INT Dialectwoordenboeken

Woord: na

na , na , Het onderscheid tusschen na en naar wordt hier, gelijk vele andere dergelijke woorden, slecht nagekomen. Echter dunkt mij, dat het taaleigen dezer str
Bron: Panken, P.N. (1850) Kempensch taaleigen, Idioticon I, A-Z, Idioticon II, H-Z, red. Johan Biemans, 2010, Bergeijk.

na , nao , na, en: naar, ook Gron. Friesch Limb. Oostfr.
Bron: Molema, H. (1889), Proeve van een woordenboek der Drentsche volkstaal in de 19e eeuw, handschrift

na , nao , bijwoord , näoder, näost, näogest , na, naar.
Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak

na , noa , noar , naar, en: na, ook nog in de vorige eeuw aldus Nederlandsch. Voorts: Drentsch, Friesch, Zuid-Limburgsch na, nao, Oostfriesch na = na, en: naar; Middel-Hoogduitsch nâhe, nâch, nâ, Gothisch nêoh, nêhva = na, nabij. Zie ook: Math. 26:75. Oud-Hollandsch na sinen wisen besceide. – Beide woorden zijn naar vorm en beteekenis één, van de oorspronkelijke beteekenis: zich bewegen in de richting van iets, iets bereiken. – niks noa iemand geven = zich niet aan hem storen, zijne vermaningen in den wind slaan, met zijne bedreigingen den spot drijven; niks noa zeggen geven = ongezeggelijk zijn; elks noa dounde, in ’t Oldampt ook: noa geroaden = naar gelang, naar verhouding, volgens een aangenomen of in den aard der zaak gegronden maatstaf, elk naar zijn vermogen. (Bij Swaagman: nao geraoden = geregeld; ’t luip altemoal nao geraoden of. Vgl. ’t Hoogduitsch es ist gerade so). Oostfriesch na der doont; Kil. gheraed (Germ. Sax. Sicamb.) = effen, gelijk. – noa gedachten = wellicht, waarschijnlijk; noa alle gedachten = hoogstwaarschijnlijk. – ’t gait hōm te noa = hij wordt er ongelukkig door, bv. door eene pleitzaak; ook: hij sterft er aan; ’t het hōm noa stoan = hij heeft in groot gevaar verkeerd, zijn leven heeft op het spel gestaan; hij het heur te noa west = zij moet van hem in de kraam; iemand noalastêrn = hem van iets betichten, hem belasteren; op zóó noa = tot zoover; op zóó noa is hij anbetoald = hij moet nog die som, of: tot dien tijd betalen; op zóó na bin wie liek = die (kleine) som is nog niet vereffend. (In de 17e en 18e eeuw: naerder = nader; bijnaer = bijna.)
Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887)

na , noa , na, als bijvoeglijk naamwoord, in: noae fermilie = naaste bloedverwanten. In ’t Nederlandsch wel als bijwoord: ze zijn na familie, maar dat zelfs in de schrijftaal wordt gesproken van een: na familielid, verdient afkeuring; te noa = te sibbe, voor: zeer na verwant; ’t is te noa = die persoon bestaat mij te na in den bloede, om er (bv.) van te kunnen hooren dat men er kwaad van spreekt. Zie: sibbe; te noa goan, in gevaar komen: dat gait hōm te noa = daarbij verliest hij zijn leven of zijn goed. Ook van levenlooze dingen: dat gait dei pot te noa over zoo’n dik vuur = die pot zal bersten, of ook: wat hij bevat zal aanbranden; te noa komen, in zijne (of: hare) eer aantasten; mōst mie nijt te noa komen = gij moet niets zeggen wat mijne eer raakt. – hij ’s heur te noa west = zij moet van hem bevallen; ook Hoogduitsch.
Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887)

na , noa* , met “noa stoan” vergelijke men het Nederlandsch “ik sta u nader dan hem” (o.a. bij Multatuli) = ik kan mij met uwe gevoelens beter vereenigen dan met de zijne; zie verder te noa *. Wat betreft het gebruik van noa voor “naar” (vergel. bldz. 545) valt op te merken, dat men omgekeerd in de 17e eeuw “naerder” schreef voor “nader” en nog heden “naardemaal” en “nademaal” beide, zoo ook in de 18e eeuw “bijnaar” voor “bijna”; vergel. ook: ander , alsmede geroaden .
Bron: Ganderheyden, A.A. (1897), Groningana – Supplement op H. Molema’s Woordenboek der Groningsche Volkstaal, Groningen (reprint 1985)

na , noa* , 2 in ’t Nederlandsch wel als bijwoord: ze zijn na familie. Dat zelfs in de schrijftaal wordt gesproken van “een na familielid” verdient afkeuring.
Bron: Ganderheyden, A.A. (1897), Groningana – Supplement op H. Molema’s Woordenboek der Groningsche Volkstaal, Groningen (reprint 1985)

na , nao , na.
Bron: Ebbinge Wubben, C.H. (1907), ‘Staphorster Woordenlijst’, in: Driemaandelijkse Bladen 6, 61-94

na , nao , na.
Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo.

na , nao , bijvoeglijk naamwoord , näöder, näöst, ook: neeger, neegst , tegenovergestelde van ‘ver’. Nao in de femilie; naoe vreande; Elk eine is zichzölf de neegste of: de näöste.
Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen

na , nao , voorzetsel , na, naar. Nao mi: na mij; Nao de Stad: naar Almelo. (Onder de Stad verstaat men de stad Almelo).
Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen

na , noa , [voorzetsel] , 1 na. ‘t Is noa elm. Veur en noa. Ain noaroupen. Noa etens, melkens enz., zie onder. Ik neem n lepeltjevol noa.; 2 naar; noar voor een klinker: noar ondern, noar ale gedachten, noar hoes. Doch noa Stad, noa ber, noa schoul, noa kerk; ook aan ‘t slot van een zin: Wat geef wie vrijgezellen der noa? In ‘t Westerkwartier altijd noa ;ook in Slochteren valt de r vaak weg voor een klinker: niks noa ain geven = niets om iemand geven. Jong geft neks noa zeggen = is ongezeggelijk. Noa dounde = naar verhouding. Noa gedachten = misschien, noa ale gedachten = waarschijnlijk. Elks noadounde, Oldambt noa geroaden = ieder naar zijn vermogen. Ik geef niks noa gruin aarten = ik hou er niet van. Noa veuren, noa boven. Hai heurde der roar noa = hij hoorde er vreemd van op.; 3 nabij. Wie stoan n ander noa = wij staan elkaar na, fig. Ain te noa komen. Hai het heur te noa west = zij moet van hem bevallen. ‘t Gaait hom te noa = hij lijdt er onder. ‘t Het hom noa stoan = hij heeft in gevaar verkeerd ‘t Schip ligt noa aan de waal. Op drij gullen noa. Hai komt ter op gain stokken noa. Zien bruier is ter noa aan tou = a) is er haast; b) is gevaarlijk ziek ‘t Schraaiwen ston hom noader as ‘t lagen. Op zo noa, op zoveul noa is e aanbetoald. ‘t Komt ter noa bie = er is weinig verschil. Zai nemt heur ales veuls te noa.; 4 nauw verwant. Noa(e) femilie.; 5 volgens. Noa Jan zien zeggen. || noake; noanemen; noar; te noa
Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen

na , noa , bijwoord , 1 na, 2 dichtbij; na an, op ’t kantje af, kort aan de veren; eenn te na komm, iem. beledigen
Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl.

na , noa , voorzetsel , na. Ze munn oew aaltied t gat na dreang, je bent niet met je gedachten bij wat je gaat doen; na komm, achterna komen
Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl.

na , nei , bijwoord, voorzetsel , 1. Na. | Ik kom wel effies nei ’t eten. 2. Naar. | Ik gaan nei skoôl. 3. Naardien, al naar gelang. | Jij prate nei je verstand hewwe. Je drinke niet nei je geld hewwe. 4. Te oordelen naar, afgaande op. | Nei je net zee, moet ik je beklage. 5. Nabij. Zegswijze d’r nei an toe weze, 1. het bijna bereikt hebben. | Ik hew gien prois wonnen, maar ik was er nei an toe. 2. het hard nodig hebben, er zeer om verlegen zijn. | ’t was goed, dat ie mit geld thuiskwam, want ik was er nei an toe. Vgl. Fries nei = na en naar.
Bron: Pannekeet, J. (1984), Westfries Woordenboek, Wormerveer

na , nao , na; naar. Nao bedach, of: bedunk: naar keuze, of: goedvinden. Kóm mich neit te nao: beledig of dreig me niet. Waat kump ós noe te nao: wat staat ons nu nog te wachten? Gank nao de pap: ga naar vader.
Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam

na , nèi , al naargelang stoot- of sleeptoon: alles; allemaal; dichtbij; bijna. Móste ’t nèi höbbe: moet je alles hebben? Hae is nèi derbie: hij is er dichtbij. ’t Is nèi genóch veur ’ne man of veier: het is ternauwernood genoeg voor vier man.
Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam

na , noa , na.
Bron: Bos-Vlaskamp, G. e.a. (1994), Olster woorden, Olst.

na , noa , erg, na; * ’t was mie mangs net te noa: ’t ging me soms te ver.
Bron: Werkgroep Dialekt van het Cultuur Historisch Genootschap Raalte (1995), Nieuw Sallands Woordenboek, Raalte

na , nao , bijvoeglijk naamwoord, bijwoord , dichtbij Dat is nog wel nao femilie, ...nao in de femilie (Koe), ...der nao an (Bco), ...der nao an toe, mor wij komt er haost nooit (Sle)
Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum

na , nao , bijwoord , 1. dichtbij, nabij Die slag was aordig nao, ...nao an van een donderslag (Exl), Die stiet mij wel aordig nao (Hol), Zij is mij veul te nao hebberig (Hijk), Die jonge kwam dat wicht te nao ging te ver (Bei), Ze moet hum niet te nao kommen, want hie hef lösse handen (Bor), Hij kwam mai lest wel even te nao, toen e zee dat ik dronken west har hij deed mij onrecht (Pei), Dat was mij toch te nao (Eri), ...te nao an te erg, te bar (Flu), Die lig mij nao an het hart (Klv), Al die tegenslagen, dat kun heur wal ies te nao gaon te erg worden (Sle), Dat is mien ere te nao (Nam), Hij hef gien geld meer, zij bint al aordig nao an zitten erg krap (Dwij), Dat giet hum nao an hij is er nauw bij betrokken of: het gaat hem aan het hart (Hgv), As ene nao an vrag [indringend navraagt] meuj zeggen: As ik zo gauw mit antwoorden was as ie mit vraogen, haj het wel weten (Hol) 2. achteraan Wat komp hier nao? (Exl) 3. precies, nauw, serieus Dat moej niet zo nao nimmen, het is mor veur een aander (Sle), Ie moet alles niet zo nao nimmen, zo arg is het niet bedoeld het je niet te zeer antrekken (Hijk), z. ook nauw 4. om Aj nou al wat zegt of niet, hij gef er niks nao (Bro)
Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum

na , nao , voorzetsel , na, volgend in tijd, rangorde etc. Hie kwam nao mij binnen (Dal), En wel was der nao jou an de beurt? (Eev), Nao veer ure is de winkel dichte (Dwi) 2. over Nao een joor mus ik weerkommen (Bco)
Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum

na , nao , naor, nò, noo , voorz., na. nò de middag, ’s nòmiddags.
Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden.

na , nao , naor , bijvoeglijk naamwoord, bijwoord, voorzetsel , 1. (vz, bw) na; 2. (vz) naar. Ook: naor; 3. (bn) nabijzijnde. Nao familie ‘naaste familie’
Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen

na , nor , bijvoeglijk naamwoord , na, naaste familie. ’K zèn norder dan gij. Ik ben meer verwant aan de familie dan jij. bw - erna, Nor ’t eete. Na het eten. bw - bijna, ’T kom nor aon. Het is zomaar net, het komt erop aan, het zal erom houden. De middag is zwoo nor om. De middag is bijna om. bw - na, Kom me nie te nor. Kom me niet te na.
Bron: Verschuren, Frans (2000), Tètte-leurs Woordeboek. Zèège n'èn Schrijve meej plotjes, Etten-Leur.

na , nao , na. De wienter nao niejaor die duurt altied lange. Mien kiender bint mien allemaole èèvm nao. Iej muttn mien niet te nao komm.
Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde.

na , nao , bijvoeglijk naamwoord , nauw verwant met
Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte.

na , nao , voorzetsel , 1. na: achter, later dan, over 2. na: eerste lidIn werkwoorden of zelfst. nw. van het type naodreugen, naowoord
Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte.

na , nao , bijwoord , 1. na: dichtbij, nabij 2. achterna 3. in d’r op nao holen als bezit hebben, er op na houden 4. zie naor, naodat
Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte.

na , nae , nao , bijvoeglijk naamwoord , ver Hoe nae bî je gekomme? Hoe ver ben je gekomen? Ook nao [veroud]
Bron: Werkgroep Dialecten Hoeksche Waard (2006), Hoekschewaards woordenboek, Klaaswaal.

na , nao , voorzetsel, voegwoord , [veroud] 1. (voorz) naar 2. (voegw) na
Bron: Werkgroep Dialecten Hoeksche Waard (2006), Hoekschewaards woordenboek, Klaaswaal.

na , nao , bijwoord , na , nao VB: 't Lik mich nao aon 't hert.
Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt

na , nao , naaste , (naaste familie) nao femiélie VB: Ich gaon ziëker nao de begreffenis, 't ês nao.
Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt

na , nao , voorzetsel , over , (in tijdsbepalingen) nao VB: 't Ês noé vyf nao ziëve.
Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt

na , nô , noo , na
Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk.

na , nao , bijvoeglijk naamwoord, bijwoord, voorzetsel, voegwoord , na. IJ is ter nao an toe ‘hij is op sterven na dood’.
Bron: Kraijer, M., H. Mulder, D. Visscher en Ph. Bloemhoff (2009), Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse Taal, Kampen: IJsselacademie

na , nao , nadat
Bron: Melis, A. van (2011) Bikse Praot. Prinsenbeeks Dialectwoordenboek. Prinsenbeek: Heemkundekring ‘Op de Beek’

na , no , nô , na , No èùw. Na u. Na jou., Óp ’n hôr nô gevild. Op een haar na klaar.
Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen

na , nao , na.
Bron: Scholtmeijer, H. (2011), Veluws handwoordenboek, Almere.

na , nao , 1. na 2. naar , Nao Paose. Op Tjeu nao waas ederein dao. Zoea vuuer en te nao mót ich dao toch aan dinke: af en toe.
Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn

na , nao , 1. na 2. naar
Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel.

na , nao , bijwoord , nabij
Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd.

na , nao , voorzetsel , na, naar
Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd.

na , nao , nò , bijwoord, voorzetsel , na; Nò zis uur koom ik nao. - Na zes uur kom ik na./ nò zisse; Dirk Boutkan: (blz. 41) 'nao/ nò ' als ww-deel; Cees Robben – Nao al ’t zuut der vurrige daogen/ ’t zilte naa op oewen dis..... (19540306); nò; na, achter; Cees Robben: nò den listen afzakker; DANB nò de schòft spanne me et pèèrd vur de nuuw kèèr; Henk van Rijen: nò zisse koom ek nao
Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant

na , nao , naojer – naojs , dierbaar
Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. +

na , nao , na (elkaar)
Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. +

na , nao , toetje
Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. +

<< vorige pagina