Woord: hoeden
|
hoeden , huën
, Tw. wegleggen, bewaren. Voor huden, hoeden. Eng. to hide, bedekken. Bron: Halbertsma, J.H. (1835), ‘Woordenboekje van het Overijselsch’, in: Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren 1836, Deventer: J. de Lange. |
|
hoeden , huen
, hoeden, bewaken, Kil. hueden, hoeden, Gron. huiden, daarvan in Hunsegoo (een gebouw met arbeiderswoning in de nabijheid van den zeedijk, huiderij geheeten en behoorende tot eene boerderij of een landhuis, oorspronkelijk bestemd om des nachts het vee te bergen dat des daags op de kweldergronden graasde. Bron: Molema, H. (1889), Proeve van een woordenboek der Drentsche volkstaal in de 19e eeuw, handschrift |
|
hoeden , höën , zwak werkwoord
, hoeden. Bron: Gallée, J.H. (1895), Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect, aanhangsel Twents |
|
hoeden , hö̂jen , zwak werkwoord
, hoeden. Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak |
|
hoeden , huiden
, zie: huiderei. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
hoeden , houdjen
, zie: houdjeballen. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
hoeden , hö̂jen
, Hoeden (van rundvee). Garrît î mot van dage de kô hö̂jen langs de barmen. Ook onpers. ʼt Hö̂jt vandage gud –ʼt Is goed weer om te hooien. Moi en hö̂jen? vraagt men iemand, die zich bijzonder haast met eten. Bron: Draaijer, W. (1896). Woordenboekje van het Deventersch Dialect. ’s-Gravenhage: Martinus Nijhoff |
|
hoeden , heuje
, hoeden, de verrekes heuje (Verl. Z.). Zie opheuje. Bron: Beets, A. (1927), ‘Utrechtsche Volkswoorden en Volksgezegden’, in: Driemaandelijksche bladen 22, 1, 1-30, 73-84. Groningen |
|
hoeden , hö̂jen
, Hoeden (van rundvee).Garrît î mot van dage de kô hö̂jen langs de barmen. Bron: Draaijer, W. (2e druk 1936), Woordenboekje van het Deventersch Dialect, Deventer: Kluwer. |
|
hoeden , hüje
, zich hoeden. Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo. |
|
hoeden , höien
, hödde?, ehöt?; ik höie, dů hödst, hei höt, wi, i, zei höit , hoeden. Ik zal mi höien. Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen |
|
hoeden , haaiden , [werkwoord]
, t werk van de haaider verrichten. Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hoeden , houden , [werkwoord]
, hoeden. Hai houdt, houdde, het houd. Ien Drènt houden de schepers grote bulten schoapen (dV) De koien wòrren houd, omdat de sloden dreug bennen. In fig. zin algemeen: Doar mouten ie joe veur houden. (Uit het Holl.) , (Westerkwartier) Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hoeden , houdjen , [werkwoord]
, slagen, gelukken. ‘t Wil nait houdjen. || hottjen; hòttjen , (Hogeland) Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hoeden , huden , [werkwoord]
, hoeden; koehuden. || houden; huider , (Zuid-Westerkwartier) Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hoeden , hutjen , [werkwoord]
, in de ganshut des winters in de madelanden op de loer liggen, om wilde ganzen te vangen. || ganshutjeder; hoetjen Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hoeden , huudjen , [werkwoord]
, zie: hoedjen. , (West-Westerkwartier) Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hoeden , heun , zwak werkwoord
, 3e persoon enkelvoud tegenwoordige tijd: hot, verleden tijd: hodn, verleden deelwoord: , in ’t oog houden, hoeden Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
hoeden , hûje
, hoeden Daor mot te ow ége goed vör hûje! Daar moet je jezelf goed voor hoeden! [Hub] Bron: Kerkhoff, Chris (1970 ev), Dialectwoordenlijst van het Land van Cuijk, Cuijk |
|
hoeden , huie
, huide zich, haet zich gehuit , zich huie, zich hoeden. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
hoeden , huu:je
, koeien hoeden. Bron: Crompvoets, H. en J. van Schijndel (1991), Mééls Woordeboe:k. Meijel: Medelo. |
|
hoeden , heue , opheue , werkwoord
, (KRS: Wijk, Lang, Coth, Werk, Bunn, Hout, Scha; LPW: IJss, Mont, Bens, Lop, Cab, Pols), opheue (KRS: Lang, Coth, Werk; LPW: Bens) 1. opjagen, voortdrijven van vee (KRS: Wijk, Lang, Coth, Werk, Bunn, Hout, Scha; LPW: IJss, Mont, Bens, Lop, Cab, Pols) Zie ook *omhale . Ook in de Vechtstreek (Van Veen 1989, p. 68). In haar studie van de Krimpenerwaard is Van der Ent heuen tegengekomen in Stolwijk en Ammerstol. 2. (ww) opjagen van spreeuwen in een (kersen) boomgaard (KRS: Wijk, Lang, Coth, Werk, Bunn, Hout, Scha; LPW: IJss, Mont, Bens, Lop, Cab, Pols) In de Vechtstreek komt het woord vinkenheuer voor, ter aanduiding van de jongen die de vogels verdrijft uit het rijpende koren (Van Veen1989, p. 68). In de Kromme-Rijnstreek en de Lopikerwaard wordt de combinatie juist gevormd met het gewas dat beschermd moet worden: kerse heue. Meer in het algemeen het beschermen van een gewas tegen gevogelte, bijvoorbeeld erwte heue (KRS: Lang) Bij het verjagen werd ‘heu heu’ geroepen; mogelijk is het woord hiervan afkomstig. Zie artikelen Uit de historie der Bunnikse boomgaarden en kersen in IJsselstein in hoofdstuk 5. Zie ook *kere . 3. (ww) bewaken van vee (bij voorbeeld paarden) op een niet-omheind land (KRS: Lang, Werk, Bunn, Hout) Vroeger werd onder het koren klaver gezaaid, en in de herfst, als het koren gemaaid was, weiden daar (na het ploegen) de paarden. Dit bouwland was niet van een omheining voorzien, en daarom moesten de paarden geheud worden. Niet altijd hoefden deze paarden bewaakt te worden; ook kon het weglopen voorkomen, of het terugvangen vergemakkelijkt worden, door ze te *kniebande (*kniehelstere ), het vastbinden van het voorbeen aan het *halster . Nadat de paarden een uur de tijd gehad hadden om zich vol te eten, waren ze verzadigd en lieten ze zich gemakkelijk vangen. Het los weiden was in een tijd zonder verkeer minder problematisch dan het nu zou zijn. Hier valt te denken aan een gewestelijke variant van hoeden , zoals ook het WNT suggereert. Het verspreidingsgebied van deze betekenis (alleen de Kromme-Rijnstreek) sluit deze (Oostnederlandse) umlaut van oe tot eu niet bij voorbaat uit. Anderzijds dienen we er rekening mee te houden dat het woord, in deze betekenis, typerend is voor streken met bouwland; de Kromme-Rijnstreek is (was) zo’n gebied, de Lopikerwaard niet. Bron: Scholtmeijer, H. (1993), Zuidutrechts Woordenboek – Dialecten en volksleven in Kromme-Rijnstreek en Lopikerwaard, Utrecht |
|
hoeden , huun , heuien, hunen, heunen, hoden, huiden, hoeden , zwak werkwoord, overgankelijk, onregelmatig
, (Zuidoost-Drents zandgebied, Midden-Drenthe, Zuidwest-Drenthe, zuid). Ook heuien (Midden-Drenthe, Zuidoost-Drents veengebied), hunen (Midden-Drenthe, Zuidwest-Drenthe, noord), heunen (Zuidwest-Drenthe, noord, Midden-Drenthe), hoden (Veenkoloniën), huiden (Kop van Drenthe), hoeden (Kop van Drenthe) = hoeden, weiden Hij hödde de schaopen (Bov), De scheper is met de schaop an het huun (Emm), Wij bint an ’t koenen heunen laten weiden aan een touw, op de bermen langs de weg (Dwi), Hij lat de schaopen an de kanaaldiek huun (Geb), Vrogger worden de konen heund in ’t veld (Wap), Ik zal schaopen nog even huun laoten laten grazen (Dro) Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
hoeden , hujen
, hoeden (van vee). Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
hoeden , huun
, hoeden. De nieje hârder heft ’t huun eleerd van zien vae. Verkleinvorm: huutien, hoedje. Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde. |
|
hoeden , huuje
, hoeden , Vruuger din ze de biste huuje, mér tuun hôn’zer nie zó veul és teegewórreg. Vroeger werd het vee gehoed, maar toen hadden ze er niet zoveel vee als tegenwoordig. Bron: Hendriks, W. (2005), Nittersels Wóórdenbuukske. Dialect van de Acht Zaligheden, Almere |
|
hoeden , huden , werkwoord
, 1. (vooral van personen) goed in de gaten houden, stiekem op iemand letten 2. oppassen, drijven, met name van vee 3. bep. vee hebben, houden, bijv. Vroeger huudden we wel es een koe op ’e sparre, dan hadden we ’m an de stikke 4. zich hoeden voor, uitkijken voor Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
hoeden , heuje , werkwoord
, heujde, geheujd , bewaken , VB: Dy heujt hëur keender wie 'n klôk hëur kukes. Zw: Zich uurges neet vuur heuje ergens niet op verdacht zijn.; hoeden (zich hoeden voor) zich heuje vuur zich hoeden voor Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
hoeden , huuj
, hoeden (mv) Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
hoeden , hujje
, hoeden (van koeien) Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
hoeden , huuje
, hoeden, bewaken van vee Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen |
|
hoeden , huuje
, hoeden, de dieren opjagen (bij het verscharen van vee) Bron: Gast, C. de (2011), ’t Boekske van de Aolburgse taol, Wijk en Aalburg: Stichting behoud Aalburgs dialect. |
|
hoeden , meej al die jông ôver de vloer kande mar blijve hu
, met al die kinderen over de vloer moet je blijven opletten Bron: Gast, C. de (2011), ’t Boekske van de Aolburgse taol, Wijk en Aalburg: Stichting behoud Aalburgs dialect. |
|
hoeden , huuje , werkwoord
, hoeden, bijv. koeien, of besluiteloos rondlopen (Land van Cuijk; Den Bosch en Meierij) Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren |
|
hoeden , heuje
, heutj, heudje, geheudj , 1. het vee hoeden 2. zich heuje = op zijn hoede zijn , Hae geit de sjäöp heuje. Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
hoeden , heuje , werkwoord
, heutj, heutjdje, geheudj , hoeden (van vee) Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
hoeden , heuje , heuje, zich , werkwoord
, heutj, heutjdje, geheudj , oppassen; ich heuj mich waâl – ik kijk wel uit ook zich wachte Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
hoeden , heuje , werkwoord
, hoeden (bv. schapen), zich -, zich hoeden, oppassen Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
hoeden , huuje , zwak werkwoord
, huuje - huujde - gehuujd , hoeden, bewaken; B: huuje-huude-gehuud; B: ik huu; gij/hij huut; Korte uu; Handschrift Daamen 1916: kaortspeulen is gin schaophuuje; De Bont: huuje(n) zw.ww.tr.+wederk. - hoeden; Cornelissen & Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch (1899): HU(D)EN - hoeden, fr. garder. Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |
|
hoeden , huu~je
, huu~jde – gehuujd , hoeden Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. + |