Thema Kennis en cognitie: taal en cultuur vanuit intern perspectief

De centrale stelling is dat cultuur (taal, poëzie, muziek en beeldende kunst) voor een deel bepaald wordt door aangeboren, menselijke kennis. Het Meertens Instituut concentreert zich op telwoordsystemen en poëzie.

Marc van Oostendorp bouwde met hulp van de Koninklijke Bibliotheek een scandeermachine, waarmee men automatisch het ritme in Nederlandse teksten kan bepalen. Hij onderzocht of er een voorkeursritme bestaat in gedichten en of dat is veranderd in de loop der tijd.

Postdoc Lisa Bylinina ontwikkelde een systeem (binnen het Typological Database System) om gegevens over variatie in telwoordsystemen in talen van de wereld te kunnen opslaan en bevragen. Er is een begin gemaakt met het verzamelen van de gegevens, om te beginnen van Slavische talen.

Projecten

  • Poëzie, ritme en metrum

Ritme speelt een rol in elke menselijke activiteit waarbij geluid wordt gemaakt: poëzie, (niet-dichterlijke) taal en muziek. In muziek wordt ritme beschouwd als een van de dimensies die structuur aanbrengt, samen met melodie en klankkleur. In taal is ritme een eigenschap die verschillende taaltypes onderscheid. Het metrum in poëzie is een afwisseling van beklemtoonde en onbeklemtoonde lettergrepen. In dit project wordt onderzocht wat de universele aspecten zijn van metrum en in hoeverre ritme in taal en muziek een gedeelde menselijke vaardigheid is.

Resultaten in 2014: Varun DeCastro-Arrazola is binnen dit project aangesteld bij de Universiteit Leiden, zie de resultaten aldaar.

Medewerker: Varun DeCastro-Arrazola (promovendus).

  • The linguistic typology of number systems and the core knowledge system of number

Dit postdoc-project is een onderdeel van het NWO Horizon project Knowledge and Culture. Het onderzoekt de relatie tussen de aangeboren en niet-soort specifieke kennis van getal en hoeveelheid, en de wijze waarop getal en hoeveelheid worden uitgedrukt in natuurlijke taal. Deze relatie tussen cognitie en taal wordt onderzocht vanuit een typologisch, theoretisch-syntactisch en semantisch perspectief. Het gaat daarbij in het bijzonder om de morfosyntaxis van telwoorden, rangtelwoorden, superlatieven en getalscongruentie. Project in samenwerking met de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam.

Resultaten in 2014: Zie de persoonlijke pagina van Lisa Bylinina elders in dit jaarverslag.

Medewerkers: Sjef Barbiers (supervisor), Lisa Bylinina (postdoc).