Woord: worm
|
worm , wurrem
, Worm. Bron: J.A.V.H. (18e eeuw), Haagsch Nederduitsch woorden-boekje. Den Haag: Johannes Mensert. Uitgegeven in: Kloeke, G.G. (1938), ‘Haagsche Volkstaal uit de Achttiende eeuw’, in: Tijdschrift voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde 57, 15-56. |
|
worm , wurm , [zelfstandig naamwoord]
, mv. s , een worm. Ook Dre. Zwe. vurm. De. orm. Angels. vyrm, vurm (slang, worm), Eng. worm. Fri. wierm. Hd. Wurm. Lat. vermis. Fra. ver. Ital. Port. verme. Daauwwurm, regenworm. Over iets sterk en met bezorgdheid peinzen, of, gelijk in ‘t Ndl., muizenesten in ‘t hoofd hebben, is: wurmen over iets. Zwe. vurma. Hd. Wurmen. Men zegt ook: “Wurms in ‘t heufd hewwe” ; Zwe. 'hafva myror (mieren) i huvudet' en De. 'have fliier (muggen) i hovedet'. In ‘t Scho. 'to have a bee (eene bije) in the head', dat laatste echter meer in de zin van, datgene, wat men hier uitdrukt door: “wat los iin ‘t heufd wezen”. In het Italiaansch: 'avere' of 'risentire i vermi', verliefd zijn. z. Snake. Bron: Boeles, P. (ca. 1875), Idioticon Groninganum. Vergelijkend woordenboek van den Groningschen tongval, uitgegeven door Siemon Reker, 1977, Egbert Forsten & Profiel. |
|
worm , wòrm , mannelijk
, wö̀rme, würms , worm. Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak |
|
worm , wirm , wurm, wörm
, wirm (Ommelanden) = wurm (Oldampt, Westerwolde, Goorecht) = wörm (Stad-Groningsch) = worm, Hoogduitsch Wurm. Meervoud: wirms; wurms; wörms. Zegswijs: hij krigt wirms (enz.) = hij begunt wirms te kriegen = hij begint te vreezen dat die zaak niet goed voor hem zal afloopen de wirms kel moaken = een borrel drinken vóór men iets genuttigd heeft, eigenlijk: de wormen verschrikken. Vgl. pierekul. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
worm , worm , wurm , (wòrm) , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, Vgl. de samenst. poerworm, rietworm, zijdworm. Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
worm , wormt , wurmt , (wòrmt) , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk
, In de bouwkunde. Een der beide op de stijlen van een gebouw rustende horizontale balken, evenwijdig aan de nokbalk waarop de dakspanten van onderen rusten; steunbalk van de dakstoel. Evenzo als naam van de voor hetzelfde doel dienende balken in de kap van een molen. || Binten, stijlen, kapspanten, riggels, wurmten, muurplaten enz. (afbraak van een molen) Advertentie (a° 1885). Op dese stijlen salmen leggen 2 wormten van greenen hout, aen elcke sijde een wormt, soo langh als het huys is, breedt thien duym, dick 7 duym, Hs bestek spinhuis (a° 1664), archief v. Assendelft. Aen yder sijd (van de kap) negen spruyten, lanck na den eysch, met kromme wormten op die spruyten om die sparren op te setten, Hs bestek watermolen (a° 1634), aldaar. – Zo ook elders in N.-Holl. In de middeleeuwen in de vorm worm. || Item om 3 philierstijlen 4 pond, 7 sc(ellinc), 6 d(enaren). Item om 2 langhe eken philierwormen 9 Dorsche gulden, Rek. v. Egmond, f° 31 r° (a°1388). Evenzo in Limburg werm. || Een huis richten, dat is: den timmer rechtzetten, te zeggen: de gebonden (binten) met wermen en vorstbalk, ’t Daghet in den Oosten 7, 76. – Vgl. de samenst. luifwormt. Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
worm , wirm*
, (bldz. 579), vergel. pierekul *; wurm is ook Nederlandsch. Bron: Ganderheyden, A.A. (1897), Groningana – Supplement op H. Molema’s Woordenboek der Groningsche Volkstaal, Groningen (reprint 1985) |
|
worm , worm
, wörm , wörmke , worm. Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo. |
|
worm , worm , mannelijk
, wörme , wörmtien , kever (elke soort) Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen |
|
worm , wurm , wörm; wirm , [zelfstandig naamwoord]
, ook: worm (Stad); wirm (Hogeland) =1 worm. mv. wurms. Op wurms spijen helpt bie ‘t visken.; 2 ingewandsworm. As kinder blaauwe kringen onder ogen hebben, dat is n taiken van wurms. Spr. Der zel die n lelke wurm òfgoan = daar zul je lelijk wegkomen. Wurms kel moaken = een borrel drinken op de nuchtere maag. Fig. Hai krigt wurms = hij begint te vrezen, dat het niet goed afloopt.; 3 arm kind. ‘t Lutje wurm is blaauw van kòlle; 4. mot in de kleren. De mòtoel bringt de wurm in ‘t goud.; 4 mot in de kleren. De mòtoel bringt de wurm in ‘t goud. Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
worm , worm
, rups. Bron: Beets, A. (1954), ‘Leidse woorden en uitdrukkingen’, in: Bicker Caarten, A. (red.), Leids Volksleven, Leiden: Sijthoff |
|
worm , worm , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, wùrme , wùrmken , regenworm; worme, insecten, in ’t algemeen Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
worm , wurm , zelfstandig naamwoord
, Worm. Meervoud wurme, in de zegswijze wurme hewwe, zorgen hebben. – De wurme in de kop kroige, gek of seniel worden. – De wurme beginne te kriewelen, gezegd van iemand die graag iets wil zeggen. Bron: Pannekeet, J. (1984), Westfries Woordenboek, Wormerveer |
|
worm , wórm , mannelijk
, wurm , wurmke , worm; wormschroef of wormwiel. Dat is ’n erm wurmke: dat is een arm kindje. ẹ Wurmke in de kop höbbe: een onhandelbaar, stug en eigenzinnig mens zijn. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
worm , wurm , mannelijk
, wurme , balk, gording. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
worm , wèùrem
, wormachtig en kruipend gedierte (verzamelnaam). Bron: Crompvoets, H. en J. van Schijndel (1991), Mééls Woordeboe:k. Meijel: Medelo. |
|
worm , wörm , worm, wurm , 0
, wörms , Ook worm (Zuidwest-Drenthe, Zuidoost-Drents veengebied), wurm (Zuidoost-Drenthe, Midden-Drenthe) = 1. worm De kippen vangen nog heilwat wörms (Ass), Der zit ja wörms in het vleis (Pdh), In het kammenet zit good de worm in (Die), De koe hef wörms last van wormen (Oos), As een kind zuk in de neus zat te pulen zeden ze: hie kan wal wörms hebben (Sle), Zo, en noe nog eine veur de worms smoesje om nog een extra borrel te nemen (Bov), Mit keersevet muj goed veurzichtig wezen, daj het niet op de kleren kriegt, want dan giet er de worm in (Hav), (fig.) Der zal hum nog wel ies een worm ofgaon hij zal nog wel problemen krijgen (Pes), z. ook pier 2. klein kind (Kop van Drenthe) Tegen een klein kind wordt wel ies zegd: wat bist ja maor een wörmie (Vri) Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
worm , wörm
, worm. Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
worm , wörm
, worm, wurm. D’r giet ’m een wörm òf ‘dat valt hem tegen’ Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen |
|
worm , wörm
, worm, regenworm , Ne wörm is't zéllefde és ne pier, és'ser gin piere in de grond zitte is't kaoje grond. Een worm of 'pier' is hetzelfde, als er die geen in de grond zitten is 't slechte grond. Meervoud wörm. Wörm in 'n schaopevaacht moete'ner ût vur ze geschórre worre. Wormen in een schapenvacht moeten er uit voor ze geschoren worden. Bron: Hendriks, W. (2005), Nittersels Wóórdenbuukske. Dialect van de Acht Zaligheden, Almere |
|
worm , worm , wurm , zelfstandig naamwoord
, de 1. regenworm, ook: vergelijkbaar dier dat in het lichaam van mens of dier kan voorkomen 2. larve van de houtkever en van soortgelijke dieren die hout, fruit en groente zoals wortels aantasten 3. baardschurft Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
worm , wurm , zelfstandig naamwoord
, wurme , wurmpie , worm, wormsteken D’r zit veul wurm in die appels Er zit veel wormsteek in die appels Ook wurmsteek Bron: Werkgroep Dialecten Hoeksche Waard (2006), Hoekschewaards woordenboek, Klaaswaal. |
|
worm , wuerm , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, wörm , wörmke , worm , VB: De edelfingers hebbe dit jaor weer de wuerm ién, sjpiétig. Zw: Érme wuerm wat sjits te greun: geringschattend gezegd door persoon met fors postuur tegen tenger gebouwd iemand. Zw: (troostend, tegen klein kind) Kom mer hié, érme wuerm.) Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
worm , wörrem
, worm Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
worm , wurm
, worm. ook “wörm”. Bron: Luysterburg, J. e.a. (2007), Dialecten in het Zuidkwartier. Hoogerheide, Ossendrecht, Putte, Woensdrecht, Heemkundekring Het Zuidkwartier. |
|
worm , wörm , zelfstandig naamwoord
, 1. worm. Zie ook: piere; 2. klein kind. Bron: Kraijer, M., H. Mulder, D. Visscher en Ph. Bloemhoff (2009), Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse Taal, Kampen: IJsselacademie |
|
worm , wûrreme
, wormen , vieste gij altij meej wûrreme? = vis jij altijd met wormen?- van al die klèène kriebeligge bjisjes, waorvan ge nie kunt zien of z’oew aonkijke of nie, mot ik niks hebbe = van al die kleine kriebelige beestjes, waaraan je niet kunt zien of ze je aankijken of niet, moet ik niets hebben- Bron: Melis, A. van (2011) Bikse Praot. Prinsenbeeks Dialectwoordenboek. Prinsenbeek: Heemkundekring ‘Op de Beek’ |
|
worm , wùrm
, wèùrm , worm Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen |
|
worm , wörm , zelfstandig naamwoord
, worm (Den Bosch en Meierij; Eindhoven en Kempenland); wörm; gording (dwarshout dat twee gebinten verbindt) (Den Bosch en Meierij) Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren |
|
worm , worm , mannelijk
, wörm , wörmke , 1. worm 2. kinderziekte, eczeem Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
worm , wôrm , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, wörm , wörmke , worm; wörm (meervoud) spoelwormen Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
worm , wêrm , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk
, werm , steunbalk (dak) Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
worm , wörm , zelfstandig naamwoord
, worm; De wörm zit erin - (het fruit) is door wormen aangetast; Kernkamp - Bezorging Dialectenquête 1879 - wurm (met 'doffe u', vgl. mulder en putje = potje); al hai nog nôot en pierwörmke/ òn enen haok gedaon. (Lechim; ps. v. Michel van de Ven; ongedateerd knipsel 1960-1980; uit: Onder waoter...); WBD 'wörrem' - worm- of horzelgat in een huid (II 585); Frans Verbunt (1996) - et wasser zôo stil dègge de wörme in de grond kost heure niese; A.P. de Bont - Dialekt van Kempenland - 1958 e.v. - ; wörem, znw.m. 'wurm' 1) worm (vermis); 2) balk langs het dak van een huis, waarop de spanten worden bevestigd. Cornelissen & Vervliet - Idioticon van het Antwerpsch dialect - 1899 - WÖRM znw.m. - worm, fr. ver Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |
|
worm , worm
, wörm , wörmke , worm Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. + |