1. De vos en de wolf: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK013. In augustus 1894 toegezonden door mevrouw J.O. Hazekamp uit Eenrum, Groningen, die in haar jeugd in Beilen, Drente, heeft gewoond. Het verhaal is licht bewerkt en het taalgebruik gemoderniseerd. AT 15, The Theft of Butter (Honey) by playing Godfather.

2. De leeuw, de vos en de ezel: Collectie Jaarsma; Volksverhalenbank CJ004103. Verteller: Anders Bijma uit Boelenslaan, Friesland. Verteld op 19 mei 1966. De tekst is vertaald uit het Fries. AT 51, The Lion’s Share.

3. De zeven geitjes: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK034. Op 9 februari 1894 toegezonden door Sofie Bouvy uit Amsterdam, Noord-Holland. Het taalgebruik is gemoderniseerd. AT 123, The Wolf and the Kids.

4. Waarom de boontjes zwarte stipjes hebben: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK059. In april 1894 toegezonden door J. ter Meulen uit Tiel, Gelderland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 295, The Bean, The Straw and The Coal.

5. De magische vlucht: Onder de titel 'De koning van Zevenbergen' gepubliceerd door August Gittée in de eerste aflevering van het Vlaamse tijdschrift Volkskunde van 1888, p.121-133. Volksverhalenbank VOLKS032. Het (waarschijnlijk literair bewerkte) verhaal zou onder meer opgetekend zijn in Erembodegem in Vlaanderen; verteller(s) onbekend. De tekst is thans bewerkt tot hedendaags Nederlands. AT 313, The Magic Flight: The Girl as Helper in the Hero’s Flight.

6. De toverheks: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK010. Op 22 januari 1894 toegezonden door S.H. Junius uit Arnhem, Gelderland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 313, The Magic Flight: The Girl as Helper in the Hero’s Flight.

7. Het chocoladehuisje: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK002. Op 20 juni 1892 toegezonden door mevrouw M.R. van de Veer uit Driebergen, Utrecht. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 327A, Hansel and Gretel.

8. Rozina: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK009. Op 20 juni 1892 toegezonden door mevrouw M.R. van de Veer uit Driebergen, Utrecht. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 425C, Beauty and the Beast.

9. Rozerood en Lelieblank: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK003. Op 20 juni 1892 toegezonden door mevrouw M.R. van de Veer uit Driebergen, Utrecht. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 426, The Two Girls, the Bear and the Dwarf.

10. De gouden bal: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK008. Op 20 juni 1892 toegezonden door mevrouw M.R. van de Veer uit Driebergen, Utrecht. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 431, The House in the Wood.

11. De kikvors: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK043. Op 3 februari 1894 toegezonden door A.M. van Capelle uit Arnhem, Gelderland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 440, The Frog King or Iron Henry.

12. Bontepels: Volksverhalenbank MUYLD056. Interviewster: Minke Priester. Het verhaal is op 17 april 1997 verteld door Mellie Uyldert te Bussum, Noord-Holland. Aan de vertelling knoopt de vertelster een nogal antroposofische uitleg vast. Lichte bewerking van het afschrift van de bandopname, archief Meertens Instituut. AT 510B, The Dress of Gold, of Silver, and of Stars. Bij de gebroeders Grimm vinden we dit verhaal onder de titel Allerleirauh in hun Kinder- und Hausmärchen.

13. De visser en zijn vrouw: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK006. In 1893 toegezonden door mevrouw Albertina Deenik uit Harderwijk, Gelderland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 555, The Fisher and his Wife.

14. De appels van Damasko: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK046. In 1894 toegezonden door mevrouw Cornelis uit Helvoort, Noord-Brabant. Het taalgebruik is hier gemoderniseerd. De vertelster merkt nog op dat zij het verhaal van haar grootmoeder heeft gehoord. Het sprookje betreft een wat eigenaardige versie van het type AT 566, The Three Magic Objects and the Wonderful Fruits (Fortunatus). Bovendien is de vertelling in een sterk literaire stijl opgetekend.

15. De boze stiefmoeder: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK082. In juni 1892 toegezonden door de dames Roorda uit Assen, Drente. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 720, My Mother Slew Me, My Father Ate Me, The Juniper Tree.

16. Het roosje violet: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK093. In 19 januari 1892 toegezonden door J. Mandings uit Alkmaar, Noord-Holland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 780, The Singing Bone.

17. De getemde feeks: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0283. Verteller: Dirk Schuurman (1839-1908) uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 7 november 1901. Het Waterlandse dialect is vertaald en licht gemoderniseerd. AT 901, Taming of the Shrew.

18. Zonder Zorg: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0253. Verteller: Dirk Schuurman (1839-1908) uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Verteld op 7 oktober 1901. Het Waterlandse dialect is vertaald en licht gemoderniseerd. AT 922, The Shepherd Substituting for the Priest Answers the King’s Questions.

19. De sergeant en de koning: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0218. Verteller: veehouder Dirk Schuurman (1839-1908) uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 2 oktober 1901. Het Waterlandse dialect is vertaald en licht gemoderniseerd. AT 952, The King and the Soldier.

20. De bladeren aan de bomen...: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK053. In maart 1894 toegezonden door P.S.L. van Deinse uit Groningen. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 960, The Sun Brings All to Light.

21. De molenaar en de meelpoppen: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK035. Op 9 februari 1894 toegezonden door Sofie Bouvy uit Amsterdam. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd.

22. Waarom de varkens wroeten: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK057. In januari 1894 toegezonden door S.C. Timmers-Groothuijs uit Drente. Het verhaal is vertaald uit het Drents. AT 2025, The Fleeing Pancake & SINUR 65A, Warum das Schwein immer sucht.

23. Hoe de mensen aardappels leerden eten: Collectie Jaarsma, verslag 178, verhaal 9. Volksverhalenbank CJ017809. Verteld op 25 april 1967 door Geeske Kobus-Van der Zee uit Nijega, Friesland. Het verhaal is vertaald uit het Fries. SINUR 127A*, Warum die Kartoffeln ‘Pfarrerknollen’ heissen.

24. De Amersfoortse kei: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK064. In februari 1894 toegezonden door J.W. Smitt, importeur en exporteur van thee, geboortig uit Amersfoort, Utrecht, woonachtig in Amsterdam. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 926B*, Turning over the Block of Stone & TM 2602, Spotnaam voor naburig dorp (stad) of hun inwoners.

25. Het Huis met de Hoofden: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK016. In april 1892 toegezonden door mevrouw M.A. Ferwerda uit Amsterdam, Noord-Holland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 956B, The Clever Maiden Alone at Home Kills the Robbers. Alhoewel het hier gaat om een internationaal sprookjestype, vertoont deze verhaalversie de trekken van een sage die duidelijk gelocaliseerd wordt. Het Huis met de Hoofden is nog steeds te vinden aan de Keizersgracht 123. De zes hoofden aan de gevel stellen eigenlijk klassiek-mythische figuren voor: Apollo, Diana, Ceres, Bacchus, Mars en Minerva. In de niet-klassiek geschoolde volksverbeelding zijn het rovershoofden geworden.

26. De Stenen Uilenborden: Collectie Jaarsma, verslag 6, verhaal 1. Volksverhalenbank CJ000601. Verteld rond 1965 door Geeske Kobus-Van der Zee uit Nijega, Friesland. Het verhaal is vertaald uit het Fries. Een uilenbord is een houten ornament aan de dakpunt van Friese boerderijen. VDK 1191A*, Voor de haan kraait boerderij bouwen.

27. De zeemeermin van Westenschouwen: Volkskundevragenlijst 2 (1937), formulier I 32. Volksverhalenbank LYST294. Ingezonden door H.J. Romeijn uit Burgh, Zeeland, ingenieur. De tekst is gemoderniseerd. SINSAG 31, Die Prophezeiung des Meerweibes.

28. De nieuwsgierige boer: Volkskundevragenlijst 2 (1937), formulier K 168. Volksverhalenbank LYST219. Ingezonden door A.W.H. van Heel uit Vught, Noord-Brabant, gemeente-ambtenaar. De tekst is gemoderniseerd. SINSAG 65, Zwerge wollen nicht belauert werden: Neugierigen das Auge ausgestochen.

29. Het wisselkind: Volkskundevragenlijst 17 (1953), formulier L 289. Volksverhalenbank LYST003. Ingezonden door A.W. Fullemans uit Weert, Limburg, gepensioneerd onderwijzer. SINSAG 91, Das Wechselkind.

30. Eldert en Brandert: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK058. In januari 1894 toegezonden door S.C. Timmers-Groothuijs uit Drente. Het verhaal is vertaald uit het Drents en licht bewerkt. De moordenaars worden ook wel Ellert en Brammert genoemd, en in andere verhalen zijn het reuzen. In sommige verhalen wordt - explicieter - verklaard hoe Brammertshoop en Ellertsveld aan hun naam zijn gekomen. SINSAG 311, Weisse Frau ist eine zurückgekehrte Tote.

31. Jan Zonder Angst: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK001. Op 20 juni 1892 toegezonden door mevrouw M.R. van de Veer uit Driebergen, Utrecht. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. SINSAG 401, Der verborgene Schatz.

32. De toverspreuk: Collectie Jaarsma, verslag 4, verhaal 2. Volksverhalenbank CJ000402. Verteld op 8 december 1965 door Geeske Kobus-Van der Zee uit Nijega. Het verhaal is vertaald uit het Fries. SINSAG 0511, Über Weg und Steg.

33. Het behekste schip: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0445. Anonieme verteller uit Zuiderwoude, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 18 mei 1911. De tekst is licht gemoderniseerd. SINSAG 513, Die verzauberte Jacht.

34. De fieteldans: Volksverhalenbank DIVTX016. Rond 1972 opgetekend door J. Sanders bij zijn grootvader Hendrikus Maas uit Den Dungen (Noord-Brabant). Op 16 januari 1975 is de collectie door J. Sanders verzonden aan W.H.Th. Knippenberg te ‘s-Hertogenbosch, en in februari 1996 is de verzameling door het Meertens Instituut verworven. Op verzoek zijn de namen uit de tekst verwijderd. SINSAG 540, Hexe führt irre.

35. De betoverde molen: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0380. Anonieme, 90-jarige verteller uit Uitdam, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 2 april 1903. De tekst is uit het Waterlands vertaald en licht gemoderniseerd. SINSAG 622, Die verzauberte Mühle.

36. De kattenkermis: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK139. In maart 1892 toegezonden door C.J. Kieviet uit Oosthuizen, Noord-Holland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. De gedachte die uit het verhaal spreekt is uiteraard dat de katten eigenlijk heksen zijn die een gedaanteverandering hebben ondergaan. 's Nachts houden zij gezamenlijk een kattendans of kattenkermis, liefst rond een gestolen religieus heiligdom als een kandelaar of een avondmaalsbeker. Als de katten door kokend water verwond worden, vertonen de heksen nadien brandwonden. SINSAG 0640, Hexentier verwundet: Frau zeigt am folgenden Tag Malzeichen; SINSAG 0501 Der Katzentanz; SINSAG 0503 Die gestörte Hexenversammlung.

37. De kruisdaalder onder de stoel: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK022. Op 18 april 1892 toegezonden door H. Baarschers uit Amsterdam, Noord-Holland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. SINSAG 647, Hexe erkannt; Sie kann nicht aufstehen, weil ein Kreuztaler unter dem Stuhl liegt. N.B. Door het laten uitspreken van de naam van God breekt men de macht van de tovenaar of de heks. Zij proberen het woord God altijd te vermijden met woorden als "Kot" of "Pot".

38. Vastgezet: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0365. De verteller is veehouder Dirk Schuurman uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 2 april 1903. De tekst is gemoderniseerd. SINSAG 666, Zauberer bannt an den Ort.

39. Klaverboer haalt jenever: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0173. De verteller is een anonieme zegsman uit Zuiderwoude, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 23 april 1901. De tekst is gemoderniseerd. SINSAG 685, Pikbube als Helfer. Spielkarte ausgeschickt, um Schnaps zu holen.

40. De heks die niet kon plassen: Volksverhalenbank DIVTX022. Rond 1972 opgetekend door J. Sanders bij zijn grootvader Hendrikus Maas uit Den Dungen (Noord-Brabant). Op 16 januari 1975 is de collectie door J. Sanders verzonden aan W.H.Th. Knippenberg te ‘s-Hertogenbosch, en in februari 1996 is de verzameling door het Meertens Instituut verworven. SINSAG 780, Zauberer zwingt auf andere Weise, die Bezauberung fort zu nehmen.

41. De heksen in de zeef: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK021. Op 18 april 1892 toegezonden door H. Baarschers uit Amsterdam, Noord-Holland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. SINSAG 782, Das gefundene Sieb.

42. Toverij van oude Hindrik: Collectie Jaarsma, verslag 26, verhaal 4. Volksverhalenbank CJ002604. Verteld op 2 april 1966 door Hendrik Sibma uit Harkema, Friesland. Het verhaal is vertaald uit het Fries. TM 3101, Heks maakt kind (mens) ziek. Merk op dat de heks in dit geval een tovenaar is.

43. De weerwolf: Volksverhalenbank ULEG0230. Op 4 oktober 1998 toegezonden door Moniek Grimme uit Oirschot, Noord-Brabant. SINSAG 823, Das zerbissene Tuch.

44. De goddeloze vrouw: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK075. Eind 19e eeuw toegezonden door C.W. Pisuisse uit Lutten, Overijssel. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. SINSAG 902, Teufel tanzt mit Mädchen (Mann), das tanzen will, wenn es auch mit dem Teufel wäre.

45. In gevecht met de duivel: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK074. Eind 19e eeuw toegezonden door C.W. Pisuisse uit Lutten, Overijssel. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. SINSAG 916, Kampf mit dem Teufel.

46. De vloeker gestraft: Collectie Jaarsma, verslag 30, verhaal 23. Volksverhalenbank CJ003023. Verteld in september 1955 door Sjoerd Koster uit Kollumerzwaag, Friesland. Het verhaal is vertaald uit het Fries. SINSAG 0917, Teufel erschreckt Sünder (Fluchende).

47. De vloek van de soldaat: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK062. Eind 19e eeuw toegezonden door M.C. Koole uit Westkapelle, Zeeland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. SINSAG 1129, Unfruchtbare Stelle, wo Mord geschah (Galgen stand).

48. Antwerpen: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK123. Eind 19e eeuw toegezonden door een anonymus uit Antwerpen, Vlaanderen. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. TM 2601, Hoe het dorp (de stad, heuvel, het stuk land) aan z’n naam is gekomen.

49. De wraak van de os: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK018. In juni 1894 toegezonden door mevrouw J.A. Elderink uit Enschede, Overijssel. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd.

50. Het haardhout: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier C 180*. Volksverhalenbank STSAG044. Ingezonden door H. Kamping-Koops uit Taarlo, Drente, van beroep huisvrouw. De tekst is licht bewerkt. Deze leugenvertelling staat in een traditie van vertellingen over zuinigheid: vaak wordt er dan verteld over anderen die zo zuinig stoken, dat er de volgende ochtend nog - bijvoorbeeld - een uil uit een blok haardhout vloog.

51. Beer: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier G 257. Volksverhalenbank STSAG063. Ingezonden door Cäthe Gerritsen uit Haaksbergen, Gelderland, van beroep administratrice, directie-secretaresse en boekhoudster.

52. De watersnood van 1916: Volksverhalenbank PGROOT26. Interview met veehouder-in-ruste Piet Groot te Broek in Waterland, Noord-Holland, op 28 november 1996. Interviewer: Theo Meder. Letterlijk afschrift van de bandopname.

53. De list van de groenteboer: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier B035. Volksverhalenbank STSAG040. Ingezonden door Grietje de Jong uit Kollum, Friesland, van beroep onderwijzeres.

54. Bezoek van de nachtmerrie: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0468. Verteller: Jan Lof uit Zuiderwoude, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 26 juni 1911. Het Waterlandse dialect is vertaald en licht gemoderniseerd. SINSAG 796, Mensch von Mahr beritten. Alhoewel het verhaal een nummer als sagen-type krijgt toegewezen, mag dit verhaal als een persoonlijk ervaren geschiedenis worden opgevat. Het verschijnsel komt vaker voor en heeft later een medische verklaring gekregen: de patiënt ontwaakt terwijl hij zich nog in een REM-slaap-toestand bevindt. De toestand gaat gepaard met verlammingsverschijnselen en hallucinaties, en duurt doorgaans niet lang.

55. Het witte paard van Terwee: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier E086. Volksverhalenbank STSAG051. Ingezonden door B. IJskes uit Zaandam, Noord-Holland. Aan het verhaal kan een typenummer gegeven worden: TM 6023, Grijs haar van schrik. Uit de vertelling blijkt evenwel duidelijk dat het om een poets gaat.

56. Kwajongensstreek: Volksverhalenbank PGROOT04. Interview met veehouder-in-ruste Piet Groot te Broek in Waterland, Noord-Holland, op 28 november 1996. Interviewer: Theo Meder. Letterlijk afschrift van de bandopname.

57. Slökkie: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier G093. Volksverhalenbank STSAG059. Ingezonden en opgetekend door J. Huisman-de Jonge, verteld door Jan Sierink uit Hardenberg, Overijssel.

58. Het verschot: Volksverhalenbank DIVTX034. Op verzoek van kleindochter Paula van den Berg heeft grootvader B. Visser uit Huizen, Noord-Holland, dit verhaal opgeschreven op 12 november 1996. Dit verhaal en andere vertellingen van de heer Visser bevinden zich thans in het archief van het Meertens Instituut.

59. Lijkbezorging: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier I069. Volksverhalenbank STSAG065. Ingezonden door J. Boogaard uit Goes, Zeeland.

60. Belezen: Volksverhalenbank PGROOT37. Interview met veehouder-in-ruste Piet Groot te Broek in Waterland, Noord-Holland, op 3 februari 1998. Interviewer: Theo Meder. Het afschrift van de bandopname is hier licht bewerkt.

61. Ratten: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier G 090a. Volksverhalenbank STSAG058. Ingezonden door H. van Eldik, uit Amsterdam, Noord-Holland, maar correspondent voor Balkbrug, Overijssel. Dit is typisch zo'n sterk verhaal, waarvan onzeker is, of het waar gebeurd is of eerder een moderne sage is. De bezwering van de verteller dat het echt waargebeurd is, wordt ook vaak gebezigd bij moderne sagen. In de Volksverhalenbank staat het verhaal voorlopig geregistreerd als stadssage. Er is echter nog steeds geen tweede versie van het verhaal gevonden, en in deze bundel heb ik de vertelling derhalve geplaatst bij de persoonlijke vertellingen.

62. Henkie er maar aan wagen: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier K120a. Volksverhalenbank STSAG086. Ingezonden door J. Hooymans uit Velddriel, Noord-Brabant. Uit overwegingen van privacy zijn op verzoek de namen in dit verhaal gewijzigd.

63. De viool: Volksverhalenbank DIVTX138. Op 27 december 1998 ingezonden door J. de Vos uit Oostzaan, Noord-Holland.

64. Burengerucht: Volksverhalenbank STSAG024. Op 10 februari 1995 verteld te Utrecht door Liza Kuitert.

65. Aangeslagen: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier B 085. Volksverhalenbank STSAG041. Ingezonden door H. Kingma, veehouder te Weidum, Friesland. De correspondent acht dit een waargebeurd verhaal, maar het wordt ook wel als mop verteld. VDK 1586C*, De waarde van een klap.

66. De lifter: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier E 161. Volksverhalenbank STSAG052. Ingezonden door ANONYMUS. BRUN 01000, The Vanishing Hitchhiker.

67. Opa op drift: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier K 197. Volksverhalenbank STSAG092. Ingezonden door Jan Naaijkens uit Hilvarenbeek, Noord-Brabant, van beroep onderwijzer. BRUN 01100, The Runaway Grandmother.

68. Klein versus groot: Volksverhalenbank ULEG0237. Per brief ontvangen - geschreven op 13 oktober 1998 door E. Brandenburg uit Grootebroek, Noord-Holland. BRUN 01215, Old vs Young.

69. Aan de ketting: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier K 197. Volksverhalenbank STSAG094. Ingezonden door Jan Naaijkens uit Hilvarenbeek, Noord-Brabant, van beroep onderwijzer. BRUN 01405, The Severed Fingers.

70. Chinees eten: Volksverhalenbank ULEG0224. Per brief ontvangen - geschreven op 29 september 1998 door Ingrid Freichmann uit De Kwakel, Noord-Holland. BRUN 02300, The Dog’s Dinner.

71. Haan: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier F 133. Volksverhalenbank STSAG055. Ingezonden door Wim C. Lubberding, personeelschef te Zwolle, Overijssel. Vooralsnog valt niet goed uit te maken of dit een stadssage is of eerder een anecdote.

72. De bedorven bruiloft: Volksverhalenbank ULEG0287. In oktober 1998 ontvangen van E.C.W. Rutjes uit Krommenie, Noord-Holland. De vertelster heeft haar vader dit meermaals als waar horen vertellen, en vernam pas later dat dit verhaal in meerdere versies circuleerde. BRUN 02110, The poisoned pussycat at the party.

73. Dagje vissen: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier I 069. Volksverhalenbank STSAG064. Ingezonden door J. Boogaard uit Goes, Zeeland, adjunct-direkteur in het L.T.O. BRUN 04155, The wrong teeth.

74. De man die van witte bonen hield: Volksverhalenbank MOP10242. Deze mop werd verteld in de eerste reeks van het RTL4 televisieprogramma 'Moppentoppers', september - oktober 1994. Het verhaal wordt hier verteld als mop, maar wordt ook wel als waargebeurd sterk verhaal verteld. BRUN 05315, The Fart in the Dark.

75. De drogist: Volksverhalenbank DIVTX090. Per e-mail ontvangen op 6 oktober 1998 van Tijsje's moppen mailinglist, van Tijs Schippers. Het verhaal wordt hier verteld als mop, maar wordt ook regelmatig als waargebeurd sterk verhaal verteld. BRUN 05357, The Blind Date #1.

76. Sperma in de knoflooksaus: Volksverhalenbank ULEG0264. Bron: Utrechts Nieuwsblad, 27 april 1996, oorspronkelijke titel: 'Keuringsdienst: "Sperma in shoarmasaus is leugen"'. BRUN 05515, Masturbating into Food.

77. Beschermengel: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier I 074. Volksverhalenbank STSAG068. Opgestuurd door C.I. van der Weele uit Gouda, Zuid-Holland. TM 6003, Beschermengel biedt bijstand.

78. Fiets: Volksverhalenbank STSAG218. Op 30 juni 1995 verteld door Ben van der Have in Leiden, Zuid-Holland. TM 6011, De fiets bij het vuilnis.

79. IJskoud: Volksverhalenbank ULEG0238. Op 21 oktober 1998 toegestuurd door Debby Moonen uit Sittard, Limburg. BRUN 06215, The Shoplifter and the Frozen Chicken.

80. Superheld: Volksverhalenbank STSAG245. Begin jaren negentig verteld door Geert Warnar te Leiden, Zuid-Holland. BRUN 05327, Superhero Hijinks.

81. Gas: Volksverhalenbank STSAG248. Op 14 augustus 1995 verteld door Cefas van Rossem te Amsterdam.

82. Corned Beef: Volksverhalenbank STSAG294. Op 24 oktober 1995 verteld door Herman Beekveldt te Amsterdam.

83. On the rocks: Volksverhalenbank ULEG0052. Via email verstuurd op 11 mei 1998 aan Wendy de Visser door Chun Yu Hau uit Groningen. De tekst is licht bewerkt. BRUN 06305, The kidney heist.

84. Nederlands: Volksverhalenbank STSAG301. Op 31 oktober 1995 verteld door Caroline Smits te Amsterdam. TM 4701, God spreekt Nederlands.

85. Stop een banaan in je Citroën: Volksverhalenbank STSAG302. Dialoog tussen Leonie Cornips en Theo Meder, Amsterdam, 2 november 1995. TM 6014, Deux Chevaux-lore.

86. Veel geluk, meneer Gorsky!: Sjoera Nas: 'Orale cultuur', in: Rotterdams Dagblad, 24-11-1995. Volksverhalenbank STSAG365.

87. Hit the floor babe!: Volksverhalenbank STSAG370. Verteld op 23 september 1995 te Utrecht door Maarten aan Annemieke van der Velden. BRUN 09000, The Elevator Incident.

88. Die-van-die-vent-die...: Yvonne Keuls: 'Die-van-die-vent-die...', in: Even Apeldoorn. Informatie Magazine van Centraal Beheer, voorjaar 1993, p.20. Volksverhalenbank STSAG320. BRUN 04115, The Barrel of Bricks.

89. Hamlap: Volksverhalenbank STSAG384. Verteld op 7 november 1995 te Den Haag door Chris aan Annemieke van der Velden. BRUN 04165, Bungling Brides.

90. Waarom ik mijn secretaresse ontslagen heb...: Volksverhalenbank ULEG0295. Toegezonden op 22 maart 1999 door Hans Bennis uit Amsterdam, die het op zijn beurt weer ontving van Dick Stolk. BRUN 05312, The Nude Surpriseparty.

91. Tandenborstels: Volksverhalenbank STSAG411. Verteld te Utrecht op 30 november 1995 aan Annemieke van der Velden. BRUN 06030, Indecent Exposure.

92. Het testament: Horen vertellen door een anonieme student aan de Erasmus Universiteit op 4 oktober 1996 te Rotterdam. Volksverhalenbank STSAG636. BRUN 07520, The Will. Dat het verhaal inderdaad in de krant stond, blijkt uit het navolgende stuk uit Trouw, de betrouwbare krant.

93. Bidden maakt rijk: 'Bidden maakt rijk', in: Trouw, 4 oktober 1996. Volksverhalenbank STSAG638. BRUN 07520, The Will.

94. De onoplosbare som: Volksverhalenbank ULEG0156. Op 5 september 1998 verteld aan Elise de Bree door Laurens Calon uit Goirle, Noord-Brabant. BRUN 10200, The Unsolvable Math Problem.

95. Wat is lef?: Volksverhalenbank ULEG0095. Op 25 juni 1998 verteld aan Wendy de Visser door Stefanie Wels uit Amsterdam, Noord-Holland. BRUN 10235, Define 'Courage’.

96. De gestolen creditcard: Volksverhalenbank STSAG007. Verteld te Schiedam, Zuid-Holland, door Ineke Lodder-Kooij op 2 januari 1995. TM 6036, De gestolen creditcard.

97. Zelfmoord: Pamela Hemelrijk: 'Zelfmoord', in: Algemeen Dagblad, 24 september 1996, p.2. Volksverhalenbank STSAG635.

98. Circusbeer: Verteller Herman Beekveldt, Amsterdam, 29 november 1996. Volksverhalenbank STADSAG654.

99. Biologie practicum: Volksverhalenbank ULEG0260. Verhaal op 6 november 1998 per email toegezonden door Willem Ladiges uit Amsterdam, Noord-Holland.

100. Triviaal: Volksverhalenbank STSAG418. Verteld op 30 november 1995 door Freek Wiedijk te Utrecht.

101. Het pikante kopietje: Volksverhalenbank ULEG0232. Per e-mail toegezonden op 3 oktober 1998 door Erik Willems uit Leende, Noord-Brabant. Verteller heeft het zelf als waargebeurd verteld gekregen.

102. De engelenwacht: Volksverhalenbank ULEG0303. Op 1 april 1999 verteld door Gerard Gerrits te Almelo, Overijssel. Opgetekend door Rachèl Gerrits; de letterlijke tekst is licht bewerkt. Het staat te bezien of deze vertelling moet worden aangemerkt als een legendesprookje, een traditionele sage of een moderne sage. VDK 770A*, De engelenwacht.

103. Vissen in de mist: Volksverhalenbank STSAG057. Ingezonden door mevrouw L.H. Jeurink-Hofsteenge, verkoopster uit Emmen, Drente; antwoord bij de Volkskundevragenlijst nummer 62 uit 1991, vraag 3. Het verhaaltje is vertaald uit het Drents. De correspondente heeft het verhaal van haar schoonvader gehoord, die het zelf zou hebben meegemaakt.

104. De wollef en de seve geitjes: Verschenen in het tijdschrift voor Amsterdamse HES-studenten Tilt jaargang 13, nummer 3, februari 1997. De tekst is echter al tientallen jaren eerder geschreven. Oorspronkelijke auteur onbekend. Volksverhalenbank DIVTX043. Parodie op de Wolf en de zeven geitjes: AT 123, The wolf and the kids.

105. Het sprookje van Hasj en Wietje: Gepubliceerd op Internet, adres: http://www.hzeeland.nl/~mkort/hasj.html; opgenomen in de Volksverhalenbank op 20-8-1996 als STSAG626. Oorspronkelijke auteur onbekend. Parodie op Hans en Grietje: AT 327A, Hansel and Gretel)

106. Pineukkio: Volksverhalenbank MOP20530. Opgetekend door Nico Weenink, en verteld door Miranda Fischer op 5 december 1996 te Stuttgart in Duitsland. De mop heeft de inzet van het Roodkapje-sprookje AT 333, The Glutton (Red Riding Hood).

107. Niet storen: Volksverhalenbank MOP30486. Op 11 oktober 1996 in plat Amsterdams verteld door een jongen in de trein aan zijn twee vrienden, tussen Schiphol en Leiden, blowend op weg naar een hard rock-concert in Rotterdam. De inzet is weer het Roodkapje-sprookje AT 333, The Glutton (Red Riding Hood).

109. De gave van het spook: Volksverhalenbank MOP10119. De mop is mij in de jaren zeventig verteld door Cor Hersbach te 's-Gravenzande, Zuid-Holland. De mop is een komische variant op het traditionele sprookje AT 503, The Gifts of the Little People.

110. Wie is de baas?: Collectie Jaarsma, verslag 50, verhaal 3. Volksverhalenbank CJ005003. Verteld op 15 juni 1966 door Geeske Kobus-Van der Zee uit Nijega, Friesland. Het verhaal is vertaald uit het Fries. AT 1366A*, Search for Husband in Command.

111. De blinde vrijster: Collectie Jaarsma, verslag 21, verhaal 5. Volksverhalenbank CJ002105. Verteld op 16 maart 1966 door Geeske Kobus-Van der Zee uit Nijega, Friesland. Het verhaal is vertaald uit het Fries. AT 1456, The Blind Fiancée.

112. De meesterdief: Collectie Boekenoogen; volksverhalenbank CBOEK004. In 1893 toegezonden door mevrouw Albertina Deenik uit Harderwijk, Gelderland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 1525, The Master Thief.

113. Jan met de toverpot: Collectie Boekenoogen; volksverhalenbank CBOEK011. Op 22 januari 1894 toegezonden door S.H. Junius uit Arnhem, Gelderland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 1535, The Rich and the Poor Peasant.

114. De geest der profetie: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0236. Verteller: veehouder Dirk Schuurman (1839-1908) uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 2 oktober 1901. Het Waterlandse dialect is vertaald en licht gemoderniseerd. AT 1539, Cleverness and Gullibility.

115. De man die uit de hemel gevallen was: Collectie Boekenoogen; volksverhalenbank CBOEK049. Op 7 februari 1894 toegezonden door meneer A. Rührup, fabrikant van mineraalwater en limonades uit Rotterdam, Zuid-Holland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 1540, The Student from Paradise (Paris).

116. De Lange Lente: Collectie Boekenoogen; volksverhalenbank CBOEK070. Op 7 februari 1894 toegezonden door meneer A. Rührup, fabrikant van mineraalwater en limonades uit Rotterdam, Zuid-Holland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 1541, For the Long Winter.

117. Jan Vijf Vingers In De Aars: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0421. Verteld door mevrouw Jannetje Dekker-Knip, haar broer Pieter Knip en mevrouw Christina Pronk, allen uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 23 juli 1906. De tekst is uit het Waterlands vertaald en licht gemoderniseerd. AT 1545, The Boy with Many Names.

118. Uiteletuit: Collectie Poortinga, hs. archief Fryske Akademy, in bruikleen bij het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaesjesintrum, Leeuwarden. Afschrift van een bandopname van 24 november 1971. Volksverhalenbank ABIJMA26. Verteller is Anders Bijma uit Boelenslaan, Friesland. De tekst is vertaald uit het Fries. VDK 1545C*, Uiteletuit & AT 1545B, The Boy who Knew nothing of Women.

119. Burgemeester De Os: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0233. Verteld door Dirk Schuurman uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 2 oktober 1901. De tekst is uit het Waterlands vertaald en licht gemoderniseerd. AT 1675, The Ox (Ass) as Mayor.

120. Spookspelen: Collectie Boekenoogen; volksverhalenbank CBOEK103. In maart 1892 toegezonden door Anna van de Weij uit Joure, Friesland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. VDK 1676E*, Spookspelen: twee witten met een zwarte erop.

121. Jan en Trijntje: Collectie Poortinga, hs. archief Fryske Akademy, in bruikleen bij het Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaesjesintrum, Leeuwarden. Afschrift van een bandopname uit september 1971. Volksverhalenbank ABIJMA25. Verteller is Anders Bijma uit Boelenslaan, Friesland. Achter het afschrift staat nog aangetekend: "Hat er fan Alle Bijma"; Alle Bijma was de grootvader van Anders Bijma. De tekst is vertaald uit het Fries. AT 1691, "Don’t eat too Greedily"; AT 1653, The Robbers under the Tree; AT 1211, The peasant woman thinks the cow chewing her cud is mimicking her; AT 1541, For the Long Winter.

122. Dat had je niet moeten doen: Collectie Boekenoogen; volksverhalenbank CBOEK105. In mei 1892 toegezonden door J. van der Veen uit Terschelling, Friesland. Het taalgebruik is gemoderniseerd. AT 1696, "What should I have said (done)?"

123. Toen Jozef in Egypte ging: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0213. Verteld door Dirk Schuurman uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 2 oktober 1901. De tekst is uit het Waterlands vertaald en licht gemoderniseerd. AT 1735, "Who Gives his Own Goods shall Receive it Back Tenfold".

124. De matroos die in de hel was geweest: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0209. Verteld door Dirk Schuurman uit Broek in Waterland, Noord-Holland. Opgetekend in een brief van 2 oktober 1901. De tekst is licht gemoderniseerd. AT 1738, The Dream: All Parsons in Hell.

125. Noten verdelen op het kerkhof: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK005. In 1893 toegezonden door mevrouw Albertina Deenik uit Harderwijk, Gelderland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd. AT 1791, The Sexton Carries the Parson.

126. De doorgezaagde preekstoel: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK068. In maart 1894 toegezonden door G. Poot uit Loosduinen, Zuid-Holland. Het taalgebruik is gemoderniseerd. AT 1825C, The Sawed Pulpit.

127. Boone Jan, Poepe Jan en Are Jan: Collectie Bakker; Volksverhalenbank CBAK0420. Verteld door een 78-jarige man uit Broek in Waterland, Noord-Holland, die zich het verhaal uit zijn jeugd herinnerde. Opgetekend in een brief van 23 februari 1906. De tekst is vertaald uit het Waterlands. AT 1889E, Descent from Sky on Rope of Sand (chaff).

128. Wie een kuil graaft voor een ander...: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK041. In februari 1894 toegezonden door Jacobes Andereas Bruning uit Den Helder, Noord-Holland. Het taalgebruik is licht gemoderniseerd.

129. Hannes en het beeld van Sint Antonius: Collectie Boekenoogen; Volksverhalenbank CBOEK047. In 1894 toegezonden door mevrouw Cornelis uit Helvoort, Noord-Brabant. Het taalgebruik is gemoderniseerd.

130. Nasreddin Hodja: Volksverhalenbank DIVTX123. Verteld door de turkologe Nadia Eversteijn op 28 oktober 1998 te Utrecht. Het verhaal is eigenlijk een Turks volksverhaal.

131. Adams schuld: Volksverhalenbank MOP40505. Op 24 november 1998 verteld door Elise de Bree te Amsterdam.

132. De schele koe: Volksverhalenbank MOP40265. Op 22 september 1998 verteld door Andor van Dijk te Utrecht. Opgetekend door Anouk Siegenbeek van Heukelom.

133. De goochelaar en de papegaai: Volksverhalenbank MOP10568. Deze mop werd verteld in de eerste reeks van het RTL4 televisieprogramma 'Moppentoppers', september - oktober 1994.

134. Kettingreactie: Volksverhalenbank MOP30259. Mop gepubliceerd op een inmiddels opgeheven internet-site door Christian op 10 januari 1996: het betreft in feite een formule- of kettingsprookje. AT 2045B*, Chain of Killings.

135. Conversatie maken: Volksverhalenbank MOP10198. In 1994 verteld door Maarten Frenay in Schiedam, Zuid-Holland. TM 8011, De verlegen aanbidder.

136. Wat op de grond ligt...: Volksverhalenbank LOMBO075. Verteld door een allochtoon kind op het multi-culturele festival 'Salaam Lombok' op zondag 27 september 1998, in de Kanaalstraat te Utrecht. Het betreft een favoriet kindermopje, dat ook onder Nederlandse kinderen erg populair is. Dit mopje is tijdens het festival veruit het vaakst verteld. Het afschrift van de bandopname (archief Meertens Instituut) is licht bewerkt. TM 8039, "Wat op de grond ligt, is vies".

137. Apenkuur: Volkskundevragenlijst 62 (1991), vraag 3, formulier K 147. Volksverhalenbank STSAG087. Opgestuurd door Kees Mommersteeg, tuinder uit Vlijmen, Noord-Brabant.

138. Een slimme hond: Volksverhalenbank MOP40040. Per e-mail opgestuurd door Luuk van Dongen, student te Eindhoven, Noord-Brabant, en weer doorgestuurd door zijn zus Jeske van Dongen, op 6 mei 1998.

139. Koe uit Nijmegen: Volksverhalenbank MOP10329. In 1994 verteld door Herman Meder te Vlaardingen, Zuid-Holland.

140. Bingo: Volksverhalenbank LOMBO012. Verteld door een oudere Utrechtse mevrouw in Utrechts stadsdialect op het multi-culturele festival 'Salaam Lombok' op zondag 27 september 1998, in de Kanaalstraat te Utrecht. Licht bewerkt afschrift van bandopname, archief Meertens Instituut.

141. De kale papegaai: Volksverhalenbank MOP10561. Deze mop werd verteld in de eerste reeks van het RTL4 televisieprogramma 'Moppentoppers', september - oktober 1994. VDK 237*, Kippenjagers op de piano.

142. Het voorbehoedsmiddel: Volksverhalenbank MOP40085. Per e-mail opgestuurd door Luuk van Dongen, student te Eindhoven, Noord-Brabant, en weer doorgestuurd door zijn zus Jeske van Dongen, op 2 juni 1998. N.B. Men kan zich afvragen waarom de jonge non nu juist de niet-alledaagse naam Beatrice draagt - is er sprake van een verwijzing naar de 14e-eeuwse Middelnederlandse Beatrijs [spreek uit: Beatries] waarin een jonge non evenzeer voor de wereldse geneuchten bezwijkt en zwanger raakt? De tekst wordt althans op middelbare scholen nog veel gelezen.

143. De betekenis van fruit: Volksverhalenbank LOMBO032. Verteld door een oudere Utrechtse mevrouw op het multi-culturele festival 'Salaam Lombok' op zondag 27 september 1998, in de Kanaalstraat te Utrecht. Licht bewerkt afschrift van bandopname, archief Meertens Instituut. De mop is een narratief uitgewerkte variant van een grap die ook als raadsel circuleert: Wat is het toppunt van fruit? Je banaan in een pruim peren.

144. Van de prins geen kwaad: Volksverhalenbank DIVTX095. Op de Nationale Wetenschapsdag, 4 oktober 1998, ingevoerd in de computer op het Meertens Instituut te Amsterdam door Elise de Bree uit Huizen. De Volksverhalenbank bevat ook een Vlaamse versie van deze mop, waarin koning Albert steeds moet speechen en premier Jean-Luc Dehaene de diefstal pleegt; MOP30110.

145. De geest van vuur en bloed: Volksverhalenbank LOMBO065. Verteld door een allochtoon meisje op het multi-culturele festival 'Salaam Lombok' op zondag 27 september 1998, in de Kanaalstraat te Utrecht. Letterlijk afschrift van bandopname, archief Meertens Instituut.

146. De lintworm: Gepubliceerd op Internet, pagina:

http//www.casemanet/~klundert/joke.htm. Op 15 oktober 1998 ingevoerd in de Volksverhalenbank als MOP40314.