden sein könnte.
bron: Mitzka 1958 Wiens 1916 (Wiens, Mitzka)
-
▾ Duits
Bollatschen, Bollatscher
(dialect)
[appelsoort]
-
▾ boldavit
[(verouderd) zeildoek]
-
▾ bolero
[damesjasje]
-
▾ Indonesisch
boléro
[damesjasje]
-
▾ Indonesisch
boléro
[damesjasje]
-
▾ bolhamer
[gereedschap]
-
▾ Papiaments
bòlhamer
[gereedschap]
-
▾ Papiaments
bòlhamer
[gereedschap]
-
▾ bolk
[bepaalde zeevis]
-
▾ Frans
boucau, poule de mer
(dialect)
[vissoort]
-
▾ Frans
boucau, poule de mer
(dialect)
[vissoort]
-
▾ bolkvanger
[(verouderd) kledingstuk van zeelui (waarmee ze een bui opvangen)]
-
▾ Zweeds
bullfång
†verouderd
[door zeelui bij slecht weer gedragen kledingstuk]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB; sv. dial. bullfång, motsv. ä. d. bulfanger, bol-; af holl. bolkvanger (nordholl. dial. äfv. bol-); förra leden anses motsvara BÖLJA, shst., o. betyda regnby l. storm; senare leden hör till ett v., motsv. FÅNGA
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Zweeds
bullfång
†verouderd
[door zeelui bij slecht weer gedragen kledingstuk]
-
▾ bollamp
[glazen bol om de gloeilamp]
-
▾ Kupang-Maleis
bolham
[ronde gloeilamp]
-
▾ Kupang-Maleis
bolham
[ronde gloeilamp]
-
▾ bollandist
[lid van de vereniging van jezuïeten die zich bezighoudt met de levensbeschrijving van heiligen, door de jezuïet Jean Bolland in 1643 begonnen]
-
▾ Engels
Bollandist
[lid van de vereniging van jezuïeten die zich bezighoudt met de levensbeschrijving van heiligen, door de jezuïet Jean Bolland in 1643 begonnen]
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: f.name of Jean Bolland, Belgian Jesuit who carried on the work from 1629 onwards.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Kroatisch
bolandist
[lid van de vereniging van jezuïeten die zich bezighoudt met de levensbeschrijving van heiligen, door de jezuïet Jean Bolland in 1643 begonnen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Jan Bolland, 1596-1665, geleerde Jezuïet te Antwerpen
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
bolandist
[lid van de vereniging van jezuïeten die zich bezighoudt met de levensbeschrijving van heiligen, door de jezuïet Jean Bolland in 1643 begonnen]
-
▾ Litouws
bolandininkai
[lid van de vereniging van jezuïeten die zich bezighoudt met de levensbeschrijving van heiligen, door de jezuïet Jean Bolland in 1643 begonnen]
status: ontlening onzeker
etymologie: pagal draugijos įsteigėjo Jano Bolando (Bollanden; 1596-1665 pavardę
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Tsjechisch
bollandista
[lid van de vereniging van jezuïeten die zich bezighoudt met de levensbeschrijving van heiligen, door de jezuïet Jean Bolland in 1643 begonnen]
-
▾ Engels
Bollandist
[lid van de vereniging van jezuïeten die zich bezighoudt met de levensbeschrijving van heiligen, door de jezuïet Jean Bolland in 1643 begonnen]
-
▾ bolleboos
[uitblinker]
-
▾ Fries
bolleboas
[uitblinker]
-
▾ Fries
bolleboas
[uitblinker]
-
▾ bollebuisje
[poffertje]
-
▾ Duits
Bollebeuschen, Bollebeisjes, Bollbeisje, Pamboisi, Pulebeisje
(dialect)
[poffertje]
status: ontlening onzeker
etymologie: Teuchert: dialect van Bremen, Foerste: Sache und Benennung sind noch in ganz Ostfrsl. bekannt (…) Früher auch in Bremen bekannt: BrWb. 1, 113: Bollebeisjes, eine Art eines bekannten Gebäckes. Ist eigentlich ein Holländ. Wort. Schlüter in zijn: "Anhang: Mundartwörter weniger gesicherter"
bron: Foerste 1938 Schlüter 1952 Teuchert 1972 (Teuchert, Foerste, VBrWb, Schlüter)
-
▾ Fries
bollebuisje; bollebúske
[poffertje]
-
▾ Duits
Bollebeuschen, Bollebeisjes, Bollbeisje, Pamboisi, Pulebeisje
(dialect)
[poffertje]
-
▾ bolletje
[klein rond voorwerp]
-
▾ Deens
bolsje
[zuurtje]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bolsjemager
etymologie: PNOE: fra nederlandsk boltje 'lille kugle' ¯ diminutiv af bol, bolle 'bolle, kugle'; jf. ældre dansk bolisch 'lille rund jødisk smørkage', Bang: (af ty, egl. "lille kugle") brystsukker.
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE, Bang)
-
▾ Deens
bolsje
[zuurtje]
-
▾ bolletrie
[(Surinaams-Nederlands) (rubber)boom]
-
▾ Sranantongo
balata
[rubber; rubberboom]
-
▾ Surinaams-Javaans
botri
[boom]
-
▾ Sranantongo
balata
[rubber; rubberboom]
-
▾ Bols
[jenevermerk]
-
▾ Indonesisch
bol, bols
[jenever]
-
▾ Petjoh
bolles
[jenever]
-
▾ Indonesisch
bol, bols
[jenever]
-
▾ bolwerk
[bastion]
-
▾ Azeri
bulvar
[brede wandelweg omzoomd door bomen]
<via Russisch>
-
▾ Bretons
boulouard
[brede weg]
<via Frans>
-
▾ Deens
boulevard
[brede wandelweg omzoomd door bomen]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: fr., via en forældet form boullewerc fra holl. bolwerc, samme ord som da. bolværk.
bron: Brüel 1993 Hårbøl 2004 Arnesen (Fremmedordbog, Fremmed2, Arnesen)
-
▾ Duits
Boulevard
[brede (ring)weg]
<via Frans>
datering: 1551-1600
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Boulevardier; boulevardisieren; Boulevardpresse
etymologie: Duden: germ.-niederl.-fr.; der; -s, -s. Kluge: Entlehnt aus frz. boulevard m., das seinerseits aus ndl. bolwerk (Bollwerk) entlehnt ist. Es handelt sich um die breiten Straßen an der Stelle früherer Festungswälle, besonders in Paris.
bron: Duden Universal 2003 Duden Fremd 1990 Kluge 2002 (Duden Fremd, Kluge, Duden Universal)
-
▾ Engels
bulwark
[bastion; golfbeker; verschansing, reling]
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: immed. source doubtful, but prob. ult. a comp. of the words repr. by BOLE1 and WORK. Late MHG. bolwerk meant (1) ballista, (2) forification, whence Du. bolwerk, Sw. bolverk, Da. bulvaerk. The Germ. words was adopted in Russ. bolverk, F. +boullewerc, BOULEVARD
bron: Onions 1983 (ODEE, Room)
-
▾ Engels
boulevard
[laan, hoofdverkeersweg]
<via Frans>
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: F.boulevard (whence It.baluardo, Sp.baluarte), +boullewerc-G. bollwerk BULWARK; orig.applied to a promenade laid out on the horizontal portion of a rampart in a demolished fortification.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Esperanto
bulvardo
[rondgaande wandelweg op oude stadswallen, bomenlaan]
<via Frans>
datering: 1889 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Cherpillod 2003 Vilborg 1989-2001 (Cherp, Vil 1)
-
▾ Frans
boulevard
[brede laan]
datering: 1365 (1351-1400)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boulvardier,ière, boulevarder
etymologie: PR 1993: 1803; bolevers `ouvrage de madriers', puis `rempart', av. 1365; du moy.néerl. bolwerc; PR 1990: xviii-xix, sens mod.; `ouvrage de madriers', puis `remport', XV; etc.Zie FEW trefwoord.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW)
-
▾ Grieks
mboulbar /boelvar/
[brede laan]
<via Frans>
-
▾ Indonesisch
baluwarti
[bakstenen muur rondom vorstenverblijf]
-
▾ Italiaans
boulevard
[brede laan met bomen die kenmerkend is voor Franse steden]
<via Frans>
-
▾ Italiaans
baluardo
[bastion; borstwering]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: Fr. ant. boloart, dall'oland. medio bolwerc 'fortificazione'.
bron: Bolelli 1989 (Bolelli)
-
▾ Javaans
bluwèr
†verouderd
[bastion]
status: ontlening onzeker
etymologie: geoniem Baluwarti = naam van door kratonmuren omgeven wijk in Surakarta (bron: Heins)
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Koerdisch
bûlevar
[brede laan]
<via Frans>
-
▾ Litouws
bulvaras
[brede wandelweg omzoomd door bomen]
<via Frans>
-
▾ Maltees
bulvar
[brede weg]
<via Frans>
-
▾ Noors
bolverk
[bastion]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sen norr bolvirki, fra lty, bol sm o s bol, 'trestamme', se verk; FuT: von mnd. bolwerk, 'holzwehr' (holl. bolwerk)
bron: Falk 1910-1911 Arnesen (bO; FuT, Arnesen)
-
▾ Oekraïens
bul'vár
[laan]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
boelwarn
[laan]
<via Russisch>
-
▾ Perzisch
bulvar, bulovar
[brede straat]
<via Frans>
-
▾ Portugees
bulevar
[laan]
<via Frans>
datering: 1899 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do fr. boulevard, deriv. do méd. neerl. bolwerc.
bron: Cunha 1986 (Da Cunha)
-
▾ Portugees
baluarte
[onneembaar fort]
<via Provençaals>
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do a. prov. baloart, a que corresponde o fr. do séc. xv boulever, hoje boulevard, deriv. do m. neerl. bolwerc 'reparo, trincheira'.
bron: Boudens 1988 Cunha 1986 (Da Cunha, Boudens)
-
▾ Russisch
bul'vár
[laan]
<via Frans>
datering: 1751-1800 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Volkst. gul'vár nach gulját'. Entlehnt aus frz. boulevard, das auf mndl. bolwerk 'Festungswall' zurückgeht.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR)
-
▾ Spaans
baluarte
[bastion]
<via Frans>
datering: 1460 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: del fr. antic. boloart, balouart íd. (hoy boulevard), y éste del neerl. med. bolwerc, propiamente `obra hecha con vigas', compuesto de werc `obra' y bol (en alemán bohle) `viga gruesa'. En París el vocablo se aplicó a ciertas calles que corrían a lo largo del recinto amurallado, de donde el galicismo reciente bulevar.
bron: Corominas 1983 (Corominas)
-
▾ Spaans
bulevar
[brede wandelweg]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: onder baluarte: del fr. antic. boloart, balouart íd. (hoy boulevard), y éste del neerl. med. bolwerc, propiamente `obra hecha con vigas', compuesto de werc `obra' y bol (en alemán bohle) `viga gruesa'. En París el vocablo se aplicó a ciertas calles que corrían a lo largo del recinto amurallado, de donde el galicismo reciente bulevar.
bron: Corominas 1983 (Corominas)
-
▾ Turks
bulvar
[laan]
<via Frans>
-
▾ Wit-Russisch
bul'vár
[laan]
<via Frans>
-
▾ Zweeds
boulevard
[brede straat in grote stad]
<via Frans>
datering: 1825 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1825; av fra. boulevard med samma bet.; av nederl. bolwerc 'fästningsvall'; jfr
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Zweeds
bålverk
[bastion]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bolverk; av äldre lågty. bolwerk med samma bet., till bole 'planka; trädstam; påle'; jfr boulevard
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Azeri
bulvar
[brede wandelweg omzoomd door bomen]
<via Russisch>
-
▾ bom
[projectiel; (Surinaams-Nederlands) gasfles]
-
▾ Boeginees
bōng, bôwong
[projectiel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: marîyang bōng = mortier
bron: Matthes 1874 (mat)
-
▾ Indonesisch
bom
[projectiel, mijn; scheet; (Bahasa Prokem) roofoverval plegen, zware misdaad begaan]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membom, mengebom = bombarderen
bron: Rahardja 1989 Stevens 2004 (S&S-T2004; RCL1989)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bom
[projectiel]
-
▾ Javaans
bom
[projectiel; knalvuurwerk]
-
▾ Madoerees
ēbbom
[projectiel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngēbbom = met behulp van bom tot explosie brengen
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Makassaars
bōng, bôwong, bông
[projectiel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: marîyang bōng = mortier, bông barîsang = brisantbom, nibông = gebombardeerd worden
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Minangkabaus
bom
[projectiel]
-
▾ Muna
bomu
[projectiel; bombarderen]
-
▾ Papiaments
bòm
[met explosieven gevuld voorwerp]
-
▾ Sranantongo
bom
[projectiel, mijn]
-
▾ Surinaams-Javaans
bom
[gasfles]
-
▾ Boeginees
bōng, bôwong
[projectiel]
-
▾ bom
[stop, spon]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1284-1285;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Engels
bung
[stop, spon]
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: xv (Promp. Parv.). -MDu. bonghe, varying with bomme and bonde, whence MDu. bonne, beside Du. bom, of doubtful origin.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Engels
bung
[stop, spon]
-
▾ bom(schuit)
[vissersschuit]
-
▾ Deens
bumbåd
[0]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra eng. bumboat) baad, som bringer varer ell. forfriskninger til et skib; kadrejerbaad. (vi havde) neppe kastet Anker . . da vi allerede vare saa godt som beleirede af Bombaade, fyldte lige til Randen med en os ubekjendt Rigdom af Frugter. StBille.Gal.I.94. Scheller.MarO., ODEE: prob.f. Du. bom (also in bomschuit) bluff-bowed fishing-boat.
bron: Dahlerup 1919-1956 Onions 1983 (OOD, ODEE)
-
▾ Duits
Bumboot
[vissersschuit]
datering: 1794 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Röhling 1794
bron: Duden Fremd 1990 Kluge 1911 Kluge 2002 (Kluge See, Duden Fremd)
-
▾ Engels
bumboat
[vuilnisboot; parlevinker]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: prob.f. Du. bom (also in bomschuit) bluff-bowed fishing-boat.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Schots
bum
[soort Nederlandse vissersboot]
datering: 1901-2000 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du bom, bomschuit, LowGer boomschip, bumboot 'een brede roeiboot' > Eng bumboat.
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Deens
bumbåd
[0]
<via Engels>
-
▾ bombardement
[beschieting met bommen]
-
▾ Indonesisch
bombardemén
[beschieting met bommen]
-
▾ Indonesisch
bombardemén
[beschieting met bommen]
-
▾ bombarderen
[met bommen beschieten]
-
▾ Indonesisch
bombardir
[met bommen beschieten; overstelpen (met vragen); iemand aanstellen die niet gekwalificeerd is]
-
▾ Indonesisch
bombardir
[met bommen beschieten; overstelpen (met vragen); iemand aanstellen die niet gekwalificeerd is]
-
▾ bombarie
[lawaai, ophef]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1720;
thema: zintuiglijkheden
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Sranantongo
b'bari
[lawaai, ophef; geluid; alarm]
-
▾ Sranantongo
b'bari
[lawaai, ophef; geluid; alarm]
-
▾ bombast
[gezwollen stijl]
-
▾ Indonesisch
bombas
[gezwollen stijl]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bombastis = pompeus
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Indonesisch
bombas
[gezwollen stijl]
-
▾ bombazijn
[gekeperde halfzijden katoenen of wollen stof]
-
▾ Azeri
pamazi
[gekeperde halfzijden katoenen of wollen stof]
<via Russisch>
-
▾ Noors
bommesi
[weefsel]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, sm o s bombasin
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Oekraïens
bumazéja
[gekeperde halfzijden katoenen of wollen stof]
<via Russisch>
-
▾ Russisch
bumazéja
[gekeperde halfzijden katoenen of wollen stof]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Bijv.nmw.: bumazéjnyj
etymologie: Wohl über ndl. bombazijn (woher zuerst bumazéjnyj adj.), frz. bombazin aus ital. bombagino = *bombacinus, bombycinus, das weit verbreitet ist, s. Korsch IORJ. 8,4,55 ff., Preobr. 1,36, Falk-Torp 93.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR, VdMeulen 1959)
-
▾ Azeri
pamazi
[gekeperde halfzijden katoenen of wollen stof]
<via Russisch>
-
▾ bombeen, pompbeen
[dik, opgezwollen been, elefantiasis]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
pumble
†verouderd
[dik, opgezwollen been, elefantiasis]
<via Negerhollands>
datering: 1990 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: ook: roosvoet
bron: Valls 1990 (Valls 1990)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
pumble
†verouderd
[dik, opgezwollen been, elefantiasis]
<via Negerhollands>
-
▾ bombel
[(Surinaams-Nederlands) rotje, knalvuurwerk]
-
▾ Surinaams-Javaans
bombel
[rotje]
-
▾ Surinaams-Javaans
bombel
[rotje]
-
▾ bombrief
[briefomslag die explodeert wanneer hij wordt geopend]
-
▾ Papiaments
bòmbrief, brifbòm
[briefomslag die explodeert wanneer hij wordt geopend]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bòmbrief, brifbòm
[briefomslag die explodeert wanneer hij wordt geopend]
-
▾ bomen
[punteren]
-
▾ Engels
boom
[het zeil te loevert zetten; punteren; een vaargeul afsluiten of markeren]
datering: 1627 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: f. boom n.2; in sense 1<ts>b app. directly from Du. boomen `to push with a pole', as the n. appears not to be used in this sense. Cf. bolm.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Fries
bome
[een vaartuig met een boom voortduwen]
-
▾ Engels
boom
[het zeil te loevert zetten; punteren; een vaargeul afsluiten of markeren]
-
▾ bomig
[(Vlaams) ruw, stroef (van tanden)]
-
▾ Duits
bömig
(dialect)
[ruw, stroef (van tanden)]
status: ontlening onzeker
etymologie: Wiese: - Ndl. Siedlerwort zu mndl. boomig; eigtl. "sich aufbäumend"
bron: Smet 1983 Wiese 1996 (Wiese, Smet 83)
-
▾ Duits
bömig
(dialect)
[ruw, stroef (van tanden)]
-
▾ bommel
[(verouderd) dikke vrouw]
-
▾ Frans
bômèl
(dialect)
[opgeblazen door alcoholmisbruik]
-
▾ Frans
bômèl
(dialect)
[opgeblazen door alcoholmisbruik]
-
▾ bommetje
[(verouderd) vaatje]
-
▾ Engels
bumpkin
[boerenkinkel, hansworst (oorspr. gedrongen iemand)]
datering: 1570 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bumpkinet, a little bumpkin. bumpkinish, bumpkinly adjs., like a bumpkin, clownish, rustic. bumpkinship (humorous), the personality of a bumpkin.
etymologie: The curious gloss in the first quot. suggests that bunkin (presumably the same word) was a humorous appellation for a Dutchman, and meant a man with short stumpy figure. The word may be a. Du. boomken `little tree' (Hexham); cf. bumkin n.1 It may however be ad. MDu. bommekijn `little barrel', or f. bum n.1 + -kin.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE, White)
-
▾ Engels
bumpkin
[boerenkinkel, hansworst (oorspr. gedrongen iemand)]
-
▾ bon
[betalingsbewijs; bekeuring]
-
▾ Boeginees
bong
[bewijsje]
-
▾ Indonesisch
bon
[rekening, betalingsbewijsje; (Bahasa Prokem) straffen, de gevangenis in sturen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: berbon, mengebon = iets op krediet of met een creditcard kopen
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bon, ebon
[schuldbewijs, rekening]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngebon = iets op de bon kopen (er pas later voor betalen), dibon = geleend om voor een andere sportclub te spelen
bron: Chaer 1976 Kähler 1966 (CHAER, HANS)
-
▾ Javaans
bon, ebon
[schuldbewijs in winkel, aankoopbon]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: dibon, diebon, bonbonan = op krediet gekocht; men abonneert zich
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Kupang-Maleis
bon
[bewijsje, aankoopbon]
-
▾ Madoerees
bon, ēbbon
[bewijsje]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngēbbon = iemand een bon afgeven, bon-ēbbonan = op de bon gekochte goederen, aēbbon = een bon afgeven
bron: Kiliaan 1904 (ASIS, KIL)
-
▾ Makassaars
bông
[bewijsje]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ábông = iets op de bon kopen (niet contant)
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
bon
[schuld]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: babon = op de bon kopen
bron: Warokka 2004 (DJERY)
-
▾ Minangkabaus
bon
[betalingsbewijs]
-
▾ Muna
bonu
[in rekening brengen, kopen en later betalen]
-
▾ Papiaments
bòn
[schriftelijk bewijs van vordering, schuldbekentenis of betaling]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
bon
[(betalings)bewijs; bekeuring]
-
▾ Surinaams-Javaans
bon
[bewijsje, kwitantie]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngebon = (iets) op rekening kopen, (iets) op afbetaling kopen
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Boeginees
bong
[bewijsje]
-
▾ bonafide
[betrouwbaar]
-
▾ Indonesisch
bonafid, bonafit
[betrouwbaar; in goed vertrouwen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kebonafidan = betrouwbaarheid
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Indonesisch
bonafid, bonafit
[betrouwbaar; in goed vertrouwen]
-
▾ bonbon
[snoepgoed]
-
▾ Indonesisch
bombon, bonbon
[snoepgoed]
-
▾ Jakartaans-Maleis
ès bombom
[ijsbonbon]
-
▾ Japans
bonbon
[snoepgoed]
-
▾ Menadonees
bonbon
[snoepgoed]
-
▾ Minangkabaus
bonbon
[snoepgoed]
-
▾ Indonesisch
bombon, bonbon
[snoepgoed]
-
▾ bond
[bundel, band]
-
▾ Deens
bundt
[groep mensen of dingen; bos (bijv. sleutels), bundel, boeket]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bunt 'forbund, bundt'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Frans
bondi
(dialect)
[vouw in een jurk om hem in te korten]
-
▾ Frans
bonjeau, bongeau, bonjot
[bundel, rolletje touw]
datering: 1751 (1751-1800)
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: GR: dimin. de l'anc. picard bonge « fagot »; flamand bondje « petite botte ».; L: anc. fr. bonge, botte (xiii s.), mot picard et wallon, du flamand bondje, faisceau, diminutif de bond, lien (allem. Bund).
bron: Wartburg 1928 (Larousse, Valkhoff bonge; FEW; GRobert)
-
▾ Schots
bound
†verouderd
[bundel (vooral van vlas)]
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: ME bonde, Flem bond
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Zweeds
bunt
[stapel, bos, pak]
datering: 1637 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brevbunt, tidningsbunt, tygbunt
etymologie: sedan 1637; av lågty. bunt med samma bet.; besl. med binda
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bundt
[groep mensen of dingen; bos (bijv. sleutels), bundel, boeket]
-
▾ bond
[verbond, vereniging]
-
▾ Indonesisch
bon
[verbond]
-
▾ Javaans
bon
[vereniging, club]
-
▾ Papiaments
bònt
[verbond, vereniging]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
bontu
[verbond, vereniging]
-
▾ Surinaams-Javaans
bon
[verbond, vereniging]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bond
[verbond]
<via Afrikaans>
datering: 1884 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bondsmen
etymologie: Du. bond league, confederation (= Ger. bund), f. binden to bind.
bron: OED2 1989 Silva 1996 (DSAE, OED2)
-
▾ Indonesisch
bon
[verbond]
-
▾ bondig
[kernachtig]
-
▾ Fries
bondich
[kernachtig]
-
▾ Fries
bondich
[kernachtig]
-
▾ boneknaap
[(Antilliaans-Nederlands) vissoort]
-
▾ Papiaments
boneknap
[vissoort (Anisotremus virginicus)]
-
▾ Papiaments
boneknap
[vissoort (Anisotremus virginicus)]
-
▾ bonensoep
[soep van bonen]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boontjiesop
[soep van bonen]
<via Afrikaans>
datering: 1964 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (ad. Du. bonensoep), boon bean + dim. suffix -IE + sop soup.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boontjiesop
[soep van bonen]
<via Afrikaans>
-
▾ bonk
[lomp persoon]
-
▾ Duits
Bunke
[lomp persoon]
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker
etymologie: Geht zurück auf ndl »bonk = Lümmel«.
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Duits
Bunke
[lomp persoon]
-
▾ bonkaarde
[bovenlaag van veengrond die niet geschikt is voor turfbereiding]
-
▾ Duits
Bunkeerde
(dialect)
[bovenlaag van veengrond die niet geschikt is voor turfbereiding]
-
▾ Duits
Bunkeerde
(dialect)
[bovenlaag van veengrond die niet geschikt is voor turfbereiding]
-
▾ bonkelaar
[aandrijfwiel in een windmolen die op de koningsspil zit]
-
▾ Duits
Bunkler
(dialect)
[aandrijfwiel in een windmolen die op de koningsspil zit]
-
▾ Duits
Bunkler
(dialect)
[aandrijfwiel in een windmolen die op de koningsspil zit]
-
▾ bonken
[wegnemen van de onbruikbare bovenste veenlaag]
-
▾ Duits
bonken
(dialect)
[wegnemen van de onbruikbare bovenste veenlaag]
status: ontlening onzeker
etymologie: Heute auch außerhalb der Fehne bekannt
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
bonken
(dialect)
[wegnemen van de onbruikbare bovenste veenlaag]
-
▾ bonker, bonket
[grote knikker]
-
▾ Frans
bonque
(dialect)
[knikker waarmee kinderen spelen]
-
▾ Frans
bonque
(dialect)
[knikker waarmee kinderen spelen]
-
▾ bonnet
[muts]
-
▾ Deens
bonnet, bonet
(dialect)
[stuk doek voor het verlengen van een zeil; stuk hout om slee mee te verlengen]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra holl. eng. bonnet, af fr. bonnette;
bron: Dahlerup 1919-1956 WNT 1882-1998 (OOD, WNT)
-
▾ Papiaments
bonèchi (ouder: bonnetsje)
[muts, kap]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Ewijk p. 65
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Deens
bonnet, bonet
(dialect)
[stuk doek voor het verlengen van een zeil; stuk hout om slee mee te verlengen]
-
▾ bont
[veelkleurig]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1272;
thema: zintuiglijkheden
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
bunt
[twee- of meerkleurig]
-
▾ Esperanto
bunta
[veelkleurig]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Du bunt. De uitgang -a is standaard voor adjectieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bont
[veelkleurig]
datering: 1846 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. (and Afk.), gaudy, motley, variegated.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Duits
bunt
[twee- of meerkleurig]
-
▾ bont
[pelswerk]
-
▾ Sranantongo
bont
[pelswerk]
-
▾ Sranantongo
bont
[pelswerk]
-
▾ bonte teek
[parasiet]
-
▾ bontebok
[Zuid-Afrikaanse antilopesoort]
-
▾ Deens
0
[0]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB: liksom t. buntbock o. eng. bontebok af holl. bontebok, af bont, brokig (jfr BUNTMAKARE), o. bok, bock
bron: SAOB 1898 (SAOB, internet)
-
▾ Duits
Buntbock
[0]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB: liksom t. buntbock o. eng. bontebok af holl. bontebok, af bont, brokig (jfr BUNTMAKARE), o. bok, bock
bron: SAOB 1898 (SAOB, internet)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bontebok, bontebuck
[Zuid-Afrikaanse antilopesoort]
<via Afrikaans>
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. bontebok: f. bont pied + bok buck, goat.
bron: Onions 1983 Silva 1996 (DSAE, OED2, ODEE)
-
▾ Zweeds
bontebock
[Zuid-Afrikaanse antilopesoort]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB; liksom t. buntbock o. eng. bontebok af holl. bontebok, af bont, brokig (jfr BUNTMAKARE), o. bok, bock
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Deens
0
[0]
-
▾ bontekraai
[(verouderd) kraaiensoort]
-
▾ bontjer
[(Gronings) koopman in bontgoud, venter met kantoenen goederen]
-
▾ Duits
Buntjer
(dialect)
[venter met bont of manufactuurwaren]
status: ontlening onzeker
etymologie: War im Krh. bekannt; heute überall nur Buntgoot(s)keerl
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
Buntjer
(dialect)
[venter met bont of manufactuurwaren]
-
▾ bontwerk
[pelterij; pelzen en daaruit vervaardigde kledingstukken]
-
▾ bonus
[gratificatie, uitkering]
-
▾ Indonesisch
bonus
[uitkering]
-
▾ Sranantongo
bones
[gratificatie]
-
▾ Surinaams-Javaans
bones
[gratificatie]
<via Sranantongo>
-
▾ Indonesisch
bonus
[uitkering]
-
▾ bonzen
[hevig kloppen]
-
▾ Engels
bounce
[hevig kloppen; opscheppen; stuiteren; weigeren (cheque)]
datering: 1225 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
etymologie: The origin of bounce v., n.1, int. (adv.) is obscure, and their mutual relations complicated. ME. bunsen agrees in form and meaning with mod.Du. bons a thump, bonzen (LG. bunsen, HG. dial. bumbsen) to beat, thump, thwack; but there is no early record of these words, and perh. they may be related to the Eng. word merely as parallel onomatopœic formations. Early in 16th c. we find the interjectional use of bounce (= LG. and HG. dial. bums!) to imitate the report of a gun or other loud sudden noise, and (a little later) to express sudden or violent movement. About the same time the vb. (previously seldom occurring) became common in its original sense ‘to beat’, but with the notion of noise or vehemence more conspicuous—‘to knock, bang’; it also acquired the senses ‘to make a banging or explosive noise’, and ‘to make a sudden or violent movement of a bounding nature’. The n. is also found in all these senses early in the 16th c. Whether these were natural developments of the original sense, as expressing phenomena which often accompany a knock or thump, or at least are present in the bang of cannon (which had come into use just before these extensions of bounce), or whether there has been influence of any other words is not clear. The development of sense however is to a great extent parallel to that of bang, which has dialectally even the sense of ‘bounce into a room’, etc.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Engels
bounce
[hevig kloppen; opscheppen; stuiteren; weigeren (cheque)]
-
▾ boodschap
[bericht]
-
▾ Arowaks
boskopo
[bericht]
<via Sranantongo>
-
▾ Aucaans
bosikopoe
[bericht]
-
▾ Negerhollands
boodskap, boskap
[bericht]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: boodskap (old 1776), boskap (djdj 1926)
bron: Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926)
-
▾ Sranantongo
boskopu
[bericht]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boskopdosu (radio), boskopdron (trommel om boodschappen door te geven), boskopman (boodschapper, bode)
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Surinaams-Javaans
boskap
[bericht]
-
▾ Arowaks
boskopo
[bericht]
<via Sranantongo>
-
▾ boodschap
[gekocht artikel]
-
▾ Sranantongo
boskopu
[gekocht artikel]
-
▾ Sranantongo
boskopu
[gekocht artikel]
-
▾ boodschapper
[iemand die berichten overbrengt]
-
▾ Negerhollands
boodskapper
[iemand die berichten overbrengt]
-
▾ Negerhollands
boodskapper
[iemand die berichten overbrengt]
-
▾ boog
[gebogen constructie; schiettuig voor pijlen]
-
▾ Deens
bue
[gebogen constructie]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: vist fra nedertysk bûgen 'bue
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Dhivehi
booku
[gebogen constructie, poort]
-
▾ Javaans
buh
[gebogen constructie; boogbrug]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buk = duiker onder een weg
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Kupang-Maleis
bòg
[schiettuig voor pijlen]
-
▾ Madoerees
bu'
[schiettuig voor pijlen]
-
▾ Madoerees
ēbbo, bū', ēbbū'
[gemetselde gebogen constructie; muurgewelf]
-
▾ Negerhollands
boog
[gebogen constructie]
-
▾ Papiaments
bog (ouder: boog)
[gebogen constructie; schiettuig voor pijlen]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Ewijk p. 38
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Singalees
bōkku-va
[duiker; overwelfd riool]
-
▾ Deens
bue
[gebogen constructie]
-
▾ booglamp
[elektrische lamp met koolspitsen]
-
▾ Indonesisch
bohlam
†verouderd
[elektrische lamp met koolspitsen; gloeilamp]
-
▾ Indonesisch
bohlam
†verouderd
[elektrische lamp met koolspitsen; gloeilamp]
-
▾ boom
[houtachtig gewas; havenboom, disselboom, slagboom, giek, mast, bezaansboom, trekboom op trekschuit]
zelfstandig naamwoord ; datering: 701-800;
thema: plantenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Atjehnees
bhōm
[havenboom, disselboom]
-
▾ Azeri
bomba
[slagboom]
<via Russisch>
-
▾ Berbice-Nederlands
bom
[houtachtig gewas]
-
▾ Bulgaars
bon
[havenboom]
<via Russisch>
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bom
†verouderd
[houtachtig gewas]
<via Negerhollands>
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
boom
[houtachtig gewas]
-
▾ Deens
boom
[stang met beweegbare microfoon voor tv-opnames; persoon die met microfoonstang werkt]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: OPRINDELSE: eng. boom lang stang (bom) på skib, af holl. boom træ, pæl, stang.
bron: Hårbøl 2004 (Fremmed2)
-
▾ Engels
boom
[stok om een zeil te loevert te zetten; luchtvaarder; statief; vaargeulmarkering; vaargeulversperring]
datering: 1662 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boom boat, -chain, fence, log, -man, -stick, timber, etc.; boom-boat, a boat stowed on the booms; boom-brace pendant, [wat weggehaald], boom-cover, a cover for the spars when stowed on deck; boom net, a fishing-net connected with a boom; boom-sail, a sail (foresail or mainsail) which is set to a boom instead of to a yard (opposed to square foresail or mainsail); boom-sheet, a sheet fastened to a boom; boom-spar, see bomespar.
etymologie: a. Du. boom `tree, beam, pole', corresp. to OHG., MHG. boum, mod.G. baum, also to OE. béam, and mod. beam: taken from Du. in senses in which the Eng. beam was not used.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE boom 2)
-
▾ Engels
bumkin, bumpkin
[fokkenloet]
datering: 1632 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: f. boom n.2 + -kin; possibly the Du. boomken may formerly have been used in this special sense. The spelling bumpkin is now more usual.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Esperanto
bumo
[aan de reguliere masten toegevoegde, naar buiten uitstekende mast]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: levbumo ‘hefboom’
etymologie: geleend via Eng boom met ondersteunend bronwoord Fr bôme. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Ests
poom
[havenboom]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
bron: Silvet 1980 (Thonus/Silvet, Bentlin)
-
▾ Fins
puomi
[slagboom; grensboom; giek]
<via Zweeds>
datering: 1787 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Bentlin: of Nederduits
bron: Ginneken 1913-1914 Häkkinen 2004 Nurmi 1998 Bentlin 2008 (KH, Stjerncreutz, JvG, NSSK, SKP, TN, Bentlin)
-
▾ Frans
bôme
†verouderd
[giek]
datering: 1769 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bômé,-ée
etymologie: PR: du holl. boom `mât'.FEW: Ndl. boom 'baum' wird auch gebraucht als bezeichnung einer segelstange. In dieser bed. ist es im 18.jh. vom fr. entlehnt worden; fem. ist es wohl geworden im anschluss an vergue. Aus dem fr. ist es auch in die mittelmeer- sprachen übergegangen: it. boma usw.
bron: Robert 1993 Walter 1991 Wartburg 1928 (PRobert, Walter 2, Valkhoff, FEW)
-
▾ Fries
boom
[slagboom, giek, disselboom]
-
▾ Indonesisch
bom, boom, bum
†verouderd
[barrière van drijvende boomstammen in een rivier; slagboom; tolboom; douanekantoor]
-
▾ Italiaans
boma
[giek]
<via Frans>
-
▾ Jakartaans-Maleis
bom
[disselboom van een tweewielige vrachtkar]
-
▾ Javaans
bum
[disselboom van een rijtuig; havenkantoor]
-
▾ Kroatisch
bum
[havenboom]
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Lets
bons
[havenboom]
-
▾ Litouws
bonas
[havenboom]
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. boom - užtvara
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Litouws
bom- (bombramrėja, bombramselis)
[giek (aan een bepaalde ra of zeil)]
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. boom - sija, stiebas
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Madoerees
ēbbom
[havenboom; havenkantoor]
-
▾ Madoerees
ēbbong, ēbbhong
[disselboom van een rijtuig of buffelkar]
-
▾ Makassaars
bông
[aanlegplaats van de boten; haventerrein; douane; disselboom van een rijtuig; laadboom]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ôpasá-bông = oppasser bij douane
etymologie: ôpasá = oppasser
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Maltees
boma
[giek]
<via Italiaans>
-
▾ Maltees
bum
[giek]
<via Engels>
-
▾ Menadonees
bom
[slagboom]
-
▾ Negerhollands
bom, bōm, boom
[houtachtig gewas]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: boom (old 1776, Hesseling 1905), bōm (djdj 1926), bom (Robertson 1989). Hesseling 1905, p.35: hij weet wel wat hij doet (spreekwoord) = makaku weet na wat boom hem sa klem = (letterlijk): de makaku weet op welke boom hij zal klimmen.
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 Oldendorp 1996 Robertson 1989 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926, Robertson 1989)
-
▾ Noors
bom
[slagboom; evenwichtsbalk; giek]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty, sm o s ty. Baum, 'tre'; FuT: von mnd. bôm 'baum, holzstange = as. bôm 'baum' (holl. boom)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
bom
[slagboom; afsluiting van de haven; moeilijk doorgaanbare kloof of ravijn]
<via Russisch>
-
▾ Pools
bom
[mast van een schip]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
bom, bon
[slagboom; afsluiting van de haven; moeilijk doorgaanbare kloof of ravijn]
datering: 1701-1725 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aelter bony pl. 'Hafensperre'. Entlehnt aus ndl. boom, dass., s. Meulen 40 und Akad. Wb. 1,242. Vgl. aber bon. uit VdMeulen: Boom, in de zin van: slagboom op een weg, vgl. Winsch. 31: Boom: een slagboom, daardoor men de weegen en passen afsluit. Russ. bom en bon, waarvan de definitie bij Dal' 1, 279 luidt: zastava, zapor, závory dlja vremennoj zaderžki pútnikov; . . . zastava iz poperečnago čerez dorogu břevna, ležaščago na perevese (slagboom, grendelboom, sluiting tot tijdelijk oponthoud van reizigers; . . . slagboom bestaande uit een dwarsbalk over de weg, die neergaat door overwicht). Voorheen vooral op de toegangswegen tot een stad, zoals het Akad. Wdb. 1, 242 heeft (na zástavách pri vezde v gorod). In Dal' nog het voorbeeld: podvys' bon: haal de boom op. Dezelfde woorden zijn eveneens gebruikelijk voor een sluitboom van een haven, zie Zee- en Scheepst. 40. Aldus reeds in de tijd van Peter de Grote, zie b.v. Poln. Sobr. Zak. 5, n°. 3199 (Smirnov 63): Meždu kupeckago gavanja i Kronšlota plovučimi rogatkami iii bonami zadernut' (Tussen de koopmanshaven en Kroonslot met drijvende versperringen of bomen dichtmaken). Later bij Šiškov (a°. 1795): Bon dlja zapiranija gavani. Boom of a harbour. Chaïne d'un port ou panne. En nog in de laatste wereldoorlog in de marineverhalen van G. Solov'ev (a°. 1947) 114: Uže rassvelo, kogda buksir podvel baržu к kronstadtskomu bonovomu zagraždeniju (Het was al dag, toen de sleepboot de barge naar de 6oom-versperring van Kroonstad bracht). In Siberië heeft het woord bom volgens Dal' de betekenis gekregen van: otrog gornago chrebta, zagoraživajuščij rečnuju dolinu poperek (uitloper van een bergketen, die een rivierdal dwars verspert) alsmede: uzkij, trudnyj prochod po uščeľju (nauwe, moeilijke doorgang door een kloof, engte of pas). De laatste betekenis wordt ook door Grot in zijn Filolog. Razysk.3 1, 536 vermeld: trudno prochodimoe uščel'e; trudno prochodimaja tropinka meždu skalami v gornom uščel'i (moeilijk passeerbare kloof, moeilijk begaanbaar pad tussen rotsen in een bergkloof). Aan eng. boom, hd. bäum, de., zw. bom behoeft niet te worden gedacht. Vgl. Slagboom. VdMeulen 1909:Boom. Boom of siuitboom, duur de hauvens meedc geslooten werden. WiNson. Russ. bom, bon, chaïne d'un port. De vorm bon is veel gebruikelijker dan bom. J. verklaart Russ. bon als volgt: chaïne Uottante pour fermer uu port (cette chaïne est composee de troncons de muts (boom) ferres, joints les uns au x autres par des bouts de chaïnes). In Archangel gebruikt men een plur. bóny met de beteekenis: lesnye ploty (houtvlotten); ongetwijfeld is ook dit aan Holl. boomen ontleend.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, ESR, VdMeulen 1959, VdMeulen 1909)
-
▾ Schots
boam; bolm; bome
[houten frame waaraan garen wordt opgehangen om te drogen; vaarboom; balk, stang; versperring om een rivier e.d. af te sluiten]
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du boom `a tree; a punt-pole; boom'; cf. Eng. boom `a spar'
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Singalees
bōn-
[disselboom]
status: ontlening onzeker
etymologie: zie woordenlijst pp. 67-86; alleen in de samenstelling bōn-līya (disselboom)
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Skepi-Nederlands
bom
[houtachtig gewas]
-
▾ Sloveens
bum
[havenboom]
-
▾ Soendanees
bom
[disselboom; tolkantoor van een havenplaats]
-
▾ Sranantongo
bon
[houtachtig gewas]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Schumann 1783 (Woordenlijkst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Zweeds
bom
[slagboom; giek]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ledbom, järnvägsbom
etymologie: före 1520; fornsv. bom; av lågty. bom med samma bet., motsvarande ty. Baum 'träd'; jfr bomolja, bomull, buxbom
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Atjehnees
bhōm
[havenboom, disselboom]
-
▾ boomklerk
[havendouanebeambte]
-
▾ Indonesisch
bomklérk
†verouderd
[douanebeambte]
-
▾ Indonesisch
bomklérk
†verouderd
[douanebeambte]
-
▾ boomolie
[olijfolie]
-
▾ Deens
bomolje
[olijfolie]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt.,
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Noors
bomolje
[olijfolie (van minder goede kwaliteit)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: von nd. bômolje
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
bomolja
[olijfolie]
datering: 1541 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1541; av lågty. bomolie 'olivolja', till bom 'träd'; jfr 1bom
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bomolje
[olijfolie]
-
▾ boomrijp
[halfrijp]
-
▾ Surinaams-Javaans
bomrèp
[halfrijp]
-
▾ Surinaams-Javaans
bomrèp
[halfrijp]
-
▾ boomslang
[op bomen levende slang]
-
▾ Deens
boomslange
[Zuid-Afrikaanse slangensoort]
<via Afrikaans>
-
▾ Duits
Boomslang
[Zuid-Afrikaanse slangensoort]
<via Afrikaans>
-
▾ Engels
boomslang
[Zuid-Afrikaanse slangensoort]
<via Afrikaans>
datering: 1793 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afrikaans, f. boom tree + slang snake.
bron: OED2 1989 Silva 1996 (DSAE, OED2)
-
▾ Frans
boomslang
[Zuid-Afrikaanse slangensoort]
<via Afrikaans>
-
▾ Noors
boomslange
[Zuid-Afrikaanse slangensoort]
<via Afrikaans>
-
▾ Deens
boomslange
[Zuid-Afrikaanse slangensoort]
<via Afrikaans>
-
▾ boomspar
[lange ongeschilde boom]
-
▾ boomsterk
[heel sterk]
-
▾ Deens
bomstærk
[heel sterk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bômstark dannet af bôm 'træ, stolpe' (jf. bom) + stark (jf. stærk); egl. 'stærk som et træ, en stolpe'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bomsterk
[heel sterk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; fra lty, eg 'sterk som et tre', se bom; FuT: von nd. bômstark
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
bomstærk
[heel sterk]
-
▾ boomtop
[kruin van een boom]
-
▾ Sranantongo
bontopu
[kruin van een boom]
-
▾ Sranantongo
bontopu
[kruin van een boom]
-
▾ boomwol
[(verouderd) katoen]
-
▾ Deens
bomuld
[katoen; katoenplant]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: nedertysk bômwulle ¯ bôm 'træ' (jf. bom) + wulle 'uld'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bomull
[katoen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, eg 'treull', besl m bom; FuT: von nd. bômwulle'
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Zweeds
bomull
[katoen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bomullsbuske, bomullsfrö, bomullsgarn, bomullsklänning, bomullstrassel, bomullstråd, bomullstyg, råbomull
etymologie: före 1520; fornsv. bomul; av lågty. bomwulle med samma bet., till bom 'träd' och wulle 'ull'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bomuld
[katoen; katoenplant]
-
▾ boomzaken
[zaken die de boomklerk te verrichten heeft]
-
▾ Indonesisch
bomzaken
†verouderd
[douanezaken]
-
▾ Indonesisch
bomzaken
†verouderd
[douanezaken]
-
▾ boon, boontje
[groente]
-
▾ Berbice-Nederlands
bono
[zaad van peulvrucht]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bontsi
†verouderd
[zaad van peulvrucht]
<via Negerhollands>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Valls 1981; wandubonsi = boontjes, Valls 1990: vendu bontje = cajanus cajan
bron: Valls 1990 (valls 1990)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
bonchi
[groente]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Gimán
bonci
[pinda]
-
▾ Negerhollands
bontśi, boontje
[groente]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Hesseling 1905: jonge boontjes = jong pes boontje. Rossem 1996, p.242: wandelboon = wanduboonschi, snijboon = sniboonschi, witte boon = wétboonschi, rode boon = rootboonschi, zwart-oogboon = swatthogoboonschi.
etymologie: bontśi (djdj 1926), boontje (Hesseling 1905).
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (djdj 1926, Hesseling 1905)
-
▾ Papiaments
bonchi (ouder: boontsje)
[allerlei soorten bonen]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bonchi largu (lange boon), bonchi di kabai (paardeboon), bonchi'strea (weerlichtboon: parkinsonia aculeate), bonchi di palomba(klimplant :clitoria ternatea), bonchi wowo pretu (bonensoort: vigna unguiculata), bonchi wandu (bonensoort: cajanus cajan); Bonchi oyada (klimplant: canavalia ensiformis)
bron: (Joubert PN; Broeders1967; Putman1859; Noordegraaf, Jan (2015), ‘Lexicografie op Curaçao. Abraham Jesurun en zijn woordenlijst van het Papiaments (1898)’, in: Trefwoord 2015, http://www.fryske-akademy.nl/trefwoord.)
-
▾ Sarnami
bongki
[groente]
-
▾ Singalees
bōnci
[groente]
-
▾ Sranantongo
bonki
[groente, snijboon]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bonkitiki (bonenstaak: mager mens)
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Tamil
pōñci
(dialect)
[kleine boon; groente]
-
▾ Berbice-Nederlands
bono
[zaad van peulvrucht]
-
▾ boonakker
[akker die met bonen bezaaid is]
-
▾ Fries
immen de boanakker lêze
[iemand streng berispen]
-
▾ Fries
immen de boanakker lêze
[iemand streng berispen]
-
▾ boontjes
[groente]
-
▾ Ambons-Maleis
boncis
[groente]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boncis bulan = de vigna sinensis
bron: Clercq 1876 (FSA)
-
▾ Boeginees
bō̂ntisí
[snijbonen]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
boontjes, boontjes
[groente]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Creools-Portugees (Malakka)
búnchis
[groente]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Hancock; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Indonesisch
buncis
[sperziebonen]
-
▾ Javaans
boncis, buncis
[snijbonen, sperziebonen]
-
▾ Kupang-Maleis
boncis
[groente]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boncis bulan = de vigna sinensis
bron: Clercq 1876 (FSA)
-
▾ Madoerees
bunces, buncīs
[groente]
-
▾ Makassaars
bō̂ntisí
[snijbonen]
-
▾ Menadonees
boncis
[groente]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boncis bulan = de vigna sinensis
bron: Clercq 1876 (FSA)
-
▾ Minangkabaus
buncih
[groente]
-
▾ Petjoh
bontjies, boontjies
[groente]
<via Indonesisch>
-
▾ Surinaams-Javaans
bontyis
[(snij)bonen]
-
▾ Ternataans-Maleis
boncis
[groente]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boncis bulan = de vigna sinensis
bron: Clercq 1876 (FSA)
-
▾ Ambons-Maleis
boncis
[groente]
-
▾ boor
[werktuig om gaten te maken]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1440;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Ambons-Maleis
bor
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Atjehnees
bhòe, bò
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mubhòe = boren
etymologie: men gebruikt ook: geurudòe
bron: Djajadiningrat 1934 (RA)
-
▾ Aucaans
boo
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Indonesisch
bor
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membor = boren; pemboran = het boren; boorplaats
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bor
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Javaans
bur, ebur
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: burburan = uitgeboord; diebur=men boort in
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Keiëes
bor
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: inbor = boren
bron: Geurtjens 1921 (Geurtjens)
-
▾ Kupang-Maleis
bor
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Madoerees
bor, ēbbor
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngēbbor = boren
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Makassaars
bôró
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: nibôró = geboord
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
bor
[werktuig om gaten te maken; boren]
-
▾ Minangkabaus
bor
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mambor = boren
bron: Moussay 1995 (Moussay)
-
▾ Nias
boro
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Oekraïens
bur
[werktuig om gaten te maken]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
bor (ouder: boor)
[werktuig om gaten te maken]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p. 34
bron: Putman 1859 Putte 2008 (Putman1859, Putte PN))
-
▾ Rotinees
bò
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bò malèo, bò malèok = draaiboor
bron: Jonker 1908 (JCG)
-
▾ Russisch
bur
[werktuig om gaten te maken]
datering: 1835 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: burít' 'boren'
etymologie: Entlehnt aus älter. nhd. bohr 'Bohrer', bzw. ndl. boor oder schwed. borr, dial. bōr, nach Berneker EW.1,102, Matzenauer 124. Verschieden von buráv. Boor, het bekende werktuig waarmede men boort. Russ. bur, bepaaldelijk in de betekenis van: aard-, grond-, steenboor, zie Akad. Wdb. 1, 298: orudie dlja sverlenija zemli ili kamnja (werktuig voor het boren van aarde (grond) of steen). Over de bergwerken der Nederlanders in Rusland in de 17de en het begin der 18de eeuw zie men Scheltema 1, 228 vlgg., 2, 103 vlgg. en 4, 166 vlgg. Het is dus niet noodzakelijk hier te denken aan zw. borr, dial. bor, de. bor, terwijl hd. bohrer (sedert 1482 volgens Franck-v. Wijk 83) nog minder in aanmerking komt. Het Akad. Wdb. had eerst gewezen op ijsl. bur, doch in de verbeteringen op het 1ste deel (blz. 8) is dit waarschijnlijk terecht vervangen door ndl. boor. Van geheel andere oorsprong is het russ. woord voor een gewone boor t.w. buráv; men denkt hier aan Turkotataarse herkomst (vgl. turks burmaJc: draaien); zie Vasmer 1, 145. Vgl. Avegaar, Dril.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, ESR, VdMeulen 1959)
-
▾ Saramakkaans
bolú
[werktuig om gaten te maken]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
boro
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Sasaks
bor
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Shona
booreso, bhora
[werktuig om gaten te maken]
<via Afrikaans>
-
▾ Singalees
buruma-ya
[werktuig om gaten te maken]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
etymologie: of uit Portugees verruma
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Soendanees
bor, ĕbor
[werktuig om gaten te maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngebor=boren
bron: Coolsma 1913 (Cool1913)
-
▾ Sranantongo
boro (ouder: boor)
[werktuig om gaten te maken; lekkage, lek; niet goed wijs]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Blanker 2005 Focke 1855 (Woordenlijst S-N, Schu, Fo, Prisma S-N 2005)
-
▾ Surinaams-Javaans
bur
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Ternataans-Maleis
bor
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ Ambons-Maleis
bor
[werktuig om gaten te maken]
-
▾ boord
[rand]
-
▾ Arabisch (Egypte)
burdu
[dolboord; reling]
<via Italiaans>
-
▾ Azeri
bort
[rand, zoom, boordsel; scheepsboord]
<via Russisch>
-
▾ Deens
bord
[kant]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk borde '(syet) søm, kant, besætning' afl. af bort 'kant' (jf. bord 'møbel')
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE, Kluge)
-
▾ Duits
Bord
[opstaande scheepswand; schip]
datering: 1251-1300
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Niederdeutsch/niederländischer Ausdruck der Seemannssprache, der auch in Gegenden, in denen er lautlich abgewandelt erscheinen sollte, diese Lautform behält. Bezeugt in anord. bord n., ae. bord, afr. bord, ahd. bort n. Die Etymologie ist nicht eindeutig, da mehrere Herleitungsmöglichkeiten bestehen; unter Umständen haben die verschiedenen Quellen zusammengewirkt: 1. Da der Bord ursprünglich aus aufgesetzten Brettern bestand, kann Herkunftsgleichheit mit Bord1 "Brett" angenommen werden. Wahrscheinlicher ist aber 2.: Für das Wort bord besteht weithin die allgemeinere Bedeutung "Rand, Kante, Einfassung u.ä.", die (da es sich um den Rand des Schiffes handelt) ebenfalls zugrundeliegen kann. In diesem Fall liegt aber ein anderes Wort vor, das seinerseits lautlich nicht völlig klar ist: Es handelt sich um Bildungen zu *bar/bur- und *br-; da ahd. brort, ae. brord bezeugt ist, kann ahd. bort usw. durch Dissimilation aus brort entstanden sein - ein einfaches *bor-d- ist aber nicht ausgeschlossen. Zur Bedeutung "Rand" vgl. noch Bord3 und Borte.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Esperanto
bordo
[strook land langs een waterpartij]
<via Frans>
datering: 1887 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Fr bord met steun van Ru bort (in deze algemene, niet aan de scheepvaart gebonden betekenis). De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 Vilborg 1989-2001 (Cherp, Vil 1)
-
▾ Frans
bord
[rand, kant]
datering: 1121 (1101-1150)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR: bort 1112; frq. *bord `buitenkant van een schip'
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse, Rey)
-
▾ Grieks
mpor /bor/
[scheepsboord]
<via Frans>
-
▾ Italiaans
bordo
[(scheeps)rand]
<via Frans>
-
▾ Lets
borts
[opstaande scheepswand]
<via Duits>
-
▾ Litouws
bortas
[opstaande scheepswand]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: vok. Borte - apvadas
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Maltees
bord
[rand, kant]
<via Italiaans>
-
▾ Noors
bord
[tafel; rand, kant, boordsel]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: norr bord, eg. sammenfall av to ord, ett med bet. 'fjøl, brett' og ett med bet. 'kant'; FuT: anord. bord, 'brett, speisetisch, schiffseite, rand, kante = ags. bord (…) mnd. bort, 'speisetisch, schiffsrand (holl. bord, 'brett, tafel', und boord , 'rand, reeling) (…) In 'bord' sind zei verschiedene worte zusammengefallen, 1. urgerm * borda 'brett, latte'(…) 2. urgerm. *borzda, 'rand, kante'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
bort
[rand, zoom, boordsel; scheepsboord]
<via Russisch>
-
▾ Pools
burta
[scheepsboord; rand]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.Bord "brzeg", "pokład", hol.boord
bron: Bańkowski 2000 (Wladyslaw Kopalinski, A.Bańkowski)
-
▾ Russisch
bort
[rand, zoom, boordsel; scheepsboord; (boeventaal) rand van een pot, muren in barak of cel]
datering: 1688 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: Letzterer (Smirnov) glaubt an Vermittlung durch poln. bort aus nhd. Bort. Bei der Bed. 1 ist das denkbar, bei einem Seeausdruck bei 2. höchst unwahrscheinlich. Die Quelle des letzteren ist wohl ndl. boord oder nhd. Bord, s. Meulen 40, Christiani 40, Croiset v.d. Kop IORJ. 15,4,17. VdMeulen:De rand en kant van alle ding en in het besonder van een schip. WINSCII. Russ. bord, bort, bord, côté du vaisseau. De laatste vorm is het gebruikelijkst. J. teekent hierbij zeer terecht aan: Reift' fait venir Ie mot russe immédiatement du francais; il est fort probable que ce n'est pas a nous que les Russes out emprunté ce terme, mais aux Hollandais, qui leur out donné presque toute leur nomenclature maritime. Bij Russ. bort de adj. bór lny j , bór lovyj, bortovój en het bij A. en 1). voorkomende subst. bortovina, bortovaja barocnaja doska (plank in het boord van een bark).
bron: Dovhopolyj 2005 Šanskij 1963 (Vasmer, ESR, VdMeulen 1909, Dovhopolyj)
-
▾ Sranantongo
borki
[halskraag]
-
▾ Zweeds
bård
[rand, bies]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bårdband, bårdmönster, hyllbård, lakansbård, tapetbård
etymologie: före 1520; fornsv. bordha; trol. av lågty. borde; ev. under påverkan av fra. bord med samma bet.; besl. med bord i bet. 'rand, kant'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Arabisch (Egypte)
burdu
[dolboord; reling]
<via Italiaans>
-
▾ boorden
[aan boord gaan]
-
▾ Deens
borde
[aan boord gaan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk borden 'lægge skibsside mod skibsside' afl. af bort 'skibsside, kant, bord' (jf. bord 'skibsside')
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
borde
[enteren (van een schip)]
-
▾ Deens
borde
[aan boord gaan]
-
▾ boordevol
[helemaal vol]
-
▾ Fries
boardefol
[helemaal vol]
-
▾ Fries
boardefol
[helemaal vol]
-
▾ boordje
[rand om halsopening van hemd]
-
▾ Singalees
bōrciya
†verouderd
[rand om halsopening van hemd]
status: ontlening onzeker
etymologie: verouderd
bron: Peeters 1975 Sannasgala 1976 (Peeters, Sannasgala 1975)
-
▾ Singalees
bōrciya
†verouderd
[rand om halsopening van hemd]
-
▾ boordtouwleider
[benaming van een touw langs het boord van het gehele schip]
-
▾ Russisch
borttouléer
†verouderd
[benaming van een touw langs het boord van het gehele schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: Boordtouwleider of liever boordtouwleier. Bij V. komt het verouderde hieraan ontleende Russ. borlouléer voor als benaming van een touw (leider of leier, z. ald.) langs het boord van het gehele schip gespannen om de schanskleren aan op te hangen.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
borttouléer
†verouderd
[benaming van een touw langs het boord van het gehele schip]
-
▾ boormachine
[machine om mee te boren]
-
▾ Japans
bōru-ban
[machine om mee te boren]
status: ontlening onzeker ; hybride
etymologie: Verouderd: bôro-ban. D.boor (drill) + S.-J.ban (board, tray). S.-J.ban (Ch.p'an) may be considered as a 'meaningful' rendering of D.bank (zie 'draaibank' en 'schaafbank').
bron: Vos 1963 (Vos 1963)
-
▾ Koreaans
poorŭ-ban
[machine om mee te boren]
<via Japans>
status: ontlening onzeker ; hybride
etymologie: D.boor + S.-K.ban (zie de opmerking bij het trefwoord 'boormachine' bij het Japans).
bron: Vos 1963 (Vos 1963)
-
▾ Japans
bōru-ban
[machine om mee te boren]
-
▾ boorschaaf
[meubelmakersschaaf om sponningen te maken]
-
▾ Makassaars
bosokấ, boskấ
[meubelmakersschaaf om sponningen te maken]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Makassaars
bosokấ, boskấ
[meubelmakersschaaf om sponningen te maken]
-
▾ boort
[diamantafval]
-
▾ Frans
bort
[diamantafval]
datering: 1867 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
etymologie: PR 1993: angl. bort ou néerl. boort, o.i.; PR 1990: mot angl., `égrisée'.FEW geeft geen aanvullende informatie.
bron: Robert 1993 Wartburg 1928 (GRobert, Valkhoff, PRobert, FEW)
-
▾ Portugees
borte
[diamantafval]
<via Frans>
-
▾ Frans
bort
[diamantafval]
-
▾ boorwater
[oplossing van boorzuur in water]
-
▾ Indonesisch
boorwater, borwater
†verouderd
[boorzuur]
-
▾ Papiaments
borwater
[oplossing van boorzuur in water]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Indonesisch
boorwater, borwater
†verouderd
[boorzuur]
-
▾ boos
[toornig]
-
▾ Negerhollands
boos
[toornig]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Hesseling 1905: 198: uit den boze = van die boose
bron: Hesseling 1905 (Hesseling 1905:200)
-
▾ Negerhollands
boos
[toornig]
-
▾ boosachtig
[boos]
-
▾ Negerhollands
boosachtig
[boos]
-
▾ Negerhollands
boosachtig
[boos]
-
▾ boosheid
[kwaadheid]
-
▾ Negerhollands
boosigheit, bosheit, boosheid
[kwaadheid]
datering: 1742 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: boosigheit (old 1776), bosheit (Rossem 1996: 56), boosheid (Hesseling 1905: 266)
bron: Hesseling 1905 Rossem 1996 (old 1776, Rossem 1996: 56, Hesseling 1905: 266)
-
▾ Negerhollands
boosigheit, bosheit, boosheid
[kwaadheid]
-
▾ boot
[vaartuig]
-
▾ Arowaks
botu
[vaartuig]
<via Sranantongo>
-
▾ Atjehnees
bōt, bhōt
[vaartuig, sloep, schuitje]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
etymologie: men gebruikt ook: jali-bōt, sambō'
bron: Djajadiningrat 1934 (RA)
-
▾ Aucaans
boto
[vaartuig]
-
▾ Deens
båd
[vaartuig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: vist fra oldengelsk b¤t 'båd' egl. 'kløvet, afhugget træstamme'; besl.m. bide i betydningen 'kløve', Jessen: Nederduits. NEO: Oudfries of Oudengels. Bartz: Im 15. Jahrh. aus mittelniederdt. bot, -länd. boot entlehnt, zu mittelengl. bot, altengl. bat, engl. boat und altnord. bátr, norw, baat, schwed. båt, dän. baad (…) Unsicher ist, ob die Stammform altengl. oder altnord. ist und ob german. *baito- oder *beto- "ausgehöhlter Baumstramm" zugrunde liegt.
bron: Bartz 2007 Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Jessen 1883 (Jessen, OOD, PNOE, NEO, Bartz)
-
▾ Duits
Boot
[vaartuig]
datering: 1451-1500
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Das Wort ist aus der niederdeutschen Seemannssprache übernommen, mndd. bOt, mndl. boot, diese aus me. bOt, ae. bAt m./f. Neben diesem anord. bátr m., mit dem es (wegen der Lautentsprechungen) nicht urverwandt sein kann. Es fragt sich deshalb, ob das Altenglische aus dem Altnordischen entlehnt hat oder umgekehrt (das Wort ist weder in den ältesten nordischen, noch in den ältesten englischen Texten belegt). Wegen der kultur- und sprachgeschichtlichen Verhältnisse ist wohl anzunehmen, daß das nordische Wort den Ausgangspunkt bildet. Ein seltenes und poetisches anord. beit "Schiff" (das mit dem altenglischen Wort urverwandt sein könnte und damit für dies als Ursprung sprechen könnte) fällt demgegenüber nicht ins Gewicht, weil es ohne weiteres eine postverbale Bildung zu anord. beita "kreuzen" sein kann. Mndl. beitel "kleines Boot" kann auf Umsetzung aus *bAtel (das zu frz. bateau wird) beruhen. Herkunft unklar. Die Partikelableitung ausbooten bedeutet zunächst "mit dem Boot an Land bringen", heute nur noch übertragen "jemanden (aus einer Funktion) ausschalten". Bartz: Im 15. Jahrh. aus mittelniederdt. bot, -länd. boot entlehnt, zu mittelengl. bot, altengl. bat, engl. boat und altnord. bátr, norw, baat, schwed. båt, dän. baad (…) Unsicher ist, ob die Stammform altengl. oder altnord. ist und ob german. *baito- oder *beto- "ausgehöhlter Baumstramm" zugrunde liegt. Bluhme: Nederlands
bron: Bartz 2007 Bluhme 2005 Kluge 2002 (Kluge, Bartz, Bluhme)
-
▾ Ests
paat
[vaartuig]
-
▾ Fins
paatti
[vaartuig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
-
▾ Frans
bot, boot
†verouderd
[klein schip zonder dek]
datering: 1500 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: Auch sp. pg. bote, astur. 'fischerboot', die wohl direkt aus dem ndl. entlehnt sind. Gir. bot könnte auch aus e. boat entlehnt sein.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Frans
botequin
†verouderd
[kleine boot]
datering: 1527 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: V: mnl. bootkijn; verouderd - staat ook nergens meer in.FEW: Entlehnung aus dem mndl., die ganz auf den norden beschränkt ist. Aus dem ndl. direkt entlehnt sp. botequín 'kleines boot'.
bron: Walter 1991 Wartburg 1928 (Walter 2, Valkhoff, FEW)
-
▾ Ga
bonto
[vaartuig]
-
▾ Indonesisch
bot
[gemotoriseerd vaartuig]
-
▾ Keiëes
bot
[overdekt zeilschip]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: inteken bot = zich als matroos inschrijven
etymologie: teken = inschrijven
bron: Geurtjens 1921 (Geurtjens)
-
▾ Litouws
botas
[vaartuig]
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. boot - valtis, laivas
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Muna
boti
[vaartuig]
-
▾ Negerhollands
boot, bōt, bot
[vaartuig]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: boot (old 1776), bōt (djdj 1926), bot (Robertson 1989)
bron: Josselin 1926 Oldendorp 1996 Robertson 1989 (old 1776, djdj 1926, Robertson 1989)
-
▾ Noors
båt
[vaartuig]
status: ontlening onzeker
etymologie: BO: fra geng el gfris, i bet. 4 av nederl boot geven , 'gi tau' ; FuT: vermutlich entlehnt aus ags. bât (engl. boat). Von me. boot stammt holl. nd. boot.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
bot
[vaartuig; schip met één mast]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
boto
[vaartuig]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Mat. 4:22, 9:1, 14:13, 14:22, 14:32, 14:33, en 15:38.
bron: (Joubert PN, Conradi)
-
▾ Russisch
bot
[vaartuig; schip met één mast]
datering: 1564 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: Weil Peters d.Gr. Boot b.aglinskoj genannt wird, wollen Croiset v.d.Kop IORJ. 15,4,9, Brückner KZ.48,162 und El.Meyer Zschr. 5,144ff. es aus engl. boat deuten. Es ist aber zu beachten, dass Peters Lehrer Timmermann aus Hamburg stammte. Daher als Quelle auch ndd. ndl. boot möglich, s. Christiani 38, Meulen 41, Brandt RFV. 21,206. VdMeulen:Boot. Volgens het Ned. Wdb.: 1) klein open vaartuig, gemeenlijk van .... kiel voorzien en door riemen, soms ook door zeilen voortbewogen; zoowel op zee als op de binnenwateren gebruikt om personen te vervoeren, te visschen, te spelevaren, enz.; in 't bijzonder, als benaming eener bepaalde soort: het grootste roeivaartuig op een koopvaardijschip, dienende om ankers te lichten of uit te brengen, watervaten of andere zware lasten te vervoeren , enz., gemeenlijk groote boot, of alleen de boot gehecten (in onderscheiding van sloep, jol, schuit, enz.); op oorlogsschepen zegt men barkas. Zie b. v. de beschrijving eener 32 voet lange boot bij W. blz. 172/>. 2) naar de oudere opvatting: ook als benaming van kleinere zeewaardige vaartuigen met een of twee masten; thans nog slechts in samenstellingen als kanonneerboot, loodsboot, pakketboot, stoomboot, of bij verkorting daarvoor. De Russ. woordenboeken geven als eerste beteekenis van Russ. bot de laatstgenoemde in het lloll. oudere opvatting, zoo heeft b. v. A.: odnomactovoe sudno, upotrebljaemoe dij a perevozki gruza (éénmast vaartuig, gebruikt tot het vervoeren van lading), vgl. D., die er nog bijvoegt: recnoe iii primorskoe (rivier of kustvaartuig) en bij het van bot afgeleide subst. boléik, dat den eigenaar van zoo'n vaartuig aanduidt, aanteekent, dat zij door de stoombooten (parochodami) verdrongen zijn; deze opvatting van het woord bot zit ook in: lócmanskij bot, loodsboot (lócmanskij, adj. van lócmcui uit lloll. loodsman) en in: écl/erbot, boot, waarmee men over de Zweedsche en Einsehe scheren (klippen) kan varen. De tweede beteekenis, die A. aan Russ. bot toekent is die van: sljupka (sloep) en het geeft daarbij een regel van LOMONOSOV (18. eeuw): ja s korabfja staralsja v bot sojti (ik poogde van het schip in de boot neer te gaan); volgens I). kan tegenwoordig alleen het diininutivum batik roeiboot beduiden, men vgl. echter Russ. e/bot (spr. jolbót) uit TIoll. jol en boot, dat precies hetzelfde is als Russ. el (spr. jol) uit Holl. jol, z. ald. Beroemd is de batik Petra Vel/kaf/o, het bootje van PETER DEN GHOOTE, de grootvader der Russische vloot (deduška Russkago flota); hier is batik zuiver diininutivum en beteekent een klein vaartuig. J. geeft als vertaling van bol: bateau, canot, embarcation , van batik: petit bateau, petit canot. Bij bot een adj. batov?//. V. en A. hebben nog een subst. bata, een soort visschersboot in Kamcatka; V., A. en 1). bovendien nog bolnik, in het O. van Rusland gebruikelijk om een lichte visschersboot, hoogstens voor drie man, en uit een boom gehouwen na n te duiden; in het N. van Rusland noemt men de/e botn/a, in Siberië bat D. Of de/e laatste drie subst. met Iloll. boot samenhangen , durf ik niet te /eggen.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, ESR,VdMeulen 1909)
-
▾ Saramakkaans
bóto
[vaartuig]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
bot
[klein vaartuig]
-
▾ Singalees
bōṭṭu-va
[vaartuig]
status: ontlening onzeker
etymologie: genoemd in tekst van Sannasgala, niet in wrdlijst
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala 1976: 63)
-
▾ Sranantongo
boto
[vaartuig]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: botokanti (bootwand)
bron: Blanker 2005 (SR)
-
▾ Surinaams-Javaans
boṭo
[vaartuig]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: botokanti (bootwand), botowerki (breeuwwerk)
bron: Blanker 2005 Vruggink 2001 (Hein, SR)
-
▾ Zweeds
båt
[vaartuig]
status: Ambigu: Nederlands of Fries ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bater; trol. av frisiska eller forneng. bát (eng. boat)
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Arowaks
botu
[vaartuig]
<via Sranantongo>
-
▾ boot
[bundel gerepeld vlas]
-
▾ Bretons
boetell
[bundel]
datering: 1633 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: un emprunt avec diphtongaison de la premiere syllabe, a l'ancien francais botel, diminutif de bote (fin XIIe), issu du moyen neerlandais bote, toefe de lin.
bron: Deshayes 2003 (DEB)
-
▾ Frans
botte
[bundel van dezelfde soort planten]
datering: 1176-1200 (1151-1200)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: botteler, bottelage, botteleur; FEW: bottillon 'kleine bos groenten' etc.
etymologie: PR: moy.néerl. bote `touffe de lin'.FEW: Es liegt darin, besonders auch wegen der relativ späten auftretens und weil das wort im occit. erst spät auftritt und nicht einheimisch ist, eine entlehnung aus mndl. bote 'büschel (flachs)' zu sehen. Mndl. bote gehört zu dem mndl. verbum boten 'schlagen, klopfen' (s. *BOTAN); es bezeichnet daher ein büschel oder eine garbe, die in einem mal geschlagen, gedroschen wird.; CITAAT: botte de paille, de foin, d’épris
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW)
-
▾ Bretons
boetell
[bundel]
-
▾ boot
[(verouderd) fust voor zuidelijke wijnen]
-
▾ bootsman
[onderofficier op schip]
-
▾ Ambons-Maleis
bosman
[onderofficier op schip]
-
▾ Aucaans
botoman
[onderofficier op schip]
-
▾ Azeri
bosman
[onderofficier op schip]
<via Russisch>
-
▾ Boeginees
bosæmang
[onderofficier op schip]
-
▾ Bulgaars
bocman
[onderofficier op schip]
<via Russisch>
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bootsman
†verouderd
[onderofficier op schip]
<via Negerhollands>
datering: 1990 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: valls 1990: apparently from boatswain.
bron: Valls 1990 (Valls 1990)
-
▾ Deens
bådsmand
[onderofficier bij de marine]
datering: 1752 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: efter middelnederlandsk bootsman el. nedertysk bosman, FuT: Baadsmand ist von holl. bootsman entlehnt, eigentlich „der matrose, der die aufsieht über die boote hat" (vgl engl, hoatswain)', baadsmandsmat ist holl. bootsmansmaat: siehe subst. mat.
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (PNOE, OOD, FuT)
-
▾ Ests
pootsman
[onderofficier op schip]
-
▾ Fins
puosmanni, puosu
[onderofficier op schip]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
-
▾ Frans
bosco
[onderofficier op schip]
datering: 1860 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: PR: altér. arg. de bosseman, mot angl.;GR: < nl.
bron: Robert 1993 (PRobert)
-
▾ Frans
bosseman
[onderofficier bij de marine]
datering: 1581 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: GR: néerl. bootsman «maître d'équipage», p.-ê. avec croisement avec 2. bosse.FEW: Im mndl. existiert das wort als bootsman und in kontrahierter form als boosman. Das fr. hat die zweite form entlehnt.
bron: Wartburg 1928 (GRobert, Valkhoff, FEW)
-
▾ Indonesisch
bosman
[onderofficier op schip]
-
▾ Javaans
busman
[onderofficier bij de marine]
-
▾ Lets
bocmanis
[onderofficier op schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: vācu Bootsmann < Boot laiva + Mann vīrs, cilvēks
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
bocmanas
[onderofficier op schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. bootsman < boot - valtis + man - žmogus
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Macedonisch
bocman
[onderofficier bij de marine, belast met de ankers, kabels en boeien]
<via Duits of Russisch>
-
▾ Menadonees
bosman
[onderofficier op schip]
-
▾ Noors
båtsman
[onderofficier op schip]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: etter nederl, lty; FuT: von holl. bootsman entlehnt
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
bócman
[onderofficier op schip]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
botsmanes
[onderofficier op schip]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
bosman
[onderofficier op schip]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Pools
bosman
[onderofficier op schip]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.Bootsmann, Boot "łódka" Man "człowiek""
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
bócman
[onderofficier op schip; (homoseksuelenjargon) mannelijk geslachtsorgaan van forse afmeting]
datering: 1667 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Botsmanda (jongerentaal, denigrerend) – meisje dat zich afgeeft met zeelui
etymologie: Entlehnt aus ndl. bootsman, dass., s. Meulen 42, Smirnov 64; nicht aus engl. boatsman (trotz Akad. Wb. s.v.). VdMeulen:Bootsman. Iloogbootsman, de opperste tocsiender en aanvoerder der bootsgesellen en wiens pligt het is te passen op seil en treil, soo van de groote als besaansniast, anders genaamd bootsman. WINSCH., vgl. W. bi/. 41 1. Biiss. boeman, maitre d equipage. Hierbij de a dj eet. bócmanskij, bóemanoo en het subst. boemamtco, het beroep van bootsman.
bron: Černych 1993 Dovhopolyj 2005 Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR, VdMeulen 1909, , Dovhopolyj)
-
▾ Servisch
bocman
[onderofficier op schip]
<via Duits of Russisch>
-
▾ Sranantongo
botoman
[zeeman; schepeling; matroos op een korjaal]
-
▾ Zweeds
båtsman
[onderofficier op schip]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: båtsmansmat (vice onderofficier op schip)
etymologie: SAOB; efter holl. o. t. bootsman i motsv. anv
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Ambons-Maleis
bosman
[onderofficier op schip]
-
▾ bootsmansmaat
[onderbootsman]
-
▾ Deens
bådsmandsmat
†verouderd
[onderbootsman]
status: ontlening onzeker
etymologie: FuT: ist holl. bootsmansmaat; siehe subst. mat [mat stammt aus mnd. mat, besonders in der seemannssprache (…) ist holl. lehnwort]
bron: Falk 1910-1911 Nielsen 1989 (FuT, EO)
-
▾ Noors
bådsmannsmat
[onderbootsman]
status: ontlening onzeker
etymologie: FuT: ist holl. bootsmansmaat; siehe subst. mat [mat stammt aus mnd. mat, besonders in der seemannssprache (…) ist holl. lehnwort]
bron: Falk 1910-1911 (FuT)
-
▾ Russisch
bócmanmát
†verouderd
[onderbootsman]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bootsmansmaat. Iloogbootsman. . . . anders genaamd bootsman, en sijn maat, bootsmansmaat ot onderhoogbootsman. WINSCH. De eerste past op al wat aen de groote mast betreft: zij n niaet op de be/aensmast. W. blz. 411. Russ. boeman mát, maitre d equipage de deuxieme elasse; 1). verklaart het woord door de omsehrijving: pod boeman (onderbootsman).
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Deens
bådsmandsmat
†verouderd
[onderbootsman]
-
▾ bootstouw
[touw om een boot aan vast te leggen]
-
▾ Russisch
boctoú
[touw om een boot aan vast te leggen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bootstouw. Het touw van de boot. WINSCH., vgl. W. biz. 281 (onder de scheepshenoodigdheden, die uit de lijnbaan worden meegegeven): 1 bootstouw; en ahl. blz. 497 op koordasie: alle zoorten van touw, zoo kabeltouw als poorttouw, putstouw, en zwabbertouw, gieto uw, en tzortouw, pliehttouw, en raeketouw, haecketouw, en bootstouw. Russ. boeton V., verouderd, konec na šljupku (end touw voor een sloep).
bron: Meulen 1909 (VdmMeulen 1909)
-
▾ Russisch
boctoú
[touw om een boot aan vast te leggen]
-
▾ bootvaarder
[bootsman]
-
▾ Zweeds
båtfarder
†verouderd
[bootsman]
-
▾ Zweeds
båtfarder
†verouderd
[bootsman]
-
▾ boraat
[zout van boorzuur]
-
▾ Indonesisch
borat
[zout van boorzuur]
-
▾ Indonesisch
borat
[zout van boorzuur]
-
▾ borax
[natriumzout van boorzuur]
-
▾ Indonesisch
borak
[natriumzout van boorzuur]
-
▾ Indonesisch
borak
[natriumzout van boorzuur]
-
▾ bord
[platte schaal; plank; schoolbord]
-
▾ Baskisch
borda
[boerderij, in het bijzonder in het bos of in de bergen gelegen]
<via Frans>
datering: 1571 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bordalte/bordalde (1873, volgens Sar 2 vnl. Noord-Baskisch) ‘landerijen’, bordari (~midden 17e eeuw, volgens Sar 2 vnl. Noord-Baskisch) ‘pachtboer’. Azk 1 citeert nog borda-zizari voor een wormsoort (Lumbricus terrestris) in een lokale variant van het Hoog-Navarrees. Veel regelmatige afleidingen en samenstellingen bij Lh.
etymologie: Lh noemt borda algemeen Noord-Baskisch en geeft aan dat dit woord van uitheemse herkomst is. Azk 1 geeft borda voor het Noord-Baskisch en Ronkaals, bordalde voor het Labourdijns, bordalte voor het Souletijns en Ronkaals en bordari voor het Labourdijns, maar ook voor de Zuid-Baskische varianten Guipuzcoaans en Hoog-Navarrees. Sar 2 geeft voor borda zelf geen regionale specificatie. Borda is geattesteerd in alle uitgestorven Zuid-Baskische variëteiten waarvan een deel van de woordenschat kon worden opgetekend (Ar 1 t/m Ar 8).
bron: Azkue 1969 Lhande 1926 Sarasola 1984-1995 (Lh, Azk 1, Ar 1 t/m 8, Sar 2)
-
▾ Duits
Bord
[plank]
datering: 1551-1600
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: as. bord m., mndd. bort, mndl. bord Stammwort. Niederdeutsches Wort, das g. *burda- n. "Brett" entspricht, auch in gt. fotu-baurd "Fußbank", anord. bord, ae. bord, afr. bord; auch ahd. bort, mhd. bort, die aber keine Fortsetzer haben. Dieses Wort steht im Ablaut zu Brett.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Frans
borde
[boerenhof]
datering: 1138 (1101-1150)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: L: frq. *borda, cabane de planches, rac. bord-, planche
bron: Dubois 1979 Robert 2005 (Larousse, GRobert)
-
▾ Indonesisch
bor
[naamplaat (op gebouw); schoolbord]
-
▾ Javaans
bor, ebor
[schoolbord; tekenbord]
-
▾ Negerhollands
bort
[platte schaal; plank]
-
▾ Papiaments
bòrchi
[schoolbord; verkeersbord; haltebord; bushalte]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Oudste vindplaats Mat 27:37 in de spelling "bortji".
bron: (Joubert PN, Conradi)
-
▾ Sarnami
bort
[schoolbord]
-
▾ Soendanees
bor
[schoolbord]
-
▾ Sranantongo
bortu
[schoolbord; leesplank]
-
▾ Surinaams-Javaans
bort
[schoolbord]
-
▾ Tswana
bôrôtô
[platte schaal; plank]
<via Afrikaans>
-
▾ Baskisch
borda
[boerderij, in het bijzonder in het bos of in de bergen gelegen]
<via Frans>
-
▾ bordeel
[huis waar prostitutie bedreven wordt]
-
▾ Duits
Bordell
[huis waar prostitutie bedreven wordt]
datering: 1351-1400
status: ontlening onzeker
etymologie: Duden: germ.-roman.-niederl.; 'Bretterhüttchen'; das; -s, -e. Kluge: Entlehnt aus mndl. bordeel, dieses aus frz. bordel m. und it. bordello m., die in der eigentlichen Bedeutung "kleine (Bretter-)Hütte" vermutlich auf ein germanisches Wort zurückgehen (Bord1). Es handelt sich demnach um eine euphemistische Diminutivbildung.
bron: Duden Universal 2003 Duden Fremd 1990 Kluge 2002 (Duden Fremd, Kluge, Duden Universal)
-
▾ Indonesisch
bordil
[huis waar prostitutie bedreven wordt]
-
▾ Pools
burdel
[huis waar prostitutie bedreven wordt]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Duits
Bordell
[huis waar prostitutie bedreven wordt]
-
▾ bordes
[verhoogde stoep]
-
▾ Indonesisch
bordés
[balustrade]
-
▾ Papiaments
bordèshi
[verhoogde stoep]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Indonesisch
bordés
[balustrade]
-
▾ borduren
[met naald en draad versieringen aanbrengen]
-
▾ Ambons-Maleis
bordir
[met gouddraad versieren]
-
▾ Indonesisch
bordél; bordir
[goudpapier voor borduursel; met naald en draad versieringen aanbrengen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: gaun berbordir = een geborduurde gown
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bodrèl, bordèl, bordir
[met naald en draad versieringen aanbrengen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbordèl, ngebordèl = borduren, bordèlan = borduursel, tukang bordil = iemand die voor zijn of haar beroep borduurt
etymologie: afkomstig van stam 'borduur', tukang = arbeider
bron: Chaer 1976 Kähler 1966 (CHAER, HANS)
-
▾ Javaans
(di)blodir, (di)bludir, (di)burdir
[geborduurd]
-
▾ Kupang-Maleis
bordir
[met gouddraad versieren]
-
▾ Madoerees
bordel, burdhīl, bordhel
[(kostuum met) borduursel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: aburdhīl = met borduursel, ēmburdhīl = borduren, ēmburdhīli (dialect Bangkalan: murdhīli) = iets van borduursel voorzien
etymologie: afkomstig van stam 'borduur', men gebruikt ook solam
bron: Kiliaan 1904 (PH, KIL)
-
▾ Menadonees
bordir
[versieren met gouddraad]
-
▾ Negerhollands
bordier
[met naald en draad versieringen aanbrengen]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Hesseling 1905: geborduurd kantje = bordier-lobbetje
bron: Hesseling 1905 (Hesseling 1905)
-
▾ Papiaments
borduur
†verouderd
[met naald en draad versieringen aanbrengen]
-
▾ Soendanees
bordel
[borduurwerk, borduursel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngabordel=borduren
bron: Coolsma 1913 (Coo1913)
-
▾ Surinaams-Javaans
bludir, mbludir
[met naald en draad versieringen aanbrengen]
-
▾ Ternataans-Maleis
bordir
[met gouddraad versieren]
-
▾ Ambons-Maleis
bordir
[met gouddraad versieren]
-
▾ boreh
[zalf van kurkuma]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
borrie
[kurkuma]
datering: 1847 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. fr. Malay boreh, turmeric
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
borrie
[kurkuma]
-
▾ boren
[een gat maken]
-
▾ Ambons-Maleis
bor
[een gat maken]
-
▾ Atjehnees
bhòe, bò
[een gat maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mubhòe = boren
etymologie: men gebruikt ook: geurudòe
bron: Djajadiningrat 1934 (RA)
-
▾ Kupang-Maleis
bor
[een gat maken]
-
▾ Muna
boro
[een injectie geven]
-
▾ Negerhollands
boor
[een gat maken; doorboren]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: old 1776: doorboorde voet = doorspikerd voeten. doorboren = boor een goed
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Noord-Sotho
bora
[een gat maken]
<via Afrikaans>
-
▾ Papiaments
bora (ouder: borá)
[een gat maken]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.56
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Rotinees
bò
[een gat maken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bò malèo, bò malèok = draaiboor
bron: Jonker 1908 (JCG)
-
▾ Sranantongo
boro
[een gat maken; voordringen; wegsluipen]
datering: 1855 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Smith 1987 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo, Smith)
-
▾ Surinaams-Javaans
boro
[de kortste weg nemen, binnendoor gaan, afsteken; op ongebruikelijke, ongeoorloofde of steelse manier te werk gaan]
<via Sranantongo>
-
▾ Ternataans-Maleis
bor
[een gat maken]
-
▾ Tswana
bôra
[een gat maken]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Sotho
bora
[een gat maken]
<via Afrikaans>
-
▾ Ambons-Maleis
bor
[een gat maken]
-
▾ borg
[waarborg]
-
▾ Ambons-Maleis
borg
[borg zijn voor iemand]
-
▾ Atjehnees
bòro'
[waarborg]
-
▾ Balinees
boreh
[waarborg]
-
▾ Deens
borg
[(scheepvaart) touwstop, kettingstop]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra holl. borg, sa. ord som II. Borg, egl.: sikring
bron: (OOD, Hammerich 45)
-
▾ Frans
borge
(dialect)
[waarborg]
-
▾ Indonesisch
boreh
[waarborg; borg zijn voor iemand]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: borehan = garantie
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
boreh
[waarborg]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: borehan = borgschap, ngeboreh = borg staan, ngeborehin = borg staan voor iemand
bron: Kähler 1966 (HANS)
-
▾ Kupang-Maleis
borg
[borg zijn voor iemand]
-
▾ Makassaars
bôró
[waarborg]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: borôki = borg staan voor iemand, pappibôrokang, pappabôrokang = iets als onderpand geven
bron: Cense 1979 Matthes 1885 (BF, Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
borg
[borg zijn voor iemand]
-
▾ Minangkabaus
boroh
[waarborg, garantie]
-
▾ Negerhollands
borg
[waarborg]
-
▾ Papiaments
bòrg (ouder: bor, borg)
[waarborg]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Putman1859: p.89 : "Waarborgen - para bor (borg)".
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Russisch
borg, borch
†verouderd
[iets dat dient ter zekering van stevigheid of veiligheid]
status: ontlening onzeker
etymologie: Borg of borgstrop. IJzeren inrichting, waaraan eene onderra hangt. T.} vgl. P.M. blz. 197' vlgg. Russ. bor//, suspente de basse vergue ; V. schrijft ook boreh en 1). kent tevens bon/strop.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Soendanees
borog
[waarborg; onderpand]
-
▾ Sranantongo
borgu
[waarborg; krediet]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: borguman (financier)
bron: Blanker 2005 Focke 1855 Stichting 1995 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo, SR)
-
▾ Ternataans-Maleis
borg
[borg zijn voor iemand]
-
▾ Ambons-Maleis
borg
[borg zijn voor iemand]
-
▾ borgen
[voorschieten, op krediet geven]
-
▾ Deens
borge
[borgstaan voor, instaan voor]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: DDO: fra middelnedertysk borgen 'indestå for, garantere, give henstand'
bron: Hjorth 2003-2005 (DDO)
-
▾ Noors
borge
[borg staan voor, instaan voor]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; trol lty, kanskje besl m berge; FuT: mnd. borgen, 'einstehen vor, frist gewähren für die bezahlung' (holl. borgen)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
in 'para borg'
†verouderd
[voorschieten]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.56
bron: Putman 1859 (Putman1859)
-
▾ Sranantongo
borgu
[op krediet nemen; uitlenen]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Zweeds
borga
[garant staan voor]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. borgha 'ansvara för; ge som lån'; av lågty. borgen, urspr. 'ge akt på; skona', senare 'låna ut; gå i god för'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
borge
[borgstaan voor, instaan voor]
-
▾ borneren
[(verouderd) wijn met bronwater mengen]
-
▾ borst
[lichaamsdeel]
zelfstandig naamwoord ; datering: 701-800;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
Bost
(dialect)
[lichaamsdeel]
status: ontlening onzeker
etymologie: Heute im westl. Teil Ostfrsl.s allgemein bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Frans
bros
(dialect)
[buik van grote dieren, in het bijzonder de buik van een koe]
-
▾ Negerhollands
borst, bos, borsje
[lichaamsdeel]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: borst (old 1776) bos (djdj 1926), borsje (Hesseling 1905)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Sranantongo
borsu
[lichaamsdeel]
-
▾ Duits
Bost
(dialect)
[lichaamsdeel]
-
▾ borstbeeld
[beeldhouwwerk, buste]
-
▾ Duits
Brustbild
[beeldhouwwerk, buste]
-
▾ Duits
Brustbild
[beeldhouwwerk, buste]
-
▾ borstdruppels
[huismiddel tegen borstklachten]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
borsdruppels
[huismiddel tegen borstklachten]
<via Afrikaans>
datering: 1900 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., bors (fr. Du. borst) chest + druppels drops.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
borsdruppels
[huismiddel tegen borstklachten]
<via Afrikaans>
-
▾ borstel
[haren van een varken; kwast, schuier]
-
▾ Aucaans
bosoo
[haren van een varken]
<via Sranantongo>
-
▾ Indonesisch
borstel
[schuier]
-
▾ Karaïbisch
posolo
[schuier]
<via Sranantongo>
-
▾ Negerhollands
borschel, borsch, bosl
[kwast; stijve haren van varkens]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: borschel, borsch (old 1776), bosl (djdj 1926)
bron: Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926)
-
▾ Papiaments
bòrstel
[schuier]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Saramakkaans
bosó
[haren van een varken]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
borso
[stijve haren van varkens]
-
▾ Sranantongo
bosro
[schuier]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu)
-
▾ Surinaams-Javaans
bosro
[schuier]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbosro = borstelen
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Zweeds
borstelverk
†verouderd
[het fabriceren van schuiers]
status: Ambigu: Nederlands of (Neder- of Hoog-)Duits ; ontlening onzeker
etymologie: SAOB: af holl. borstelwerk (l. en icke uppvisad nt. motsvarighet härtill), af borstel (…) o. werk, verk
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Aucaans
bosoo
[haren van een varken]
<via Sranantongo>
-
▾ borstelen
[met borstel reinigen; haren kammen]
-
▾ Negerhollands
borsel
[met borstel reinigen; haren kammen]
-
▾ Papiaments
bòrstel
[met borstel reinigen; haren kammen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
bosro
[schuieren, schoon maken]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Negerhollands
borsel
[met borstel reinigen; haren kammen]
-
▾ borstkas
[ribben die de borstholte omsluiten]
-
▾ Aucaans
bofoeati
[ribben die de borstholte omsluiten]
<via Sranantongo>
-
▾ Sranantongo
borskasi
[ribben die de borstholte omsluiten]
-
▾ Aucaans
bofoeati
[ribben die de borstholte omsluiten]
<via Sranantongo>
-
▾ borstlap
[lap op de boezem; wambuis; (verouderd) jasje voor mannen dat het bovenlijf van de hals tot aan het middel bedekte]
-
▾ Frans
bustèclap
(dialect)
[voorschoot van een schoenmaker]
-
▾ Negerhollands
borstlap
[wambuis, vroeger jasje voor mannen dat het bovenlijf van de hals tot aan het middel bedekte]
-
▾ Frans
bustèclap
(dialect)
[voorschoot van een schoenmaker]
-
▾ borstlat
[strook langs de knopen van een overhemd]
-
▾ Negerhollands
borstlat
[strook langs de knopen van een overhemd]
-
▾ Negerhollands
borstlat
[strook langs de knopen van een overhemd]
-
▾ borstrok
[wollen onderkledingstuk]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
borstrok, bostrok
[vest]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
borstok
[vest]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Russisch
bóstrók, bóstróg, bostróka, bastrók, bóstrak, bóstrik, bostrúk, bostrjúk, vóstrik
[mouwloos jasje; kiel]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Später auch: bastróg, bostróg, bóstrik, bostrák, sowie vóstrik, vostrjúk. Entlehnt aus ndl. borstrok 'Brustrock', s. Matzenauer 116, Uhlenbeck PBrBtr. 19,517, Meulen 42, Gorjajev EW.25. Verfehlt ist die Herleitung aus nhd. Bastrock oder aus Bootsrock; dagegen s. Uhlenbeck a.a.O. uit VdMeulen: B o r s t r o k , het bekende kledingstuk. Russ. (in verschillende dialecten) bóstrók, bóstróg, bostróka, bastrók, bóstrak, bóstrik, bostrúk, bostrjúk, vóstrik, vostrjúk, zie Zee- en Scheepst. 42. Drie oude bewijsplaatsen volgen hier. Eén uit het jaar 1712 in Obn.-Barch. 2, 1, 157: bostrok aloj kamčatoj (een rode damasten borstrok); de andere uit het jaar 1724 bij Smirnov 63 uit Torg. Morsk. Ust. Tarif 2: Bostrogi šerstjanye vjazenye (gebreide wollen borstrokken) en Tarif 6: Kanifasu .. . belogo vsjakich ruk, čto v bostr'ogach nosjat (allerhande witte kanefas, die men in borstrokken draagt). Ten slotte geeft Sewel in zijn russ.-ndl. woordenlijst (a°. 1717) nog: dušagreika (zielwarmertje d.i. warm kledingstuk) bostrok ... borstrok, alsmede: odežda ženskaja, podobna bostrogu dolgomu (vrouwenkledingstuk, gelijkende op een lange borstrok) .... jak. De verkeerde verklaring in de russ. woordenboeken van het woord uit hd. bastroch (Akad. Wdb. 1, 122) en hd. bootsroch (Dal' 1, 292) is hiermede afdoende wederlegd. VdMeulen 1909:Borstrok. lien nauw sluitend kleedingstuk met mouwen, meestal van warme stof vervaardigd en tusschen hemd en bovenkleeding gedragen ; in sommige gewesten bij het mansvolk als bovenkleeding in gebruik. Ned. Wdb. Dit woord is, zooals UULENBECK I.\ B. B. XIX. 517 heeft aangetoond, in het Russ. overgegaan en wel in tal van vormen: .1). geeft de volgende: bástro//, bastrok, beide volgens hem verouderd, bás f rik, bástrjuk voor Archa ngel, bástrok, bóstrak voor Midden Rusland (Tambov, Rjazan', enz.), A. vermeldt: bos tra//, bast rok, terwijl in Arch. voorkomen: bostroka, bostrók, bostri/k, boxtrj/ïk, vástrik, rostrjíd (voor de v uit b in de beide laatste woorden, z. voorbeelden van hetzelfde verschijnsel op Reuzel, Ra band). Wat de bctcekenis aangaat, verklaart A. : korotkoe phite s rukavami, kurtka (kort kleedingstuk met mouwen, wambuis); in Archangel is het een dergelijk kleedingstuk van grauw huislaken, het gewone werkpak der boeren en boerinnen (polukaftan'e iz sorago domašnjago sukna, obycnaja rabocaja i budnišnjajaodežda krestj'an i krest'janok. Arch.); het volgens 1). in Midden-Rusland gebruikelijke bóstrol', bóstrak, beteekent daar: ženskaja epanecka, tologréja (manteltje voor vrouwen, korte vrouwenpels). Zie ook Boezeroen , Holland en afleidingen.
bron: Meulen 1959 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1959, VdMeulen 1909)
-
▾ Sarnami
bosroko
[wollen onderkledingstuk]
-
▾ Singalees
bostrēkke
†verouderd
[kledingstuk]
-
▾ Sranantongo
bosroko
[wollen onderkledingstuk]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N,Fo)
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
borstrok, bostrok
[vest]
-
▾ borstwering
[verhoging waarachter men tot borsthoogte gedekt is]
-
▾ Russisch
brústver
[verhoging waarachter men tot borsthoogte gedekt is]
datering: 1702 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. borstwering, bzw. nhd. Brustwehr.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, ESR)
-
▾ Russisch
brústver
[verhoging waarachter men tot borsthoogte gedekt is]
-
▾ bos
[woud]
-
▾ Amerikaans-Engels
bush
[woud, bos]
datering: 1657 (1651-1700)
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
afleidingen en samenstellingen: Flexner: bush country 1855, bush ranger 1756, bush fighter 1760, bushwacker 1813; Mencken 108: bush-town, bush-league, busher, bush-fighting; Carpeneter: as in sugar-bush, Flatbush
etymologie: ; ook in Australisch-Engels; vooral in ss.; dit eng. wrd. is in sommige plaatsnamen aan het nl. ontleend, b.v. Flatbush
bron: Carpenter 1908-1909 Flexner 1976 Mencken 1937-1948 Schele 1872 (Neumann, Carpenter, Flexner 1976, Mencken 108, Sup. I, Marckwardt; Schele de Vere, Van der Sijs 2009, Van der Sijs 1998)
-
▾ Berbice-Nederlands
bosi
[woud, bosje]
-
▾ Caraïbisch-Engels
bush
[wildernis diep in het binnenland]
status: ontlening onzeker
etymologie: guyana; Perh. from Du infl on the W Afr Slave Coast
bron: Allsopp 2003 (Allsopp, Richard (2003), Dictionary of Caribbean English usage, Jamaica.)
-
▾ Engels
bush
[onontgonnen, bebost terrein (in de koloniën)]
<via Afrikaans>
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: oudeng. woord, maar: as applied to wooded or uncleared land in British colonies (from xviii), prob. originated in S. Africa and derived immed. from Du. bosch (which has also been used)
bron: Onions 1983 (ODEE bush1)
-
▾ Engels
bosch
[woud]
<via Afrikaans>
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bosch-bok, an antelope of South Africa, the Bush-buck; bosch-man = Bushman (the word used in Holland, however, is boschjesman); bosch-vark, a species of wild pig in South Africa.
etymologie: Du. bosch a wood, bush.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Koerdisch
buş
[woud, bos]
<via Amerikaans-Engels>
-
▾ Maltees
buxx
[niet-gecultiveerd land, met name in Afrika en Australië; achterland, zo genoemd door Maltese immigranten in Australië]
<via Engels>
-
▾ Negerhollands
boesch, bosch
[struik; woud]
-
▾ Sranantongo
busi
[(oer)woud]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: busit'tei (liaan, rank, letterlijk: bostouw)
bron: Blanker 2005 (SR)
-
▾ Surinaams-Javaans
busi
[oerwoud, wildernis]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbusi = oerwoud, binnenland
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bossie, boschje
[struik]
datering: 1822 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., bosch bush + dim. suffix -je (Afk. bossie, bos bush + dim. suffix -ie).
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Amerikaans-Engels
bush
[woud, bos]
-
▾ bos
[(scheepvaart) balk]
-
▾ Deens
bos
[cylinder in de onderligger van de molensteen]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra holl. bos, Hammerich p. 348
bron: (Hammerich 45, OOD)
-
▾ Deens
bos
[cylinder in de onderligger van de molensteen]
-
▾ bos
[blut, alles verloren hebbende]
-
▾ Duits
bos
(dialect)
[blut, alles verloren hebbende (vaak bij een spelletje kaarten)]
status: ontlening onzeker
etymologie: Überall im Westm. bekannt. Auch in nördl. Rhld.: die der westm. entsprechende Form in der Nähe der nl. Grenze.
bron: Schlüter 1952 (Schlüter)
-
▾ Duits
bos
(dialect)
[blut, alles verloren hebbende (vaak bij een spelletje kaarten)]
-
▾ bos
[bundel; (Surinaams-Nederlands) tros (bananen)]
-
▾ Indonesisch
bos
[bundel; klein pakje (sigaretten)]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bos
[bundel (bijv. sigaretten)]
-
▾ Javaans
bos
[bundel]
-
▾ Muna
bosu
[bundel (rotan); bundelen]
-
▾ Papiaments
bòshi (ouder: bosji)
[bundel, trosje; grote hoeveelheid]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.136
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Sranantongo
bosu
[bosje (bloemen), tros (bananen)]
-
▾ Surinaams-Javaans
bos
[tros]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bos-bosan = (in) trossen
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Indonesisch
bos
[bundel; klein pakje (sigaretten)]
-
▾ bosarchitect
[ambtenaar die een bos beheert]
-
▾ Menadonees
bos arsitèk
[deskundige in de bosbouw]
-
▾ Menadonees
bos arsitèk
[deskundige in de bosbouw]
-
▾ bosbok
[Zuid-Afrikaanse antilopesoort]
-
▾ Amerikaans-Engels
boschbok, boshbok
[Zuid-Afrikaanse antilopesoort]
<via Afrikaans>
-
▾ Engels
bush-buck
[Zuid-Afrikaanse antilopesoort]
<via Afrikaans>
datering: 1852 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: ad. Du. bosch-bok; see bosch1.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boschbok
[Zuid-Afrikaanse antilopesoort]
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., bosch bush + bok antelope, goat.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Amerikaans-Engels
boschbok, boshbok
[Zuid-Afrikaanse antilopesoort]
<via Afrikaans>
-
▾ Bosjesman
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1724-1726;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Bulgaars
bušmeni
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: de vorm in het Bulgaars is een plurale tantum
bron: Milev 2005 (Milev)
-
▾ Deens
buskmand
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: fra nederlandsk boschesman dannet af bosch 'skov, krat, vildnis' (jf. busk) + man 'mand'; egl. 'skovmand, mand fra vildnisset' , DDO: fra nederlandsk boschjesman ordret 'skovmand'
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD, DDO)
-
▾ Engels
bushman
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Afrikaans>
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: after Afrikaans bos(ch)jeman `native, one of a tribe of aborigines in S. Africa (boshees-men xviii).
bron: Onions 1983 (ODEE bush1)
-
▾ Esperanto
boŝmano
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Du Buschmann met ondersteunende bronwoorden Eng bushman, Ru bušmen en Fr boschiman. De klinkerwisseling u > o heeft waarschijnlijk te maken met het mijden van verwarring met de wortel buŝ- ‘mond’. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Fins
busmanni
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
-
▾ Frans
boschiman
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
-
▾ Italiaans
boscimano
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
status: ontlening onzeker
etymologie: Oland. boschjesman 'uomo della boscaglia'.Zolli: bosgemani: 1847, Enciclopedia Pomba; bosiesmani: 1854, G.Moroni (N.b. de vormen van Zolli zijn meervoud).
bron: Bolelli 1989 (Bolelli, Zolli)
-
▾ Kroatisch
Bušman
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bušmanski
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir (2003), Rječnik hrvatskoga jezika, Zagreb.)
-
▾ Lets
bušmeņi
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: angļu bushman < hol. boschjesman krūmu cilvēks
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
bušmenai
[leden van een dwergstam in Zuid-Afrika]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. bosjesman - miško žmogus
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Macedonisch
Bušmani
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
status: ontlening onzeker
etymologie: de vorm in het Macedonisch is een plurale tantum
bron: Širilova 2001 (Širilova)
-
▾ Noors
buskmann
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
etymologie: etter eng. bushman, afrikaans boschjesman, eg. 'skogmann'
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Portugees
bosquimano
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
-
▾ Russisch
bušmén
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus engl. bushmen pl. zu ndl. Bosjemans, nhd. Buschmänner, s. Kretschmer Glotta 24, 234.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Servisch
bušmani
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
status: ontlening onzeker
etymologie: de vorm in het Servisch is een plurale tantum
bron: Klajn 2006 (Klajn)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Bosjesman
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., bosch or (dim.) bos{ch)je bush + linking phoneme -s- + man man.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zweeds
buschman
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Afrikaans>
datering: 1795 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buschman(s)kvinna; buschman(s)stam
etymologie: SAOB; ytterst af holl. bos(ch)jesman, af holl. bosch, skog (se BUSKE, sbst.2), o. man, man. NEO: edan 1795; av eng. bushman med samma bet.; av afrikaans Bosjesman, till bosje 'liten skog; buske'
bron: SAOB 1898 (SAOB, NEO)
-
▾ Bulgaars
bušmeni
[lid van een Zuid-Afrikaanse dwergstam]
<via Engels>
-
▾ bosjesmansthee
[benaming voor verschillende aromatische struikensoorten]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Bosjesmansthee, Bushman's tea
[benaming voor verschillende aromatische struikensoorten]
datering: 1847 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: S. Afr. Du., Bosjesman + -s- + thee tea.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Bosjesmansthee, Bushman's tea
[benaming voor verschillende aromatische struikensoorten]
-
▾ bosjesstroop
[suikerbosstroop]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bossiestroop
[suikerbosstroop]
<via Afrikaans>
datering: 1850 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier S. Afr. Du. boschjesstroop), bos bush + -ie + strvop syrup.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bossiestroop
[suikerbosstroop]
<via Afrikaans>
-
▾ bosjesthee
[kruidenthee]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bosjesthee, bush tea
[kruidenthee]
datering: 1861 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., bos(ch)je + -s- + thee tea.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bosjesthee, bush tea
[kruidenthee]
-
▾ boskat
[serval, katachtig dier in Afrika]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bush-cat
[serval]
datering: 1731 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Prob. tr. S. Afr. Du. boschkat, bosch bush, forest + kat cat.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bush-cat
[serval]
-
▾ boskatoen
[boomsoort]
-
▾ Papiaments
bòskatun
[boomsoort]
-
▾ Papiaments
bòskatun
[boomsoort]
-
▾ Boskoop
[Nederlandse plaatsnaam bekend om zijn tuinbouw; naam voor een appelsoort]
-
▾ Deens
belle de Boskoop
[appelsoort]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: fra fransk belle de Boskoop , egl. 'det skønne fra Boskoop', Boskoop er en by i Holland
bron: Hårbøl 2004 (PNOE, Fremmed2)
-
▾ Duits
Boskop (ook: Boskoop)
[appelsoort]
status: ontlening onzeker
etymologie: nach dem niederl.Ort Boskoop; der; -s, -.
bron: Duden Fremd 1990 (Duden Fremd)
-
▾ Frans
boskoop
[appelsoort]
datering: 1952 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: PR 1993: du nom d'une ville des Pays-Bas; PR 1990: de Boskoop, ville des Pays-Bas
bron: Robert 1993 (PRobert)
-
▾ Pools
Boskop
[appelsoort]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Deens
belle de Boskoop
[appelsoort]
<via Frans>
-
▾ boslemmer
[voortrekkersmes]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boslemmer
[voortrekkersmes]
datering: 1806 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier S. Afr. Du. boschlemmer), bos bush + lemmer blade of knife.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
boslemmer
[voortrekkersmes]
-
▾ bosloper
[struikrover]
-
▾ Amerikaans-Engels
bushloper, busslooper
[woudloper, illegale pelsjager]
datering: 1694 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: misschien komt van dit nl. woord ook boss(e)loper: ?A settler in the woods (1678-1691) - Craigie, Neumann
etymologie: Du. boschlooper, a rendering or synonym of F. coureur de bois. Cf. Bosseloper.; CITAAT: 1694 [That] there may be a company of buss Loopers raised to scour the cost for schulking partyes of the enemy; 1752 By this means a number of Bush-lopers, as the Dutch call them, ... a set of men, who.... are very useful.
bron: Craigie 1938-1944 (Craigie, Neumann (boss(e)loper))
-
▾ Amerikaans-Engels
bushloper, busslooper
[woudloper, illegale pelsjager]
-
▾ bosluis
[teek]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bush louse
[teek]
datering: 1821 (1801-1850)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Calque formed on S. Afr. Du. boschluis.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bush louse
[teek]
-
▾ bosmens
[orang-oetan]
-
▾ bosmuis
[van boven roestkleurige, van onderen witte muis]
-
▾ Sranantongo
busmoismoisi
[op een muis lijkend buideldier]
-
▾ Sranantongo
busmoismoisi
[op een muis lijkend buideldier]
-
▾ bosschage
[bosje]
-
▾ Deens
buskads
[bosje]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: busk+ads ¯ nedertysk buskasche ¯ oldfransk boscage ¯ afl. af et germansk låneord *bosc (jf. busk), Foerste: Heute ist das Wort nicht allgemein bekannt. Sehr geläufig noch in Westrhauderfehn'aber teilweise auch in Reiderl., Krh., Aurich und im Oldenburgischen. (…) Auch anderswo entlehnt. Westfalen (…) Schlesw.-Holst.: Buskaasch (Mens. 1, 591) - Vgl. Rist 1653 (Nd. Jb. 7, 163): buskasie. Schlüter: Am Ndrhn. nur im Xanten. Über das Vorkommen ins Emsl. und Ostfrsl. s. Schönhoff und Foerste. Ach Schl.-Holst. hatte früher die Form -Kasie (Mensing 1, 591).
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 Foerste 1938 Schlüter 1952 (FuT, PNOE, Foerste, Schlüter)
-
▾ Duits
Buskaasje, Buskaasch, Buskasi
(dialect)
[bosje, kreupelhout, wildernis]
status: ontlening onzeker
etymologie: Heute ist das Wort nicht allgemein bekannt. Sehr geläufig noch in Westrhauderfehn'aber teilweise auch in Reiderl., Krh., Aurich und im Oldenburgischen. (…) Auch anderswo entlehnt. Westfalen (…) Schlesw.-Holst.: Buskaasch (Mens. 1, 591) - Vgl. Rist 1653 (Nd. Jb. 7, 163): buskasie. Schlüter: Am Ndrhn. nur im Xanten. Über das Vorkommen ins Emsl. und Ostfrsl. s. Schönhoff und Foerste. Ach Schl.-Holst. hatte früher die Form -Kasie (Mensing 1, 591).
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Noors
buskas
[bosje]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj lty fra gfr, opph germ og besl m busk; FuT: nd. buschkâssche, das wieder dem frz. bocage entlehnt ist.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
buskage
[struikgewas]
datering: 1658 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1658; via lågty. av äldre fra. boscage med samma bet., till bois 'skog'; besl. med buske
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
buskads
[bosje]
-
▾ bosschildpad
[(Surinaams-Nederlands) soort landschildpad]
-
▾ Sranantongo
bus'sekrepatu
[woudschildpad]
-
▾ Sranantongo
bus'sekrepatu
[woudschildpad]
-
▾ bosschout
[boswachter]
-
▾ Sranantongo
bus'skowtu
[boswachter]
-
▾ Sranantongo
bus'skowtu
[boswachter]
-
▾ bostel
[afgewerkte mout, draf]
-
▾ Papiaments
bòstel
[afgewerkte mout, draf]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bòstel
[afgewerkte mout, draf]
-
▾ bosvarken
[zwijnensoort]
-
▾ Amerikaans-Engels
boschvark, boshvark
[Afrikaans wild zwijn]
<via Afrikaans>
-
▾ Amerikaans-Engels
boschvark, boshvark
[Afrikaans wild zwijn]
<via Afrikaans>
-
▾ bosveld
[grasvlakte met schaarse bomengroei in Noord-Transvaal]
-
▾ Amerikaans-Engels
boschveld
[beboste vlakte]
<via Afrikaans>
-
▾ Engels
bushveld
[beboste vlakte]
<via Afrikaans>
datering: 1879 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: ad. Afrikaans bosveld: see bush n.1 and veld.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bosveld, bosch(jes)veld, bosjiesveld
[grasvlakte met schaarse bomengroei in Noord-Transvaal]
datering: 1822 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier S. Afr. Du. boschveld, boschjesveld), bos bush + veld (open) countryside.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Amerikaans-Engels
boschveld
[beboste vlakte]
<via Afrikaans>
-
▾ boswachter
[beheerder van een boswachterij]
-
▾ boswezen
[toezicht op en zorg voor bossen]
-
▾ bot
[stomp]
-
▾ Berbice-Nederlands
dofu
[stomp]
-
▾ Deens
but
[stomp, (in dialecten van Jutland) boos]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: fra nedertysk butt 'klumpet, plump', formentlig < nedertysk butt, bott el. frisisk og hollandsk bot, Kuepper: Geht zurück auf ndl »bot = stumpf, plump«.
bron: Becker-Christensen 2005 Jysk ordbog 1999 Küpper 1987 (PNOE, Jysk Ordbog, Kuepper)
-
▾ Duits
bott
[grof, plomp]
datering: 1551-1600
status: ontlening onzeker
etymologie: Geht zurück auf ndl »bot = stumpf, plump«.
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Noors
butt
[stomp]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty, 'klumpet'; FuT; von nd. butt 'klumpig, plup, verdriesslich'= holl. bot 'stumpf, plump'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
butter
[knorrig, nors, stuurs, nukkig]
datering: 1706 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1706; av lågty. butt 'grov; klumpig; dum'; besl. med sv. dial. but 'klabb; klimp'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Berbice-Nederlands
dofu
[stomp]
-
▾ bot
[beenvis]
-
▾ Deens
bot
[beenvis, schar]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: ODEE: xiii (Havelok). -MLG. but, MDu. but(te), bot(te), whence also G. butt, butte, Sw. butta 'turbot', Da. bot 'flounder'; prob.rel.to LG. but, MDu. bot 'stumpy'. Cf. HALIBUT Bartz: Mittelniederdt. but(te), -länd bot(te), niederländ. bot; daraus entlehnt engl. butt, schwed. butta, dän. botte. Vielleicht ist das Wort abgeleitet aus mittelniederdt., -länd but, bot "stumpf, stupide". EWN: Deens botte, butte, botte en Zweeds butta ‘bot, platvis’ zijn ontleend aan Nederduits but(te) of aan het Nederlands
bron: Onions 1983 (ODEE, Bartz, EWN, Kluge)
-
▾ Duits
Butt
[beenvis]
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker
etymologie: ODEE: xiii (Havelok). -MLG. but, MDu. but(te), bot(te), whence also G. butt, butte, Sw. butta 'turbot', Da. bot 'flounder'; prob.rel.to LG. but, MDu. bot 'stumpy'. Cf. HALIBUT Kluge: . Ein Wort aus dem Niederdeutschen/Niederländischen (mndd. but, mndl. bot[te], but[te]); vermutlich zu dem Adjektiv mndd. but, mndl. bot "stumpf, plump" (wegen der massigen Gestalt). Vgl. ahd. agabUz "Barsch", nhd. (alem.) Butz(li) "gemeiner Barsch". Der Steinbutt heißt nach den über die Oberseite verteilten Knochenhöckerchen; der Heilbutt (ndd. hilligbutt, ne. halibut) scheint nach der abergläubischen Wertschätzung dieses besonderen Fisches (offenbar ausgehend von den skandinavischen Ländern) so zu heißen. Bartz: Mittelniederdt. but(te), -länd bot(te), niederländ. bot; daraus entlehnt engl. butt, schwed. butta, dän. botte. Vielleicht ist das Wort abgeleitet aus mittelniederdt., -länd but, bot "stumpf, stupide".
bron: Onions 1983 (ODEE, Kluge, Bartz)
-
▾ Engels
butt
[platvis]
datering: 1201-1300 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
etymologie: xiii (Havelok). -MLG. but, MDu. but(te), bot(te), whence also G. butt, butte, Sw. butta 'turbot', Da. bot 'flounder'; prob.rel.to LG. but, MDu. bot 'stumpy'. Cf. HALIBUT
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Zweeds
butta
[tarbot]
status: ontlening onzeker
etymologie: xiii (Havelok). -MLG. but, MDu. but(te), bot(te), whence also G. butt, butte, Sw. butta 'turbot', Da. bot 'flounder'; prob.rel.to LG. but, MDu. bot 'stumpy'. Cf. HALIBUT
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Deens
bot
[beenvis, schar]
-
▾ bot
[knop of oog van planten]
-
▾ Duits
Butt
(dialect)
[knop of oog van planten]
status: ontlening onzeker
etymologie: Das Wort war nur meinem Gewährsleuten aus Wymeer, Weener und Rysum bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
Butt
(dialect)
[knop of oog van planten]
-
▾ bot
[ingewandsworm]
-
▾ Engels
bot(t)
[larve van paardenvlieg]
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
etymologie: prob.of LDu.origin and introduced as a farming term; cf.Du. bot, WFris. botten (pl.), WFlem. botse, NFris. galboten liverworm, WFris. botgalle disease caused by these; further relations unkn.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Engels
bot(t)
[larve van paardenvlieg]
-
▾ botdrager
[zilveren muntstuk]
-
▾ Frans
bogdray
†verouderd
(dialect)
[soort munt]
-
▾ Frans
bogdray
†verouderd
(dialect)
[soort munt]
-
▾ boten
[(gewestelijk) slaan, kloppen]
-
▾ Baskisch
bota
[werpen, gooien, storten, verjagen, verdrijven]
<via Spaans>
datering: 1656 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: botaka ‘verkwistend’, botatako ‘wig in de dissel van een ossenkar om de twee ossen van een span uiteen te drijven (ze uit elkaar te houden)’, botaldi (~1760) ‘worp’, botari (1898) ‘werper’, botarri (1745) ‘steen om op te mikken in een balspel’, bote (1745) ‘terugkaatsing’ e.a. bij Lh.
etymologie: Azk 1 citeert bota uit het Noord- en Zuid-Baskisch, de afleiding botaka als algemeen Baskisch en botatako uit het Biskaais. Sar 2 geeft geen regionale specificaties. Lh verwijst naar het Spaanse botar als bron van het algemeen Baskische bota. Bota(tu) is geattesteerd in een aantal uitgestorven zuidelijke variëtieten (Ar 1 t/m Ar 6 en Ar 8).
bron: Azkue 1969 Lhande 1926 Sarasola 1984-1995 (Lh, Azk 1, Sar 2, Ar 1 t/m 6, Ar 8)
-
▾ Frans
bouter
[verdrijven]
datering: 1080 (1051-1100)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR: frq. *botan `slaan', v. boutoir
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Spaans
botar
[weggooien, opspringen]
datering: 1250 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
etymologie: ontleend aan Frankisch
bron: Corominas 1983 (Cormonias)
-
▾ Baskisch
bota
[werpen, gooien, storten, verjagen, verdrijven]
<via Spaans>
-
▾ boter
[voedingsstof van melk]
-
▾ Aucaans
botoo
[voedingsstof van melk]
-
▾ Berbice-Nederlands
botro
[voedingsstof van melk]
-
▾ Ewe
bútrù
[voedingsstof van melk]
-
▾ Ga
butru
[voedingsstof van melk]
-
▾ Japans
bōtoru, bōtoro
†verouderd
[voedingsstof van melk]
status: ontlening onzeker
etymologie: Vervangen door bata uit Engels butter.De vorm bôdôru wordt in het dialect van Shuri, Okinawa Pref., gebruikt in de betekenis van 'gecondenseerde melk'.
bron: Vos 1963 (Vos 1963, 1985, 1989)
-
▾ Loup
boutel
[voedingsstof van melk]
-
▾ Mahican
póten
[voedingsstof van melk]
-
▾ Munsee-Delaware
pó:tal
[voedingsstof van melk]
-
▾ Negerhollands
bōtǝ, bōtu, botter
[voedingsstof van melk]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: botter (old 1776, Hesseling 1905), bōtǝ, bōtu (djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Sarnami
botro
[voedingsstof van melk]
-
▾ Sranantongo
botro
[voedingsstof van melk]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: botrowatra (karnemelk)
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Surinaams-Javaans
botro
[voedingsstof van melk]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbotro = met boter (in)smeren, invetten, slijmen
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Twi
bútùru
[voedingsstof van melk]
-
▾ Unami-Delaware
pó:t:ǝl
[voedingsstof van melk]
-
▾ Zuid-Sotho
botoro
[voedingsstof van melk]
<via Afrikaans>
-
▾ Aucaans
botoo
[voedingsstof van melk]
-
▾ boteravocado
[vrucht met geel vlees]
-
▾ Sranantongo
botro-afkati
[vrucht met geel vlees]
-
▾ Sranantongo
botro-afkati
[vrucht met geel vlees]
-
▾ boterbiesje
[soort koekje]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1802-1809;
thema: consumptie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
Botterbiesje
†verouderd
(dialect)
[soort koekje]
-
▾ Duits
Botterbiesje
†verouderd
(dialect)
[soort koekje]
-
▾ boterbloem
[weideplant van ondergeslacht Ranunculus]
-
▾ Engels
buttercup
[landranonkel]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: xvii (Ray; in early use -cups). prob.blending of +butterflower (xvi, after Du. boterbloeme) with goldcup or kingcup.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
botterblom
[benaming voor diverse planten]
<via Afrikaans>
datering: 1913 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (fr. Du. boterbloem), hotter butter + blom flower.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Engels
buttercup
[landranonkel]
-
▾ boterboom
[boom die boterachtig vet levert]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
botterboom, butter-tree
[boom met glibberige stam]
<via Afrikaans>
datering: 1822 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier S. Afr. Du. boterboom), botter butter + boom tree.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
botterboom, butter-tree
[boom met glibberige stam]
<via Afrikaans>
-
▾ boterbus
[(verouderd) boterpot]
-
▾ boteren
[met boter besmeren]
-
▾ Sranantongo
botro
[met boter besmeren]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: botrowatra (karnemelk)
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Sranantongo
botro
[met boter besmeren]
-
▾ boterham
[snee brood]
-
▾ Duits
Botterham, Booteram, Bolterham, Botram, Buotteram, Baottram
(dialect)
[snee brood]
status: ontlening onzeker
etymologie: Smet 92: Nur einigen Wörtern davon gelang es, durch die sogenannte lexikalische Ausbreitung tiefer in den niederdeutschen Raum vorzustoßen und ein größeres zusammenhängendes Verbreitungsgebiet zu füllen, wie etwa botterham, "Butterbrot", enten "profpen, impfen", druk/drok "geschäftig, rührig"und mooi "schön". Kremer 75: Grafschaft Bentheim, gebaseerd op een studie van A. Rakers. Smet 83: Westmünsterland, gebaseerd op diss. v. Schlüter. Foerste: nur an der holl. Grenze. Das Wort ist heute fast unbekannt. (…) Auch in Westfalen bekannt. (…) Nach einer Aufzeichnung Chr. Walther war Botteram auch in Hamburg entlehnt. (Hbg. Wb.-Arch.). Schlüter: in Bocholt f., "Butterbrot" In der echten Ma. fast überall geläufig.
bron: Foerste 1938 Kremer 1975 Schlüter 1952 Smet 1983 Smet 1992 (Smet 92, Kremer 75, Smet 83, Foerste, Woeste, Schlüter)
-
▾ Frans
bouterame
†verouderd
(dialect)
[snee brood]
datering: 1694 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: V: nl. boterham, verouderd en dial.
bron: Walter 1991 Wartburg 1928 (Walter 2, Valkhoff, FEW)
-
▾ Fries
boaterham
[snee brood]
-
▾ Indonesisch
botram
[lunchbox]
-
▾ Negerhollands
botterham
[snee brood]
-
▾ Sranantongo
botran
[snee brood]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Duits
Botterham, Booteram, Bolterham, Botram, Buotteram, Baottram
(dialect)
[snee brood]
-
▾ boterland
[(scheepvaart) wolken die zich voordoen als verwijderd land, dat echter bij nadering als boter wegsmelt]
-
▾ Deens
smørland
[(scheepvaart) wolken die zich voordoen als verwijderd land, dat echter bij nadering als boter wegsmelt]
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Stefan p.c. OOD: sv. smörland, ty. butterland, holl. boterland, jf. eng. butter-shore taagebanker, lave skyer i horisonten, der ser ud som en kyst. Harboe.MarO. Sal.2XXI.821.
bron: Bartz 2007 Dahlerup 1919-1956 (OOD, Bartz, Marcussen, Salamonsen, Alnæs)
-
▾ Duits
Butterland
[(scheepvaart) wolken die zich voordoen als verwijderd land, dat echter bij nadering als boter wegsmelt]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bartz: Entlehnt aus gleichbedeut. niederländ. boterland wegen der Zerschmelzung, sobald die Sonne scheint. Im niederländischen Sprachraum lag die Metapher wegen der verbreitetet Milch- und Käsewirtschaft nahe. Kluge See: Röding 1794 = nl. boterland "wolken die zich voordoen als verwijderd land, dat echter bij eene benadering, evenals boter, wegsmelt
bron: Bartz 2007 (Bartz, Kluge See)
-
▾ Noors
smørland
[(scheepvaart) wolken die zich voordoen als verwijderd land, dat echter bij nadering als boter wegsmelt]
-
▾ Zweeds
smörland
[(scheepvaart) wolken die zich voordoen als verwijderd land, dat echter bij nadering als boter wegsmelt]
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: Stefan p.c.
bron: Bartz 2007 Dahlerup 1919-1956 (OOD, Bartz)
-
▾ Deens
smørland
[(scheepvaart) wolken die zich voordoen als verwijderd land, dat echter bij nadering als boter wegsmelt]
-
▾ boterletter
[banketletter]
-
▾ Amerikaans-Engels
butter letter
(dialect)
[banketletter]
-
▾ Amerikaans-Engels
butter letter
(dialect)
[banketletter]
-
▾ botermelk
[karnemelk]
-
▾ Frans
botrim'lik
(dialect)
[karnemelk]
-
▾ Frans
botrim'lik
(dialect)
[karnemelk]
-
▾ boterspaan
[spaan om boter mee uit te spitten]
-
▾ Fries
bûterspaan
[spaan om boter mee uit te spitten]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
botterspaan
[spaan om boter mee uit te spitten]
<via Afrikaans>
datering: 1971 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., botter butter + spaan scoop.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Fries
bûterspaan
[spaan om boter mee uit te spitten]
-
▾ botervis
[vissoort]
-
▾ Sranantongo
botrofisi
[soort vis (andere dan die in Nederland)]
-
▾ Sranantongo
botrofisi
[soort vis (andere dan die in Nederland)]
-
▾ botje
[muntje]
-
▾ Duits
Putje-Putje
(dialect)
[geld]
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker
etymologie: Geht zurück auf ndl »botje = kleine Münze«. Nordd und mitteld.
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Duits
Putje-Putje
(dialect)
[geld]
-
▾ botsen
[met een schok tegen iets aankomen]
-
▾ Fries
botse
[met een schok tegen iets aankomen]
-
▾ Fries
botse
[met een schok tegen iets aankomen]
-
▾ botsing
[het botsen]
-
▾ Fries
botsing
[het botsen]
-
▾ Fries
botsing
[het botsen]
-
▾ botte
[mand, vat, slee]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1301-1400;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
Budde
(dialect)
[slee]
-
▾ Duits
Budde
(dialect)
[slee]
-
▾ bottel
[fles]
-
▾ Alor-Maleis
botol
[fles]
-
▾ Ambons-Maleis
botol
[gewone fles]
-
▾ Arowaks
bôtoli
[fles]
status: ontlening onzeker
bron: Baarle 1989 Baarle 1995 Robertson 1983 (Baarle 1989; Baarle 1995; Penard; Robertson 1983)
-
▾ Berbice-Nederlands
bodlo
[fles]
-
▾ Boeginees
bôtoló
[fles]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
boteel, botteel, bottel
[fles]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
botel
[fles]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Iban
butul
[fles]
-
▾ Indonesisch
botol
[fles; gebotteld (thee, melk, water)]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: (Bahasa Prokem) botol fanta = blue movie, pornografische film
bron: Rahardja 1989 Stevens 2004 (S&S-T2004; RCL1989)
-
▾ Jakartaans-Maleis
botol
[fles]
-
▾ Javaans
botel, botol
[fles]
-
▾ Karaïbisch
patere
[fles]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
bron: Aloema 1987 (Aloema, Nardo, M.J. Pierre & C.N. van der Ziel (red.) (1987), Kalihna-Nederlands woordenboek, met index, Instituut voor Taalwetenschap (SIL), proefuitgave. 1987)
-
▾ Keiëes
budu
[fles]
<via Indonesisch>
-
▾ Kupang-Maleis
botol
[gewone fles]
-
▾ Letinees
pòtla
[fles]
-
▾ Madoerees
bhotul
[fles]
-
▾ Makassaars
bôtoló
[fles]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ábôtoó = per fles (bijv. verkocht)
bron: Cense 1979 Matthes 1885 (BF, Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
botol
[gewone fles]
-
▾ Minangkabaus
boto
[fles]
-
▾ Nias
botoboto
[fles]
-
▾ Papiaments
bòter (ouder: bottel)
[fles]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Petjoh
botol
[fles]
<via Indonesisch>
-
▾ Rotinees
bòto
[wijn- of bierfles]
-
▾ Sarnami
botal
[fles]
-
▾ Savu
boto
[fles]
-
▾ Singalees
bōtala-ya, bōtalē
[fles]
-
▾ Skepi-Nederlands
bodl
[fles]
-
▾ Soendanees
botol
[fles]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngabotolan=in flessen doen
bron: Coolsma 1913 Prick 1906 (Prick 1906; Coo1913)
-
▾ Sranantongo
batra
[fles]
-
▾ Surinaams-Javaans
botol
[fles]
-
▾ Tamil
pōttil
(dialect)
[fles]
-
▾ Ternataans-Maleis
botol
[gewone fles]
-
▾ Alor-Maleis
botol
[fles]
-
▾ bottelarij
[opslagruimte op een dek voor de dagelijkse voedselvoorziening]
-
▾ Deens
butleri
[proviandruimte van schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: af holl. bottelarij, af fr. bouteillerie, af bouteillier kældermester, se butler.
bron: SAOB 1898 (Fremmedordbog, Fremmed2, OOD, Lundbeck, Møller, SAOB)
-
▾ Sranantongo
botr(ar)i
[bijkeuken]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Surinaams-Javaans
botri
[keuken (in erker)]
<via Sranantongo>
-
▾ Zweeds
buttleri
[ruimte op vaartuig waar de proviand wordt uitgedeeld]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB; liksom d. butleri (bot-) af holl. bottelarij l. t. bottlerei, af fr. bouteillerie, lokalitet där man förvarar vinet;(…)
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Deens
butleri
[proviandruimte van schip]
-
▾ bottelier
[bediende met toezicht op wijnkelder]
-
▾ Deens
butteler
[proviantopzichter aan boord van een schip]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra holl. bottelier, af fr. bouteillier, kældermester; jf. Bouteille, I. Butleri, Buttel; foræld.
bron: Dahlerup 1919-1956 Duden Fremd 1990 Møller 1927 (OOD, Duden Fremd, Møller p. 188.)
-
▾ Duits
Bottelier
[kantinebeheerder op oorlogsschepen]
status: ontlening onzeker
etymologie: lat.-fr.-niederl.; der; -s, -s u. Bottler der; -s, -.
bron: Duden Fremd 1990 (Duden Fremd)
-
▾ Indonesisch
botelir
[scheepssteward]
-
▾ Russisch
botalér
†verouderd
[scheepsonderofficier]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bottelier. De bottelier rijkt de spijze aen den kook uit, die hem de cap item ter han t doet stellen, en het bier of den dranck aen de matrozen. W. blz. 414. De bottelier is (liegeen, die te scheep gesteld is, om de eetwaaren te bewaaren en aan de kok over te leeveren en die ook het brood, booter, kaas, ens., ook alderhande drank aan de maats uitdeeld. WINSCÏI. RUSS. batalér (spr. batal'ór). .1. teekent hier bij aan: ce mot designait Ie fonctionnaire (pi'on appelait autrefois ii bord: maitre valet. Maar het woord bestaat nog op de Russ. vloot blijkens V, die het vertaalt met: commis aux vivres, blijkens D, die ook het bijbehoorend adj. batalérsHj kent en blijkens A., die het woord botalér schrijft.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Deens
butteler
[proviantopzichter aan boord van een schip]
-
▾ botteliersmaat
[scheepsonderofficier die de bottelier bijstaat]
-
▾ Duits
Botteliersmaat
[scheepsonderofficier die de bottelier bijstaat]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge See: Röding I 364=nl. botteliers maat
bron: Kluge 1911 (Kluge See)
-
▾ Duits
Botteliersmaat
[scheepsonderofficier die de bottelier bijstaat]
-
▾ botteloef
[spier voor uitzetten voorzeil]
-
▾ Deens
buttelur
[spier voor uitzetten voorzeil]
status: ontlening onzeker
etymologie: OPRINDELSE: af holl. botteloef, af fr. boute-lof, af bouter drive, + lof luv, vindside.
bron: Brüel 1993 Hårbøl 2004 (Fremmedordbog, Fremmed2)
-
▾ Noors
buttelur
[spier voor uitzetten voorzeil]
status: ontlening onzeker
etymologie: NROi: holl. botteloef fra fr. boutelof til bouter «drive» og lof, 'vindside'
bron: NROi (NROi)
-
▾ Deens
buttelur
[spier voor uitzetten voorzeil]
-
▾ botter
[vaartuig]
-
▾ Deens
botter
[vaartuig]
status: ontlening onzeker
etymologie: Marcussen: Enmastet fladbundet fartøj op til 15 m med knækspant og sværd. Rigget med meget stort forsejl og lille gaffelsejl.
bron: Duden Fremd 1990 Marcussen 1997 (Marcussen, Duden Fremd)
-
▾ Duits
Botter
[platbodem, Hollands zeilvaartuig]
-
▾ Deens
botter
[vaartuig]
-
▾ botting
[(verouderd) gerechtelijke oproeping, bevel, vergadering]
-
▾ Duits
Botding
(dialect)
[gerechtelijke vergadering]
status: ontlening onzeker
etymologie: Teuchert p. 305: Das altfriesische Botding, eine außerordentliche Gerichtsversammlung mit allgemeiner Dingpflicht, das in Holland und Drente begegnet, hat im Lande Stad und in der altmark fortgelebt.
bron: Frings 1966 Teuchert 1972 (FrL, Teuchert)
-
▾ Duits
Botding
(dialect)
[gerechtelijke vergadering]
-
▾ botulisme
[vergiftiging door bacteriën]
-
▾ Indonesisch
botulisme
[vergiftiging door bacteriën]
-
▾ Indonesisch
botulisme
[vergiftiging door bacteriën]
-
▾ boud
[stoutmoedig]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bold
†verouderd
[stoutmoedig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bolt 'rask, dristig' ¯ fællesgermansk *bal¬a- 'dristig, tapper' ¯ afl. af indoeuropæisk *bhol- *bhel- 'svulme'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Fins
paltti
[overschuimend, bovenmatig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Bentlin: of via Zweeds
bron: Bentlin 2008 (Bentlin)
-
▾ Noors
bold
[stoutmoedig]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, sm o s norr ballr, 'djerv, farlig'; FuT: muss wegen seines vokals von mnd bolt (balt), 'rasch, kühn (holl. boud, 'trotzig, frech') entlehnt sein
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
bold
†verouderd
[stoutmoedig]
-
▾ bougainville
[plantengeslacht]
-
▾ Indonesisch
bogenfil, bugenfil
[plantengeslacht]
-
▾ Indonesisch
bogenfil, bugenfil
[plantengeslacht]
-
▾ bougie
[vonkenbrug]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1917;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
busi
[vonkenbrug]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Bahasa Prokem: cuci busi = sex met een vrouw hebben
etymologie: cuci = wassen
bron: Rahardja 1989 Stevens 2004 (S&S-T2004; RCL1989)
-
▾ Javaans
busi
[vonkenbrug]
-
▾ Minangkabaus
busi
[vonkenbrug]
-
▾ Muna
busi
[vonkenbrug]
-
▾ Sranantongo
busyi
[vonkenbrug]
-
▾ Indonesisch
busi
[vonkenbrug]
-
▾ bouillon
[vleesnat]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1731-1735;
thema: consumptie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
bulyon
[vleesnat]
-
▾ Sranantongo
bulyon
[vleesnat]
-
▾ Indonesisch
bulyon
[vleesnat]
-
▾ boulevard
[brede straat]
-
▾ Indonesisch
bulevar, bulpar
[brede straat]
-
▾ Javaans
bulpar
[brede straat]
-
▾ Indonesisch
bulevar, bulpar
[brede straat]
-
▾ bourgeois
[burger]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1451-1475;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
borju, borjuis
[burger]
-
▾ Javaans
borjuis
[burger]
status: ontlening onzeker
bron: Albada 2007 Pigeaud 1989 (Albada, Rob van & Th. Pigeaud (2007), Javaans-Nederlands woordenboek, Leiden: Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde.)
-
▾ Indonesisch
borju, borjuis
[burger]
-
▾ bourgeoisie
[welgestelde burgerij]
-
▾ Indonesisch
borjuasi, bursuasi
[conservatieve burgerij]
-
▾ Indonesisch
borjuasi, bursuasi
[conservatieve burgerij]
-
▾ boussole
[kompas]
-
▾ Madoerees
bisola, bisolah
(dialect)
[kompas]
-
▾ Madoerees
bisola, bisolah
(dialect)
[kompas]
-
▾ bout
[poot van een geslacht dier]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1101-1200;
thema: consumptie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Berbice-Nederlands
bauta
[been, dij]
-
▾ Sranantongo
boutu
[poot van een geslacht dier; dij]
-
▾ Berbice-Nederlands
bauta
[been, dij]
-
▾ bout
[metalen staaf]
-
▾ Boeginees
bâú
[metalen staaf]
-
▾ Deens
bolt
[metalen staaf]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: DDO: fra nedertysk bolt beslægtet med ambolt
bron: Hjorth 2003-2005 (DDO)
-
▾ Fins
pultti
[kleine metalen staaf met schroefdraad voor constructies]
<via Zweeds>
datering: 1550 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
bron: Häkkinen 2004 Kirjoittaja 1999 Nurmi 1998 Sadeniemi 2002 Bentlin 2008 (KH, NSSK, SKP, TN, Bentlin)
-
▾ Frans
bô
(dialect)
[metalen staaf]
-
▾ Gimán
bot
[metalen staaf]
-
▾ Indonesisch
baut, terbut
[metalen staaf, pen, schroef; sterke man]
-
▾ Jakartaans-Maleis
baut
[metalen staaf]
-
▾ Japans
bōtō
†verouderd
[metalen staaf]
-
▾ Javaans
bahut
[metalen staaf]
-
▾ Madoerees
baut
[grote schroef]
-
▾ Menadonees
bout
[metalen staaf]
-
▾ Minangkabaus
bauik
[metalen staaf]
-
▾ Noors
bolt
[metalen staaf]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: mnd bolte, 'svhiessbolzen, pfeil, fussfessel, messtange' (holl. bout)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
bolt
[metalen staaf, dikke ijzeren nagel]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
bout
[metalen staaf]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Putman1859 p.116
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Russisch
bolt, baút
[metalen staaf, dikke ijzeren nagel]
datering: 1647 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: Auch poln. bel<_>t 'Bolzen'. Entlehnt aus ndd. bolt(e) bzw. ndl. bout, dass., s. Matzenauer 115 ff., Preobr. 1,35, Korbut 402 und 457, Gorjajev EW.23. Davon kaum zu trennen: russ. bolt 'Schall-, Schlagstock der Fischer' (Peipus), das Berneker EW. 1,118 als echt-slav. auf *b"lt- zurückführt, siehe boltát'. VdMeulen:Bout (2). Boutjens, lapjens seildock. WTNSCIL. Boutjens, vierkante läppen zeils, die tegen de lijken aen gezet worden, alwaer het zeil, om de acngeslagen touwen stdcktc van noden heeft. W., vgl. b. v. aid. biz. 138: men zet achter op het reef een bout, daerop twee lcefgaeten, daer dc leuver inkomt, en biz. 135 vlgg.: een groot zeil van 21 kleet, diep 14 ellen, aen doeck met de bouts 29S ellen.... een fock, brcet IS kleet, diep 12 ellen, aen doeck met de bouts 219 ellen (blz. 1367/). Russ. bóttt, doublage, renfort. V., nakládka na parus dlja procnosti .., I). (lap op een zeil voor de stevigte); bij .1. ontbreekt liet woord.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR, VdMeulen 1909)
-
▾ Sarnami
bowtu
[metalen staaf]
-
▾ Shona
bhaudi
[metalen staaf]
<via Afrikaans>
-
▾ Sranantongo
bowtu
[moer]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo)
-
▾ Wit-Russisch
bolt
[metalen staaf, ijzeren nagel]
<via Russisch>
-
▾ Zweeds
bult
[kleine metalen staaf met schroefdraad voor constructies]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bult, bolt; trol. av lågty. bolte med samma bet., urspr. trol. 'knöl; klump; kloss'; jfr fyllbult
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Boeginees
bâú
[metalen staaf]
-
▾ bouw
[lichaamsgestalte]
-
▾ Petjoh
bouw
[lichaamsgestalte]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bouwmaker = opschepper, lefgozer, bouw maken = stoer langs de straat lopen om indruk te maken op de meisjes
bron: Cress 1998 (Cress)
-
▾ Petjoh
bouw
[lichaamsgestalte]
-
▾ bouwen
[een huis optrekken]
-
▾ Negerhollands
bou, bau, bow
[een huis optrekken]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Papiaments
bouw
†verouderd
[een huis optrekken]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.56
bron: Putman 1859 (Putman1859)
-
▾ Sranantongo
bow
[een huis optrekken]
-
▾ Surinaams-Javaans
ngebau
[opbouwen]
<via Sranantongo>
-
▾ Negerhollands
bou, bau, bow
[een huis optrekken]
-
▾ bouwer
[iemand die bouwt; (verouderd) landbouwer]
-
▾ bouwerij
[boerderij]
-
▾ Amerikaans-Engels
bowery, bowry, bowerie
[(verouderd) boerderij; wijk in New York]
datering: 1654 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bowery boy, bowery-boy-ish, boweryish
etymologie: Du. bouwerij husbandry, farm; Van der Voort: De Bowery (zo genoemd omdat in lang vervlogen dagen Gouverneur Stuyvesant daar zijn boerderij (bowery) had) in het Whitechapel van New York. Laird noemt als dial.woord bouwriji; CITAAT: 1654 But before we weighed anchor, their boweries were in flames; Dutch and English were slain; [...] 1899 They would simply make the nations 'rush the growler' for them, as they say in the Bowery. Van der Voort: bowery boy/gall komt overeen met de Londensche karakters van "Arry and Arriet". Het was een `Bowery boy', die van een zendeling de beschrijving hoorende van de kruisiging van Christus, wegsnelde en den eersten den besten Jood te lijf ging, ten einde wraak te nemen voor de gruwelen, wier mededeeling zijn verontwaardiging had opgewekt. "But that happened eighteen hundred years ago," pleaded the unforrtunate Israelite. "Can't help that," was the reply, "<c>I've <$>only just heard of it: and I'm bound to punish <c>someone<$>.
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a Voort 1894 White 1994 (Craigie, Neumann, Van der Voort , White< Van der Sijs 2009)
-
▾ Engels
bowery
[(verouderd) boerderij]
datering: 1787 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: boweryish a., smacking of the Bowery in New York.
etymologie: ad. Du. bouwerij `husbandry', `farm'.
bron: Onions 1983 (OED2 (U.S.), ODEE)
-
▾ Amerikaans-Engels
bowery, bowry, bowerie
[(verouderd) boerderij; wijk in New York]
-
▾ bouwheer
[stichter, opdrachtgever]
-
▾ Indonesisch
bohér, bouwheer
†verouderd
[aannemer in de bouw]
-
▾ Indonesisch
bohér, bouwheer
†verouderd
[aannemer in de bouw]
-
▾ bouwmeester
[architect]
-
▾ Negerhollands
bowmeester
[architect]
-
▾ Negerhollands
bowmeester
[architect]
-
▾ bouwplank
[plank die de grens van een fundering aangeeft]
-
▾ Indonesisch
boplang
†verouderd
[plank die de grens van een fundering aangeeft]
-
▾ Indonesisch
boplang
†verouderd
[plank die de grens van een fundering aangeeft]
-
▾ boven
[hoger, op, omhoog, aan de bovenkant]
-
▾ Ambons-Maleis
boven
[omhoog]
-
▾ Berbice-Nederlands
bofu
[hoger; bovenkant]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
above
[oost (nautische term)]
datering: 1981 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Valls 1981: 'e lib above de market', he lives east of the market
bron: Valls 1981 (Valls 1981)
-
▾ Deens
boven-, bovenboven
[(scheepvaart) verlengingen van masten, stangen, zeilen e.d.]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bovendal, bovennet, bovenkrydsstængestagesejl, bovenbramsejl
etymologie: OOD: laant fra holl. boven, for oven, oven over (se beog oven, jf. binnen- samt eng. a-bove); bruges med undt. af bovendal kun i sømandssproget, hvor det findes i en stor mængde ord (kun enkelte anføres i det følgende), især til at betegne forlængelser af master ell. stænger og hertil knyttede sejl olgn. jf. VSO. Funch.MarO.II.16.
bron: Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Hammerich 1945 Arnesen (Fremmedordbog, OOD, Hammerich 45, Lundbeck, Arnesen)
-
▾ Indonesisch
bofen
[hoger, op, omhoog]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: nar bofen = naar boven gaan, de bergen in (voor ontspanning)
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javindo
bofen
[hoger]
-
▾ Negerhollands
boven, bovo, bobo, bu, bo
[op, bovenop]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: djdj 1926: abo, nabo, bono = op, bovenop (praep), old 1776: van boven = vanboven
etymologie: boven, bovo (old 1776), bo, bu (djdj 1926), bobo (Hesseling 1905, djdj 1926), bo (Roberston 1989)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 Oldendorp 1996 Robertson 1989 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926, Robertson 1989)
-
▾ Noors
boven-
[(maritiem) hoog, aan de top]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bovenbramseil, bovenvekt
etymologie: BO; nederl. 'ovenfor'; FuT: mnd. holl. boven, 'oben'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Ambons-Maleis
boven
[omhoog]
-
▾ bovenblind
[razeil aan de bovenblindsteng]
-
▾ Russisch
bomblind
†verouderd
[razeil aan de bovenblindsteng]
-
▾ Russisch
bomblind
†verouderd
[razeil aan de bovenblindsteng]
-
▾ bovenblindra
[ra van het bovenblind]
-
▾ Russisch
bomblindarej
†verouderd
[ra van het bovenblind]
-
▾ Russisch
bomblindarej
†verouderd
[ra van het bovenblind]
-
▾ bovenblindschoot
[schoot van het bovenblind]
-
▾ Russisch
bomblindaškot
†verouderd
[schoot van het bovenblind]
-
▾ Russisch
bomblindaškot
†verouderd
[schoot van het bovenblind]
-
▾ bovenblindtoppenant
[touw van de bovenblindranok naar de blindsteng waarmee het bovenblind bediend wordt]
-
▾ Russisch
bomblindatopenánt
†verouderd
[touw van de bovenblindranok naar de blindsteng waarmee het bovenblind bediend wordt]
-
▾ Russisch
bomblindatopenánt
†verouderd
[touw van de bovenblindranok naar de blindsteng waarmee het bovenblind bediend wordt]
-
▾ bovenblindtrijs
[touw om de bovenblindra omhoog te brengen]
-
▾ Russisch
bomblindatris
†verouderd
[touw om de bovenblindra omhoog te brengen]
-
▾ Russisch
bomblindatris
†verouderd
[touw om de bovenblindra omhoog te brengen]
-
▾ bovenblindval
[touw om het bovenblind te hijsen of te strijken]
-
▾ Russisch
bomblindafal
†verouderd
[touw om het bovenblind te hijsen of te strijken]
-
▾ Russisch
bomblindafal
†verouderd
[touw om het bovenblind te hijsen of te strijken]
-
▾ bovenbrambakstag
[stag van het derde verlengstuk op een mast]
-
▾ Russisch
bombrambákštag
†verouderd
[stag van het derde verlengstuk op een mast]
-
▾ Russisch
bombrambákštag
†verouderd
[stag van het derde verlengstuk op een mast]
-
▾ bovenbrambras
[touw om de bramra op de nok te steunen]
-
▾ Russisch
bombrambras
†verouderd
[touw om de bramra op de nok te steunen]
-
▾ Russisch
bombrambras
†verouderd
[touw om de bramra op de nok te steunen]
-
▾ bovenbrambuikgording
[touw om het onderlijk van het bovenbramzeil bij de ra te halen]
-
▾ Russisch
bombrambykgórden'
†verouderd
[touw om het onderlijk van het bovenbramzeil bij de ra te halen]
-
▾ Russisch
bombrambykgórden'
†verouderd
[touw om het onderlijk van het bovenbramzeil bij de ra te halen]
-
▾ bovenbramezelfshoofd
[bepaald blok op de mast van een schip]
-
▾ Russisch
bombramèzel’goft
[bepaald blok op de mast van een schip]
-
▾ Russisch
bombramèzel’goft
[bepaald blok op de mast van een schip]
-
▾ bovenbramgeitouw
[touw waarmee het bovenbramzeil bijeengehaald wordt]
-
▾ Russisch
bombramgítov
†verouderd
[touw waarmee het bovenbramzeil bijeengehaald wordt]
-
▾ Russisch
bombramgítov
†verouderd
[touw waarmee het bovenbramzeil bijeengehaald wordt]
-
▾ bovenbramgording
[touw waarmee de bovenbramzeilen tegen de ra opgehaald worden]
-
▾ Russisch
bombramgórden
†verouderd
[touw waarmee de bovenbramzeilen tegen de ra opgehaald worden]
-
▾ Russisch
bombramgórden
†verouderd
[touw waarmee de bovenbramzeilen tegen de ra opgehaald worden]
-
▾ bovenbramlijzeil
[bonnet van het bovenbramzeil]
-
▾ Russisch
bombramlísel'
†verouderd
[bonnet van het bovenbramzeil]
-
▾ Russisch
bombramlísel'
†verouderd
[bonnet van het bovenbramzeil]
-
▾ bovenbramlijzeilschoot
[schoot van de bonnet van het bovenbramzeil]
-
▾ Russisch
bombramlísel'škot
†verouderd
[schoot van de bonnet van het bovenbramzeil]
-
▾ Russisch
bombramlísel'škot
†verouderd
[schoot van de bonnet van het bovenbramzeil]
-
▾ bovenbramlijzeilval
[touw waarmee de bonnet van het bovenbramlijzeil gehesen of gestreken wordt]
-
▾ Russisch
bombramlísel'fal
†verouderd
[touw waarmee de bonnet van het bovenbramlijzeil gehesen of gestreken wordt]
-
▾ Russisch
bombramlísel'fal
†verouderd
[touw waarmee de bonnet van het bovenbramlijzeil gehesen of gestreken wordt]
-
▾ bovenbrampardoen
[achterwaarts tuitouw van de bovenbramsteng]
-
▾ Russisch
bombramfordún
†verouderd
[achterwaarts tuitouw van de bovenbramsteng]
-
▾ Russisch
bombramfordún
†verouderd
[achterwaarts tuitouw van de bovenbramsteng]
-
▾ bovenbramra
[ra die aan de bovenbramsteng gehesen wordt]
-
▾ Litouws
bombramrėja
[de vijfde ra vanaf het bovendek die aan een bramra is vastgemaakt]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
etymologie: ol. bom- + bram- + ra - rėja (laivo stiebo skersinis)
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Pools
bombrambreja
[ra die boven aan een bramra is vastgemaakt]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
bombramrej
[ra die aan de bovenbramsteng gehesen wordt]
-
▾ Litouws
bombramrėja
[de vijfde ra vanaf het bovendek die aan een bramra is vastgemaakt]
<via Russisch>
-
▾ bovenbramschoot
[touw waarmee het bovenbramzeil bediend wordt]
-
▾ Russisch
bombramškot
†verouderd
[touw waarmee het bovenbramzeil bediend wordt]
-
▾ Russisch
bombramškot
†verouderd
[touw waarmee het bovenbramzeil bediend wordt]
-
▾ bovenbramstag
[touw dat het achterovervallen van de bovenbramsteng belet]
-
▾ Russisch
bombramštag
†verouderd
[touw dat het achterovervallen van de bovenbramsteng belet]
-
▾ Russisch
bombramštag
†verouderd
[touw dat het achterovervallen van de bovenbramsteng belet]
-
▾ bovenbramstagzeil
[trapeziumvormig zeil aan de bovenbramstag]
-
▾ Russisch
bombramstáksel'
†verouderd
[trapeziumvormig zeil aan de bovenbramstag]
-
▾ Russisch
bombramstáksel'
†verouderd
[trapeziumvormig zeil aan de bovenbramstag]
-
▾ bovenbramsteng
[derde verlengstuk van een mast]
-
▾ Russisch
bombramstén'ga
†verouderd
[derde verlengstuk van een mast]
-
▾ Russisch
bombramstén'ga
†verouderd
[derde verlengstuk van een mast]
-
▾ bovenbramtakelage
[tuigage van het bovenbramzeil]
-
▾ Russisch
bombramtakeláž
†verouderd
[tuigage van het bovenbramzeil]
-
▾ Russisch
bombramtakeláž
†verouderd
[tuigage van het bovenbramzeil]
-
▾ bovenbramtoppenant
[touw van de bovenbramranok naar de bovenbramsteng waarmee de bovenbramra bediend wordt]
-
▾ Russisch
bombramtopenánt
†verouderd
[touw van de bovenbramranok naar de bovenbramsteng waarmee de bovenbramra bediend wordt]
-
▾ Russisch
bombramtopenánt
†verouderd
[touw van de bovenbramranok naar de bovenbramsteng waarmee de bovenbramra bediend wordt]
-
▾ bovenbramval
[touw waarmee het bovenbramzeil gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Russisch
bombramfal
†verouderd
[touw waarmee het bovenbramzeil gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Russisch
bombramfal
†verouderd
[touw waarmee het bovenbramzeil gehesen en gestreken wordt]
-
▾ bovenbramwant
[touwwerk van het bovenbramzeil]
-
▾ Russisch
bombramvánty
†verouderd
[touwwerk van het bovenbramzeil]
-
▾ Russisch
bombramvánty
†verouderd
[touwwerk van het bovenbramzeil]
-
▾ bovenbramzeil
[zeil boven de bramsteng]
-
▾ Deens
bovenbramsejl
[zeil boven de bramsteng]
status: ontlening onzeker
bron: (Alnæs, Hammerich 45)
-
▾ Litouws
bombramselis
[zeil boven de bramsteng]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
etymologie: bom- + ol. bramzeil
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Noors
bovenbramseil
[zeil boven de bramsteng]
-
▾ Russisch
bombramsel'
[zeil boven de bramsteng]
-
▾ Deens
bovenbramsejl
[zeil boven de bramsteng]
-
▾ bovendien
[daarenboven]
-
▾ Duits
bovendien
(dialect)
[daarenboven, bovenop]
status: ontlening onzeker
etymologie: Es wird besonders von den Zugaben der Kaufleute gesagt: ik hebb noch wat bovendien kregen.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Fries
boppedien
[daarenboven]
-
▾ Duits
bovendien
(dialect)
[daarenboven, bovenop]
-
▾ bovenkant
[bovenste deel]
-
▾ Berbice-Nederlands
bovsikandi
[bovenste deel; stroomopwaarts]
-
▾ Berbice-Nederlands
bovsikandi
[bovenste deel; stroomopwaarts]
-
▾ bovenkluiver
[buitenkluiver, buitenste stagzeil op koopvaardijschepen]
-
▾ Russisch
bomklíver
†verouderd
[buitenkluiver, buitenste stagzeil op koopvaardijschepen]
-
▾ Russisch
bomklíver
†verouderd
[buitenkluiver, buitenste stagzeil op koopvaardijschepen]
-
▾ bovenkluiverleider
[buitenkluiverleider, jagerleider]
-
▾ Russisch
bomklíverleer
†verouderd
[buitenkluiverleider, jagerleider]
-
▾ Russisch
bomklíverleer
†verouderd
[buitenkluiverleider, jagerleider]
-
▾ bovenkluiverneerhaler
[touw om het voorlijk van de bovenkluiver strak te zetten]
-
▾ Russisch
bomklívernirál
†verouderd
[touw om het voorlijk van de bovenkluiver strak te zetten]
-
▾ Russisch
bomklívernirál
†verouderd
[touw om het voorlijk van de bovenkluiver strak te zetten]
-
▾ bovenkluiverschoot
[touw waarmee de bovenkluiver bediend wordt]
-
▾ Russisch
bomklíverškot
†verouderd
[touw waarmee de bovenkluiver bediend wordt]
-
▾ Russisch
bomklíverškot
†verouderd
[touw waarmee de bovenkluiver bediend wordt]
-
▾ bovenkluiverval
[touw waarmee de bovenkluiver gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Russisch
bovenklíverfal
†verouderd
[touw waarmee de bovenkluiver gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Russisch
bovenklíverfal
†verouderd
[touw waarmee de bovenkluiver gehesen en gestreken wordt]
-
▾ bovenkruisstengstagzeil
[het bovenste van de achterstagzeilen, voorheen langs een leider, die van de hommer van grietjessteng naar de grootbramzaling voer, gehesen]
-
▾ Deens
bovenkrydsstængestagseil
[het bovenste van de achterstagzeilen, voorheen langs een leider, die van de hommer van grietjessteng naar de grootbramzaling voer, gehesen]
-
▾ Deens
bovenkrydsstængestagseil
[het bovenste van de achterstagzeilen, voorheen langs een leider, die van de hommer van grietjessteng naar de grootbramzaling voer, gehesen]
-
▾ bovenlander
[bewoner van een hoger gelegen gebied]
-
▾ Caraïbisch-Engels
boviander, boveyander
[iemand van wie een van de ouders, meestal de moeder, indiaan is en de ander een zwarte of soms Europeaan]
status: ontlening onzeker
bron: Allsopp 2003 (Allsopp, Richard (2003), Dictionary of Caribbean English usage, Jamaica.)
-
▾ Caraïbisch-Engels
boviander, boveyander
[iemand van wie een van de ouders, meestal de moeder, indiaan is en de ander een zwarte of soms Europeaan]
-
▾ bovenleer
[betere, fijnere leer voor bovenzijde schoenen]
-
▾ Papiaments
bofule
[betere, fijnere leer voor bovenzijde schoenen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bofule
[betere, fijnere leer voor bovenzijde schoenen]
-
▾ bovenlijzeil
[zeil aan de marszeilra’s dat buiten de marszeilen uitstaat]
-
▾ Russisch
bomlísel'
†verouderd
[zeil aan de marszeilra’s dat buiten de marszeilen uitstaat]
-
▾ Russisch
bomlísel'
†verouderd
[zeil aan de marszeilra’s dat buiten de marszeilen uitstaat]
-
▾ bovenop
[aan de bovenkant]
-
▾ Berbice-Nederlands
bofnop
[(aan de) bovenkant]
-
▾ Negerhollands
boven op
[aan de bovenkant; hierop]
-
▾ Berbice-Nederlands
bofnop
[(aan de) bovenkant]
-
▾ bovenra
[een van de hoger aan de mast bevestigde ra's]
-
▾ Russisch
bomrej
[een van de hoger aan de mast bevestigde ra's]
-
▾ Russisch
bomrej
[een van de hoger aan de mast bevestigde ra's]
-
▾ bovenuitlegger
[bovenste uitlegger of lange balk aan voorschip]
-
▾ Russisch
bomutlégar'
†verouderd
[bovenste uitlegger of lange balk aan voorschip]
-
▾ Russisch
bomutlégar'
†verouderd
[bovenste uitlegger of lange balk aan voorschip]
-
▾ bovenzaling
[bovenste steunbalkjes van de mast]
-
▾ Russisch
bomsáling
†verouderd
[bovenste steunbalkjes van de mast]
-
▾ Russisch
bomsáling
†verouderd
[bovenste steunbalkjes van de mast]
-
▾ bowl
[drank uit wijn, rum en vruchten]
-
▾ Menadonees
bol
[alcoholhoudende drank met vruchten]
-
▾ Menadonees
bol
[alcoholhoudende drank met vruchten]
-
▾ bowling
[bepaalde vorm van kegelen]
-
▾ Indonesisch
boling
[bepaalde vorm van kegelen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: peboling = iemand die bowling speelt
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Indonesisch
boling
[bepaalde vorm van kegelen]
-
▾ box
[afgescheiden ruimte; rechthoekige houten speelkooi voor peuters]
-
▾ Indonesisch
boks
[rechthoekige houten speelkooi voor peuters; hokje, telefooncel]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bok
[opbergbox; kinderbox]
-
▾ Saramakkaans
bokúsu
[afgescheiden ruimte]
-
▾ Sranantongo
boks
[rechthoekige houten speelkooi voor peuters]
-
▾ Indonesisch
boks
[rechthoekige houten speelkooi voor peuters; hokje, telefooncel]
-
▾ box
[luidspreker]
-
▾ Sranantongo
boks
[luidspreker]
-
▾ Sranantongo
boks
[luidspreker]
-
▾ boycot
[uitsluiting van maatschappelijk verkeer]
-
▾ Indonesisch
boikot
[uitsluiting van maatschappelijk verkeer]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: memboikot = boycotten
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
baékot, békot
[uitsluiten van maatschappelijk verkeer, dood verklaren]
-
▾ Makassaars
baekố
(dialect)
[uitsluiting van maatschappelijk verkeer]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: nabaekôká = hij boycot mij
etymologie: dialect van Makassar
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Indonesisch
boikot
[uitsluiting van maatschappelijk verkeer]
-
▾ braadspil
[ankerlier op schepen]
-
▾ Bulgaars
bradšpil
[ankerlier op schepen]
-
▾ Deens
bradspil
[ankerlier op schepen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Jessen: Nederlands, OOD: fra nt. bratspil, holl. braadspil, omdannet (efter spil, vinde) af braadspit, stegespid, jf. Bradspid 2, SAOB: fra mnt. bratespit
bron: SAOB 1898 (Jessen, OOD, SAOB, Arnesen)
-
▾ Duits
Bratspill
[ankerlier op schepen]
-
▾ Fins
proospeli
[ankerlier op schepen]
<via Zweeds>
-
▾ Litouws
brašpilis
[ankerlier op schepen]
-
▾ Noors
bradspil
[ankerlier op schepen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT; von nd. brâtspil, holl. braadspil, eine nach nd. holl. spil 'winde' umgebilete form für ält. und dial/ holl. braadspit, eigentlich 'bratspiess'.
bron: Falk 1910-1911 Arnesen (FuT, Arnesen)
-
▾ Oekraïens
drášpil'
[ankerlier op schepen]
<via Russisch>
-
▾ Pools
braszpil
[ankerlier op schepen]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.Bratspill "wciągarka na statku"
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
drášpil', ook: drášpel', brášpil
(dialect)
[ankerlier op schepen]
status: ontlening onzeker ; verbastering
etymologie: Aus brášpil' von ndl. braadspil, dass., mit d- von dráit' (s.d.), vgl. Meulen 45, Zelenin RFV. 63,406. VdMeulen:Braadspil. Spil op binnenvaartuigeii, koopvaarders en enkele oorlogsschepen gebruikelijk, dat niet om eene staande, maar om eene liggende as draait. T. W. en WINSCII. hebben braad spit: braetspit, een wercktuigh te scheep d aer men mede wint. Deze werden mede in de boots gebracht, als men liet anker winden zal. W. blz. 486, vgl. 259. Braadspit, een werktuig voor op boeiers en ander vaartuig om iets meede in te palmen, hebbende sijnen naam bij gelijkenis van een spit, daar men iets teegen het vuur aanbraad, omdat sij beide omgedraaid werden. WINSCH. Volgens het Ned. Wdb. is braadspil een jongere vervorming van het oudere braadspit. Russ. brúspil guindeau, vindas; evenals het Holl. braadspil, doet ook de Russ. brášpil voornamelijk dienst bij het ankerlichten. 1). geeft de afgeleide adj. bráknlmjj en braknlevgj; .. schrijft het woord ook: brátqnl. In het Zeereglement van PETER DEN GROOTE staat op blz. 902 de oude vorm braUpit. Merkwaardig is de door V. meegedeelde verbastering van Russ. bráepil tot dráepil, ik houd het er zeker voor, dat dit geschied is onder invloed van het Russ. ww. druif uit Holl. draaien (z. de op Draaien gegeven verklaring van Russ. drdit).
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer,VdMeulen 1909)
-
▾ Zweeds
bråspel
[ankerlier op schepen]
datering: 1640 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: SAOB; liksom d. bradspil, ä. d. bratspil, af nt. brtspill, holl. braadspil, ombildningar af mnt. brtspit resp. holl. braadspit, stekspett, till braten resp. bruden, steka, Törnqvist: aus nd. bratspil oder ndl. braadspil. Das erste Glied ist dunkel, das nd. und ndl. Wort kann vielll. eine Umbildung sein von dem Wort braadspit, Bratspiess
bron: SAOB 1898 (SAOB; SEO, Törnqvist)
-
▾ Bulgaars
bradšpil
[ankerlier op schepen]
-
▾ braadspit
[staaf om vlees aan te braden]
-
▾ Deens
bradspid
[staaf om vlees aan te braden]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra mnt. bratespit
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Deens
bradspid
[staaf om vlees aan te braden]
-
▾ braadvlees
[stuk gebraden vlees]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
braaivleis
[picknick, barbecue]
<via Afrikaans>
datering: 1931 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: braai n. and v. trans. and intr.
etymologie: Afrikaans, lit. `grilled meat', f. braai to grill + vleis meat, flesh.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
braaivleis
[picknick, barbecue]
<via Afrikaans>
-
▾ braaf
[eerzaam; gehoorzaam]
-
▾ Fries
braaf
[eerzaam; gehoorzaam]
-
▾ Negerhollands
braav
[gehoorzaam]
-
▾ Zweeds
bra
[goed; flink; eerzaam; gehoorzaam]
datering: 1636 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1636; bättre, bäst: före 1520; äldre sv. braf; av lågty. brav 'duktig; präktig; hederlig'; av ita. bravo; jfr bravo; fornsv. bätre, bäzter, besl. med båta
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Fries
braaf
[eerzaam; gehoorzaam]
-
▾ braak
[houten toestel voor de vlasbraak]
-
▾ Engels
brake
[houten toestel voor de vlasbraak; kneedmachine; houten molen; zware eg; gereedschap om te ontschorsen]
datering: 1440 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brakesman, break(s)man, a man who operates a baker's kneading-machine; brake- (or break-) staff
etymologie: Identical with MLG. brake, or ODu. braeke, mod.Du. braak a flax-brake (whence F. braquer to brake flax), f. Du. breken to break. The resemblance of the n. to the cognate Eng. verb apparently gave rise to the extension of sense by which brake became a generic name of implements used for breaking or crushing. The form brakene in Promp. Parv. may possibly represent the pl. of the MLG. or Du. word.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE brake 3)
-
▾ Engels
brake
[houten toestel voor de vlasbraak; kneedmachine; houten molen; zware eg; gereedschap om te ontschorsen]
-
▾ braak
[onbebouwd]
-
▾ Noors
brakk
[onbebouwde akker; onbebouwd]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, ty; FuT: mnd. brâke, f. 'neugepflugtes land''grasland, das umgepflugt, aber nicht besät wird. ligge brâk, eigentlich 'als brachland liegen'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
braak
[onbebouwd]
datering: 1937 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., fr. Du.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Noors
brakk
[onbebouwde akker; onbebouwd]
-
▾ braam
[oneffenheid aan mes; ruige, oneffen rand]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1799-1811;
thema: plantenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bræmme
†verouderd
[kant, rand (vaak van kleding)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. brem(e), rand, kant,
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Noors
brem
[rand van hoed]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: mnd. brem(e), 'kante, rand'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
bram
[ruige, oneffen rand]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Zweeds
bräm
[zoom; kraag, rand; garneersel]
datering: 1538 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: hermelinsbräm, mantelbräm, pälsbräm, skumbräm, tallriksbräm, brämflik, brämfällning
etymologie: sedan 1538; av lågty. breme med samma bet.; germ. ord, trol. besl. med bard1
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bræmme
†verouderd
[kant, rand (vaak van kleding)]
-
▾ braambes
[bes van de braamstruik]
-
▾ Deens
framboise
[framboos, frambooskleurig]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: fr., af omdiskuteret opr., måske af holl. braambezie.
bron: Hårbøl 2004 (Fremmed2)
-
▾ Engels
framboise
[(verouderd) framboos; frambozenrood]
<via Frans>
datering: 1551 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. F. framboise (from 12th c.), usually regarded as a corruption of Du. braambezie = Ger. brombeere blackberry, lit. bramble-berry: see bramble, broom, berry. But some French scholars doubt this.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Esperanto
frambo
[framboos]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: frambujo ‘frambozenstruik’
etymologie: geleend via Fr framboise. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 Vilborg 1989-2001 (Cherp, Vil 2)
-
▾ Frans
framboise
[framboos]
datering: 1160 (1151-1200)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR: frambaise xii; frq. *brambasia `braam', avec changement d'initiale d'apr. fraise
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse, Rey)
-
▾ Deens
framboise
[framboos, frambooskleurig]
<via Frans>
-
▾ braambos
[braamstruik]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
braambos
[braamstruik]
<via Afrikaans>
datering: 1913 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., earlier S. Afr. Du. braambosch, transf. use of Du. braambos(ch)
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
braambos
[braamstruik]
<via Afrikaans>
-
▾ Brabander
[inwoner van Brabant]
-
▾ Brabant
[provincie van Nederland, voormalige provincie van België]
-
▾ Baskisch
brabante
[door os getrokken ploeg met twee ploegijzers]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: Lh noemt barabanta voor het Souletijns. Brabante is ook geattesteerd in de uitgestorven zuidelijke variëtiet van Artzibar (Ar 3).
bron: Lhande 1926 (Lh, Ar 3)
-
▾ Bretons
brabañsal
[opscheppen]
<via Frans>
datering: 1867 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: brabanczon 'bragging' Cf. ModB. brabañsal 'to brag'. Fr. brabançon 'Brabantine'. The semantic evolution 'mercenary>braggart'.
bron: Piette 1973 (FLMB)
-
▾ Duits
Brabançonne
[Belgisch volkslied]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: fr.; nach der belgischen Provinz Brabant; die; -.
bron: Duden Fremd 1990 (Duden Fremd)
-
▾ Frans
brabant
[trekkerploeg]
datering: 1835 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: PR 1993: charrue de Brabant 1800; de Brabant, n. d'une province belge; PR 1990: pour charrue de Brabant, 1812.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Valkhoff, Larousse)
-
▾ Frans
brabançon
[uit Brabant]
datering: 1201-1300 (1201-1250)
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: PR: lat. médiév. brabantio, de Bra(c)bantia `le Brabant'.FEW: zie etymologie onder de vorm 'brabant' i.v.m. relatie tot textielindustrie .
bron: Robert 1993 Wartburg 1928 (PRobert, FEW)
-
▾ Frans
brabantes
[weefsel van vlas, vervaardigd in Brabant]
status: ontlening onzeker
etymologie: FEW: Der name der flämischen provinz Brabant ist in verschiedenen zusammenhängen substantiviert worden, so brabant als name eines modernen pfluges, der von dort ausgegangen ist. Brabantes ist durch die in Brabant besonders blühende weberei bedingt. Der name ist schon im 15.jh. in pg. barbante, sodann in sp. brabante, bramante 'cordel' belegt. Das nfr. wort ist aus dem sp. zurück- entlehnt. Der name der hanfarbeiter ist fr. brabançon 'aus Brabant stammend' (zie apart lemma met de vorm 'brabançon').; CITAAT: double brabant, à deux socs et deux versoirs
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Litouws
brabansonai
[paardenras]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: pranc. Brabancon - brabantietis; pagal Olandijos dabartinį Brabanto (Brabant) provincijos pavadinimą
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Portugees
barbante
[dun touwtje]
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do top. Brabante, por metátese.
bron: Cunha 1986 (Da Cunha)
-
▾ Spaans
bramante
[vliegertouw, paktouw]
datering: 1500 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: De Brabante, provincia de los Países Bajos, renombrada por sus manufacturas de cáñamo.
bron: Corominas 1983 (Corominas)
-
▾ Tsjechisch
brabantka
[kippenras]
-
▾ Baskisch
brabante
[door os getrokken ploeg met twee ploegijzers]
<via Frans>
-
▾ Brabantia
[merknaam van huishoudelijke artikelen]
-
▾ Fins
Brabantia
[merknaam van huishoudelijke artikelen]
-
▾ Fins
Brabantia
[merknaam van huishoudelijke artikelen]
-
▾ Brabants
[behorend tot Brabant]
-
▾ Lets
brabantietis
[paardenras]
status: ontlening onzeker
etymologie: pēc Beļģijas provinces Brabantes nosaukuma
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Pools
brabancki
[Brabantse kant]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
barabanskij
[behorend tot Brabant]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: Kommt vom Ländernamen Brabant mit Veränderung nach barabán, s. Braun Germanica-Sievers 682.
bron: Vasmer 1953-1958 (Vasmer)
-
▾ Lets
brabantietis
[paardenras]
-
▾ brabbelen
[krom spreken]
-
▾ Duits
brabbeln
(dialect)
[krom spreken]
datering: 1351-1400
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Schallnachahmend, wohl aus dem Niederdeutschen im 14. Jh. übernommen.
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Engels
brabble
†verouderd
[redetwisten]
datering: 1500 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: Derivation obscure: usually identified with Du. brabbelen to confuse, stammer, jabber (cf. brabbling vbl. n. 2), but it is doubtful whether the history of the senses in Eng. supports this. Cf. brawl, babble. Skinner conjectured a corruption of med.L. parabolare, to harangue, discourse (? a forensic or university term), cf. Welsh parablu to speak. Du Cange has ‘tota die parabolare per scripturas,’ which agrees with sense 1. With ‘womanish brabble’ cf. the proverb ‘ubi mulieres ibi parabolæ.’
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Frans
brubeille
(dialect)
[dwaasheid]
datering: 1196 (1151-1200)
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: mnl. brubelen betekent pruttelen, sproeien; in modern nl. brabbelen. Het is een oorspr. klanknabootsende vorming, die kennlijk bij ontlening van vocaal gewisseld is.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Duits
brabbeln
(dialect)
[krom spreken]
-
▾ braden
[gaar maken op vuur]
-
▾ Berbice-Nederlands
brai
[gaar maken op vuur]
-
▾ Deens
brade
(dialect)
[gaar maken op vuur]
-
▾ Frans
brader
[(verouderd) vlees braden, gebraad vlees verkopen; op een markt of braderie verkopen (tegen een willekeurige prijs); verkwisten]
datering: 1866 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bradage, braderie, bradeur,euse
etymologie: GR: « griller des viandes », puis « détruire par le feu », d'où « gaspiller », Flandres, v. 1440; cf. les fig. de griller; mot wallon et picard, du néerl. braden, cf. all. braten « rôtir ».PR: néerl. braden, all. braten `rôtir'.FEW: Zum verbum braden hat das mndl. die subst. brader 'inhaber einer garküche' und braderie 'garküche' geschaffen. Beide sind vorübergehend vom flandr. entlehnt worden. Etc.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW)
-
▾ Negerhollands
braen
[gaar maken op vuur; gebraden]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Robertson 1989 (Hesseling 1905, Robertson 1989)
-
▾ Petjoh
brajen
[gaar maken op vuur, frituren, bakken]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: gebrajen = gebraden, gefrituurd, gebakken
bron: Loen 1994 (Loen)
-
▾ Skepi-Nederlands
brai
[gaar maken op vuur]
-
▾ Sranantongo
brai
[gaar maken op vuur]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
braai
[gaar maken op vuur]
<via Afrikaans>
datering: 1891 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., fr. Du. braden to roast, grill.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Berbice-Nederlands
brai
[gaar maken op vuur]
-
▾ braderij
[(verouderd) gaarkeuken, eetkeuken]
-
▾ Frans
braderie
(dialect)
[(verouderd) winkel of plaats waar men gebraden vlees kan kopen; markt]
datering: 1448 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bradage, braderie, bradeur,euse
etymologie: GR: « griller des viandes », puis « détruire par le feu », d'où « gaspiller », Flandres, v. 1440; cf. les fig. de griller; mot wallon et picard, du néerl. braden, cf. all. braten « rôtir ».PR: néerl. braden, all. braten `rôtir'.FEW: Zum verbum braden hat das mndl. die subst. brader 'inhaber einer garküche' und braderie 'garküche' geschaffen. Beide sind vorübergehend vom flandr. entlehnt worden. Etc.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse, FEW)
-
▾ Frans
braderie
(dialect)
[(verouderd) winkel of plaats waar men gebraden vlees kan kopen; markt]
-
▾ brageren
[pronken]
-
▾ Duits
brageren, braggeern, brageeren, bragweeren
(dialect)
[(vroeger vaak over dronken mensen gezegd) tekeergaan, lopen te schreeuwen, opzien baren ]
-
▾ Negerhollands
pracheer
[pochen]
-
▾ Duits
brageren, braggeern, brageeren, bragweeren
(dialect)
[(vroeger vaak over dronken mensen gezegd) tekeergaan, lopen te schreeuwen, opzien baren ]
-
▾ brak
[zilt]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1477;
thema: zintuiglijkheden
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
brak
[mengsel van vers en zout water]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brakvand
etymologie: PNOE: fra nedertysk brack el. nederlandsk brak 'saltholdig' ¯ fællesgermansk *braga- ¯ indoeuropæisk *bhrogo- 'skærende, salt', Kluge: Zunächst als Wörter des norddeutschen Handels bezeugt: Lautvarianten zu Wrack und wracken. Kuepper: Fußt auf niederd »brack = minderwertig, schlecht« (gehört zu »brecken = brechen«). Kaufmannsspr. seit dem 14. Jh. Goedel: Brackwasser ist Süßwasser mit Salzwasser gemischt, also zum Trinken unbrauchbar. Dann übertragen auf andere unbrauchbare Dinge, verdorbene Waren, nicht vorschriftsmäßigen Lieferungen oder nicht verwendbare Teile einer solchen; bracken heisst dergleichen Gegenstände als brack bezeichnen, condemnieren, ausmustern, verwerfen. Die Bedeutung ist ursprünglich "durch Salzwasser verdorben", dann überhaupt verdorben. Und zwar hat der Gedanke an bei einem hereinbrechenden Unglück hereinbrechendes Meerwasser den Ausschlag bei der Bennenung gegeben. Das Wort kommt also von brechen. Bartz: Entlehnung aus dem Niederländischen in verschiedenen Formen: adjektivisch "brack Wasser", hochdt. seit dem 17. Jahrh. belegt von brak water sowie als Kompositum Brackwasser über niederdt Brac( c)water aus brakwater, zu mittelniederländ brac, -dt. brack "salzig, brackig" Herkunft umstrittet. Schirmer: Nederlands, in de betekenis van "slecht", "slechte haringen". Misschien via Nederduits: zie ook brakwater
bron: Bartz 2007 Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Goedel 1902 (PNOE, OOD, Goedel, Kluge, Kuepper, Bartz)
-
▾ Duits
brack; Brack
[zilt; slecht; troebel; uitschot]
datering: 1351-1400
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Brackwasser
etymologie: Kluge: Zunächst als Wörter des norddeutschen Handels bezeugt: Lautvarianten zu Wrack und wracken. Kuepper: Fußt auf niederd »brack = minderwertig, schlecht« (gehört zu »brecken = brechen«). Kaufmannsspr. seit dem 14. Jh. Goedel: Brackwasser ist Süßwasser mit Salzwasser gemischt, also zum Trinken unbrauchbar. Dann übertragen auf andere unbrauchbare Dinge, verdorbene Waren, nicht vorschriftsmäßigen Lieferungen oder nicht verwendbare Teile einer solchen; bracken heisst dergleichen Gegenstände als brack bezeichnen, condemnieren, ausmustern, verwerfen. Die Bedeutung ist ursprünglich "durch Salzwasser verdorben", dann überhaupt verdorben. Und zwar hat der Gedanke an bei einem hereinbrechenden Unglück hereinbrechendes Meerwasser den Ausschlag bei der Bennenung gegeben. Das Wort kommt also von brechen. Bartz: Entlehnung aus dem Niederländischen in verschiedenen Formen: adjektivisch "brack Wasser", hochdt. seit dem 17. Jahrh. belegt von brak water sowie als Kompositum Brackwasser über niederdt Brac( c)water aus brakwater, zu mittelniederländ brac, -dt. brack "salzig, brackig" Herkunft umstrittet. Schirmer: Nederlands, in de betekenis van "slecht", "slechte haringen"
bron: Bartz 2007 Goedel 1902 (Goedel, Kluge, Kuepper, Bartz)
-
▾ Engels
brack
[zout, zilt]
datering: 1513 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: prob. (as a nautical word) a. Du. brak brackish (whence Ger. brackwasser brackish water); identified by Franck with MDu. brak worthless.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE brackish)
-
▾ Noors
brakk
[zilt]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty brack, nederl brak; FuT: von mnd. brack, 'salzig' (holl. brak)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
brak
[zilt]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Ewijk: p.21 : Tera brak - brak land
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Schots
brack, brak
†verouderd
[zilt, zout]
datering: 1501-1550 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: z.n. 'pekelwater' e19
etymologie: prob Du brak
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Sranantongo
brak
[troebel]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brak
[zilt; alkalisch; brakheid, brakke grond]
<via Afrikaans>
datering: 1793 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brakbush, name of various salt-loving plants, esp. species of Atriplex, Salicornia and Salsola.
etymologie: Afrikaans, = brackish.
bron: OED2 1989 Silva 1996 (OED2, DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brak
[zilt; ziltheid, brakke grond]
datering: 1796 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. and later Afk. brak alkaline.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Deens
brak
[mengsel van vers en zout water]
-
▾ brak
[hondensoort]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brak
[bastaardhond]
<via Afrikaans>
datering: 1951 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Afk., fr. Du. brak setter.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brak
[bastaardhond]
<via Afrikaans>
-
▾ braken
[vlas breken]
-
▾ Deens
brage
†verouderd
[vlas breken]
-
▾ Noors
bråke
[vlas breken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: bO: fra lty; FuT: von mnd. brâke (holl. braake)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bråka
[vlas breken]
datering: 1581 (1551-1600)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1581; av lågty. braken med samma bet.; samma ord som 1bråka1
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
brage
†verouderd
[vlas breken]
-
▾ braken
[overgeven]
-
▾ Negerhollands
brak
[overgeven]
-
▾ Saramakkaans
baláki
[overgeven]
-
▾ Sranantongo
brâk
[overgeven; verraden]
-
▾ Negerhollands
brak
[overgeven]
-
▾ braken
[nachtbraken, brassen en slempen]
-
▾ Noors
bråke
[lawaai maken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: bO: fra lty; FuT: von mnd. brâke (holl. braake)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bråka
[drukte maken, herrie schoppen]
datering: 1754 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1754; trol. till lågty. braken 'bullra'; besl. med braka; urspr. ljudhärmande
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Noors
bråke
[lawaai maken]
-
▾ braken
[omploegen maar niet inzaaien]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
braak
[omploegen maar niet inzaaien]
<via Afrikaans>
datering: 1937 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., fr. Du. braken
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
braak
[omploegen maar niet inzaaien]
<via Afrikaans>
-
▾ brakwater
[vermenging van zoet (rivier-) en zout (zee)water]
-
▾ Deens
brakvand
[vermenging van zoet (rivier-) en zout (zee)water]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Törnqvist"aus nd. brackwater (zum Adj. brack, salzartig; vgl. ndl. brak, ds.?. 0 Ndl. brakwater, engl, brakisch water. - Viell. ene Ablautform zu mnd. brok, bruk, Brauch (vgl. ahd. bruoh, Morast, ags, broc, ds., engl. brook, Bach). OOD: efter nt. brackwater, Bartz: Entlehnung aus dem Niederländischen in verschiedenen Formen: adjektivisch "brack Wasser", hochdt. seit dem 17. Jahrh. belegt von brak water sowie als Kompositum Brackwasser über niederdt Brac( c)water aus brakwater, zu mittelniederländ brac, -dt. brack "salzig, brackig" Herkunft umstrittet., Bluhme: Nederlands
bron: Bartz 2007 Bluhme 2005 Dahlerup 1919-1956 Törnqvist 1977 (Törnqvist, OOD, Bartz, Bluhme)
-
▾ Duits
Brackwasser
[vermenging van zoet (rivier-) en zout (zee)water]
<via Nederduits>
status: ontlening onzeker
etymologie: Bartz: Entlehnung aus dem Niederländischen in verschiedenen Formen: adjektivisch "brack Wasser", hochdt. seit dem 17. Jahrh. belegt von brak water sowie als Kompositum Brackwasser über niederdt Brac( c)water aus brakwater, zu mittelniederländ brac, -dt. brack "salzig, brackig" Herkunft umstrittet., Bluhme: Nederlands
bron: Bartz 2007 Bluhme 2005 (Bartz, Bluhme)
-
▾ Negerhollands
brakwater
[vermenging van zoet (rivier-) en zout (zee)water]
-
▾ Zweeds
brackvatten
[vermenging van zoet (rivier-) en zout (zee)water]
datering: 1725 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1725; av lågty. brackwater med samma bet., till brak 'salthaltig' och water 'vatten'; jfr bräckt
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
brakvand
[vermenging van zoet (rivier-) en zout (zee)water]
-
▾ brambakstag
[touw dat het naar voren hellen van de bramsteng belet]
-
▾ Russisch
brambákštag
†verouderd
[touw dat het naar voren hellen van de bramsteng belet]
-
▾ Russisch
brambákštag
†verouderd
[touw dat het naar voren hellen van de bramsteng belet]
-
▾ bramboelijn
[boelijn van een bramzeil om de windvang te vermeerderen]
-
▾ Russisch
brambúlin'
†verouderd
[boelijn van een bramzeil om de windvang te vermeerderen]
-
▾ Zweeds
brambolin
[boelijn van een bramzeil om de windvang te vermeerderen]
status: ontlening onzeker
etymologie: wel bij SAOB maar zonder etymologie
bron: SAOB 1898 (Moberg p. 16, SAOB)
-
▾ Russisch
brambúlin'
†verouderd
[boelijn van een bramzeil om de windvang te vermeerderen]
-
▾ brambras
[touw om de bramra op de nok te steunen en deze een zekere hoek met de kiel te doen aannemen]
-
▾ Russisch
brambras
†verouderd
[touw om de bramra op de nok te steunen en deze een zekere hoek met de kiel te doen aannemen]
-
▾ Russisch
brambras
†verouderd
[touw om de bramra op de nok te steunen en deze een zekere hoek met de kiel te doen aannemen]
-
▾ brambuikgording
[touw om het onderlijk van het bramzeil bij de ra te halen]
-
▾ Russisch
brambykgórden'
†verouderd
[touw om het onderlijk van het bramzeil bij de ra te halen]
-
▾ Russisch
brambykgórden'
†verouderd
[touw om het onderlijk van het bramzeil bij de ra te halen]
-
▾ bramdraaireep
[touw waaraan de bramra wordt gehesen]
-
▾ Russisch
bramdrájrep
†verouderd
[touw waaraan de bramra wordt gehesen]
-
▾ Russisch
bramdrájrep
†verouderd
[touw waaraan de bramra wordt gehesen]
-
▾ bramezelshoofd
[beugel boven aan de marssteng, waardoor de bramsteng gesteund wordt]
-
▾ Russisch
bramèzel'góft
†verouderd
[beugel boven aan de marssteng, waardoor de bramsteng gesteund wordt]
-
▾ Russisch
bramèzel'góft
†verouderd
[beugel boven aan de marssteng, waardoor de bramsteng gesteund wordt]
-
▾ bramgeitouw
[touw waarmee het bramzeil bijeengehaald wordt]
-
▾ Russisch
bramgítov
†verouderd
[touw waarmee het bramzeil bijeengehaald wordt]
-
▾ Russisch
bramgítov
†verouderd
[touw waarmee het bramzeil bijeengehaald wordt]
-
▾ bramlijzeil
[bonnet van het bramzeil]
-
▾ Russisch
bramlísel'
†verouderd
[bonnet van het bramzeil]
-
▾ Russisch
bramlísel'
†verouderd
[bonnet van het bramzeil]
-
▾ brampardoen
[achterwaarts tuitouw van de bramsteng]
-
▾ Russisch
bramfordún
†verouderd
[achterwaarts tuitouw van de bramsteng]
-
▾ Russisch
bramfordún
†verouderd
[achterwaarts tuitouw van de bramsteng]
-
▾ bramra
[ra aan de bramsteng]
-
▾ Lets
bramrāja
[ra aan de bramsteng]
-
▾ Litouws
bramrėja
[ra aan de bramsteng]
-
▾ Pools
bramreja
[ra aan de bramsteng]
-
▾ Russisch
bramréja, bramrej
[ra aan de bramsteng]
status: ontlening onzeker
etymologie: Auch bramrej, aus ndl. bramra, dass., mit Einführung von réja 'Raa', s. Meulen 159.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Lets
bramrāja
[ra aan de bramsteng]
-
▾ bramschoot
[schoot van het bramzeil, om dit op de marsenra uit te halen]
-
▾ Russisch
bramškot
[schoot van het bramzeil, om dit op de marsenra uit te halen]
-
▾ Russisch
bramškot
[schoot van het bramzeil, om dit op de marsenra uit te halen]
-
▾ bramstag
[touw of wantslag, dat het achterovervallen van de bramsteng belet]
-
▾ Russisch
bramštag
[touw of wantslag, dat het achterovervallen van de bramsteng belet]
-
▾ Russisch
bramštag
[touw of wantslag, dat het achterovervallen van de bramsteng belet]
-
▾ bramstagzeil
[driehoekig zeil dat aan de bramstag wordt bevestigd]
-
▾ Russisch
bramstáksel'
[driehoekig zeil dat aan de bramstag wordt bevestigd]
-
▾ Russisch
bramstáksel'
[driehoekig zeil dat aan de bramstag wordt bevestigd]
-
▾ bramsteng
[verlenging van de ondermast op de marssteng]
-
▾ Deens
bramstang
[verlenging van de ondermast op de marssteng]
status: ontlening onzeker
etymologie: efter holl. bramsteng
bron: BO 2005 Dahlerup 1919-1956 Duden Fremd 1990 (OOD, Duden Fremd, BO)
-
▾ Duits
Bramstenge
[verlenging van de ondermast op de marssteng]
status: ontlening onzeker
etymologie: niederl.; dt; die; -, -n.
bron: Duden Fremd 1990 (Duden Fremd)
-
▾ Lets
bramstenga
[verlenging van de ondermast op de marssteng]
-
▾ Litouws
bramstengė
[verlenging van de ondermast op de marssteng]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: vok. Bramstenge, ol. bramsteng
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Noors
bramstang
[vierkant zeil boven het marszeil aan de bramra aangeslagen en op de marsenra uitgespannen]
-
▾ Pools
bramstenga
[verlenging van de ondermast op de marssteng]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Russisch
bramsténga
[verlenging van de ondermast op de marssteng]
-
▾ Deens
bramstang
[verlenging van de ondermast op de marssteng]
-
▾ bramtakelage
[tuigage van het bramzeil]
-
▾ Russisch
brámtakeláž
[tuigage van het bramzeil]
-
▾ Russisch
brámtakeláž
[tuigage van het bramzeil]
-
▾ bramtop
[top van de bramsteng]
-
▾ Russisch
brámtop
[top van de bramsteng]
-
▾ Russisch
brámtop
[top van de bramsteng]
-
▾ bramtoppenant
[touw van de bramranok naar de bramsteng waarmee de bramra bediend wordt]
-
▾ Russisch
brámtopenánt
[touw van de bramranok naar de bramsteng waarmee de bramra bediend wordt]
-
▾ Russisch
brámtopenánt
[touw van de bramranok naar de bramsteng waarmee de bramra bediend wordt]
-
▾ bramval
[touw waarmee het bramzeil gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Deens
bramfald
[touw waarmee het bramzeil gehesen en gestreken wordt]
status: ontlening onzeker
etymologie: Harboe zonder etymologie, gebaseerd op Moberg
bron: Harboe 1839 Moberg-Bakker 1973 (Harboe, Moberg p. 16)
-
▾ Russisch
brámval
[touw waarmee het bramzeil gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Zweeds
bramfall
[touw waarmee het bramzeil gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Deens
bramfald
[touw waarmee het bramzeil gehesen en gestreken wordt]
-
▾ bramvlaggenstok
[benaming voor het uiteinde van de bramsteng]
-
▾ Russisch
brámflágštok
[benaming voor het uiteinde van de bramsteng]
-
▾ Russisch
brámflágštok
[benaming voor het uiteinde van de bramsteng]
-
▾ bramwant
[de gezamenlijke hoofdtouwen van de bramsteng]
-
▾ Russisch
brámvánta
[de gezamenlijke hoofdtouwen van de bramsteng]
-
▾ Russisch
brámvánta
[de gezamenlijke hoofdtouwen van de bramsteng]
-
▾ bramzeil, bram
[vierkant zeil boven het marszeil]
-
▾ Bulgaars
bramsel
[vierkant zeil boven het marszeil]
<via Russisch>
status: ontlening onzeker
bron: http://www.burgasguide.com (http://www.burgasguide.com (25/03/2006))
-
▾ Deens
bram, bramsejl
[vierkant zeil boven het marszeil, in samenstellingen: alles wat met de takelage van een schip te maken heeft]
status: ontlening onzeker
etymologie: enten (a) fra nederlandsk bramzeil ¯ vist ældre tysk brandsegel af brand 'stok, stolpe i forstavnen af skib' + segel 'sejl' (jf. sejl) (b) el. første led bram- af forældet bram 'praleri, pynt' af dialektalt bramme 'prale, snakke højt, være højrøstet' , FuT: von holl. bramzeil, OOD: fra holl. bramzeil
bron: Alnæs 1902 Becker-Christensen 2005 Brüel 1993 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Arnesen (Fremmedordbog, PNOE, OOD, FuT, Saabys, Arnesen, Alnæs)
-
▾ Duits
Bramsegel, Bram
[vierkant zeil boven het marszeil]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bartz: entlehnung aus niederländ. bram, verkürzt von bramzeil "Bramsegel". Herkunfst unsicher: 1. zu niederländ. brammen "prahlen, prunken" als "Prunksegel", 2. zu altnord. brandr "Stock, Pfosten" als "brandseil" "Brandsegel", allerdings mit erster Nennung 1625 etwas später als braemseyl (1597) belegt. (…) Das Segel ist Ende des 16. Jahrh. aufgekommen
bron: Bartz 2007 (EWN, Bartz)
-
▾ Esperanto
bramo
[alle tuigage boven de mars]
<via Duits>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brammasto ‘bramsteng’, bramvelo ‘bramzeil’
etymologie: geleend via Du Bram. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Fins
pramseili
[razeil dat bij het bovenste deel van een driedelige mast zit]
<via Zweeds>
datering: 1862 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Ginneken 1913-1914 (Stjerncreutz, JvG, NSSK)
-
▾ Frans
pavillon en berne; drapeau en berne
[vlag in sjouw; vlag halfstok]
datering: 1650 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: GR: bijv. van 'berme' L: orig. obscure, p.-ê. néerl. berm, repliFEW: zie ook etym. bij de Fr.vorm 'berme'.FEW: Die bed. ist dem ndl. unbekannt; sie muss im fr. entstanden sein (VGünther möchte darin eine entlehnung aus ndl. bram 'zweioberste verlängerung des mastes', mit metathese des -r-, sehen). Der bed.wandel ist darauf zurück- zuführen, dass die flagge dem mast entlang gleitet, ähnlich wie der fussgänger den deichen entlang geht. S. noch RIJSBERME, hier 16, 712.
bron: Dubois 1979 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (Larousse, Valkhoff, Walter, FEW)
-
▾ Fries
bramseil
[vierkant zeil boven het marszeil]
-
▾ Lets
bramselis
[vierkant zeil boven het marszeil]
-
▾ Litouws
bramselis
[vierkant zeil boven het marszeil]
-
▾ Noors
bramseil
[vierkant zeil boven het marszeil]
status: ontlening onzeker
etymologie: BO: pref (nederl) (…) i ord som bramseil, bramstang
bron: Alnæs 1902 BO 2005 Arnesen (BO, Arnesen, Alnæs)
-
▾ Oekraïens
brámsel'
[vierkant zeil boven het marszeil]
<via Russisch>
-
▾ Pools
bramsel
[vierkant zeil boven het marszeil]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: hol. bramzeil, zeil "żagiel" topsel
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
brámsel', brámzel'
[vierkant zeil boven het marszeil]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: forbrámsel' 'voorbramzeil'; grotbrámsel' 'grootbramzeil'; bombrámsel' 'bovenbramzeil'.
etymologie: Aus ndl. bramzeil, s. Meulen 46. VdMeulen:Bramzeil. (Zeelui zeggen bramsel, pi ur. bramsels). liet zeil boven het marszeil, v. L. Bramzeilen, die aan de bramraas worden aangeslagen en op de marseraas worden uitgehaald. P.M. b'z. 312, vgl. uitvoerig blz. 31S vlgg. Russ. br musel'', voile de perroquet. Hierbij een adj. brmuselitgj b. v. in: brmuselngj veter, bramzeilskoelte (weer, dat men bequaemlijck de hoogste zeilen voeren kan. W. dat is, als het soo maatig waaid, dat de scheepen de bramseilen können voeren. WINSCTI.). Het bramzeil van den fokkemast heet voorbramzeil, Russ. forbramsel, petit perroquet; dat van den grooten mast grootbramzell', Russ. grotbramsel, grand perroquet; dat van den bezaansmast heet nu grietje of bovenkruiszeil .), maar vroeger kruisbramzeil, Russ. krjujsbramsel', perruche. Boven de bramzeilen voert men de booenbramzeilen, vgl. P.M. blz. 312: bovenbramzeilen. die aan de bovenbramraas worden aangeslagen en op de bramraas worden uitgehaald. Russ. bombramsel, cacatois. Zij heeten : voorbove/ibramzeil, Russ. forbombramsel, petit cacatois; grootbovenbramzeil, Russ. grotbon/bramsel, grand cacatois; bovengiïetje of bovenbovenkruiszeil (P. M. blz. 320), vroeger: krttisbooenbramzeil, Russ. krjiijsbombramsel, cacatois de perruche.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Sloveens
bramec
[bovenste verlenging van de mast]
-
▾ Zweeds
bramsegel
[razeil dat bij het bovenste deel van een driedelige mast zit]
datering: 1698 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1689; till nederl. bram-, trol. 'ståtlig, prakt-', besl. med fornsv. bram 'prakt, ståt', och segel
bron: NEO 1995 (NEO; NSO)
-
▾ Bulgaars
bramsel
[vierkant zeil boven het marszeil]
<via Russisch>
-
▾ bramzeildoek
[vlasdoek waaruit bramzeilen vervaardigd worden]
-
▾ Russisch
brámsel'duk
[vlasdoek waaruit bramzeilen vervaardigd worden]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bramzeildoek. Soort van zeildoek, waaruit voornamelijk bramzeilen vervaardigd worden, vgl. het bij P. M. blz. 305 genoemde Amsterdamsch bramzeildoek. Russ. bramseldiik V., toile écrue, parušina, iz kotoroj š'jutsja bramseli, bramstakseli i marsaliseli (zeildoek, waaruit bramzeilen, bramstagzeilen en bovenlijzeilen genaaid worden).
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
brámsel'duk
[vlasdoek waaruit bramzeilen vervaardigd worden]
-
▾ bramzeilskoelte
[een matig windje, waarbij de schepen bramzeilen kunnen voeren]
-
▾ Deens
bramsejlskuling
[een matig windje, waarbij de schepen bramzeilen kunnen voeren]
status: ontlening onzeker
bron: (Hammerich 45)
-
▾ Deens
bramsejlskuling
[een matig windje, waarbij de schepen bramzeilen kunnen voeren]
-
▾ brancard
[draagbed]
-
▾ Indonesisch
brankar
†verouderd
[draagbed]
-
▾ Papiaments
brankar
[draagbed]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Indonesisch
brankar
†verouderd
[draagbed]
-
▾ brand
[vuur; gloeien van lichaamsdeel; iets wat verbrand of brandkleurig is]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1240;
thema: zintuiglijkheden
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bran
[vuur]
-
▾ Negerhollands
bran
[vuur]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: old 1776: aanbranden, verbranden = begin voor bran
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Papiaments
brant
[(donkere) zeegrondel, slijmvis]
-
▾ Sranantongo
branti
[vuur; huiduitslag]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brand
[vuur; verbrand stuk grond]
<via Afrikaans>
datering: 1861 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., earlier S. Afr. Du.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bran
[vuur]
-
▾ branden
[in vuur en vlam staan]
-
▾ Berbice-Nederlands
brandi
[in vuur en vlam staan]
-
▾ Negerhollands
bran
[heet, brandend; in vuur en vlam staan; bakken, braden]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bran, vlam (old 1776), bran (djdj 1926, Hesseling 1905). djdj 1926: bran af = verbranden (trans.), bran op a = verbranden tot (trans.), śi hat a ko bran = hij werd kwaad, old 1776: mijn hard brand voor jou van liefde = mi hert le bran na jender van liefde
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Skepi-Nederlands
brant
[in vuur en vlam staan]
-
▾ Berbice-Nederlands
brandi
[in vuur en vlam staan]
-
▾ brander
[schip gevuld met brandbare stoffen; toestel dat aan een vlam een bepaalde vorm geeft; uitbrander of hartstocht]
-
▾ Deens
brander
[brandschip; (slecht) woordgrapje]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk brander afl. af brand 'brand'; egl. noget der 'tænder' latteren, fra holl. brander
bron: (PNOE, OOD, Arnesen, Hammerich 45)
-
▾ Indonesisch
brander
†verouderd
[toestel dat aan een vlam een bepaalde vorm geeft]
-
▾ Javaans
blander
[toestel dat aan een vlam een bepaalde vorm geeft]
-
▾ Noors
brander
[brandschip; woordgrap]
status: ontlening onzeker
etymologie: BO: nederl. 'vits som tenner latteren', opph om mindre skip som ble satt i brann og sendt mot fiendens skip); FuT: schiff das mit bennstoffen gefüllt ist um andere schiffe anzuzünden) ist holl. brander, nhd. Brander. Eine übertragene bedeutung des wortes liegt im dän. brander, 'witzige bemerkung' vor ('gelächterentzünder").
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Oekraïens
bránder
[brandschip]
<via Russisch>
-
▾ Pools
brander
†verouderd
[brandschip]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.Brander i Brandmauer "brandmur"
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
bránder
[brandschip]
datering: 1704 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. nhd. brander, dass., s. Meulen 46, Christiani a.a.O., Smirnov 65. VdMeulen:Brander. Navis incendiaria. bij de Latynisten genaamd ; een schip soodaanig met kruid, teer, ens. toegerust, dat het seer ligt de brand kan vatten, om daarmeede andere scheepen in de brand'. Bij J. .. 307 vindt men een geïsoleerd Russ. homkrjujsel, perruche, dat op Holl. bovenkruiszeil teruggaat. te kunnen steeken. WINSCH., vgl. W. biz. 166 (van branders). Russ. brander, brfilot. Hierbij een adj. brmuiernyj.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Deens
brander
[brandschip; (slecht) woordgrapje]
-
▾ branderij
[bedrijf waar men sterkedrank stookt]
-
▾ Frans
branderie
(dialect)
[fabriek waar men sterkedrank maakt]
datering: 1751 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: V: nl. branderij, dial. FEW: Vielleicht daraus umgebildet nfr. brandinerie ('dans quelques provinces' Lar 1899).
bron: Walter 1991 Wartburg 1928 (Walter 2, Valkhoff, FEW)
-
▾ Frans
branderie
(dialect)
[fabriek waar men sterkedrank maakt]
-
▾ brandewijn
[gestookte sterkedrank]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1301-1350;
thema: consumptie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Akvambu
abronsa
[gestookte sterkedrank]
-
▾ Amerikaans-Engels
brandy
[gestookte sterkedrank]
datering: 1666 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: to brandy, brandy-cherry, brandy grapes, brandy house, brandy peach, brandy punch, brandy sling, brandy smash, brandy smasher, brandy sour, brandy toddy
etymologie: Du. brandewijn; in eng. 1657-, earlier brandy wine, brandewine; CITAAT: 1666 For wine per gallon .... For Brandy per gallon; [...] 1887 The brandies of California did not strike me very favorably.
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a White 1994 (Craigie, White, Van der Sijs 2009)
- ▾ Arabisch (MSA) brāndī [gestookte sterkedrank] <via Engels>
-
▾ Arowaks
barandina
[gestookte sterkedrank]
-
▾ Bulgaars
brendi
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Deens
brandy
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: fra engelsk brandy ¯ fork. af brandywine 'brændevin' ¯ nederlandsk brandewijn 'brændt el. destilleret vin' (jf. brændevin)
bron: Becker-Christensen 2005 Arnesen (PNOE, DDO, Arnesen)
-
▾ Deens
brændevin
[gestookte sterkedrank]
status: ontlening onzeker
etymologie: af vb. brænde + vin efter nedertysk bernewîn; egl. 'brændt, dvs. destilleret, vin' BOJA: dens historie se Bondeliv 77 i 16de årh. alm. drik i Spanien, Hollænderne bragte den til Husum, endnu 1655 regnedes den bl. indførte drikke. Kluge: Eigentlich "gebrannter Wein" zu brennen im Sinn von "destillieren" und Wein. Ursprünglich auch mit Flexion des ersten Gliedes (Akkusativ Brandtenwein bei Schiller). Entlehnt zu nndl. brandewijn und von dort zu ne. brandy.
bron: Becker-Christensen 2005 Feilberg 1893-1914 Kluge 2002 Arnesen (PNOE, BOJA, Arnesen, Kluge)
-
▾ Delaware-Jargon
brandywyne
[gestookte sterkedrank]
-
▾ Duits
Brandy
[Engelse benaming voor cognac]
<via Engels>
datering: 1851-1900
status: ontlening onzeker
etymologie: Duden: niederl.-engl.; der; -s, -s. Kluge: Entlehnt (aber eigentlich nur in Zusammenhängen, die Englisches und Amerikanisches betreffen, gebraucht) aus ne. brandy, einer Kurzform von ne. brandwine, brandewine, aus ndl. brandewijn (eigentlich "gebrannter Wein").
bron: Duden Fremd 1990 Kluge 2002 (Duden Fremd, Kluge)
-
▾ Duits
Branntwein
[gestookte sterkedrank]
datering: 1251-1300
status: ontlening onzeker
etymologie: Eigentlich "gebrannter Wein" zu brennen im Sinn von "destillieren" und Wein. Ursprünglich auch mit Flexion des ersten Gliedes (Akkusativ Brandtenwein bei Schiller). Entlehnt zu nndl. brandewijn und von dort zu ne. brandy.
bron: Kluge 2002 Sijs 2010 (Kluge, Van der Sijs 1998)
-
▾ Engels
brandy
[gestookte sterkedrank]
datering: 1622 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brandy-cag, -devil, -dough, -flask, -keg, -man, -merchant, -shop, and in the names of drinks as brandy and soda, brandy and water, brandy-flip, -posset, -punch, etc.; brandy-face; brandy-faced, -burnt, -sodden adjs.; also brandy-ball, a kind of sweet; brandy-butter, a hard sauce made of brandy and butter; brandy-cherry = cherry-brandy; also cherries preserved in brandy; so brandy-peach, etc.; brandy paper, paper steeped in brandy; brandy-smash U.S.; brandy-snap, wafer-like gingerbread. Also brandy-bottle, brandy-pawnee.
etymologie: The orig. form brandwine, brandewine is a. Du. brandewijn burnt' (i.e. distilled) wine. In familiar use abbreviated as brandy as early as 1657; but the fuller form was retained in official use (customs tariffs, acts of parliament, etc.) down to the end of 17th c., being latterly, as the spelling shows, regarded as a compound of brandy + wine.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Esperanto
brando
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
datering: 1887 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: prunbrando ‘pruimenbrandewijn’, brandfarejo ‘wijnstokerij’
etymologie: geleend via Eng brandy met identieke ondersteunende bronwoorden in Du en Fr. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Frans
brandy
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
datering: 1791 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: mot ang., abrév. de brand-wine
bron: Robert 1993 Walter 1997 (PRobert, Walter)
-
▾ Frans
brandevin
[gestookte sterkedrank]
datering: 1641 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brandevinier 1743
etymologie: GR: néerl. brandewijn «vin (wijn) distillé». – Brandy.L: néerl. brandewijn, vin brûlé.FEW: Das wort brandevin ist wahrscheinlich in den kriegen des 17.jhs. durch die soldaten aufgenommen worden, wie auch in dem ersten beleg (in einem brief von Richelieu) von soldaten die rede ist, die mit branntwein betrunken gemacht werden sollen. Trév und SavBr berichten auch, dass das wort im untern volk gebräuchlich sei. Etc.
bron: Dubois 1979 Robert 2005 Walter 1991 Wartburg 1928 (GRobert, Valkhoff, Walter 2, Larousse, FEW)
-
▾ Grieks
mpranti /brandi/
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Italiaans
brandy
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
etymologie: Ingl. Oland. brandewijn 'vino bruciato'.
bron: Bolelli 1989 (Bolelli)
-
▾ Javaans
branduwin
[gestookte sterkedrank]
-
▾ Karaïbisch
palantewin
[gestookte sterkedrank]
-
▾ Kroatisch
brendi, brandy
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
status: ontlening onzeker
bron: Anić 2003 (Anić, Vladimir & Ivo Goldstein (2000), Rječnik stranih riječi, Zagreb, 2de druk.)
-
▾ Macedonisch
brendi
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Mahican
p'natt'weñ
[gestookte sterkedrank]
-
▾ Maltees
brandi
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Noord-Sotho
poranti
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Pools
brendi
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Portugees
brande
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Russisch
brendi
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Servisch
brendi
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Sloveens
brendi, brandy
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Slowaaks
brandy
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Tsjechisch
brandy
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Tswana
boranti
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Xhosa
branti
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Zoeloe
bhrendi
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brandewyn
[gestookte sterkedrank]
datering: 1806 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. brandewijn.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Sotho
boranti
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
-
▾ Zweeds
brandy
[gestookte sterkedrank]
<via Engels>
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1905; av eng. brandy 'konjak'; av nederl. brandewijn 'brännvin'; till brand
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Zweeds
brännvin
[gestookte sterkedrank]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brännvinsbränneri, brännvinsglas, brännvinslagstiftning, potatisbrännvin, sädesbrännvin
etymologie: före 1520; fornsv. brännevin; efter lågty. bernewin 'bränt (destillerat) vin', till bernen, äldre brennen 'bränna'; jfr brandy
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Akvambu
abronsa
[gestookte sterkedrank]
-
▾ brandhoornvis
[(Antilliaans-Nederlands) vissoort]
-
▾ Papiaments
branthorives
[vissoort]
-
▾ Papiaments
branthorives
[vissoort]
-
▾ brandhout
[hout bestemd tot verbranden]
-
▾ Berbice-Nederlands
bran(di)hautu
[hout bestemd tot verbranden]
-
▾ Negerhollands
brandhout
[hout bestemd tot verbranden]
-
▾ Berbice-Nederlands
bran(di)hautu
[hout bestemd tot verbranden]
-
▾ branding
[het schuimend breken van de golven tegen het strand]
-
▾ Deens
brænding
[het schuimend breken van de golven tegen het strand]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: nach nd. holl brandning. Törnqvist: aus mnd. brandung oder ndl. branding
bron: Bartz 2007 Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 (FuT, PNOE, Törnqvist, Bartz)
-
▾ Duits
Brandung
[het schuimend breken van de golven tegen het strand]
datering: 1673 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus nndl. branding. Dieses zu branden (etwa "wie ein Brand andringen", auch d. [an]branden) aus brennen unter dem Einfluß von Brand. Duden Universal: älter Branding < niederl. branding, zu: branden= brennen (nach dem Vergleich mit der Bewegung der Flammen od. mit einer kochenden Masse). Bartz: Mit dem älteren dt. Brennung wie schwed. bränning, norw. brenning zurückzuführen auf niederländ. branding zu branden "brennen, aufschäumen, anbranden". Das Wort entstand aus mittelniederländ. brant und der Vergangenheitsform brandde "brannte" zu bernen, barnen "brennen".
bron: Bartz 2007 Duden Universal 2003 Kluge 2002 (Kluge, Duden Universal, Bartz)
-
▾ Noors
brenning
[golfslag]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: nach nd. holl. branding
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
plana (ouder: prana)
[golfslag]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Zweeds
bränning
[het schuimend breken van de golven tegen het strand]
datering: 1698 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1698; trol. efter lågty., nederl. brandung med samma bet., till branden 'stå i brand; svalla'. Törnqvist: Törnqvist"aus mnd. brandung oder ndl. branding
bron: NEO 1995 Törnqvist 1977 (NEO, Törnqvist)
-
▾ Deens
brænding
[het schuimend breken van de golven tegen het strand]
-
▾ brandkast
[safe]
-
▾ Indonesisch
brankas
†verouderd
[safe]
-
▾ Indonesisch
brankas
†verouderd
[safe]
-
▾ brandkoren
[graanziekte]
-
▾ brandmeester
[hoofdbrandweerman]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brandmeester
[hoofdbrandweerman]
datering: 1795 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., brand fire + meeester master.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brandmeester
[hoofdbrandweerman]
-
▾ brandmerken
[een brandmerk aanbrengen]
-
▾ Papiaments
branmèr
[een brandmerk aanbrengen]
-
▾ Papiaments
branmèr
[een brandmerk aanbrengen]
-
▾ brandmier
[(verouderd) agressieve rode mier waarvan de steken branden]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
brambi
[agressieve rode mier]
-
▾ Negerhollands
branmier, brambi
[agressieve rode mier]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: branmier (old 1776), branmier, brambi (Hesseling 1905), brambi (djdj 1926). Hesseling 1905, p.34: hij krijgt zijn verdiende loon (spreekwoord) = branmier val na malassie, da sut hem ha vind = (letterlijk:) de mier valt in de molasse, omdat ze die zoet vond
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
brambi
[agressieve rode mier]
-
▾ brandoffer
[offer, bestemd om ter ere van een godheid verbrand te worden]
-
▾ Negerhollands
branoffer
[offer, bestemd om ter ere van een godheid verbrand te worden]
-
▾ Negerhollands
branoffer
[offer, bestemd om ter ere van een godheid verbrand te worden]
-
▾ brandolie
[olie die in een lamp wordt gebrand]
-
▾ Negerhollands
branoli
[petroleum, olie die in een lamp wordt gebrand]
-
▾ Negerhollands
branoli
[petroleum, olie die in een lamp wordt gebrand]
-
▾ brandpuntglas
[brandglas, geslepen lens]
-
▾ Japans
shōtengarasu
[brandglas, geslepen lens, lett. brandpuntglas]
status: ontlening onzeker ; hybride
etymologie: S.-J.shôten (focus, burning point) + D.glas.Ook genoemd: pinto-gurasu ('punt-glas', hybride, zie aldaar) en pinto-garasu ('punt-glas', niet hybride, zie aldaar).
bron: Vos 1963 (Vos 1963)
-
▾ Japans
shōtengarasu
[brandglas, geslepen lens, lett. brandpuntglas]
-
▾ brandschatten
[schatting opleggen op straffe van plundering]
-
▾ Engels
branskate
†verouderd
[schatting opleggen op straffe van plundering]
datering: 1721 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: branskating vbl. n.
etymologie: ad. Du. brandschatten = Ger. brandschatzen, f. brand burning + schatz treasure, orig. tribute. (The German word has also been used for the nonce.)
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Frans
bransqueter
†verouderd
[aan een betaling onderwerpen om plunderen te vermijden]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: V: duits + verouderd, maar FEW: mnl. vanwege de vorm.Zie FEW trefwoord.
bron: Walter 1991 Wartburg 1928 (Walter 2, Valkhoff, FEW)
-
▾ Engels
branskate
†verouderd
[schatting opleggen op straffe van plundering]
-
▾ brandspuit
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand]
-
▾ Azeri
brandspoyt
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand]
<via Russisch>
-
▾ Bulgaars
brandspojt
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand]
<via Russisch>
-
▾ Litouws
brandspoitas
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand]
<via Russisch>
-
▾ Oekraïens
brandspójt
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand]
<via Russisch>
-
▾ Oost-Jiddisch
brandspoitn
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
branspeit, branspùit
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand; brandweerwagen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Russisch
brandspójt, ook: transbój
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand; (jongerentaal) mannelijk lid]
datering: 1803 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Volkst. transbój (s. IORJ. 1,329). Aus ndl. brandspuit, s. Meulen 47. Die Form transbój an bój und viell. transport angelehnt. uit VdMeulen: B r a n d s p u i t , het bekende werktuig waarmede men brand blust, vgl. De Bruyn 28 b : Ik (vond) zyne Majesteit (Peter de Grote) bezig met het beproeven eeniger brantspuiten, nu eerst uit Hollant aengekomen, alsmede Scheltema 3, 276: aan de van der Heydens, vader en zoon, werden zeer aanzienlijke bestellingen gedaan van brandspuiten, ten einde deze gezegende redmiddelen bij voorkomend ongeluk in de grootste steden en op de werven in gereedheid te houden. De Czaar vond niet alleen veel genoegen om dezelve te beproeven, maar hij was ook te allen tijde, bij brand, een der eersten en voorsten, om zelfs met levensgevaar, toe te snellen en hulp aan te brengen. Russ. brandspójt met de dialectische Noord-Hollandse uitspraak van de ui als oi, zie Zee- en Scheepst. 47 en voor dit verschijnsel op N a c h t h u i s . Naast brandspójt komt ook branspojt voor b.v. bij Šiškov (a°. 1795) en later bij Stanjukovië (1, 30, 263, 264; 4, 217). Lukaševič 14 (a°. 1925) heeft brandsbojt waarnaast bransbojt en hieruit is vermoedelijk de bij het volk gangbare verbastering transbój ontstaan, waarbij Vasmer 1, 118 denkt aan mogelijke volksetymologische invloed van russ. boj (strijd (tegen het vuur)) en transport. VdMeulen 1909:Brandspuit. Draagbare dubbele pomp niet windketel, zuigbuizen en slangen, geschikt om het water in eene straal omhoog te werpen. Elk oorlogschip krijgt eene brandspuit, waarvan 4 nommers bij de marine bestaan, mede. T. Bij W. blz. 386 in de beraemde ordre voor de schepen van oorlogh om zich klaar te houden binnen scheepsboort tegen den aenstaenden slagh, heet het: een groote koelbalie met eenige brandtemmers ende brantspuiten in elcke mars te zetten. Russ. bramtspójt, pompe a iiicendie.
bron: Dovhopolyj 2005 Šanskij 1963 (Vasmer, ESR, VdMeulen 1959, VdMeulen 1909, Dovhopolyj p.c.)
-
▾ Sranantongo
branspoiti
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: branspoiti-oto (brandweerauto)
bron: Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N)
-
▾ Azeri
brandspoyt
[verplaatsbaar pompwerktuig voor het blussen van brand]
<via Russisch>
-
▾ brandstof
[bron van energie]
-
▾ Fries
brânstof
[bron van energie]
-
▾ Fries
brânstof
[bron van energie]
-
▾ brandvis
[(Antilliaans-Nederlands) vissoort]
-
▾ Papiaments
brantfes kòrá
[schorpioenvis (soort zeebaars met giftige stekels) (Scorpaena plumieri)]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN, Nagelkerken1980)
-
▾ Papiaments
brantfes kòrá
[schorpioenvis (soort zeebaars met giftige stekels) (Scorpaena plumieri)]
-
▾ brandvos
[hondachtige]
-
▾ brandwacht
[wacht(schip) tegen brandgevaar]
-
▾ Litouws
brandvachta
[wachtschip]
-
▾ Oekraïens
brandváchta
[wachtschip]
<via Russisch>
-
▾ Russisch
brandváchta
[wachtschip]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. brandwacht, dass., s. Meulen 47. VdMeulen:Brandwacht. Het schip, dat de brandwacht houdt (in den oorlog, inzonderheid in het zeewezen: op de brandwacht liggen, van een schip •. als een voorpost in de nabijheid des vijands gelegen zijn, om hem in 't oog te houden ... . naar eene niet onwaarschijnlijke gissing oorspronkelijk eene wacht tegen de brandstichtende branders). Ned. Wdb. Als den admirael goet vindt, dat alle de brandtwachten of buitenwachten 's avondts ofte 's morgens, als hij zal begeren, zullen afkomen, zal hij de vlagge van bovenen in een chiouw laten waien ende een schoot schieten. . . W. blz. 370. Russ. brandvacïita, batiment de garde, stationnaire. Zoodra een schip, uit het buitenland komende, een Russische haven binnenvalt, wordt het gevisiteerd door de gewapende bemanning van een brandvacïita. Het bijbehoorend adj. luidt brandodcJitennyj.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer,VdMeulen 1909)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brandwag
[wachtpost]
<via Afrikaans>
datering: 1895 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (fr. Du. brandwacht), brand fire -I- wag guard.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Litouws
brandvachta
[wachtschip]
-
▾ brandweer
[organisatie belast met het blussen van branden]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1828;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
blangwér, brandweer, branwir
†verouderd
[organisatie belast met het blussen van branden]
-
▾ Javaans
branwir
[organisatie belast met het blussen van branden]
status: ontlening onzeker
etymologie: Oost-Javaans branuér, dienst voor het blussen, brandweerauto bron: veldwerk T. Hoogervorst 2006
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Papiaments
brantwer
[organisatie belast met het blussen van branden]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Indonesisch
blangwér, brandweer, branwir
†verouderd
[organisatie belast met het blussen van branden]
-
▾ brandweerauto
[auto waarmee de brandweer uitrukt om te blussen]
-
▾ Sranantongo
branspoiti-oto
[auto waarmee de brandweer uitrukt om te blussen]
-
▾ Sranantongo
branspoiti-oto
[auto waarmee de brandweer uitrukt om te blussen]
-
▾ brandy
[brandewijn; cognac]
-
▾ Indonesisch
berandi
[brandewijn; cognac]
status: ontlening onzeker
etymologie: ook , bréndi, wellicht via Engels
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
berèndi
[brandewijn; cognac]
-
▾ Javaans
brèndhi
[brandewijn; cognac]
-
▾ Madoerees
brendhi
[brandewijn; cognac]
-
▾ Indonesisch
berandi
[brandewijn; cognac]
-
▾ brandziekte
[ziekte van planten of dieren]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brandsiekte
[schurft bij schapen]
datering: 1795 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. brandziekte, brand burn, fire + siekte disease.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brandsiekte
[schurft bij schapen]
-
▾ brandzolder
[warmtewerende laag bakstenen op vliering]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brandsolder
[warmtewerende laag bakstenen op vliering]
<via Afrikaans>
datering: 1832 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., fr. S. Afr. Du. brandzolder, brand fire + zolder loft.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brandsolder
[warmtewerende laag bakstenen op vliering]
<via Afrikaans>
-
▾ branie
[bluffer; bluf, drukte]
-
▾ Fries
brany
[bluffer; bluf, drukte]
-
▾ Fries
brany
[bluffer; bluf, drukte]
-
▾ branieschopper
[opschepper]
-
▾ Fries
branyskopper
[opschepper]
datering: 1946 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: branyskopperich 1946
bron: WFT 1984-2010 (WFT)
-
▾ Fries
branyskopper
[opschepper]
-
▾ bras
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
-
▾ Deens
bras
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk bras 'tov fra en rå' ¯ fransk bras ¯ latin bracchium ¯ græsk brakhí@n 'arm', DDO: via nederlandsk fra fransk bras 'arm', latin bracchium
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Hårbøl 2004 Jessen 1883 (PNOE, OOD, Fremmed2, Jessen, DDO, Arnesen)
-
▾ Duits
Brasse
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bartz: Aus niederländ. bras, wie engl. brace, brase "ein paar Arme, Halterung, Brusse" zu gleichbedeutend französ. bras und bras de vergue "Arm der Rah".
bron: Foerste 1938 (EWN, Bartz, Foerste, Kluge See)
-
▾ Ests
prass
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
-
▾ Fries
bras
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
-
▾ Lets
brase
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: vācu Brasse < hol. bras
bron: Baltutis 2005 (U. Baltutis)
-
▾ Litouws
brasas
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
-
▾ Noors
bras
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
status: ontlening onzeker
etymologie: holl. bras. Zugrunde lkiegt frz. bras, eigentlich 'arm'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Oekraïens
bras
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
<via Russisch>
-
▾ Pools
bras
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
status: Ambigu: Nederlands of Frans ; ontlening onzeker
etymologie: hol.bras; fr. "ramię"
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
bras
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. bras 'Brasse', s. Matzenauer 117, Meulen 47. VdMeulen:Bras. Brassen, touwen daer men de raes en zeilen mede omhaalt. W., vgl. WiNscn. Men geeft dien naam aan twee touwen, die, elk aan een der beide uiteinden eener ra gehecht, dienen om deze om de masten, waar zij aanhangen, te doen draaien, ten einde aan de zeilen zoodanige richting te geven als de omstandigheden vorderen, v. L., vgl. iC'M. blz. 8, 203, 211, 219, 220. Russ. ôras, bras. De brassen heeten naar hunne ra's: de brassen aan de fokkera fokkebras, Russ. f o/i abras, die aan de groote ra (/root e bras, Russ. grotabras, die aan de bagijnera bagi/nebras, Russ. beginbras, begenbras, de marsebrassen, Russ. marsabrasy, aan de marsera's heeten voor marsebras, Russ. formarsabras, grootmarsebras, Russ. grotmarsabras, en kruis- of vroeger kruiszeilsbras, Russ. kr/njselbras naast krjvjsmarsabras uit een Holl. kruismarsebras, de brambrassen, Russ. br ambr asy, aan de bramra's zijn voorbrambras, Russ. forbrambras, grootbrambras, Russ. grotbrambras, en grietjebras, vroeger hruisbrambras, Russ. hjujsbrambras, de booeubmmbrassea, Russ. bombrambrasy, aan de bovenbramra's, vallen eveneens in voorbocenbrambrassen, Russ. f orbo mbr ambr asy, grootbooeiibrambrassen, Russ. grotbombrambrüsy, en boven grietjebrassen, vroeger kruisbovenbramhrassen, Russ. krjujsbombr ambr asy. De brassen van de bezaansroede dragen den bizonderen imam van pispotten, z. ...., die aan de gij . heeten gijkebras, Russ. gikabras, bij I). synoniem met gikabaksiag. Verder hoort bij Russ. bras het ww. brasópit', brassen (b. v. in: obrasopit parusd bejdev/ud, de zeilen bij de wind brassen, obrasopit rei, de ra's brassen), in de Kaspische zee volgens 1). brasovdt, met de verbale s übst. brasdpka, b r aso o ka.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer,VdMeulen 1909)
-
▾ Zweeds
brass
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
datering: 1691 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1691; av nederl. bras med samma bet.; via fra. av lat. bracchium, urspr. 'arm'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bras
[touw voor beweging en ondersteuning van de ra's]
-
▾ bras
[rommel, boel]
-
▾ Duits
Brass
(dialect)
[rommel, boel]
datering: 1551-1600
status: ontlening onzeker
etymologie: Fußt auf ndl »bras = wertlose Sache«
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Zweeds
brass
[boel]
datering: 1640 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1640; av lågty. brass med samma bet.; till braska
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Duits
Brass
(dialect)
[rommel, boel]
-
▾ brasblok
[katrol aan de ranok waardoor de bras wordt geschoren]
-
▾ Russisch
brasblok
[katrol aan de ranok waardoor de bras wordt geschoren]
status: ontlening onzeker
etymologie: Brasblok. Blok, waardoor de bras loopt, z. P. M. blz. S7 en vgl. W. blz. 62: 2 brasseblockjes. Russ. brasblok V., poulie de bras. D. vermeldt ook Russ. grotmarsabrasblok d. i. \\o\\. grootmarsebrasblok, het blok, waardoor de grootmarsebras vaart, z. P. Al. biz. 214.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
brasblok
[katrol aan de ranok waardoor de bras wordt geschoren]
-
▾ brasem
[beenvis]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1400-1434;
thema: dierenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
brasen
[beenvis]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: vist fra nedertysk brassen, brassem
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Engels
brassem
†verouderd
[beenvis]
datering: 1731 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. Du. (and MDu.) brasem bream; = OS. bressemo, OHG. brahsema (MHG. brahsem, brasme, brahsen, Ger. brassen): bream.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Frans
brème
[beenvis]
datering: 1101-1200 (1101-1150)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR: frq. *brahsima
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Noors
brasme
[beenvis]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: = mnd. brassem (holl. brasem)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO, FuT)
-
▾ Deens
brasen
[beenvis]
-
▾ braspenning
[vroegere munt]
-
▾ Frans
braspeninge
†verouderd
(dialect)
[penning ter waarde van de belasting op een ketel bier]
-
▾ Frans
braspeninge
†verouderd
(dialect)
[penning ter waarde van de belasting op een ketel bier]
-
▾ brasschenkel
[touw waaraan het brasblok gesplitst is]
-
▾ Russisch
brasškéntel'
†verouderd
[touw waaraan het brasblok gesplitst is]
status: ontlening onzeker
etymologie: Brasschenkel. Brassehenkels, enden touw aan de uiteinden oi' nokken der ra's en waaraan het blok is gesplitst, door 't welk brassen loopen. v. L.-Pan, vgl. P. M. blz. 206: op koopvaardijschepenen ook op Engelsehe oorlogsvaartuigen gebruikt men uit zuinigheid, om minder lange brassen noodig te hebben, dikwijls brasschinkels op de onder- en marseraas, zijnde lange enden, die met een oog om den nok der ra liggen, en aan het andere einde het brasblok ingesplitst hebben. Bij W. komen brasscbenckcls voor op blz. 121, 122, 123, enz., vgl. ook zijn detinitie van schenkels, die speciaal van de brassehenkels geldt: schenkels, touwen, die om de enden van de rees vast gesplitst zijn, daer de braszen aenkomen, omtrent een vaein langh of oock wel korter. Russ. brasskénicl V., pantoire de bras. J. heeft: brasškenkel, pendeur de bras.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
brasškéntel'
†verouderd
[touw waaraan het brasblok gesplitst is]
-
▾ brassen
[de ra's verstellen]
-
▾ Deens
brase
[de ra's verstellen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Fremmed2 OPRINDELSE: af holl. brassen, af fr. brasser, se bras., OOD: fra holl. brassen, af fr. brasser; jf. II. Bras
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Hammerich 1945 Hårbøl 2004 Jysk ordbog 1999 (Fremmed2, OOD, Jysk Ordbog, Hammerich 45, FuT)
-
▾ Duits
brassen
[de ra's verstellen]
datering: 1702 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: von den Wörternbüchern durch das 18. u. 19. Jahrh. regelmäßig gebucht. Lehnwort aus nl. bras, das, wie engl. brace, im 17. Jahrh. aus dem gleichbedeut. frz. bras stammt. Grundwort lat. brachium "Arm". Belege: 1702 Seehafen S. 66.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Noors
brase
[de ra's verstellen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj nederl fra fr, av I bras
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Pools
brasować
[de ra's verstellen]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Deens
brase
[de ra's verstellen]
-
▾ Brasso
[merknaam van koperpoetsmiddel]
-
▾ Indonesisch
braso
[merknaam van koperpoetsmiddel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membraso = oppoetsen met koperpoets
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
braso
[merknaam van koperpoetsmiddel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbraso = oppoetsen met koperpoetsmiddel
bron: Albada 2007 Pigeaud 1989 (Albada, Rob van & Th. Pigeaud (2007), Javaans-Nederlands woordenboek, Leiden: Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde.)
-
▾ Indonesisch
braso
[merknaam van koperpoetsmiddel]
-
▾ bravoure
[zelfverzekerdheid]
-
▾ Sranantongo
prefuru
[zelfverzekerdheid, lef; brutaal]
-
▾ Sranantongo
prefuru
[zelfverzekerdheid, lef; brutaal]
-
▾ braziel
[houtsoort; rode verfstof verkregen uit deze houtsoort]
-
▾ Zweeds
bresilja
[rode verfstof verkregen uit harde houtsoort gewonnen in Zuid-Amerika]
datering: 1546 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bresiljeträ
etymologie: sedan 1546; av lågty. bresilien med samma bet.; ur folkligt lat. brais 'glödande aska'; jfr brasilian
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Zweeds
bresilja
[rode verfstof verkregen uit harde houtsoort gewonnen in Zuid-Amerika]
-
▾ brede wimpel
[(verouderd) speciale vlag die wordt gehesen wanneer er een hooggeplaatste aan boord is]
-
▾ Bulgaars
brejd-vimpel
[speciale vlag die wordt gehesen wanneer er een hooggeplaatste aan boord is]
<via Russisch>
-
▾ Litouws
breidvimpelas
[speciale vlag die wordt gehesen wanneer er een hooggeplaatste aan boord is]
-
▾ Oekraïens
brejdvýmpel
[speciale vlag die wordt gehesen wanneer er een hooggeplaatste aan boord is]
<via Russisch>
-
▾ Russisch
brejdvýmpel
[speciale vlag die wordt gehesen wanneer er een hooggeplaatste aan boord is]
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndl. breedwimpel, dass., oder, weniger wahrscheinlich, aus nhd. Breitwimpel, s. Meulen 48, Preobr. 1, 103. VdMeulen:Breedwimpel. Breede wimpel, v. L. Kommandeur van den breeden wimpel (tijtel van een hoofdofficier in rang volgende op den schout bij nacht) v. L. Russ. brejdvýmpe/, guidon, cornette. 1). teekent hierbij aan: širok ij vympel s kosickami, nekogda komaiidorskij , nyne otrjadnyj, nacaliiika nësk. voenn. sudov (breede wimpel met punten, eertijds van den komtnandeur .), nu van een afdeeling, van den bevelhebber van eenige oorlogsschepen). V. zegt van dezen bevelhebber van een afdeeling oorlogsschepen, die den breeden wimpel voert, dat hij geen admiraalsrang heeft (. . .nacalnika otrjada, ne imejušcago admiralskago cina).
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Bulgaars
brejd-vimpel
[speciale vlag die wordt gehesen wanneer er een hooggeplaatste aan boord is]
<via Russisch>
-
▾ breden
[(verouderd) breder, groter maken]
-
▾ Frans
bardir
(dialect)
[groter worden (van golven)]
-
▾ Frans
bardir
(dialect)
[groter worden (van golven)]
-
▾ breed
[wijd]
-
▾ Berbice-Nederlands
brete
[wijd]
-
▾ Negerhollands
breet, brēt
[wijd]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: breet (Magens 1770, old 1776), brēt (djdj 1926)
bron: Magens 1770 (Magens 1770, old (1776), djdj 1926)
-
▾ Surinaams-Javaans
bradi
[wijd]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbradi = uitspreiden
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Berbice-Nederlands
brete
[wijd]
-
▾ breedte
[afmeting van iets loodrecht op de lengte of de hoogte]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1201-1225;
thema: wetenschap
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Frans
brette
(dialect)
[bepaalde ruimte van plaats of tijd]
-
▾ Frans
brette
(dialect)
[bepaalde ruimte van plaats of tijd]
-
▾ breedvoerig
[uitvoerig, omstandig]
-
▾ Duits
breetfôrich
†verouderd
(dialect)
[uitvoerig, omstandig]
-
▾ Duits
breetfôrich
†verouderd
(dialect)
[uitvoerig, omstandig]
-
▾ breedvoet
[platvoet]
-
▾ Sranantongo
bredefutu
[platvoet]
-
▾ Sranantongo
bredefutu
[platvoet]
-
▾ breefok
[licht razeil aan de fokkenmast]
-
▾ Deens
bredfok
[licht razeil aan de fokkenmast]
status: ontlening onzeker
etymologie: wordt eigenlijk nergens genoemd, maar vermoed dat het Nederlands is
bron: Dahlerup 1919-1956 Stefan (OOD, Ginneken, Lundbeck, Stefan p.c.)
-
▾ Pools
bryfok
[licht razeil aan de fokkenmast]
<via Russisch>
-
▾ Russisch
brífok
[licht razeil aan de fokkenmast]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndl. breefok 'Breitfock, Art Segel', s. Meulen 48 ff. VdMeulen:Breefok. Vierkant razeil met losse strijkende ra, soms bij het voor of van den wind zeilen door schooners en eénmastvaartuiu'en gebruikt. .., vgl. P. M. blz. 320 : langsscheeps getuigde vaartuigen *) De komandor of kapitan-komandor volgde op de adrairaalsraiig'en. z. de noot op Luitenant. of gaffelschepen ' vinden hunne grootste zeilkracht in de gaffel- en stagzeilen , waarmede zij dan ook hooger aan den wind, doch in het algemeen minder vaart kunnen loopen. Sommige dezer schepen hebben in het geheel geene raas aan hunne masten , maar hijschen dan toch bij het voor of van den wind zeilen aan den voorsten mast, langs eenen standerd, eene ligte ra met een dun linnen zeil op, dat men breefok noemt. Russ. br/fok, prjamoj parus na skunach i jachtach , podniinaemyj na fokmacte A. (vierkant zeil op schooners en jachten, dat gevoerd wordt aan den fokkemast). Ontbreekt in J. Naar analogie van Russ. br/fok is waarschijnlijk het bij Y. voorkomende Russ. Imgrot ontstaan (Russ. grot uit Holl. groot d. i. het grootzeil, z. ald.) als benaming voor een zeil, dat soms aan de groote ra wordt aangeslagen bij gebrek aan een echt grootzeil (parus, podyniaemyj k gro tareju, kogda net postojannago grota).
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Deens
bredfok
[licht razeil aan de fokkenmast]
-
▾ breefokkengording
[touw waarmee de breefok tegen de ra opgehaald wordt]
-
▾ Russisch
brífokgórden'
†verouderd
[touw waarmee de breefok tegen de ra opgehaald wordt]
-
▾ Russisch
brífokgórden'
†verouderd
[touw waarmee de breefok tegen de ra opgehaald wordt]
-
▾ breefokkenhals
[hoek tussen voorlijk en onderlijk van de breefok]
-
▾ Russisch
brífokgals
†verouderd
[hoek tussen voorlijk en onderlijk van de breefok]
-
▾ Russisch
brífokgals
†verouderd
[hoek tussen voorlijk en onderlijk van de breefok]
-
▾ breefokkenra
[ra van de breefok]
-
▾ Russisch
brífokrej
†verouderd
[ra van de breefok]
-
▾ Russisch
brífokrej
†verouderd
[ra van de breefok]
-
▾ breefokkenschoot
[touw waarmee de breefok bediend wordt]
-
▾ Russisch
brífokškot
†verouderd
[touw waarmee de breefok bediend wordt]
-
▾ Russisch
brífokškot
†verouderd
[touw waarmee de breefok bediend wordt]
-
▾ breefokkentoppenant
[touw tussen de ranok van de breefok en de mast waarmee de breefok bediend wordt]
-
▾ Russisch
brífoktopenánt
†verouderd
[touw tussen de ranok van de breefok en de mast waarmee de breefok bediend wordt]
-
▾ Russisch
brífoktopenánt
†verouderd
[touw tussen de ranok van de breefok en de mast waarmee de breefok bediend wordt]
-
▾ breefokkenval
[touw waarmee de breefok gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Russisch
brífokfal
†verouderd
[touw waarmee de breefok gehesen en gestreken wordt]
-
▾ Russisch
brífokfal
†verouderd
[touw waarmee de breefok gehesen en gestreken wordt]
-
▾ breekmes
[bepaald middeleeuws mes]
-
▾ Frans
braquemart
[(historisch) kort, breed zwaard; (familiair) penis]
datering: 1386 (1351-1400)
status: ontlening onzeker
etymologie: GR: 1411; bragamas, 1392; moy. néerl. breecmes « couperet ».PR 1993: moy.néerl. breecmes; PR 1990: o.i.; p.-ê. néerl. breecmes.Zie FEW trefwoord.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Walter 1991 Wartburg 1928 (PRobert, Walter 2, Larousse, FEW)
-
▾ Portugees
bacamarte
[kort, breed zwaard]
<via Frans>
-
▾ Frans
braquemart
[(historisch) kort, breed zwaard; (familiair) penis]
-
▾ breeuwen
[naden dichten]
-
▾ Duits
brewen
[naden dichten]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Lehnwort aus gleichbed. nl. breeuwen, Foerste: Den Schiffern meistens noch bekannt.
bron: Foerste 1938 (Kluge, Foerste, Beckmann)
-
▾ Frans
brondir
(dialect)
[gaten dichtmaken (in een mijn)]
-
▾ Papiaments
breu
[teer, asfalt; (scheepvaart) naden dichten]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Duits
brewen
[naden dichten]
-
▾ breeuwer
[iemand die breeuwt]
-
▾ Duits
Brêwer, Brêver, Brewer
(dialect)
[iemand die breeuwt]
-
▾ Duits
Brêwer, Brêver, Brewer
(dialect)
[iemand die breeuwt]
-
▾ breeuwersgast
[breeuwer, scheepstimmerman die breeuwt]
-
▾ Russisch
bryzgás
[breeuwer]
status: ontlening onzeker
etymologie: Breeuwersgast — een woord dat niet in de woordenboeken voorkomt (vgl. Bij s l o o t ) , doch gevormd is als breeuwersknecht, breeuwersjongen, breeuwersmaat, die genoemd staan in het woordenboek van v. Moock —, varensgast of matroos die breeuwt of kalefaat, breeuwer, kalefater. Hieruit is vermoedelijk overgenomen het raadselachtige russ. woord bryzgás, dat weliswaar niet precies dezelfde, maar toch ongetwijfeld een nauw verwante betekenis heeft. Het Akad. Wdb. 1, 276 verklaart: Mor. Plotnik, vkolacivajuščij i zaklepyvajuščij bolty i nageli v sudách (Zeeterm. Timmerman, die bouten en nagels inslaat en vastklinkt op schepen), vgl. Dal' 1, 323: Mors. rabočij, prosverlivajuščij obšivku sudna, zakolačivajuščij tjažolym molotom skvoznyje bolty i zaklepyvajuščij ich; boltoboj (Zeeterm. Werkman, die de scheepshuid doorboort, met een zwaren hamer dwarsbouten inslaat en ze vastklinkt; boutinslaander). Het zeemanswoordenboek van Vachtin 36 definieert: Rabotnik, kotoryj ispolnjaet vse železnyja raboty po sudnu, как-to: zabivaet bolty, sverlit dlja nich dyry i proc. (Werkman, die alle ijzeren werken op een schip uitvoert, b.v. hij slaat bouten in, boort daarvoor gaten enz.). Deze laatste definitie gaat goeddeels terug op die in Šiškov (a°. 1795), waar bryzgas in het fr. staat weergegeven met: perceur, en in het eng. met: the artificer that bores the holes for the treenails, bolts, and all the iron work in a ship. De russ. bryzgás is dus de fr. perceur en de holl. boorder d.i. de man die (op schepen) gaten boort voor de bouten; ook scheepsboorder (Ndl. Wdb. 3, 474). Weliswaar verricht deze niet in allen dele hetzelfde werk als de breeuwer of kalefater, maar in beider arbeid is toch veel gemeenschappelijks. Wanneer men de uit de verschillende woordenboeken gegeven definities van russ. bryzgás nagaat, dan zal men vinden, dat hij daar o.a. genoemd wordt een: timmerman, die . . . nagels inslaat . . . op schepen (Akad. Wdb.) of een: werkman, die de scheepshuid doorboort, met een zwaren hamer . .. inslaat (Daľ). Dit alles kan ook behoren tot het werk van de breeuwer of kalefater, wiens zware hamer, moskuil geheten, eveneens in het russ. (als múškeľ) is overgegaan. Vgl. ten slotte de volgende passage uit Witsen 267 b : Men kalefaet, drijft en breeuwt schepen, duerzaemheits halve: want aldus het water door reten en scheuren niet en dringt. Dit geschiet met out werck, hair en most, 't geen, als 't ingedreven is, wel vet bepickt moet zijn. Alle hoeken en lassen der planken, moeten wel voegen en sluiten. De Pap, daer men de schepen mede strijckt, wert gemaeckt van harpuis, slechte hars, traen en zwavel; hier hout men dat geen worm door en dringht. Somtijts ziet men het met een slechte smeering van ongel af, voornaem als de schepen naby en niet om de west varen. Dit wit gesmeer behoet de schepen lange tijt van met groente te bewaszen of vuil te werden. Zoo zy ver om de west de wil hebben, haelt men onder om een goeden Дміг, daer men ontallijck veel spijkert jens in slaet: men legt hem op koeien hair: en daer wert ооск wel dun geslagen loot, of koper tusschen gevoegt: en dit alles om ongediert, 't geen het hout verteert, te weeren. Wat de vorm van het russ. woord bryzgás betreft, is het, wat de klanken aangaat, klank voor klank uit ndl. breeuw(er)sgast te verklaren. De holl. ee-klank treedt in meer russ. leenwoorden als y op, b.v. štyk uit holl. steek (soort van knoop); het in Archangel gebruikelijk stryk uit holl. streek (op een kompas); russ. výblenki uit holl. wevelingen. Voor de zachte russ. g moest de s tot z worden. De t na de s op het eind van het holl. woord is in het russ. verdwenen zoals ook het geval is bij russ. vors uit holl. worst (oud afgekapt stuk kabeltouw). Wat ten slotte het wegvallen van de toonloze tweede lettergreep -er- betreft, daarmede zou men b.v. kunnen vergelijken de aan de noordkust van Rusland gebruikelijke verbastering van de plaatsnaam Hammerfest t.w. Oamféšt (Podvysockij); zie nog een mogelijk voorbeeld op Roemer en voorts Sjamberloek. Afgeleid is het adj. bryzgásnyj, dat gesubstantiveerd dezelfde betekenis heeft als bryzgás en waarbij Dal' aantekent: Bryzgásnyj polučaet, po ustavu Petra I, po dve čarki v den' (de bryzgásnyj ontvangt, volgens het reglement van Peter I, twee glazen brandewijn daags). De term bestond dus reeds in de tijd van Peter de Grote. Uitvoeriger is over dit woord door mij gehandeld in Ts. v. Ndl. Т. 45, 74-80.
bron: Meulen 1959 (VdMeulen 1959)
-
▾ Russisch
bryzgás
[breeuwer]
-
▾ breeuwhamer
[hamer die bij het breeuwen of kalfaten gebruikt wordt]
-
▾ Duits
Brêwhamer, Brewhammer
(dialect)
[hamer die bij het breeuwen of kalfaten gebruikt wordt]
-
▾ Duits
Brêwhamer, Brewhammer
(dialect)
[hamer die bij het breeuwen of kalfaten gebruikt wordt]
-
▾ breeuwijzer
[ijzer om werk in de naden te drijven]
-
▾ Duits
Brêwiser, Breweisen
(dialect)
[ijzer om werk in de naden te drijven]
status: ontlening onzeker
etymologie: Beckmann: in ganz Ostfriesland
bron: Foerste 1938 (Foerste, Beckmann)
-
▾ Duits
Brêwiser, Breweisen
(dialect)
[ijzer om werk in de naden te drijven]
-
▾ breidel
[toom]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1220-1240;
thema: dierenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
brédel, breidel
[toom; verbod; persbreidel]
-
▾ Indonesisch
brédel, breidel
[toom; verbod; persbreidel]
-
▾ breien
[draden strikken]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
braideri
[borduursel, borduurwerk]
<via Negerhollands>
-
▾ Duits
breien
†verouderd
(dialect)
[draden strikken]
-
▾ Frans
brédir
†verouderd
[samenvoegen (van stukken leer) met lange, dunne riemen]
datering: 1404 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bridisure 1754; brédissure 1803, 1823; brédissage 1838
etymologie: Entlehnt aus mndl. breiden 'flechten' (nndl. breien). Die ablt. sind zum teil lautlich von fr. brider beeinflusst.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Indonesisch
breien
†verouderd
[draden strikken]
-
▾ Javaans
(di)bré, (di)ebré
[gebreid]
-
▾ Papiaments
brei
†verouderd
[draden strikken]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: angoeha di brei - breinaald
etymologie: Uit Putman1859 p.120
bron: Putman 1859 (Putman1859)
-
▾ Saramakkaans
beéi
[draden strikken]
-
▾ Soendanees
bĕre
[draden strikken]
-
▾ Sranantongo
brei
[draden strikken, vlechten, weven]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Blanker 2005 Focke 1855 Stichting 1995 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Schu, Fo, SR)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
braideri
[borduursel, borduurwerk]
<via Negerhollands>
-
▾ brein
[hersens]
-
▾ Duits
Breyn
†verouderd
(dialect)
[hersens]
-
▾ Duits
Breyn
†verouderd
(dialect)
[hersens]
-
▾ breinaald
[staaf waarmee gebreid wordt, breipen]
-
▾ Duits
Breinaald, Breinaodel
(dialect)
[staaf waarmee gebreid wordt, breipen]
-
▾ Duits
Breinaald, Breinaodel
(dialect)
[staaf waarmee gebreid wordt, breipen]
-
▾ breistok
[staaf waarmee gebreid wordt, breipen]
-
▾ Duits
Breistok, Breistock
(dialect)
[staaf waarmee gebreid wordt, breipen]
-
▾ Duits
Breistok, Breistock
(dialect)
[staaf waarmee gebreid wordt, breipen]
-
▾ breken
[klein of stuk maken]
-
▾ Berbice-Nederlands
breke
[klein of stuk maken; gebroken, kapot]
-
▾ Deens
brække
[klein of stuk maken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk breken 'brække' ¯ fællesgermansk *brekan ¯ indoeuropæisk *bhrek- 'brække, brage'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Duits
brechen
[beginnen met het lossen van de lading]
datering: 1732 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Brack = uitschot; Kuepper: Fußt auf niederd »brack = minderwertig, schlecht« (gehört zu »brecken = brechen«). Kaufmannsspr. seit dem 14. Jh.
etymologie: Kluge: (die Last) ein im Deutschen wenig gebräuchliches Wort, welches so viel bedeutet als "anfangen zu löschen" Röding I 385. Entlehnt aus der gleichen Verwendung von nl. breken
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Negerhollands
breek, brēk, brē
[klein, stuk of kapot maken]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: breek (old 1776, Hesseling 1905), brēk, brē (djdj 1926). old 1776: stukmaken = breek na stuk, umreissen = breek neer. Hesseling 1905: heeft gebroken = ha breek
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Noors
brekke
[klein of stuk maken; stuk gaan]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty breken; FuT: mnd. breken (holl. breken)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bräcka
[klein of stuk maken; beginnen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bräkte, pret.; till lågty. breken 'bryta'; jfr avbräck, braka, break, breccia, brink, bråck
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Berbice-Nederlands
breke
[klein of stuk maken; gebroken, kapot]
-
▾ brengen
[vervoeren]
-
▾ Berbice-Nederlands
bringgi
[vervoeren]
-
▾ Deens
bringe
[vervoeren; in een toestand raken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bringen ¯ fællesgermansk *brangian ¯ indoeuropæisk *bhronk- *bhrenk- 'få til at komme'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
breng, bring, brin
[vervoeren]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: breng (old 1776), bring (Hesseling 1905, djdj 1926), brin (djdj 1926) de n van brin heeft een puntje en wordt een ŋ. old 1776: ik breng het = mi breng die kom, terugbrengen = breng/bring weeraan, voortlopen, verder brengen = breng verder, voortzetten = doe die verder, loop verder
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Noors
bringe
[vervoeren]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty bringen; FuT: von mnd. bringen
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Skepi-Nederlands
brink
[vervoeren]
-
▾ Sranantongo
bringi
[vervoeren]
-
▾ Zweeds
bringa
[vervoeren]
datering: 1535 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: överbringa, anbringa, medbringa
etymologie: sedan 1535; av lågty. bringen med samma bet.; jfr ty. bringen, eng. bring med samma bet.
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Berbice-Nederlands
bringgi
[vervoeren]
-
▾ brengun, bren
[licht machinegeweer]
-
▾ Indonesisch
brén
[licht machinegeweer]
-
▾ Jakartaans-Maleis
berèn, brèn
[licht machinegeweer]
-
▾ Petjoh
bren
[licht machinegeweer]
-
▾ Indonesisch
brén
[licht machinegeweer]
-
▾ bres
[opening in vestingmuur]
-
▾ Duits
Bresche
[opening in vestingmuur]
datering: 16e eeuw (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Vlaanderen als doorgeefluik tussen Franse en Duitse (ridder)cultuur in ME
bron: Foerste 1938 (Van der Sijs 2005, Kluge, Foerste)
-
▾ Duits
Bresche
[opening in vestingmuur]
-
▾ bretel
[broekophouder]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1827-1830;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
Bretels
(dialect)
[broekophouders]
-
▾ Indonesisch
brétél
[broekophouder]
-
▾ Duits
Bretels
(dialect)
[broekophouders]
-
▾ breugeliaans
[volgens, in de geest van de schilder Breughel]
-
▾ Frans
breughelien
[volgens, in de geest van de schilder Breughel]
-
▾ Frans
breughelien
[volgens, in de geest van de schilder Breughel]
-
▾ Breughel
[achternaam van een Vlaamse kunstschilder (circa 1520-1569)]
-
▾ Tsjechisch
brajgl
[(spreektaal) wanorde, onrust, herrie, groot feest]
status: ontlening onzeker
etymologie: naar de schijnbare wanordelijkheid die zijn schilderijen kenmerkt.
bron: Rejzek 2001 (ASCS, Rejzek)
-
▾ Tsjechisch
brajgl
[(spreektaal) wanorde, onrust, herrie, groot feest]
-
▾ breuk
[het breken; barst; ziektetoestand waarbij een orgaan buiten zijn normale positie komt]
-
▾ Deens
brok
[ziektetoestand waarbij een orgaan buiten zijn normale positie komt]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. brok
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (FuT, OOD)
-
▾ Fries
breuk
[verbreking van de samenhang van iets; uitzakking, liesbreuk]
-
▾ Negerhollands
breek
[het breken; barst]
-
▾ Noors
brokk
[ziektetoestand waarbij een orgaan buiten zijn normale positie komt]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty, 'brudd'; FuT: mnd. broke, brok, 'fractura' (holl. breuk)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
breuk
[ziektetoestand waarbij een orgaan buiten zijn normale positie komt, hernia]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Zweeds
bråck
[ziektetoestand waarbij een orgaan buiten zijn normale positie komt, hernia]
datering: 1690 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: diskbråck, ljumskbråck, tarmbråck, åderbråck
etymologie: sedan 1690; av lågty. brok med samma bet., eg. 'brytning'; besl. med 1bräcka
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
brok
[ziektetoestand waarbij een orgaan buiten zijn normale positie komt]
-
▾ breuk
[gebroken getal]
-
▾ Deens
brøk
[gebroken getal]
datering: 1873 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk brök, brok 'brud2', egl. 'brudt tal', Arnesen en Hammerich: Nederlands
bron: (PNOE, OOD, Jessen, Arnesen, Hammerich 45, Hammerich 48)
-
▾ Fries
breuk
[gebroken getal]
-
▾ Noors
brøk
[gebroken getal]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty brok, brök, sm o s brokk, eg. 'brudd'; FuT: : von mnd. brok, broke (holl. breuk), Arnesen: av nl. breuk (Hammerich)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 Arnesen (BO; FuT, Arnesen)
-
▾ Zweeds
bråk
[gebroken getal]
datering: 1633 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bråkdel, bråkräkning
etymologie: sedan 1633; av lågty. brok, eg. 'brytning'; jfr bråck, 1bräcka
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
brøk
[gebroken getal]
-
▾ brevet
[diploma]
-
▾ Indonesisch
brevét
[diploma; vergunning]
-
▾ Indonesisch
brevét
[diploma; vergunning]
-
▾ brevier
[gebedenboek]
-
▾ Engels
brevier
[kleine lettersoort (waarmee oorspronkelijk gebedenboeken gezet werden)]
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: -Du. or G. brevier -L. breviarium BREVIARY. Cf. canon, pica, long primer, and G. missal canon (type), similarly derived from the names of liturgical books or formularies, of which the types so named were orig. characteristic.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Indonesisch
brevir
[(rooms-katholiek) gebedenboek]
-
▾ Engels
brevier
[kleine lettersoort (waarmee oorspronkelijk gebedenboeken gezet werden)]
-
▾ bridge
[kaartspel]
-
▾ Indonesisch
bridge /brits/
[kaartspel]
-
▾ Indonesisch
bridge /brits/
[kaartspel]
-
▾ brief
[geschreven boodschap]
-
▾ Aucaans
biifi
[geschreven boodschap]
-
▾ Berbice-Nederlands
brifu
[geschreven boodschap]
-
▾ Negerhollands
brief, brif
[geschreven boodschap]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: brief (old 1776), brif (djdj 1926)
bron: Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926)
-
▾ Papiaments
brifi
†verouderd
[geschreven boodschap]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Putman1859: p.102: "Ik wil een brief schrijven. - Mi kieer skierbi oen brifi."
bron: Putman 1859 (Putman1859)
-
▾ Saramakkaans
biífi
[geschreven boodschap, post]
<via Sranantongo>
-
▾ Sranantongo
brifi
[post(stuk)]
datering: 1783 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Blanker 2005 Focke 1855 Schumann 1783 (woordenlijst S-N, Fo, Schu)
-
▾ Aucaans
biifi
[geschreven boodschap]
-
▾ briefkaart
[kaart met voorgedrukte postzegel]
-
▾ bries
[koele wind]
-
▾ Deens
brise
[zacht windje]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk brise, bris ¯ fransk brise ¯ oldspansk briza . Fremmed2: af ty. Brise, holl. bries, eng. breeze, fr. brise, måske af port. briza og sp. brisa nordøstenvind. Törnqvist: Törnqvist: aus nd. oder ndl. bram.- Etymol dunkel, viell. aus einer älteren Form brand, Stange (vgl. frühnhd. Brandsegel, schwed. dial. brand, Stange)
bron: Becker-Christensen 2005 Hårbøl 2004 Kluge 2002 Menke 2004 Törnqvist 1977 (PNOE, Fremmed2, Törnqvist, Kluge, Menke 97)
-
▾ Duits
Brise
[zacht windje]
datering: 1751-1800
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Kluge: In die Seemannssprache entlehnt aus einem Wort, das in mehreren germanischen und romanischen Sprachen verbreitet, aber unklarer Herkunft ist: ne. breeze, nfrz. brise, span. brisa usw. Menke 97: Menke 97: Nederduits dialect van Sylt, gebaseerd op Möllers (1916) "Wörterbuch der Sylter Mundart" vorm: Brîs
bron: Menke 2004 (Kluge, Menke 97)
-
▾ Esperanto
brizo
[koele wind, wind met kracht 4-6]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Fr brise met ondersteunende bronwoorden Du Brise en Eng breeze. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Ests
briis
[koele wind]
-
▾ Fins
briisi
[matige maar voldoende zeilwind]
<via Zweeds>
-
▾ Frans
brise
[zacht windje]
datering: 1540 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: PR: mot probablt frison; GR: mot largement attesté à la fois dans l'aire germanique (angl. breeze, néerl. brise) et dans l'aire romane (ital. brezza, esp. et port. brisa), d'orig. incert., p.-ê. du frison de l'est brîse « vent frais venu de la mer ».
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Fries
brys
[koele wind]
-
▾ Litouws
brizas
[zachte, maar frisse wind]
status: Ambigu: Nederlands of Frans ; ontlening onzeker
etymologie: pranc. brise - silpnas vėjelis
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Noors
bris
[zwakke tot matige wind]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, nederl, opph kanskje fra sp); FuT: nd. bris(e), holl. bries. Das wort ist roman.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (Bo; FuT)
-
▾ Pools
bryza
[koele wind]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Zweeds
brise
[koele wind]
datering: 1794 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: NEO; sedan 1794; av lågty. brise med samma bet.; trol. av fra. brise med samma bet.; av ovisst urspr., Törnqvist: Törnqvist: aus nd. oder ndl. bram.- Etymol dunkel, viell. aus einer älteren Form brand, Stange (vgl. frühnhd. Brandsegel, schwed. dial. brand, Stange)
bron: SAOB 1898 (SAOB; NEO, Törnqvist)
-
▾ Deens
brise
[zacht windje]
-
▾ briesen
[brullen; hoorbaar ademen van paard]
-
▾ Fries
bryskje
[brullen; hoorbaar ademen]
-
▾ Negerhollands
bries
[brullen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: old 1776: brullende leeuw = briesend leeuw
bron: Oldendorp 1996 (old 1776)
-
▾ Fries
bryskje
[brullen; hoorbaar ademen]
-
▾ brievenbesteller
[postbode]
-
▾ Papiaments
brievenbesteller
[postbode]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
brievenbesteller
[postbode]
-
▾ brigade
[eenheid van bataljons en afdelingen]
-
▾ Indonesisch
brigade
[eenheid van bataljons en afdelingen]
-
▾ Javaans
bergada, bregada
†verouderd
[eenheid van bataljons en afdelingen]
-
▾ Indonesisch
brigade
[eenheid van bataljons en afdelingen]
-
▾ brigadier
[rang bij de politie]
-
▾ Indonesisch
bridadir
[rang bij de politie]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brigjén = brigadier-generaal
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
blegedhir, bragedir
†verouderd
[rang bij de politie]
-
▾ Papiaments
brigadir
[rang bij de politie]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
brigadiri
[rang bij de politie]
-
▾ Indonesisch
bridadir
[rang bij de politie]
-
▾ brij
[pap]
-
▾ Amerikaans-Engels
bry
(dialect)
[karnemelkse pap]
-
▾ Amerikaans-Engels
bry
(dialect)
[karnemelkse pap]
-
▾ brijn
[pekel]
-
▾ Frans
bateau brinant
†verouderd
(dialect)
[boot waarop men vissen in vaten verkoopt]
-
▾ Frans
bateau brinant
†verouderd
(dialect)
[boot waarop men vissen in vaten verkoopt]
-
▾ brik
[(gebroken) baksteen; iets in de vorm van een baksteen]
-
▾ Bretons
brik
[gevormde en gebakken klei, bij bouwen gebruikt]
<via Frans>
-
▾ Deens
briket
[langwerpig stuk brandstof]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: DDO en OOD: Nederduits, via Frans, Arnesen: Nederlands via Frans
bron: Dahlerup 1919-1956 (DDO, OOD, Arnesen)
-
▾ Duits
Brikett
[langwerpig stuk brandstof]
<via Frans>
datering: 1851-1900
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brikettieren
etymologie: Duden: niederl.-fr.; das; -s, -s (auch noch: -e). Kluge: Entlehnt aus frz. briquette f., einer Ableitung von frz. brique f. "Ziegelstein", dieses aus mndl. bricke (zu brechen). So benannt nach der Form, in die die Kohle gepreßt wird (also "Ziegelstein-Kohle", parallel zu "Eierbrikett").
bron: Duden Universal 2003 Duden Fremd 1990 (Duden Fremd, Duden Universal)
-
▾ Engels
brick
[baksteen; blok; broodje]
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: +brick-stone
etymologie: Late ME. brik(e), breke, prob.introduced by Flemish workmen and so -MLG., MDu. bricke, brike (also bricsteen; cf.occas. +brick-stone), Du.dial. brik, WFlem. brijke; whence also (O)F. brique, which prob.reinforced the adoption from LG.; of unkn.origin. Replaced waltyle 'wall-tile')(thaktyle 'thatch-tile'.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Engels
briquette
[langwerpig stuk brandstof]
<via Frans>
datering: 1801-1900 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: -F., dim.of brique BRICK; see -ETTE.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Esperanto
briko
[baksteen]
<via Frans>
datering: 1889 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brikejo ‘steenfabriek’, brikruĝa ‘baksteenrood’
etymologie: geleend via Fr brique met ondersteunend bronwoord Eng brick. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Frans
briquette
[langwerpig stuk brandstof]
-
▾ Frans
brique
[baksteen]
datering: 1151-1200 (1151-1200)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: briquer, briquet, briqueter, briqueterie, briquetier, briquette
etymologie: PR 1993: aussi `morceau, miette', jusqu'au xvi et dial.; néerl. bricke; cf.all.brechen `briser'; PR 1990: idem, maar: de l'all. brechen. GR: idem, en: mot d'orig. germanique (gotique *brikan « briser »).FEW: Mndl. bricke, brike, auch bricsteen bedeutet 'ziegelstein'. Daraus entlehnt fr. brique 'backstein'. Gesch 35 wendet dagegen ein, dass der erste beleg von mndl. bricke erst von 1552 stamme. Doch steht die urkunde, aus der dieser beleg stammt, in den Coutumes von Brügge, im anschluss an eine urkunde von 1282. Es ist daher sehr wahrscheinlich, dass sie auch von 1282 stammt und nur in neuer fassung gegeben worden ist. Etc.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse briquet, FEW)
-
▾ Grieks
mpriketta /brikétta/
[langwerpig stuk brandstof]
<via Frans>
-
▾ Litouws
briketas
[langwerpig stuk brandstof]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: pranc. briquette < brique - plyta
bron: Vaitkevičiūtė 2007 (V. Vaitkevičiūtė)
-
▾ Maltees
briksa, briks
[baksteen]
<via Engels>
-
▾ Noors
brikett
[langwerpig stuk brandstof]
<via Frans>
-
▾ Portugees
briquete
[langwerpig stuk brandstof]
<via Frans>
datering: 1901-2000 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do fr. briquette, de brique.
bron: Cunha 1986 (Da Cunha)
-
▾ Bretons
brik
[gevormde en gebakken klei, bij bouwen gebruikt]
<via Frans>
-
▾ brik
[zeilvaartuig]
-
▾ Indonesisch
berik
[tweemaster]
-
▾ Makassaars
barế
[driemaster waarvan de achtermast van een ra voorzien is]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Papiaments
brek
[zeilvaartuig]
-
▾ Indonesisch
berik
[tweemaster]
-
▾ briket
[stuk brandstof]
-
▾ Indonesisch
brikét
[stuk brandstof]
-
▾ Indonesisch
brikét
[stuk brandstof]
-
▾ bril
[glazen om beter te zien; wc-zitting]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1401-1500;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
brillo, briloe
[glazen om beter te zien]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Deens
briller
[glazen om beter te zien]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: pl. af brille ¯ nedertysk brille ¯ latin berillus, beryllus ¯ græsk baeryllos 'beryl' (jf. beryl)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Ests
prillid
[glazen om beter te zien]
-
▾ Fins
(p)rillit
[glazen om beter te zien]
<via Zweeds>
-
▾ Indonesisch
bril
†verouderd
[glazen om beter te zien]
-
▾ Javaans
bril, grobog-bril
[stilletje, draagbaar kamergemak]
-
▾ Noors
briller
[glazen om beter te zien]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty, sm o som beryll; FuT: von d. Brille; mhd. berille, barille ist dem it. barelle, 'brillenglas'entlehnt
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
brel
[glazen om beter te zien]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Saramakkaans
beéi
[glazen om beter te zien]
-
▾ Sranantongo
brel, breri
[glazen om beter te zien]
-
▾ Zweeds
brillor
[glazen om beter te zien]
datering: 1664 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1664; via lågty. av ita. barelle 'glasögon'; av lat. beryllus 'beryll; kristall'; jfr beryll
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
brillo, briloe
[glazen om beter te zien]
-
▾ briljant
[geslepen diamant]
-
▾ Atjehnees
beureulian
[sieraad]
-
▾ Boeginees
barælîyang
[sieraad]
-
▾ Indonesisch
berlian
[geslepen diamant]
-
▾ Jakartaans-Maleis
berlian
[sieraad]
-
▾ Javaans
barléyan
[sieraad met briljantsteentjes]
-
▾ Madoerees
berliyan, bārlian, bārliyan
[sieraad]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: abārliyan = met briljanten bezet
bron: Kiliaan 1904 (ASIS, PH, KIL)
-
▾ Makassaars
baralîyang
[sieraad]
-
▾ Minangkabaus
barlian
[sieraad]
-
▾ Singalees
bereliyantu
[geslepen diamant]
status: Ambigu: Nederlands of Portugees ; ontlening onzeker
etymologie: of uit Portugees brilhante
bron: Sannasgala 1976 (Sannasgala)
-
▾ Surinaams-Javaans
barleyan
[sieraad]
-
▾ Atjehnees
beureulian
[sieraad]
-
▾ briljant
[schitterend]
-
▾ Indonesisch
brilian, brilyan
[schitterend]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kebrilyanan = schittering
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Papiaments
briljant
†verouderd
[uitstekend]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Ewijk p. 105
bron: Ewijk 1875 (Ewijk)
-
▾ Indonesisch
brilian, brilyan
[schitterend]
-
▾ Brillcream
[merknaam van haarcrème]
-
▾ Indonesisch
brilkrim
[merknaam van haarcrème]
-
▾ Indonesisch
brilkrim
[merknaam van haarcrème]
-
▾ brink
[(verhoogd) erf, plein]
-
▾ Deens
brink
[heuvel]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: wohl von mnd. holl. brink. OOD: Nederduits
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Kluge 2002 (FuT, OOD, Kluge)
-
▾ Duits
Brink
[heuvel]
datering: 1751-1800
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Übernommen aus dem Niederdeutschen: Mndd. brinc, mndl. brinc "Anger", ähnlich me. brinke, brenke, bringe n. "Rand, Ufer", anord. brekka f. "Abhang eines Hügels". Gemeint ist offenbar der Rand eines Grashügels, hinter dem das Gelände abfällt. Am ehesten zu den Wörtern mit der Bedeutung "Rand" von einer Grundlage (ig.) *bh(e)r(e)m-, einerseits in anord. barmr "Rand", andererseits in mhd. brem n. "Einfassung", me. brimme, brumme n. "Rand" (verbrämen), also (ig.) *bhrem-go-. Auffallend ähnlich ist kymr. bryn "Hügel, Höhe", das aber in andere Zusammenhänge gestellt wird.
bron: Kluge 2002 (Kluge)
-
▾ Noors
brink
[steile heuvel, heuvelrug]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: wohl von mnd. holl. brink, 'rand, strand, hügel'. Hierzu neunorw. und anord. brekka, 'steiler hügel".
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
brink
[(steile) helling]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. brink; trol. lån från lågty. brink 'rand; kant'; jfr 1brant, 2bringa, 2bräcka1
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
brink
[heuvel]
-
▾ brisant(bom)
[bom gevuld met brisante stoffen]
-
▾ Indonesisch
brisan
[bom gevuld met brisante stoffen]
-
▾ Makassaars
bông-barîsang
[bom gevuld met brisante stoffen]
status: ontlening onzeker ; afleiding
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Indonesisch
brisan
[bom gevuld met brisante stoffen]
-
▾ brits
[slaapplaats]
-
▾ broccoli
[Italiaanse bloemkool]
-
▾ Indonesisch
brokoli
[Italiaanse bloemkool]
-
▾ Indonesisch
brokoli
[Italiaanse bloemkool]
-
▾ broche
[sierspeld]
-
▾ Indonesisch
bros
[sierspeld]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bros
[sierspeld]
-
▾ Makassaars
burôs, burôsó
[sierspeld]
status: ontlening onzeker
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Menadonees
bros
[versiering aan bijvoorbeeld een jurk]
-
▾ Muna
buronso
[sierspeld]
-
▾ Indonesisch
bros
[sierspeld]
-
▾ brochure
[vlugschrift]
-
▾ Indonesisch
brosur
[vlugschrift]
-
▾ Indonesisch
brosur
[vlugschrift]
-
▾ broddelen
[een werk verknoeien]
-
▾ Frans
brôdeler
(dialect)
[een werk verknoeien]
-
▾ Frans
brôdeler
(dialect)
[een werk verknoeien]
-
▾ brodden
[een werk verknoeien]
-
▾ Frans
brôdî
(dialect)
[een werk verknoeien]
-
▾ Frans
brôdî
(dialect)
[een werk verknoeien]
-
▾ broeden
[op eieren zitten]
-
▾ Negerhollands
broen, brum, brun
[op eieren zitten]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: broen (old 1776), brum, brun (djdj 1926)
bron: Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926)
-
▾ Papiaments
brui (ouder: broei)
[zich vermeerderen]
datering: 1875 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: saku pa brui (broedzak)
etymologie: Uit Ewijk: p.21
bron: (Joubert PN, Ewijk)
-
▾ Sranantongo
brude
[op eieren zitten]
-
▾ Negerhollands
broen, brum, brun
[op eieren zitten]
-
▾ broeder
[koek van meel, krenten, rozijnen en sukade]
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
búrdar, boerdar
[soort gebak]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC, Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Indonesisch
bluder
[vanillecake met rozijnen]
-
▾ Jakartaans-Maleis
beluder
[koek van meel, krenten, rozijnen en sukade]
-
▾ Javaans
bluder
[tulband, moscovisch gebak]
-
▾ Kupang-Maleis
barudel, brudel
[gebak]
-
▾ Madoerees
bludēr
[gebak, poffertjes]
-
▾ Makassaars
bulûderé
[gebak van meel, zoete saguweer, boter, eieren, suiker en gecondenseerde melk]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: pábulûderang = kom waarin de broeder bereid wordt
bron: Cense 1979 (Cense, A.A. (1979), Makkasaars-Nederlands woordenboek, ’s-Gravenhage.)
-
▾ Singalees
burudala, burūdala
[soort gebak]
status: ontlening onzeker
etymologie: verouderd
bron: Peeters 1975 Sannasgala 1976 (Peeters, Sannasgala 1975)
-
▾ Soendanees
buludĕr
[bruingebakken ketelkoek]
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
búrdar, boerdar
[soort gebak]
-
▾ broeder
[geestelijke]
-
▾ Indonesisch
bruder
[rooms-katholieke geestelijke]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bruderan = Katholiek seminarie
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Papiaments
bruder
[rooms-katholieke geestelijke zonder kerkelijke wijding]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Indonesisch
bruder
[rooms-katholieke geestelijke]
-
▾ broeder
[verpleger]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1899;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Papiaments
bruder
[verpleger]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Surinaams-Javaans
bruder
[verpleger]
-
▾ Papiaments
bruder
[verpleger]
-
▾ broeder, broer
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
zelfstandig naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Ambons-Maleis
brur
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
-
▾ Berbice-Nederlands
bluru; brur
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
-
▾ Chinees-Maleis
brur
[aanspreektitel mannelijke geloofsgenoot van gelijke leeftijd]
status: ontlening onzeker
etymologie: gebruikt door Protestantse Chinezen
bron: Veldwerk Hoogervorst (Veldwerk T.Hoogervorst 2006)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
bru, bro, bruds, butchie
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
<via Negerhollands>
datering: 1981 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Valls 1981: bruds = brother-in-law
etymologie: Afkomstig van Nederlands 'broertje' of West-Vlaamse dialectvariant 'boetje'.
bron: Valls 1981 (Valls 1981)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
bú, búa
[oudere broer]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Javaans
brur
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
-
▾ Lala
blulu
[familielid, familieleden]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
etymologie: Pas op, uitspraak pasoppo; Niks, uitspraak: nikkiesjie; Sterk, uitspraak: iesjietelliekkie; Broer, uitspraak: bloeloe; Deksel, uitspraak: dekselo of dekkeselo; Midden-Zambia, men spreekt daar Lala (ciLala). Alle zijn opgenomen in het dagelijkse spraakgebruik. In de jaren 1980 en in 2004. Zijn overgenomen uit het (verre) Zuid-Afrika in de periode tussen 1915 en 1940. Pasopo betekent: ik waarschuw je voor de laatste maal! Nikkiesjie komt alleen voor in verbinding met awe (nee). Awe nikkiesjie betekent: zeker niet of het is helemaal niks. Iesjietelliekkie betekent: zeer, ontzettend. Bloeloe betekent familielid of familieleden. Dekselo of dekkeselo: iedere soort van afdekking van een pan, pot en dergelijke. De spelling in ciLala is respectievelijk: Pas op, uitspraak pasopo, nikishi, ishiteliki, blulu, dekselo.
bron: pc (pc)
-
▾ Menadonees
brur
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
-
▾ Negerhollands
broeer, bruer, bru, bju, butje, boetje, butji, butši
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders; aanspreekvorm voor medemens, naaste]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: broeer (old 1776), butje, boetje (Hesseling 1905), bru, bju, butji, butši (djdj 1926), bruer (Hesseling 1905, Robertson 1989). old 1776: de zoon van de broer = mi broeer si kind. bju is volgens djdj de platte/kromme vorm van bru, net als bij hel-hei. Hesseling 1905: 216: broer = bruder
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 Oldendorp 1996 Robertson 1989 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926, Robertson 1989)
-
▾ Papiaments
broer, broertje
[koosnaam voor mannelijk persoon, eventueel gevolgd door achternaam]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bru
[aanspreekvorm voor vriend of makker]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Skepi-Nederlands
blur
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
-
▾ Sranantongo
brur
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
broeder, broer
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du., brother.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Ambons-Maleis
brur
[mannelijk kind t.o.v. kinderen van dezelfde ouders]
-
▾ broederlijk
[zoals tussen broers pleegt of behoort te bestaan of te gebeuren]
-
▾ Negerhollands
broeerlik, bruderlig
[zoals tussen broers pleegt of behoort te bestaan of te gebeuren]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: broeerlik (old 1776), bruderlig (Hesseling 1905: 229)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 229)
-
▾ Negerhollands
broeerlik, bruderlig
[zoals tussen broers pleegt of behoort te bestaan of te gebeuren]
-
▾ broedertwist
[twist tussen bloed- of geestverwanten]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
broedertwis
[twist tussen (belangen)groepen]
<via Afrikaans>
datering: 1965 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., broeder brother + twis quarrel.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
broedertwis
[twist tussen (belangen)groepen]
<via Afrikaans>
-
▾ broeien
[heet worden]
-
▾ Esperanto
brogi
[dompelen in of overgieten met kokend water]
<via Frans>
datering: 1889 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brogaĵo ‘afkooksel’
etymologie: geleend via Fr brouir. De uitgang -i is standaard voor infinitieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 Vilborg 1989-2001 (Cherp, Vil 1)
-
▾ Frans
ébrouer
†verouderd
[linnen in zemelwater doen vóór het verven]
datering: 1250 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ébrouage, ébrouissage, etc.
etymologie: Mndl. broeyen gehört zu germ. *BROJAN. Vielleicht ist das é- der fr. formen eine übersetzung des ndl. uit 'aus' (vgl. ndl. uitbroeien). Fr. ébrouer ist als ausdruck der webertechnik den nördlichen mundarten entnommen.
bron: Wartburg 1928 (FEW, GRobert)
-
▾ Frans
brouir
[verzengen]
datering: 1080 (1051-1100)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: L: frq. *brojan (allem. brühen) `échauder'
bron: Dubois 1979 Robert 2005 (Larousse, Rey, GRobert)
-
▾ Papiaments
brui
[heet worden, in stilte dreigen (bijv. storm), drukkend heet zijn]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
brui
[heet worden, gisten]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bruibrui (benauwd heet)
bron: Blanker 2005 (SR, Prisma S-N 2005)
-
▾ Vastelands-Noord-Fries
broi
[gisten, heet worden]
status: ontlening onzeker
etymologie: broi Ha. ‘Gären‘ < nl. broei ‘id.‘ →hd. brühen; s. barme brääme broore
bron: Sjölin 2006 (Sjölin)
-
▾ Esperanto
brogi
[dompelen in of overgieten met kokend water]
<via Frans>
-
▾ broek
[kledingstuk; broekvormig voorwerp; lang touw]
-
▾ Akawaio-Arekuna
puuruukuu
[kledingstuk]
<via Skepi-Nederlands>
-
▾ Arowaks
boróko
[kledingstuk]
status: ontlening onzeker
bron: Baarle 1995 Bennett 1989 Robertson 1983 (Bennett 1989; Baarle 1995; Robertson 1983)
-
▾ Aucaans
boeoekoe
[kledingstuk]
-
▾ Berbice-Nederlands
bruku
[kledingstuk]
-
▾ Deens
brog
[bekleding aan de binnenkant van de vlag; bekleding van zeildoeken; verschillende typen touw op een schip]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra nt. brok
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Duits
Brauk
(dialect)
[kledingstuk]
-
▾ Frans
broukes
(dialect)
[kledingstuk]
-
▾ Ga
blukú
[kledingstuk]
-
▾ Karaïbisch
puruku, puluka
[kledingstuk]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
bron: Aloema 1987 WOLD (Aloema, Nardo, M.J. Pierre & C.N. van der Ziel (red.) (1987), Kalihna-Nederlands woordenboek, met index, Instituut voor Taalwetenschap (SIL), proefuitgave. 1987, WOLD)
-
▾ Kupang-Maleis
baruk, bruk
[onderbroek, korte broek]
-
▾ Munsee-Delaware
păló:k
[kledingstuk]
-
▾ Negerhollands
broek, bruk
[kledingstuk]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: broek (old 1776), bruk (Hesseling 1905, djdj 1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Noors
brok
[(dialect) kledingstuk; lang touw]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Oekraïens
brjúki
[kledingstuk]
<via Russisch>
-
▾ Papiaments
bruki
[luier]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Uit Ewijk p14: "zijn behoef doen - bai broek". verouderd.
bron: (Joubert PN)
-
▾ Russisch
brjúki
[kledingstuk]
datering: 1701-1725 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndd. brôk, oder ndl. broek, zu ahd. bruoh, mnd. brôk 'Beinkleid', das auf lat.-gall. brāca zurückgeht, s. Matzenauer LF. 7, 16, Preobr. 1, 49. uit VdMeulen: Broek, het bekende kledingstuk voor mannen. Russ. plur. tantum brjuki, zie Zee- en Scheepst. 49. VdMeulen 1909:Broek (1). Bekend kleedingstuk voor mannen. Russ. plur. tantum brjíiki, door LENSTROIÍM in zijn Russisch-Duitsch woordenboek vertaald met: schifferhosen. Het woord is echter geenszins beperkt gebleven tot de Russ. zeelui, A. verklaart: mužskija pantalony (broek voor mannen), vgl. vooral de in D. genoemde verschillende soorten van broeken (nauwe en wijde) met haar benamingen in het Russ., waarbij de brjiihi onder de ruime (prostornyja) voorkomen. Ook de gulp en klap of klep van de broek zijn in het Russ. overgegaan, z. deze art. en verder Holland en afleidingen.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, Cernych, ESR, VdMeulen 1959, VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
brjuk
[touw voor het bevestigen van het scheepsgeschut]
datering: 1720 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Aus ndl. broek, dass., s. Meulen 49, Smirnov a.a.O., Matzenauer 118. VdMeulen:Broek (2). Broek, broekings, een touw, dat door de sij planken van de rampaarden gaat (rampaarden , waarvoor men door onkunde hoord seggen roopaarden, sij n volgens onse uitlegging die houte werktuigen, waarop te scheep het geschut gelegt werd). WINSCH. De tegenwoordige zeemanswoordenboeken en ook het Ned. Wdb. hebben voor dit touw uitsluitend den naam : broeking. Het laatste verklaart -. een dik touw , dat door een oog op den hals der druif (of door een vastgegoten ring) van een kanon gestoken, en aan weerszijden door harpbouten aan de zijden van het rolpaard (affuit) geschoren, met de uiteinden vastgesplitst of gebonden wordt in harpbouten, die aan beide zijden der geschutpoorten in het boord Vei-hand. dor Kon. Akad. v. Wetensfh. (Nieuwe líeeks) Dl. X. N". 2. 4 geslagen zijn (broekingringen); dienende om liet terugspringen van liet kanon, als er mede geschoten wordt, ten eenen male te beletten (vaste broeking), of op een bepaalden afstand te stuiten (losse broeking). Het Russ. woord is uit het bij WINSCII. genoemde broek overgenomen: Russ. brjak, brague de canon (nom d'un fort cordage destiné a, border Ie recul du canon qui fait feu. II traverse les deux flasques de l'attïït, et va, par ses deux extrémités, s'attacher a des boucles fixeos a la muraille du navire).
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Saramakkaans
buúku
[kledingstuk]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
bruku
[kledingstuk]
-
▾ Shona
burukwe
[kledingstuk]
<via Afrikaans>
-
▾ Sindebele
burugwe
[kledingstuk]
<via Afrikaans>
status: ontlening onzeker
etymologie: Bulawayo en Harare, Zimbabwe; Mijn vrouw, Zambiaanse, geboren in Bulawayo, en haar dochter, regelmatig in Zimbabwe geweest. Mijn vrouw vermelden deze woorden. Zij heeft de inburgeringscursus met gemak tot een goed einde gebracht. En onze dochter (Zambiaanse), bij ons op bezoek, vulde een en ander aan.
bron: pc (pc)
-
▾ Sranantongo
bruku
[kledingstuk]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: fayabruku (hot pants), wrokobruku (werkbroek)
bron: Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N)
-
▾ Zoeloe
bhulukwe
[kledingstuk]
<via Afrikaans>
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
broeks, broekies
[kledingstuk]
<via Afrikaans>
datering: 1861 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. broek (+ dim. suffix -ie) + Eng. pl. suffix -s.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zweeds
brok
[lang, zwaar touw]
datering: 1695 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan ca 1695; av lågty. brok med samma bet.; urspr. samma ord som sv. dial. brok 'byxor'; jfr bracka, bralla
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Akawaio-Arekuna
puuruukuu
[kledingstuk]
<via Skepi-Nederlands>
-
▾ broek
[laag drassig land]
-
▾ Frans
bruec
(dialect)
[moeras]
datering: 1190 (1151-1200)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bruekeus
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Frans
bruec
(dialect)
[moeras]
-
▾ broekband
[tailleband bovenaan de broek]
-
▾ Negerhollands
bruk-bant
[tailleband bovenaan de broek]
-
▾ Negerhollands
bruk-bant
[tailleband bovenaan de broek]
-
▾ broeking
[bekleding van scheepsdelen om het indringen van lekwater te beletten]
-
▾ Russisch
brjúkanec
[geteerd paklinnen aan de mastboom]
status: ontlening onzeker
etymologie: Auch bruking, brjuking, aus ndl. broeking pl. broekings, dass., s. Meulen 50, Matzenauer 118. VdMeulen:Broeking. Zeildoeksche bekleeding tegen inwatering van buiten. Broeking van den mast, van het roer, enz. v. L. Rondom de vissings der masten en rondom de pompen worden zoogenoemde broekings of kragen gespijkerd, om te beletten, dat er lekwater naar beneden komt. P. M. blz. 348. Russ. brjukanec, braie du mat, b ra ie du goiivernail. J. heeft eenvoudig: braie, dat hij aldus verklaart:toile goudronnee que lon compare a une culotte, lorsqu'on l'appliquc autour d'une ouverture que traverse im mat, une pompe, ou la tête du goiivernail. La braie est établie de maniere a, fermer 1'accès (lue pourrait avoir l eau dans Ie batinient, par l'ouverture autour de laqnelle on cloue cette toile. Bij -1. vindt men ook den geheelen Holl. vorm van het woord weer, waar hij zegt: brjukanec a pon r synonyme brjtikins-, ook A. geeft een bijvorm brtikins. Alle drie de genoemde woorden zijn overgenomen uit de Holl. plur. broekings, die als sing, is opgevat. AVat de verbastering br/ti'kanec aangaat, vgl. hiermee Russ. ntdiiierinee uit de eveneens als sing, opgevatte Holl. plur. mamierings, z. M am ie ring.
bron: Meulen 1909 Vasmer 1953-1958 (Vasmer, VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
brjúkanec
[geteerd paklinnen aan de mastboom]
-
▾ broekzak
[bergplaats in broek]
-
▾ Berbice-Nederlands
brukusaka
[bergplaats in broek]
-
▾ Berbice-Nederlands
brukusaka
[bergplaats in broek]
-
▾ brok
[stuk]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
broki
†verouderd
[stukje; klein]
<via Negerhollands>
datering: 1981 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afkomstig van spreektalig 'brokkie' of eventueel van een vernegerhollandst 'brokje'.
bron: Valls 1981 (Valls 1981)
-
▾ Duits
brock
(dialect)
[broos, gebrekkig]
-
▾ Esperanto
brokanti
[beroepshalve kopen en verkopen van doorgaans goedkope spullen]
<via Frans>
datering: 1909 (1901-1950)
status: ontlening onzeker ; afleiding
afleidingen en samenstellingen: brokantaĵo ‘tweedehands goed’, brokantisto ‘handelaar in tweedehands goederen’
etymologie: geleend via Fr brocanter. De uitgang -i is standaard voor infinitieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Frans
broque; bric-brok
(dialect)
[stuk]
-
▾ Frans
brocanter
[verkopen of handelen in curiosa]
datering: 1696 (1651-1700)
status: ontlening onzeker ; afleiding
afleidingen en samenstellingen: brocante, brocanteur, brocantage
etymologie: PR 1993: o.i., p.-ê. du néerl. brok `morceau', ou du haut all. Brocken, même sens; PR 1990: probablt de l'a. haut all. brocko `morceau'; cf. angl. broker `courtier'.Zie FEW trefwoord.
bron: Robert 1993 Wartburg 1928 (PRobert, Valkhoff, FEW)
-
▾ Negerhollands
broki, brokkie, brokkies
[stuk, stukje]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: broki (djdj 1926), brokkie (Magens 1770), brokkies (Hesseling 1905: 224). Magens 1770: klein stukje = na klein brokkie
bron: Hesseling 1905 Magens 1770 (Magens 1770, djdj 1926, Hesseling 1905: 224)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
broki
†verouderd
[stukje; klein]
<via Negerhollands>
-
▾ brokaat
[zware zijden stof, veelal met gouddraad geborduurd]
-
▾ Indonesisch
berokat
[zware zijden stof, veelal met gouddraad geborduurd]
-
▾ Indonesisch
berokat
[zware zijden stof, veelal met gouddraad geborduurd]
-
▾ brokkel
[(Vlaams) stukje]
-
▾ Frans
broclet
(dialect)
[stukje]
-
▾ Frans
broclet
(dialect)
[stukje]
-
▾ brokkeling
[stukjes of snippers, waarin iets uiteengevallen is]
-
▾ Frans
broquelin
[tabaksafval]
datering: 1791 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: V: nl. brokkeling
bron: Walter 1991 Wartburg 1928 (Walter 2, Valkhoff, FEW)
-
▾ Frans
broquelin
[tabaksafval]
-
▾ brombilk
[(Vlaams) magere weide waar veel brem groeit]
-
▾ Frans
brombilles
(dialect)
[struikgewas; iets van weinig waarde]
-
▾ Frans
brombilles
(dialect)
[struikgewas; iets van weinig waarde]
-
▾ bromfiets
[fiets met motor]
-
▾ Duits
Bromfiets
[(tienertaal) moped]
datering: 1955 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: stammt aus dem Ndl.: brom = brum und fiets = Fahrrad
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Indonesisch
brompit
[fiets met motor]
-
▾ Javaans
bronfit
(dialect)
[fiets met motor]
status: ontlening onzeker
etymologie: men gebruikt ook: sepèdha, sepèdha motor, motor, rotom
bron: Hoogervorst (veldwerk T.Hoogervorst 2006)
-
▾ Madoerees
bromfit
[fiets met motor]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: abromfidān = op een bromfiets rijden
bron: Safioedin 1977 (ASIS)
-
▾ Papiaments
bròmfits
[fiets met motor]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
brom(baisigri)
[fiets met motor]
-
▾ Surinaams-Javaans
bromfit, brompit
[fiets met motor]
-
▾ Duits
Bromfiets
[(tienertaal) moped]
-
▾ brommen
[laag en dof geluid maken, mopperen]
-
▾ Deens
brumme
[laag en dof geluid maken]
datering: 1846 (1801-1850)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk, tysk brummen, fra mnt. (ty.) brummen
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (OOD, PNOE)
-
▾ Noors
brumme
[laag en dof geluid maken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty brummen, lydord; FuT: von mnd. brummen (holl. brommen)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO, FuT)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brom
[laag en dof geluid maken, mopperen]
<via Afrikaans>
datering: 1890 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk., fr. Du. brommen
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zweeds
brumma
[laag en dof geluid maken]
datering: 1621 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1621; sv. dial. brumma, bromma; trol. av lågty. brummen med samma bet.; ljudhärmande
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
brumme
[laag en dof geluid maken]
-
▾ brommer
[bromfiets]
-
▾ Aucaans
bolomoe
[bromfiets]
-
▾ Papiaments
bròmer
[bromfiets]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
brom
[bromfiets]
-
▾ Aucaans
bolomoe
[bromfiets]
-
▾ brommer
[iets of iemand die een brommend geluid maakt]
-
▾ Deens
brummer
[iemand die niet kan zingen; mechanisme dat een brommend geluid maakt]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brummer fly, brommer
†verouderd
[vleesvlieg]
<via Afrikaans>
datering: 1913 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: obs. var. Afrikaans, Du. brommer blowfly, bluebottle; cf. Du. brommen to hum, buzz, bromvlieg bluebottle.
bron: OED2 1989 Silva 1996 (OED2, DSAE)
-
▾ Deens
brummer
[iemand die niet kan zingen; mechanisme dat een brommend geluid maakt]
-
▾ bron
[uit de grond opwellend water]
-
▾ Ambons-Maleis
bron
[waterbron]
-
▾ Sranantongo
bron, blon
[put (ook fig.)]
-
▾ Ambons-Maleis
bron
[waterbron]
-
▾ bronchitis
[ontsteking van de luchtpijptakken]
-
▾ Indonesisch
bronk(h)itis
[ontsteking van de luchtpijptakken]
-
▾ Indonesisch
bronk(h)itis
[ontsteking van de luchtpijptakken]
-
▾ brons
[legering van koper en tin]
-
▾ Javaans
brom, bron
[bronskleurig]
-
▾ Javaans
brom, bron
[bronskleurig]
-
▾ bronst
[paartijd]
-
▾ Deens
brunst
[paartijd]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk, tysk brunst, egl. 'brand, hede'; måske påvirket af nedertysk, tysk brunft 'hjortens parringsskrig' (besl.m. brumme)
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Noors
brunst
[paartijd]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; lty, besl m brenne; FuT: von nd. brunst = holl. bronst.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
brunst
[paartijd]
datering: 1662 (1651-1700)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1662; av lågty. brunst med samma bet., eg. 'brand'; till brinna
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
brunst
[paartijd]
-
▾ bronstpot
[(Vlaams) thermosfles]
-
▾ Frans
bronspote
(dialect)
[kruikje]
-
▾ Frans
bronspote
(dialect)
[kruikje]
-
▾ brood
[baksel uit gerezen deeg]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1101-1200;
thema: consumptie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Ambons-Maleis
brot
[baksel uit gerezen deeg]
status: ontlening onzeker
etymologie: 'Roti' wordt slechts zelden gebruikt.
bron: Prick 1906 (Prick 1906)
-
▾ Berbice-Nederlands
broto
[baksel uit gerezen deeg]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
brot, brood
[baksel uit gerezen deeg]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Creools-Portugees (Malakka)
bluda, bruda
[cake traditioneel gemaakt op Kerstmis]
status: ontlening onzeker
bron: Baxter 2004 (Baxter, Alan N. & Patrick de Silva (2004), A Dictionary of Kristang (Malacca Creole Portuguese) with an English-Kristang finderlist (Pacific Linguistics 564), Canberra.)
-
▾ Frans
pain brode
†verouderd
[grijsbruin brood]
datering: 1294 (1251-1300)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: femme brode 'vrouw die een gebruinde teint heeft' 1579
etymologie: Entlehnung aus dem ndl. brood.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Ga
abollo, modern ook: brodo
[baksel uit gerezen deeg]
datering: 1828 (1801-1850)
status: Ambigu: Nederlands of Deens ; ontlening onzeker
bron: Bakker (Bakker p.c.)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bot
[baksel uit gerezen deeg; aankondiging van broodventers dat ze geopend zijn]
-
▾ Letinees
protu
[baksel uit gerezen deeg]
-
▾ Menadonees
brod
[baksel uit gerezen deeg]
-
▾ Negerhollands
brood, brōt, brot
[baksel uit gerezen deeg]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: brood (old 1776, Hesseling 1905:194), brōt (djdj 1926), brot (Robertson 1989). Hesseling 1905: 221: broden = brooden
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 Oldendorp 1996 Robertson 1989 (old 1776, Hesseling 1905: 194, djdj 1926, Robertson 1989)
-
▾ Portugees
brote
[biscuitje of cracker, gemaakt van tarwemeel]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do neerl. brood 'pa<~>o'.[tekst na het citaat:] O voc. continua em uso no nordeste do Brasil, onde teria sido introduzido por ocasia<~>o do domínio holandês (1636-1654).; CITAAT: (Em 1681, em texto relativo a Angola, referindo-se à invasa<~>o dos holandeses, diz o seu autor:) Chegados [os holandeses] que fora<~>o á Cidade dera<~>o ao Governador [português de Angola] o seu mesmo Pallacio por prisa<~>o, [...] dando lhe hum pequeno de brote, e esse bem ruim, [...].
bron: Boudens 1988 Cunha 1986 (Da Cunha, Boudens)
-
▾ Skepi-Nederlands
bekelant brot
[tarwebrood]
-
▾ Ambons-Maleis
brot
[baksel uit gerezen deeg]
-
▾ broodboom
[boom met vruchten die, gebakken, de smaak hebben van tarwebrood]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bread tree
[boom met vruchten die, gebakken, de smaak hebben van tarwebrood]
datering: 1795 (1751-1800)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: tr. S. Afr. Du. broodboom
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
broodboom
[boom met vruchten die, gebakken, de smaak hebben van tarwebrood]
datering: 1786 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., brood bread + boom tree.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bread tree
[boom met vruchten die, gebakken, de smaak hebben van tarwebrood]
-
▾ brooddronken
[overmoedig]
-
▾ Duits
brotdrunken
(dialect)
[baldadig, overmoedig; overvloedig]
status: ontlening onzeker
etymologie: Ich hörte dies Wort nur einmal von einem Gewährsmann aus der Westermarsch bei Norden (…) Schlüter: Früher in Gronau, auch in Nordhorn (Bentheim)
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Duits
brotdrunken
(dialect)
[baldadig, overmoedig; overvloedig]
-
▾ broodje
[klein brood met beleg voor één persoon]
-
▾ Fries
broadsje
[klein brood, kadetje; bil; alvleesklier (van rund)]
-
▾ Singalees
burudala, burūdala
[soort cake]
-
▾ Fries
broadsje
[klein brood, kadetje; bil; alvleesklier (van rund)]
-
▾ broodkamer
[plaats waar vroeger de scheepsbeschuit werd bewaard]
-
▾ Russisch
brodkamera
†verouderd
[plaats waar vroeger de scheepsbeschuit werd bewaard]
status: ontlening onzeker
etymologie: Broodkamer. De kaamer, daar liet brood bewaard werd. WINSCII., vgl. VV. blz. 274: de brootkanuT is met blik beslagen, tot bewaeiïng van het broot. Russ. brofkdmera, bij J. ook brodkamera, soute au pain. 1). heeft nog het bijbehoorende adj. brolkdvternt/j, op de broodkamer betrekking hebbende.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Russisch
brodkamera
†verouderd
[plaats waar vroeger de scheepsbeschuit werd bewaard]
-
▾ broodkruimel
[klein afgebrokkeld of overgebleven stukje brood]
-
▾ Negerhollands
brōtkrom
[klein afgebrokkeld of overgebleven stukje brood]
datering: 1926 (1901-1950)
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
bron: Josselin 1926 (djdj 1926)
-
▾ Negerhollands
brōtkrom
[klein afgebrokkeld of overgebleven stukje brood]
-
▾ broodsuiker
[(Surinaams-Nederlands) witte suiker]
-
▾ Sranantongo
brotsukru
[basterdsuiker]
-
▾ Sranantongo
brotsukru
[basterdsuiker]
-
▾ broodvrucht
[vrucht van de broodboom]
-
▾ Arowaks
borotobon-mashíbero
[bepaalde vrucht]
-
▾ Arowaks
borotobon-mashíbero
[bepaalde vrucht]
-
▾ broodwinner
[kostverdiener; klein lijzeil dat met flauwe koelte aangespannen wordt (zo genoemd omdat dit zeil de werking van de wind vergroot)]
- ▾ Deens brødvinder [razeil dat de werking van de wind op het achterschip vergroot]
-
▾ Zweeds
brotvindare
†verouderd
[soort razeil dat de werking van de wind op het achterschip vergroot]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB; efter holl. broodwinder, biform till broodwinner (se BRÖD o. VINNA), eg. "brödvinnare", försörjare, bildl. om ifrågavarande segel, emedan detta vid lofning ökade vindens verkan på akterskeppet; jfr t. brot(ge)winner
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ broos
[breekbaar]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1265-1270;
thema: wetenschap
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
brosch
[breekbaar]
-
▾ Papiaments
bròs
[breekbaar]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Sranantongo
brosu
[breekbaar]
-
▾ Duits
brosch
[breekbaar]
-
▾ broos(je)
[toneellaars, cothurn]
-
▾ Bretons
brotikin
[rijglaars]
<via Frans>
datering: 14e eeuw (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: un emprunt au francais issu par alteration de broissequin (1316), de neerlandais broseken
bron: Deshayes 2003 Piette 1973 (DEB, FLMB)
-
▾ Frans
brodequin
[laarsje]
datering: 1468 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: GR: Le rapprochement avec le néerl. broseken « petit soulier » n'est pas assuré. W: du néerlandais broseken, `petit soulier', diminutif de brosen, `soulier'PR 1990: alteration sous l'infuence de broder, de brosequin, esp. borcegue; PR 1993: p.-ê. par méton. ou anal. de couleur de broissequin, ou brussequin `étoffe teinte à l'écorce de noyer'.FEW: Die zurückführung von mfr. brosequin, nfr. brodequin auf mndl. broseken ist unhaltbar. Aber auch die von anderer seite gemachten bemühungen zur abklärung der herkunft des wortes haben zu keinem sichern resultat geführt.
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 Wartburg 1928 (Walter, Valkhoff, Larousse, PRobert, FEW)
-
▾ Portugees
borzeguim
[kleine laars waarvan de schacht wordt dichtgeknoopt met een veter, rijglaars]
<via Frans>
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Do a. fr. brosequin, hoje brodequin, deriv. do neerl. broseken, dim. de brosen 'calçados'.
bron: Cunha 1986 (Da Cunha)
-
▾ Spaans
borceguí
[halfhoge (rijg)laars; sok]
<via Frans>
datering: 1351 (1351-1400)
status: ontlening onzeker
etymologie: voz commún al castellano con varios romances - incluyendo el fr. antic. brosequin (hoy brodequin, con influjo de broder 'bordar') - y con el neerl. broseken íd., de origen desconocido.
bron: Corominas 1983 (Corominas)
-
▾ Bretons
brotikin
[rijglaars]
<via Frans>
-
▾ bros
[breekbaar]
-
▾ Indonesisch
bros
[breekbaar]
-
▾ Indonesisch
bros
[breekbaar]
-
▾ brouwen
[bier bereiden]
-
▾ Frans
brouwekin, brouquin
(dialect)
[bier]
datering: 1362 (1351-1400)
status: ontlening onzeker ; afleiding
etymologie: Substantivische diminutivbildung zu brouwen
bron: Wartburg 1928 (FEW, Van der Sijs 1998)
-
▾ Negerhollands
brou, brau
[overkoken]
datering: 1905 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Papiaments
brou
[roeren, mengen]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Frans
brouwekin, brouquin
(dialect)
[bier]
-
▾ brouwen
[met een huig-r spreken]
-
▾ Papiaments
brou
(dialect)
[met een huig-r spreken]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
brei, br(a)y
[met een huig-r spreken]
<via Afrikaans>
datering: 1955 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Altered form of Afk. bry fr. Du. brijen, fr. brouwen
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Papiaments
brou
(dialect)
[met een huig-r spreken]
-
▾ brouwer
[(Surinaams-Nederlands) hoge hoed (naar de hoge schoorsteen van plantage Brouwerslust)]
-
▾ Sranantongo
browru
[hoge hoed]
status: ontlening onzeker
etymologie: naar men zegt afgeleid van de hoge schoorsteen van de plantage Brouwerlust (wrdb Surin-Nl)
bron: Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Van Donselaar)
-
▾ Sranantongo
browru
[hoge hoed]
-
▾ brouwerij
[bierfabriek]
-
▾ Amerikaans-Engels
brewery
[bierfabriek]
-
▾ Duits
Brauerei
[bierfabriek]
datering: 1651-1700
status: ontlening onzeker
etymologie: prob. -Du. brouwerij (whence G. brauerei).
bron: Onions 1983 Paul 2002 (ODEE, Paul)
-
▾ Engels
brewery
[bierfabriek]
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: prob.-Du. brouwerij (whence G. brauerei)
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Javaans
bruweré
(dialect)
[bierfabriek]
-
▾ Amerikaans-Engels
brewery
[bierfabriek]
-
▾ browning
[automatisch pistool]
-
▾ Javaans
broning
[automatisch pistool]
-
▾ Javaans
broning
[automatisch pistool]
-
▾ brug
[verbinding over water]
-
▾ Aucaans
booki
[verbinding over water]
<via Sranantongo>
-
▾ Berbice-Nederlands
brogi
[verbinding over water]
-
▾ Javaans
brukan
[aanlegplaats, steiger]
-
▾ Javaans
brug
[scheepsbrug]
-
▾ Madoerees
brūk, ēbbrūk
(dialect)
[los- en laadhoofd aan zee]
-
▾ Negerhollands
bruk, brök, brugge
[verbinding over water]
-
▾ Papiaments
brùg, bres
[verbinding over water]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Saramakkaans
boóki
[verbinding over water]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
broki
[verbinding over water]
-
▾ Sranantongo
broki
[verbinding over water]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Blanker 2005 Focke 1855 (woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Surinaams-Javaans
broki
[verbinding over water]
<via Sranantongo>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbroki = een brug bouwen
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Zoeloe
bhuloho
[verbinding over water]
<via Afrikaans>
-
▾ Aucaans
booki
[verbinding over water]
<via Sranantongo>
-
▾ Brugge
[Belgische plaatsnaam, vooral bekend om zijn kant]
-
▾ Esperanto
bruĝo
[kant uit Brugge]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Fr Bruges gezien de uitspraak met ĝ = [dž] met behoud van het schriftbeeld g. De uitgang -o is standaard voor substantieven in Esp.
bron: Waringhien 2002 (War)
-
▾ Frans
bruge
[slotenmaker (oorspr. gevestigd in Brugge)]
datering: 1801-1900 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: V: afl. van Brugge; volgens FEW: argot
bron: Wartburg 1928 (Valkhoff, FEW)
-
▾ Frans
bruges
[kant uit Vlaanderen; versierde jurk uit Brugge]
datering: 1879 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: GR: de (dentelle de) Bruges, nom de la ville de Belgique; FEW: aanvankelijk: stof uit Brugge
bron: Wartburg 1928 (GRobert, Valkhoff, FEW)
-
▾ Esperanto
bruĝo
[kant uit Brugge]
<via Frans>
-
▾ brugmansia
[plantengeslacht, vernoemd naar Sebald Justinus Brugmans]
-
▾ brui
[slag, klap; rommel]
-
▾ Fries
brui
[boel, rommel]
-
▾ Zweeds
bry
†verouderd
[het geheel van zeilen aan boord]
status: ontlening onzeker
etymologie: SAOB; efter holl. brui; (eg. samma ord som BRY, sbst.1), slag, hop, massa, skräp (kollektivt o. om enskildt föremål); jfr särsk. uttr. hijs op in top de bruy (dvs. seglen)
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Fries
brui
[boel, rommel]
-
▾ bruid
[in ondertrouw opgenomen vrouw]
-
▾ Ambons-Maleis
broit, bruid
[in ondertrouw opgenomen vrouw]
status: ontlening onzeker
etymologie: moeka broit 'opgeruimd gelaat'
bron: Prick 1906 (Prick 1906, Boetje)
-
▾ Frans
brûte
(dialect)
[huwelijk; (kaartspel) koning en dame van dezelfde kleur]
-
▾ Kupang-Maleis
broid
[in ondertrouw opgenomen vrouw]
-
▾ Menadonees
broid
[in ondertrouw opgenomen vrouw]
-
▾ Negerhollands
bruid
[in ondertrouw opgenomen vrouw]
-
▾ Papiaments
brùit, breit (ouder: breid)
[in ondertrouw opgenomen vrouw; communicantje; (op Aruba) ook: huwelijksfeest]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: 'saka bruid' - de bruid weggeven (door de vader)
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Ternataans-Maleis
broid
[in ondertrouw opgenomen vrouw]
-
▾ Ambons-Maleis
broit, bruid
[in ondertrouw opgenomen vrouw]
-
▾ bruidegom
[in ondertrouw opgenomen man]
zelfstandig naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Ambons-Maleis
broigom, buidegom
[in ondertrouw opgenomen man]
-
▾ Frans
brudegom
†verouderd
(dialect)
[verloofde]
-
▾ Kupang-Maleis
broidegom
[in ondertrouw opgenomen man]
-
▾ Menadonees
broidegom
[in ondertrouw opgenomen man]
-
▾ Negerhollands
bruidigom, brydgom
[in ondertrouw opgenomen man]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bruidigom (old 1776), brydgom (Hesseling 1905: 206)
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 206)
-
▾ Papiaments
brùidehòm (ouder: bruidegom)
[in ondertrouw opgenomen man]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Mat. 25:1, 25:6, 25:10 in de spelling 'bruidegom'.
bron: (Joubert PN, Conradi)
-
▾ Ternataans-Maleis
broidegom
[in ondertrouw opgenomen man]
status: ontlening onzeker
etymologie: bij Islamitische huwelijken: penganten
bron: Clercq 1876 (FSA)
-
▾ Ambons-Maleis
broigom, buidegom
[in ondertrouw opgenomen man]
-
▾ bruidsjongen
[jongeman die bij de huwelijksplechtigheid behulpzaam is]
-
▾ Papiaments
bruidsjongen
[jongeman die bij de huwelijksplechtigheid behulpzaam is]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bruidsjongen
[jongeman die bij de huwelijksplechtigheid behulpzaam is]
-
▾ bruidsmeisje
[meisje dat bij de huwelijksplechtigheid de bruid behulpzaam is]
-
▾ Papiaments
bruisdmeisje
[meisje dat bij de huwelijksplechtigheid de bruid behulpzaam is]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bruisdmeisje
[meisje dat bij de huwelijksplechtigheid de bruid behulpzaam is]
-
▾ bruidsstuk
[huwelijksgeschenk]
-
▾ Frans
brûte
(dialect)
[huwelijksgeschenk; fooi; slecht iets]
-
▾ Frans
brûte
(dialect)
[huwelijksgeschenk; fooi; slecht iets]
-
▾ bruien
[slaan; plagen]
-
▾ Duits
abgebrüht sein
[gewiekst; ongevoelig]
datering: 1751-1800
status: ontlening onzeker
etymologie: Gehört wohl zu niederd und ndl »brüen, brüden = necken, plagen, entjungfern«.
bron: Küpper 1987 (Kuepper)
-
▾ Zweeds
bry
[zich plagen met; zich het hoofd over iets breken, moeite doen]
datering: 1722 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1722; trol. av lågty. brüen, brüden 'plåga; förarga; oroa'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Duits
abgebrüht sein
[gewiekst; ongevoelig]
-
▾ bruiken
[(gewestelijk) gebruikmaken van iets]
-
▾ Deens
bruge
[zich bedienen van, verbruiken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: brug-e ¯ nedertysk bruken
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Noors
bruke
[zich bedienen van]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: von nd. brûken = as. brûkan (holl. bruiken)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bruka
[zich bedienen van]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bruk = zich van iets bedienen
etymologie: före 1520; fornsv. bruka; av lågty. bruken med samma bet., urspr. 'njuta; använda'; besl. med lat. frui 'njuta'; jfr frukt
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bruge
[zich bedienen van, verbruiken]
-
▾ bruiloft
[trouwfeest]
-
▾ Chinees-Maleis
bruiloft
[trouwfeest]
-
▾ Negerhollands
bruiloft, brylloft
[trouwfeest]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Hesseling 1905: 206: bruiloftgasten = brylloft volk
etymologie: bruiloft (old 1776), brylloft (Hesseling 1905: 206).
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776, Hesseling 1905: 206)
-
▾ Chinees-Maleis
bruiloft
[trouwfeest]
-
▾ bruin
[kleurnaam]
bijvoeglijk naamwoord ; datering: 1210-1240;
thema: zintuiglijkheden
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Engels
Bruin
[diernaam, in het bijzonder van de bruine beer]
datering: 1481 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. MDu. bruin (bruyn, bruun) brown, the name of the bear in Reynard the Fox.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Fries
in bruin libben
[een mooi leventje]
-
▾ Negerhollands
bruun, brin, bryen
[kleurnaam]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bruun (old 1776), brin (djdj 1926), bryen (Hesseling 1905)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926)
-
▾ Papiaments
brùin, brein (ouder: bruin)
[donkere kleur]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: 'brein' vooral bij 'suku brein', : bruine suiker.
etymologie: Uit: Putman1859 p. 34
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Sranantongo
broin
[kleurnaam]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Engels
Bruin
[diernaam, in het bijzonder van de bruine beer]
-
▾ bruine boon
[peulvrucht]
-
▾ Alor-Maleis
brene bon
[peulvrucht]
-
▾ Menadonees
brènèbon
[peulvrucht]
-
▾ Sranantongo
broinbonki
[peulvrucht]
-
▾ Alor-Maleis
brene bon
[peulvrucht]
-
▾ bruinebonensoep
[soep van bruine bonen]
-
▾ Indonesisch
sop brunebon
[soep van bruine bonen]
-
▾ Indonesisch
sop brunebon
[soep van bruine bonen]
-
▾ bruinvis
[walvisachtige]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1343-1344;
thema: dierenrijk
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Frans
brumvis
†verouderd
(dialect)
[walvisachtige]
-
▾ Frans
brumvis
†verouderd
(dialect)
[walvisachtige]
-
▾ bruis, brus
[(Vlaams) onderste deel van kreupelhout]
-
▾ Baskisch
brus
[uiteenvallend, rot]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: brustu ‘vermolmen, gaan rotten’, bruxka ‘broos (hout)
etymologie: Azk 1 citeert brus uit het Laag-Navarrees en uit het onmiddellijk ten zuiden daarvan gesproken Zuid-Baskische Salazarees. Bruxka, met x [ʃ]als gepalataliseerde variant van s wordt door Azk 1 als Labourdijns vermeld, door Lh als Labourdijns én Souletijns. Sar geeft geen bronwoord brus, noch mogelijke afleidingen. Lh geeft de Romaanse omgevingstalen (Gaskons e.a.) aan als bron voor bruxka. Zowel brus als bruxka lijken in ieder geval beperkt tot het Noord-Baskisch, met een mogelijke uitbreiding vanuit het Laag-Navarrees naar het Hoog-Navarrees.
bron: Azkue 1969 Lhande 1926 (Azk 1, Lh)
-
▾ Frans
brohon
†verouderd
(dialect)
[oude kwijnende boom]
-
▾ Baskisch
brus
[uiteenvallend, rot]
<via Frans>
-
▾ bruisen
[borrelen]
-
▾ Deens
bruse
[borrelen; snel bewegen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk brûsen ¯ fællesgermansk *br[san ¯ afl. af indoeuropæisk *bhr[s-, *bhreus- 'bruse, bølge, suse'
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Noors
bruse
[borrelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty. lydord; FuT: von mnd. brûsen, 'brausen, sausen, schäumen' (ält. holl. bruizen)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
brusa
[borrelen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. brusa; av lågty. brusen med samma bet.; ljudhärmande
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bruse
[borrelen; snel bewegen]
-
▾ brullen
[hard geluid maken]
-
▾ Deens
brøle
[hard geluid maken]
datering: 1859 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: vist nedertysk *brölen ¯ fællesgermansk *br@lian
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Jessen 1883 (PNOE, OOD, FuT, Jessen)
-
▾ Noors
brøle
[hard geluid maken]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: kanskje fra lty; lydord; FuT: wohl von nd. *brölen = mhd. brüelen (nhd. brüllen)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT:)
-
▾ Papiaments
brulle
†verouderd
[hard geluid maken]
-
▾ Deens
brøle
[hard geluid maken]
-
▾ brunette
[meisje met donkerbruine haren en ogen]
-
▾ Indonesisch
brunét
[meisje met donkerbruine haren en ogen]
-
▾ Indonesisch
brunét
[meisje met donkerbruine haren en ogen]
-
▾ Brussels lof
[witlof]
-
▾ Amerikaans-Engels
Belgian endive
[witlof]
-
▾ Frans
chicorée de Bruxelles
[witlof]
-
▾ Amerikaans-Engels
Belgian endive
[witlof]
-
▾ Brusselse spruitjes
[soort groente]
-
▾ Engels
Brussels sprouts
[soort groente]
datering: 1701-1800 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: Brussels carpet, Brussels sprouts
etymologie: Flem. Brussel, F. Bruxelles; as in Brussels carpet (xix), Brussels sprouts (xviii).
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Frans
choux de Bruxelles
[soort groente]
-
▾ Grieks
lachanakia Bruxellōn /lachanakia vrixelon/
[soort groente]
-
▾ Pools
brukselka
[soort groente]
status: ontlening onzeker
bron: (http://sjp.pwn.pl/lista.php?)
-
▾ Engels
Brussels sprouts
[soort groente]
-
▾ brutaal
[onbeschoft]
-
▾ Indonesisch
brutal
[onbeschoft]
-
▾ Jakartaans-Maleis
brital
[onbeschoft]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: kebritalan (dialect van Tanah Abang) = brutaliteit
bron: Chaer 1976 Kähler 1966 (CHAER, HANS)
-
▾ Menadonees
brutal
[stout; onbeleefd]
-
▾ Indonesisch
brutal
[onbeschoft]
-
▾ bruto
[met emballage, zonder aftrek van kortingen]
-
▾ Indonesisch
bruto
[met emballage, zonder aftrek van kortingen]
-
▾ Javaans
brito
[met emballage]
-
▾ Indonesisch
bruto
[met emballage, zonder aftrek van kortingen]
-
▾ bryonia
[heggenrank]
-
▾ Japans
burionia, burioniya
[heggenrank]
-
▾ Japans
burionia, burioniya
[heggenrank]
-
▾ bubbel, bobbel
[gas- of luchtbel]
-
▾ Deens
boble
[gas- of lichtbel]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. bubbele, FuT: mnd bubbele (holl. bobbel), DDO: dannet til verbet boble.
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 (OOD, FuT, DDO)
-
▾ Negerhollands
bobbel, bobl
[gas- of luchtbel]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: bobbel (old 1776), bobl (djdj 1926)
bron: Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926)
-
▾ Noors
boble
[gas- of luchtbel]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; lty, trol av boble; FuT: mnd bubbele (holl. bobbel)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Deens
boble
[gas- of lichtbel]
-
▾ bubbelen, bobbelen
[in beweging zijn door opstijgend(e) lucht of gas]
-
▾ Deens
buble
[in beweging zijn door opstijgend(e) lucht of gas, (slang) maffen, pitten]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE en DDO gaan uit van een erfwoord. OOD: fra mnt. bubbele)
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD, DDO)
-
▾ Noors
boble
[in beweging zijn door opstijgend(e) lucht of gas]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, lydord; FuT: [zie bobbel]
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bubbla
[in beweging zijn door opstijgend(e) lucht of gas]
datering: 1776 (1751-1800)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1776; trol. av lågty. bubbeln med samma bet.; ljudhärmande
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
buble
[in beweging zijn door opstijgend(e) lucht of gas, (slang) maffen, pitten]
-
▾ budget
[begroting]
-
▾ Indonesisch
bujét
[begroting]
status: Ambigu: Nederlands of Engels ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bujétér = budgettair
bron: Jones 2007 Stevens 2004 (S&S-T2004, Jones)
-
▾ Indonesisch
bujét
[begroting]
-
▾ buffel
[herkauwer]
-
▾ Arowaks
boforo
[tapir]
<via Sranantongo>
-
▾ Deens
bøffel
[herkauwer; scheldwoord voor grof en onhandig persoon]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. buffel og hty. büffel, af fr. buffle, lat. bufalus, bubalus
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD, Lundbeck)
-
▾ Noors
bøffel
[herkauwer]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj lty, fr, lat. fra gr boubalos; FuT: von nhd. büffel, ; ält. dän. buffel ist mnd. buffel. Das wort stammt von lat. bubalus = gr. boubalos.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Sranantongo
bofru
[tapir, herkauwer]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Arowaks
boforo
[tapir]
<via Sranantongo>
-
▾ buffelen
[hard werken]
-
▾ Sranantongo
bofru
[hard werken]
-
▾ Sranantongo
bofru
[hard werken]
-
▾ buffelgras
[grassoort]
-
▾ Engels
buffel grass
[grassoort]
<via Afrikaans>
datering: 1915 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Du. buffel gras
bron: Webster 1961 OED2 1989 (OED2, Webster)
-
▾ Engels
buffel grass
[grassoort]
<via Afrikaans>
-
▾ buffet
[schenktafel, tapkast]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1343-1346;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
bufét
[opbergmeubel voor tafelzilver; schenktafel, tapkast; snackbar in station]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bupet
[schenktafel, tapkast]
-
▾ Javaans
bipèt
[tapkast; stationsrestauratie]
-
▾ Madoerees
bifet
[schenktafel, tapkast]
-
▾ Menadonees
bufèt
[kast]
-
▾ Muna
bofe
[schenktafel, tapkast]
-
▾ Negerhollands
bufėt
[huishoudkast, meubelstuk met tafelgoed en tafelgerei]
-
▾ Soendanees
bupet
[schenktafel, tapkast]
-
▾ Indonesisch
bufét
[opbergmeubel voor tafelzilver; schenktafel, tapkast; snackbar in station]
-
▾ bugger
[(verouderd) ketter; sodomiet; smeerlap]
-
▾ Engels
bugger
[(verouderd) ketter; pederast; lul(hannes); gozer]
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: xvi (bouguer, bowgard); -MDu. bugger -(O)F. bougre +heretic (arch.) sodomite, (colloq.) 'chap':-medL. Bulgarus BULGARIAN, heretic (the Bulgarians being so regarded as belonging to the Greek Church), spec. Albigensian.
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Engels
bugger
[(verouderd) ketter; pederast; lul(hannes); gozer]
-
▾ buggerij
[sodomie]
-
▾ Engels
buggery
[sodomie]
datering: 1301-1400 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: -MDu. buggerie (OF. bouguerie); cf.MLG. buggernie. zie verder bugger
bron: Onions 1983 (ODEE)
-
▾ Engels
buggery
[sodomie]
-
▾ bui
[neerslag]
-
▾ Deens
byge
[neerslag]
datering: 1759 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: fra nederlandsk bui 'byge, vindstød', Törnqvist: aus ndl. bui oder nd. buy, böje, bui Bartz: Im 17. Jahrh. entlehnt aus niederländ. bui, auch dorther zu dän byge, schwed. by.
bron: Bartz 2007 Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 Foerste 1938 Arnesen (PNOE, Törnqvist, FuT, Bartz, Foerste, Arnesen)
-
▾ Deens
bøje
(dialect)
[neerslag]
-
▾ Duits
Bö
[windstoot (in de grensdialecten ook: slecht humeur, neerslag)]
datering: 1601-1700 (1601-1650)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: böiich, böistrich=onbestendig, wisselvallig (Westmünsterland)
etymologie: Übernommen aus nndl. bui. Gehört wohl zu der unter Bausch dargestellten Lautgebärde für "blasen". Grimm: BUI, f. procella: eine solche bui oder gewaltiger stoszwind. pers. reisebeschr. 2, 2, ein nnl. wort: de bui komt opzetten, de lucht is vol buijen. da nl. ui sonst unserm au entspricht, darf man vielleicht den ausruf bau! 1, 1163 vergleichen. DU: [niederd. bui, buy, böi < niederl. bui, H. u.]: plötzlicher, heftiger Windstoß. FuT: holl. bui (älter buie) und nd. bö, böje (wovon nhd. Bö). Die etymologie ist unbekannt. Bartz: Im 17. Jahrh. entlehnt aus niederländ. bui, auch dorther zu dän byge, schwed. by. Schlüter, Westmünsterland: Böi, Böie. Schlüter: Als nl. Lehnwort in grossen Teilen von Niederdeutschland, Belege bei Foerste, Rhdwd: von Eupen zum Klevld., auch in der Bedtg. "übler Laune". Bluhme: Nederlands
bron: Bartz 2007 Duden Universal 2003 Falk 1910-1911 Foerste 1938 Grimm 1854-1971 Kluge 2002 Richey 1755 Schlüter 1952 (Kluge, FuT, Duden Universal, Grimm, Bartz, Foerste, Richey, Schlüter, Bluhme)
-
▾ Fins
pyy
[zwaar, gevaarlijk weer met plotselinge windvlagen]
<via Zweeds>
-
▾ Frans
beûye; beit
(dialect)
[stortvloed; rukwind]
-
▾ Noors
byge, bøye
[neerslag]
status: ontlening onzeker
etymologie: FuT: von holl. bui (älter buie) und nd. bö, böjr (wovon nhd. Bö) Di etymologie ist unbekannt
bron: Falk 1910-1911 Arnesen (FuT, Arnesen)
-
▾ Zweeds
by
[krachtige wind, vaak met hevige kortdurende neerslag]
datering: 1741 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: byväder (buiig weer); byaktig (buiig); byig (buiig)
etymologie: NEO; Hist.: sedan 1741; av nederl. bui eller lågty. bö med samma bet.; av ovisst urspr., Törnqvist: aus ndl. bui oder nd. buy, böje, bui
bron: SAOB 1898 (NEO; SAOB, Törnqvist)
-
▾ Deens
byge
[neerslag]
-
▾ bui
[stemming]
-
▾ Papiaments
beis
[stemming, humeur]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
beis
[stemming, humeur]
-
▾ buigen
[krommen]
-
▾ Negerhollands
bieg
[krommen, welven]
-
▾ Schots
bowl
†verouderd
[krommen, draaien]
datering: 1501-1600 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bowlt 'krom, verwrongen' (19-); bowland = buigend, draaiend
etymologie: perh MDu boghelen (v) 'buigen'; cf BOOL2
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Sranantongo
boigi
[krommen; buiging]
-
▾ Zweeds
buga
[(zich) krommen als begroeting]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: före 1520; fornsv. bugha; trol. av lågty. bugen med samma bet.; germ. ord besl. med bågna, böja
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Negerhollands
bieg
[krommen, welven]
-
▾ buik
[middendeel van lichaam; iets in de vorm daarvan]
zelfstandig naamwoord ; datering: 701-800;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Frans
buire
[soort kruik]
datering: 1300 (1251-1300)
status: frankisch ; ontlening onzeker
etymologie: PR 1990: altér. de buie (xii), frq. *buk `ventre'; cf. all. Bauch `ventre'; PR 1993: altér. de buie (xii), frq. *buk `ventre', ou d'un bas frq. *buri `récipient'
bron: Dubois 1979 Robert 1993 (PRobert, Larousse)
-
▾ Negerhollands
buk, big, bik
[middendeel van lichaam]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: buk (old1776), big, bik (djdj1926), bik (Hesseling 1905). Hesseling 1905, p.35: zoals jij het meent, zo meen ik het ook (spreekwoord) = die gut bin slang bik, bin na kakketis bik ook al = (letterlijk): wat in de buik van de slang is, is ook in de buik van de hagedis.
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old1776, Hesseling 1905, djdj1926)
-
▾ Russisch
byk
†verouderd
[de bolvormige gedaante van een zeil]
status: ontlening onzeker
etymologie: Buik. Buik van 't zeil, de holte weinig beneden liet midden van 't zeil. W. De buik van een zeil, de bolvormige gedaante , welke het aanneemt, wanneer het door den wind is opgezet, ook de ophooping van een vastgemaakt zeil op het midden der ra. v. L. Russ. bjuk V. verouderd: prežde tak nazyvalos' pužo u parusa (vroeger heette zoo de buik van een zeil).
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Skepi-Nederlands
buk
[middendeel van lichaam]
-
▾ Frans
buire
[soort kruik]
-
▾ buikdenning
[houten vloer in laadruim van schepen]
-
▾ buikgording
[touw om de onderlijken van de zeilen bij de ra te halen]
-
▾ Deens
buggårding
[touw om de onderlijken van de zeilen bij de ra te halen]
-
▾ Fins
puukgordinki
[touw om de onderlijken van de zeilen bij de ra te halen]
<via Zweeds>
-
▾ Russisch
bykgórden'
[touw om de onderlijken van de zeilen bij de ra te halen]
status: ontlening onzeker
etymologie: Buikgording. Buickgordingen zijn touwen, om de zeilen voort te gorden. W. Buikgordingen, dat sijn gordingen , die de buik van het seil gorden. WUNSCH. De buikgordings dienen om de onderlijken der zeilen in liet midden bij elkaar en bij de ra te halen, aldus het zeil verder te bergen en de zoogenoemde buik te vormen. P. M. biz. 354. Russ. bykgdrden , calgue-fond. Ofschoon het Holi. achtervoegsel -in// in de Russ. woorden, zooals uien zien zal, vrij vaak als -en optreedt, wil ik hier toch even wijzen op een bij W. blz. 123 voorkomenden vorm: buik-en nockgordens, die misschien op den uitgang van liet Russ. woord invloed kan geoefend hebben. De buikgordings heeten naar haar zeilen: de marszeilen hebben marsebuikgordings (P. M. blz. 302), Russ u/ars-abyAgorden/, op de gewone wijze geheeten: for-, grof- en krjujsiuarsabykgordeni uit I loll. voor-, //root- en krumiuarsebuikgordmg ; de bramzeilen hebben brambuikgordings (P. M. blz. 307), die in het Russ. met een zeer eigenaardige verkorting brainbyck/ (brambuikjes?) genoemd worden, zijnde de J'orbrambyck/', Holl. üoorbramhuikgordïngs, grotbrambycki, Holl. g root brambuikgordings, en krjujsbrarnbycki, Holl. kruisbrambuik-g o r ding s (nu ongebruikelijk voor grietjebuikgordings). De bovenbrambuik gording op de bovenbramzeilen (.. .. blz. 307) heet eveneens Russ. bombrambycek, zijnde de for-, grot- en krjujsbombrambycek naar liet Hol], voor-, groot- en kruisboveubrambuikgording. Luikgordingblok. Blok, waardoor de buikgordings varen, z. P. M. blz. 354 en vgl. W. blz. 04 (blocks van de groote steng, blz. 03): 2 tot buyckgordings. Russ. bykgordeu'blok J., poulie de cargue-fonds.
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Zweeds
bukgårding
[touw om de onderlijken van de zeilen bij de ra te halen]
-
▾ Deens
buggårding
[touw om de onderlijken van de zeilen bij de ra te halen]
-
▾ buikgordingblok
[katrol waardoor de buikgordings geschoren worden]
-
▾ Russisch
bykgórden'blok
†verouderd
[katrol waardoor de buikgordings geschoren worden]
-
▾ Russisch
bykgórden'blok
†verouderd
[katrol waardoor de buikgordings geschoren worden]
-
▾ buikje
[romp van een kledingstuk, lijfje]
-
▾ Frans
boige, bodje
(dialect)
[tronk; romp van een hemd]
datering: 1301-1400 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bodjèt etc.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Frans
boige, bodje
(dialect)
[tronk; romp van een hemd]
-
▾ buiknavel
[navel, litteken van de navelstreng]
-
▾ Duits
Buknagel
(dialect)
[navel, litteken van de navelstreng]
status: ontlening onzeker
etymologie: Teuchert p. 77 en 319, op basis van klankverandering van "v" naar "g" moet dit Nederlands zijn volgens Teuchert.
bron: Smet 1983 Teuchert 1972 (Teuchert, Smet 83)
-
▾ Duits
Buknagel
(dialect)
[navel, litteken van de navelstreng]
-
▾ buikplank
[bodemplank van een wagen]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
buikplank
†verouderd
[bodemplank van een wagen]
datering: 1822 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., fr. Du. buik belly + plank board
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
buikplank
†verouderd
[bodemplank van een wagen]
-
▾ buiktyfus
[ziekte]
-
▾ buil
[bult]
zelfstandig naamwoord ; datering: 901-1000;
thema: mensenwereld
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
bule
[bult, deuk; eenvoudige uitgaansgelegenheid]
status: ontlening onzeker
etymologie: PNOE: nedertysk bule 2. ¯ nedertysk bul ¯ ældre nedertysk b@del 'bolig, hus'
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
buil
[bult]
-
▾ Noors
bule
[bult; deuk]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty; FuT: von mnd. bûle < as. bûla (holl. buil)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
bula
[bult, ronde gevoelige harde zwelling]
datering: 1621 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1621; trol. av lågty. bule med samma bet., urspr. 'ngt svällande'; jfr böld, 2bölja
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bule
[bult, deuk; eenvoudige uitgaansgelegenheid]
-
▾ builen, buidelen
[meel zeven]
-
▾ Esperanto
bluti
[meel zeven door een fijne zeef]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
etymologie: geleend via Fr bluter. De uitgang -i is standaard voor infinitieven in Esp.
bron: Cherpillod 2003 (Cherp)
-
▾ Frans
bluter
[meel zeven]
datering: 1220 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: blutage, blutoir
etymologie: W: du néerlais biutelenPR: moy.haut.all. biuteln
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Walter 1997 (Walter, Larousse, PRobert)
-
▾ Esperanto
bluti
[meel zeven door een fijne zeef]
<via Frans>
-
▾ buis
[haringschuit]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1407-1432;
thema: scheepvaart
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Deens
byse, sildebyse
†verouderd
[haringschuit]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. buse, Hammerich 45: Nederlands, Kluge See, Bartz: Duits ook van Nederlands, zelfs de spelling "buys"., Kluge: Von den Wbb. des 18. und 19. Jahrh. regelmäßig verzeichnet zum Teil in der hollandisierenden Schreibung buyse. Lehnwort aus nl. buis. Bartz: Lehnwort aus niederländ. buis, auch engl. buss, Übernahme aus altranzös. buss, mittellat. busa, bussa. Die weitere Herkunft ist unklar.
bron: (OOD, Hammerich 45, Kluge See, Bartz)
-
▾ Duits
Büse, Heringsbüse
[haringschuit]
status: ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Von den Wbb. des 18. und 19. Jahrh. regelmäßig verzeichnet zum Teil in der hollandisierenden Schreibung buyse. Lehnwort aus nl. buis. Bartz: Lehnwort aus niederländ. buis, auch engl. buss, Übernahme aus altranzös. buss, mittellat. busa, bussa. Die weitere Herkunft ist unklar.
bron: Bartz 2007 (Kluge See, Bartz)
-
▾ Engels
buss
[haringschuit]
datering: 1330 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: A word found in many European langs.: OF. busse, OSp. buce, buzo, Pr. bus, med.L. (12th c.) bucia, bussa; also OHG. (rare) buzo, MHG. buze, ON. buza, OE. butse(-carlas) in OE. Chron. a.d. 1066, Du. buis, whence app. mod.G. büse, F. buse, and sense 2 below. In sense 1 the word probably came into English from OF. The remoter etymology is unknown; the OF. busse cask, is usually assumed to be identical.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Frans
bûche
†verouderd
[boot die de Hollanders gebruiken voor de haringvangst]
datering: 1701 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Bûza (anord.) 'art grosses, breites schiff'. Buce, etc. ist in der germ. sprachen stark vertreten: anord. búza, ags. butse, ahd. bûzo, mndd. butze, während es ausser im afr. nur mit wenigen belegen im apr. vertreten ist. Es ist also wohl germ. ursprungs. Aus dem fr. entlehnt agen. buzo 'art schiff', ndl. buis 'schiff für den heringsfang', e. buss. Aus ndl. buis wiederum entlehnt bûche.
bron: Wartburg 1928 (FEW)
-
▾ Frans
buse
[haringschuit]
datering: 1201-1300 (1201-1250)
status: ontlening onzeker
etymologie: PR 1993: p.-ê. moy.néerl. bu(y)se, ou de l'a.fr.busel `tuyau'; PR 1990: moy. néerl. bu(y)se
bron: Dubois 1979 Robert 1993 Valkhoff 1949 Walter 1997 (PRobert, Walter, Valkhoff, Larousse)
-
▾ Fries
buis
[kleine schuit om paling bij vissers op te halen]
-
▾ Noors
byse
[haringschuit]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: FuT: stammt von gleichbeteutendem mnd. bûse (neund. büse, holl. buis, nhd. Büse, engl. buss). (…) Dat wort ist gewiss romanisches lehnwort: mlat. bucia, afrz. buse 'ein grosses fahrzeug'.
bron: Falk 1910-1911 NROi (FuT; NROi)
-
▾ Russisch
baus
[vaartuig voor de haringvangst]
status: ontlening onzeker
etymologie: Buis. Vaartuig der Ilollandsche haringvisschers met een grooten mast midden in het schip en een kleinen achterop. .., vgl. WINSCH. : buis, een vaartuig, dat uitgesonden werd om haaring om de Noord te vangen, en daarom geseid een haaringbuis. Bij W. blz. 107 komt de beschrijving van een buis voor. Russ. bujs, slechts bij ,)., die ook baus noemt, buche (batiment dont les llollandais se servent pour la pêche au hareng).
bron: Meulen 1909 (VdMeulen 1909)
-
▾ Schots
bush, busche
[soort vracht- of vissersboot]
datering: 1401-1500 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bushrope 'touw waarmee de drijfnetten zijn vastgemaakt' la19-
etymologie: ME, OF busse 'a broad cargo-boat', Du buis 'a herring boat'
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Deens
byse, sildebyse
†verouderd
[haringschuit]
-
▾ buis
[jasje]
-
▾ Duits
Beus, Bäus, Böis, Büüs
(dialect)
[(werk)jas; zak of tas in vrouwenkleding]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: RMW: Das Wort ist niederländischen (buis) oder niederdeutschen Ursprungs., RhWB: Ndl. buis < wambuis verkürzt.. Foerste: Eine sichere Etym. ist nicht bekannt'es kann deshalb nicht ausgemacht werden, ob das Wort in Ostfrsl. heimisch ist oder nicht. Die geographische Verbreitung spricht eher für Entlehnung.
bron: Foerste 1938 (RMW, RhWB, Foerste, Schlüter)
-
▾ Fries
buis
[jasje]
-
▾ Duits
Beus, Bäus, Böis, Büüs
(dialect)
[(werk)jas; zak of tas in vrouwenkleding]
-
▾ buis
[pijp, leiding; cilindervormig voorwerp; soort schiettuig]
-
▾ Engels
bowse
†verouderd
[haakbus]
datering: 1556 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. MDu. buis gun: cf. bus and harquebus.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Fries
buis
[leiding; cilindervormig voorwerp; beeldbuis]
-
▾ Indonesisch
bis
[(metalen) leiding]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bis
[betonnen afvoerbuis]
-
▾ Javaans
bis
[leiding; duiker onder een weg]
-
▾ Menadonees
bois
[riool]
-
▾ Surinaams-Javaans
bès, bèis
[leiding]
-
▾ Engels
bowse
†verouderd
[haakbus]
-
▾ buiskool
[witte kool]
-
▾ Duits
Buskool
(dialect)
[witte kool]
-
▾ Duits
Buskool
(dialect)
[witte kool]
-
▾ buit
[wat men veroverd heeft; (verouderd) ruil]
-
▾ Bretons
butin
[wat men veroverd heeft]
<via Frans>
-
▾ Deens
bytte
[wat men veroverd heeft; slachtoffer; ruil]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bûte 'bytte', egl. 'noget (krigsrov) der bytter (el. skifter ejermand)', afl. af vb. bûten 'bytte' (jf. vb. bytte)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Duits
Beute
(dialect)
[wat men veroverd heeft]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bluhme: Nederlands, verwant met "Freibeuter". Vgl. nl. sluis, duit, huichelen, huur mit nhd. Schleuse, Deut, heucheln, Heuer.
bron: Bluhme 2005 (Bluhme)
-
▾ Frans
butin
[wat men veroverd heeft]
datering: 1301-1400 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: butiner xiv, `piller' (jusq'au xvii); xvi, en parlant de l'abeille; butinage fin xix; butineur 1468
etymologie: GR: Déb. xve; « partage de ce qui a été pris à l'ennemi », 1350; du moyen bas all. būte; cf. all. Beute.; moyen bas allem.bu<_>te, partage (allem. Beute, proie), terme de mar., venu des villes hanséatiques.
bron: Dubois 1979 Robert 2005 (Larousse, Valkhoff, GRobert)
-
▾ Noors
bytte
[wat men veroverd heeft; ruil]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: lty büte; FuT: aus mnd. bûte (holl. buit)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Zweeds
byte
[vervanging, verwisseling, ruiling]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: byteshandel; bytesobjekt, blöjbyte, däckbyte, namnbyte, oljebyte, tågbyte, våningsbyte, spelarbyte
etymologie: före 1520; fornsv. byte; av lågty. büte med samma bet., eg. 'ngt som skall skiftas'; till byta
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Bretons
butin
[wat men veroverd heeft]
<via Frans>
-
▾ buitelen
[tuimelen]
-
▾ Duits
böideln
(dialect)
[tuimelen]
-
▾ Duits
böideln
(dialect)
[tuimelen]
-
▾ buiten
[niet binnen; behalve; buitenkant; buitenplaats]
-
▾ Berbice-Nederlands
bitmo, bitum
[buitenkant]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
abidi
†verouderd
[niet binnen; zich verplaatsen naar een open ruimte]
<via Negerhollands>
-
▾ Deens
bøjten-
[(in samenstelling, vooral in de zeemanstaal) niet binnen; buitenkant]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: af holl. buiten, udenfor, yderside, jf. nt. buten, eng. but; besl. m. uden; jf. binnen-, boven-
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Negerhollands
bittie, bytten
[niet binnen, uit]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: nabutte, nabutti (old 1776), nabitti (Hesseling 1905), bytten (Hesselign 1905: 216), abidi, abiti, abit, nabitisi. ouder: na (da) bittie (djdj 1926, Magens 1770). old 1776: van buiten = van butti, van butten. weggaan = loop nabutte
bron: Hesseling 1905 Magens 1770 (old 1776, Hesseling 1905, djdj 1926, Magens 1770, Hesseling 1905: 216)
-
▾ Saramakkaans
boítí
[behalve]
<via Sranantongo>
-
▾ Sarnami
boiti
[platteland]
-
▾ Sranantongo
boiti
[niet binnen; behalve; buitenplaats; platteland]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Blanker 2005 Focke 1855 Stichting 1995 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo, SR)
-
▾ Berbice-Nederlands
bitmo, bitum
[buitenkant]
-
▾ buiten
[(verouderd) ruilen, verwisselen]
-
▾ buitenboord
[aan buitenzijde van schip]
-
▾ Surinaams-Javaans
bètenbor
[buitenboordmotor]
-
▾ Surinaams-Javaans
bètenbor
[buitenboordmotor]
-
▾ buitendien
[daarenboven]
-
▾ Duits
butendien
(dialect)
[daarenboven]
status: ontlening onzeker
etymologie: Heute im Reiderl., Borkum und z.T. auch im Krh. bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Fries
bûtendien
[daarenboven]
-
▾ Negerhollands
byttendien
[daarenboven]
datering: 1770 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Magens 1770 (Magens 1770, Hesseling 1905: 187)
-
▾ Duits
butendien
(dialect)
[daarenboven]
-
▾ buitendijk
[dijk die nog als waterkering dienst doet]
-
▾ Duits
Baußendeich
(dialect)
[dijk die nog als waterkering dienst doet]
-
▾ Duits
Baußendeich
(dialect)
[dijk die nog als waterkering dienst doet]
-
▾ buitengewoon
[ongewoon, bijzonder]
-
▾ Duits
butengewôn, butengewônt
(dialect)
[ongewoon, bijzonder]
status: ontlening onzeker
etymologie: Im Reiderl. und Krh. sehr bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Duits
butengewôn, butengewônt
(dialect)
[ongewoon, bijzonder]
-
▾ buitenkamer
[kamer met buitendeur]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
buitekamer
[kamer met buitendeur]
<via Afrikaans>
datering: 1913 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afk. (earlier Du. buitenkamer), buite outside + kamer room.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
buitekamer
[kamer met buitendeur]
<via Afrikaans>
-
▾ buitenland
[land(en) over de landsgrens]
-
▾ Indonesisch
luar negeri
[land(en) over de landsgrens]
-
▾ Negerhollands
bytten land
[land(en) over de landsgrens]
-
▾ Indonesisch
luar negeri
[land(en) over de landsgrens]
-
▾ buitenschoot
[buitenste schoot van de lijzeilen]
-
▾ Deens
bøjtenskøde
†verouderd
[buitenste schoot van de lijzeilen]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bøjtenfald = buitenval
etymologie: af holl. buiten, udenfor, yderside, jf. nt. buten, eng. but; besl. m. uden; jf. binnen-, boven- Harboe: et gammelt hollandsk Ord, der forhen brugtes i Dansk og nu hedder ydre.
bron: Dahlerup 1919-1956 Harboe 1839 (OOD, Lundbeck, Harboe)
-
▾ Deens
bøjtenskøde
†verouderd
[buitenste schoot van de lijzeilen]
-
▾ buitensluiting
[de buitenste balken van de zwikstelling bij een windmolen waarop de bodem rust]
-
▾ Duits
Butensluten
(dialect)
[de buitenste balken van de zwikstelling bij een windmolen waarop de bodem rust]
-
▾ Duits
Butensluten
(dialect)
[de buitenste balken van de zwikstelling bij een windmolen waarop de bodem rust]
-
▾ buitenste
[het uiterst, meest aan de buitenzijde, buitenaan gelegen]
-
▾ Negerhollands
byttenste
[het uiterst, meest aan de buitenzijde, buitenaan gelegen]
-
▾ Negerhollands
byttenste
[het uiterst, meest aan de buitenzijde, buitenaan gelegen]
-
▾ buitenval
[touw om de gaffels op te hijsen]
-
▾ Deens
bøjtenfald
†verouderd
[touw om de gaffels op te hijsen]
status: ontlening onzeker
etymologie: af holl. buiten, udenfor, yderside, jf. nt. buten, eng. but; besl. m. uden; jf. binnen-, boven- Harboe: et gammelt hollandsk Ord, der forhen brugtes i Dansk og nu hedder ydre.
bron: Dahlerup 1919-1956 Harboe 1839 (OOD, Lundbeck, Harboe)
-
▾ Deens
bøjtenfald
†verouderd
[touw om de gaffels op te hijsen]
-
▾ buitenvrouw
[(Surinaams-Nederlands) elders wonende bijzit]
-
▾ Sranantongo
buitenfrow
[elders wonende bijzit]
-
▾ Sranantongo
buitenfrow
[elders wonende bijzit]
-
▾ buitenwacht
[buitenstaanders]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
buytewagt
[buitenstaanders]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
buytewagt
[buitenstaanders]
-
▾ buitenzijde
[buitenkant]
-
▾ Negerhollands
bitiši
[buitenkant]
datering: 1926 (1901-1950)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afkomstig van NL: 'buitenzijde'
bron: Josselin 1926 (djdj1926)
-
▾ Negerhollands
bitiši
[buitenkant]
-
▾ buiter
[(verouderd) rover, kaper]
-
▾ buizen
[zuipen]
-
▾ Engels
booze, boose
[zuipen]
datering: 1300 (1251-1300)
status: ontlening onzeker
etymologie: ME. bousen, app. a. MDu. b×sen, early mod.Du. buizen to drink to excess, corresp. to Ger. bausen in same sense. The origin is not quite clear: Kluge takes the Ger. vb. to be derived from baus, MHG. b×s blown-up condition, tumidity; but the Du. seems directly related to buise a large drinking-vessel. Both vb. and n. occur (once) in ME.; but they seem to have become generally known in 16th c. as words of thieves' and beggars' cant, whence they passed into slang and colloquial use. Perh. the use in Falconry came down independently from ME. Most commonly pronounced <ph>bu:z</ph>, and since 18th c. often phonetically written booze, q.v.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE, White)
-
▾ Engels
booze, boose
[zuipen]
-
▾ bukken
[vooroverbuigen]
-
▾ Berbice-Nederlands
boko
[vooroverbuigen]
-
▾ Deens
bukke
[vooroverbuigen; verbuigen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bucken ¯ fællesgermansk *bukjan 'bukke', egl. 'bøje energisk', afl. af *beu¨an 'bøje' (jf. bøje)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Negerhollands
boek, bők
[vooroverbuigen]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: boek (old 1776), bők (djdj 1926). old 1776: neerbuigen = boek neer
bron: Josselin 1926 (old 1776, djdj 1926)
-
▾ Noors
bukke
[bukken, buigen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, besl m bøye; FuT: von mnd. bucken (holl. bucken)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
bek, bùk (ouder: buk)
[vooroverbuigen]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit: Putman1859 p.56; Uit Ewijk p. 67
bron: (Joubert PN, Putman1859, Ewijk)
-
▾ Sranantongo
bukun(dun), bukundu
[vooroverbuigen]
-
▾ Berbice-Nederlands
boko
[vooroverbuigen]
-
▾ buks
[kort geweer]
-
▾ Deens
bøsse
[kort geweer]
datering: 1872 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk busse ¯ middellatin buxis, buxus '(æske af) buksbom' (jf. boks, buksbom)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Javaans
buwis
[kort geweer]
-
▾ Malagasi
bàsi
[kort geweer]
-
▾ Zweeds
bössa
[kort geweer]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bösskott, enkelbössa, flintbössa, fågelbössa, korkbössa
etymologie: före 1520; fornsv. byssa, bössa 'bössa; kanon'; av lågty. büsse med samma bet., eg. om järnröret; samma ord som bössa2
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bøsse
[kort geweer]
-
▾ buks, buksboom
[heester]
-
▾ Deens
buksbom
[heester]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra mnt. bussbom, nt. holl. buksbom, FuT: von holl. nd. buksboom, Arnesen: Denne prydplanten kom først til Danmark og Norge fra Nederlandene
bron: Dahlerup 1919-1956 Falk 1910-1911 Arnesen (FuT, OOD, Arnesen)
-
▾ Fins
puksipuu
[heester]
<via Zweeds>
- ▾ Noors buksbom [heester]
-
▾ Pools
bukszpan
[heester]
datering: 1528 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm. buchs-span, hol.buks-boom "drzewko bukszpanowe"
bron: Bańkowski 2000 (A.Bańkowski)
-
▾ Russisch
buks
[heester]
datering: 1707 (1701-1750)
status: ontlening onzeker
etymologie: Buks, als verkorting van buksboom, zie b.v. de aanhaling uit Oudemans, Flora2 3, 65 in Ndl. Wdb. 3, 1870: De Buks, ook wel Palmboompje (Buxus sempervirens) geheeten . . ., waarvan het palmhout onzer draaiers en schrijnwerkers verkregen wordt. Russ. buks.In de tijd van Peter de Grote was het volledige woord buksbom uit ndl. buksboom in gebruik. Zo schrijft Peter zelf in een brief van 8 augustus 1707 aan veldmaarschalk Šeremetev (Р. і В. Petra Vel. 6, 43): veli nakopať bukzbomu sažen sto (laat voor de buksboom honderd vadem uitgraven). Zie nog een citaat uit die tijd bij Smirnov 68: za buksbom (zaplaceno) . .. 120 efimkov (voor een buksboom (betaald) . .. 120 daalders). Het zou dus mogelijk kunnen zijn, dat buks in het russ. verkort is uit buksbom, vgl. russ. kant uit ndl. kanthaak en russ. winkel' uit ndl. winkelhaak (zie die woorden). Want russ. buks is vermoedelijk niet uit lat. buxus (zoals men in de russ. woordenboeken vindt: Akad. Wdb. 1, 258; Ušakov 1, 201), dat in het russ. is overgegaan als buksus (naast de afl. búksusnik) en nog minder ontleend aan hd. buchsbaum, zoals Vasmer 1, 141 verkeerdelijk meent; het laatste ging wel over in het po. als bukszpan, waaruit weer russ. bukëpan. Vgl. P a lm (I).
bron: Meulen 1959 (VdMeulen 1959)
-
▾ Schots
buschbome; buschboun
†verouderd
[bukshout]
datering: 1501-1550 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Flem busboom
bron: CSD 1985 (CSD)
-
▾ Zweeds
buxbom
[altijd groene heester]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: buxbomshäck
etymologie: före 1520; fornsv. boxbom; av lågty. bussbom med samma bet.; till bux-, ur lat. buxus, grek. pyksos 'buxbom', och 1bom; jfr boett, bomull
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
buksbom
[heester]
-
▾ bul
[stier]
-
▾ Engels
bulkin
†verouderd
[stierkalf; koosnaam]
datering: 1583 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: app. f. bull n.1 + -kin; perh. after Du. or LG. Sense b (= bulch2, bulchin 2) may be a distinct word, cf. MDu. boelekijn, darling (Verwijs and Verdam); also bully n. The form of the variants Bulch, Bulchin may possibly be due to the pronunciation of the Du. suffix indicated by its later spelling -tje(n. No other instance is known in Eng. of -chin as a variant of -kin.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Frans
bul
(dialect)
[stier die men heeft gecastreerd toen hij al oud was]
-
▾ Litouws
bulius
[stier]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: śrdn. bulle
bron: Smoczyński 2007 (W. Smoczyński)
-
▾ Engels
bulkin
†verouderd
[stierkalf; koosnaam]
-
▾ bul
[oorkonde]
-
▾ Papiaments
bùl
[oorkonde]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bùl
[oorkonde]
-
▾ buldog
[hondensoort]
-
▾ Indonesisch
buldog
[hondensoort]
-
▾ Indonesisch
buldog
[hondensoort]
-
▾ bulkwagen
[aanhangwagen]
-
▾ Surinaams-Javaans
bilkwakhen
[aanhangwagen op twee wielen]
-
▾ Surinaams-Javaans
bilkwakhen
[aanhangwagen op twee wielen]
-
▾ bulldozer
[grondschuiver]
-
▾ Indonesisch
buldoser
[grondschuiver]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: pembuldoseran = het vernietigen met bulldozers
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Surinaams-Javaans
dhoser, doser
[grondschuiver]
-
▾ Indonesisch
buldoser
[grondschuiver]
-
▾ bullenpees
[strafwerktuig]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1617;
thema: werk en industrie
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Papiaments
bulpes, bòlpes, bòlpets
[strafwerktuig; (fig.) vervelend of vermoeiend ding of mens]
-
▾ Papiaments
bulpes, bòlpes, bòlpets
[strafwerktuig; (fig.) vervelend of vermoeiend ding of mens]
-
▾ bulletin
[kort bericht]
-
▾ Indonesisch
buletin
[kort bericht]
-
▾ Indonesisch
buletin
[kort bericht]
-
▾ bulletouw
[touw om de bezaansboom naar lij te halen en te bevestigen]
-
▾ Engels
bultow
[vistuig]
datering: 1858 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Mahn says ‘f. bull large, and tow’; but the word looks like an alteration of bulter, bultey, under the influence of ‘popular etymology’. (Du. bulletouw, ‘a name applied to several ropes about a ship’, has also been suggested.)
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Engels
bultow
[vistuig]
-
▾ bult
[bobbel, bochel]
-
▾ Deens
bylt
[bundel, dot, hoop, stapel (vaak gezegd over kleding)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk bulte 'hob, bundt' egl. 'noget rundt, svulmende', Jysk Ordbog: ormerne med ´u´ og ´o´ afspejler muligvis indlån < frisisk el. hollandsk bult (= hob, stabel)
bron: Becker-Christensen 2005 Jysk ordbog 1999 (PNOE, Jysk Ordbog)
-
▾ Noors
bylt
[bundel]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, besl m byll; FuT: von mnd. bulte, 'haufen, höhe, strohbund, sack, matratze, windel', holl. bult 'buckel, erdhöhe'.
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT:)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
bult
[heuveltje, richel]
<via Afrikaans>
datering: 1852 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Afrikaans, a. Du. bult hump, hunch.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Zweeds
bult
†verouderd
[bobbel, bochel]
-
▾ Zweeds
bylte
[bundel]
datering: 1635 (1601-1650)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: sedan 1635; av lågty. bülte 'hop; bunt; bylte'; trol. besl. med bult
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Deens
bylt
[bundel, dot, hoop, stapel (vaak gezegd over kleding)]
-
▾ bultzak
[matras]
-
▾ Ambons-Maleis
bolsak
[matras]
-
▾ Creools-Portugees (Batavia)
bolsakh, bolsak
[matras]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Creools-Portugees (Malakka)
bolsak
[matras]
status: ontlening onzeker
bron: Baxter 2004 (Baxter, Alan N. & Patrick de Silva (2004), A Dictionary of Kristang (Malacca Creole Portuguese) with an English-Kristang finderlist (Pacific Linguistics 564), Canberra.; Hancock; Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Indonesisch
bolsak, bulsak
[matras]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bolsak, bosak
[matras]
-
▾ Javaans
blusak, bulsak
[matras]
-
▾ Kupang-Maleis
bolsak
[matras]
-
▾ Letinees
bòlsaaka, polsaaka
[matras]
-
▾ Madoerees
bursa'
(dialect)
[matras]
-
▾ Menadonees
bolsak
[matras]
-
▾ Petjoh
bultzak, bulsak
[matras]
-
▾ Soendanees
bolsak
[matras]
-
▾ Ternataans-Maleis
bolsak
[matras]
-
▾ Ambons-Maleis
bolsak
[matras]
-
▾ bumper
[stootrand van auto]
-
▾ Indonesisch
bumper
[stootrand van auto]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bèmper
[stootrand van auto]
-
▾ Indonesisch
bumper
[stootrand van auto]
-
▾ bun
[opening voor anker; vismand]
-
▾ Duits
Buhne
[kribbe]
datering: 1651-1700
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: Kluge: Aus dem Niederdeutschen: mndd. bune, nndl. bun. Herkunft unklar. Vermutlich hängt es mit dem ebenfalls unklaren Bühne zusammen.
bron: Pfeifer 1989 (Kluge, Pfeifer)
-
▾ Duits
Buhne
[kribbe]
-
▾ bundel
[pak]
-
▾ Engels
bundle
[(verouderd) zwachtel; pak(ket)]
datering: 1382 (1351-1400)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bundle handkerchief: bundle-man Naut. slang, a married seaman; bundle pillar ; bundle-ring, ring of fibro-vascular bundles; so bundle-system, -tube; bundle-sheath, the sheath investing each fibro-vascular bundle, the endodermis; bundle-wood, firewood made up into bundles; bundle-yarn, yarn made up in bundles (see sense 2<ts>d).
etymologie: Proximate derivation obscure; ultimately f. *bund- pa. pple. stem of OTeut. *bind-an to bind; the precise form of the suffix is uncertain. Cf. MDu. bondel (mod. bundel), mod.G. bƒndel; also OHG. gibuntilî, -lîn neut., MHG. gebƒndel, and OE. byndele wk. fem. `act of binding' (only in Laws of «lfred xxxv.); but these forms are not exactly parallel. The OE. byndele, or the OE. equivalent of any of the continental words quoted, would have yielded mod.Eng. *bindle, so that the form of the existing word seems to point to adoption from Du. or LG., or else to analogy with the pple. bund, `bound'.
bron: Webster 1961 OED2 1989 (OED2, Webster)
-
▾ Indonesisch
béndel
[pak]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membéndel(kan) = bundelen; binden (boeken)
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Jakartaans-Maleis
bèndel, bundel
[pak]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: mbèndel, ngebèndel
bron: Chaer 1976 (CHAER)
-
▾ Javaans
bèndhel
[dossier, bundel papieren]
-
▾ Menadonees
bendel
[pak, verzameling]
-
▾ Negerhollands
bondel
[bos, pak]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
bron: Hesseling 1905 Oldendorp 1996 (old 1776; Hesseling 1905: 265)
-
▾ Singalees
boūndele, boundele
†verouderd
[pak]
-
▾ Soendanees
buntĕl
[pakje]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bubuntelan=bundels; moentel=zich inwikkelen (in een deken); kabuntel=gewikkeld, verward geraakt in (een strik)
bron: Coolsma 1913 (Cool1913)
-
▾ Sranantongo
bondru
[een verzameling kleren aan elkaar gebonden; broek]
-
▾ Engels
bundle
[(verouderd) zwachtel; pak(ket)]
-
▾ bundelen
[samenvoegen]
-
▾ Sranantongo
bondru
[samenvoegen]
-
▾ Sranantongo
bondru
[samenvoegen]
-
▾ bunder
[vlaktemaat]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1101-1200;
thema: wetenschap
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
Bunder
[vlaktemaat]
status: ontlening onzeker
etymologie: Bunder m.: Ackermass (¾—1 ha), auch Heinsb-Erpen (-o-), Klev-Goch Hülm (-y-). — Zu mndl. bonder, ndl. bunder, wallon. bonnier, mlat. bonnarium.
bron: RhWB 1928-1971 (RhWB)
-
▾ Javaans
bènder
[vlaktemaat]
-
▾ Papiaments
bènder
[vlaktemaat]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Duits
Bunder
[vlaktemaat]
-
▾ bunker
[verdedigingsstelling]
-
▾ Indonesisch
béngkér, bungker, bunker
[verdedigingsstelling]
-
▾ Indonesisch
béngkér, bungker, bunker
[verdedigingsstelling]
-
▾ bunzing
[marterachtige]
-
▾ Duits
Bünßel
(dialect)
[marterachtige]
status: ontlening onzeker
etymologie: In ganz Ostfrsl. heißt das Tier Ülk(e), nur im Rheiderl. ist daneben auch Bünßel bekannt.
bron: Foerste 1938 (Foerste)
-
▾ Engels
boussyng
†verouderd
[marterachtige]
datering: 1481 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. MDu. b×zinc, bunzinc, Du. bunsing `fitchew, polecat'.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Duits
Bünßel
(dialect)
[marterachtige]
-
▾ Burco
[merknaam, afkorting van Van Buuren & Co.]
-
▾ Indonesisch
bérko
†verouderd
[fietsdynamo; koplamp op fiets]
status: ontlening onzeker
etymologie: merknaam Burco = Van Buuren & Co
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
birko
[fietsdynamo; koplamp op fiets]
status: ontlening onzeker
etymologie: merknaam Burco = Van Buuren & Co
bron: Albada 2007 Pigeaud 1989 (Albada, Rob van & Th. Pigeaud (2007), Javaans-Nederlands woordenboek, Leiden: Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde.)
-
▾ Indonesisch
bérko
†verouderd
[fietsdynamo; koplamp op fiets]
-
▾ bureau
[schrijftafel; kantoor]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1793-1796;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Indonesisch
biro
[kantoor, agentschap]
-
▾ Javaans
bérokan
[schrijftafel; klein kastje]
-
▾ Javaans
bérok
[politiekantoor]
-
▾ Menadonees
biro
[kantoor]
-
▾ Papiaments
biroshi (ouder: birosji)
[commode, latafel]
datering: 1859 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
etymologie: Uit Putman1859: "Oen birósji: eene kleine kast".
bron: (Joubert PN, Putman1859)
-
▾ Sarnami
buro
[werktafel]
-
▾ Singalees
birōva
†verouderd
[schrijftafel]
status: ontlening onzeker
etymologie: verouderd
bron: Peeters 1975 Sannasgala 1976 (Peeters, Sannasgala 1975)
-
▾ Sranantongo
biro
[schrijftafel]
-
▾ Tamil
pīrō
(dialect)
[schrijftafel op een voetstuk]
-
▾ Indonesisch
biro
[kantoor, agentschap]
-
▾ bureaucratie
[heerschappij van ambtenaren]
-
▾ Indonesisch
birokrasi, burokrasi
[heerschappij van ambtenaren]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: birokratisasi = systeem waarbij leiders bureaucraten zijn geworden; débirokratisasi = ontbureaucratisering
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Menadonees
birokrasi
[heerschappij van ambtenaren]
-
▾ Indonesisch
birokrasi, burokrasi
[heerschappij van ambtenaren]
-
▾ buret
[maatglas]
-
▾ Indonesisch
burét
[maatglas]
-
▾ Indonesisch
burét
[maatglas]
-
▾ burg, burcht
[versterkte plaats]
-
▾ Baskisch
burgu
[burcht als versterkt dorp]
<via Frans>
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bürgübürü ‘eind van de burcht’, bürgüzale ‘burchtganger’
etymologie: Lh geeft naast burgu (van uitheemse herkomst) ook de Souletijnse vorm bürgü, welke laatste ook de stamvorm is voor twee geattesteerde afleidingen. Het lijkt dan ook aannemelijk ‘burg’ in de eerste plaats in het Souletijnse Noord-Baskisch te plaatsen.
bron: Lhande 1926 (Lh)
-
▾ Bretons
bourc'h
[versterkte plaats]
datering: 1499 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: est atteste plus anciennement sous la forme diminutive et lenifiee uuorchic.
bron: Deshayes 2003 (DEB)
-
▾ Frans
burch, burg
†verouderd
(dialect)
[massieve muur ter bescherming van (kelder)ingangen]
datering: 1337 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: uit mnl. burch kasteel; de woorden tonen een dialectaal begrensde begripsvernauwing
bron: Wartburg 1928 (FEW *burg-)
-
▾ Baskisch
burgu
[burcht als versterkt dorp]
<via Frans>
-
▾ burgemeester
[voorzitter van het gemeentebestuur]
-
▾ Amerikaans-Engels
burgomaster
†verouderd
[eerste ambtsdrager in Nederlandse nederzettingen]
datering: 1664 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: bet. 2 in eng. 1678-; CITAAT: 1664 If the Fort [in N.Y.] be not capable of lodging all the soldiers then the Burgomaster by his Officers shall appoint some houses capable to receive them; [...] 1884 The little auk Brings tidings that benumbs, ... 'The Burgomaster comes!'
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a (Craigie, Neumann, Van der Sijs 2009)
-
▾ Azeri
burgomistr
[voorzitter van het gemeentebestuur]
<via Russisch>
-
▾ Deens
borgmester
[voorzitter van het gemeentebestuur]
datering: 1857 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk borgemêster dannet af borch, borg 'borg, by' (jf. borg) + mêster (jf. mester); egl. 'byherre'
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Engels
burgomaster
[voorzitter van het gemeentebestuur in Holland en Vlaanderen]
datering: 1592 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
etymologie: ad. Du. burgemeester, after Eng. master; see also burgher-, borough-master.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE)
-
▾ Engels
borough-master
†verouderd
[voorzitter van het gemeentebestuur, in het bijzonder in Holland, Vlaanderen en sommige delen van Ierland]
datering: 1494 (1451-1500)
status: ontlening onzeker
etymologie: f. borough + master; in sense 1 imitated from Du. burgemeester.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Frans
bourgmestre
[hoofd van een gemeente in België, Zwitserland, Nederland en Duitsland]
datering: 1309 (1301-1350)
status: ontlening onzeker
etymologie: PR: bourguemaistre 1309; moy. haut. all. Burgmeister `maître du bourg'.FEW: Dieses wort findet sich in gebieten, die mit deutschsprachigen territorien rechtsgemein- schaft gehabt haben. Zum teil ist der ausgangs- punkt bei mndl. borgermeester zu suchen. Im deutschen schwankt die form zwischen burgemeister und burgermeister, bürgermeister. Diese varianten haben sich auch im fr. ausge- wirkt.
bron: Robert 1993 Wartburg 1928 (PRobert, Valkhoff, FEW)
-
▾ Italiaans
borgomastro
[voorzitter van het gemeentebestuur in Nederland, Duitsland en Zwitserland]
datering: 1527 (1501-1550)
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
bron: Cortelazzo 1979 (Cortelazzo)
-
▾ Javaans
burgemister
[voorzitter van het gemeentebestuur]
-
▾ Noors
borgermester
[hoofd van een gemeente (over oudere of buitenlandse omstandigheden)]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; fra lty; FuT; von mnd. borgemêster (holl. burgemeester)
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Oekraïens
burgomístr
[voorzitter van het gemeentebestuur]
<via Russisch>
-
▾ Pools
burmistrz
[voorzitter van het gemeentebestuur]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.Burgermeister "najwyzszy urzędnik"'
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Russisch
burgomístr
[voorzitter van het gemeentebestuur]
datering: 1399 (1351-1400)
status: ontlening onzeker
etymologie: Entlehnt aus ndl. burgemeester, woher auch engl. burgomaster oder mnd. borgemester; zur Endbetonung vgl. Michels Germanica-Sievers 50. Siehe burmístr. (geleend uit pol. of mhd.); uit VdMeulen: Burgemeester (1), burgerlijk hoofd van een gemeente. Russ. burgomístr,gradskoj golova (stadshoofd). De 10de september 1697 schreef Peter de Grote uit Amsterdam een brief aan Winius, waarin hij burgomístr Vitcen (burgemeester Witsen) noemt; in een brief van 29 october aan dezelfde schrijft hij burgumistr Vicyn en in een latere van 13 juni 1699 uit Azov vindt men de vorm burgamistr Vitcen (P. і В. Petra Vel. 1, 195, 208 en 284). De eerste vorm burgomístr is de geijkte gebleven, vandaar dat de uitgevers van de brieven en papieren van Peter de Grote boven een brief van 21 januari 1703 (2, 119) konden zetten: К Amsterdamskomu burgomistru Nikolaju Vitsenu (aan de Amsterdamse burgemeester Nicolaas Witsen). Na zijn terugkeer uit Nederland stelde Peter in 1699 in de Russische steden burgemeesters aan of zoals Dal' 1, 352 schrijft: Pri Petre 1699 posazeny byli po gorodam burgomistry ili burmistry (Tijdens Peter werden in 1699 in de steden aangesteld burgomistry of burmistry). Russ. burgomístr is niet uit hd. bürgermeister, maar uit ndl. burgemeester, zoals het Akad. Wdb. 1, 294 en Vasmer 1, 146 terecht menen in tegenstelling met Dal' 1, 349 en Usakov 1, 206. Het synonieme woord burmistr daarentegen is ontleend aan po. burmistrz, ouder burgmistrz: proconsul (sedert de 14de eeuw, zie Słownik Staropolski 1, 178), dat uit het Duits afkomstig is.
bron: Šanskij 1963 (Vasmer, ESR, VdMeulen 1959)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
burge(r)meester
[voorzitter van het gemeentebestuur]
datering: 1902 (1901-1950)
status: ontlening onzeker ; verbastering
etymologie: ad. Du. burgemeester mayor, magistrate, burg town + euphonic -e- + meester master.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Amerikaans-Engels
burgomaster
†verouderd
[eerste ambtsdrager in Nederlandse nederzettingen]
-
▾ burgemeester
[meeuwensoort]
-
▾ Amerikaans-Engels
burgomaster
†verouderd
[meeuwensoort]
datering: 1664 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: bet. 2 in eng. 1678-; CITAAT: 1664 If the Fort [in N.Y.] be not capable of lodging all the soldiers then the Burgomaster by his Officers shall appoint some houses capable to receive them; [...] 1884 The little auk Brings tidings that benumbs, ... 'The Burgomaster comes!'
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a (Craigie, Neumann, Van der Sijs 2009, OED)
-
▾ Russisch
burgomístr
[meeuwensoort]
status: ontlening onzeker
etymologie: Burgemeester (2), benaming voor een soort van zeemeeuw, Larus glaucus (Ndl. Wdb. 3, 1901). Russ. burgomístr. In het dialectwoordenboek van Archangel door Podvysočkij vermeld, die de volgende beschrijving geeft van de burgomístr čajka (burgemeester meeuw): osobij rod čajki na Murmańskom i Belomorskom poberež'jach; imeja ves'ma korotkij kljuv, ona ne možet chvátat' rybu iz vody, i, po etomu, otnimaet ее u drugich morskich ptić; sverch togo, sobiraetsja vo množestve okolo mest, gde proizvoditsja lovlja sel'dej (bijzonder soort van meeuw aan de Moermankust en aan die der Witte zee; daar hij een zeer korte snavel heeft, kan hij de vis niet uit het water pakken en daarom ontneemt hij die aan de andere vogels; bovendien verzamelt hij zich in menigte rond de plaatsen waar de haringvangst geschiedt). Een bewijsplaats in de literatuur vindt men in Sokolov-Mikitov, Puti Korablej 146 (a°. 1934): Belye, točno zatjanutye v mundiry, želtokljuvye burgomistry parami sidjat na vystupach skal, pokrytych barchatnym mochom. J a nenavižu etich ptič'ich sanovnikov živuščich na čužoj trud (De witte, als in uniformen gestoken geelsnavelige burgemeesters zitten bij paren op de uitstekende gedeelten der rotsen, die met fluwelig mos zijn bedekt. Ik haat deze vogel-waardigheidsbekleders, die leven van andermans arbeid). De Nederlandse naam is eveneens overgegaan in het Duits als bürgermeister (Kluge, Seemannssprache 166) en in het Engels als burgomaster, waarvan de New Engl. Diet. een aanhaling geeft uit 1753: Burgomaster of Greenland, а whimsical name given by the Dutch sailors to a species of sea gull. Vgl. Groenland.
bron: Meulen 1959 (VdMeulen 1959)
-
▾ Amerikaans-Engels
burgomaster
†verouderd
[meeuwensoort]
-
▾ burgemeestersstoel
[stoel met ronde zitting en zes poten]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
burgermeester's chair
[stoel met ronde zitting en zes poten]
datering: 1960 (1951-2000)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: burgermeester + tr. Du. stoel chair.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
burgermeester's chair
[stoel met ronde zitting en zes poten]
-
▾ burger
[inwoner van stad, lid van een staat]
-
▾ Ambons-Maleis
borgor
[gemeenschap, landbewoners]
status: ontlening onzeker
etymologie: 'orang bebas' = 'vrij mens' in het Maleis
bron: Prick 1906 (Prick 1906)
-
▾ Amerikaans-Engels
burgher, burger
[vroegere Hollandse inwoner van New York; stedeling]
datering: 1677 (1651-1700)
status: ontlening onzeker
etymologie: Wertenbaker: burger van Long Island tot noord-Manhattan, dus in nl. spelling; CITAAT: 1677 The Court have ordered that the Burgers in gennerall bee called together; [...] 1899 This bald, middle-aged young man, not without elegance, yet a prosperous burgher for all that.
bron: Craigie 1938-1944 Sijs 2009a Wertenbaker 1938 (Craigie, Wertenbaker p. 109, Van der Sijs 2009)
-
▾ Creools-Portugees (Ceylon)
berger, burgher
[iemand van de bevolking]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 Ginneken 1913-1914 (JAC, Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Creools-Portugees (Malakka)
bérger
[inwoner van stad, lid van een staat]
status: ontlening onzeker
bron: Avram 2013 (Hancock, Avram, Andrei A. (2013), ‘The Dutch lexical contribution to three Asian Portuguese Creoles’, in: PAPIA, São Paulo, 23, 1, 51-74.)
-
▾ Deens
borger
[inwoner van stad, lid van een staat]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk borgere ¯ fællesgermansk *burg¤ria- ¯ afl. af *burg- 'borg, by, flække' (jf. borg)
bron: Becker-Christensen 2005 (PNOE)
-
▾ Engels
burgher
[inwoner van een stad, lid van een staat; lidmaat van de Schotse Secession Church]
datering: 1568 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: burgherage, burgherdom, burgherhood, the body of burghers or citizens collectively.
etymologie: In 16th c. burger, a. early mod.G. or Du. burger citizen of a burg or fortified town; afterwards assimilated to Eng. burgh, borough; Hobson-Jobson: This is only used in Ceylon. It is the Dutch word burger, 'citizen.' The Dutch admitted people of mixt descent to a kind of citizenship, and these people were distinguished by this name from pure natives. The word now indicates any persons who claim to be of partly European descent, and is used in the same sense as 'halfcaste' and 'Eurasian' in India Proper. [In its higher sense it is still used by the Boers of the Transvaal.] 1807. -- "The greater part of them were admitted by the Dutch to all the privileges of citizens under the denomination of Burghers." -- Cordiner, Desc. of Ceylon. 1877. -- "About 60 years ago the Burghers of Ceylon occupied a position similar to that of the Eurasians of India at the present moment." -- Calcutta Review, cxvii. 180-1.
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE, Hobson-Jobson)
-
▾ Fins
porvari
[inwoner van stad]
<via Zweeds>
datering: 1550 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: Bentlin: of Nederduits
bron: Häkkinen 2004 Itkonen 1992-2000 Nurmi 1998 Sadeniemi 2002 Toivonen 1955-1981 Bentlin 2008 (KH, SKES, SSA, NSSK, SKP, TN, Bentlin)
-
▾ Kupang-Maleis
borgor
[de vrije lieden]
-
▾ Menadonees
borgor
[de vrije lieden]
-
▾ Negerhollands
borger
[inwoner van een stad, lid van een staat]
-
▾ Noors
borger
[inwoner van eern stad; staatsburger]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: fra lty, 'bymann'; FuT: von mnd. borgere 'stadtbewohner' (holl. burger).
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Papiaments
birger
†verouderd
[inwoner van stad]
-
▾ Sranantongo
borgu
[inwoner van een stad, lid van een staat]
-
▾ Ternataans-Maleis
borgor
[de vrije lieden]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
burgher
[eertijds in Zuid-Afrika: lid van een gemeenschap, een burgerraad of een burgermilitie]
datering: 1731 (1701-1750)
status: ontlening onzeker ; betekenisontlening
etymologie: Betekenisuitbreiding van eerder geleend Du. burgher
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zweeds
borgare
[inwoner van stad, lid van een staat]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: borgarklass, borgarbracka, borgarsjäl, kälkborgare, småborgare, borgarfamilj
etymologie: före 1520; fornsv. borghare; av lågty. borgere 'stadsbo'
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Ambons-Maleis
borgor
[gemeenschap, landbewoners]
-
▾ burgerbrief
[handelsvergunning voor burgers]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
burger brief
[handelsvergunning voor burgers]
datering: 1981 (1951-2000)
status: ontlening onzeker
etymologie: Valls 1981: there wer also 'Planter briefs'
bron: Valls 1981 (Valsl 1981)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
burger brief
[handelsvergunning voor burgers]
-
▾ burgerman
[burger]
-
▾ Negerhollands
borgerman
[burger]
-
▾ Negerhollands
borgerman
[burger]
-
▾ Burgerraad
[vertegenwoordigende raad van burgers]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Burgerraad
[civiel bestuursorgaan onder de VOC]
datering: 1795 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: S. Afr. Du., fr. Du. burger citizen + raad council
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
Burgerraad
[civiel bestuursorgaan onder de VOC]
-
▾ burgerrecht
[het recht dat aan het burgerschap is verbonden]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
burgher right
[het recht dat aan het burgerschap is verbonden]
datering: 1820 (1801-1850)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: tr. S. Aft. Du. burgherreg, burgher see BURGHER senses 1 a and 2 + reg right.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
burgher right
[het recht dat aan het burgerschap is verbonden]
-
▾ burgerschap
[staatsburgerschap; burgerij]
-
▾ Deens
borgerskab
[middenklasse; (historisch) document dat recht geeft om handel te drijven]
datering: 1857 (1851-1900)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: fra nedertysk borgerschap 'borgerklasse, borgerret' afl. af borgere (jf. borger)
bron: Becker-Christensen 2005 Dahlerup 1919-1956 (PNOE, OOD)
-
▾ Noors
borgerskap
[burgerij, middenklasse; (historisch) toestemming om een bepaald beroep uit te oefenen]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO; fra lty
bron: BO 2005 (BO)
-
▾ Deens
borgerskab
[middenklasse; (historisch) document dat recht geeft om handel te drijven]
-
▾ burgersenaat
[burgerbestuur van de VOC aan de Kaap]
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
burgher senate
[burgerbestuur van de VOC aan de Kaap]
datering: 1796 (1751-1800)
status: ontlening onzeker ; leenvertaling
etymologie: tr. S. Afr. Du. burghersenaat.
bron: Silva 1996 (DSAE)
-
▾ Zuid-Afrikaans-Engels
burgher senate
[burgerbestuur van de VOC aan de Kaap]
-
▾ burgervader
[burgemeester]
-
▾ Fries
boargerfader
[burgemeester]
-
▾ Fries
boargerfader
[burgemeester]
-
▾ burggraaf
[adellijke titel]
-
▾ Frans
burgrave
†verouderd
[kasteelheer; (verouderd, familiair) oude kerel die niet met zijn tijd is meegegaan]
datering: 1413 (1401-1450)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: burgraviat 'waardigheid van kasteelheer' 1550
etymologie: Bourggrave 1480 'officier van justitie'.Die mndl. form lautet burchgrave.; GR: 1482; bourchgrave, bourgrave, 1413; all. Burggraf « comte d'une forteresse », de Burg (→ Burg), et Graf « comte ».
bron: Wartburg 1928 (FEW, GRobert)
-
▾ Pools
burgraf
†verouderd
[kasteelheer, stadhouder van een leenheer in een burcht]
status: Ambigu: Nederlands of Duits ; ontlening onzeker
etymologie: nm.Burggraf "urzędnik" w zamku królewskim
bron: Kopaliński 2007 (Wladyslaw Kopalinski)
-
▾ Frans
burgrave
†verouderd
[kasteelheer; (verouderd, familiair) oude kerel die niet met zijn tijd is meegegaan]
-
▾ burowwater
[desinfecterende oplossing]
-
▾ Papiaments
bürowater
[desinfecterende oplossing]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bürowater
[desinfecterende oplossing]
-
▾ bursaal
[beursstudent]
-
▾ Papiaments
bùrsal
[beursstudent]
-
▾ Papiaments
bùrsal
[beursstudent]
-
▾ bus
[vervoermiddel]
-
▾ Aucaans
besi
[vervoermiddel]
-
▾ Indonesisch
bis, bus
[vervoermiddel]
-
▾ Jakartaans-Maleis
bis
[vervoermiddel]
-
▾ Javaans
bis
[vervoermiddel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: dibis = per autobus vervoerd
bron: Pigeaud 1989 (Pigeaud)
-
▾ Kupang-Maleis
bis
[vervoermiddel]
-
▾ Madoerees
bīs, ēbbīs
[vervoermiddel]
-
▾ Menadonees
bes
[vervoermiddel]
-
▾ Minangkabaus
bis
[vervoermiddel]
-
▾ Papiaments
bùs
[vervoermiddel]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Saramakkaans
bési
[vervoermiddel]
<via Sranantongo>
-
▾ Sranantongo
bùs
[vervoermiddel]
-
▾ Surinaams-Javaans
bis
[vervoermiddel]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: ngebis = met de bus gaan
bron: Vruggink 2001 (Hein)
-
▾ Aucaans
besi
[vervoermiddel]
-
▾ bus
[doos, blik, doosvormig voorwerp]
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
baks
[doos, blik]
<via Negerhollands>
-
▾ Deens
bøsse
[doos, blik; homoseksuele man]
datering: 1731 (1701-1750)
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: PNOE: fra nedertysk busse ¯ middellatin buxis, buxus '(æske af) buksbom' (jf. boks, buksbom), Volgens Hammerich 45 p. 348 ook in de taal van molenaren geleend.
bron: Becker-Christensen 2005 Falk 1910-1911 Hammerich 1945 (PNOE, FuT, Hammerich 45)
-
▾ Engels
boss
[kalkbak]
datering: 1542 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: ? a. MDu. bosse, busse, mod.Du. bos, bus = box.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Engels
bush
[metalen huls, mof, manchet]
datering: 1566 (1551-1600)
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bush-metal, an alloy of copper and tin used for journals.
etymologie: app. a. MDu. busse, (mod.Du. bus) Box, bush of a wheel; cf. G. bƒchse, radbƒchse, Sw. hjul-bÜssa `wheel-bush'. Cf., for the form, early forms of blunderbuss, harquebus, in -bush. As to connexion with bouche, see bush v.3
bron: Onions 1983 (OED2, ODEE bush 2)
-
▾ Engels
bus
†verouderd
[haakbus]
datering: 1549 (1501-1550)
status: ontlening onzeker
etymologie: a. Du. bus, MDu. buis `gun', a specialized sense of bus, buis box: cf. Ger. bƒchse, and see harquebus.
bron: OED2 1989 (OED2)
-
▾ Indonesisch
bis
[brievenbus]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: membiskan = op de bus doen, versturen
bron: Stevens 2004 (S&S-T2004)
-
▾ Javaans
bis
[doos, blik; brievenbus]
-
▾ Madoerees
ēbbhis, bīs, ēbbīs
[brievenbus]
-
▾ Menadonees
bes
[doos, blik]
-
▾ Noors
bøsse
[doos, blik, potje, vaatje]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
etymologie: BO: gj. lty busse opph fra gr pyxis 'dåse av buksbom'; FuT: von mnd. busse (holl. bus und bos). Zugrunde liegt mlat. buxis = gr. pyxis, 'dose von buchsbaum'
bron: BO 2005 Falk 1910-1911 (BO; FuT)
-
▾ Petjoh
bus
[blik]
status: ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bussen = iets uit de automaat halen
bron: Loen 1994 (Loen)
-
▾ Polynesisch
pusa, puha
[koffer, kast, kist, doos]
-
▾ Zweeds
bössa
[spaarpot]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: sparbössa, bössinsamling, kollektbössa
etymologie: före 1520; fornsv. byssa, bössa 'burk, ask; kassaskrin'; av lågty. büsse, eg. 'cylindriskt träkärl'; av medeltidslat. buxis 'dosa av buxbom'; jfr 1box, bussning, buxbom
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Zweeds
buss
[doos, blik, doosvormig voorwerp]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: bussa (een bus aanbrengen)
bron: SAOB 1898 (SAOB)
-
▾ Creools-Engels van de Maagdeneilanden
baks
[doos, blik]
<via Negerhollands>
-
▾ bus
[naaf van een wiel]
-
▾ Deens
bos
[naaf van een wiel]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra holl. bos, se II. Busse; jf. Bøsse, Bøsning; møl.) jærn- ell. træcylinder i midten af en kværns underligger, der slutter tæt om løberens aksel og tjener til støtte for denne.
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Javaans
bos
[naaf van karrenwiel]
-
▾ Madoerees
bos, ēbbos
[naaf aan de as van een rijtuig]
-
▾ Singalees
bos-gedi
[naaf van een wiel]
-
▾ Deens
bos
[naaf van een wiel]
-
▾ bush
[rimboe]
-
▾ Petjoh
boes
[bos, oerwoud]
-
▾ Petjoh
boes
[bos, oerwoud]
-
▾ bush-bush
[rimboe]
-
▾ Petjoh
boes-boes
[oerwoud]
-
▾ Sranantongo
busbusi
[rimboe; bosje, struikgewas, met onkruid begroeid]
-
▾ Petjoh
boes-boes
[oerwoud]
-
▾ butsen
[indeuken]
-
▾ butskop
[walvisachtige]
-
▾ Deens
butskop
[walvisachtige]
status: ontlening onzeker
etymologie: OOD: fra holl. butskop, bootskop
bron: Dahlerup 1919-1956 (OOD)
-
▾ Papiaments
bèskop (ouder: beeskop, boskop)
[soort tandwalvis]
datering: 1844 (1801-1850)
status: ontlening onzeker
etymologie: Oudste vindplaats Mat. 12:40 "Pasoba komo Jonas tabata deen barika di beeskop trees dia i trees anootji…"; Uit Ewijk p. 122
bron: (Joubert PN, Conradi, Ewijk)
-
▾ Deens
butskop
[walvisachtige]
-
▾ buurman
[man die naast iemand woont]
-
▾ Ambons-Maleis
birman
[man die naast iemand woont]
-
▾ Duits
Büürman, Büürman
(dialect)
[mand die naast iemand woont, helper]
status: ontlening onzeker
etymologie: Heute ist es im Krh. noch recht bekannt. Aus der Berumer Gegend wurde nur die Bed. "Helfer" aufgegeben. In Westrhauderfehn: he is mien Büürman, er befährt dieselbe Strecke wie ich (in der Kleinschiffahrt). Schlüter: Das Wort Büürmann, m. "Nachbar" ist ebenfalls im nördlichen Westm. häufiger.
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Indonesisch
birmang
[man die naast iemand woont]
-
▾ Menadonees
birman
[man die naast iemand woont]
-
▾ Negerhollands
buurman, bierman, biren, birǝn
[man die naast iemand woont]
datering: 1776 (1751-1800)
status: ontlening onzeker
etymologie: buurman (old1776), bierman, biren (Hesseling 1905), birǝn (djdj1926)
bron: Hesseling 1905 Josselin 1926 (old1776, Hesseling 1905, djdj1926)
-
▾ Sranantongo
birman
[man die naast iemand woont]
-
▾ Ambons-Maleis
birman
[man die naast iemand woont]
-
▾ buurschap
[(verouderd) als buren met elkaar omgang hebben, buurtvereniging]
-
▾ Duits
Büürschup, Büürschopp
(dialect)
[als buren met elkaar omgang hebben]
status: ontlening onzeker
etymologie: Im Mnd. ist burschop ein bekanntes Wort; vgl. Gron. Wdb. 107: 't boerschop; das üü des ostfr. Wortes zeigt aber, daß es neu aus dem Nl. entlehnt ist.
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Fins
porvarioikeus
[het recht een beroep in de stad te mogen uitoefenen; burgerschap]
<via Zweeds>
-
▾ Zweeds
burskap
[het recht een beroep in de stad te mogen uitoefenen; burgerschap]
status: Ambigu: Nederlands of Nederduits ; ontlening onzeker
afleidingen en samenstellingen: burskapsbrev
etymologie: före 1520; fornsv. burskap; till lågty. bur 'borgare'; jfr burbrev
bron: NEO 1995 (NEO)
-
▾ Duits
Büürschup, Büürschopp
(dialect)
[als buren met elkaar omgang hebben]
-
▾ buurt
[stadsdeel of deel van dorp; omgeving]
zelfstandig naamwoord ; datering: 1401-1500;
thema: sociale leven
Klik hier voor de volledige woordfiche-
▾ Duits
Büürte, Büürde
†verouderd
(dialect)
[stadsdeel of deel van dorp; (landelijke) omgeving; buurman of buurvrouw]
status: ontlening onzeker
etymologie: Jetzt ist Büürte im Reiderland und auf Borkum der älteren Generation noch bekannt, aber wenig gebräuchlich. Schlüter:
bron: Foerste 1938 (Foerste, Schlüter)
-
▾ Fries
buert
[stadsdeel of deel van dorp]
-
▾ Sarnami
birti
[stadsdeel of deel van dorp]
-
▾ Sranantongo
birti
[stadsdeel of deel van dorp; omgeving]
datering: 1855 (1851-1900)
status: ontlening onzeker
bron: Focke 1855 Woordenlijst S-N (Woordenlijst S-N, Fo)
-
▾ Surinaams-Javaans
birti
[stadsdeel of deel van dorp; omgeving]
<via Sranantongo>
-
▾ Duits
Büürte, Büürde
†verouderd
(dialect)
[stadsdeel of deel van dorp; (landelijke) omgeving; buurman of buurvrouw]
-
▾ buurten
[op bezoek gaan bij buren]
-
▾ Sranantongo
birti
[op bezoek gaan bij buren]
-
▾ Sranantongo
birti
[op bezoek gaan bij buren]
-
▾ buurvrouw
[vrouw naast wie men woont, zit of staat]
-
▾ Sranantongo
birfrow
[vrouw naast wie men woont, zit of staat]
-
▾ Sranantongo
birfrow
[vrouw naast wie men woont, zit of staat]
-
▾ buutvrij
[uitroep bij het spelen van verstoppertje]
-
▾ Papiaments
bütfrei
[uitroep bij het spelen van verstoppertje]
status: ontlening onzeker
bron: (Joubert PN)
-
▾ Papiaments
bütfrei
[uitroep bij het spelen van verstoppertje]