Woord: hals
|
hals , hals
, keel (soms ook wel kelle). Bron: Ballot, A. (1870), Eigenaardigheden van het Twentsche dialect, uitgegeven in 1968, Hengelo. |
|
hals , hals, op zijn eigen - , [zelfstandig naamwoord]
, op eigene verantwoordelijkheid. H.vi.44. Bron: Boeles, P. (ca. 1875), Idioticon Groninganum. Vergelijkend woordenboek van den Groningschen tongval, uitgegeven door Siemon Reker, 1977, Egbert Forsten & Profiel. |
|
hals , hals
, voor: keel; pijn in de hals hebben; ook Gron. Oostfr. Bron: Molema, H. (1889), Proeve van een woordenboek der Drentsche volkstaal in de 19e eeuw, handschrift |
|
hals , hals , mannelijk
, keel; den hals tôknîpen, de keel dichtknijpen; hals aover ooren, hals over kop. Bron: Gallée, J.H. (1895). Woordenboek van het Geldersch-Overijselsch Dialect. Deventer: H.P. Ter Braak |
|
hals , hals
, keel; zeerte, of: pien in de hals hebben = pijn in de keel hebben; ook Drentsch, Friesch, Oostfriesch; ’t nijt deur de hals kennen kriegen = ’t niet lusten; de hals oetsnieden = de keel afsnijden; iemand iets op de hals of verbijden, ook: op hals en keel verbijden (Stad-Groningsch) = ten strengste verbieden; Friesch: It is my op hâls en kiel forbean (– op verbeurte van hals en keel). iemand iets an de hals hangen = een geheim toevertrouwen; meestal met nijt voorop, want het veronderstelt dat zoo iemand er mede te koop loopt, en ontleend aan de bellen die men de schapen aan den hals hangt, ’n goud gat in de hals hebben = hard kunnen zingen, schreeuwen, enz.; hij het mie de hals vōl logen = alles wat hij mij vertelde was gelogen; Friesch: Hy het my de hâls fol leagen. zit mie ’n kloet veur de hals = fig. eene stop voor de keel waarvoor ook:’n tolhek in de hals hebben; de hals is mie dreug; de hals zit mie dicht, enz.; hij (of: zij) rōkt, of: stinkt oet de hals = heeft een onzuiveren adem. Zegswijs: men ken hōm mit ’n metworst de hals oetsnieden = hij is een sul, een bloed; ’t met iemand an de hals kriegen = twist met hem krijgen; as ’t nog weer duste krigst ’t mit mie an hals (of: an de hals) = als gij ’t nog weer doet dan zal ik met u afrekenen. Zie ook: middelhoes, kou, en: verkomen. söndagse hals = verkeerde keel. Zie: hals. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
hals , hals , mannelijk
, Dit woord hoort men vaak gebruiken voor keel of nek: ’n Stîven hals. Pîne in den hals (keel). Z(i)ee kon gîn kö̀pken koffî dör den hals krîgen; ’t wòl maor n(i)eet vot. H(i)ee hef ’n gräotjen in den hals. Bron: Draaijer, W. (1896). Woordenboekje van het Deventersch Dialect. ’s-Gravenhage: Martinus Nijhoff |
|
hals , halsje , (halsie) , zelfstandig naamwoord, onzijdig
, Zeker soort van brood, dat in een blikken trommel gebakken wordt, trommelbol (Zaandijk, Koog). || Geef mijn maar ʼen stuk van ʼet halsie, dan magge (moogt) jullie ʼet schootje wel opeten. – Ook: een zeer klein, min kindje. || ʼt Is zo’n halsie. – Vgl. Ned. hals, onnozele stumper (Ned. Wdb. V, 1668 vlg.). – Ook in Friesland is een krintehalske een in blikken vorm gebakken krentenbol (DIJKSTRA, Uit Friesl. Volksleven 1, 417). Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
hals , hals , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, In verkl. halsie; vgl. halsje. – Zie een zegsw. op meid, en vgl. de samenst. voorhals, zwanehals, halshoep, halshout, lange-halsklamp, halsklos. Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
hals , hals*
, zie ook kou * en verkomen *. Bron: Ganderheyden, A.A. (1897), Groningana – Supplement op H. Molema’s Woordenboek der Groningsche Volkstaal, Groningen (reprint 1985) |
|
hals , hals , mannelijk
, Dit woord hoort men vaak gebruiken voor keel of nek: ’n Stîven hals. Pîne in den hals (keel). Z(i)ee kon gîn kö̀pken koffî dö̂r den hals krîgen; ’t wòl maor n(i)eet vot. H(i)ee hef ’n gräotjen in den hals. Bron: Draaijer, W. (2e druk 1936), Woordenboekje van het Deventersch Dialect, Deventer: Kluwer. |
|
hals , hals , ,
, 1. hoek van de fok, die voor naar beneden wijst (vgl. hijs). Om hals gaen, stuk gaan, te niet gaan. 2. onhandig of onfortuinlijk persoon. Bron: Overdiep, G.S. (1949), Woordenboek van de Volkstaal van Katwijk aan Zee, Antwerpen |
|
hals , haals , [zelfstandig naamwoord]
, moar, waterloop, in Hondshaals, Koaterhaals, Koatershaals en Schoaphaals. Misschien naar de vorm van het water. Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hals , over haals , [zelfstandig naamwoord]
, om hals. Spr. Is gain kou bie over haals = ‘t is zo erg niet. Ook om haals. Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hals , haals , [zelfstandig naamwoord]
, 1 hals. Hai woagt ‘t mor op haals òf = zodat de dood er mee gemoeid is. Fig. Ik haar hom ‘t op haals òf verboden = volstrekt. Om haals komen = a) sterven; b) geheel bederven. ‘t Koorn komt om haals mit dij natten. Om haals bringen = vermoorden. Aan haals tou = zeer ver; lett. van iemand die te water raakt. Fig. Ze zitten aan haals tou in ‘t geld, in de schulden. Ze komen der aan haals tou in = zij komen op zware lasten (bij de aanvaarding van een nieuwe zaak). Ain wat aan haals hangen = iem. wat wijs maken. Dat is net zo veul as n slag aan haals = dat kost heel weinig moeite. Hai woagt ‘t weer op haals en keel = op haals òf. Hai zit op haals en keel gevangen. (Westerkwartier) = hij heeft het schromelijk druk. Zai zit te naaien op heur haals en bloud (Stad) = zo hard als zij maar kan.; 2 keel. Ain haals oetsnieden = iem. de keel afsnijden. Fig. Men kin hom mit n metwòrst haals wel oetsnieden = ‘t is een sufferd. - Ik kon ‘t nait deur haals kriegen. Hai het n goud gat in haals = hij kan goed zingen, schreeuwen. Der zit mie n kloet veur haals = ik heb een prop in de keel. ‘t Hangt mie tou haals oet. Haals zit mie dicht = ik kan niet spreken. Ain haals vol laigen = iem. van alles voorliegen. Haals is mie dreug. Oet haals roeken. ‘t Mit ain aan haals kriegen. IJne hoog in de hals kieken (Westerwolde) = hoog tegen iem. opkijken.; 3 de verbinding tussen binhoes en schuur in de boerderij, minder hoog en breed dan beide, met zummerkeuken en kaarnhoes; ook ‘t middelhoes.; 4 de haals van n zaail = touw aan ‘t ondereind, om ‘t zeil vast te zetten.; 5 ‘t vooreind van de molenas. || dwaars bovenìnne; haalsstain Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
hals , dàlle , zelfstandig naamwoord, vrouwelijk
, dàlln , dàllken , achterhoofd Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
hals , haals , zelfstandig naamwoord
, haalze , hàelsken , hals, keelholte. t In n haals hebm, ’t in de keel hebben; eenn n eane in n haals hangn, iem. wat op de mouw spelden; klokn duur n haals, klokken door de keel; eenn aejt um n haals hangn, iem. aldoor tot last zijn; o’j de wea Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
hals , hâls , mannelijk
, stumperd Wá ’nen hâls Wat een stumperd. Bron: Kerkhoff, Chris (1970 ev), Dialectwoordenlijst van het Land van Cuijk, Cuijk |
|
hals , hals , mannelijk
, hels , helske , hals. Hals en nak braeke om dao te kómme: zich haasten om ergens tijdig te zijn. ’nen Hals wie ’ne reigel: een hals als een reiger, een lange hals. Hals euver kop: in allerijl; haastig. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
hals , hals , haals, haols
, halzen , (Zuid-Drenthe, Midden-Drenthe). Ook haals (Noord-Drenthe, in Veenkoloniën ook uitgesproken als haols) = hals, keel Ik heb het in de haals, ik kan haost niet sloeken keelpijn (Eex), Doe het knoopie onder de hals ies dichte (Hol), Dat wicht hej aaid an de hals hangen is er altijd (Bei), Het duurde mar èven, toen haw de veldwachter an de hals bij ons (Zdw), Aj het aordig in de hals hebt, moej der een natte buusdook um doon met een dikke dasse (Hijk), ...een hoze um de hals doun (Bco), Ik kan het haost niet deur de hals kriegen de keel (Ass), Hij greep mij bij de hals (Mep), Hij hef hum de hals of esnene (Bro), ... de koe de hals oetsneden gedood (Sle), Det zal hum nog een keer de hals brèken de das omdoen (Ruw), Zie pakten mekaar um de hals ze omhelsden elkaar (Sle), Het was hum een slag um de hals kleinigheid, stelde voor hem niets voor (Schl), Toen ze heur kiend evunden har, vlèug ze heur um de hals (Ruw), Op hals en keel volholden dat e niet lug stug (Ass), Dat is hum op de hals schoven dat moet hij doen (Gie), Hai stek der mit kop en haals boven uut kop en schouder (Vtm), Dat kan hum de hals kosten (Hijk), Hij had hum haost um hals bracht vermoord (Ros), Hij is maal om haals kommen omgekomen (Row), Ik bin haals over kop vortkommen (Eev), As ik ’s mörgens kop over hals oet bedde stap, heb ik drekt last van misselijkheid (Exl), Hij kwam hals over kop onmiddellijk (Dro), Hie zit er tot an de hals toe in ook fig.: in financieel opzicht (Sle), Ik zit er tot an de haals tou vol van ik heb er genoeg van (Row), Ik hebbe mij mooi wat op de hals ehaald (Hgv), Ik zal die alles an de hals hangen! (Bco), ...in de hals hangen vertellen (ti), Het hangt mij de hals uut de keel uit (Klv), Hie hef een groot gat in de hals hij kan hard schreeuwen (Sle), Hie hef hiel wat an de hals, ...an de hals hangen veel zorgen of problemen (Oos), Der scheut mij een kloet in de hals, ..wat veur de hals ik raakte ontroerd (Sle), Hij lop altied met honger in de haals heeft altijd honger (Eev), Iene de schrik op de hals jaegen (Dwi) 2. op een hals gelijkend voorwerp De hals van een vaze (Eri), ...van een kruke (Wsv), ...van een viool (Klv), ...van een flezze (Erf), Die haver was liggen gaon, wij mussen het almaor tegen de hals mèeien (Bor), ...tegen de hals in meeien (Rol), ...under de hals mèeien tegen de ligging in (Man) 3. onnozele hals Wat een hals van een vent is dat een sufferd (Nije), Wat een domme hals (Rui), ...een grote hals persoon met vele ongunstige eigenschappen (Die), ...een onneuzele hals (Hoh), ...een goeie hals (Hgv) 4. halsgat De haals is te groot worden bijv. bij het breien van een trui (Gas), zie ook bij keel Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
hals , hals
, dè’s unnen èèrmen hals, hij is te beklagen. Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
hals , als
, hals Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen |
|
hals , hals
, 1. sukkel, hals. Wat bin iej toch ’n grote hals! 2. keel. De hals deu mien zeer. Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde. |
|
hals , hélske
, sukkeltje , Wa is dé 'n hélske, kan niks, duu niks én wul niks, daor kun'de dus nie meej vrût. Wat is het een sukkeltje, kan niets, doet niets en wil niets, daar kun je dus niet mee vooruit. Bron: Hendriks, W. (2005), Nittersels Wóórdenbuukske. Dialect van de Acht Zaligheden, Almere |
|
hals , hals , haals , zelfstandig naamwoord
, de; 1. hals 2. sukkel Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
hals , haas , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, hels , helske , hals , VB: Zoûws te d'nnen haas neet 'ns wase, dè ês zoe zjwert wie potloed.; 'nnen érmen haas drommel (een arme drommel) 'nnen érmen haas Zw: Ich been femiélie van d'n érmen haas: ik ben voor het ongeluk geboren.) Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
hals , als , zelfstandig naamwoord
, hals. Uitdr.: Zich iets op de als alen ‘zichzelf last berokkenen’. Zie ook: görgel, kèle, kèlewinkel, strotte. Bron: Kraijer, M., H. Mulder, D. Visscher en Ph. Bloemhoff (2009), Op zien Zwols: Woordenboek van de Zwolse Taal, Kampen: IJsselacademie |
|
hals , hèlske , zelfstandig naamwoord
, sukkeltje (Eindhoven en Kempenland) Bron: Swanenberg, A.P.C. (2011), Brabants-Nederlands: Nederlands-Brabants: Handwoordenboek, Someren |
|
hals , hals , mannelijk
, hels , helske , 1. hals 2. onnozel iemand , Det zeen erm hels! Hals en nak braeke óm örges te kómme. Hals-uuever-kop. Zich get oppen hals hoeale. Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
hals , hâls , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, hels , helske , hals, sukkel Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |