Woord: waarheid
|
waarheid , [juistheid, gerechtelijke informatie] , waarheyt
, voor hetgeen men thans zoude noemen regterlijke informatie, komt voor in zekeren brief van Jan van den Houte, gegeven aan die van Etten en de palen van de Hoeve, in ’t jaar 1375, bij mij in handschrift berustende, alsmede in eenen brief van Johan Hertogh van Lotteringen, Brabant en Limborge, des jaars 1331, alwaar gesproken wordt van op iemand waarheid te vertuyge met twee wettige knapen. Waarheid is in deze beteekenis nog overgebleven in stille waarheid. Bron: Hoeufft, J.H. (1838), Aanhangsel op de proeve van Bredaasch Taal-Eigen, bevattende ophelderingen van eenige in onbruik zijnde woorden en spreekwijzen, in oude Bredasche stukken voorkomende, Breda. |
|
waarheid , waarheid , de waarheid
, de bijbel. Bron: Molema, H. (1889), Proeve van een woordenboek der Drentsche volkstaal in de 19e eeuw, handschrift |
|
waarheid , waorheid , vrouwelijk
, waarheid; de waorheid z(i)een, sterven. Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak |
|
waarheid , woarhaid
, (= waarheid), in: dat duur, of: ken ’k in woarhaid nijt zeggen = dat weet ik niet, daaromtrent kan ik u niet inlichten; ook: voor de waarheid er van durf ik niet instaan; ik ken joe mit ’n woord van woarhaid betugen, dat, enz. = ik geef ik u de verzekering, dat, enz.; hij ’s voak wat ongelukkîg in ’t woarhaid zeggen, verzachtende uitdrukking voor: hij liegt vaak. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
waarheid , waorheid
, in ‘een woord van waarheid‘, een plechtige verzekering, bevestiging. Zeg (ʼet) ʼes met ʼen woord van waorheid, of enz. ik zeg ʼet je met ʼn woord van waorheid, ik verzeker het je plechtig, heilig. (Een woord van waarheid, eigenlijk: een eed? een eedsformule? dus: doe er eens een eed op?). Bron: Beets, A. (1927), ‘Utrechtsche Volkswoorden en Volksgezegden’, in: Driemaandelijksche bladen 22, 1, 1-30, 73-84. Groningen |
|
waarheid , waorheid
, waarheid. Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo. |
|
waarheid , waorhäid , [wōrhæĭt] , vrouwelijk
, waarheid Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen |
|
waarheid , woarhaaid , [zelfstandig naamwoord]
, waarheid. Spr. Woarhaaid kin gain haarbaarg vinnen. ‘t Is bie de woarhaaid òf nòg net goud goan = op ‘t kantje af. As ik mien woarhaid zeggen zel, din (Westerkwartier) = als ik zeggen zal, hoe ik er werkelijk over denk. Hai staait in de woarhaaid, hai is tot de woarhaaid komen, = in de verzekerdheid des geloofs. Zo ook: over de woarhaaid proaten = over het geloof. Woarhaaid mout ploats vienen (Hogeland) = de waarheid komt aan ‘t licht. Dat duur ik in woarhaaid nait zeggen = daar ben ik niet zeker van. Schertsend: hai is wat ongelokkeg in ‘t woarhaaid zeggen; ook: hai het genog te doun mit woarhaaid zeggen = hij jokt wel eens. Woarheer? = waar vandaan? Woar komst nou weer heer? Woarhìn? = waarheen? Woar gaaist hin? Hai wait nait van woarhin of woarheer = hij weet niets van de zaak af. || woarhaid Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
waarheid , waorheid , vrouwelijk
, waarheid ’n waorheid as ’n koei Een waarheid als een koe (zekere waarheid). Bron: Kerkhoff, Chris (1970 ev), Dialectwoordenlijst van het Land van Cuijk, Cuijk |
|
waarheid , waoreit , vrouwelijk
, waoreite , waarheid. Klein kénjer en zaate luu zëgge de waoreit: lett.: kleine kinderen en dronken mensen spreken de waarheid. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
waarheid , wòrhitj
, overeenstemming van woorden met feiten. Bron: Crompvoets, H. en J. van Schijndel (1991), Mééls Woordeboe:k. Meijel: Medelo. |
|
waarheid , waorheid , 0
, 1. waarheid Het is de zuvere waorheid, wa’k je vertelle (Bei), Ik zal je wel evenpies de woorheid vertellen zeggen, waar het op staat (And), Zij liegt niet, maar zij koomt mit de waorheid te körte (Hol), Dat is een waorheid as een koe (Sle), De waorheid mag zegd worden (Gro) 2. de bijbel (Zuidwest-Drenthe, zuid, Veenkoloniën, dva) Dit stiet in de waorheid (Eli), Ik las het in de waorheid (Pes), Ik zel de waorhaid der op naoslaogen (Eco) 3. (glasbl., db:NBui), in Gladde waorhaid soort platte fles Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
waarheid , wòrheid , waort
, waarheid. ge moet alt de wòrheid spreken, je moet altijd de waarheid zeggen. Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
waarheid , wööreid , waoreid
, (Kampen) 1. waarheid; 2. zuivere kerkleer. Die dominee verkondigt nog de òlde wööreid. Ook: waoreid (Kampereiland, Kamperveen) Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen |
|
waarheid , waorheid
, waarheid. Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde. |
|
waarheid , wôrhéij
, waarheid , Meej leuges aachter de wôrhéij zien te komme. Met leugens achter de waarheid proberen te komen. Op een slinkse manier achter de waarheid proberen te komen. Bron: Hendriks, W. (2005), Nittersels Wóórdenbuukske. Dialect van de Acht Zaligheden, Almere |
|
waarheid , waorhied , zelfstandig naamwoord
, de 1. het waar zijn, de overeenstemming met zoals het echt, werkelijk is 2. iets dat waar Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
waarheid , waerhaaid , zelfstandig naamwoord
, waerheeje , haaidjie , [Obl] waarheid Ik glôôf nooit dattie de waerhaaid zee Bron: Werkgroep Dialecten Hoeksche Waard (2006), Hoekschewaards woordenboek, Klaaswaal. |
|
waarheid , woerhèid , zelfstandig naamwoord
, waarheid , woerhèid VB: Ich heb 'm 'ns good de woerhèid gezaag want de kop wäor mich doerèin gegaange. Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
waarheid , wôrrent , worhèìjd
, waarheid Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
waarheid , wööreid , zelfstandig naamwoord
, waarheid. Bron: Kraijer, M., H. Mulder, D. Visscher en Ph. Bloemhoff (2009), Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse Taal, Kampen: IJsselacademie |
|
waarheid , word , worrent
, waarheid , De word mag gezeed worre. De waarheid mag gezegd worden. Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen |
|
waarheid , waorend , worrend , zelfstandig naamwoord
, waarheid (Den Bosch en Meierij); worrend; waarheid (Den Bosch en Meierij; Eindhoven en Kempenland; Helmond en Peelland; Land van Cuijk; Tilburg en Midden-Brabant) Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren |
|
waarheid , waorheid , vrouwelijk
, waarheid , Kinjer en zate minse zègke de waorheid. Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
waarheid , wòrred , wòrrend, waorend , zelfstandig naamwoord
, waarheid; Henk van Rijen - 'wòrret, wòrrent, wòrhèt, wòrhèj’; CM wòrrend; Kees en Bart (krantenrubriek in Groot Tilburg, ca. 1935) - waorhei; Ak oe naa de volle “worrent” mot zegge... (Naarus; ps. v. Bernard de Pont; in: Groot Tilburg 1941; CuBra); worrend is 'n gevaorlijk iets! (...); want de worrend maokt iedereen kwaod! (Piet Heerkens; uit: De Kinkenduut, ‘De Worrend’, 1941); Mandos - Brabantse Spreekwoorden - 2003 - wie de wòrrend sprikt, moet et hèùs èùt ('50), resp. ..., moetderèùt. - Men dient de mensen naar de mond te praten; Verh. - WARENT (worrunt) v - waarheid (zie blz. 42); Van Dale - WARENTIG bw + tw Verzw. voor waarachtig. A. Weijnen, Etymologisch dialectwoordenboek (1995) - worrend - waarheid (Meierij); Haor WORRENT - waarheid; Cees Robben – De waorend mot gezeej... (19611020) Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |
|
waarheid , waorheid
, waarheid Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. + |