INT Dialectwoordenboeken

Woord: hoos

hoos , hozen , hozen, uitgesproken met den klank der fransche au. In verscheiden provintien worden de kousen hozen genoemd, ook op veluwe. In drenthe zegt men hoozen (met een zeer scherpe oo) en zeer zelden koussen.
Bron: Berg, A. van den en H.J. Folmer (1774-1776), ‘Veluws en Drents uit de 18e eeuw’, uitgegeven door K. Heeroma in: Driemaandelijkse bladen 12 (1960), 65-83, 97-116.

hoos , hoaze , vrouwelijk , kous. Dimin. heusken, m. v. heuskes. Hoazen-veutlinge, [op de] kousevoeten.
Bron: Halbertsma, J.H. (1835), ‘Woordenboekje van het Overijselsch’, in: Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren 1836, Deventer: J. de Lange.

hoos , hoos , kous. Vandaar hozenband. Vroeger was hoos algemeen gebruikelijk. Men zegt het ook wel van eene onverstandige, lompe vrouw.
Bron: Panken, P.N. (1850) Kempensch taaleigen, Idioticon I, A-Z, Idioticon II, H-Z, red. Johan Biemans, 2010, Bergeijk.

hoos , hoozen , hoâzen , kousen.
Bron: Ballot, A. (1870), Eigenaardigheden van het Twentsche dialect, uitgegeven in 1968, Hengelo.

hoos , hoos , [zelfstandig naamwoord] , mv. en , een stumper, sukkel. 2) eene kous. In het middeleeuwsch Lat. hosa, (vid. du Cange Gloss. ad Script. med. et intim. aetat. in voc. Angels. hos Eng. Hd. hose. - Hoosvoutlings, op kouzen loopen, zonder schoenen of pantoffels aan te hebben. Ook in ‘t Fri. hoos en hoasvoetlings. Het gedeelte der kous, waarin de voet komt, is voetling (Hd. Füssling) gelijk dat gedeelte des handschoens, waarin de vinger komt, vingerling heet. Hoosband, kousenband. Hd. Zwi. Hosenbund. Fri. hoasbân.
Bron: Boeles, P. (ca. 1875), Idioticon Groninganum. Vergelijkend woordenboek van den Groningschen tongval, uitgegeven door Siemon Reker, 1977, Egbert Forsten & Profiel.

hoos , haoze , hoze, hooz’ , (meerv. hooz’, haosen, hozen) = kous. Ommel. (Gron.) hoos, Old. WW. hoze, Friesch hoos (meerv. hoäzen), Geld. hous (meerv. houzen), ZLimb. hoas, Oostfr. hase, Noordfr. hase, hose, hoks (mv. hösen) = kous; in Denemarken is: hosen = kousen, een gewest. woord. an d’hooz kriegen = er mee moeten trouwen.
Bron: Molema, H. (1889), Proeve van een woordenboek der Drentsche volkstaal in de 19e eeuw, handschrift

hoos , hóze , haoze , haozen , kous.
Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak

hoos , hooze , vrouwelijk , hoozen , hoos.
Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak

hoos , hoos , schimpwoord voor: sul, zeer eenvoudig, onnoozel mensch.
Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887)

hoos , hozen , hoze , kousen; Ommelanden hoos, Oldampt Westerwolde hoze, Drentsch hoze, hoase, hooz, Friesch hoos, Geldersch houzen, Zuid-Limburg hoas, Oostfriesch hase = kous, Nedersaksisch, Holsteinsch hase, hesse, hüsse, Westfaalsch hose, Noordfriesch háse, hose, hohs (meervoud hösen) = kous; Hoogduitsch Hose, Zuid-Friesch husse, IJslandsch hosa, Cimbrisch hozen = broek. West-Vlaanderen hoze = slobkous; getten = hozen (kousen.) In Denemarken is: hosen (= kousen) een gewestelijke woord; hosen, en: strümpfe uit één stuk was bij de Denen en Oude Duitschers zooveel als: kousen. Fig. ’n hoze (ook: zok), schimpwoord voor iemand die vergeetachtig is, of: die zich alles laat aanleunen of welgevallen. Hij ’s ’n hoos van ’n vent (of: – wicht), hals, bloed, sukkel. Zegswijs: de hoos ofhebben fig. = af zijn, niet meer kunnen werken; men ken mit hozen en schounen over hōm henloopen, zooveel als: hij is zoo goedig dat hij zich alles laat welgevallen, ieder die wil kan misbruik van zijne goedheid maken; hozen op prijm hebben = met kousen aan ’t breien zijn.
veelse hozen = kousen, die in Westfalen vervaardigd zijn; Drentsch feelingsche, velingsche, veelsche hozen. Spreekwoord: Hij het ’n gewijten as’n veelse hoos, ken engen en wieden = zijn geweten is rekbaar als eene Westfaalsche kous, zooveel als: hij is niet eerlijk, niet braaf, hij heeft eene ruime conscientie. Oostfriesch hê hed ’n gewêten as ’n fêlsken hâse, de kan engen un wîden.
Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887)

hoos , hoos , zelfstandig naamwoord, mannelijk , Hoosvat. Zie hozen. || Vroeger most ieder ’en hoos en ’en dichte puts in huis hebben voor geval van brand. De hoos is stukkend (gebroken).
Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971)

hoos , hoos , hoes , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk , 1) Bij de vissers. Overmouwen van oliedoek of leer, die de vissers aantrekken, als zij met hun handen de vis uit het water halen. || Waar benne me hozen? – In de zin van leren laarzen, die de voeten en bijna het gehele onderlijf bedekken is het woord aan de Zaan niet bekend. Deze hozen zijn bij de zeevissers in gebruik. Evenmin kent men het in de elders voorkomende zin van kous. Zie verder Mnl. Wdb. III, 609. 2) Overtrek van meubelen. Daarnaast ook hoes, Fra. housse. Ook elders gebruikelijk. || Doen de hozen over de stoelen. De hoezen kennen er nou wel weer of.
Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971)

hoos , hoos , hoze , zie hozen * en zok * (bl. 582) en vgl. wieden *.
Bron: Ganderheyden, A.A. (1897), Groningana – Supplement op H. Molema’s Woordenboek der Groningsche Volkstaal, Groningen (reprint 1985)

hoos , haozĕ , kous.
Bron: Ebbinge Wubben, C.H. (1907), ‘Staphorster Woordenlijst’, in: Driemaandelijkse Bladen 6, 61-94

hoos , haos , hööske , kous, In de haoze zakke, in het vergeetboek raken.
Bron: Daelen-Meuter, Jos. van (ca. 1937), Venloos waordebook, ongepubliceerd typoscript, Venlo.

hoos , huaaze , [ŭāzә] , vrouwelijk , huaazen , kous
Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen

hoos , hoos , oezie , , 1. windhoos. 2. opening, waardoor de schroefaskoker van de motorlogger naar buiten steekt. 3. laars tot onder de oksels. Geweldige hoeveelheid: D’r was ’n oezie van haering.
Bron: Overdiep, G.S. (1949), Woordenboek van de Volkstaal van Katwijk aan Zee, Antwerpen

hoos , hoze , Kous. Ook bij Kiliaan. Ik meen mij te kunnen herinneren dit woord ook wel door Hollanders te hebben hooren gebruiken, dan uit welken hoek dier Provincie weet ik niet.
Bron: Dumbar, G., H. Scholten en J.A. de Vos van Steenwijk Vollenhove (1952), Het Dumbar Handschrift – Idioticon van het Overijsels in het einde der achttiende eeuw, uitgegeven door H.L. Bezoen, Deventer

hoos , hoos , [zelfstandig naamwoord] , wervelwind. Windhoos, wotterhoos, zaandhoos. || hoze
Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen

hoos , hoze , [zelfstandig naamwoord] , hozebaand = kouseband. || hoos
Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen

hoos , hoos , hoze , [zelfstandig naamwoord] , 1 kous. n Gat in hoos. Fig. Mit hozen en schounen over ain hin lopen. Hai het nòg wat in n òlle hoos = nog wat spaargeld. Hai kòft nije hozen en lapt òllen der mit = hij is zuinig, doch op een geheel verkeerde manier. Hai het hoos oet = hij is op, uitgeput. Peerden, dij bie veujoarsdag veur ‘t eerst ien ‘t laand komen, hemmen ‘s oavens hoos oet (Hogeland) Hai wil mit hozen en schounen aan in hemel komen. - Hai het n gewaiten as n Veelze hoos; ‘t kin ìngen en ‘t kin wieden. (Hoos wordt hoe langer hoe meer door kous vervangen.); 2 een sukkel, ook n zòk en op ‘t Hogeland hoozzòk. ‘t Is zo’n hoos nait as e liekt.
Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen

hoos , hoaze , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk , hoazn , hùesken , kous. t Zakt in de hoaze, er komt niets van
Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl.

hoos , hoos , hooze , (ouderwets), kous
Bron: Steenhuis, F.H. (1978), Stoere en Olderwetse Grunneger Woorden, Wildervank: Dekker & Huisman

hoos , hoôs , oos , zelfstandig naamwoord , 1. Zie hoôsvat, oôsvat. 2. Hevige regenbui, grote hoeveelheid (regen)water.
Bron: Pannekeet, J. (1984), Westfries Woordenboek, Wormerveer

hoos , haos , vrouwelijk , haoze, , häöske , kous. “De aerpel bluie” wordt gezegd, als iemand gaten in zijn kousen of sokken heeft.
Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam

hoos , hoaze , zök. (zie gezoks)
Bron: Kuipers, Cor e.a. (1989), È maes inne taes. Plat Hôrster, Horst.

hoos , hoos , kous, de lange beenbekleding; meervoud hooze.
Bron: Crompvoets, H. en J. van Schijndel (1991), Mééls Woordeboe:k. Meijel: Medelo.

hoos , hoos , 0 , hozen , (Zuidwest-Drenthe, zuid) = zware regenbui De règen komp bij hozen uut de locht (Eli)
Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum

hoos , hoos , hoze, haoze , 0 , hozen , (Zuidoost-Drents zandgebied, Kop van Drenthe, Midden-Drenthe). Ook hoze (Zuid-Drenthe, Midden-Drenthe, Veenkoloniën), haoze (Zuidwest-Drenthe, zuid, Zuidoost-Drents veengebied) = 1. kous Hij har grote gaten in de haozen (Ruw), Trek dien hoze is op, doe hest ze ja onder de vouten zitten (Bco), Hij lop ok altied mit de hozen op de hakken met afgezakte kousen (Bov), Hozen kunt schaopegries, zwart of blauw wezen; in de winter wit met een zwarte der over (Sle), As wai vrouger ’t in de haals harren kreeg, wai ’s nachts de linker hoos om de haals (Pei), Halve hozen sokken (Pdh), De wien was zo zoer, dat de gaten in de hozen er van dichttrökken (Bor), Veur de kneien van lange hozen naaide oons moeke ein knobbel; dat dee zeer as wie over de grond kropen dat was om te verhinderen dat er een gat in de kous kwam (Erf), De moed is hum in de hozen zakt (Klv), Zij had heel wat in de ol hoze in de oude sok (Ros), Het is bedgaonstied dien vrouw trekt al met de hozen (N:Sch), Hij hef zich de hakken oet de hozen lopen (Pdh), Hij lat hum ien de haozen miegen laat zich beetnemen (Ruw), Hij kreeg de hoos op de kop de kous op de kop (Scho), Hij het nog aal is een gat in de hoos er is een steek aan hem los (Row), Elk het wel een maol een gat in de hoze maakt wel een fout (Eco), Hij nèump de hozen ging op de loop (Flu), Die hef kromme hozen an van iem. met kromme benen (Rol), Ai kunnen met hozen en schounen over hum hengaon het is een Joris goedbloed (N:Rod), Het an de hozen kriegen moeten trouwen (N:be:Noord-Drenthe), Wat an de hozen kriegen ter verantwoording krijgen (N:be), zie ook kous 2. broek (Veenkoloniën) Hij is oet de hoze naar het toilet (Ros) *As de koekoek rop meugt de hozen oet (Bco)
Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum

hoos , hoos , kous. mv. hoos of hozen.
Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden.

hoos , [schep voor meel of varkensvoer] , oest , schep voor meel of varkensvoer.
Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden.

hoos , oze , (Gunninks woordenlijst van 1908) kous (weinig gebruikt)
Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen

hoos , haoze , kous. ’t Is helemaole in de haoze ezak, daor is niks van ekomm.
Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde.

hoos , hoze , zelfstandig naamwoord , de; kous; hosien, et 1. kousje 2. sullig vrouwtje, meisje
Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte.

hoos , haos , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk , hoëze , - , kous , (mnl. 'hose': o.a kous.) VB: Ma, kên d'r mich m'n hoëze sjtoppe, de êrappele koëmen oét.
Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt

hoos , hoos , hooze , kous
Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk.

hoos , ôôs , hoesje met touwtjes dat werd gebruikt om het verband aan een verwonde vinger te beschermen.
Bron: Luysterburg, J. e.a. (2007), Dialecten in het Zuidkwartier. Hoogerheide, Ossendrecht, Putte, Woensdrecht, Heemkundekring Het Zuidkwartier.

hoos , hoze , hoos , kous (verouderd); hozebaand, kousenband.
Bron: Scholtmeijer, H. (2011), Veluws handwoordenboek, Almere.

hoos , hoos , eus, hós , zelfstandig naamwoord , kous (Den Bosch en Meierij; Land van Cuijk); eus; grote houten graanschep (Tilburg en Midden-Brabant); hós; kous (Helmond en Peelland)
Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren

hoos , hoeas , vrouwelijk , hoeaze , huueske , kous
Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn

hoos , hoest , zelfstandig naamwoord , hoeste , hoestje , 1. gat voor een schopsteel, rieksteel etc. 2. een van de gaten aan de rand van een paardenkar, waarin verticaal palen werden gestoken om het hooi hoger te kunnen optassen zie ook öpperke, huijberm, huijmiêt
Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel.

hoos , hoeës , zelfstandig naamwoord , hoeëze , huëske , kous; det zitj nog in ein wiej hoeës – dat is nog heel onzeker ook koûs
Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel.

hoos , hoos , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk , hoze , (Buitenijen (kerkdorpen rondom stadskern), Nederweerts, Ospels) kous, lange
Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd.

hoos , hoeëze , (meervoud) (Weerts (stadweerts)) kousen
Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd.

hoos , eus , eusel, hôos , zelfstandig naamwoord , "1. hoos, schepper om te hozen; N. Daamen - handschrift 1916 - ""eus - houten schep om water op te scheppen, om mede te euzen""; zie euze; 2. soort van dakgoot; of d'euzen *) lekken, *) -noot van Sterneberg bij dit woord: de goten... (H.A. Sterneberg s.j., Een Busselke Braobaansch, uit: ‘Troostweeg’, 1932); WBD I,1: De ozie is de onderste rij of rijen pannen of de onderkant van de strobedekking. Het bedoelde deel steekt enigszins over en laat het regenwater afstromen zonder dat de muren nat worden. WBD - overstekend deel van een dak, ozie van het dak; ook 'dröp' genoemd; Cees Robben – D’n eusel dröpt mar... (19611208); hôos; hoos, windhoos"
Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant

<< vorige pagina