Woord: zon
|
zon , zun , [zelfstandig naamwoord]
, de zon. Ook Dre. Got. sunna. Angels. sunne. Eng. sun. Fri. sinne. Sagelt. sunne Nd. sünn. Hd. Sonne. ONo/IJsl. Zwe. De. Lat. Spa. Port. sol. Ital. sole. Fra. soleil. Vremde zun, bijzon. Zundag, Zondag. Bron: Boeles, P. (ca. 1875), Idioticon Groninganum. Vergelijkend woordenboek van den Groningschen tongval, uitgegeven door Siemon Reker, 1977, Egbert Forsten & Profiel. |
|
zon , zünne , vrouwelijk
, zon. Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak |
|
zon , zun , zunne
, zon; de klok gait veur’t zun (Ommelanden) = – gaat vóór zonnetijd; da’s de eerste dag dei de zun an de hemel komen let = dat is de eerste dag (bv.) dat het niet regent; mit ’t zun om, bv. bij het rondgeven van de kaart zooveel als: linksaf ronddeelen; tegen ’t zun = van links naar rechts, in een’ kring. (Oud-Drentsch mitter sonnen om = mit der sonnen ommegank); is gijn zun of wiend in, zegt men van huizen die leeg staan, van doozen, laden, kasten, enz. die leeg zijn, veelal om verwaarloozing of armoede te kennen te geven; hij ’s zoo bot ien zun = hij kan daar van alle kanten bespied worden. Spreekwoord: As ’t regent en de zun schient bakken ze pankouken in de hel, ook: As ’t regent en de zun schient gait ’n snieder noa de hemel, Nederlandsch: – dan is’t kermis in de hel. Oostfriesch Wenn de sünne schint un ’t regent, dan bakken de heksen pankôk, of: dan is in de helle hogtîd. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
zon , zon , (zòn) , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk
, In verkl. zontje. Zie de wdbb. || ’Et zontje schijnt lekker. In ’t Somer-Sontje heet, SOETEBOOM, Bloeme-crans 10. – Vgl. veenzon en waterzontje. Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
zon , zunnĕ
, zon. Bron: Ebbinge Wubben, C.H. (1907), ‘Staphorster Woordenlijst’, in: Driemaandelijkse Bladen 6, 61-94 |
|
zon , zunne , vrouwelijk
, zunnechien , zon Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen |
|
zon , zun , zunne , [zelfstandig naamwoord]
, zon. Der is gain nijs onder de zun. 't Gaait mit de zun om = de kring rond, zoals de zon draait. Zun schient nait, schertsend, als iem. de pet op houdt. Hai is nait weerd, dat zun ôi moan hom beschient. As 't regent en de zun schient, bakken heksen pankouken. Klok gaait veur de zun = vóór de ware tijd. Ik heb gain zun ôi= vóór de ware tijd. Ik heb gain zun ôi wind in hoes = ik heb niets meer in huis. Is gain zun ôf wind in = 't is leeg. Hai kin de zun nait in 't wotter schienen zain. As de zun schient in 't Westen, Bin de lôien de besten. Ain in de zun zetten = iemand voor de gek houden. — n Kring om de zun Bringt wotter in de tun. Al zol wie ook ien zun en moan verschienen! sterke bevestiging, uit een oude eedsvorm: ik mag ien zun en moan verschienen. (Hl.) Hai vlukt bie zun en moan laans (Hl.) = heel erg. Der is gain dag zo nat, Oi zun schient aaltied wat. n Koamer doar gain zun ôi moan ien schient = 1°. een kamer op het Noorden; 2°. fig. een ellendige toestand. Zie boerenjongeszun Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
zon , zunne , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk
, zunnken , zunnen , 1 zon, 2 met mos dichtgegroeid gat in het veen Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
zon , zon , zelfstandig naamwoord
, in de zegswijze de zon haalt water, gezegd van een waterig zonnetje, er is dus regen op komst. – De zon in ’n nest, murgen de wind west, als er een kring om de zon komt, gaat de wind draaien naar het westen en komt er regen (en storm). Verkleinvorm zontje. Zegswijze ’t zontje pakt ’m gien meer, hij haalt het voorjaar niet meer, hij wordt niet meer beter. – In ’t zontje valt ’t mooiste moidje teugen, vooral gebezigd om aan te geven dat men niet teveel op (gebrek aan) uiterlijk schoon moet letten. Bron: Pannekeet, J. (1984), Westfries Woordenboek, Wormerveer |
|
zon , zón , mannelijk
, zon. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
zon , zòn , zelfstandig naamwoord
, zon. Zegswijze: Vur niks go de zòn òp. Er moet betaald worden. Als het regent terwijl de zon schijnt zegt men tegen kinderen: ’t Is kèrmes in de hèl. Bron: Naaijkens, J. (1992), Dè’s Biks – Verklarende Dialectwoordenlijst, Hilvarenbeek |
|
zon , zönne
, zon. Bron: Bos-Vlaskamp, G. e.a. (1994), Olster woorden, Olst. |
|
zon , zunne
, zon; * de zunne zal d’r we heuj van maeken: het zal wel goed komen. Bron: Werkgroep Dialekt van het Cultuur Historisch Genootschap Raalte (1995), Nieuw Sallands Woordenboek, Raalte |
|
zon , zun , zunne , 0
, (Zuidoost-Drents zandgebied, Midden-Drenthe, Kop van Drenthe). Ook zunne (Zuidwest-Drenthe, Midden-Drenthe, veengebieden Oost-Drenthe) = zon Zun is vandaog mooi opkommen (And), Vandaege is er minder zunne as gistern (Die), Die boom nemp alle zunne weg (Bro), De zun schient gien honger in het land is weldadig (dc), Die törf mut nog wel een dag zunne op de kop hebben is nog niet helemaal droog (Geb), Is er nog neis onder de zunne? (Schn), De zun zit in het water gezegd bij slecht weer voorspellende zonsondergang (Sle), Upperheui was bezakt; er zat gien zun in had niet teveel zon gehad en was goed te laden (Coe), Den niksnut lop met de zun um hoes toe (Sti), Der zit een vrömde zun bijzon (Row), Howal het nog meer as drie uur bie zunne was drie uur voor zonsondergang (wm), (fig.) Ze kennen de zunne nait in het waoter schienen zain gunnen een ander niets, zijn jaloers op andermans welvaart (Vtm), Hie zet hum daor even lillijk in de zun zet hem voor schut (Sle), Wij zult dat even in de zunne leggen behandelen (Zwig), ook Die hef vandage niet te veul in de zun legd niet veel uitgevoerd (Sle) *As de zunne zit in het westen, bint de luien op ’n besten luiaards beginnen pas laat te werken (Eli); As de zunne in het noorden bloedrood schient, kriege wij wel drei weken slecht weer (Hav); Der is gien zaoterdag in het jaor of de zun schient helder en klaor (Anl); As de zun schient en het regent, bint de heksen an het pankouk bakken. En as de zun schient en het sneit, is vrouw Holle an het bedden oetschudden (Zey); Veur niks gaot de zunne op (Bov), ...en geet oe de katte dood niets is gratis (N) Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
zon , zaon
, zon. Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
zon , zunne
, zon Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen |
|
zon , zon , zelfstandig naamwoord
, spr: As de zon in uis komme. Zonder te groeten of te spreken binnenkomen. Bron: Verschuren, Frans (2000), Tètte-leurs Woordeboek. Zèège n'èn Schrijve meej plotjes, Etten-Leur. |
|
zon , zunne
, zon. Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde. |
|
zon , zunne , zelfstandig naamwoord
, de 1. zon 2. straling, licht, warmte van de zon 3. met de zon vergelijkbaar hemellichaam Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
zon , zon , uitdrukking
, Ring om de zon reegen in de ton, ring om de maon dan zel ’t nog wel gaon Volkswijsheid; Voor niks kompte zon op Ik doe niets voor niets Bron: Werkgroep Dialecten Hoeksche Waard (2006), Hoekschewaards woordenboek, Klaaswaal. |
|
zon , zunne , zelfstandig naamwoord
, zon. Bron: Kraijer, M., H. Mulder, D. Visscher en Ph. Bloemhoff (2009), Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse Taal, Kampen: IJsselacademie |
|
zon , zunnikke
, zonnetje , Fien is ’t zunnikke in huis. Fien is het zonnetje in huis. Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen |
|
zon , sunne , zunne
, zon Bron: Scholtmeijer, H. (2011), Veluws handwoordenboek, Almere. |
|
zon , zón , vrouwelijk
, zónne , zunke , zon , ’t Zunke sjientj lekker. Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
zon , zón , zelfstandig naamwoord
, zónne , zunke , zon Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
zon , zón , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk
, zónne , zunke , zon Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
zon , zón
, zunke , zon Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. + |