Home → Databanken → Maten en gewichten

De oude Nederlandse maten en gewichten

beginletter plaats: A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | R | S | T | U | V | W | Y | Z |

provincie: Groningen | Friesland | Drente | Overijssel | Gelderland | Utrecht | Noord-Holland | Zuid-Holland | Zeeland | Noord-Brabant | Limburg | Flevoland | onbekend |

type: botergewicht | botermaat | droge waar | garenmaat | gewicht | graanmaat | inhoudsmaat | lengtemaat | natte waar | oliemaat | ruimtemaat | turfmaat | veenmaat | vlaktemaat | zoutmaat |

graanmaat: achel

's-Gravenhage (Zuid-Holland)

volgens een opgave in duimen achel 36,3 l
opgave 17e eeuw: achel van 35,8 tot 36,7 l achel 35,8 l
opgave 17e eeuw: achel van 35,8 tot 36,7 l achel 36,7 l
anno 1572 achel 35,5 l
andere opgave 16e eeuw achel 36,2 l

Abbenbroek (Voorne-Putten, Zuid-Holland)

eind 15e eeuw achel 44,3 l

Alkmaar (Kennemerland, Noord-Holland)

Dit is de oorspronkelijke Alkmaarse maat; ca. 1800 was de graanmaat vermoedelijk gelijk aan de Amsterdamse: Van Swinden geeft voor het achel = 27,76 l, hetgeen exact gelijk is aan het Amsterdams schepel voor de detailhandel. achel 41,8 l
anno 1572 achel 38,3 l
Andere opgave uit de 16e eeuw achel 41 l

Asperen (Vijfheerenlanden, Gelderland)

16e eeuw achel 39,5 l
17e eeuw achel 41,5 l

Barendrecht (Albrandswaard, Zuid-Holland)

17e eeuw achel 35 l

Barsingerhorn (West-Friesland, Noord-Holland)

anno 1572 achel 40,1 l

Beverwijk (Kennemerland, Noord-Holland)

anno 1572; later Amsterdams groothandelsschepel achel 37,4 l

Briel, Den (Land van Voorne) (Voorne-Putten, Zuid-Holland)

1 zak = 2 achel; het stadsachel was 2% kleiner dan het Voornse achel, dat voor inkoop werd gebruikt achel 38,9 l
anno 1572 achel 36 l
andere opgave 16e eeuw achel 36,7 l
andere opgave 16e eeuw achel 36,9 l

Brouwershaven (Schouwen Duiveland, Zeeland)

anno 1572 achel 38,4 l

Culemborg (Betuwe, Gelderland)

opgave 17e eeuw achel 35 l
opgave 17e eeuw achel 36,7 l
opgave 16e eeuw achel 36,7 l
opgave 16e eeuw achel 41 l

Domburg (Walcheren, Zeeland)

anno 1572 achel 35,09 l

Dordrecht (Zuid-Holland)

eind 15e eeuw achel 31,9 l
16e eeuw achel 28,9 l

Dreischor (Schouwen Duiveland, Zeeland)

anno 1572 achel 36,9 l
anno 1572 achel 39,6 l

Duiveland (Schouwen Duiveland, Zeeland)

achel 40,1 l
anno 1572 achel 37,4 l

Emelisse (onbekend, onbekend)

16e eeuw achel 39,4 l

Geervliet (Voorne-Putten, Zuid-Holland)

achel 39,1 l
gerst en haver achel 39,1 l
anno 1572 achel 39,5 l
andere opgave, 16e eeuw; 1 achel = 37,2 tot 37,8 l achel 37,2 l
andere opgave, 16e eeuw; 1 achel = 37,2 tot 37,8 l achel 37,8 l
opgave 17e eeuw achel 36,7 l

Goedereede (Goeree Overflakkee, Zuid-Holland)

anno 1572 achel 36,9 l

Goes (Zuid-Beveland, Zeeland)

achel 39,9 l
opgave 17e eeuw: achel van 38,9 tot 40,1 l achel 38,9 l
opgave 17e eeuw: achel van 38,9 tot 40,1 l achel 40,1 l
anno 1572 achel 36,6 l
andere opgave 16e eeuw achel 40 l

Gorinchem (Giessenlanden, Zuid-Holland)

opgave 17e eeuw: achel van 41,8 tot 43,6 l achel 41,8 l
opgave 17e eeuw: achel van 41,8 tot 43,6 l achel 43,6 l
anno 1572 achel 43,7 l
andere opgave, 16e eeuw achel 43,2 l

Gouda (Rijnland, Zuid-Holland)

opgave 17e eeuw: achel van 35 tot 35,8 l achel 35 l
opgave 17e eeuw: achel van 35 tot 35,8 l achel 35,8 l
anno 1572 achel 37,5 l
andere opgave 16e eeuw achel 35,6 l

Haamstede (Schouwen Duiveland, Zeeland)

anno 1572 achel 37,2 l

Haarlem (Noord-Holland)

opgave 17e eeuw achel 38,6 l
opgave 17e eeuw achel 39,6 l
anno 1572 achel 36,3 l
andere opgave 16e eeuw achel 39,5 l

Heenvliet (Voorne-Putten, Zuid-Holland)

achel 41,8 l
opgave 17e eeuw achel 41,8 l
opgave 16e eeuw achel 42,2 l

Hooge Zwaluwe (Zuid-Holland)

Dordrecht achel 45,8 l Nipper, p. 244

Hoorn (West-Friesland, Noord-Holland)

opgave 17e eeuw achel 34,2 l
opgave 17e eeuw achel 35,8 l
anno 1572 achel 31,7 l

IJsselstein (Utrecht)

achel 36,2 l
opgave 17e eeuw: achel van 36,2 l tot 37,8 l achel 36,2 l
opgave 17e eeuw: achel van 36,2 l tot 37,8 l achel 37,8 l
opgave 16e eeuw: achel van 38,4 l tot 39,2 l achel 38,4 l
opgave 16e eeuw: achel van 38,4 l tot 39,2 l achel 39,2 l

Lage Zwaluwe (Noord-Brabant)

Dordrecht achel 45,8 l Nipper, p. 244

Leiden (Rijnland, Zuid-Holland)

1 achel = 16 maat achel 34,2 l
anno 1572 achel 34,2 l Nipper, p. 309: 'aggele'
andere opgave 16e eeuw achel 33,5 l Nipper, p. 309: 'aggele'
andere opgave 16e eeuw achel 35,1 l

Leidschendam (Zuid-Holland)

16e eeuw achel 45,5 l

Melissant (Goeree Overflakkee, Zuid-Holland)

anno 1572: achel iets groter dan van Den Briel achel

Middelburg (Walcheren, Zeeland)

andere opgave; 1 zak = 2 achel; 1 last = 42,5 zak achel 35,4 l Nipper, p. 257
16e eeuw; reeds dan slechts één maat voor alle graan (conform Amsterdam) achel 33,5 l

Montfoort (Lopikerwaard, Utrecht)

waarschijnlijk ook Leids achel in gebruik achel 28,9 l
opgave 17e eeuw achel 39,4 l
opgave 16e eeuw achel 38,9 l

Oud Vossemeer (Tholen, Zeeland)

anno 1572 achel 36,9 l

Oude Tonge (Goeree Overflakkee, Zuid-Holland)

16e eeuw: zie Middelharnis achel
17e eeuw: zie Stavenisse achel

Oudenhoorn (Voorne-Putten, Zuid-Holland)

16e eeuw: zie Middelharnis achel
17e eeuw: zie Stavenisse achel

Oudewater (Lopikerwaard, Utrecht)

anno 1572 achel 43,8 l
andere opgave 16e eeuw achel 43,2 l
17e eeuw achel 43,6 l
andere opgave 17e eeuw achel 41,8 l
zie Amsterdam achel 43,2 l

Oudorp (West-Friesland, Noord-Holland)

anno 1572 achel 37,9 l

Ovezande (Zuid-Beveland, Zeeland)

achel 40,1 l
andere opgave achel 34,6 l

Poortugaal (Albrandswaard, Zuid-Holland)

anno 1572 achel 37,3 l

Putten (Voorne-Putten, Zuid-Holland)

1 achel = 4 spint achel 39 l
voor lichte granen meestal achel 39 l
opgave 17e eeuw: achel van 38,9 tot 39,2 l achel 38,9 l
opgave 17e eeuw: achel van 38,9 tot 39,2 l achel 39,2 l

Reimerswaal (Zuid-Beveland, Zeeland)

anno 1572 achel 36,6 l
andere opgave 16e eeuw achel 36,2 l
andere opgave 16e eeuw achel 36,7 l
opgave 17e eeuw achel 36,2 l

Rhenen (Utrechtse Heuvelrug, Utrecht)

opgave 17e eeuw achel 34,2 l

Rijnsburg (Rijnland, Zuid-Holland)

achel 35 l

Roermond (Limburg)

16e en 17e eeuw; 1 achel = 4 kwartier achel 44 l

Rotterdam (Schieland, Zuid-Holland)

anno 1572 achel 35 l
andere opgave achel 34,3 l
andere opgave achel 34,8 l

Schagen (West-Friesland, Noord-Holland)

anno 1572 achel 40,4 l

Scherpenisse (Tholen, Zeeland)

eind 15e eeuw achel 36,2 l
16e eeuw achel 36,9 l

Schoonhoven (Krimpenerwaard, Zuid-Holland)

meting van Van Swinden achel 36,4 l
anno 1572 achel 36,4 l
andere opgave 16e eeuw achel 33,5 l
andere opgave 16e eeuw achel 34 l
17e eeuw achel 34,2 l
17e eeuw achel 36 l

Sint Maartensdijk (Tholen, Zeeland)

eind 15e eeuw achel 36,7 l

Sommelsdijk (Goeree Overflakkee, Zuid-Holland)

anno 1572 achel 37,1 l

Stavenisse (Tholen, Zeeland)

16e eeuw achel 37,8 l

Strijen (Hoekse Waard, Zuid-Holland)

anno 1572 achel 33 l
17e eeuw achel 32,6 l

Tholen (Tholen, Zeeland)

anno 1572: opgave van 2 achels achel 36,9 l
anno 1572: opgave van 2 achels achel 39,6 l
andere opgave 16e eeuw: achel van 36,2 l tot 36,7 l achel 36,2 l
andere opgave 16e eeuw: achel van 36,2 l tot 36,7 l achel 36,7 l
17e eeuw: opgave van 2 achels: 36,2 l en 38,9 l tot 40,1 l achel 36,2 l
17e eeuw: opgave van 2 achels: 36,2 l en 38,9 l tot 40,1 l achel 38,9 l
17e eeuw: opgave van 2 achels: 36,2 l en 38,9 l tot 40,1 l achel 40,1 l

Tiel (Betuwe, Gelderland)

16e eeuw achel 35,1 l
andere opgave achel 36,2 l
17e eeuw: achel van 32,3 l tot 35,7 l achel 32,3 l
17e eeuw: achel van 32,3 l tot 35,7 l achel 35,7 l

Veere (Walcheren, Zeeland)

anno 1572 achel 35,6 l
andere opgave 16e eeuw: achel = 36,7 l tot 38,3 l achel 36,7 l
andere opgave 16e eeuw: achel = 36,7 l tot 38,3 l achel 38,3 l
opgave 17e eeuw: achel = 36,2 l tot 38,9 l achel 36,2 l
opgave 17e eeuw: achel = 36,2 l tot 38,9 l achel 38,9 l
Vlissingen achel 38,5 l Nipper, p. 263

Vianen (Vijfheerenlanden, Zuid-Holland)

anno 1572 achel 38,3 l
andere opgave 16e eeuw: achel = 34,6 l tot 36,7 l achel 34,6 l
andere opgave 16e eeuw: achel = 34,6 l tot 36,7 l achel 36,7 l
opgave 17e eeuw achel 36,7 l

Vlissingen (Walcheren, Zeeland)

1 achel = 2 maat achel 36,2 l
anno 1572 achel 35,3 l
opgave 17e eeuw: achel = 36,2 l tot 43 l achel 36,2 l
opgave 17e eeuw: achel = 36,2 l tot 43 l achel 43 l
achel 38,5 l Nipper, p. 264

Voorne (Land van ~) (Voorne-Putten, Zuid-Holland)

2% groter dan de stadsachel van Den Briel achel

Westkapelle (Walcheren, Zeeland)

anno 1572 achel 36,6 l

Westmaas (Hoekse Waard, Zuid-Holland)

anno 1572 achel 32,3 l

Wieringen (West-Friesland, Noord-Holland)

achel 41,8 l
anno 1572 achel 38,3 l

Winkel (West-Friesland, Noord-Holland)

anno 1572 achel 39,5 l

Woerden (Utrecht)

anno 1572 achel 43,8 l

Workum (Wonseradeel, Friesland)

16e eeuw. tot 1504 de graanmaat van Goude, de Goudse achel. achel 35,6 l Meten en wegen in Friesland, p. 14

Woudrichem (Land van Altena, Noord-Brabant)

17e eeuw achel 35,8 l
17e eeuw achel 42,5 l
anno 1572 achel 43,7 l
andere opgave 16e eeuw achel 35,6 l
andere opgave 16e eeuw achel 41 l

Zandvoort (Noord-Holland)

achel 39 l

Zeeland (Provincie ~) (Zeeland)

1 achel = 2 spint achel 9,7 l

Zevenbergen (Noord-Brabant)

anno 1572 achel 44,1 l

Zierikzee (Schouwen Duiveland, Zeeland)

1 achel = 4 spint achel 19,98 l
opgave 17e eeuw: achel van 38,9 l tot 40,1 l achel 38,9 l
opgave 17e eeuw: achel van 38,9 l tot 40,1 l achel 40,1 l
anno 1572 achel 34,8 l
anno 1572 achel 37,2 l
andere opgave 16e eeuw achel 37,8 l
andere opgave 16e eeuw; achel is blijkbaar van betekenis veranderd: oorpronkelijk 1/2 zak, later 1/4 zak achel 38,9 l
MEERTENS INSTITUUT Postbus 94264, 1090 GG Amsterdam. Telefoon +31 (0)20 4628500. Fax +31 (0)20 4628555. info@meertens.knaw.nl