Woord: oor
|
oor , ter oore komen
, bekend worden wegens aanbrengen. Bron: Panken, P.N. (1850) Kempensch taaleigen, Idioticon I, A-Z, Idioticon II, H-Z, red. Johan Biemans, 2010, Bergeijk. |
|
oor , oor
, in: op ʼt ijn oor liggen goan = een middagslaapje houden; iemand iets op ʼt oor draien, of: – plakken = hem iets opdragen, bv. om eene boodschap te doen of een pakje mee te nemen, met het bijdenkbeeld dat hij dit niet gaarne doet, maar het niet wil of durft weigeren; meervoud ooren, in: ik loat mie gijn ooren annaien (= aannaaien) = ik laat mij niet foppen, men kan mij niets wijsmaken; ook: ik laat niet met mij sollen; Oostfriesch de let sük gin oren anneien, zooveel als: geene ezelsooren, horens, aan de muts naaien, zooals dat op vastenavond het gebruik was. – iemand de ooren van de kop ofvreten = door het vele eten voor iemand een dure kostganger zijn; de ooren dicht an de kop hebben = gierig, althans zeer zuinig zijn. Vgl. drong an. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
oor , oor , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, Zegsw. Het is zo voorbij mijn oren gewaaid, ik heb er zo terloops iets van gehoord, ik heb ook zo iets horen verluiden. Vgl. Ned. Wdb. XI, 29 voorbij de oren vliegen (van geruchten), bij LOOSJES, Bronkh. 5, 273. – Hij is over oor, hij is failliet. Vgl. de synon. uitdrukking hij is over de kop, over de been. – Zie verder koppen en oren! op kop, en vgl. de samenst. deinoor, deinsoor, draaioor, gek-oor, glad-oor, hangoor, hondsoor, mal-oor, platoor, steenoor, zeuroor. Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
oor , ooren*
, (bl. 550), vgl. drong an *. Bron: Ganderheyden, A.A. (1897), Groningana – Supplement op H. Molema’s Woordenboek der Groningsche Volkstaal, Groningen (reprint 1985) |
|
oor , oor
, Als een meisje leert touwtje springen, zingen zij, die draaien: (I)een oor, van tw(i)ee oor, van dr(i)ee oor! Bron: Draaijer, W. (2e druk 1936), Woordenboekje van het Deventersch Dialect, Deventer: Kluwer. |
|
oor , oer
, oere , uurke , oor, Hae schöt der gein oer van, hij reageert niet. Eemes de oere wasse, iemand de waarheid zeggen. De neis mich gein oere aan, je maakt me niets wijs. Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo. |
|
oor , oor , onzijdig
, ooren , öörtien , oor. ook: houten uitsteeksel boven aan de zijkant van ’ne greepe. Het voorkomt afglijden van de klomp bij het spitten. Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen |
|
oor , òòr , ,
, op z’n òòr legge, slapen. In B 1790: De beste ton (bier) op s’n òòr legge, bier uit de beste ton tappen. Bron: Overdiep, G.S. (1949), Woordenboek van de Volkstaal van Katwijk aan Zee, Antwerpen |
|
oor , oortje , [zelfstandig naamwoord]
, Pien in ‘t oortje (Veenkoloniën), pijn in ‘t oor; ook gezegd door en van volwassenen. Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
oor , oor , zelfstandig naamwoord onzijdig
, 1 oor. Hai het oren dicht aan kòp = hij is zuinig. Hai het ter gain oren noa = hij gaat er niet op in. Dat gaait ‘t ain oor in en ‘t aander weer oet. Hai is nog nait dreug achter oren = hij is nog onervaren. Hai het n snee in ‘t oor = hij is dronken. Hai ligt nòg op ‘t ain oor = hij slaapt nog. Hai zit aan oren tou in schullen. Hai is tot over zien oren verlaifd. Ain ‘t vel over oren hoalen. Aan oren tou in ‘t geld zitten = rijk zijn; veel verdienen. Hai het ze achter oren = achter de mouw. Mit staail oren op ain òf komen = met opgestreken zeil. Hai let zok gain oren aannaaien (de ezelsoren die op Vastenavond aan de muts genaaid werden). Kwoajonges vreten ain oren hoast van kop òf = de kinderen eten zoveel, dat er geen bijkomen aan is. Ze moalen hun moeke om oren. Ain wat op ‘t oor draaien = a) iem. laten opdraaien voor....; b) iem. laten zitten met een taak; c) iem. belasten met iets; d) (Westerkwartier) iem. wat wijs maken. Dat bennen gounent, dijenze wel n beetje op ‘t oor draaien kennen = dij ze oren aannaaien kinnen. - ‘t Oor der noa hangen loaten = overhellen tot een voorstel, der wel oren noa hebben. Zien oren zellen hom wel toeten = er wordt druk over hem gepraat. Ik kin mien oren schudden, dat ze klappen; zie klappen. Hai stekt de oren op = hij wordt opmerkzaam.; 2 Oorvormig voorwerp. n Pòt mit twij oren. Spr. Lutje pòtjes hebben ook oren. Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
oor , oor , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, oorn , uerkn , oor. Zett’r de oorn mer ees noa, steek je voelhorens maar eens uit; t um de oorn skudn, het verkwisten Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
oor , orre , meervoud
, oren An ow orre Aan je oren. Bron: Kerkhoff, Chris (1970 ev), Dialectwoordenlijst van het Land van Cuijk, Cuijk |
|
oor , oor , zelfstandig naamwoord
, Ook: bol die geen bloeiende tulp oplevert. Meervoud ore in de zegswijze ’t achter z’n ore hewwe, slimme streken hebben. – Ientje an z’n ore lòlle, iemand aan zijn hoofd zaniken. – Ientje ore annaaie, iemand bedotten, voor schut zetten. Waarschijnlijk letterlijk iemand ezelsoren aannaaien. Bron: Pannekeet, J. (1984), Westfries Woordenboek, Wormerveer |
|
oor , oor , eurke , onzijdig
, oore , öörke , oor. Eemes op ’n oor houe: iemand bedriegen. Dao sjöt er gein oor nao: daar trekt hij zich niets van aan. Hae haet mer ein oor aan eine kanjt en ’t anger mótter noch aagezat kriege: je moet hem alles twee tot driemaal zeggen. Eine Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
oor , oar
, öartien , oor. Bron: Bos-Vlaskamp, G. e.a. (1994), Olster woorden, Olst. |
|
oor , eurtie
, oortje. Bron: Werkgroep Dialekt van het Cultuur Historisch Genootschap Raalte (1995), Nieuw Sallands Woordenboek, Raalte |
|
oor , oor , 0
, oren , 1. oor, lichaamsdeel Een flapoor is ene mit oren as zeilboten (Hol), Jongen hoeven gien oren meer te hebben, want lustern doen ze toch niet (Eri), Za’k joe de kop ies tussen twei oren, ook ...horens (Hgv) zetten dreiging, gezegd tegen kinderen (Nor), Hij pleerde op de kop en oren van het peerd of hals over kop (Flu), Of hej het mit de oren? ben je doof? (Dwi), (fig.) Hie hef de oren aordig dicht an de kop zitten is gierig (And), Hij hef een loes in het oor hij is knorrig (Bco), Hij het een snee, ook ...een knik (Pdh), ...een scheet (Zdw) in het oor is dronken (Erf), Tegenwoordig met de combein is het mor een tik an het oor een klein karwei (Wed), (...) dan wordt mij het oor warm word ik kwaad (Mep), Hie is goed deur het oor sneen niet achterlijk (Oos), Ene de oren umzeumen (Rol), ...wassen flink aanpakken, een uitbrander geven (Scho), Holdt oe ies stille te rateln: ie kunt jo gien oor hiel holden (Ruw), (...) dat hef nogal neten achter de oren voeten in de aarde (Sti), Die wol mij even een flinke drol op het oor doen mij wat wijsmaken (Dwij), Hie kek net of e een loes in het oor hef hij kijkt bedremmeld (Rol), Hij hef dikke oren wil niet luisteren (Zey), Die krig altied vel over de oren is altijd de kwaaie pier (And), Ze vreten joe de oren van de kop of maken je arm (Eco), Ze vraogt je de oren van de kop willen teveel weten (And), Hij hef der gien oren naor (Bco), zo ook Het oor hangt hum er niet naor hij heeft geen zin (Rol), Hij hef een tiek in het oor is stiekum (Bal), Het gung het iene oor in en het aander oor oet (Dal), Wij gaot op ien oor naar bed (Schl), Hij zat tot over de oren in de schulden (Dwi), Je moeten de oren niet laoten hangen moed niet laten zakken (Een), Hij kreeg wat um de oren slaag (Eex), As zij het aover oe hebt, toet oe de oren (Hgv), Zie hebt hum wat op het oor drèeid wat wijsgemaakt (Sle), Hij is doof an het linker oor Oost-Indisch doof (Mep), Hie kreeg goed over de oren kreeg een uitbrander (Sle), Iene wark op het oor drèeien de nek (Sle), Zij bint heur lillijk aachter de oren ewest hebben zich lelijk vergist (Die), zo ook Hie hef zuk lillijk achter de oren krabd (Sle), Hij is nog nich dreuge achter de oren (Bco), Men weet niet of men hem bij de oren of bij den staart heeft (dva), Veurdat poes zien oor tikt hadde, was het klaor in een wip (ec), Ik luut mij maor niet zowat an het oor plakken bedotten (ti), Gien oor ervan vertrekken niet laten merken dat men pijn heeft (N:Zuidwest-Drenthe) 2. op een oor gelijkend voorwerp As het oor van de körf is, kuj hum niet best mèer vastholden (Hijk), An een klink van een deur zit een oor ringvormige handgreep (Sle), Oren an een wipkor, door draaide de bak op as je hum kiepen leuten (And), Het oor van een koppie (Bei), ...melkbus (Bui), Bij heur trouwen kregen ze een pispot mit twei oren veur aj links dan wel rechts binnen grapje van vroeger (Mep) *Kleine zwienen, ...potties (Coe) hebt grote oren kinderen horen alles (Bov); Aj de oren niet lösdoet, moej de portemonee lösdoen (Zdw) Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
oor , óór
, oor. mv. órre. verkl. örke. hedde gij gèn órre?, waarom luister je niet? Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
oor , oor , ore
, oren, orens , oor. D’oren in de nekke lègen ‘kwaad worden’, D’orens vriezen oe van de kòp ‘het vriest hard’, iemand d’orens van de kòp eten ‘heel veel eten’, IJ kreeg ’t achter d’oren ‘hij werd kwaad’, d’oren d’r nao laoten angen ‘iet Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen |
|
oor , lange woore , zelfstandig naamwoord
, zie: aos. Bron: Verschuren, Frans (2000), Tètte-leurs Woordeboek. Zèège n'èn Schrijve meej plotjes, Etten-Leur. |
|
oor , eurtien
, oortje. Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde. |
|
oor , órre
, oren , Zal’lek'kew 's teege’new órre flèère? Zal ik jou eens tegen je oren tikken. Bron: Hendriks, W. (2005), Nittersels Wóórdenbuukske. Dialect van de Acht Zaligheden, Almere |
|
oor , oor , zelfstandig naamwoord
, et 1. oor of daarop lijkend deel van iets 2. breed deel van een zeisblad Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
oor , oor , uitdrukking
, Dat laet ik immen oor rijze Daar reageer ik niet op; Hij laet z’n aaige een oor annaoie Hij laat zich beetnemen; Ze eete de oore van je kop Ze kosten meer dan je kunt opbrengen; ’t Is op een oortie nae gevild Het is bijna klaar Bron: Werkgroep Dialecten Hoeksche Waard (2006), Hoekschewaards woordenboek, Klaaswaal. |
|
oor , oer , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, oere , - , oor , oer Zw: Bis te doüf aon eng oer ?: gezegd tegen iemand die niet wil luisteren Zw: Dè it mich de oere van m'nne kop aof Zw: Zich op 'n oer legke: gaan slapen Zw: M'n oere toéte mich: men is over mij aan 'r roddelen Zw: Pas mer op menneke, dalik zit ich dich d'nne kop tössje d'n twie oere. Zw: 'nne De oere wase: hem geducht de waarheid zeggen.; e loepend oer loopoor e loepend oer Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
oor , un or ônnèìje
, belazeren Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
oor , or , oewer
, oor Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
oor , urkes
, oortjes Bron: Peels-Mollen, J. met werkgroep Weerderheem in Valkenswaard (Ed.) (2007), M’n Moederstaol. Zôô gezeed, zôô geschreeve. Almere/Enschede: Van de Berg. |
|
oor , oor , zelfstandig naamwoord
, oor. Bron: Kraijer, M., H. Mulder, D. Visscher en Ph. Bloemhoff (2009), Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse Taal, Kampen: IJsselacademie |
|
oor , wor
, workes , oor Bron: Melis, A. van (2011) Bikse Praot. Prinsenbeeks Dialectwoordenboek. Prinsenbeek: Heemkundekring ‘Op de Beek’ |
|
oor , èùr
, klungel , Wa bénde toch ’n èùr! Wat ben je toch een klungel! Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen |
|
oor , orre
, urke , oren , Gèij? Gèij bént nog nie dreug âchter oew orre! Jij? Jij bent nog niet droog achter je oren!, Mi rooj ùrkes hurde zèij ’t verhaâl èn. Met rode oortjes hoorde zij het verhaal aan. Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen |
|
oor , toor
, oor. Bron: Scholtmeijer, H. (2011), Veluws handwoordenboek, Almere. |
|
oor , oear , onzijdig
, oeare , uuerke , 1. oor 2. handvat , De oeare laote hange. Det is ’n vot mèt oeare: dat is niks. Ei loupendj oear höbbe: een loopoor hebben. ’t Ein oear in en ’t anger oet. Emes de oeare vanne kop aete. Emes ’t vel uuever de oeare struipe. Det haet gein oeare aan ziene kop: gezegd over een kind dat niet luistert. Hae versjödj gein oear: het laat hem koud. Ich zèt diene kop tösse twieë oeare: dreigement als een kind ondeugend is. Laot dich gein oear aannejje. Mich toete de oeare. Nog naat achter de oeare zeen. Toet uuevere oeare örges in zitte. Ze óm die oeare kriege. Zich sjame toet achter de oeare. Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
oor , oeër , zelfstandig naamwoord
, oeëre , uërke , oor; de oeëre zullen hem waal getoetj höbbe – er is zo over hem gepraat/geroddeld, dat zijn oren ervan getuit moeten hebben; hae versjödjdje gein oeër – hij reageerde totaal niet, hij gaf geen krimp; hae itj zien moder de oeëre vanne kop – hij eet zijn moeder bedelarm Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
oor , oeër , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, oeëre , uuërke , oor Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
oor , ôor , zelfstandig naamwoord
, urke , verkleinwoord; oor; vB kòrtoore = kinderen (in gez. 'Ze zal dere kak wèl óphaawe as . . . '); DANB hij heej lôopoore; Mandos - Brabantse spreekwoorden: de oore te dicht bè de kòp hèbbe staon (vB Tilburgse Taalplastiek 1969) gierig zijn; Van Rijen: 'We zun hum us un ôor ònnaaje' - . . . te pakken nemen; Frans Verbunt: hij kan meej zen ôore den èngel dès heere klèppe; WBD III. 1. 3:263 'oorring', 'oorbelletje’, 'belletje' = oorring; WBD III. 1. 3:264 'oorknopje', 'knop(je)' = oorknop;ook: ‘oorbel(letje)’ Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |
|
oor , urke , zelfstandig naamwoord
, oortje; Kernkamp - Bezorging Dialectenquête 1879 - oor, urke (met doffe u); Dirk Boutkan (1996) - (blz.25) urke; verkleinwoord van van 'oor', met umlaut Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |
|
oor , oeër
, oeëre , uuerke , oor Bron: Arts, Jan (2015), Brónsgreun Bukske, Editie Veldes dialek, Velden. + |