Al meer dan 60 jaar verwerft het Meertens Instituut archieven en worden er collecties aangelegd door onderzoekers. Dit unieke materiaal op het terrein van de Nederlandse etnologie en variatielinguïstiek behoort tot het nationale erfgoed van Nederland.
Momenteel bezit het instituut meer dan 450 collecties bestaande uit (digitale) onderzoeksdata, gedigitaliseerd materiaal, archiefcollecties, gedrukt materiaal, handgeschreven vragenlijsten en kaartsystemen, kaarten en foto’s.
Projecten en projectaanvragen
De afdeling Collecties initieert zelf projecten en werkt mee aan projecten van het Meertens Instituut. De afdeling heeft onder andere zorg gedragen voor:
-
Uitbreiding Sprekende Kaart
Het Meertens Instituut koestert 274 uur, oftewel bijna twee weken non-stop luisteren, aan geluidsopnames van gesprekken Nederlands in het buitenland. De opnames zijn onder te verdelen in drie collecties: 1. de collectie Onderzoek Amerikaans-Nederlands (1966), 2. de collectie Onderzoek Amerikaans-Nederlands (1986 – 1998) en 3. de collectie Nederland – Frankrijk. Deze collecties zullen aan de ‘Sprekende Kaart’ (de Soundbites website) worden toegevoegd. Het project is mede gefinancierd door DANS. Het project is medio 2014 afgerond.
-
Sanering NIWI-collectie
Bij de opheffing van het Nederlands Instituut voor Wetenschappelijke Informatiediensten (NIWI) is ca. 80 strekkende meter aan boeken en tijdschriften geschonken aan het Meertens Instituut. Het materiaal dat aansluit bij de onderzoeksgebieden van het instituut is in 2014 ingewerkt in de bibliotheekcollectie.
Tussen het overige materiaal zaten boeken waarvan geen ander exemplaar in Nederland aanwezig was en seriewerken die een aanvulling vormden op het bezit van Nederlandse wetenschappelijke bibliotheken. Dit materiaal is aangeboden aan en opgenomen door een aantal bibliotheken, waaronder de universiteitsbibliotheken van de UvA, Universiteit Leiden, Erasmus Universiteit en Technische Universiteit Twente, het Museum van Wereldculturen in Leiden en het Rijksinstituut voor Kunsthistorische Documentatie in Den Haag.
-
MIDA (Meertens Instituut Data project)
In het kader van het KNAW fonds voor data-adviseurs (bedoeld om KNAW-instituten te ondersteunen bij het OA&DD beleid van de KNAW) is 25.000 Euro aangevraagd voor het MIDA project (Meertens Instituut Data project). De aanvraag is eind 2014 gehonoreerd. De startdatum is 1 januari 2015 (de looptijd is 1 jaar).
Collecties
De afdeling Collecties verwerft boeken, tijdschriften, archieven en geluidsmateriaal ten behoeve van het onderzoek. In 2014 zijn 1086 titels (boeken en tijdschriften) aan de collectie toegevoegd. Daarvan werden 346 titels verkregen door aankoop en 740 titels door schenking. Enkele opvallende aanwinsten waren:
- Archief van dhr. Aakster, medisch socioloog, op het gebied van alternatieve geneeswijzen (ca. 20 meter)
- ‘Goud voor uw brief’: verzameling van ca. 15.000 teksten die in de loop van 50 jaar werden geplaatst in de gelijknamige rubriek in het damesweekblad Margriet. Geschonken door de redactrice van deze rubriek.
- Ansichtkaarten Nederlandse dorps- en stadsgezichten: 81 albums met prentbriefkaarten met voornamelijk afbeeldingen van Nederlandse dorpen, steden en molens.
- Boekencollectie Van der Ven: 286 titels uit het archief van Dirk Jan van der Ven over volkscultuur in Nederland
Dankzij de inzet van een stagiare van de HvA (opleiding Media, Informatie en Communicatie) is de documentatie bij het project Bedevaartplaatsen in Nederland volledig beschreven en opgenomen in het archievenoverzicht.
De collectie Nederlands Dagboekarchief, die in 2013 in bruikleen werd verkregen, is in 2014 door de Stichting Nederlands Dagboekarchief overgedragen aan het Meertens Instituut. De Stichting blijft zorgdragen voor de inhoudelijke ontsluiting van de collectie en de samenwerking tussen de Stichting en het Meertens Instituut ten aanzien van publiciteit en het organiseren van evenementen rond deze collectie wordt voortgezet.
Digitale collecties
Er zijn drie collecties gedigitaliseerd:
- documentatie behorende bij Sociolinguistisch Onderzoek Amsterdam (SOA), 1975
- documentatie behorende bij Amsterdams Sociolinguïstisch Onderzoek (ASO), 1993
- de jaarverslagen van het Meertens Instituut (vanaf 1930).
Daarnaast zijn 18 reeds gedigitaliseerde collecties of digitale bestanden opgenomen. In totaal is er meer dan 5,2 TB aan data beschikbaar (buiten de audiocollecties om).
Audiodigitalisering
In 2014 werd de collectie behorende bij het boek ‘Taal van Haaksbergen’ geschonken aan het Meertens Instituut. De collectie is gedigitaliseerd en staat op de audioserver. In de Nieuwsbrief van het Meertens Instituut (september 2014) is een artikel verschenen over deze collectie.
Daarnaast zijn in totaal 292 geluidsdragers met een speelduur van 275 uur gedigitaliseerd en eveneens geconverteerd naar MP3 en beschikbaar gesteld voor onderzoek op de audioserver. Het gaat om de volgende collecties: 1e Klassertjes (= lopend project) , Collectie Waterland, Congres SIEF/CIAP, Collectie mevr. De Boer Van den Bronk, Elite Taal – Berber Voortman, Collectie Dinant Dijkhuis – Haaksbergen, 20 banden, Corpus Katwijk 1994, Collectie Nederlands-Duitse contact situatie, Steurtjestaal (Indonesië), Collectie Utrecht (Stad en Prov.) Collectie Winterswijk, Collectie IJmuiden, en Dr. Bakker route Broek in Waterland.
Informatieverstrekking
Binnen de subafdeling Onderzoekscollecties vallen onder andere diverse databases zoals de Nederlandse Dialectenbank en de Nederlandse Voornamenbank. Ook de veldnamen en de audiocollecties vallen hieronder. In 2014 zijn 111 vragen van buiten het Meertens Instituut ontvangen en verwerkt. Daarnaast is de Nederlandse Dialectenbank door Douwe Zeldenrust gepresenteerd tijdens het programma ‘Kenniscafe’ dat tevens is uitgezonden op radio 5. Tevens is door o.a. Leendert Brouwer en Douwe Zeldenrust meegewerkt aan de Bosaltlas van het Cultureel erfgoed (uitgegeven in oktober).