Woord: opdoen
|
opdoen , opdoen , werkwoord
, in orde brengen. Bron: Panken, P.N. (1850) Kempensch taaleigen, Idioticon I, A-Z, Idioticon II, H-Z, red. Johan Biemans, 2010, Bergeijk. |
|
opdoen , opdoen , werkwoord
, bekomen, verkrijgen. , Hij heeft met die koopmanschap veel opgedaan, dat is voordeel behaald. Dat meisje doet eenen goeie’n op, ’t welk beteekent dat zij eenen rijken of deftigen man zal huwen. Bron: Panken, P.N. (1850) Kempensch taaleigen, Idioticon I, A-Z, Idioticon II, H-Z, red. Johan Biemans, 2010, Bergeijk. |
|
opdoen , opdoun , [werkwoord]
, inslaan; aanschaffen; verkrijgen b.v. 'wi hebben niks opdân', op de jagt of met visschen. Nd. updoon. Bron: Boeles, P. (ca. 1875), Idioticon Groninganum. Vergelijkend woordenboek van den Groningschen tongval, uitgegeven door Siemon Reker, 1977, Egbert Forsten & Profiel. |
|
opdoen , opdoen
, opslaan; “de boksempiepen ’n slag of twee opdoen” Ook Gron. Bron: Molema, H. (1889), Proeve van een woordenboek der Drentsche volkstaal in de 19e eeuw, handschrift |
|
opdoen , opdoun
, (opdoen) = (zich) opsmukken, zijn beste kleeren aantrekken. Spreekwoord: Opdoun dut (of: dait) verkoopen, zooveel als: wanneer een meisje zich knap, of ook: met smaak, of: rijk kleedt, komt zij daardoor eerder aan den man. v. Dale: Goed voorgedaan is half verkocht. Zie ook: indoun. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
opdoen , opdoen , onregelmatig werkwoord
, Zie de wdbb. – Dat zel wat opdoen! dat zal wat opleveren! het zal niets beduiden! Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
opdoen , opdoen , ,
, voordoen: as ǝm niks âars opdoet, benne we overmörrege binne. Bron: Overdiep, G.S. (1949), Woordenboek van de Volkstaal van Katwijk aan Zee, Antwerpen |
|
opdoen , opdoun , [werkwoord]
, 1 opdoen. Verkòllens opdoun. ‘t Wicht het niks opdoan op n Achtentwintegsten = geen vrijer gekregen. Hai het wat opdoan = ongedierte aangehaald.; 2 Hai dee der hoog van op = hij gaf er hoog van op.; 3 de mooiste kant tonen. Spr. (Mooi) opdoun dut (duur) verkopen = een meisje dat zich netjes voordoet krijgt een man naar de eis.; 4 zok opdoun = a) zich netjes kleden; b) zich vertonen. Der dee zok al gaauw n koper op. Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
opdoen , opdoen
, het krijgen van kinderen. Zijn vrouw heeft een kleine opgedaan. Bron: Spek, J. van der (1981), Zoetermeers woordenboek, Zoetermeer. |
|
opdoen , opdoen , werkwoord
, Ook: opendoen (verouderd). | Doen de deur es op. Bron: Pannekeet, J. (1984), Westfries Woordenboek, Wormerveer |
|
opdoen , opdoon
, douch op , haet opgedaon , opdoen; kwaad worden; opdienen. Dae haet zich gout opgedaon: hij is er goed op vooruit gegaan. Hae haet zich ’n krènkde opgedaon: hij heeft zich een ziekte op zijn hals gehaald. Me kan zeen dat ’t vruike dich gout verzörch, doe höbstich a Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
opdoen , opdoen , sterk werkwoord, overgankelijk
, 1. aandoen Het is duuster. Zuw de lamp opdoen? (Bui), z. ook opdrèeien 2. opdoen Zult zie op schooul nog wel wat opdooun? (Eex), Waor heb ie dat ding op edaone? opgescharreld (Dwi), Wij hebt heel wat neis op edaone (Rui), Het is een knap maagien eworden, die kan nog wel ies wat opdoen (Dwij) 3. versieren, optutten, opmaken Wat hef oos wicht zich wèer mooi opdaon. Het mag zo gèern mooi wezen (Bei) 4. omhoog doen Toen as mien zuster 17 was, much ze het haor opdoen (Ruw), Het raam opdoen (Hgv, veroud.), IJ moet je bokspiepen opdooun, aans kriej ze under de rommel (Eex) 5. concurreren (Zuidoost-Drents zandgebied, Zuidwest-Drenthe, Midden-Drenthe) Tegen dat soort volk kun wij niet opdoen (Bor), Wij kunt met het wark best tegen mekaor opdoen gelijk opwerken (Dro) 6. opzetten Wij mut zo eten, ik zal de erpel vast opdoen (Coe) 7. opendoen (Zuidwest-Drenthe, noord, ndva) De deure even wat opdoen, as het te warm wordt (Wsv) *Opdoen dut botter verkopen de presentatie is belangrijk (Geb) Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
opdoen , opdoên , werkwoord
, voorvallen, gebeuren. Edde schwoon ondergoêd aon, vur atter wa d’opdoêt? Veelal vroeger gezegd als je wat verder van huis ging. ww - schoonmaken, opvegen, opdweilen, oppoetsen en “opnemen” als we gaan stoffen. Let wel: afstoffen. zie: opwas. * Frans Verschuren: persoonlijke bevindingen: het doen opvegen of oppoetsen van. Samenstelling van poetsen, vegen, dweilen is “doên”. Bron: Verschuren, Frans (2000), Tètte-leurs Woordeboek. Zèège n'èn Schrijve meej plotjes, Etten-Leur. |
|
opdoen , opdoen
, oplopen. Waor hej die naere ziekte opedaon? Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde. |
|
opdoen , opdoen , werkwoord
, 1. opslaan, naar boven vouwen, schuiven e.d. 2. opdienen, op tafel zetten 3. verwerven, verkrijgen 4. oplopen, ongewild krijgen 5. aansteken, aandoen 6. zich opdirken, zich opmaken 7. opsteken, aan informatie krijgen Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
opdoen , opdoén , werkwoord
, inslaan , een voorraadje aanleggen opdoén (zie 'doén') VB: Ich heb mich de weenterêrpele opgedoën.; kandidaat (zich kandidaat stellen) zich opdoén (zie 'doén') VB: 'r Dèit zich op vuur de gemejnteraod heb ich gehuurd.; opjagen (wild opjagen) opdoén (zie 'doén') VB: D'n hoond hèt 'nnen haos opgedoën.; oplopen (een verkoudheid) e kaw opdoén (zie 'doén') Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
opdoen , ôpgedôn
, opgedaan Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
opdoen , opdoen
, netjes aankleden. Bron: Scholtmeijer, H. (2011), Veluws handwoordenboek, Almere. |
|
opdoen , opdoen , opdoew , werkwoord
, gebeuren (West-Brabant); opdoew; grootbrengen (Helmond en Peelland) Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren |
|
opdoen , opdoon
, zich opdoon, 1. zich kandidaat stellen 2. vandaan halen , Zich opdoon vuuer de gemeindjeraod. Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
opdoen , opdoôn , opdoon , werkwoord
, duit op, deej op, opgedaôn/opgedaon , 1. opzetten (hoed) 2. zich in het bezit stellen van: ervaring/eine vriejer opdoôn – ervaring/een vriend opdoen Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
opdoen , opdoôn , opdoon, zich , werkwoord
, duit zich op, deej zich op, opgedaôn/opgedaon , 1. verontwaardigd op iets reageren; hae deej zich anges op! – hij reageerde heel verontwaardigd! 2. solliciteren 3. zich boven zijn oorspronkelijke status uit werken: hae duit zich op – hij laat duidelijk zien dat hij zich wat meer kan permitteren dan vroeger Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
opdoen , opdoon , werkwoord
, deut op, dieëj/deêj op, opgedaon , krijgen, oplopen Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
opdoen , opdoon , werkwoord
, deut, dieëj/deej zich op, zich opgedaon , zich -, kandideren, voorstellen, zich Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
opdoen , opdoen , sterk werkwoord
, "1. opdienen; Frans Verbunt: het eten op tafel zetten; opdienen; 2. leren kennen; «Enen blauwe maondag hèb ik toen,/ meej en mèdje omgegaon./ Die hak opt huukske van de straot/ meej et daanse opgedaon» (Lechim; ps. v. Michel van de Ven; ongedateerd knipsel 1960-1980; uit: Nòg vrij); 3. Frans Verbunt: ook: iemand de broek opdoen; de verbeelding is niet duidelijk; de betekenis is: iemand zijn vet geven, de waarheid zeggen; Piet van Beers – ‘Kaorte’: Toch hèk ze alle drie de broek opgedaon. Al is den ""hoofdprèès"" toch men neus vurbij gegaon. (Het zeventiende boekje, 2010); 4. jenever tappen; WTT 2012 -Vruger deejen z'm mee 't half of heel motje op, om wè in huis te hebben as ge volk kreegt of as ge 'ns 'nen aanderen smaok in oeë mond wô't hebben, mar naa zen ze van 'n heel kruikske niemer vies. (Kubke Kladder; ps. v. Pierre van Beek; NTC; Uit ‘t klokhuis van Brabant 4; 2-11-1929)" Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |