Woord: aard
|
aard , oart
, het regte ras. Hee is in ’t oart, hij is in ’t soort. Bron: Halbertsma, J.H. (1835), ‘Woordenboekje van het Overijselsch’, in: Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren 1836, Deventer: J. de Lange. |
|
aard , aard
, Men zegt hier: ergens zijn aard niet kunnen krijgen, voor hetgene men elders noemt: ergens niet kunnen aarden. Als iemand ergens niet gaarne woont of Bron: Panken, P.N. (1850) Kempensch taaleigen, Idioticon I, A-Z, Idioticon II, H-Z, red. Johan Biemans, 2010, Bergeijk. |
|
aard , aârd , [zelfstandig naamwoord]
, de soort van iets, b.v. vee, tuinzaden. Hd. Art. Nib. art, geslacht. (verg. Dollaard, het Ned. laafaard, dronkaard, gierigaard etc.) Bron: Boeles, P. (ca. 1875), Idioticon Groninganum. Vergelijkend woordenboek van den Groningschen tongval, uitgegeven door Siemon Reker, 1977, Egbert Forsten & Profiel. |
|
aard , oart
, (Westerwolde) = vrij wat, aanzienlijke hoeveelheid; ook = tamelijk; “’t Wör al aort duuster dou ’k er kwam.” – “Veur da’ we sukkeloa dronken, mus’ we eerst nog aort klok mit ’n tikkel zeut hebben oet ’n half-oort.” Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
aard , oard
, voor: soort, vooral met betrekking tot granen en tuinvruchten, wat de hoedanigheid betreft. Men zaait soms een weinig uit om in den oard te komen; dat is om er zaaizaad of pootgoud van te krijgen. Zie ook: bijssien. voor: genoegen, behagen, levensgenot; as kerels gijn oard in (of: ien) hoes hebben loopen ze d’r oet (of: uut); hij oardt (oart) doar nijt = hij het doar gijn oard = hij woont daar niet gaarne, ’t is hem daar niet naar den zin. Wordt ook van dieren en planten gezegd die ergens niet welig groeien of tieren. Bron: Molema, H. (1895), Woordenboek der Groningsche Volkstaal in de 19e eeuw (handschrift met aanvullingen op gedrukte editie uit 1887) |
|
aard , aard , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, Zegsw. Alles na de aard, maar geen stuk op zijn plaats, ironisch van een slordige boel. Bron: Boekenoogen, G.J. (1897), De Zaanse Volkstaal. Deel II: Zaans Idioticon - Aanvullingen. Zaandijk (herdruk 1971) |
|
aard , oard*
, zie bijssien (bldz. 509), ook van voorwerpen. Bron: Ganderheyden, A.A. (1897), Groningana – Supplement op H. Molema’s Woordenboek der Groningsche Volkstaal, Groningen (reprint 1985) |
|
aard , aard , aad
, In de uitdr. schik en aa(r)d. H(i)ee kreeg ’n pak slagen, dat ’t zó s. e. a. had: dat het een lust was om te zien. Bron: Draaijer, W. (2e druk 1936), Woordenboekje van het Deventersch Dialect, Deventer: Kluwer. |
|
aard , aord , mannelijk
, aard. Op dei aord en wiize: op die manier. Vån den aord wiään: de gave van heksen bezitten. Bron: Jonker, L. & H.G. van Grol (z.j., ca 1940), Woordenboek dialect van Vriezenveen |
|
aard , oard , [zelfstandig naamwoord]
, ook: 't oard (Westerkwartier) =1 de aard. ‘t Legt wat ien ‘t oard (Westerkwartier) = ‘t zit in oard, ‘t zit in ‘t ras.; 2 soort, in de uitdrukking in oard komen, gezegd van granen,peulvruchten enz. Ik heb van ‘t mooiste pootgoud mitnomen, om in oard te komen.; 3 genoegen. ‘t Ol haar niks gain oard. As manlu gain oard in hoes hebben, lopen ze der oet in haarbaarg. ‘t Het oard = ‘t gaat uitstekend. Aalmoal om kaggel tozz, zo het ‘t oard. Ze zongen dat ‘t n oard haar = dat het een lust was. Ook om aan te duiden, dat iets heel erg is: Sunt-Nikloas rammelde mit ket, dat joe ‘t n oard haar. Ons doomnee speert op preekstoul, dat ‘t oard het. || oardmot Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
aard , oart
, oat, vrij wat. , (Westerwolde) Bron: K. Ter Laan (1952), Nieuw Groninger woordenboek, 2e druk (herdruk 1989), Groningen |
|
aard , oard , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, 1 karakter, 2 soort. In n oard bliewn, zaad- of pootgoed bewaren voor volgend jaar; op zonnen oard, zo bekeken, in die geest; neet oet n oard eslaang wean, van ’t zelfde slag zijn Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
aard , oart , bijwoord
, enigszins Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
aard , oart , onbepaald voornaamwoord
, een beetje Bron: Schönfeld Wichers, K.D. (1959), Woordenboek van het Rijssens dialect, herdruk 1996, z.pl. |
|
aard , aord , mannelijk
, karakter Héj hét de goeien aord van zien vát. Hij heeft het goede karakter van zijn vader; gewenning Daor hét ie goeien aord gevonde. Daar is hij goed gewend geraakt. Bron: Kerkhoff, Chris (1970 ev), Dialectwoordenlijst van het Land van Cuijk, Cuijk |
|
aard , aord , vrouwelijk
, aardigheid Dè kiend zong, dè ’t ’nen aord haj. Het kind zong, dat het een aardigheid was. Bron: Kerkhoff, Chris (1970 ev), Dialectwoordenlijst van het Land van Cuijk, Cuijk |
|
aard , aart , mannelijk
, aard; zin; wezen. Aart höbbe: ergens behagen in scheppen. Op den aart van: zoals. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
aard , aert , vrouwelijk
, aerde , aertje , konijnenhol en dergelijke. Bron: Schelberg, P.J.G. (1986), Woordenboek van het Sittards dialect, Amsterdam |
|
aard , aord , zelfstandig naamwoord
, aard. Dit typische Kempense woord heeft verschillende betekenissen en gebruiksmogelijkheden. 1. Hij hè d’n aord no gin vrimd. Hij aort no z’ne grutvaojer. Hij heeft een aardje naar z’n vaartje. 2. Hij is goed van aord. Hij heeft een goed karakter. 3. Hij is öt d’n aord geslaon. Hij is een buitenbeentje. 4. Erges d’n aord hèbbe. Zich ergens thuisvoelen. In Gòòl kòs ik d’n aord nie krèège. Mar in Beek, daor hèk goejen aord! Hier en daar ziet men trots op een woning prijken: Goeien aord. Bron: Naaijkens, J. (1992), Dè’s Biks – Verklarende Dialectwoordenlijst, Hilvarenbeek |
|
aard , aord , 0
, aard, karakter Het aord van dat kind kunj toch niet veraandern (Wed), Och jong, dat is hom angeboren, hij hef een aordie van zien vaortie (Vri), Wat geeit ’t daor heer! Het bomst dat ’t een aord hef enorm (Gas), Oonze Klaos slet helendal uut de aord heeft een heel andere aard (Rui) Bron: Kocks, G.H. (1996-1997), Woordenboek van de Drentse Dialecten (WDD), Assen: Van Gorcum |
|
aard , aort
, 1) geaardheid, inborst; 2) ik kan er d’n aort nie krijge, zegt iemand die zich in een nieuwe omgeving niet thuis voelt. Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
aard , aort
, het fijne, de aardigheid van een zaak: hij zonk dè‘t unnen aort hai, hij zong dat het een lust was. Bron: Zegers, A. (1999), Het dialect van het land van Ravenstein, in het bijzonder van Uden en Zeeland, Uden. |
|
aard , öörd , aord
, (Kampen) aard, karakter. Ook: aord (Kampereiland, Kamperveen) Bron: Fien, A., Ph.C.G.M. Bloemhoff-de Bruijn en J. Gunnink (2000), Woordenboek van de Kamper Taal, Kampen |
|
aard , aerd
, aard De aerd van ’n mèènse verandert niet net as ’t weer. Bron: Dialectwârkgroep Heerde/Waopmvelde (2004), Nieje Heerder Woordnboek, Heerde. |
|
aard , aord
, aard , Gôd'de nô 'n nuuw hûis, dan moet'te d’n 'aord' nie vergèète meej te nèmme. Ga je naar een nieuw huis, dan moet je de aard niet vergeten mee te nemen. Ut zén de slééchtste jóng nie, die d'n aord hébbe nôr d'aauw. Het zijn de slechtste kinderen niet, die aarden naar de ouders. De ouders zien de minder goede eigenschappen van hun kinderen vaak niet. Bron: Hendriks, W. (2005), Nittersels Wóórdenbuukske. Dialect van de Acht Zaligheden, Almere |
|
aard , aord , zelfstandig naamwoord
, de 1. aard, wezen, karakter 2. soort mensen 3. gewenste gemoedsgesteldheid 4. in verb. als een aord oorverdovend lawaai Bron: Bloemhoff, H., J. Withaar, A. Bloemhoff en T. Bontekoe (2005), Stellingwarfs-Nederlands Verklarend Handwoordenboek (SNVH), Berkoop/Oldeberkoop: Stichting Stellingwarver Schrieversronte. |
|
aard , aerd , zelfstandig naamwoord
, aerde , aerdrtie , aard, karakter Hij’s nie kwaod van aerd, maor met heur mojje uitkijke Hij is niet kwaad van aard, maar met haar moet je uitkijken; Dien aerd van dinge Dat soort dingen Bron: Werkgroep Dialecten Hoeksche Waard (2006), Hoekschewaards woordenboek, Klaaswaal. |
|
aard , äord , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, - , - , aard , (wezen, natuur) äord VB: Dat keend hèt d'n äord van zié vajjer. Zw: Dat lik ién d'n äord van 't bieske: dat brengt zijn karakter mee. Zw: 1. op dèn äord: ongeveer: Ês 't dy kleur dy d'r zeuk? Jao, op d'n äord, zoe-eng. 2. 't Sjèlde mer d'n äord: het scheelde maar 'n haartje.; lust aardigheid; äord VB: Waandele? Dao heb ich noé 'ns gèinen äord ién.; äord hebben ién get plezier (plezier in iets hebben); äord hebben ién get.; haartje (het scheelde maar een haartje) 't sjèlde mer d'n äord Bron: Jaspars, G. en H. Fiévez (2006-2008), Woordenboek van het Gronsvelds, Gronsveld/Ryckholt |
|
aard , aard
, geaardheid Bron: Bergh, N. van den, e.a. (2007), Um nie te vergeete. Schaijks dialectboekje, Schaijk. |
|
aard , aord
, aard. in de uitdrukking: “nor wie edde gij d’n aord?”, “op wie lijk jij?”. Bron: Luysterburg, J. e.a. (2007), Dialecten in het Zuidkwartier. Hoogerheide, Ossendrecht, Putte, Woensdrecht, Heemkundekring Het Zuidkwartier. |
|
aard , aârd
, aard, karakter , Thuis goewd d’n aârd hébbe. Graag thuis zijn. , Och, dè’s nèw immel d’n aârd van ’t bisje. Och, dat is nu eenmaal het karakter van het beestje. Zo zit hij nu eenmaal in mekaar. Bron: Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen |
|
aard , aard , mannelijk
, 1. innerlijke gesteldheid 2. karakter, stijl , Hae haet dao gojen aard: hij voelt zich daar prettig. . Bron: Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn |
|
aard , aârd , aard
, 1. wezen, karakter; hae is oet de(n) aard geslage – hij is volkomen anders van karakter, hij is een buitenbeentje 2. fut, zin, plezier: ich höb geine(n) aârd – ik ben futloos, ik voel me lusteloos; ich höb dao geine(n) aard aân – ik heb daar geen zin/plezier in; gooien aard höbbe – goed gemutst zijn; oppe(n) aard van – zoals, à la Bron: Janssen, L. (2013), Limburgs Woordenboek Heels-Nederlands, Heel. |
|
aard , aard , zelfstandig naamwoord, mannelijk
, aard, natuur, plezier Bron: Feijen, Jan (2013), Zoeë Kalle Vae - Weertlands woordenboek, Weerd. |
|
aard , aord , zelfstandig naamwoord
, aard; WBD goejen aord - goede afstamming (gezegd v.e. koe), ook 'goeje(n) tuk; 'goejen komaaf'genoemd; R.J. dèttie pròt nòr zenen aord; Cees Robben – ‘k Heb ginne aord meej deeze maantel.. (19680119); Pierre van Beek: ot den aord geslaon zèèn - niet aarden naar zijn vader (Tilburgse Taaklplastiek 178); Daamen, Handschrift Tilburgs (1916): en vèèreke meej nen baord is zèlde van goejen aord; Henk van Rijen: den aord vant bisje - zijn eigen aard; Henk van Rijen: den aord nòr gin vrèmde - aardje naar zijn vaartje; Henk van Rijen: heet ie den aord? - aardt hij?; Henk van Rijen: ot den aord geslaon - vervreemd; op het verkeerde pad; Frans Verbunt: hij heej den aord nor ginne vrèmde; Van Rijen (1998): 'aord hèn - zich thuisvoelen'; Interview dhr. Van den Aker – 1978 – “En asse naa in de kèrk komme preeke èn ze preeken oover de tèèd van vruuger jaore van Adam èn Eva èn hil diejen aord van dinge èn van reize èn hil diejen aord van dinge, stòn ze te preeke in de kèrk èn hier gòdverdomme de pestoor drie weeke geleeje zeetie zèllef dèttie et ok nie gelêûft!” (transcriptie Hans Hessels 2014); A.P. de Bont, Dialect v. Kempenland (1958): zelfstandig naamwoord m. aord, aard... 2) afkomst, geslacht, soort; 3) natuur, inborst, karakter, geaardheid. Z.a .J. Cornelissen & J.B. Vervliet, Idioticon van het Antwerpsch dialect (1899): AARD zelfstandig naamwoord m, Fr. nature; Jan Naaijkens, Dès Biks (1992): AORD - aard z.a .WBD III.4.3:25 den aard hebben (zeldz. in het midden v. Tilburg), daarnaast: wassen, uitstoelen, gedijen, tieren, wild groeien en hard groeien voor het begrip 'groeien, wassen'; III.1.4:274 'de aard krijgen' = aarden; ook 'aard krijgen'; 274 'goede aard krijgen' = aarden Bron: Sterenborg, W. en E. Schilders (2014), Woordenboek van de Tilburgse Taal (WTT), Tilburg: Stichting Cultureel Brabant |