Woord: begaaien
|
begaaien , begaaijen , begaden
, voor bederven. In oude werken vindt men wel eens bekaaijen voor bevuilen. Begaan voor betijen, waarvoor men ook geworden zegt. beteekent hier alleen i Bron: Panken, P.N. (1850) Kempensch taaleigen, Idioticon I, A-Z, Idioticon II, H-Z, red. Johan Biemans, 2010, Bergeijk. |
|
begaaien , begaaie
, begaai, begaais, begaait, begaaide, begaaid , bevuilen, veel eten. Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo. |
|
begaaien , begaoje
, verprutsen De boel smérrig begaoje De boel lelijk verprutsen; begaaid verprutst Ge hét ’t wér léllek begaaid Je hebt het weer lelijk verprutst. [Ove]; begaaid hébbe verbruid hebben; begaaie te goed doen, profiteren, volp Bron: Kerkhoff, Chris (1970 ev), Dialectwoordenlijst van het Land van Cuijk, Cuijk |
|
begaaien , begaaie
, begaaide, haet of is begaait , bevuilen; te veel eten; slaan. Dae haet zich dao aan begaait: hij heeft er teveel van gegeten. Dem höbbe ze dao ėffe begaait: die hebben ze lelijk toegetakeld. Dae haet zich begaait: die is op de koffie gekomen. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
begaaien , begaaje
, örges good vá geniete. As enne BEEJEPIKKER zich BEGAAJT án en roeps, doa kan ik mit BEDRAAG no kiêke; krek en kiendje wat BESTOAKE is mit en BABBELTJE. Bron: Kuipers, Cor e.a. (1989), È maes inne taes. Plat Hôrster, Horst. |
|
begaaien , begaaje
, zwaar in de fout gaan bij een handeling door hem niet of slecht uit te voeren. Bron: Crompvoets, H. en J. van Schijndel (1991), Mééls Woordeboe:k. Meijel: Medelo. |
|
begaaien , begaoje , werkwoord
, bevuilen, tekeer gaan. 1. Die kènder hèbbe wir es in ’t slèèk gespuld. Wè hèbbe ze d’r eijge wir begaojd. Die kinderen hebben weer eens in het slijk gespeeld. Wat hebben ze zich weer vuilgemaakt. 2. Sjònge, wè hè Driekske-n-t wir begaojd meej z’ne zatte kop. Tjonge, wat is Driekske weer te keer gegaan met z’n zatte kop. Bron: Naaijkens, J. (1992), Dè’s Biks – Verklarende Dialectwoordenlijst, Hilvarenbeek |
|
begaaien , begaojen
, 1) mishandelen, toetakelen, er slecht uitzien: o, hij zag er zo begaoit uit. 2) verbruien, grof maken: jonge, jonge, wa hèddet toch begaoit! wat heb je je toch slecht gedragen! Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
begaaien , begaoie , werkwoord
, begaden, morsen, beschadigen, stukmaken, het te bont maken, de norm overschrijden. Wa d’èddet wir begaoid. IJ ee z’n eige gèèf begaoid. Wat heb je ’t weer bont gemaakt. Hij heeft zich behoorlijk bevuild of beschadigd. * Dr. P.A.F. van Veen, Etymologisch woordenboek, de herkomst van onze woorden: * J. Verdam, Middelnederlandsch handwoordenboek: begayen: opschikken, versieren, gaai: vogel, Eveneens een ongunstige betekenis: bevuilen, toetakelen, verwoesten. * Prof. dr. A.A. Weijnen, Etymologisch Dialectwoordenboek 1996: zich begaoie: zich te goed doen bij het eten. Bron: Verschuren, Frans (2000), Tètte-leurs Woordeboek. Zèège n'èn Schrijve meej plotjes, Etten-Leur. |
|
begaaien , begaojd
, misdragen, verpest, overhoop gehaald , Héd'de gezien hoe dés'set tenaacht begaojd hébbe, t’is óngepérmetiird. Heb je gezien hoe dat ze zich vannacht misdragen hebben, het is vreselijk. Héij hee’get goed begaojd. Hij heeft het goed verpest. Hij heeft de zaak goed verziekt. De manne hébbe schón gespuld, ze hébbe'net wél goed begaojd. De kinderen hebben mooi gespeeld, ze hebben wel een boel overhoop gehaald. Bron: Hendriks, W. (2005), Nittersels Wóórdenbuukske. Dialect van de Acht Zaligheden, Almere |
|
begaaien , begaoje , werkwoord
, begaojde, begaojd , goed , (zich te goed doén aan) zich begaoje (mnl. 'begaden': o.a van het nodige voorzien). (begaojde, begaojd) VB: Aan dat hûidvlèis heb ich mich 'ns kênne begaoje; lastigvallen (lastigvallen met beuzelpraat) begaoje (begaojde, begaojd) VB: Mêt de vastelaovend hèt mich 'nne mom 'n oor laank begaojd.; mishandelen begaoje VB: Ze hebben 'm zoe vervaarlik begaojd dat 'r op 't hospetaol lik.; vuil (zich vuil maken) zich begaoje; werk (inspannend werk verrichten) zich begaoje VB: Aon dè moostem mêt dèn helle groond heb ich mich môtte begaoje.; zich begaoje eten (bijzonder veel eten) zich begaoje; zich begaoje bescheuren (zich bescheuren) zich begaoje VB: Wie Jôp ién dat toneelsjtök de sèn op kaom heb ich mich begaojd. Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
begaaien , begoaje
, iets verprutsen, verbruien Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
begaaien , begaoid
, verbruid Bron: Peels-Mollen, J. met werkgroep Weerderheem in Valkenswaard (Ed.) (2007), M’n Moederstaol. Zôô gezeed, zôô geschreeve. Almere/Enschede: Van de Berg. |
|
begaaien , begaoie
, 1. er wat van maken, als er op een feest iemand was die iedereen de hele avond vermaakte, dan gebruikte men begaoie om aan te duiden dat hij ze op een , 1. d’n dieje kan ’t toch ok begaoie = die man kan er toch ook wat van maken - 2. hij is van de fiets gevallen en: -hé z’n eige flienk begaoid = hij heeft zich flink bezeerd - 3. nou begaoi-d’ut toch wel ’n bietje = nou overdrijf je toch wel wat Bron: Melis, A. van (2011) Bikse Praot. Prinsenbeeks Dialectwoordenboek. Prinsenbeek: Heemkundekring ‘Op de Beek’ |
|
begaaien , begâje
, het bont maken, verprutsen , Jónge jónge, wa héddet toch begâjd. Tjonge jonge, wat heb je het toch bont gemaakt. Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen |
|
begaaien , begaoje
, er een potje van maken. Een streek uithalen. , hij hèggut wiëër begaoid hij heeft de boel weer op stelten gezet Bron: Gast, C. de (2011), ’t Boekske van de Aolburgse taol, Wijk en Aalburg: Stichting behoud Aalburgs dialect. |
|
begaaien , begaaie , begaoie , werkwoord
, verbruien (Helmond en Peelland); begaoie; vuil maken, verbruien (West-Brabant; Den Bosch en Meierij; Eindhoven en Kempenland; Tilburg en Midden-Brabant) Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren |
|
begaaien , begaje, zich , werkwoord
, begaatj, begaatjdje, begaadj , 1. zich ruimschoots tegoed doen 2. zich te buiten gaan 3. zich bemorsen Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
begaaien , begaaje , werkwoord
, bekladden, rommel maken, de boel -, buitensporig gedragen, zich, zich -, te buiten gaan, zich Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
begaaien , begaoje , begaaje , zwak werkwoord
, "Van Dale - begaaien - uit het Middelnederlandse begaden: het gelijke bij elkaar brengen. Gewestelijk echter: bevuilen, bezoedelen; het in de broek doen (van kinderen); en 'zich begaaien', zich te goed doen aan voedsel of drank .WNT - [begaden] met uitstooting der d ook 'begaaien', bedr. zw. ww; begaadde, heeft begaad. Thans verouderd, maar in de Frankische dialecten nog gewoon, vooral in het deelw. 'begaaid’. In de Middeleeuwen een groote reeks bett., in 17e eeuw slechts enkele overgebleven. In het alg.: iets in een zekere toestand brengen, in orde brengen, ook versieren. Bij Cats ook: bevuilen, bezoedelen .– begaoje - begaojde - begaojd (geen vocaalkrimping); – Hij hagget tòch zo begaojd! - Hij had het toch zo bont gemaakt!; Brabantius (1884) - Begaojen, mishandelen, leelijk toetakelen, er slecht doen uitzien (Onze Volkstaal, 1882, nr.4; Woordenlijst der Noord-Brabantsche Volkstaal) .Daamen, 1916 - ""begoait - wè waas ie begoait (toegetakeld)""; ...as ze mènen dè'k 't volgens hullie te veul begaoi. (Kubke Kladder; ps. v. Pierre van Beek; NTC; Uit ‘t klokhuis van Brabant 1; 9-10-1929); Kees & Bart (krantenrubriek 1922-193?): Wè hèbbe ze et tòch wir begaojd!; Cees Robben – Ge hegget me hier wir is begaoid... Bastiaantje... (19570608); Cees Robben – Toen ge ’t vleeje week mee ’t karnevalsbal zôô begaoid had.. (19800215); De Wijs – Hij hee hil wè te verstouwe mar hij begaait ’t nogal is (17-08-1964); De Wijs – Hij heeget ’t toch wir begaoît; assie vandaog wir iets goed doet, isset d’n irste keer (13-07-1966); Piet van Beers – ‘’t Draaihèùs’: èn paast er vur op dègget nie gaot begaoie. (Spoeje doemmeniemer; 2009); Piet van Beers – ‘’t Maag wir lente worre’: 't Is nou te hope dè ’t weer/ t'nie te veul gao begaoie/ Dan kan ik wir zo zuutjesaon/ den hof mee om gaon spaoie. (With Love; 1982-1987); Piet van Beers – ‘’t Maag wir lènte wòrre’: Tis naa te hôope, dèt ’t weer/ 't nie te veul gò begaoje. (Brabants Bont 1; z.j., ca. 2005); A.P. de Bont, Dialect v. Kempenland (1958): maken, miskleunen, begaden, begaaien; Hans Heestermans, Witte nog? (1988-1994): II:38 'Ik begaai m'n eige'; A. Weijnen, Etymologisch dialectwoordenboek (1995) - begaden; Jan Naaijkens, Dès Biks (1992): BEGAOJE - bevuilen, tekeer gaan; J. Cornelissen & J.B. Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch dialect (1899): BEGA(D)EN, BEGAAIEN - bevuilen, besmeuren, bemorsen, bederven, schenden; A.P. de Bont, Dialect v. Kempenland (1958): begaoje(n) zw.ww.wederk. en tr. begaden: 1) bevuilen, 2) grof maken; C. Verhoeven, Herinneringen aan mijn moedertaal (1978): BEGADEN (begaoje) - het; A.P. de Bont, Dialect v. Kempenland (1958): maken, de zaak bederven .J. H. Hoeufft, Proeve van Bredaasch Taal-eigen (1836): Begaden = bevuilen, besmetten; z.a .Hans Heestermans, Witte nog? (1988-1994): Ik begaai m'n eige (II:38); begaojing (VII:55); Reelick, Bosch' woordenboek (1993 & 2002): begaoie - smerig maken; verprutsen; OT 72:196 (v.d. Sijs) begaaijen: Sewel ""bevuilen""; van gade 'gelijke', dus: gelijkmaken, in een bep. (slechte) toestand brengen .WBD III.1.4:340 'begaden' = het lelijk laten liggen; WBD III.4.4:320 'begaden' = bevuilen" Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |