INT Dialectwoordenboeken

Werkgroep Dialekt van het Cultuur Historisch Genootschap Raalte (1995), Nieuw Sallands Woordenboek, Raalte

aalt, aelte, gier, mestvocht; * vroeger werd de aelte met de aeltenscheppe (gierschep) uit de aeltenkelder (gierkelder) of aeltenputte (gierput) in de aeltenbak (een bak om gier te vervoeren) geschept. Dan kon de boer gaan aelten (gier op het land brengen).

aaltbak, aeltenbak, een bak om gier te vervoeren (tegenwoordig: giertank).

aalten, aelten, aelten, eaelt, gier op het land brengen.

aaltkelder, aeltenkelder, gierkelder.

aaltput, aeltenputte, gierput.

aaltschep, aeltenscheppe, gierschep.

aambeeld, ambeld, aambeeld; * ’t ambeld is niet bange veur haemer en tange: die (persoon) is op zijn taak berekend.

aamborstig, amböstig, benauwd.

aan, an-, 1. ie bint mie an: je hebt me ingehaald; 2. ik bin himmoa an: ik ben doodop; 3. aan.

aan elkaar, ammenaere, aan elkaar.

aanaarden, anaeren, aanaarden.

aanbelangen, anbelangen, betreffen; * wat mie anbelangt: wat mij betreft.

aanbesteden, anbestèèn, bestèèn an, an bestèèd, aanbesteden.

aanbieden, anbien, beud an, an eböane, aanbieden.

aanblijven, anbliem, bleef an, an ebleem, aanblijven.

aanbossen, anbossen, bossen an, an ebost, groter worden; * det bost lekker an: dat tikt lekker aan.

aanbraden, anbroan, broan an, an ebroane, aanbraden.

aanbranden, anbraan, braan an, an ebraand, aanbranden.

aanbrengen, anbrengen, brach(t) an, an ebrach, 1. volbrengen; * he’j de reize weer an ebrach? 2. aanbrengen.

aandraaien, andreien, dreien an, an edreid, aandraaien.

aanduiden, anduun, duun an, an eduud, aanduiden.

aangaan, angoan, gung (gunk) an, an egoane, 1. te keer gaan, drukte maken; 2. even langs gaan

aangedaan, an-edoane, ontroerd, aangedaan.

aanhitsen, anhissen, hissen an, an ehist, ophitsen; * ik zal de hond anhissen a’j komt!

aanhogen, anheung, heung an, an eheugd, ophogen, hoger maken.

aanhoren, anheuren, heuren an, an eheurd, aanhoren.

aanhouden, anhoalen, heuld an, an ehoalen, aanhouden.

aankeren, ankeren, keren an, an ekeerd, aanvegen.

aankijken, ankieken, keek an, an ekekken, 1. er tegen op zien; 2. aankijken.

aankomen, ankommen, kwam (kwaamp) an, an ekommen, aankomen.

aankomend, ankom, ankomde, aanstaande, de volgende.

aankondigen, ankundigen, kundigen an, an ekundigd, aankondigen.

aankrijgen, ankrieng, kreeg an, an ekreeng, aankrijgen; * hi hef t’r an ekreeng: hij is afgevallen.

aanlangen, anlangen, langen an, an elangd, aanreiken, aangeven.

aanleggen, anleng, leng an, an eleg, 1. organiseren; wie mut’t dur noar anleng det..; 2. aanleggen.

aanlijken, anlieken, lieken an, an eliekt, gelijk maken, egaliseren.

aanloop, angeloop, anloop, bezoek.

aanmaakblokje, anmaekblökkie, aanmaakblokje.

aanmaakhout, anmaekholt, aanmaakhout, bijv. van versleten klompen.

aanmaken, anmaeken, maeken an, an emaekt (emäk), aanmaken, opschieten; * ie maekt met mie de kachel niet an: ik laat niet over me lopen.

aannaaien, anneien, neien an, an eneid, aannaaien, vastnaaien.

aannemen, annemmen, nam an, an enömmen, aanpakken, aannemen; * plechtig annemmen: Hernieuwing van de Doopbeloften; Belijdenis.

aannemer, annemmer, aannemer (van bouw).

aanpraten, anproaten, preut an, an eproat, aanpraten; * die man wol mie van alles anproaten: die man probeerde me van alles aan te smeren.

aanprijzen, anpriezen, prees an, an eprezen, aanprijzen.

aanpunten, anpunten, punten an, an epunt, 1. ergens een scherpe punt aanmaken; 2. den löt zich veur ’n dubbeltie ’n bonenstok anpunten op de kop: die persoon doet alles voor geld.

aanraden, anroan, reud an, an eroane, aanraden.

aanrecht, anrech, aanrecht (vroeger van zink of graniet).

aanrecommanderen, anrekommanderen, anrekommanderen, anrekommandeerd, aanbevelen.

aanreden, anreien, reien an, an ereid, het voormelken van koeien.

aanrekenen, anrekken, rekken an, an erekkend, aanrekenen.

aanrijding, anrieding, aanrijding.

aanschrijven, anschriem, schreef an, an eschreem, aanschrijven.

aanslaan, ansloan, sleut an, an esloane, 1. op het punt aan te branden (drooggekookt); 2. overdrijven; * zonder an te sloan...: zonder te overdrijven..; 3. aanslaan.

aansluiten, ansluten, sleut an, an eslötten, aansluiten.

aansluiting, ansluting, aansluiting.

aanspraak, ansproak, aanspraak.

aanspreken, ansprekken, sprak (sprekken) an, an esprökken, aanspreken, op (zieken)bezoek gaan.

aanspreker, ansprekker, aanzegger; bij overlijden door naaste buren. Bij welgestelden was er een officiële aanzegger. Ook nog wel gebruikt als benaming voor de begrafenisondernemer.

aanstaan, anstoan, stund an, an estoane, 1. open staan; * de deure stiet an: de deur staat heel iets open, valt niet in de klink; 2. aanstaan.

aansteken, anstekken, stak (stekken) an, an estökken, aansteken.

aansteker, anstekker, 1. vroeger stak de ‘anstekker’ de straatverlichting aan; 2. gasaansteker.

aanstellerij, anstellerieje, aanstellerij.

aanstrijken, anstrieken, strik an, an estrekken, 1. bijschilderen 2. doar kump’e anstrieken: wat heeft hij een verbeelding. 3. aanstrijken.

aanstuiven, anstoem, steuf an, an estöam, met vaart (er) aankomen.

aantuiten, antuun, zoenen.

aanvatten, anvätten, vätten an, an evät, 1. aanpakken; 2. aanvatten.

aanvoelen, anvulen, vulen an, an evuuld, aanvoelen.

aanvraag, anvroage, aanvraag.

aanvragen, anvroang, vreug an, an evroang, aanvragen.

aanwerken, anwerken, werken an, an ewerkt, werken tot het punt waar men uit wil komen.

aanwijsstok, anwiesstok, aanwijsstok

aanwijzen, anwiezen, wees an, an ewezen, aanwijzen.

aanwijzing, anwiezing, aanwijzing.

aanwinnen, anwinnen, wun an, an ewunnen, verbeteren, vooruitgaan; * de koe is oarig an ewunnen: de koe vertoont tekenen van een naderende bevalling.

aanwrijven, anvriem, vreef an, an evreem, aanwrijven.

aanzeggen, anzeng, zèè an, an ezeg, aanzeggen.

aanzoek, anzuuk, aanzoek, verzoek.

aardappel, jappel, eerpels, etjappel, aardappelen; * jappel met blote gat: aardappelen zonder vlees erbij; jappel met jappel: alleen aardappelen; etjappel: consumptieaardappelen

aardappelkuil, jappelkoele, aardappelkuil.

aardappelland, jappellaand, grond waarop de aardappels verbouwd worden.

aardappelloof, jappelloof, aardappelloof.

aardappelschillen, jappelschellen, schellen jappel, jappel escheld, aardappels schillen.

aardappelvakantie, jappelvekaansie, schoolvakantie in de periode dat de aardappelen werden gerooid (herfstvakantie).

aardbei, eerbèzen, aardbeien.

aardig, oarig, aardig.

aardigheid, oarigheid, aardigheid.

aars, eers, neers, aars.

aas, oas, 1. bij de hand persoon; 2. onhebbelijk iemand; 3. aas.

abdij, abdieje, abdij.

absoluut, abbesluut, absoluut.

accordatie, akkedoasie, akkoord.

accorderen, akkederen, akkederen, akkedeerd, passen, aanstaan.

achelen, aggielen, eten.

acht dagen, acht daeng, woensdag oaver acht daeng, woensdag over een week.

achtbaan, achtbaene, achtbaan.

achtendeel, achendeel, botertonnetje van 40 pond.

achteraars, achtereers, 1. achterwaarts, achterste voren; 2. eigenwijs, tegen de draad in; * wat bin ie toch altied achtereers!

achterbalk, achterbalken, achterste gedeelte van de hooizolder.

achterboks, achterbokse, hi hef de achterbokse an: hij is erg bazig.

achterdaal, achterdaele, tekort; * ie schiet t’r bie achterdaele: je komt er bekaaid af.

achterdeur, achterdeure, achterdeur; bij een boerderij wordt hiermee de hoge dubbele deur in de achtergevel bedoeld, de kleine deuren in die gevel worden de staldeuren genoemd.

achterduims, achterdoems, heimelijk, stiekem.

achtereind, achterèènde, achterène, achtereind, achterkant; * zo dom as ’t achterèènde van een varken.

achterheen, achterhen, 1. achteraan; * doar mut wie nog achterhen: daar moeten we nog achteraan; 2. achter weg; * doar is völle troep achterhen ekommen.

achterhek, achterhekke, hek achterop een (hooi)wagen.

achterhoofd, achterheufd, achterhoofd.

achterhout, achterholt, langwerpig stuk hout met 2 touwknuppels eraan; het diende als treksteun voor de 2 paarden die de ploeg moesten trekken.

achterhuis, achterhuus, achterhuis van een boerderij; * better in ’t achterhuus as in ’t veurhuus: gezegd bij ziekte en doodgaan van vee.

achterkant, achterkaante, achterkant.

achterkop, achterkop, hooi aan de achterkant van de wagen waar de wezenboom op kwam te liggen; dit werd gedaan om te voorkomen dat de wezenboom krom zou trekken.

achterna, achternoa, achterna, achteraf, achteraan ; * achternoa bekekken: achteraf bekeken; hi kump aait achternoa: hij komt altijd achteraan.

achternaam, achternaeme, achternaam.

achterneef, achternève, achterneef.

achterom, achterumme, achterom.

achterstevoren, achtersteveurten, tachtersteveurten, achterstevoren.

achtertouw, achtertouw, touw (bevestigd aan de achterkant van de wagen) dat over een vracht hooi of koren werd gespannen.

achteruit, achteruut, achteruit; * ik mut èèm achteruut: ik moet naar de wc; achteruut kieken: terugkijken op het leven.

adem, oam, oasem, adem.

ader, oare, ader.

advocaatje, advoköatie, advokaatje.

afbakenen, ofboaken, boaken of, of eboakend, afbakenen.

afbladderen, ofblädderen, blädderen of, of eblädderd, afbladderen.

afblijven, ofbliem, bleef of, of bleem, afblijven.

afbloten, ofbleuten, bleuten of, of ebleut, de bovenste laag van de grond eraf halen.

afbraak, ofbroake, afbraak.

afbranden, ofbraan, braan of, of ebraand, afbranden.

afbreken, ofbrekken, brekken (brak) of, of ebrökken, afbreken.

afdak, ofdäkkie, afdakje.

afdoen, ofdoen, deud of, of edoane, 1. afladen; 2. afdoen.

afdokteren, ofdokteren, dokteren of, of edokterd,, (vaak) naar de dokter gaan; * hi hef d’r wat of edokterd: hij is vaak naar de dokter geweest.

afdraaien, ofdreien, dreien of, of edreid, afdraaien.

afdragen, ofdraeng, draeng of, of edraeng, afdragen.

afdrogen, ofdreung, dreung of, of edreugd, afdrogen.

affoeteren, offoeteren, foeteren of, of efoeterd, mopperen, foeteren.

affronteren, affronteren, affronteren, affronteerd, kwetsen, beledigen.

afgaan, ofgoan, gung (gunk) of, of egoane, afgaan; * woar ik zwete doar mag moe het vel ofgoan: ik maak me niet druk.

afgang, ofgang, 1. stoelgang; 2. afgang.

afgaren, afgarderen, ofgarderen, garderen af, af egarderd, met de hand oprapen.

afgetrokken, of etrökken, 1. afgetrokken; 2. er slecht uitzien.

afgeven, ofgeem, gaf of, of egeem, afgeven.

afgewassen, ofgewassen, vaak gewassen en daardoor vaal.

afgreppen, ofgruppen, gruppen of, of egrupt, greppels maken voor afwatering.

afgrijpen, ofgriepen, greep of, of egreppen, afpakken, afgrijpen.

afhandig, ofhändig, afhandig; * wie hef oe det ofhändig emäk (emaekt): wie heeft je dat afgepakt?

afhouden, ofhoalen, heuld of, of ehoalen, afhouden.

afkeren, ofkeren, keren of, of ekeerd, 1. vegen: de delle ofkeren; 2. afkeren.

afkijken, ofkieken, keek of, of ekekken, afkijken.

afkleppen, ofkleppen, kleppen of, of eklep, 1. afwerken; 2. hi klept de hele buurte of: hij gaat alle buren langs.

afkloppertje, ofklöppertie, verstoppertje.

afkluiven, ofknoem, knoem of, of eknoefd, afkluiven.

afkoken, ofkokken, kokken of, of ekokt, voorkoken.

afkoker, ofkokkers, aardappelen die snel tot pap koken.

afkrijgen, ofkrieng, kreeg of, of ekreeng, afkrijgen.

aflopen, oflopen, leup of, of elopen, aflopen; * win oe niet op, ie mut ok nog weer oflopen: maak je toch niet zo druk.

aflossen, oflössen, lössen of, of elöst, aflossen.

aflossing, oflössing, aflossing.

afnemen, ofnemmen, nam of, of enömmen, afnemen.

afniefelen, ofniefelen, niefelen of, of eniefeld, op een slinkse manier ermee vandoor gaan.

afpalen, ofpoalen, poalen of, of epoald, afpalen (afzetten met palen).

afpraten, ofproaten, preut of, of eproat, afspreken.

afraden, ofroan, reud of, of eroane, afraden.

afraffelen, afroffelen, roffelen of, of eroffeld, afraffelen.

afrijden, ofrien, ree of, of erene, afrijden.

afrikken, ofrikken, rikken of, of erikt (erikkend), afrasteren.

afroppen, ofroppen, roppen of, of eropt, wild eraf rukken.

afruimen, ofruum, ruum of, of eruumd, afruimen.

afschillen, ofschellen, schellen of, of escheld, afschillen.

afschrijven, ofschriem, schreef of, of eschreem, afschrijven.

afschuiven, ofschoem, scheuf of, of eschöam, afschuiven.

afslaan, ofsloan, sleut of, of esloane, afslaan.

afsluitdop, ofsluutdop, afsluitdop.

afsluiten, ofsluten, sluten of, of eslötten, afsluiten.

afsluiting, ofsluting, afsluiting.

afsnijden, ofsnien, snee of, of esnene, afsnijden.

afspelden, ofspèlen, spèlen of, of espèèld, afspelden.

afspreken, ofsprekken, sprak of, of esprökken, afspreken.

afstaan, ofstoan, stund of, of estoane, afstaan (vroeger werden kinderen wel eens afgestaan aan familieleden zonder kinderen).

afsteken, ofstekken, stak of, of estökke, afsteken.

afsterven, ofsterm, sterm of, of estörm, afsterven.

afstrijden, ofstrien, stree of, of estrene, tegenspreken, er niet mee eens zijn.

afstropen, ofstreupen, streupen of, of estreupt, afstropen.

aftakelen, oftaekelen, taekelen of, of etaekeld, aftakelen.

aftokkeren, oftokkeren, tokkeren of, of etokkerd, aftroggelen.

aftreden, oftrèèn, trèèn of, of etrène, 1. de lengte bepalen door afpassen; 2. aftreden.

aftrekken, oftrekken, trök of, of etrökken, aftrekken.

aftroeven, oftroem, troem of, of etroefd, aftroeven.

aftuigen, oftuung, tuung of, of etuugd, aftuigen.

afvegen, ofvèèng, vèèng of, of evèègd, afvegen.

afvoeren, ofvoeren, voeren of, of evoerd,, het laatste voer geven.

afvoerpijp, ofvoerpiepe, afvoerpijp.

afvragen, ofvroang, vreug of, of evroang, afvragen.

afvreten, ofvretten, vretten (vrat) of, of evretten, afvreten.

afwegen, ofwèèng, weug of, of ewöang, afwegen.

afwinnen, ofwinnen, wun of, of ewunnen, afwinnen, de eerste zijn met een gelukwens; bijv. met nieuwjaar.

afzagen, ofzaeng, zaeng of, of ezaegd, afzagen.

afzakkertje, ofzäkkertie, afzakkertje.

afzeggen, ofzeng, zèè of, of ezeg, afzeggen.

afzuigkap, ofzuugkappe, afzuigkap.

akker, äkkertie, 1. asperientje; 2. kleine akker (ook een veldnaam)

akkermannetje, akkermännegie, kwikstaart.

alledonder, allendonder, allemaal, iedereen; * ze bint allendonder weg egoane en hebt mie met de pröttel loaten zitten.

alleen, allene, alleent, allenig, alleen.

alleens, allies, allees, hetzelfde.

allemaal, ammoa, allemaal.

allerbarstend, alderbässend, heel erg, ontzettend zie: alderjekes.

allerjakkes, alderjekes, zie: alderbassend, heel erg, ontzettend.

allo, allo!, vooruit, schiet op.

als ertoe, as ter toe, heel erg; * ik mut dit nog en det nog; ik bin zo druk as ter toe.

als het, as ’t, als het.

als ik, a’k, als ik.

als je, a’j, als je.

als wij, a’w, als wij.

alstublieft, astoebleef, alstublieft.

altijd, altied, aait, altijd; * ie kiekt mà, dan kö’j altied nog zien wa’j doet: je ziet maar; hi weet zien mond altied wè te vinden: hij eet bijna de hele dag door; aait: *aait wat, nooit niks: je hebt ook altijd wel wat; een zittend gat

ambachtsschool, ambachschoele, Lagere Technische School.

amper aan, amperan, nauwelijks, nog maar net.

anderavonds, ’s andersoamds, de volgende avond.

anderdaags, aansdaengs, op andere dagen.

anderdaags, ’s anderdaengs, de volgende dag.

andermorgens, ’s andersmaens, ’s andersmäns, de volgende morgen.

anders, aans, anders.

andersom, aansumme, andersom.

anderwegen, aanderweggens, anderweggens, ergens anders, op een andere plaats.

anemoon, annemeuntie, anemoontje.

Antonius, teuntie, roepnaam: Teuntie.

apennootje, apenötties, pinda’s, apenootjes.

apotheek, apteek, apotheek.

apotheker, apteker, apotheker.

appeltaart, appeltaerte, appeltaart.

aren garen, oaren gaeren, gaeren oaren, oaren egaerne, aren lezen, aren verzamelen.

arm, ärm, 1. Jan met iene arm: de dorpspomp; 2. arm.

armband, ärmbaand, armband.

armenbuil, ärmbuul, collectezak waarmee vroeger gecollecteerd werd in de kerk.

armoede, ärmoed, 1. verdriet, narigheid; 2. armoede.

armoedzaaier, ärmoedzeier, armoedzaaier.

as, asse, as; *asse is verbraande törf: gedane zaken nemen geen keer.

askruisje, askrusie, askruisje.

asla, asselae, asla.

astrant, astrant, brutaal, vrijpostig.

attraperen, attrapperen, attrapperen, attrappeerd, betrappen.

autosleutel, autoslöttel, autosleutel, contactsleutel.

avond, oamd, oavend, avond.

avond, ’s oamds, ’s oavends, ’s avonds.

avonddienst, oamddienst, avonddienst.

avondgebed, oamdgebed, oamdgebedtie, avondgebed.

avondrood, oamdrood, avondrood.

azen, oazen, oazen, e-oasd, azen.

baan, baene, baentie, baan.

baard, board, baard.

babbelguigjes, babbelegoegies, babbelegoesies, praatjes, opschepperij.

bad, badtie, badje.

badkuip, badkupe, badkuip.

badtas, badtasse, badtas.

badzeep, badzepe, badzeep.

baggermolen, baggermölle, baggermolen.

bak, bäkkie, bakje.

bakhuis, bakhuus, apart gebouwtje bij een boerderij om in te koken en ’s zomers ook om in te wonen.

bakkei, bakkeie, baksteen.

bakker, bäkkertie, 1. soort meikever met grijs schild; 2. bakkertje.

bakkerij, bäkkerieje, bakkerij.

baklicht, bakluchte, 1. olielampje bij een kachel (pottekijker); 2 soort lantaarn.

bakplaat, bakplaete, bakplaat.

bal, balle, bällegie, bal.

baleinen, blienen, baleinen.

balg, balg, pens, buik.

balgzeerte, balgzeerte, buikpijn bij dieren.

balie, baelie, 1. houten ton; 2. een baelie koffie: een overvolle kop koffie.

balk, balken, bälkie, 1. hooizolder; 2. balken; * doar hangt ok niet völle an’ balken: daar is armoe troef.

balkenbrij, balkenbriej, balkenbrij: gerecht bestaande uit lever, boekweitmeel, long, kaantjes en kruiden.

ballietsen, ballietsen, donderjagen.

balpen, balpenne, balpen.

band, bane, bändtie, baendtie, banden.

band en garen, baand en goaren, verzamelnaam voor de koopwaar van de kissieskjel

bandgard, bandgärden, lange rechte takken die gebruikt worden bij het rietdekken.

bangmakerij, bangemakerieje, bangmakerij.

bank, bänkie, bankje.

bankschroef, bankschroeve, bankschroef.

bar, bärre, erg, bar.

barg, börg, gecastreerd mannelijk varken.

barst, bäste, bässen, bässie, kloof, barst, omhulsel van pinda; * dikke bässen: dikke billen; pinda bässen: pinda doppen; bässen in de haande: kloven in de handen.

barstend, bässend, heel erg, ontzettend.

barsterig, bästerig, vol met barsten.

Bathmen, Battem, Bathmen.

bats, bäts, parmantig.

batterij, batterieje, 1. achterwerk; 2. batterij

batterijlicht, batteriej lichie, zaklantaarn.

bed, bedde, berre, beddegie, berregie, bed; * zo’n vlo in berre druk ie niet dood: gezegd van een aantrekkelijk meisje; bi’j uut berre eweid?: wat ben je vroeg vanmorgen.

beddenbont, beddebont, geblokt beddegoed.

beddenkast, beddekaste, bedstee.

beddenplank, beddeplanke, beddeplank; * die is op de raand van de beddeplanke geboren: negen maanden na het huwelijk werd het kind al geboren.

beddentoch, berretog, bedovertrek.

bederven, bederm, bederm (bedörf), bedörm, bederven.

bedgaanstijd, beddegoanstied, berregoanstied, bedtijd, tijd om naar bed te gaan.

bedlampje, bedlaempie, nachtlampje, bedlampje.

bedoen, bedoen, bedeud, bedoane, zich bedoen: zich bevuilen.

bedoening, beduwegie, klein boerderijtje.

bedriegen, bedrieng, bedreug, bedröang, bedriegen.

bedrijten, bedrieten, bedreet, bedretten, 1. bevuilen; 2. zich bedrieten van angst: zeer angstig zijn; 3. bedretten kieken: sip kijken.

bedrijven, bedriem, bedreef, bedreem, 1. bedrijven; 2. onder die bedriem: ondertussen.

bedstee, beddestèè, bedstee.

beduiden, beduun, beduun, beduud, beduiden.

been, bien, biene, bientie, been (zn.); * hi hef meestal het pad tusse de biene: hij is vaak weg; van de biene, det rust: even uitrusten; ik wul oe niet in de biene jaeng: blijf rustig zitten.

beerput, beerputte, beerput.

beest, biesie, bieste, koe.

beestenvet, biestevet, rundvet.

beestenvlees, biestevleis, rundvlees.

beestje, besie, beestje, diertje.

beetje, bettie, beetje; * niks veur niks en weinig veur een bettie: voor niets gaat de zon op.

bef, bäffie, zwart wollen of lakens front, door de mannen gedragen over het boezeroen, vrouwen droegen het voorin de jurk en daarop kwam dan het boordje (van kant of zijde) om de hals.

begaan, begoan, begung, begoane, begaan.

begapen, begapen, begaepen, aankunnen, kunnen verwerken, bolwerken; * hi kan’t niet meer begapen: hij is failliet..

begraafplaats, begraefplaetse, begraafplaats

begrafenis, begraefenisse, begräffenisse, begrafenis.

begraven, begraem, begraem, befraem/begraefd, begraven.

begrijpen, begriepen, begreep, begreppen, begrijpen.

begroeien, begrujen, begrujen, begruujd, begroeien.

begroten, begroten, begroten, begroot, 1. bekoren, spijt hebben; 2. een begroting maken.

behalve, behalm, behalve.

behoorlijk, beheurlijk, behoorlijk.

behouden, behoalen, beheuld, behoalen, behouden.

beijzeld, begiezeld, bedekt met ijzel.

bekijken, bekieken, bekeek, bekekken, bekijken.

bekken, bekken, bekken, ebekt, snauwen, te keer gaan.

bekken, bekken, bekken (zn).

beknoeien, beknooien, beknooien, beknooid, 1. iets handig oplossen; 2. op een duistere manier de zaak afhandelen.

bekwaam, bekwoam, 1. handelbaar (van materiaal); 2. nuchter (vrij van alcohol); 3. bekwaam.

bel, belle, lelijk kledingstuk.

bel, belle, bel.

belegen, belèèng, belegen.

beleren, beleren, beleren, beleerd, africhten van paarden.

beleven, belèèm, belèèm, beleefd, beleven.

beloeren, beloeren, beloeren, beloerd, gluren.

beloven, beloam, beloam, beloafd, beloven.

bels, belzen, 1. soort pruimen; 2. paarderas.

belt, beltie, benaming voor een hoog gelegen stuk land (veldnaam).

bemoeien, bemujen, bemujen, bemuujd, bemoeien.

benamen, benaemen, benaemen, benaemd, een kind naar een der (groot)ouders noemen.

benieuwd, beniejd, benieuwd.

benieuwen, beniejen, beniejen, beniejd, benieuwen.

benoemen, benumen, benumen, benuumd, benoemen.

benoeming, benuming, benoeming.

bentpol, bunnepollen, buntepollen, hard, lang gras; ook gebruikt voor het afdekken van bijenkorven.

beraden, beroan, beroan, beroane, beraden.

berappen, berappen, berappen, berapt, klaarspelen.

berenboer, beerboer, houder van mannelijke varkens; vroeger ging men met zijn varken naar de beerboer.

berenmuts, beermusse, berenmuts.

bergboom, bergbeumpie, ronde houten paal nodig bij het hevelen van de bergkap; het bergbeumpie werd gestoken in de bergketting.

bergijzer, bergiezer, het ijzer waarop de draagbalken van de bergkap steunden (zie berglaanden).

bergkap, bergkappe, bergkap, dak op een hooiberg.

bergketting, bergketting, bergketten, ketting met een groot oog (zie bergbeumpie).

bergland, berglaanden, berglanden, draagbalken van de bergkap.

bergroede, bergroe, grote, hoge houten of betonnen paal waartussen de bergkap hangt; door de gaten in de bergroe werd van buitenaf het bergiezer gestoken.

bergspijl, bergspiele, ijzeren bouten waarmee de bergkap op hoogte werd gehouden.

bergstoel, bergstoel, een stuk ijzer waarop de bergwoage aan de binnenkant rustte.

bergwaag, bergwoage, houten balk die geplaatst werd op de bergstoel.

berig, berig, gereed zijn om bevrucht te worden, gezegd van varken; dit was te zien aan de rode grove vagina.

berkenhout, berkenholt, 1. berken; 2. hout van een berk.

berkentak, berkentakke, berkentakkie, berketak, ook gebruikt voor het afvegen van een rieten dak; berkentakkie berketakje, gebruikt om bezems van te maken (zie ook: riezebessem).

beroerte, beruurte, bereurte, beroerte.

berongen, berongen, de baas blijven, hanteren.

Bert, bäts, roepnaam: Bäts.

bertel, bärtels, regels (smalle balkjes).

bes, bèze, bes.

bescheid, bescheid, 1. antwoord, bericht; 2. uitleg; * doar hoef ik oe gin bescheid van te doen.

beschrijdens, bestriens, schrijlings op paard of fiets zitten.

beschrijven, beschriem, beschreef, beschreem, beschrijven; beschrif: beschrijft; * det beschrif wat!: dat is lang niet niks.

beschuit, beschute, beschuit.

beschuittrommel, beschutentrommel, beschuittrommel.

beslagslopen, beslagsleupen, houten emmer met één lange duig die tevens oor of handvat was.

besproeien, besprujen, besprujen, bespruujd, besproeien.

bessenbos, bèzebos, bessestruik.

bessenstruik, bèzestroeke, bessestruik.

bestaan, bestoan, 1. aard; hi is goed van bestoan: hij is goed van aard; 2. bestaan.

beste haard, besteneerd, de mooiste kamer in het woonhuis van de boerderij; deze kamer werd alleen gebruikt bij visites.

bestekamer, beste kaemer, toilet.

bestelkaart, bestelkaerte, bestelkaart.

bestemoer, besmoor, grootmoeder.

bestevaar, besvaer, grootvader.

bestrijden, bestrien, bestreed, bestrene, bestrijden.

beter, better, beter; * better een kregelkop dan een doedeldop: beter temperamentvol dan saai; ie könt better op ’n zak met vlooien passen dan op’n jonge deerne: met jonge meisjes heb je soms heel wat te stellen.

beteren, betteren, betteren, ebetterd, verbeteren, beter worden (bij ziekte).

betijen, betien, betiejen, betijen, zijn gang gaan.

betonmolen, betonmölle, betonmolen.

betreden, betrèèn, betrad, betrène, betreden.

betuin, betuun, schaars.

beugeltas, beugeltässie, ouderwets damestasje met aan de bovenkant een zilveren beugel .

beugelwagen, beugelwaeng, wagen waar het kleed niet op was gedaan.

beulen, böllen, böllen, eböld, huilen, schreeuwen.

beuler, bölle, huilebalk.

beun, bunne, 1. vloer waar de koeien opstaan; 2. schap in de kast.

beunen, bunen, bunen, ebuund, ravotten.

beunhaas, beunhaeze, beunhaas.

beuren, beuren, beuren, ebeurd, 1. tillen, dragen; 2. geld ontvangen.

bewegen, bewèèng, beweug, bewöang, bewegen.

bezaaid, bezeid, bezaaid.

bezem, bessem, bezem.

bezemrijs, bessemrieze, berketwijgjes waarvan bezems worden gemaakt.

bezemsteel, bessemstelle, bezemsteel.

bezijden, beziedens, naast.

bezoek, bezuuk, bezoek.

bezoeken, bezuken, bezöch, bezöch, bezoeken.

biddertje, biddertie, kleine valk.

bieden, bien, beud, eböane, bieden

bierpul, bierpulle, bierpul, groot bierglas.

biet, bieten, bieten (zn).

biezen, bissen, bizzen, bissen, ebist, 1. koeien die met de staart omhoog door het weiland rennen; 2. iemand opjagen; * schei toch uut te bissen: rustig maar aan.

big, bigge, big.

biggenwagen, biggenwaeng, kar die men vroeger gebruikte om varkens te vervoeren.

bij, bie, bij; * doar hè’k niks bie: daar heb ik geen problemen mee; dat doe ik gewoon.

bij, bieje, biejgie, bij; * de witte biejen vliegt: het sneeuwt.

bij name, benaem, benaemp, vooral, voornamelijk.

bij toeren, bie toeren, soms, zo nu en dan.

bijbaan, biebaentie, bijbaantje.

bijblijven, biebliem, bleef bie, bie ebleem, bijblijven.

bijdrage, biedraege, biedraeng, bijdrage.

bijdragen, biedraeng, draeng bie, bie edraeng, bijdragen (ww).

bijgeloof, biegeleuf, bijgeloof.

bijgelovig, biegeleuvig, bijgelovig.

bijhouden, biehoalen, heuld bie, bie ehoalen, bijhouden.

bijkans, biekaans, bijna.

bijkook, biekok, groente.

bijl, biele, bijl.

bijlangs, bielangs, langs, aan; * ik goa d’r wè èèm bielangs: ik ga er wel even naar toe.

bijles, bielesse, bijles.

bijlichten, bieluchten, luchten bie, bie elucht, met een lamp bijschijnen.

bijna, bienoa, bijna.

bijnaam, bienaeme, bijnaam.

bijplank, bieplanken, planken die een opstaande rand op een kar vormen.

bijrol, bierolle, bijrol.

bijschrijven, bieschriem, schreef bie, bie eschreem, bijschrijven.

bijslaap, biesloap, slaapkamergenoot.

bijslapen, biesloapen, sleup bie, bie esloapen, bijslapen, slaap inhalen.

bijsmaak, biesmaek, bijsmaak.

bijster, biester, 1.biester weer: slecht weer; 2.in de biester/op’n biester: in de war.

bijten, bieten, beet, ebetten, bijten.

bijtijd, bietied, in de bietied: in de vrije tijd.

bijtijds, bietieds, bijtijds.

bijtip, bietip, stoffer en blik.

bijzaak, biezaeke, bijzaak.

bijzondag, biezundag, zondag op een door-de-weekse dag (uitgezonderd Eerste Kerstdag).

bil, bille, bulle, bullegie, bil; blankste billen, kieken wie de blankste billen hef: kijken wie de beste prestatie levert.

billenwagen, billenwaeng, benenwagen.

binden, binden, bund, ebun, binden.

binnenbaan, binnenbaene, binnenbaan.

binnenbeer, binnenbeer, mannetjesvarken met maar één bal.

binnendoor, binnendeur, binnendoor.

binnenmuur, binnenmure, binnenmuur.

binnenzool, binnenzolle, binnenzool.

blaar, bloare, bleurtie, blaar.

blaas, bloaze, blaas.

blaaspijp, bloaspiepie, blaaspijpje.

blaastrappen, bloaze-trappen, volksspelletje met de blaas van een varken.

blad, blaeren, bladen (zn.).

bladeren, blaeren, blaeren, eblaed(erd), bladeren.

bladharken, bladhärken, 1. hi heft ’r iene hen bladhärken: hij is niet helemaal goed wijs; 2. bladharken.

blauwe bloem, blauwe bloemen, korenbloemen.

blazen, bloazen, bleus, ebloazen, blazen; * ie mut niet in een zak met veren bloazen: je kunt je er beter niet mee bemoeien.

bleek, bleke, grasveld waar de was gebleekt werd.

bleekveld, bleekveld, noa bleekveld goan: niet op vakantie gaan, thuis blijven.

bleken, bleken, bleken, ebleekt, het wasgoed laten bleken.

blekken, blekken, de blekken: de mazelen.

blekken, blekken, blekken, eblekt, 1. blaffen; 2. hoesten.

bleut, bleute, omslag van een boek.

blijdschap, biejschop, blijdschap.

blijven, bliem, bleef, ebleem, blijven.

blijvertje, blievertie, een langdurige relatie; * ook, als er weinig overlevingskansen zijn bij de geboorte van mens of dier wordt gezegd: det is gin blievertie.

blikgroente, blikgruunte, blikgroente.

bliksem, blaksem, bliksem (uitroep).

blind, blinden, blinden.

blinde, blinden, steekvliegen.

bloedader, bloedoare, ader.

bloedbuil, bloedbuultie, linnen builtje waarin de bloedkoeke werd gedaan.

bloeden, bloen, bloen, ebloene (ebloed), bloeden.

bloedheet, bloedhiete, bloedheet.

bloedkoek, bloedkoeke, gerecht; mengsel van bloed, roggemeel en spek.

bloedneus, bloedneuze, bloedneus.

bloei, bluuj, bloei.

bloeien, blujen, blujen, ebluujd, bloeien.

bloeimaand, bluujmoand, bloeimaand, mei.

bloem, bluumpie, bloemetje, bloempje.

blok, blukkie, blokje.

bluisterig, bluisterig, 1. opgezet (gezicht); 2. winderig.

board, board, board (vb. hardboard).

bod, bod, 1. boodschap, bericht; 2. ieder bod: iedere keer; 3. bod.

bodem, boam, bodem.

boekhouden, boekhoalen, boekhouden.

boekhouding, boekhoaling, boekhouding.

boel, boele, 1. boel, een hele boele: een heleboel; 2. de boele ofschriem: de rente betalen; het werk afmaken; 3. spullen; * gin geld, mà de boele veur mekaere: niet rijk zijn, maar goed rond kunnen komen.

boer, boer, boer; * as ’n boer niet zwemmen kan, dan ligt ’t an ’t water: de schuld buiten jezelf zoeken.

boerderij, boerderieje, boerderij.

boerendeerne, boerendeerne, boerendochter.

boerenkerel, boerenkjel, man van boerenafkomst.

boerenmoes, boerenmoes, boerenkool.

boerin, boerinne, boerin.

boerknecht, boerknecht, voornaamste of eerste knecht als de boer overleden is.

boezem, boezen, schoorsteenmantel.

boezeroen, boezeroen, boeren werkhemd.

bok, bok, bok; * loat oe niet bie de bok doen: laat je niet beetnemen.

bokken, bokken, onwillig zijn, kuren vertonen.

bokkenkar, bokkenkoare, karretje waarvoor een bok gespannen werd.

bokking, bukkem, 1. bokking; 2. steek onder water.

boks, bokse, broek.

boksbaksen, boksebakse, kinderspel gespeeld door jongens, hierbij moest je bij iemand anders op de rug springen.

bol, bolle, bol, bollen, böllegie, bol; bloembollen; d’r een bol ofzaeng: de bloemetjes buiten zetten.

boleindje, bolèèntie, klein stukje bijv. van worst.

bolletje, böllegie, stukje (sigaar of hout).

bolstaart, bolstät, dier met een gecoupeerde staart.

bom, bomme, bummegie, bom.

bon, bonne, bunnegie, bon.

bonenhof, bonenhof, gedeelte van de moestuin.

bonk, bonke, 1. groot fors persoon; 2. groot stuk; 3. heel veel.

bonken, bonksen, bonksen, ebonkst, bonken, botsen.

bontmuts, bontmusse, bontmuts.

boodschap, bosschop, boodschap.

boodschappentas, bosschoppentasse, boodschappentas.

boog, boage, böagie, boog.

boom, beumpie, boompje.

boon, bone, beuntie, boon; * ieder beuntie zingt zien deuntie: het eten van bonen veroorzaakt winden.

boord, board, boord.

boorzalf, boorzalve, boorzalf (zalf om te ontsmetten).

boot, beutie, bootje.

bord, bördtie, bordje.

bordenkast, bördenkaste, kast voor het dagelijkse serviesgoed.

borg, börg, 1. waarborg; 2. borg.

borrel, boddel, borrel.

borst, böste, borst.

borstel, bössel, 1. kwajongen; 2. borstel.

borstelen, bösselen, bösselen, ebösseld, 1. veel werk verzetten; 2. borstelen.

borstkast, böstkaste, borstkast.

bosbes, bosbèze, bosbes.

bosje, bussie, bosje.

bosmijt, bosmiete, houtmijt.

bot, bot, onvriendelijk, cru.

boter, botter, boter; * alle botter hoef nie op iene boterham: het hoeft niet op, al is het lekker; de botter is groot: de melk is voldoende gekarnd..

boterbloem, botterbloeme, boterbloem.

boterfabriek, botterfebriek, zuivelfabriek.

boterham, bootram, boterham.

botermarkt, bottermärkt, folkloristische markt in Raalte, tijdens de zomermaanden .

botersteek, botterstikke, mes om mooie figuren op de boter te maken.

boterton, bottertonne, 1. karnton; 2. botervat.

botervloot, bottervleutie, botervlootje.

bots, bots, 1. eensklaps; 2. bots.

bottenkast, bottenkaste, ribbenkast.

bottenwerk, bottenwerk, zwaar werk

bout, bolte, böltie, bout.

bouteren, bolteren, bolteren, ebolterd, 1. stoeien; 2. struikelen, vallen.

bouterkont, bolterkonte, iemand die vaak valt.

bouterpijp, bolterpiepe, iemand die veel stoeit.

bouw, bouw, 1. oogstwerkzaamheden; 2. bouw.

bouwen, bouwen, bouwen, ebouwd, 1. ploegen; 2. bouwen.

bouwmeestertje, bouwmeistertie, kwikstaart.

bouwplaat, bouwplaete, bouwplaat.

bouwput, bouwputte, bouwput.

bouwschoen, bouwschoene, schoenen gedragen tijdens het ploegen.

boven, boam, boven.

bovenaan, boam-an, bovenaan.

bovenaf, boam-of, bovenaf.

bovenbeen, boambien, bovenbeen.

bovenbroek, boambroek, bovenbroek.

bovendeur, boamdeure, bovendeur.

boveneind, boam-ène, boam-èènde, boveneind.

bovengebit, boamgebit, bovengebit.

bovenkamer, boamkaemer, bovenkamer, hoofd.

bovenkant, boamkaante, bovenkant.

bovenlip, boamlippe, bovenlip.

bovenmeester, boammeister, bovenmeester; directeur van school.

bovenuit, boam-uut, bovenuit.

box, bokse, box, looprek.

braadpan, broadpanne, braadpan.

braam, brummels, bramen.

braden, broan, broan, ebroane, braden; * hi wil niet rechbroan: hij past niet goed op, hij leeft niet goed.

bradertjes, bröaderties, kleine, in de schil gesmoorde aardappeltjes.

branden, braan, braan, ebraand, branden; * d’r op braan: heftig tekeer gaan.

brander, braanderd, 1. ongeduldig persoon; 2. jachtig persoon

branderig, braanderig, 1. erg ongeduldig; 2. branderig

brandewijn, braandewien, brandewijn.

brandhout, braandholt, brandhout.

brandijzer, braandiezer, vuurvreter.

brandkast, braandkaste, brandkast.

brandnetel, braandnettels, braandnekkels, brandnetels.

brandseltjes, bröanselties, bakkorstjes.

brandtrap, braandtrappe, brandtrap.

breekhals, brekhals, brekebeen.

breekopper, breköpperties, kleine hooi oppertjes die nog niet droog zijn.

breipen, breipenne, breipen.

breischool, breischoele, breiles, vroeger gegeven na schooltijd (voor meisjes vanaf 12 jaar).

breken, brekken, brak, ebrokken, 1. eigentijdse uitdrukking voor tekeer gaan, zich uitleven; 2. breken.

briefkaart, breefkaerte, briefkaerte, briefkaart.

brievenbus, breembusse, briembusse, brievenbus.

brik, brikke, rijtuig.

bril, brille, bril.

brink, brinkie, benaming van een laag gelegen stuk land.

broed, bröd, een broedsel eieren.

broeden, bruun, bruun, ebruud, broeden

broeds, bröds, broeds.

broeibak, bruujbak, broeibak.

broeien, brujen, brujen, ebruujd, broeien.

broeierig, bruerig, broeierig.

broeikas, bruukas, broeikas.

broek, broek, brukie, broek; * uut de broek goan: naar het toilet gaan; uut de broek naar de wc moeten.

broekspijp, broekspiepe, broekspijp; * hi hef beide biene in iene broekspiepe: hij kan niet opschieten.

broer, breur, breurtie, broer.

brok, brökkies, brokjes.

brom, bromme, standje, berisping.

brommen, brommen, brommen, ebromd, mopperen.

brommer, brommerd, 1. bromvlieg; 2. iemand die moppert; 3. iemand met een bromstem; 4. bromfiets.

brommig, brommig, slecht gehumeurd.

bromtol, bromtolle, bromtol.

broodbuil, broodbuul, zakje van stof met brood erin, dit werd vaak om de hals gedragen en meegenomen naar school of werk.

broodeten, broodetten, etten brood, brood egetten, de broodmaaltijd gebruiken.

broodje, breudties, broodjes.

broodkruimel, broodkrummels, broodkruimels; * de broodkrummels stekt oe: je bent overmoedig.

broodwagen, broodwaeng, bakkerswagen van vroeger.

broots, bröt, 1. achterklap van een ladderwagen; 2. houten schot over de mestgoot.

brouwen, briejen, briejen, ebriejd, brouwen (bepaalde uitspraak van de r).

brug, brugge, bruggen, brug.

brugge, bruggen, boterham.

brugklas, brugklasse, brugklas.

bruiloft, brulfte, brullufte, bruiloft.

bruin, broen, bruin.

bruinachtig, broenachtig, bruinachtig van kleur.

bruine, broene, 1. de broene: het bruine paard; 2. broene kippen: Barnevelders of Rooie Islanders; 3. de broene kan’t niet trekken: het is te duur.

bruine berend, broene berend, kruizemunt (plant).

bruis, broes, schuim.

bruisen, broezen, broezen, ebroesd, schuimen, bruisen.

bui, buje, buujgie, bui; meertse bujen maartse buien.

buigen, buung, beug, ebuugd (eböang), buigen.

buik, boek, buik; * zich in de boek bieten: zichzelf benadelen; * schrief ’t ma op oe boek, dan kö’j het met oe hemp weer uutvèèng: daar kun je naar fluiten.

buikpijn, boekpiene, buikpijn.

buikslaan, boekslaeng, hijgend op en neer gaan van de buik.

buikzeerte, boekzeerte, buikpijn; * de boer had boekzeerte en’t peerd balgsmärte: ziek vee geeft de boer zorgen.

buil, buultie, builtje.

buis, buis, kort jasje; * het meeste geld wördt met ’t buis an verdiend: handwerk wordt slecht betaald.

buiten, buten, buiten; * hi leg zien eier buten het nöst: hij gaat vreemd; as ’t buten biestert, is ’t binnen best: bij slecht weer is het behaaglijk binnen te zijn.

buiten dat, butendet, 1. bovendien; 2. daarnaast.

buitenbaan, butenbaene, buitenbaan.

buitendeur, butendeure, buitendeur.

buitenkant, butenkaante, buitenkant.

buitenlamp, butenlaampe, buitenlamp.

buitenland, butenlaand, buitenland.

buitenstaander, butenstoander, buitenstaander.

bul, böllies, een baldadige jongen.

bul, bolle, bollen, bullegie, stier; bullegie kleine stier; * hi hef een mooi spullegie, een koe en een bullegie: hij heeft het goed voor elkaar; bollen stieren (zn.).

bulhouder, bollenholder, eigenaar van een stier.

bulkalf, bolkalf, 1. stierkalf; 2. onbenullig persoon.

bulken, bölken, bölken, ebölkt, 1. schreeuwen (van dieren); 2. opboeren.

bullen, bollen, bollen, ebold, tochtig zijn van een koe.

bullig, bollig, tochtig, gereed om bevrucht te worden (bij een koe).

bult, bult, 1 een hoop (zand); 2. een heleboel (knikkers); 3. bult.

bunder, bunder, hectare.

bunzing, bulsink, bunzing.

burgemeester, börgemeister, burgemeester.

bus, busse, bussie, 1. veefonds (i.v.m ziekte dieren); 2. bus; * die vrouwe is net de Sallandse busse: d’r zit altied volk in: die vrouw is steeds in verwachting.

buurjongen, buurjongs, buurjongens.

buurpraatje, buurpröatie, buurpraatje.

buurtschap, boerschop, buurtschap.

buurvrouwlui, buurvrolle, buurvrouw.

cadeau, kedeugie, cadeautje.

camionwagen, carpionwaeng, wagen met vier wielen die getrokken werd door een paard; de wagen had een laadbak en opstaande randen, voorop was een zitruimte en een laadruimte.

carbidlantaarn, karbiedlanteern, carbidlantaarn.

cent per el, cent ’t elle, 1. lage waardering, van weinig waarde; * den is zo slech as goed van ’n cent ’t elle; 2. cent per el.

centenkraam, centenkroam, kraam waar je voor heel weinig geld (een paar cent) iets kon kopen.

chocolade, sukelae, chocola.

chocolademelk, sukelaemelk, chocolademelk.

cichorei, sucherei, cichorei.

cirkelzaag, cirkelzaege, cirkelzaag.

cognac, kojäkkie, cognacje.

col, kolle, col.

collectebus, collectebusse, collectebus.

collecteschaal, collecteschale, collecteschaal.

commanderen, kommederen, kommederen, ekommedeerd, commanderen, bevelen.

commies, kommies, volkoren brood.

commies, kommies, kommies.

compliment, complimenten, 1. eisen; wat een complimenten! 2. groeten; 3. woorden van lof.

corset, kusjet, corset.

couvert, kuvätte, (oude benaming voor) envelop.

daags, daegse, 1. daagse; 2. ’t daegse goed: werkkleding.

daags, daengs, 1. overdag; 2. voor elke dag.

daal, daele, omlaag, naar beneden.

daaldersplaats, daaldersplaetse, een beste plaats.

daar, dä, hier (uitroep).

daaraantoe, doarantoe, daaraantoe.

daarbij, doarbie, daarbij.

daardoor, doardeur, daardoor.

daarginder, doargunder, daarginds.

daarmee, doarmet, daarmee.

daarna, doarnoa, daarna.

daarnaast, doarnoast, doarnöast, daarnaast.

daarom, doarumme, daarom.

daarover, doaroaver, daarover.

daaruit, doaruut, daaruit.

daarvoor, doarveur, daarvoor.

dag, däggie, daeng, dagje; daeng dagen.

dagdroom, dagdreum, dagdroom.

dagdurig, dagdurig, de hele dag door; * wat doe’j dagdurig: wat doe je zo de hele dag?

daghuur, daghuur, geld dat een dagloner verdient.

daghuurder, daghuurder, dagloner.

dagwerk, dagwerk, tijdrovend werk; * doar he’j dagwerk an: daar ben je heel lang mee bezig.

dakgoot, dakgötte, dakgoot.

daklijst, daklieste, daklijst.

dakpan, dakpanne, dakpan.

damestas, damenstässie, damestasje.

dan erbij, dan d’r bie, bovendien.

dankenswaard, dankensweerd, het danken waard; * wat kommensweerd is, is ok dankensweerd.

das, dasse, das.

dat, det, dat; * det dut’e want det mut’e: hij doet wat hij moet doen; det det angonk!: of er werk van gemaakt werd!

deegrol, deegrolle, deegrol.

deel, delle, de deel (van boerderij).

deeldeur, dellendeure, de deur naar de deel.

deerne, deerne, deerntie, meisje; * die deerne is met de konte op de loop: dat meisje gedraagt zich uitdagend.

dek, dekken, rieten dak (zn.).

dek, dekkie, koedeken.

dekbed, dekbedde, dekbed.

deken, dekken, dekkentie, deken (zn.).

dekken, dekken, dekken, edekt, dekken.

deklaag, dekloage, deklaag.

den, denne, denneboom.

den, fiene denne, spar.

dennengroen, dennegruun, dennegroen.

dertien, dertiene, dertien; * wat dach ie d’r van, onèèm of dertiene: wat is jouw mening, ja of ja?

deugen, deung, deung, edeugd, deugen.

deuk, dök, dökkie, deuk.

deuken, dökken, dökken, edökt, deuken

deurbel, deurbelle, deurbel.

deurkruk, deurkrukke, deurkruk.

deurmat, deurmatte, deurmat.

Deventer, Dèèmter, Deventer.

deze, disse, deze; * noa dissen weer een frissen: na deze weer een andere.

deze, dissend, deze.

deze, disser, dezer; * ien disser daeng: een dezer dagen.

die, denne, die.

die, dent, die (aanw. vnwd.).

die, dieder, van die.

dienen, dienen, dienen, ediend, 1. in betrekking zijn; 2. dienen.

dijk, diekie, dijkje (ook gebruikt als veldnaam)

dik, dikke, dik.

dildallen, dildallen, speels en beweeglijk zijn.

dinsdags, dingseldaengs, dinzes, dinsdags.

dissel, dissel, bijltje.

disselen, disselen, disselen, edisseld, het werken met een distel (bijltje).

distel, diesels, distels.

doek, dook, doek, dukie, 1. luier; 2. doek.

doen, doen, deud, edoane, doen.

doezen, doesen, doesen, edoest, wegdutten.

doezerig, doesterig, slaperig, duf.

dokken, dökken, dökken, edökt, betalen.

dokteren, dokteren, zich onder doktersbehandeling stellen.

dominee, doomnee, domi, dominee.

dommel, dummeltie, klein kind.

dommelig, dummelig, 1. vergeetachtig, enigszins afwezig; 2. slaperig.

donderdags, donders, op donderdag.

donderij, donderieje, gedonder, trammelant.

donderjagen, donderjaeng, donderjaeng, edonderjaegd, donderjagen, stoeien.

donderpad, donderpädde, kikkervisje.

donders, donders, donders.

donderschoer, donderschoer, onweersbui; * hi mäk van ’n dreet een donderschoer: hij maakt van een mug een olifant.

donderslag, donderslaege, 1. ondeugden; 2. donderslagen.

donkerbruin, donkerbroen, donkerbruin.

donkeren, donkeren, 1. schemeren, duister worden.

donkergroen, donkergruun, donkergroen.

dood, dood, dood; * veur dood vot ling: bijna dood zijn, in coma liggen; veur dood vot mutten: verkopen voor de slacht.

doodstil, doodstille, doodstil.

dooier, dore, eierdooier.

doop, deup, doop.

doopkaars, deupkeerse, doopkaars.

doopnaam, deupnaeme, doopnaam.

doopsel, deupsel, doopsel.

door, deur, door; * het gat uutlenen en deur de ribben ...: al te goed is buurmans gek.

door elkaar, deurmekaere, door elkaar.

doorbijten, deurbieten, beet deur, deur ebetten, doorbijten.

doorbraak, deurbraak, doorbraak.

doorbranden, deurbranen, braan deur, deur ebraand, doorbranden.

doorbreken, deurbrekken, brekken (brak) deur, deur ebrökken, doorbreken.

doorbuigen, deurbuung, deurbeung, buung deur, deur ebuugd; beug deur, deur eböang, doorbuigen.

doordat, deurdet, doordat.

doordoen, deurdoen, deud deur, deur edoane, 1. doorgaan; 2. doordoen.

doordrager, deurdraeger, kleding die het hele jaar gedragen kan worden.

doordrijven, deurdriem, dreef deur, deur edreem, doordrijven.

doorgaan, deurgoan, gung deur, deur egoane, doorgaan.

doorgang, deurgang, diarree.

doorgeefluik, deurgeefloek, deurgeeflukie, doorgeefluik.

doorgeven, deurgeem, gaf (geem) deur, deur egeem, doorgeven.

doorheen, deurhen, doorheen.

doorkillen, deurkelten, deurkölten, pijnlijk en tintelend gevoel in handen of voeten bij flinke kou.

doorknijpen, deurkniepen, kneep deur, deur ekneppen, doorknijpen, effect hebben.

doorkomen, deurkommen, kwam (kwaamp) deur, deur ekommen, doorkomen.

doorkooksel, deurkoksel, stamppot.

doorlaten, deurloaten, leut deur, deur eloaten, doorlaten.

doorlopend, deurlopend, doorlopend.

doorlopers, deurlopers, doorlopers (soort schaatsen).

doormaken, deurmaeken, maeken deur, deur emaekt (emäk), doormaken.

doormidden, deurmidden, doormidden.

doorrijden, deurrien, ree(d) deur, deur erene, doorrijden.

doorslaan, deursloan, sleut deur, deur esloane, doorslaan.

doorsmeren, deursmeren, doorsmeren.

doorsnede, deursnede, doorsnede.

doorsnee, deursnee, doorsnee.

doorsnijden, deursnien, snee(d) deur, deur esnene, doorsnijden

doorstikken, deurstikken, stikken deur, deur estikt, stikken (zie ook: stikdekken).

doorstrepen, deurstrepen, strepen deur, deur estreept, doorstrepen.

doortimmeren, deurtimmeren, timmeren deur, deur etimmerd, aftimmeren voor dubbele bewoning; * het huus deurtimmeren: een gedeelte van het huis aftimmeren voor dubbele bewoning.

doortrapper, deurtrapper, fiets zonder freewheel.

doorvertellen, deurvertellen, vertellen deur, deur verteld, doorvertellen.

doorweekt, deurweekt, doorweekt.

doorzakken, deurzakken, zakken deur, deur ezakt, doorzakken.

doorzetten, deurzetten, zetten deur, deur ezet, doorzetten.

doorzichtig, deurzichtig, doorzichtig.

doorzoeken, deurzuken, deurzuken (deurzöch), deurzöch, doorzoeken.

doos, deuze, deusie, doos.

dopen, deupen, deupen, edeupt, dopen.

doperwt, döppertie, döppers, doperwtje; döppers doperwten.

dopheide, dopheet, dopheide.

dopje, döppies, 1. knappertjes (vuurwerk); 2. dopjes.

doppen, döppen, döppen, edöpt, 1. ik zal oe döppen: ik zal je wel krijgen; 2. doppen.

dor, dorre, niet fleurig, dor; ; * dorre in de kamme: niet fit zijn.

dorp, dörpie, dorpje.

dorsen, dössen, dössen, edöst, dorsen.

dorsmolen, dösmölle, dorsmolen.

dorst, dös, dorst.

dorsvloer, dösvloere, dorsvloer, hier vond het oogsten van het graan plaats.

douchen, doesen, douchen.

dovenetel, dauwnettel, dovenetel.

dra, droa, traag, langzaam.

draadnagel, droadnaegel, 1. vervelend, lastig persoon; 2. spijker.

draai, drei, 1. bocht; * hi kon de drei niet krieng: hij kon de bocht niet halen; 2. draai.

draaibank, dreibanke, draaibank.

draaiboek, dreiboek, draaiboek.

draaien, dreien, dreien, edreid, draaien.

draaier, dreierd, 1. draaier, woelwater; 2. onbetrouwbaar iemand.

draaimolen, dreimölle, draaimolen.

draaiom, drei-umme, ’n half pond drei-umme: een half pond koffiebonen.

draaiorgel, dreiörgel, draaiorgel.

draaiput, dreiputte, waterput waar water uitgeschept werd voor mens en dier.

draaistoel, dreistoel, draaistoel.

draaitol, dreitolle, draaitol.

drabuis, droabuis, traag iemand.

dragen, draeng, draeng (dreug), edraeng (edräg), dragen.

dragline, dreglinie, dragline.

drankje, dränkie, drankje.

draven, draam, draam, edraafd, ook: draem, draem, edraefd, draven.

dresseerkar, dresseerkoare, halfronde houten kar op 2 wielen met aan weerszijden een zitbank; de kar werd getrokken door een paard.

drevel, driever, drevel (gereedschap).

drie, dree, drie.

drieërwegen, dree-de-weggens, 1. op drie plaatsen; 2. op drie manieren.

drieklezoor, dreeklazoer, stoethaspel.

drielas, dreelasse, dreilasse, stukje stof dat gebruikt werd om uitscheuren te voorkomen.

drieling, drieling, 1. kleine aardappelen; te klein voor schil-aardappelen, te groot voor krielaardappelen; 2. drieling.

driepap, dreepäppe, koe met drie spenen.

driestikken, dreestikken, dreestikken, dree estikt, 1. plagen; 2. spel: drie op een rij.

driestikker, dreestikkerd, plaaggeest.

driestikkerij, dreestikkerieje, plagerij.

drijftol, drieftolle, tol die met een zweep aangedreven werd.

drijfzand, driefzaand, drijfzand.

drijten, drieten, dreet, edretten, poepen; * loop hen drieten: loop naar de maan! doar kump hi andrieten: hij is weer te laat.

drijter, drieterd, bang iemand.

drijtzak, drietzak, bang iemand.

drijven, driem, dreef, edreem, drijven.

drijver, driever, drijver (bijv. bij de jacht).

drinkbus, drinkenbussie, metalen of geëmailleed busje om drinken in te doen dat werd meegenomen naar school of werk.

drinkkruik, drinkenskrukie, kruikje voor het drinken dat men meeneemt naar het werk.

drogen, dreung, dreung, edreugd, drogen; * naegels dreung bie de kachel: niks om handen hebben.

drogerij, dreugerieje, drogerij.

drogisterij, dreugisterieje, drogisterij.

dromen, dreumen, dreumen, edreumd, dromen.

dromerig, dreumerig, dromerig.

droog, dreuge, droog; * een dreuge proeme: droog en stijf persoon; de bieste stoat dreuge: de koeien geven geen melk meer; een boer hef altied wat, dan te dreuge, dan te nat: een boer klaagt altijd over het weer.

droogautomaat, dreugautomaat, (was)droger.

droogbloem, dreugbloemen, droogbloemen.

droogje, dreugie, droogje; * op ’n dreugie: niks meer te drinken hebben.

droogkap, dreugkappe, droogkap.

drooglijn, dreugliene, drooglijn (voor was).

droogmolen, dreugmölle, droogmolen.

droogpruim, dreugproeme, droogpruim.

droogrek, dreugrek, droogrek.

droogte, dreugte, droogte.

droom, dreumen, dromen (zn.)

droosjes, drosies, opschepperij, kapsones.

drop, druppie, dropje.

drossen, drossen, er van door gaan; * hi is goan drossen: hij is weggelopen.

druif, droeve, druif.

druivensap, droemsap, druivensap.

drup, druppie, druppeltje.

druppen, druppen, druppen, edrupt, 1. druppelen; 2. druipen.

duif, doeve, doem, duif; doem duiven (uitspraak: lange ‘oe’).

duiken, duken, deuk, edökken, duiken.

duikplank, duukplanke, duikplank.

duim, doem, duumpie, duim.

duimeling, dumelink, lapje om de duim of vinger bij verwonding.

duisteren, duusteren, duusteren, eduusterd, donker worden, invallen van de duistenis.

duivelsstok, duvelstok, duivelwandelstok (boom).

duiveltje, duveltie, 1. klein kacheltje; 2. duiveltje.

duiventil, doemtille, duiventil.

dun, dunne, dun.

dunken, duchen, duchen, educht, dunken.

dunnetjes, dunnegies, dunnetjes.

durven, droffen, droffen, edroffen, durven.

durven, dörm, dörm, edörfd, durven.

dwars, dwäs, dwars.

dwarshuis, dwäshuus, dwarshuis.

eau de cologne, odeklonje, eau de cologne.

eek, eek, eikeschors.

eekhoorn, ekertie, iekertie, iekheurntie, eekhoorntje.

eekketting, eekkettentie, kettinkje gebruikt om de omvang van een stapeltje eikeschors te meten.

een, iene, een; * he’j d’r weer iene op kousenvoeten loaten goan: heb je weer een wind gelaten?

eend, ente, èènte, eend.

eendenkolk, entenkolk, eendenkolk.

eenderweegs, eenderweggens, ienderweggens, 1. op een plaats, op een adres; 2. enerzijds; op één manier.

eenjarig, ienjoarig, eenjarig.

eenmaal, ienmoa, ienmoal, eenmaal.

eenspan, ienspan, houten frame waartussen een paard liep.

eer, eer, voordat.

eerst, eers, eerst.

eerstdaags, eerstdaegs, eerstdaengs, binnenkort, eerdaags.

eerstens, eersen, in ’t eersen: in het begin.

eetlepel, etleppel, eetlepel.

eeuwig, iewig, erg; * iewig zunde: erg jammer.

effen, effen, effen.

eg, egge, eg.

egaal, iengaal, iengael, aan één stuk door.

eggen, èèng, èèng, e-èègd, eggen.

ei, eier, eieren; * as det ei brekt, dan zal ’t härd stinken: als die bom barst dan zijn de gevolgen niet te overzien; het is mie ’t gekaekel wè, mà eier leng, ho mà: praatjes vullen geen gaatjes.

eierdop, eierdöppie, eierdopje.

eierpruim, eierproemen, grote gele pruimen.

eigenen, ieng, gehoorzamen, luisteren; * iegt oe!: gedraag je!

eigenwijs, eingwies, eigenwijs.

eikenbos, iekenbussie, eikenbosje.

eikenhout, iekenholt, eikehout.

eiklat, eeklättie, meetlat van ongeveer 1 meter lengte om gelijke lengtes van het eikehout te krijgen.

eiloof, eiloof, klimop.

einde, èènde, ène, eind, einde; * alles hef ’n èènde en een wos zelfs twee; hi beurt de boom altied bie ’t zwoarste èènde: hij ziet het altijd somber in; den wul altied het mulnste met beide èènden: die wil altijd het onderste uit de kan.

eindje, èèndtie, eindje.

eindje toe, èèndtie toe, een klein stukje worst.

eken, eken, 1. eiken; 2. eikschillen.

eksteroog, eksteroge, eksteroog.

el, elle, el.

elastiek, stiek, elastiek.

elleboog, elleboage, elleboog (ook van kachel).

ellepijp, ellepiepe, ellepijp.

emt, empe, miegempe, mier.

emtig, empig, humeurig.

en passant, impesant, en passant, in het voorbij gaan.

enkel, enkeld, 1. af en toe, een enkele keer; 2. allen maar; 3. tenger.

entegen, inteeng, 1. tegen; 2. tegemoet.

ereboog, ereboage, ereboog.

erfhouder, erfholder, erfgenaam.

erfhuis, erfhuus, boeldag.

erfstam, ärfstam, erfgenaam.

ergens, aens, ergens.

ernstig, eerns, serieus, ernst.

erwt, ärfen, erwten.

erwtensoep, ärfensoep, erwtensoep.

etenspot, ettenspot, gietijzeren pot waarin het eten werd gekookt.

etenstijd, ettenstied, etenstijd (hiermee werd altijd het warme eten bedoeld).

etenswaar, etbeware, etenswaren.

etgaarde, etger, etgruun, gras dat al een keer in het hooiseizoen gemaaid is.

even, èèm, èven, effen, even.

evenouder, èèmolder, iemand van dezelfde leeftijd.

eventjes, èèmpies, effenties, eventjes.

evenveel, effenvölle, èèmvölle, evenveel; * hi löp t’r mà veur effenvölle bie: hij loopt een beetje met z’n ziel onder de arm.

evenwel, èèmwels, èvenwels, net zo goed, toch al.

everdas, èverdassen, hagedissen.

fabel, fäbeltie, 1. verzinsel; 2. fabeltje.

falderappes, falderabbes, vreemd persoon, vreemde vogel.

fatsoen, fesoen, fatsoen.

fatsoenlijk, fesoenlijk, fatsoenlijk.

fazant, fezante, fazant.

fazantenhaan, fezantenhaene, fazantehaan.

fazantenhen, fezantenhenne, fazantehen.

fazel, fazel, geslachtsdeel van koe en varken.

feestavond, feestoamd, feestavond.

feestneus, feestneuze, feestneus.

feil, feile, feitel, dweil.

feilen, feilen, feilen, efeild, dweilen.

feitelijk, feilijk, feitelijk.

feliciteren, fliciteren, fliciteren, fliciteerd, feliciteren.

femel, femeltie, kwezel.

fidderen, fidderen, fitteren, fidderen, efidderd, rillen.

fiedel, fiedel, viool; * goa’j met noar buten, de fiedel die giet: ga je mee naar buiten, naar de muziek?

fietsbel, fietsbelle, fietsbel.

fietsplaatje, fietsplaetie, belastingbewijs voor een fiets in de vorm van een metalen plaatje.

fietssleutel, fietsslötteltie, fietssleuteltje.

figuurzaag, figuurzaege, figuurzaeng, figuurzaag.

figuurzagen, figuurzaeng, figuurzagen (ww.)

fijn, fien, 1. tenger; 2. streng godsdienstig; 3. fijn, niet grof; [overtreffende trap:] fiender fijner.

fijne, fienen, streng belijdende gelovigen.

fijngevoelig, fijngevulig, fijngevoelig.

filippine, fillepienen, lupinen; ook toegepast als groenbemesting.

filterzakje, filterzäkkie, filterzakje.

finaal, fienoal, totaal.

fleems, fleems, 1. onduidelijk, vaag; 2. er vermoeid uitzien.

fles, flesse, flessie, fles.

flikkerij, flikkerieje, 1. vaag weerlichten; 2. ’n mooie flikkerieje: een goed handeltje.

floddergoed, floddergoed, dunne katoenen stof(fen).

floddermuts, floddermusse, plooimuts.

fluim, flume, slijm, fluim.

fluit, fluite, 1. een jonge fluite: een jonge meid; 2. fluit.

fluitjeshout, fluitiesholt, hout van de lijsterbes, waar in het voorjaar fluitjes van kunnen worden gemaakt.

foeken, foeken, foeken, efoekt, 1. kreukelen; 2. de foekepot bespelen.

foekepot, foekepot, 1. een blik dat bespannen is met een varkensblaas, in het midden zit een rietje dat je op en neer moet bewegen, zodat je een donker geluid hoort; op vastenavond loopt men met de foekepot; 2. sterk uitgedroogde (aard)appel.

foekerig, foekerig, kreukelig.

foeksen, foksen, foksen, efokst, ploeteren.

foekvel, foekvel, sterk gerimpelde huid, gezegd van oude mensen; ook gezegd van gerimpelde schil om (aard)appel.

foezel, foezel, eigengestookte jenever.

foezelen, foezelen, foezelen, efoezeld, wegmoffelen.

foezelig, foedelig, slordig, onverzorgd (bij kleding).

fok, fokke, 1. bril; 2. fok.

foper, fopers, denneappels.

fornuis, fenuus, fenusie, fornuis.

fornuispot, fenuuspot, fornuispot, stond buiten in een apart hok o.a. om aardappelen en de was in te koken; ook kokkepot

fotorolletje, fotorullegie, fotorolletje.

fots, fosse, handvol, bos, pluk.

fots, fussie, klein beetje, plukje; * ussie, fussie stro, wie stinkt hier zo? (rijmpje).

framboos, framboze, framboos.

frituurpan, frituurpanne, frituurpan.

frommelig, frommelig, kreukelig.

fruitmand, fruitmane, fruitmand.

fruitschaal, fruitschale, fruitschaal.

fuik, foeke, 1. valse vrouw; 2. fuik; * vis in de foeke: midden in de roos! 3. een rare foeke: een raar geval; 4. doar zit de foeke: daar zit nou net de kneep.

fuiken, foeken, foeken, efoekt, fuiken.

futselen, fosselen, fosselen, efosseld, frutselen.

gaan, goan, gung (gunk), egoane, gaan; giet [in:] det giet d’r van: dat gaat er heftig aan toe; goa’j ga je

gaandag, goadag, een vrije dag.

gaande, goande, druk, onrustig; goande voete: lopend; zo goande voete: zo langzamerhand.

gaandeweg, goanderweggens, geleidelijk aan.

gaarne, geerne, graag, gaarne.

gaatje, gaegie, gaatje.

gaffel, gaffel, gereedschap waarmee bijv. worst aan de zolder werd opgehangen.

gaffeltang, gaffeltange, oorworm.

gagel, goagel, gehemelte.

galblaas, galbloaze, galblaas.

galwesp, galwepse, galwesp.

gang, gangs, aan de gang, bezig; * gangs goan: beginnen.

gang, gank, vaart.

gangbaar, gangbaar, gangbaar; * de grond gangbaar maeken: land ontginnen.

gangetje, gängie, gängegie, gangetje.

gans, gaanze, gans; * een vette gaanze ’t gat smeren: overdaad schaadt.

gard, gärre, gard.

garen, gaeren, gaeren, egaerne, verzamelen, vergaren.

garen, goaren, garen; * hi hef ’t zwatte goaren ok niet uut evunden: hij is ook niet één van de allerslimsten.

garf, gärve, garf, schoof.

garibaldihoed, gaiballi hutie, garribaldi hoed.

garok, goarok, bovenste rok bij klederdracht.

garstig, gasterig, vies, smerig.

garven, gärm, garven.

garvenschieten, gärmschieten, garven in de berg gooien.

garvenschieter, gärmschieter, persoon die garven in de berg gooit.

gas, gas, gas.

gasaansteker, gasanstekker, gasaansteker.

gasfles, gasflesse, gasfles.

gasfornuis, gasfenuus, gasfornuis.

gaskraan, gaskraene, gaskraan.

gaslamp, gaslaampe, gaslamp.

gaslantaarn, gaslanteern, gaslantaarn.

gassen, gassen, gassen, egast, gassen.

gasser, gasterd, 1. vies persoon; 2. onbetrouwbaar iemand.

gast, gas, een schoof, meestal 6 korengarven tegen elkaar.

gasten, gassen, gassen, egast, schoven zetten.

gastok, goastok, wandelstok.

gasvlam, gasvlamme, gasvlam.

gat, gat, gättie, gat; * ie mut niet hoger poepen dan oe gat zit: je moet je grenzen kennen; loat’e mà is kieken uut wat veur gat of e kump: wat verbeeldt hij zich wel; hi pröt oe zo van’ stoel en giet d’r zelf met ’t gat opzitten: hij overdondert je m

gatband, gattebanen, banden aan de schort.

gauw klaar, gauw-kloar, wie et gauw-kloar: we eten iets gemakkelijks (bijv. soep).

gauwigheid, gauwigheid, in de gauwigheid: heel vlug, snel.

gazzeremone, gasselmone, scheldnaam voor protestanten.

gebakje, gebäkkie, gebakje.

gebakschoteltje, gebakschötteltie, gebakschoteltje.

geboortekaart, geboortekaerte, geboortekaart.

gebroken, gebrökken, gebroken.

gebruiksaanwijzing, gebruuksanwiezing, gebruiksaanwijzing.

gebruiksvoorwerp, gebruuksveurwerp, gebruiksvoorwerp.

gedaan, gedoan, dit is heel wat gedoan: dit is heel wat waard.

gedachtenis, gedachtenisse, aandenken.

gedicht, gedichien, gedichtje.

gedraai, gedrei, gedraai.

gedragen, gedraeng, gedraeng, gedraeng, gedragen.

gee, gie, gee, lange strook gemaaid gras.

geelader, gèèloar, pees (zeen).

geelgors, gelle gure, geelgors (vogel).

geelkoper, gèèlköpper, geelkoper.

geen, gin, geen; * ie hebt ok gin zittend gat: jij kunt moeilijk stil zitten; det is gin soep um de trein te halen: de soep is wel erg heet.

geen, ginne, geen een.

geen een, giniene, niemand, niet één.

geens, gis, e gis niet: helemaal niet.

geeuwhonger, geehonger, gapen van de honger.

geheister, geheister, zwaar en moeilijk werk.

geheugen, geheung, geheugen.

gehoor, geheur, gehoor.

gehoorapparaat, geheurapperaat, gehoorapparaat.

gehorig, geheurig, gehorig.

geitenkaas, geitenkeze, geitenkaas.

gekkigheid, gekkigheid, 1. weelde; * ze weet van gekkigheid niet wat ze mut doen; 2. flauwekul.

gekoker, gekökker, geklungel.

geldbuidel, geldbuul, geldbuidel; * een geldbuul en een bedelnap hangt nooit honderd joar an dezelfde deurklinke: rijkdom is vergankelijk.

geldkraan, geldkraene, gedlkraan.

geleden, elene, geleden.

gelegenheid, gelèèngheid, gelegenheid.

gelijk, gelieke, gelijk.

gelijk, liek, 1. gelijk; * liek um leer: met gelijke munt betalen, 2. liek uut: rechtdoor.

gelijkenis, geliekenisse, gelijkenis.

geloof, geleuf, geloof.

geloven, geleum, geleum, geleufd, geloven.

gelovig, geleuvig, gelovig.

gelte, gelte, jong vrouwelijk varken, geslachtsrijp.

gemak, gemak, 1. wc; 2. met gemak: zo langzamerhand, gemakkelijk; 3. gemak.

gemartel, gemättel, 1. moeizaam verlopen, getob; 2. gemartel.

gemeen, gemeender, gemener.

gene, gunne, ginne, gindse.

gengelen, gengelen, gängelen, gengelen, egengeld, slenteren, doelloos rondlopen.

genoeg, genog, genoeg; * de wereld is een värkenstrog, wie ’t härdste grip krig nooit genog: brutalen hebben de halve wereld.

genoegen, geneung, 1. vertrouwen; 2. genoegen.

geraden, geroane, geraden; * det is oe geroane ok!

gereformeerd, geriffemeerd, gereformeerd.

gerei, grei, spoel.

gerst, gäste, gerst.

geruis, geroes, geruis.

geschenkbon, geschenkbonne, geschenkbon.

geselen, geiselen, geiselen, egeiseld, rennen.

gesleuns, gesleuns, de ingewanden van een geslacht dier.

gesp, gäspel, gesp.

gespeel, gespöl, gespeel.

gespelen, giespelen, giespelen, egiespeld, hardlopen.

gesuis, gezoes, gesuis.

getoedeloer, getoedeloer, lawaai, gejengel.

getuigen, getuung, getuung, getuugd, getuigen.

getuigenis, getugenisse, getuigenis.

gevaar, gevaer, 1. gerij (paard en wagen); 2. gevaar.

geven, geem, gaf, egeem, geven; gif geeft (ww); * wat God niet gif, gif de Hevea: waar de natuur te kort schiet (kleine boezem) zorgt de Hevea voor opvulling (vroeger gezegd in Raalte); as’e wat gif, dan is ’t de geest: hij is gierig.

gevoel, gevuul, gevoel.

gevoelig, gevulig, gevoelig.

gevoeligheid, gevuligheid, gevoeligheid.

gevoelsleven, gevuulslèèm, gevoelsleven.

gevreet, gevret, ongedierte.

gewaarworden, gewaerwörden, wörden gewaer, gewaer ewörden, gewaarworden.

geweide, geweite, ingewanden.

gewelf, gewulfte, gewelf.

gewinnen, gewönnen, ik kan d’r niks met gewönnen: ik kan er niets mee beginnen.

gewroet, gewruut, gewroet.

gezinsgrootte, gezinsgreute, gezinsgrootte.

gezinsleven, gezinslèèm, gezinsleven.

gezoek, gezuuk, gezoek.

gezouten, gezolten, gezouten.

giebelen, giebelen, giebelen, egiebeld, giechelen.

gier, gier, gier.

gieteling, gieteling, merel.

gieten, gieten, gieten, egötten, gieten.

gif, gif, gif.

ginder, gunder, ginds.

ginds, guns, ginds.

gipsplaat, gipsplaete, gipsplaat.

gisteravond, gisteroamd, gisteravond.

glad, glad, 1. opgeruimd, netjes; 2. glad in de panne: lege (koeke)pan; 3. glad.

glas, glaesie, glaasje.

glasblazerij, glasbloazerieje, glasblazerij.

glasplaat, glasplaete, glasplaat.

glazenkleed, glaezenkleed, vitrage.

gleuf, gleuve, glieve, gleuf, kier.

glijbaan, glierbaene, glijbaan.

glijden, glieren, gliern, eglierd ook: glieren, glee, eglene, (uit)glijden.

glinsterig, gleisterig, 1. glad, glibberig; 2. glanzend; 3. opgezwollen.

gloeien, glujen, glujen, egluujd, gloeien.

gloeiend, glujend, gloeiend.

gloeiendig, gluujnig, gloeiend.

gloeilamp, gluujlaampe, gloeilamp.

gluipen, gloepen, gluren.

gluipend, gloepens, heel erg; *gloepens mooi: heel erg mooi.

gluiperd, gloeperd, gluiperd.

God de Heer, gottegere, lieve help, verdorie.

goed, goed, kleding, stof.

goed, goed, 1. goed; 2. goed können: zich goed (gezond) voelen; 3. goed können met: goed kunnen opschieten met iemand; 4. goed goan: het beste! (groet bij weggaan).

goedenavond, goeienoamd, goedenavond.

goedsmoeds, goedsmoeds, in vol vertouwen, doodgemoedereerd.

golfplaat, golfplaete, golfplaat.

goot, götte, göttie, 1. spoelkeuken (bijkeuken) bij een boerderij; 2. goot.

gootgat, göttengat, gat in de muur van de spoelkeuken waardoor schrobwater naar buiten kon.

gootsteen, götstien, gootsteen.

gordijn, gedientie, gedienen, gordijntje; gedienen gordijnen; * de gedienen veurspölt det ’t doar donker is in huus: van buiten is al te zien dat het daar niet schoon is in huis.

goud, gold, goud; * hempie raek mien gättie niet, want mien gättie is van gold: wat loopt die verwaand.

goudbruin, goldbroen, goudbruin.

gouddraad, golddroad, gouddraad.

goudprijs, goldpries, goudprijs.

goudrenet, goldrenette, goudreinet.

goudsbloem, goldbloemen, goudsbloemen.

goudvis, goldvissie, goudvisje.

grammottig, grammieterig, nors, mopperig.

granzen, graanzen, kreunend geluid van koeien voordat ze gaan kalven.

granzerd, graansoele, mopperpot.

graskaas, gröskeze, graskaas.

grasland, gröslaand, grasland, weiland.

grasmaaier, grösmeier, grasmaaier.

grasmachine, grösmechine, grasmachine.

grasnek, grösnekke, scheldwoord (grös = gras).

graspol, gröspolle, graspol.

grastors, gröstosse, graszode, grasplag.

graszaad, gröszoad, graszaad.

graven, graem, graem, egraem, graven.

gravin, gravinne, gravin.

grazerig, grözerig, eetlustig (bijv. bij zwangerschap).

greep, grepe, greep; * ieder bie zien vak, de boer bie de grepe, de mulder bie de zak: bemoei je met je eigen zaken/schoenmaker blijf bij je leest.

grens, grèènze, grens.

grensstreek, grensstreke, grensstreek.

grep, gruppe, 1. mestgoot in de stal achter de koeien; 2. greppel voor afwatering.

greploper, gruppenloper, koe die vaak met de achterpoten in de mestgoot staat, zodat de uier vies wordt.

grienerig, grienderig, guur en vochtig.

griezel, griezels, kriebels, rillingen.

griezel, grisselties, grusselties, kleine deeltjes, splintertjes.

grijpen, griepen, greep, egreppen, grijpen.

grijpstuiver, griepstuver, grijpstuiver.

grijsbruin, griesbroen, grijsbruin.

groei, gruuj, groei.

groeien, grujen, grujen, egruujd, groeien.

groeikracht, gruujkrach, groeikracht.

groeistuip, gruujstoepe, groeistuip.

groeizaam, gruujzaam, groeizaam.

groen, gruun, groen; * gruun plukken: knollen trekken.

groenachtig, gruunachtig, groenachtig.

groengoed, gruungoed, appels en peren.

groenhout, gruunholt, dennehout.

groenigheid, grunigheid, groente en fruit.

groenland, gruunland, knollenakker.

groente, gruunte, groente.

groenteboer, gruunteboer, groenteboer.

groentesnijder, gruuntesnieder, groentesnijder.

groentesoep, gruuntesoep, groentesoep.

groentezaad, gruuntezoad, groentezaad.

groenvoer, gruunvoer, groenvoer (bijv. klaver, knollen).

groeveboden, groemboan, aanzeggen van een sterfgeval.

groevebrood, groembrood, speciaal soort brood gebruikt tijdens de broodmaaltijd na een begrafenis.

groevemaal, groemmoal, broodmaaltijd na afloop van een begrafenis.

groevenodiger, groemneudiger, aanspreker, iemand die kwam vertellen dat er een sterfgeval was in de buurt of familie.

grondhout, grondholt, balk op de grond van een koestal waarin de repels staan; * veur (of: an) ’t grondholt zitten: aan het eind van zijn krachten zijn.

grondonderzoek, grondonderzuuk, grondonderzoek.

grondverf, grondverve, grondverf.

grootmoeder, gropmoo, grootmoeder.

groots, greuts, verwaand.

grootsigheid, greutsigheid, verwaandheid.

grootte, greute, grootte.

grootvader, grofvae, grupvae, groffe, grootvader.

grote bonen, grote bonen, tuinbonen (ook ‘dikke tiene’ genoemd).

gruis, groes, gruis.

gruwelijk, groewelijk, gruwelijk.

guichelen, goechelen, giechelen.

guilen, göllen, göllen, egöld, schreeuwen, veel lawaai maken.

gummiband, gummiebaand, rubberband.

gummihandschoen, gummiehaansen, rubberen handschoenen.

gummizool, gummiezolle, rubberen zool.

gunst, guns, gunst.

guren, guren, guren, eguurd, het doorlaten van stof, bijv. in een zoldering omdat er kieren zijn.

haak, hoake, hoakens, höakie, haak; * ik leupe mie ’t gat uut de hoaken: ik liep me de benen uit ’t lijf.

haaknaald, hoaknoale, haaknaald.

haakpen, hoakpenne, haakpen.

haalfoes, hoalfoes, haak waaraan de kookpot hangt.

haalketting, hoalketten, ketting waaran de ketel boven het vuur hangt.

haan, haene, haentie, haan.

haar, eer, haar.

haar, hoar, haar; * ie könt nog niet zien wat ’t wördt: hoar of veren: ironisch gezegde bij beginnende baardgroei; ie könt gin kaalkop an ’t hoar trekken: waar niets is, is niets te halen.

haarband, hoarbaand, haarband.

haard, heerd, neerd, 1. de mooie kamer van de boerderij; 2. haard.

haardijzer, heerdiezer, haardijzer.

haardmot, heerdmot, opveegsel van de vloer.

haardroger, hoardreuger, haardroger.

haargerei, haergerei, gereedschap voor het scherp maken van de zeis.

haargroei, hoargruuj, haargroei.

haarhamer, haerhaemer, hamer gebruikt bij het scherpmaken van de zeis.

haarspit, haerspit, klein aambeeld gebruikt bij het scherpen van de zeis.

haartje, heurtie, haartje.

haas, haeze, haas; * elk schot is nog gin haeze: het is niet altijd raak; de oale haezen kent de stroppen: wie oud is, heeft veel ervaring.

haast, hoas, haast.

haast, hoaste, bijna, haast.

haasten, hoasten, hoasten, ehoast, haasten.

hagelbui, haegelbuje, hagelbuje, hagelbui.

hak, hakke, häkkie, hak.

hakband, hakkebaand, leren bandje/riempje aan schaats.

hakbijl, hakbiele, (hak)bijl.

haken, höaken, höaken, ehöakt, 1. plezier maken (höaken en angoan); 2. haken; * peutie höaken: laten struikelen.

hakhout, hakholt, kaphout.

hakken, hakken, hakken, ehakt, 1. schoffelen; 2. hakken.

hakselen, hakselen, hakselen, ehakseld, aan kleine stukjes hakken.

halfje, hälfie, halfje; * mu’j nog koffie? doe mie nog mà een hälfie.

halfmud, halfmud, maatvat van 50 liter of 35 kilo (bijv. voor aardappels)

halfscheid, halfscheid, de helft.

halshout, halsholt, stuk hout of ijzer tussen twee paarden waaraan de hoofdstellen bevestigd waren.

halsje, hälsie, halsje.

halskraag, halskraege, halskraag.

halszaak, halszaeke, halszaak.

halve, halm, halve; * halm dag: halve dag.

halvemaan, halve moane, gereedschap in de vorm van een halve maan, waarmee de slootkant gemaaid werd.

halverwege, halverweggens, halverwege.

hamer, haemertie, hamertje.

hamvraag, hamvroage, hamvraag.

hand, haand, haendtie, hand; * a’j den een haand egeem hebt, maa’j de vingers wè noatellen: die kun je niet vertrouwen.

handgreep, haandgrepe, handgreep, handvat.

handig, hènig, 1. rustig, kalm; 2. middelmatig (van afmeting); 3 hènig an: langzamerhand, rustig aan.

handigen, händigen, goed afgaan, ergens handig in zijn.

handschoen, haansen, handschoenen.

handtas, haandtasse, haandtässie, handtas; * een haandtasse biespringen: even helpen.

hanentred, haenentred, klein beetje, heel iets.

hangbuik, hangboek, hangbuik.

hangen, hangen, hangen (hung), ehangen, hangen.

hangkist, hangkissie, kistje dat met kettinkjes aan de ladderwagen was bevestigd.

hangklok, hangklokke, hangklok.

hanglamp, hanglaampe, hanglamp.

hangmat, hangmatte, hangmat.

hapschaar, hapschere, bij de hand, bazig vrouwspersoon.

hardhorig, härdheurig, hardhorend.

hardhout, härdholt, hardhout.

haren, haeren, haeren, ehaerd, scherp maken van de zeis; * op de haerspit werd de zeis met de haerhaemer scherp geklopt.

harig, heurig, huiverig.

hark, härke, hark; * a’j een härke hebt, kö’j een olifant wè kietelen: wie niet sterk is, moet slim zijn.

hars, häs, hars.

harst, hässie, 1. pinda; 2. uitgebakken plak spek.

hart, hätte, hart; * de taal van ’t hätte kent mennig dialekt: de liefde spreekt vele talen.

hartig, hättig, hartig.

hartigheid, hättigheid, hartelijkheid.

hartklep, hätkleppe, hartklep.

hartkwaal, hätkwoale, hartkwaal.

hartstreek, hätstreke, hartstreek.

hartzeer, hätzeerte, hartzeer.

haverklap, haverklap, haeverklap, 1. gedorst haverstro; 2. om de haverklap.

haverkort, haverkort, haeverkort, gesneden haver (ongedorst).

haversnijdsel, haversniedsel, haeversniedsel, gesneden haverstro.

hazelnoot, haezelnötten, hazelnötten, hazelnoten.

hazenlip, haezelippe, hazelip.

hebben, hem, hebben, had, ehad, hebben; hef heeft (ww).

heen, hen, heen; * doar giet ’t met Gaiman ’t dak op: daar heb je de poppen aan het dansen.

heen-en-weer, henneweertie, retourtje.

heen-en-weerom, hen en weerumme, heen en terug, retour.

heendoen, hendoen, deud hen, hen edoane, mooi met hendoen: mooi weer spelen met iemand.

heengaan, hengoan, gung (gunk) hen, hen egoane, weggaan.

heenreis, henreize, heenreis.

heenroezen, henroezen, roezen hen, hen eroesd, iets onnauwkeurig doen.

heentijgen, hentien, tien hen, hen etiegd, heengaan.

hees, hiesen, hees.

heet, hiete, heet.

hef, hef, hefinrichting.

hefbrug, hefbrugge, hefbrug.

heft, hef, heft.

heg, hège, hègie, heg; * de hège scheren: de heg knippen.

heggenschaar, hèèngschere, heggeschaar.

heide, heet, (oude benaming voor) heide.

heideborstel, heetbössel, heideborstel.

heideborstelverkoper, heetbösselverkoper, venter met heideborstels (tot ongeveer 1940).

heisteren, heisteren, heisteren, eheisterd, 1. stoeien; 2. drukte maken; 3. een moeilijk karwei klaren.

heisterig, huisterig, enigszins stormachtig.

hek, hekke, hekkie, hek; * de leste koe dut ’t hekke toe: wie ’t laatst is, moet de deur sluiten.

hekkendam, hekkendam, doorgang in de afrastering; opening tussen 2 palen (hekkenpoalen) die met een hek afgesloten kan worden.

hekkenpaal, hekkenpoal, stevige steunpaal waaraan het hek vastzit.

hel, helle, hel.

helemaal, himmoa, hillemoal, helemaal.

helken, helken, helken, ehelkt, een zeel om een aantal korenschoven binden.

helkzeel, helkzeel, zeel die om 6 garven werd gebonden.

Hellendoorn, Heldern, Hellendoorn.

hellig, hellig, kwaad, boos.

helligheid, helligheid, kwaadheid.

helligkop, helligkop, heethoofd, iemand die gauw kwaad is.

helpen, hölpen, (helpen), hulp, ehölpen, helpen.

hem, um, hem.

hemd, hemp, hemd; * wie het ’t eerste vernemp, hef ’t zelf in ’t hemp: wie het ’t eerst ruikt, heeft zelf z’n gatje gebruikt.

hemdsknoop, hemskneupie, hemdekneupie, 1. bloem (matricaria); 2. hemdsknoop.

hemelwormpje, hemelwörmpie, lieveheersbeestje.

hen, henne, hennegie, hen.

hennekleden, hemdekleden, afleggen van overledene.

herderstas, herderstässie, herderstasje (plant).

herfst, vanherfs, deze herfst.

herfstsering, herfstseringen, asters.

herkauwen, eerkauwen, eerkauwen, eerkauwd, herkauwen.

Herman, Mänsie, roepnaam.

hermelijn, hermelties, härmelties, hermelijntjes.

hersenen, hässens, hersens.

hersenpan, hässenpanne, hersenpan.

heup, hup, heup.

hierboven, hierboam, hierboven.

hierdoor, hierdeur, hierdoor.

hierop aan, hier op an, 1. hier naar toe; 2. hier in de buurt.

hierwegen, hierderweggens, hier in de buurt.

hij, hi, hee, hij.

hijgbalgen, hächebalgen, hijgen.

hijgen, hächen, hächen, ehächt, hijgen.

hijmen, hiemen, hiemen, ehiemd, piepend ademhalen.

hijskraan, hijskraene, hijskraan.

hild, hilde, hiele, hillegie, bergruimte onder de hooizolder.

hinderlaag, hinderloage, hinderlaag.

hindernisbaan, hindernisbaene, hindernisbaan.

hitsig, hetsig, verhit.

hobbelpaard, hobbelpeerd, hobbelpaard.

hoe een, hoenene, hoeniene, hoe’n, wat voor een.

hoe een einde, hoenène, hoe ver.

hoed, hoed, hutie, hoed.

hoef, hoef, hufie, hoef.

hoek, hukie, hoekje.

hoekvlag, hoekvlagge, hoekvlag.

hoelijk, hoeke, welke, wat voor soort.

hoenderdief, hoenderdiem, kippendieven (bijv. vos, bunzing).

hoenderen, hoenderen, hoenderen, ehoenderd, rondscharrelen.

hoendergat, hoendergat, luikje waardoor kippen in- en uitgaan.

hoenderrek, hoonderrikke, zitstokken voor de kippen.

hoeneer, hoeneer, wanneer.

hoestbui, hoesbuje, hoestbui.

hoestdrank, hoesdränkie, hoestdrankje.

hoeveel, hoevölle, hoeveel.

hoeveelste, hoevölste, hoeveelste.

hoeven, hoem, hoem, ehoefd, hoeven.

hof, hof, höffie, (groente)tuin; höffie groente-, bloemen- of kruidentuintje; * geduld is een kruud det in weinig höffies gruujt: geduld is een schone zaak.

hofstede, hofstèè, hofstede.

hofzaden, hofzoaddinge, groentezaden.

hok, hökkie, hokje,

hol, höllegie, holletje.

Höllenboer, Höllenboer, 1, familie(bij)naam; 2. cabaret/muziek-duo uit Raalte/Luttenberg.

hommelnest, hommelnös, hommelnest.

hond, hond, hundtie, hond; * een lopende hond krig altied wat in de mond: wie veel op pad is, scharrelt de kost wel op; de helligste hond grip meestal ’t bot, de zinnigste hond giet met niks vot: een brutaal mens heeft de halve wereld.

hondenbaan, hondebaene, hondebaan.

hondenbloem, hondebloem, honnebloem, paardebloem.

hondsdagen, hondsdaeng, hondsdagen.

hongergevoel, hongergevuul, hongergevoel.

hongerloon, hongerleuntie, hongerloontje.

honing, hönig, honing.

hoofd, heufd, hoofd; * hi löp zo härd as ’n luus op ’n zeer heufd: hij maakt zich niet druk; een lèèm as een luus op een zeer heufd: een mooi leventje.

hoofdkaas, heufkeze, hoofdkaas, gemaakt van het vlees van een varkenskop.

hoofdpijn, heufpiene, hoofdpijn.

hoofdrol, hoofdrolle, hoofdrol.

hoofdstel, heufstel, hoofdstel.

hoofdzeerte, heufzeerte, hoofdpijn.

hoog, hoge, hoog.

hoogmis, hoogmisse, hoogmis.

hoogte, heugte, hoogte; * den hef de heugte: die heeft teveel gedronken.

hooi, heuj, hooi; * heuj wennen: hooi omkeren.

hooiberg, heujberg, hooiberg.

hooibroei, heujbruuj, hooibroei, ontstaat wanneer hooi te vroeg (nog vochtig) wordt binnengehaald.

hooien, heujen, heujen, eheujd, hooien; * ’t heujt niet erg: het weer is niet goed om te hooien.

hooihark, heujhärke, hooihark, een grote houten hark.

hooikoorts, heujkoorts, hooikoorts.

hooiland, heujlaand, hooiland (ook veel gebruikt als veldnaam).

hooimijt, heujmiete, hooimijt.

hooipink, heujpinke, frisse jonge meid.

hooischudder, heujschudder, hooischudder, werktuig om gras/hooi te keren.

hooischuur, heujschure, hooischuur (open kapschuur).

hooitijd, heujtied, hooitijd.

hooivork, heujvörke, hooivork.

hooiwagen, heujwaeng, 1. langpootmug; 2. hooiwagen.

hooizaag, heujzaege, lange zaag om hooi door te ‘zagen’, zodat het gemakkelijker was een gedeelte van het hooi uit de hooischuur te halen.

hooizolder, heujzolder, hooizolder.

hoop, hoppe, heupie, hoop.

hoorbaar, heurbaar, hoorbaar.

hoorntje, heurntie, horentje.

hoot, hotte, ratelaar (plant).

hop, hoepe, hoppe, groene korenhalm die als fluitje werd gebruikt.

horen, heuren, heuren, eheurd, horen.

horloge, allozie, horloge.

horlogeketting, allozieketten, horlogeketting.

houden, hoalen, heuld, ehoalen, 1. houden; * völle zeien en de zak dichte hoalen: kouwe drukte; 2. dragen; kö’j det wè hoalen: is dat niet te zwaar?

hout, holt, hout.

houtbak, holtbak, houtbak, vroeger een rechthoekig getimmerde verhoging in de woonkamer waarin het kachelhout bewaard werd, met daarop een deksel zodat deze tevens als zitplaats gebruikt kon worden.

houtduif, holtdoeve, houtduif.

houten, hölten, houten.

houterig, hölterig, houterig, onbehouwen.

houtje, hölties, 1. houten schaatsen; 2. houtjes.

houtkist, holtkiste, houtkist.

houtloods, holtloze, holtleusie, houtloods, open houtschuur.

houtschroef, holtschroeve, holtschrufie, houtschroef.

houtschuur, holtschure, houtschuur.

houtspaan, holtspoane, houtspaan.

houtworm, holtworm, houtworm.

houtzaag, holtzaege, houtzaag.

houwen, houwen, houwen, ehouwen, slaan.

hu, heuw, stop, hu (uitroep).

huid, hoed, hutie, lichaam.

huif, hoef, hufie, kapje van brood.

huiken, hoeken, hoeken, ehoekt, zich niet lekker voelen, ziek zijn.

huis, huus, huizen, husie, huis; * helder op of niet in huus: wees eens duidelijk!

huisbezoek, huusbezuuk, huisbezoek.

huisdag, huusdag, dag waarop men thuis blijft (bijv. Eerste Kerstdag).

huishen, huushenne, iemand die veel thuis zit.

huishoudboekje, huusholdbukie, huishoudboekje.

huishoudelijk, huusholdelijk, huishoudelijk.

huishouden, huushoalen, huishouding, huishouden.

huishoudgeld, huusholdgeld, huishoudgeld.

huishouding, huushoaling, huishouding.

huishoudschool, huusholdschoele, huishoudschool.

huishoudster, huusholster, huishoudster.

huisje, husie, 1. wc; stond vroeger vaak op enige afstand van het huis; 2. huisje.

huisjesmest, husiesmest, ontlasting in de emmer van het wc-huisje (vroeger).

huiskamer, huuskaemer, huiskamer.

huismus, huusmusse, huismus.

huisraad, huusroad, huisraad.

huissleutel, huusslöttel, huissleutel.

huisstede, huusstèè, plek voor een nieuw te bouwen huis.

huiverig, hubberig, rillerig.

huizen, huzen, huzen, ehuusd, wonen.

hukkertje, hukertie, melkstoeltje.

hum, humme, (uitroep) opzij; gezegd tegen koeien en paarden.

hummes, humsie, die daar, dingetje...

hun, eur, hun.

hup, hup, hup.

huppelwater, huppelwater, jenever.

hupvroeg, hupvrog, ruim vroeg.

hurken, hoeke, hurken.

hurken, hoeken, hoeken, ehoekt, hurken.

hut, hutte, hut.

huttentut, huttentut, kruisbloemige plant, vooral om de olie uit de zaden gekweekt.

iederbot, iederbot, iedere keer.

iedereen, iederiene, iedereen; * iederiene pröt oaver mien drinken, mà gin mèènse weet hoevölle döst ik hebbe: zelfbeklag van een dronkaard.

iederreis, iedereis, telkens weer.

iets, ietsie, iets.

ijs, ies, ijs; * as t’r ies is, mu’j schaetsen: je moet de gelegenheid te baat nemen.

ijsbaan, iesbaene, ijsbaan.

ijsblokje, iesblökkie, ijblokje.

ijskar, ieskoare, ijscokar.

ijskast, ieskaste, ijskast.

ijskoud, ieskoald, ijskoud.

ijslaag, iesloage, ijslaag.

ijsmuts, iesmusse, ijsmuts.

ijsvrij, iesvriej, ijsvrij.

ijzel, giezel, rijp, ijzel.

ijzelen, giezelen, giezelen, egiezeld, ijzelen.

ijzer, iezertie, klein stukje ijzer.

ijzerdraad, iezerdroad, iezerdröagie, ijzerdraad.

ijzergieterij, iezergieterieje, ijzergieterij.

ijzerzaag, iezerzaege, ijzerzaagje.

imme, ieme, vrouwelijke bij.

immenkorf, iemenkorf, bijenkorf.

immenschuur, iemenschoer, plaats met een open voorkant waarin de bijenkorven staan.

immenstal, iemenstal, bijenschuur.

immenwagen, iemenwaeng, wagen waarmee vroeger de bijenkorven naar de heide werden gebracht.

inbreker, inbrekker, 1. egoïst; 2. inbreker.

inhoud, inhold, inhoud.

inhouden, inhoalen, heuld in, in ehoalen, inhouden.

inkomen, inkommen, kwam (kwaamp) in, in ekommen, 1. binnenkomen; 2. inkomen.

inktfles, inktflesse, inktfles.

inktlap, inktlappe, inktlap.

inktrol, inktrolle, inktrol.

inktvlek, inktvlekke, inktvlek.

inkuilen, inkoelen, koelen in, in ekoeld, inkuilen.

inlegzool, inlegzolle, inlegzool.

inschrijn, inschriem, kleine afgesloten ruimt in de kleerkist voor het opbergen van kostbaarheden.

inschuinen, inschunen, schunen in, in eschuund, aanzetten tot baldadigheid.

inspelen, inspöllen, spöllen in, in espöld, inspelen.

inwijden, inwiejen, wiejen in, in ewiejd, inwijden.

inzaaien, inzeien, zeien in, in ezeid, inzaaien.

ja nou, jà nòh, tja, ja nou.

jaap, japse, flinke snee.

jaar, jeurtie, jaartje.

jaar, vanjoar, dit jaar.

jaargetijde, joargetiede, jaargetijde.

jacht, jach, jacht; groot aantal; * det is jach: daar wordt getrakteerd.

jachterig, jachterig, gejaagd, jachtig.

jachtpartij, jachtpetieje, jachtpartij.

jagen, jaeng, jaeng, ejaegd (ejäg), 1. rijden; 2. jagen.

jak en rok, jak en rok, kledingstuk waarvan het onderste deel de rok en het bovenste het jak werd genoemd.

jakkeren, sjakkeren, sjakkeren, esjakkerd, rennen, heel snel opschieten.

janken, sjanken, sjanken, esjankt, huilen.

jas, jässe, jasse, jässie, jas.

jeneverfles, jeneverflesse, jeneverfles.

jeuk, jök, jeuk.

jeuken, jökken, jökken, ejökt, jeuken; * det jökt oe nie meer: daar heb je geen last meer van.

jeukerig, jökkerig, jeukerig.

jeukpoeder, jökpoeier, jeukpoeder.

jij, ie, ieje, jij, u; * ie krabt ok woar ’t oe niet jökt: je slaat er maar een slag naar.

jij, oe, jij, jou, jouw; * a’j doet as een ander, giet ’t oe ok as een ander: doe geen gekke dingen want daar krijg je spijt van.

jits, jitse, dun, mager persoon (ook gezegd van dieren).

jodenbuurt, jeudenbuurte, buurt waar joden wonen.

jodenkermis, jeudenkärmse, lawaai, herrie.

jodenspek, jeudenspek, sukade.

Jodenster, jeudensterre, jodenster.

jodin, jeudinne, jodin.

joetsen, joetsen, joetsen, ejoetst, met vaart doorschuiven van in produktie zijnde dakpannen; * Joetse: naam van het gemeenschapscentrum in Raalte.

jong, jongs, de jongs: de jongens.

jong, jongs, wat jongs: een baby.

jongensdroom, jongensdreum, jongensdroom.

jongensnaam, jongensnaeme, jongensnaam.

jongensstem, jongensstemme, jongensstem.

jongste, jonksten, jongste.

jongvolk, jongvolk, jongelui.

jonkheid, jonkheid, de jeugd.

jood, jeude, jood.

joods, jeuds, joods.

juchteren, jochteren, jochteren, ejochterd, herrie maken, stoeien.

juffer, juffer, een angeklede juffer: kachel met eromheen uitgewerkt gietijzer (mantel).

juistement, juustement, juist.

jullie, ule, iele, ieleu, ieluu, oeleu, oeluu, jullie.

jurk, jörkie, jurkje.

kaan, köagies, 1. rekruten; 2. kaantjes.

kaanvet, koanvet, uitgesmolten reuzel (varkensvet).

kaars, keerse, keersies, kaars; * as ’t mut kö’j met ’t gat de keerse uutbloazen: in tijd van nood kan veel.

kaarsenbak, keersenbak, kaarsenbak.

kaarsenfabriek, keersenfebriek, kaarsenfabriek.

kaarshouder, keersenholder, kaarsenstandaard.

kaarslicht, keerslicht, kaarslicht.

kaarslichtje, keersenluchie, klein lantaarntje met een kaars erin.

kaarsvet, keersenvet, kaarsvet.

kaart, kaerte, kaart.

kaas, keze, kaas.

kaasmelk, kezenmelk, dikke melk, hangop.

kabelbaan, kabelbaene, kabelbaan.

kabelhuisje, kabelhusie, transformatorhuisje (electriciteitshuisje).

kabinet, kammenet, kabinet; * he’j de koe weer in de lae van ’t kammenet: heb je gehandeld en het geld binnen?

kachel, kachel, kachel; * as ’t nog gekker wördt, vrös ’t nog achter de kachel: als alles brandt, brandt water ook.

kachelpijp, kachelpiepe, kachelpijp.

kachelpotlood, kachelpotlood, zwart poetsmiddel voor de kachel.

kachelsmet, kachelsmit, roetaanslag.

kadetje, kedettie, kadetje.

kafmolen, kafmölle, handmolen, gebruikt om het kaf van het koren te scheiden.

kalebas, kalebasters, kalebassen.

kalf, kälfie, kalver, kalfje; kalver kalveren

kalmpjes, kälmpies, kalmpjes.

kalven, kalm, kalm, ekalfd, kalven.

kalverland, kalverlaendtie, stukje weiland voor kalveren.

kam, kamme, kam.

kameraad, kammeroad, vriend, kameraad.

kamerjas, kaemerjasse, kaemerjässe, kamerjas.

kamp, kaamp, kaempie, hoog gelegen stuk grond (veel gebruikt als veldnaam).

kampeerboerderij, kampeerboerderieje, kampeerboerderij.

kampeerplaats, kampeerplaetse, kampeerplaats, camping.

kan, kanne, kännegie, kan.

kankerkruid, kankerkruud, klein helmkruid.

kankerpit, kankerpitte, mopperaar.

kant, kaant, 1. netjes; 2. det bin’k kaant vergetten: dat ben ik totaal vergeten.

kant, kaante, 1. van kaant of an: precies op volgorde; 2. kant; * allemoal rampen an disse kaante van Kampen: ironisch gezegde bij kleine tegenvallers.

kantig, kaantig, netjes, verzorgd.

kantrecht, kaantrecht, gezaagde planken zonder groef.

kap, kappe, käppie, kap.

kapel, kapelle, kappellegie, kapel.

kaplaars, kapleerzen, kaplaarzen.

kapoester, kapoester, aanduiding voor iets heel groots; * det is een kapoester van een bolle: dat is een hele grote stier.

kapot, kapot, 1. dood; * de koe is kapot egoane: de koe is dood; 2. kapot.

kapucijner, kapsienders, capucijnen.

kar, koare, köartie, kar; * dieke schoef an, aans kiept mie de koare: zorg dat je het evenwicht bewaart.

karnemelk, karnemelk, karnemelk; * water en karnemelk zweten: doodsbang zijn.

karnemelksnap, karnemelksnäppie, kom waar men karnemelk uit dronk.

karnen, kaenen, kaenen, ekaend, karnen.

karnmolen, kaenmölle, karnmolen.

karnpad, kaenpad, looppad van het paard dat de karnmolen in beweging bracht.

karnpaddeur, kaenpaddeure, deur naar de ruimte waar gekarnd werd.

karren, koaren, koaren, ekoard, 1. rijden; 2. karren.

kartelschaar, kartelschere, kartelschaar.

kast, kaste, 1. aanduiding dat iets heel groot is; bijv. een kaste van een huus; 2. kast; * ie pocht wè zo härd, mà de moezen ligt bie oe ok dood veur de kaste: wat een grootspraak!

kastanjebruin, kastanjebroen, kastanjebruin.

kat, katte, kättie, kat; * doar is ok wat bie det de katte niet lust: pas op dat je de mond niet verbrandt.

katholiek, katteliek, katholiek.

katjesdrop, kättiesdrup, katjesdrop.

katrol, ketrolle, katrol.

kattenstaart, kattestät, kattestaart (ook een plant).

katuil, katoele, kerkuil.

kauw, kouwe, kauw (vogel).

keel, kèle, keel.

keelband, kölbaand, riempje om de hals van een paard.

keelpijn, kèèlpiene, keelpijn.

keerblik, keerblik, stofblik.

kegelbaan, kegelbaene, kegelbaan.

keilbout, kielbolten, keilbout.

kelderluik, kelderloek, kelderluik.

keldermot, keldermotte, pissebed.

keldertrap, keldertrappe, keldertrap.

kemel, kemel, aanduiding dat een dier heel groot is.

kerel, keerls, kjels, kjeltie, kerels; * de helfte van alle luu die trouwt bint kjels; * broek, woar goa’j hen met det kjeltie: de verhouding is zoek.

keren, keren, keren, ekeerd, 1. vegen; 2. keren.

kerk, laete kerk, de laatste mis op de zondagmorgen.

kerkbezoek, kerkbezuuk, kerkbezoek.

kerkboek, kerkboek, kerkboek; * ie könt better zien kerkboek wèèn as zien peerd: hij werkt hard, maar hij komt weinig in de kerk.

kerkklok, kerkklokke, kerkklok.

kerkspraak, kerkesproake, algemene mededelingen voor of in de kerk.

kerkstoof, kerkstoave, mooie stoof die meegenomen werd naar de kerk.

kerktijd, kerkstied, tijd om naar de kerk te gaan; * onder kerkstied: in de tijd dat men naar de kerk gaat.

kerkuil, kerkoele, kerkuil.

kermejanken, kermejanken, 1. klagen, zeuren; 2. veel pijn hebben.

kermis, kermse, kermis.

kers, kässe, kers.

kerstavond, kesoamd, kerstavond.

kerstboom, kesbeumpie, kerstboompje.

kerstdag, kesdaeng, kerstdagen.

kerstkaart, keskaerte, kerstkaart.

kerstkransje, keskraensie, kerstkransje.

kerststaaf, kesstave, (kerst)banketstaaf.

kerststal, kesstalle, kerststal.

kersttijd, kestied, kersttijd.

ket, kidde, kirre, paard.

ketel, ketteltie, keteltje.

kets, käts, helemaal, totaal.

ketting, ketten, ketting.

kettingspanner, kettenspanner, kettingspanner.

kettingzaag, kettingzaege, (motor)kettingzaag.

keu, keu, 1. big; 2. keu.

keuken, kökken, keuken; * a’j niet kokken könt, mu ’j uut de kökken bliem: bemoei je niet met dingen waarvan je geen verstand hebt.

keukenrol, keukenrolle, keukenrol.

keukenzand, keukenzaand, wit zand dat over de vloer werd gestrooid, vaak in mooie figuren.

keullies, köllies, baldadige jongen.

keur, keur, keuze; * in de keur goan: veel keuze hebben.

keutel, köttel, 1. keutel; * moezenköttels wult rogge wèèn: het moet meer lijken dan het is; köttel, wie hef oe eleg: je moet je niets verbeelden; 2. binnenste deel van een boomstam.

keutelen, köttelen, köttelen, ekötteld, klungelen, rondscharrelen.

kiem, kiene, kiem.

kiemhout, kienholt, hout dat lang in ’t veen heeft gezeten.

kieperen, kiepelen, kiepelen, ekiepeld, vallen.

kiepkar, kiepkoare, kar met wentelbare bak.

kies, kiesie, kalfje.

kies, koezen, 1. ’n koezen van ’n kjel: een onbenul; 2. kiezen (koezentaand).

kiespijn, kiespiene, kiespijn.

kieuw, kieuwen, 1. halsklieren van de mens; 2. kieuwen.

kievit, kiefte, kievit.

kievitsei, kiefteneier, kievitseieren.

kiezen, kiezen, keus, eköazen, kiezen.

kijk, kiek, kijk; * uut de kiek: prima, ontzettend goed.

kijkavond, kiekoamd, kijk- en spelavond vlak voor Sinterklaas.

kijkdoos, kiekdeuze, kijkdoos.

kijken, kieken, keek, ekekken, kijken.

kijkkast, kiekkaste, 1. poppenkast; 2. t.v.

kin, kinne, kin.

kind, kinne, te kinne wèèn: kinds zijn.

kinderkopje, kinderköppies, kinderkopjes (straatstenen).

kinderleer, kinderleer, godsdienstig onderwijs voor oudere kinderen.

kinketting, kinketten, kettinkje aan ’t bit van het paard.

kip, kippe, kippie, kip; * as de boer een kippe et, dan is de boer ziek of de kippe: een boer slacht niet nodeloos; ik mut èèm doen wat ’n kippe niet kan: ik moet plassen.

kippenloop, kippenloop, buitenren voor kippen.

kippenluik, kippenlukie, luikje in kippenhok.

kippenrek, kippenrikke, zitstok voor kippen.

kippenren, kippenrenne, kippenren.

kist, kissie, kistje.

kistentuig, kistentuug, kleding voor speciale gelegenheden, die bewaard werd in een klerenkist.

kistjeskerel, kissieskjel, kissieskeerl, markskramer.

kitsen, kitsen, kaatsen.

klaar, kloar, klaar; * det is gauwer op egetten dan kloar emäk: dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

klaaraardappel, kloarjappel, maaltijd bestaande uit alleen maar aardappelen.

klaarspelen, kloarspöllen, spöllen kloar, kloar espöld, klaarspelen.

klabanus, klabanus, iets groots.

klabats, klabäts, boem (uitroep).

klabats, klabätse, karwats.

klabetteren, klabätteren, klabätteren, klabätterd, met veel lawaai neervallen, kletteren.

klad, kladde, 1. bepaalde hoeveelheid; 2. vlek.

klad, kladde, klad.

kladderig, kladderig, 1. miezerig (weer); 2. vlekkerig; 3.kliederig (haar).

klagen, klaeng, klaeng, eklaegd, klagen.

klank, klank, kink, afgekneld stukje in slang of darm.

klank, klank, klank.

klap, kläppe, klappen.

klaphengst, klaphengst, hengst met maar één bal.

klaphout, klapholt, dun hout; * zo maeger as ’n klapholt: erg mager.

klappertje, knäpperties, klappertjes (kinderspeelgoed).

klaproos, klaproze, klaproos.

klas, klasse, klas.

klasse, klasse, klasse.

klatergoud, klaetergold, klatergoud.

klaver, klouwer, klaver.

klaveraas, klouweroas, klaveraas.

kledingzaak, kledingzaeke, kledingzaak.

kleedhokje, kleedhökkie, kleedhokje.

kleedwagen, kleedwaeng, boerenwagen overspannen met wit linnen doek.

kleerkist, kleerkiste, kledingkist.

kleermot, kleermotte, kledingmot/kleermot.

kleiduif, kleidoeve, kleiduif.

kleilaag, kleíloage, kleilaag.

kleingelovig, kleingeleuvig, kleingelovig.

kleingroot, kleingroot, tussen jong en oud in.

kleinzoon, kleinzunne, kleinzoon.

kleisteren, kleisteren, kleisteren, ekleisterd, 1. onbeheerst lopen; 2. klauteren.

klem, klemme, klem.

klep, klappe, 1. achterwand van een wagen; 2. klep van een broek (klederdracht).

klep, kleppe, 1. mond; 2. klep.

klepmolen, klepmölle, soort vogelverschrikker in een kerseboom.

kleppen, kleppen, kleppen, eklept, doelloos rondlopen.

klepperkont, klepperkonte, slenteraar.

klerage, kleroasie, kleding.

kletspraatje, kletspröaties, kletspraatjes.

kleurdoos, kleurdeuze, kleurdoos.

kleurplaat, kleurplaete, kleurplaat.

kleuteren, klötteren, klötteren, eklötter, kleine kwarweitjes opknappen.

kleuterschool, kleuterschoele, kleuterschool.

klier, klier, 1. smal staand boordje op een manshemd; 2. klier.

klikspaan, klikspoane, klikspaan.

klimmen, klimmen, klum, eklummen, klimmen.

kloek, klokke, kloek (kip).

kloet, kloeten, kluwen (wol).

klok, klokke, klökkie, klok.

klokhuis, klokhuus, 1. long, lever en hart van een dier; 2. klokhuis.

klomp, klumpie, klompje.

klompenhout, klompholt, hout (van wilg of populier) waarvan men klompen maakt.

klompenhoutje, klompenhöltie, meetlat gebruikt bij het maken van klompen.

klontje, kluntie, klontje.

klontjesschaar, kluntiesschère, schaar om kandij in stukjes te knippen.

klontjestang, kluntiestange, tang waarmee kandijklontjes werden doorgeknepen.

kloofhout, kleufholt, gekloofd hout.

klop, kloppe, 1. gereedschap van een rietdekker; 2. schijnheilig iemand; 3. klop; * kloppe op de schostien, duvel in huus: pas op voor mooipraters!

klos, klössie, klosje.

kloven, kleum, kleum, ekleufd, kloven.

kluit, kloete, kloeten, kluit; uut de kloeten kommen flink gegroeid zijn.

kluitenschop, kloetenschuppe, schopje dat door een herder gebruikt werd om een kluitje zand te gooien naar een afgedwaald schaap.

kluiven, knoem, knoem, eknoefd, afkluiven van een bot.

klungel, klongels, voorwerpen van slechte kwaliteit.

knagen, knaeng, knaeng, eknaegd, knagen.

knalpijp, knalpiepe, uitlaat.

knappen, knappen, knappen, eknapt, 1. botsen; 2. knappen.

knar, knärre, 1. vervelend iemand; 2. oale knärre: oud taai mens.

knars, knäs, kraakbeen.

knarsbot, knässebot, kraakbeen.

knarsetanden, knässetaanden, knarsetanden.

knecht, knechie, knechtje.

kneuren, knuren, knuren, eknuurd, kreunen.

kneus, kneusie, kneusje.

kneuter, knötters, kreukels.

kneuteren, knötteren, knötteren, eknötterd, kreukelen.

kneuterig, knötterig, kreukelig.

knibbelen, knibbelen, knibbelen, eknibbeld, ruzie maken.

knie, kniene, knieën.

kniehoogte, knieheugte, kniehoogte.

kniewaag, kniewaeng, knieholte.

knijp, kniep, chichorei.

knijpen, kniepen, kneep, ekneppen, knijpen.

knijper, knieperd, 1. iemand die erg zuinig is; 2. iemand die knijpt.

knijper, kniepertie, knijpertje.

knijperig, knieperig, erg zuinig.

knijpertje, kniepertie, wafelkoekje.

knijpkeutel, kniepköttel, gierigaard.

knijpkont, kniepkonte, gierigaard.

knijpstuiver, kniepstuver, gierigaard.

knijptang, knieptange, nijptang.

knikkerbuil, knikkerbuul, knikkerzak.

knip, knip, 1. as ’t knip: als ’t er op aankomt; 2. knip.

knip, knippe, 1. portemonnee; 2. knip.

knipgat, knipgat, oneffenheid in de weg.

knipkuil, knipkoele, zie knipgat.

kniplicht, kniplichie, zaklantaarn.

knipmuts, knipmusse, witte kanten muts die vroeger door vrouwen vanaf hun 18e jaar op zondag werd gedragen.

knipogen, knipoong, knipoong, eknipoogd, knipogen.

knipoog, knipoge, knipoog.

knoeiboks, knooibokse, iemand die prutst of klungelt.

knoeibuil, knooibuul, zie knooibokse.

knoeien, knooien, knooien, eknooid, prutsen, klungelen.

knoeier, knooierd, zie knooibokse.

knoerten, knoeren, knoeren, eknoerd, hard trappen met een bal.

knoest, knoest, noest.

knol, knolle, knöllegie, knol.

knolgroen, knolgruun, veevoer (loof van knollen).

knolpeer, knolpere, pere-ras (Oranje Bergamot).

knolraap, knolraepe, koolraap.

knook, knoaken, botuieinden van een koe.

knoop, knup, knuppie, kneupie, 1. vloek; 2. knoop.

knoopdoek, knupdukie, zijden halsdoekje.

knopbijl, knoopbiele, bijl met knop waarmee slachtvee werd bedwelmd.

knopen, knuppen, knuppen, eknupt, knopen; * as de zak vol is, mu’j ’m dichte knuppen: je moet op het juiste moment reageren.

knopendoos, knopendeusie, knopendoosje.

knopjeslicht, knöppieslich, electrisch licht.

knopspeld, knopspèle, knopspeld.

knot, knotte, knot.

knuist, knoest, knusie, knuist.

knuistje, knusie, klein kereltje.

knuppel, kluppeltie, knuppeltje.

koekje, kukie, koekje.

koekjestrommel, kukiestrommel, koekjestrommel.

koeland, koelaand, stuk grond uitsluitend gebruikt voor koeien (veel gebruikte veldnaam).

koelbak, koelbak, bak van beton gevuld met water waarin de melkbussen werden gezet om de melk koel te houden.

koelring, koelring, ronde plastic ringen met gaatjes aangesloten op een kraan, die om de melkbussen werden gelegd om te koelen.

koeltas, koeltasse, koelbox.

koelwagen, koelwaeng, koelwagen.

koereep, koerepe, koetouw.

koereppel, koereppel, staander in koeiestal.

koffieboon, koffiebone, koffieboon.

koffiebus, koffiebusse, bus waarin koffiebonen bewaard worden.

koffiekan, koffiekanne, koffiekan.

koffiemolen, koffiemölle, koffiemolen.

kogel, keugeltje, kogeltje.

koken, kokken, kokken, ekokt, koken.

koker, kökkertie, kokertje.

kokeren, kökkeren, kökkeren, ekökkerd, doelloos rondlopen, klungelen, zich redden.

kokkelen, kökkelen, kökkelen, ekökkeld, geluid van een patrijs of fazant.

kokosmat, kokosmatte, kokosmat.

kokosnoot, kokosnötte, kokosnoot.

kol, kolle, heks.

kolengruis, kollengruus, kolengruis.

kolenkit, kollenkitte, kolenkit.

kolenschop, kollenschuppe, kolenschop.

kom, komme, kom.

komaf, komof, afkomst.

kombof, kabof, 1. klompenhok; 2. dakkapel.

komen, kommen, kwamp (kwaamp), ekommen, komen.

kommetje, kummegie, kopje.

konijn, kniene, knientie, konijn.

konijnenkeutel, knienenköttel, konijnenkeutel.

konijnenvoer, knienenvoer, konijnevoer.

koning, konik, koning (kaartspel).

koningin, koneginne, koningin.

koninkrijk, konikriek, koninkrijk.

konkel, konkeltie, koffieketel waarin de koffie mee naar het land werd genomen.

konkelfoes, konkelefoesies, praatjes.

konkelfoezen, konkelefoezen, konkelefoezen, konkelefoesd, iets stiekem regelen.

kons, kons, köttens, laatst, onlangs.

kont, konte, köntie, kuntie, kont; * den hef de konte d’r mooi in edreid: die is er mooi ingerold; ’t is niks dan kop en konte: die heeft een gedrongen figuur; die twee det is kop en konte: twee handen op een buik; met de kop veur de konte liggen: ziek zij

kontzeel, kontzeel, onderste band om een garf.

kooi, kouwgie, kouwgie, keujgie, kooitje.

kookhuis, kokhuus, apart gebouwtje om in te koken en ’s zomers ook om in te wonen.

kookpot, kokkepot, grote ijzeren pot waarin de was werd gekookt: ook voor het wecken en koken van voeraardappelen.

kooltje, köllegie, keultie, kollen, kooltje; kollen kolen; * het is meer gruus as kollen: het beste is er uit.

koopje, keupie, koopje.

koopschap, kopenschop, boodschappen.

koorts, koorsen, koorts.

kop, kop, köppie, kop, hoofd; * wat den in de kop hef, hef e niet in de konte: wat hij eenmaal wil, praat je hem niet uit zijn hoofd; wat is den toch kort veur de kop: wat is die lichtgeraakt.

kopbal, kopballe, kopbal.

koper, köpper, koper.

koperdraad, köpperdroad, koperdraad.

kopkeukelen, kopkukelen, kopkeukelen, kopkukelen, kop ekukeld, een koprol maken.

koplamp, koplaampe, koplamp.

koppel, köppeltie, koppeltje.

koppijn, koppiene, hoofdpijn.

koprol, koprolle, koprol.

koptouw, koptouwen, touwen die vastgemaakt worden aan de kop van een koe.

kopzeel, kopzeel, bovenste band om een garf.

kopzeerte, kopzeerte, hoofdpijn.

kopziekte, kopziekte, ziekte bij koeien.

korrel, körreltie, korreltje.

korst, köste, korst.

korsterig, kösterig, hard gebakken met veel korsten.

korstje, kössie, korstje.

kort, kotte, te kotte: tekort.

kortademig, kotoamig, kortademig.

kortbij, kotbie, dichtbij.

kortens, köttens, laatst, onlangs.

korterbij, kotter bie, dichterbij.

kosteren, kösteren, kösteren, ekösterd, rondscharrelen, licht werk verrichten.

kostschool, kosschoele, kostschool.

kostvrouw, kosvrouwe, hospita.

kou, kelte, koale, költe, kou.

koud, kold, koald, koud.

koude familie, koale femilie, aangetrouwde familie.

koude markt, koale märkt, veemarkt die een per jaar eind oktober gehouden wordt in Zwolle.

koudveester, koldfiester, koale fiester, koukleum.

koudvuur, koldvuur, 1. afsterving van weefsels; 2. koudvuur.

kozijn, kezien, kozijn.

kraag, kraege, kraag.

kraai, kreien, kraaien (zn.).

kraaien, kreien, kreien, ekreid, kraaien.

kraaienneb, kraaienneppe, ijzeren pen met haak eraan, gebruikt bij de hooibergketting.

kraakstem, kraekstemme, kraakstem.

kraakwagen, kraekwaeng, (oude) krakende wagen.

kraal, kralle, kraelties, 1. niet eetbare bes; 2. kraal.

kraam, kroam, 1. rommel, troep; 2. kraam.

kraambed, kroambedde, kraambed.

kraambezoek, kroambezuuk, kraambezoek.

kraamvisite, kroamvesite, kraamvisite.

kraan, kraene, kraentie, kraan.

kraanwagen, kraenwaeng, kraanwagen.

kraanzaag, kraengzaege, lange zaag waarmee bomen in de lengte werden doorgezaagd.

krab, krabbe, schram.

krang, krange, 1. binnenste buiten, verkeerd om; 2. tegen de draad in.

krant, kraante, kraentie, krant.

krap, krappe, houten blokje gebruikt als afsluiting van een deur.

kraplap, kraplappe, broek met een klap eraan (i.p.v. rits).

krasgat, krasgat, spleet in de rokken, waaronder de rokzak (noazak) hangt.

kregel, kregel, fris, vitaal, levendig.

kremmelgroot, kremelgroot, tussen jong en oud in.

krengenfabriek, krengenfebriek, destructiebedrijf (voor dood vee).

krengenput, krengenputte, put voor kadavers.

krengenwagen, krengenwaeng, wagen waarmee kadavers werden opgehaald.

krenselen, krèzelen, krèzelen, ekrèzeld, woelen in bed.

krent, krente, snibbig kind.

krentenbol, krentenböllegie, krentenbolletje.

krentenplas, krentenplässie, krentenbol.

krentenstoet, krentenstoete, krentenbrood.

krentenwegge, krentenwegge, groot krentenbrood met name bij geboorte gegeven.

kreupel, kröppel, kreupel.

kreupelen, kröppelen, kröppelen, ekröppeld, kreupel lopen.

kreute, kröate, een naar, vervelend kind.

kreuterig, kröaterig, vervelend.

kribbe, krubbe, kruppe, kribbegie, voerbak of voergoot voor paarden of koeien; kribbegie 1. klein kinderbedje achterin de bedstee; 2. kribje.

kribbebijter, krubbenbieter, een paard dat uit gewoonte of ziekte steeds in de krubbe bijt.

kriegelkont, kriegelkonte, vurig persoon.

krielkip, krielkippe, krielkip.

krijgen, krieng, kreeg, ekreeng, 1. nemen, pakken; 2. krijgen; * he’j ’t of krie’j ’t: voel je je eigenlijk wel goed?

krijger, kriegertie, krijgertje.

krik, krikke, krik.

krikeend, krik-enten, wilde eendjes.

kringerig, krengerig, 1. gezegd wanneer er kringen in de aardappel zitten; 2. vervelend gedrag vertonen.

kriskras, kruuskras, kriskras.

krom, kromme, krom; * op ’n kromme vore wördt ’t meest verbouwd: een kromme voor is nu eenmaal langer.

kroon, krone, kroon; * hi haalt mie de krone van de kop: hij maakt mij te schande

kroonlamp, kroonlaampe, kroonlamp.

kroonsteen, kroonstientie, kroonsteentje.

kroontjespen, kreuntiespenne, kroontjespen.

krop, kroppe, kröppie, 1. keel; 2. krop.

kroplap, kroplappe, een hemd dat losgemaakt kon worden om de baby te laten drinken aan de borst.

kruidenboter, krudenbotter, kruidenboter.

kruiderig, kruderig, gekruid.

kruidkaas, kruudkeze, komijnekaas.

kruidkoek, kruudkoeke, kruidkoek.

kruidmoes, kruudmoes, streekgerecht, bestaande uit karnemelk met rozijnen, worst, spek, gort en kervel.

kruidmoesgroente, kruudmoesgruunte, kervel.

kruidnagel, kruudnaegel, kruidnagel.

kruidplas, kruudplässie, paasbroodje.

kruien, kruun, kruun, ekruud, kruien.

kruik, kruke, krukie, kruik.

kruimel, krummels, kruimels; * krummels is ok brood: de kleine dingen hebben ook waarde; de broodkrummels stekt oe: je bent overmoedig.

kruimelen, krummelen, krummelen, ekrummeld, kruimelen.

kruipeik, kroepeiken, kromme twijgen van het kreupelhout, gebruikt bij het vastleggen van rieten daken.

kruipen, kroepen, kreup, ekröppen, kruipen.

kruipgat, kroepgat, kruipruimte.

kruiphout, kroepholt, stuk hout om de nek van het schaap om te voorkomen dat het door de afrastering kruipt.

kruipolie, kroepöllie, kruipolie.

kruipruimte, kroepruumte, kruipruimte.

kruipwinkel, kroepwinkeltie, klein winkeltje waar alles dicht op elkaar staat.

kruis, kruzen, kruizen; * oale huzen det bint kruzen: wat oud is, is duur in onderhoud.

kruisbes, krisbèzen, krissebèzen, kruusbèzen, kruisbessen.

kruiwagen, kruwaeng, kruiwagen.

kruk, krukke, krukken, 1. jaarring; * weer ’n krukke d’r bie op: gezegd wanneer iemand een jaar ouder wordt; 2. kruk.

krukas, krukasse, krukas.

krukken, krökken, krökken, ekroökt, klungelen, prutsen.

krukken, krukken, krukken, ekrukt, sukkelen.

krukkerig, krukkerig, niet goed ter been, zere botten.

krulkool, krulkool, boerenkool.

krullen, krullen, krullen, ekruld, 1. ’t zal d’r um krullen: het gaat spannend worden; 2. krullen.

krulspeld, krulspèle, krulspeld.

kuieren, kuieren, kuieren, ekuierd, wandelen.

kuierlatten, kuierlatten, de benenwagen.

kuiken, kukentie, kuikentje.

kuikenachtig, kukenachtig, dom en ondoordacht.

kuil, koele, kuultie, kuil.

kuilband, kuulbaand, oude benaming voor hoepel.

kuilen, kulen, kulen, ekuuld, rollen.

kuip, kupe, kuip.

kukelen, kukelen, kukelen, ekukeld, 1. buitelen; 2. kraaien van de haan.

kulo, kulo, zonderling figuur.

kundig, kunnig, bekend; * kunnig volk: bekenden.

kundigheid, kunnigheid, bekendheid; * oale kunnigheid: oude bekenden.

kunnen, ku’j, kun je.

kunstijsbaan, kunstiesbaene, kunstijsbaan.

kunstje, kunsie, kunstje; * hoe meer kunsies een aap kan, hoe meer of e d’r doen mut: hoe meer je kunt, hoe vaker een beroep op je gedaan wordt.

kurk, körke, körkie, kurk.

kurkdroog, körkdreuge, kurkdroog.

kurken, körken, körken, ekörkt, 1. rondhangen; 2. klungelen.

kussentijk, kussentog, kussentijk.

kwaadspreken, kwoadsprekken, sprekken kwoad, kwoad esprökken, kwaadspreken.

kwaal, kwoale, kwaal.

kwab, kwabbe, kwab.

kwabaal, kwaboalen, vis die lijkt op een paling.

kwakerij, kwaekerieje, druk geklets.

kwal, kwalle, kwal.

kwalsteren, kwalsteren, kwalsteren, ekwalsterd, de keel schrapen.

kwarktaart, kwarktaerte, kwarktaart.

kwartier, ketier, kwartier; * een stief ketiertie: een klein kwartiertje.

kwartje, kwättie, kwartje; * a’j trouwt kump de gulden op twee kwätties: samen leven, samen delen.

kwebbel, kwebbel, 1. onderkin; 2. kletskous.

kweenkop, kwenkoppen, aardbeien met een zwart ‘neusje’.

kwekken, kwekken, kwekken, ekwekt, 1. kwekken; 2. kweekgras (zn.).

kwets, kwetse, pruim.

kwikstaart, kwikstät, kwikstaart; * zien vae was ’n kwikstät: zijn vader was een flierefluiter.

laadklep, laedkleppe, laadklep.

laag, lege, laag.

laag, loage, loägie, laag.

laagte, leegte, laagte.

laan, laentie, laantje.

laars, leerze, leersie, laars; * ’n stuk in de leerze: dronken zijn.

laat, laete, laat; * a’j te laete in huus komt dan bromt ze; a’j te laete in de kerke komt dan zingt ze: er is altijd wat; laete ha(e)ver kump ok op: wie zich niet haast komt er ook wel; hoe laete is ’t naor tied?: hoe laat is het?

laatbloeier, laetblujer, laatbloeier.

laatst, lässen, laesen, in ’t laesen: op het laatst.

laatst, läst, laetst, laatst.

laatste tijd, lästied, laestied, de laatste tijd.

laatwagen, laetwaeng, iemand die steeds erg laat is.

Laban, laban, nietsnut, klaploper.

lachbui, lachbuje, lachbui.

ladder, leddertie, laddertje.

ladderwagen, ledderwaeng, boerenwagen met zijschotten.

lade, laegie, laatje.

laden, laen, laen, elaene, laden.

lak, lak, weinig zout bevattend.

laken, laekentie, lakentje.

laklaag, lakloage, laklaag.

lammenadig, lammenaerig, beroerd, niet fit.

lammetje, lämmegie, lammetje.

lammetjespap, lämmegiespap, lammetjespap.

lamp, laampe, lämpie, laempie, lamp; * gin tórf in de laampe, gin öllie in ’t vuur: armoe troef; ik heb de laampe al scheef ehangen: ik zit krap bij kas.

lampenkap, laampenkappe, lampekap.

lampenpoetser, laampenpoetser, lisdodde (plant).

land, laand, laendtie, land; * den hef altied laand te koop: dat is een opschepper; laendtie benaming voor een stuk grond (ook gebruikt als veldnaam).

landbouwschool, landbouwschoele, (lagere) landbouwschool.

landheer, lanter, iemand die een boerderij huurt van een grootgrondbezitter.

landingsbaan, landingsbaene, landingsbaan.

landkaart, landkaerte, landkaart.

landstekertje, laandstekkertie, landverovertje (kinderspel).

lang, langerder, langer.

languit, lankuut, languit.

langwagen, langwaeng, lankwaeng, verlengde boerenwagen voor bijv. vervoer van boomstammen; men kende de lange en de korte langwaeng.

langzaag, langzaege, lankzaege, trekzaag.

lantaarn, lanteern, lantaarn.

lantaarnpaal, lanteernpoal, lanteernpoale, lantaarnpaal.

lap, lappe, läppie, 1. een lappe van een kjel: waardeloos persoon; 2. lap.

lapcent, lapcent, extra cent bij kaartspel.

lapjeskat, läppieskatte, lapjeskat.

lapjeskerel, läppieskjel, läppieskeerl, venter met textiel.

lappen, lappen, lappen, elapt, 1. repareren; een baand lappen: band plakken; 2. lappen; * een gezicht van oale lappen: boos kijken; 3. inzetten bij spel; 4. ik bin niet goed op de lappen: ik voel me niet goed.

lappenmand, lappenmane, lappenmand.

las, lasse, naad, las.

lat, latte, latten, lat; latten latten; * an de latten: 1. failliet; 2. heel moe; lange latte: lang iemand.

laten, loaten, leut, eloaten, laten.

later, laeter, later; * as Lepie dood is, maag ie laeter Lepie wörden: wat bij jij goochem zeg.

latigheid, laetigheid, in de laetigheid: op het laatste moment.

lebmaag, lebmaege, lebmaag.

ledenlijst, ledenlieste, ledenlijst.

leeftijd, lèèftied, leeftijd.

leeg, löag, leeg; * ie hebt niks in te brengen as löage brefies: je hebt niks te vertellen.

leegstaand, löagstoand, leegstaand.

leegte, leegte, leegte.

leemkuil, leemkoele, leemkuil.

leenbank, leenbanke, boerenleenbank.

leer, lere, godsdienstles.

leerschool, leerschoele, leerschool.

leertjesklomp, leertiesklomp, klomp die van boven kort is, met riempje over de wreef.

leeslamp, lèèslaampe, leeslamp.

leesles, lèèslesse, leesles.

leewater, leewater, die koe hef ’t leewater: die koe lijdt aan waterzucht.

lefdoekje, lefdukie, lefdoekje (pochet).

leg, legge, een laag koren op de deel.

leggen, leng, lèè, eleg, leggen.

legkip, legkippe, legkip.

lei, leigie, leitje.

leilat, leilatte, liniaal.

lekkertje, lekkerties, snoepjes.

lelijk, lillijk, lullijk, lelijk.

lelijkigheid, lillekigheid, iets lelijks.

lepel, leppel, leppelties, lepel; * hi et een leppel en schit een scheppel: hij eet veel maar blijft mager; leppelties lepeltjes.

lepelkost, leppelkost, voedsel dat met een lepel wordt gegeten.

lepeltjes, leppelties, herderstasje (plant).

leppen, leppen, sabbelen van kalveren.

lerenlap, leren lappe, zeem.

les, lesse, les.

leugen, leung, leugen.

leven, lèèm, lèèm, elèèfd, leven.

levend, lèèmds, levends; * zie hebt wat lèèmds ekreeng: bij hen is een kind geboren.

levendig, lèèmtig, levendig.

levengevaarlijk, lèèmsgevoarlijk, levensgevaarlijk.

levensdag, lèèmsdaeng, levensdagen.

levensloop, lèèmsloop, levensloop.

levensmoe, lèèmsmuu, levensmoe.

levensonderhoud, lèèmsonderhold, levensonderhoud.

lever, lèvertie, levertje.

leverkwaal, lèverkwoale, leverkwaal.

licht, lichte, bie ’t lichte: overdag.

licht, luchte, lichten, stallantaarn.

lichtbruin, lichbroen, lichtbruin.

lichtdag, lichdag, bie lichdag: overdag.

lichte maan, lichte moane, volle maan.

lichten, luchen, luchten, elucht, weerlichten.

lichter, lichten, bretels.

lichtgevoelig, lichgevulig, lichtgevoelig.

lichtgroen, lichgruun, lichtgroen.

Lichtmis, Lichmissen, Lichtmis.

lichtstraal, lichstroale, lichtstraal.

lichtvaardig, lichvierig, lichveerdig, lichtvaardig.

lief, lief, lief.

liefhebberij, levebrieje, liefhebberij, hobby.

liegen, lieng, leug, elöang, liegen.

lieslaars, liesleerzen, lieslaarzen.

liespel, liespels, ruimte in het midden van de hooizolder.

lieveheersbeestje, lieveheersbesie, lieveheersbeestje.

liggen, ling, lag, elèèng, liggen.

lijden, lien, leed, elene, lijden, dragen; * kan ’t ies al lien?: is ’t ijs al sterk genoeg?

lijf, lief, 1. lijf; 2. baarmoeder van een dier.

lijfje, liefie, 1. vrouwenkledingstuk; 2. lijfje.

lijfzeerte, liefzeerte, buikpijn.

lijk, liek, lijk.

lijken, lieken, leek, elekken, gelijk maken; * dichte lieken: dichtgooien.

lijken, lieken, leek, elekken, lijken.

lijkstee, liekstèè, litteken.

lijkwagen, liekwaeng, lijkauto.

lijmtang, liemtange, lijmtang.

lijn, liene, lientie, lijn, leidsel.

lijnmeel, liemaele, lijnmeel.

lijnmeelkoekje, limaelkoekie, lijnkoek (veevoer), koek in blokvorm die in stukken werd gebroken en aan het rundvee werd gevoerd.

lijnzaad, lienzoad, lijnzaad; hiervan werd lijnmeel gemaakt.

lijpen, lippen, lippen, elipt, huilen.

lijst, lieste, liesie, lijst.

lijsterkraal, liesterkrallen, lijsterbessen.

lik, likkie, likje.

likkerij, likkerieje, laatste restje uit de pan.

linkerkant, linkerkaante, linkerkant.

linkeroog, linkeroge, linkeroog.

linksboven, linksboam, linksboven.

linksdraaiend, linksdreiend, linksdraaiend.

linksom, linksumme, linksom.

lintzaag, lintzaege, lintzaag.

lip, lippe, lippen, lippie, lip; * hi hef de lippe op ’t derde knoopsgat hangen: hij zit te pruilen.

literfles, literflesse, literfles.

loederig, loederig, niet fit.

loerbuis, loerbuis, gluurder.

loes, lotse, speen.

lokbrood, lokkebrood, lokaas.

lomphandig, lomphandig, onbenullig, onhandig.

longontsteking, longontstekken, longonsteking.

lood, lood, lood; * in ’t lood ehad: onenigheid gehad.

loodje, leutie, 1. ouderwets koffiemaatje; 2. klein kaartje stopgaren.

loods, loze, leusie, open schuur.

loofharken, loofhärken, hi hef t’r iene hen loofhärken: hij is niet helemaal goed snik.

look, look, ui.

loonlijst, loonlieste, loonlijst.

loonzak, loonzäkkie, loonzakje.

loopbaan, loopbaene, loopbaan.

loopgoed, loopgoed, kleding voor door de week.

looplamp, looplaampe, looplamp.

looprek, looprekke, looprek.

loops, leups, loops.

loopschuit, loopschute, iemand die veel op pad is.

lootje, löttie, lootje.

lopen, leupen, houten tonnetje met handvat, waarin pannekoekbeslag werd klaargemaakt.

lopen, lopen, leup, elopen, lopen; leupen liepen (ww); löp’e loopt hij

loper, leuperties, oudere big (boven 8 weken).

loper, lopers, loopvarkens.

loperij, loperieje, diarree.

los, lös, 1. open; 2. onstandvastig (van weer); 3. lös-e-neid: naad (torn); 4. los; * doar hebt ze ’t kleine vee löslopen: daar hebben ze last van vlooien en luizen.

losblijven, lösbliem, bleef lös, lös ebleem, open blijven.

losbranden, lösbraan, braan lös, lös ebraand, losbranden.

losbreken, lösbrekken, brak lös, lös ebrökken, openbreken.

losdraaien, lösdreien, dreien lös, lös edreid, opendraaien.

loshouwen, löshouwen, houwen lös, lös ehouwen, doorslaan, losmaken of openen.

losjes, lössies, losjes.

loskrijgen, löskrieng, kreeg lös, lös ekreeng, loskrijgen, open krijgen.

loslaten, lösloaten, leut lös, lös eloaten, loslaten, open laten.

losmaaien, lösmeien, meien lös, lös emeid, gras maaien.

losmaken, lösmaeken, maeken lös, lös emaekt (emäk), losmaken, open maken.

losprijs, löspries, losprijs.

lossen, lössen, lössen, elöst, het kalf in ’t lichaam van de koe doden en in stukken uit het lichaam verwijderen.

loterij, lotterieje, loterij, verloting.

louw, louw, louw mak: niet gemakkelijk, weet niet van wijken; louw met de pook: dat doe ik vast niet.

louwman, louwman, lui en onbetrouwbaar iemand.

lucht, loch, luchen, lucht.

luchtbed, luchbedde, luchtbed.

luchtpijp, luchpiepe, luchtpijp.

luciferdoos, lucifersdeusie, lucifersdoosje.

lucifershoutje, lucifershöltie, lucifershoutje.

lui, luu, leu, lui, mensen; * ärme luu kokt dunne pap: je moet roeien met de riemen die je hebt; leu * sommige leu bint net klokken, a’j ze niet opwindt dan sloat ze niet: sommige mensen tonen geen enkel initiatief.

luiden, luun, luun, elune (eluud), luiden.

luidspreker, luudsprekker, luidspreker.

luiewijvenknoop, luie wiem knopen, drukknopen.

luik, loek, lukie, 1. ik bin d’r loek an: ik ben er gek op; 2. luik.

luis, luus, lusie, luis; * a’j vitten wult kö’j wè ’n luus in een schoon hemp vinden: wie wil vitten, kan altijd wel iets vinden.

luister, luuster, luister.

luitjes, leugies, luitjes.

luizenbos, luzebos, 1. gemeen iemand; 2. luizebos.

luizenkam, luzenkamme, luizenkam.

luizenleven, luzenlèèm, luizenleven, gemakkelijk leventje.

lukke, lökke, slungelig meisje.

lukken, lukken, lukken, elukt, 1. zo kan ’t wè lukken: zo is ’t wel genoeg; 2. lukken.

lul, lulle, lullegie, lul.

lulla, lulla, praatgraag iemand.

lus, lusse, lussie, lus.

lussen, lussen, lussen, elust, lussen (bijv. in touw).

lusten, lussen, lussen, elust, lusten.

lustre, luuster, soort stof.

luxewagen, luxe-waeng, (personen)auto.

maag, maege, maag.

maagkwaal, maegkwoale, maagkwaal.

maagonderzoek, maegonderzuuk, maagonderzoek.

maagpijn, maegpiene, maagpijn.

maagschap, maskop, vriend, kameraad.

maaien, meien, meien, emeid, maaien.

maaimachine, meimechine, maaimachine.

maal, möaltie, maaltje.

maaltijd, moaltied, maaltijd.

maan, moane, möantie, maan.

maand, möandtie, maandje.

maandagavond, moandagoamd, maandagavond.

maandkaart, moandkaerte, maandkaart.

maansverduistering, moansverduustering, maansverduistering.

maar, mà, maar; * het valt wè, mà niet met: het valt tegen; God gif genezing, ma de dokter strik het geld op: ziek zijn is duur.

maart, meert, maart.

maat, moat, maat, vriend.

maat, moate, maat, mate.

maat, moat, laag gelegen stuk grond (veel gebruikt als veldnaam).

maatgevoel, moatgevuul, maatgevoel.

maatje, möatie, maatje.

machochel, mechoggel, lelijk mens.

mag ik sterven, maksterm, wis en zeker (uitroep).

makkelijk, mäkkelijk, gemakkelijk; * een koe verget mäkkelijk det ’e kalf is ewes: men vergeet snel dat men zelf ook jong is geweest.

manchester, mechester, manchester (broek).

mand, mane, maendtie, mand.

manier, meniere, manier.

mankeren, mekéren, mekéren, mekeerd, mankeren.

manks, mangs, soms.

manlui, manluu, malluu, manskeerls, manskjels, mannen; * manluu goat noa de kerke um wat te heuren, vrouwluu um wat te zien: ironisch gezegde.

mannenstem, mannenstemme, mannenstem.

mannetje, männegie, mannetje.

manoeuvre, meneuvels, 1. manoeuvres; 2. rare fratsen.

manskerel, manskjels, mannen.

marechaussee, maskes, marechaussee.

Maria, miete, meisjesnaam: Miete.

Mariënheem, Maejenheem, Mariënheem.

marktkraam, märktkroam, marktkraam.

mars, mäs, märs, mars (veel gebruikt als veldnaam).

martelen, märtelen, märtelen, emärteld, 1. moeizaam een karwei verrichten; 2. martelen.

mat, matte, mättie, mat.

matras, metrasse, matras.

mee, met, mee; * as alle met löp … krie’j een lange processie.

meegeven, metgeem, gaf met, met egeem, meegeven.

meekomen, metkommen, kwam (kwaamp) met, met ekommen, meekomen.

meeleven, metlèèm, lèèm met, met elèèfd, meeleven.

meelmop, maelmöppie, biskwietje.

meelzak, maelzak, maelezak, meelzaak, jutezak waarin de molenaar het meel deed.

meenemen, metnemmen, nam met, met enömmen, meenemen.

meepenning, meepenning, handgeld gegeven bij contractbevestiging aan meid of knecht.

meer, meer, 1. wat er nog meer van is: bovendien; 2. meer.

meerderwegen, meerderweggens, op meer plaatsen.

meerkol, meerkolle, märkolle, vlaamse gaai (vogel).

mees, meze, mees.

meestentijds, meestentieds, meestal.

meestenwegen, meesteweggens, meestal.

meester, meister, meester, leerkracht van basisschool.

meestpart, meespat, meestal.

meetlat, metlatte, meetlat.

meibos, meibos, bosperceel met jonge eiken, hierin vond in mei seizoensarbeid (eken) plaats.

meisjesnaam, meisiesnaeme, meisjesnaam.

meisjesstem, meisiesstemme, meisjesstem.

meitijd, meitied, in de meitied: in de maand mei.

meizoentje, meizuuntie, meizoentje (bloem).

mekaar, mekaere, mekaar, elkaar; * zo hef ’t ezetten, zèè de vrouwe en rapen de scheurties van de pispot bie mekaere: daar is niets meer aan te doen.

mekaar, menander, elkaar.

melk, melk, melk; * de melk kokt bie oe oaver: jouw witte ondergoed komt er onderuit.

melkavond, melkoamd, tijd om te melken (’s avonds); * hi is an melkoamd: hij is aan het eind van zijn latijn.

melkboer, melkboer, de man die de melk naar de zuivelfabriek bracht, lange tijd gebeurde het dat dagelijks de melkbussen op een lange platte wagen werden opgehaald.

melkbrief, melkbreef, melkafrekening.

melkbus, melkbusse, melkbus.

melkfabriek, melkfebriek, zuivelfabriek.

melkfles, melkflesse, melkfles.

melkgeld, melkgeld, geld dat men maandelijks (op de gelddag) ontvangt voor de geleverde melk.

melkkamer, melkkaemertie, ruimte voor het melkgerei.

melkkan, melkkanne, melkkan.

melkrek, melkrikke, rek voor het drogen van de melkbussen.

melkrit, melkrit, trajekt van de melkboer.

melkstoel, melkstuultie, melkstoeltje.

melktijd, melkenstied, zie melkoamd

melkvaren, melkvaeren, vaeren melk, melk evaerne, melk naar de melkfabriek brengen (met paard en wagen, later met de trekker, nu met de melktankauto).

melkwagen, melkwaeng, melkwagen.

mem, memme, mämme, speen, tepel.

menigste, minnigsten, mennigsten, datum.

menigte, minnigte, grote hoeveelheid, menigte.

mens, mèènse, mens; * die mèènsen hebt nog gin naegels um de konte te krabben: die mensen leven in armoede.

mensenleven, mèènsenlèèm, mensenleven.

mergbot, märgbot, mergpijp.

mergpijp, mergpiepe, mergpijp.

mergpot, mirgspot, een zwarte gietijzeren pot.

merklap, merklappe, merklap.

merknaam, merknaeme, merknaam.

merrie, mere, merrie (vr. paard).

merrieveulen, meervul, merenvullegie, merrieveulen.

mesthaak, meshoake, mesthaak.

mestkar, meskoare, mestkar.

meststrooier, messtreujer, meststrooier.

mestvaalt, mesvaalt, ruimte bij boerderij waar mest opgeslagen werd.

met, met, met, het vlees waar worst van gemaakt wordt; * as ’t met valt…. kö’j wos maeken.

meteen, metiene, meteen.

meten, metten, metten, emetten, meten.

metten, metten, metten: bepaald soort gebed.

metworst, metwos, metworst; * in Salland hoalt ze van een kot gebed en een lange metwos: in Salland houdt men van een kort gebed en een lang stuk worst.

meubelplaat, meubelplaete, meubelplaat.

meubelzaak, meubelzaeke, meubelzaak.

middagpot, middagspot, het warme eten.

middagslaapje, middagslöapie, middagslaapje.

middelmaat, middelmoate, middelmaat.

middelste, milste, middenste.

midden, miln, muln, midden.

middenbaan, middenbaene, middenbaan.

middendeur, middendeure, deur van de kamer naar het achterhuis; * het ging d’r deur as de katte deur de middendeure: het eten was snel op.

middendoor, millendeur, middendoor.

middenhand, middenhaand, in de middenhaand: in het midden zitten bij het kaarten.

middenvoor, middenvore, voor die blijft liggen als het land aan beide zijden wordt geploegd.

midvoor, midveur, middenveur, midvoor.

miegel, michel, naar, vervelend persoon.

miegeltje, micheltie, klein, tenger iemand.

miegemt, miegempe, mier.

miegemtennest, miegempennös, mierennest.

miegen, mieng, mieng, emiegd, plassen.

mieghommel, mieghummel, klein kind, kruimeltje.

mieteren, mieteren, mieteren, emieterd, smijten, vallen.

mij, mie, 1. ik; * det lust mie wel: dat lust ik wel; 2. mij.

mijn, miende, mijne.

mijt, miete, mijt van hout, stro of rijshout.

min, minne, minne muujte: weinig moeite.

miniseren, minderzeren, verminderen.

minnelijk, minlijk, mager, dun, klein.

minnigheid, minnigheid, kleinigheid.

minuut, minute, minuut.

mirakels, meraekels, ontzettend, mirakels.

mis, misse, mis.

misdienaar, missendiender, misdienaar.

misschien, meschien, misschien.

misseunen, missunen, missunen, missuund, misstaan (qua uiterlijk).

mistlamp, mistlaampe, mistlamp.

modderschuit, modderschutte, modderschuit.

mode, moede, mode, mode; * veur de moede hem (hebben): als gewoonte hebben.

modezaak, modezaeke, modezaak.

moe, muu, moe.

moe, moo, moeder.

moeder, moetie, moeder.

moederspraak, modersproake, moedertaal, je eigen taal/dialekt.

moedervlek, modervlekke, moedervlek.

moei, meuje, (oud)tante.

moeilijk, muujlijk, mulijk, moeilijk.

moeilijkheid, muujlijkheid, moeilijkheid.

moeite, muujte, moeite.

moeizaam, muujzaam, moeizaam.

moer, moer, moor, 1. vrouwtjeskonijn; 2. bijenkoningin.

moer, moer, moor, moeren, moer, bout.

moeraar, moeroare, dubbele aar aan een halm.

moeren, moeren, moeren, emoerd, vernielen.

moerkonijn, moerkniene, moederkonijn.

moes, moes, moes.

moespot, moespot, stamppot; * de Moespot: naam van dialekttijdschrift voor Salland en Oost Veluwe.

moet, mute, in de mute zien: verwachten.

moeten, mutten, mos, emut, moeten; mudde moet (ik vorm); mu’j moet je.

mogelijk, meugelijk, mogelijk.

mogelijkheid, meugelijkheid, mogelijkheid.

mogen, meung, moch, emeugd, mogen.

mol, molle, möllegie, mol.

molen, mölle, möllegie, molen.

molenaarsknecht, muldersknecht, molenaarsknecht.

molenarij, mulderieje, molenaarsbedrijf.

molenpaard, möllenpeerd, grote, robuuste vrouw.

mollenstap, mollenstappe, molleklem.

mond, mundtie, mondje; * zie mut bie ’t vriejen in ’t krasgat goan stoan um een zuut mundtie te halen: bij het vrijen is het lastig als je niet even groot bent.

monsternemer, moonsternemmer, monsteropnemer (iemand die monster neemt van de melk, waarna de melk wordt onderzocht in de fabriek).

mop, möppie, 1. koekje; 2. mopje.

mopjestrommel, möppiestrommel, koekjestrommel.

morgen, män, maen, morgen; * in de mäntied: ’s morgens; * hi is de maenköttel nog niet kwiet: hij is nog niet erg op dreef.

morgen, moi, hallo (begroeting).

morgen, ’s mäns, ’s maens, ’s morgens.

morgenmiddag, mänmiddag, maenmiddag, morgenmiddag.

morgenvroeg, mänvrog, maenvrog, morgenvroeg.

morrig, morig, bang.

mosgroen, mosgruun, mosgroen.

mot, mot, 1. stof, fijn afval; 2. mot.

mot, motte, muttie, (moeder)varken.

motorbul, motorbolle, inseminator die vroeger met de motor naar de boerderijen ging.

motorkap, motorkappe, motorkap.

motregen, motrèèng, motregen.

motten, smotten, smotten, esmot, motregenen.

mouw, mouwe, mouw; * den hef pik in de mouwe: die is sterk.

mud, mudde, mud.

mudzak, mudzak, zaadzak voor 70 kg.

mug, mugge, mug.

muilband, moelbaand, muilband.

muis, moes, moezen, musie, muis; moezen muizen; * wie hadden zo’n schik as moezen in ’t stro: we hadden veel plezier; hi kan nog gin moes melken: hij is erg onhandig; ik wolle det ik zukke moezen op zolder hadde: dat lijkt me zeer aantrekkelijk.

muisstil, moesstille, muisstil.

muizengat, moezengat, muizengat.

muizennest, moezennös, muizennest.

mulder, mulder, 1. soort meikever; 2. mulder.

mus, musse, muskes, mussie, mus.

muts, musse, mussie, muts; * den hef de musse verkeerd stoan: die is slecht gehumeurd; ie hebt ’t hoge in de musse: je bent verwaand; wie de dikste kop hef, krig de grootste musse: brutalen hebben de halve wereld.

mutsennaaister, mussenneister, vrouw die kanten mutsen uit elkaar haalde, ze waste en naderhand weer in elkaar zette.

muur, mure, muur.

muurverf, muurverve, muurverf.

muziekles, mezieklesse, muziekles.

na, noa, erg, na; * ’t was mie mangs net te noa: ’t ging me soms te ver.

naad, noad, nöadtie, naad; * lange noad, luie noad: gemak dient de mens.

naadzak, noazak, zak onder de naad van een rok (klederdracht).

naaf, nave, naaf.

naaidoos, neideuze, naaidoos.

naaien, neien, neien, eneid, naaien.

naaigaren, neigoaren, naaigaren.

naaimachine, neimechine, naaimachine.

naaimand, neimaendtie, naaimandje.

naaischool, neischoele, naaischool.

naaister, neister, naaister.

naaiwerk, neiwerk, naaiwerk.

naald, noale, nöaldtie, naald.

naam, naeme, naam.

naamkaartje, naemkaertie, naamkaartje.

naamplaat, naemplaete, naamplaat.

naar, noar, naar.

naast, noast, naast; * kan niet ligt op het kerkhof en wul niet ligt d’r noast: waar een wil is, is een weg.

naaste, nöasten, naaste familieleden, naaste buren.

nablijven, noabliem, bleef noa, noa ebleem, nablijven.

nabuur, noabers, (niet specifiek Sallands) buren.

nacht, nächie, nachtje.

nachtjak, nachjak, “van nachjak töt kistentuug”: titel van Sallandse Folklore show.

nachtkaars, nachkeerse, nachtkaars.

nachtkastje, nachkässie, nachtkastje.

nachtmaal, nachmoal, avondmaal.

nachtmis, nachmisse, nachtmis.

nachtpon, nachpönnegie, nachtponnetje.

nachtslaper, nachsloapers, zwervers die overnachten (bijv. in het hooi).

nachtuil, nachoele, iemand die laat thuis komt of laat naar bed gaat.

nadagen, noadaeng, nadagen.

naderbij, noaderbie, dichterbij.

nagaan, noagoan, gung (gunk) noa, noa egoane, nagaan.

nagelhout, naegelholt, rookvlees.

nagelkaas, naegelkeze, komijnekaas, ook kruudkeze genoemd.

nagelknipper, naegelknippertie, nagelknipper.

nagenoeg, noagenog, nagenoeg.

najaar, noajoar, najaar.

nakend, naekend, naakt.

nakend aarsje, naekend eersie, sneeuwklokje (bloem).

nakijken, noakieken, keek noa, noa ekekken, nakijken.

nakomeling, noakommelingen, nakomelingen.

nakomertje, noakommertje, nakomertje.

nalaten, noaloaten, leut noa, noa eloaten, nalaten.

namelken, noamelken, melken noa, noa emölken, 1. doorzeuren; 2. bij het gebruik van de melkmachine werd in het begin de koe met de hand nagemolken.

namenlijst, naemenlieste, namenlijst.

nameten, noametten, metten noa, noa emetten, nameten; * hi was an ’t noametten of e zien portie wè ekreeng had: hij moest braken na overmatig eten of drinken.

namiddag, ’s nommedaengs, ’s nommes, na de middag.

nap, näppie, napje.

nar, närre, nar.

natijd, noatied, 1. na die tijd; 2. najaar.

natje, nättie, natje.

natpan, natpanne, oude benaming voor juspan.

natsleef, natslief, oude benaming voor juslepel.

navaren, noavaeren, vaeren noa, noa evaeren, met één paard acher de lijkwagen rijden (ook wel algemener gebruikt: na rijden).

navelkuiken, naffelkuken, niet volgroeide vrucht bij gevogelte.

navragen, noavroang, vreug noa, noa evroang, navragen.

nawerk, noawerk, werk dat naderhand nog gedaan moet worden, omdat het niet direct goed gedaan is.

nazeggen, noazeng, zèè noa, noa ezeg, nazeggen.

nazorg, noazorg, nazorg.

neb, neppe, snavel, mond; * De Neppe: bijnaam van een veehandelaar.

neef, nève, neef.

negen, neeng, negen.

negenoog, neengoge, negenoog.

negentien, neengtiene, negentien.

negerin, negerinne, negerin.

nek, nekke, nek.

nerf, nerve, nerf.

nergens, näns, naens, nergens.

nerig, nerig, ijverig.

nest, nös, nössie, nest.

nestelen, nösselen, nösselen, enösseld, nestelen.

nestelgat, nösselgaegie, versteviging om inscheuren en verschuiven te voorkomen.

nettig, nessik, net goed, de verdiende straf.

neulen, nöalen, nöalen, enöald, zeuren, zanikken.

neuren, nuren, nuren, enuurd, hoogdrachtig zijn van een koe.

neus, neuze, neus; * ie hoeft niet meer te nemmen dan iene neuze vol: het valt nog wel mee met de stank.

neusbotje, neusbuttie, neusbotje.

neusteren, nösteren, nösteren, enösterd, mopperen.

neusterig, nösterig, mopperig.

neusterpot, nösterpot, mopperkont, brompot.

niet erom, nieterumme, niet te min, hoe het ook zij.

nieuw, niej, 1. nieuw; * nieje heren hangt niej an ’t hekke: nieuwe heren, nieuwe wetten; 2. benieuwd; * ik bin d’r niej an: ik ben benieuwd.

nieuwjaar, niejjoar, nieuwjaar.

nieuwmelks, niejmelkt, ’n niejmelkte koe: een koe die pas gekalfd heeft.

nieuwmodisch, niejmoeds, niejmoods, modern.

nieuws, niejs, nieuws; * van niejs: van voren af aan.

nieuwsgierig, niejschierig, nieuwsgierig.

nieuwtje, niejgie, nieuwtje.

nijds, niets, fel, temperamentvol.

nijf, nief, zakmes.

nijp, niep, hakbijltje met handvat.

nikkoppen, nikkoppen, nikkoppen, enikkopt, ook: nikken, knikkend groeten.

nodig, neug, neudig, nodig; * den mut neudig die biene onder andermans toafel strekken: die moet nodig het ouderlijk huis uit.

nodigen, neung, neung, eneugd, uitnodigen; * loat oe niet neung: tast maar toe, pak zelf maar.

noemen, numen, numen, enuumd, noemen.

noemenswaardig, numensweerdig, noemenswaardig.

noest, noest, kwast in het hout.

noodklok, noodklokke, noodklok.

noordkant, noordkaante, noordkant.

noot, nötte, nöttie, noot.

nootmuskaat, nöttemuskoat, nootkmuskaat.

notenboom, nöttenboom, noteboom.

notenhout, nöttenholt, notehout.

nu, noe, nu

nu voortaan, noevedan, voortaan, nu.

nul, nullegie, nulletje.

nummerplaat, nummerplaete, nummerplaat.

ogenblik, oongblik, ogenblik.

olie, öllie, olie.

oliekan, ölliekanne, oliekan.

oliekrap, ölliekrabben, oliebollen.

oliekruik, ölliekruke, oliekruik.

olienoot, öllienötties, pinda’s.

oliepot, ölliepöttie, oliepotje.

olieslager, öllieslaeger, 1.soort meikever; 2. olieslager.

oliesteen, ölliestien, gladde steen waar het scheermes mee geslepen werd.

om, umme, um, om; * de kop zol mie umme lopen: het zou me teveel worden; um en noabie om en nabij, ongeveer.

ombladeren, ummeblaeren, blaeren umme, ummeblaed, ombladeren.

ombocht, omboch, het uitschot.

ombouwen, ummebouwen, bouwen umme, ummebouwd, ploegen.

ombullen, ummebollen, bollen umme, ummebold, opnieuw tochtig worden van een koe.

omdaal, ummedaele, umdale, naar beneden; omlaag.

omdat, umdet, ummedet, omdat; ummedet omdat (met nadruk).

omdoen, ummedoen, deud umme, ummedoane, 1. iemand voor de gek houden; 2. omdoen.

omdraaien, ummedreien, dreien umme, ummedreid, omdraaien.

omgaan, ummegoan, gung (gunk) umme, ummegoane, omgaan.

omhanden, umhane, om handen.

omheen, umhen, omheen; * ik kan d’r wel umhen: 1. ik kan wel zonder; 2. ik kan der wel omheen.

omhoog, umhoge, omhoog (vaker wordt gebruikt: noar boam).

omkijken, ummekieken, keek umme, ummekekken, omkijken.

omkomen, ummekommen, kwam (kwaamp) umme, ummekommen, omkomen.

omkukelen, ummekukelen, kukelen umme, ummekukeld, omvallen.

omlopen, ummelopen, leup umme, ummelopen, omlopen.

ommaken, ummemaeken, maeken umme, ummemaekt (ummemäk), spitten.

omreden, umrèden, omdat.

omschrijven, umschriem, umschreef, umschreem, omschrijven.

omschrijving, umschrieving, omschrijving.

omsgelijks, umsliek, umslieks, al gauw, spoedig, binnenkort.

omslaan, ummesloan, sleut umme, ummesloane, omslaan.

omspaden, ummespaen, spaen umme, ummespaene, omspitten.

omspannen, ummespannen, spannen umme, ummespannen, van span veranderen, een ander paard aanspannen.

omstaan, ummestoan, stund umme, ummestoane, 1. omzet maken; 2. veel werk verrichten.

omstebeurt, umstebeurten, umstevebeurten, om beurten.

omtrekken, ummetrekken, trök umme, ummetrökken, 1. omkleden; 2. om(ver)trekken.

omvouwen, ummevoalen, voalen umme, ummevoalen, omvouwen.

omwaaien, ummeweien, weien umme, ummeweid, omwaaien.

omweiden, ummeweien, weien umme, ummeweid, verweiden.

omwijl, umwiel, 1. binnenkort; 2. bijna; 3. nogal gauw.

onbehoorlijk, onbeheurlijk, onbehoorlijk.

onbehouden, onbehoalen, onbenullig.

onbeschreven, onbeschreem, onbeschreven.

onbestorven, onbestörm, bij huisslachting van nog maar pas geslacht vlees sprak men van ‘onbestörm vleis’.

onbesuisd, onbesoesd, onbesuisd, onbenullig.

onbetuigd, onbetuugd, 1. onbeleerd, nog niet aan het tuig gewend; 2. ie könt oe niet onbetuugd loaten: je moet iets van je laten horen.

onbewogen, onbewöang, onbewogen.

onbeziens, onbeziens, zonder gezien te hebben.

onderboks, onderbokse, onderbroek.

onderdoor, onderdeur, onderdoor.

onderduims, onderdoems, stiekem.

onderhanden, onderhane, onderhanden.

onderheen, onderhen, onderuit.

onderhoud, onderhold, onderhoud.

onderhouden, onderhoalen, onderheuld, onderhoalen, onderhouden.

onderhoudsbeurt, onderholdsbeurte, onderhoudsbeurt.

onderkant, onderkaante, onderkant.

onderkin, onderkinne, onderkin.

onderkruipsel, onderkroepsel, onderkruipsel.

onderlip, onderlippe, onderlip.

ondermelk, ondermelk, afgeroomde melk.

ondermuts, ondermusse, zwarte muts onder de knip- of plooimuts.

onderschoer, onderschoer, inham voor de achterdeur van een boerderij.

ondersteboven, ondersteboam, tundersteboam, omver.

ondersteboven, tundersteboam, ondersteboven.

ondervragen, ondervroang, ondervreug, ondervroang (ondervroagd), ondervragen.

onderweg, onderweggens, onderweg.

onderwijl, onderwiel, ondertussen.

onderzoek, onderzuuk, onderzoek.

onderzoeken, onderzuken, onderzöchen, onderzöch, onderzoeken.

ondeugd, ondog, ondeugd.

oneven, onèèm, oneven.

onfatsoenlijk, onfesoenlijk, onfatsoenlijk.

ongaarne, ongeerne, ongaarne.

ongedaan, ongedoan, ziek beroerd.

ongedaan, ongedoane, ongedaan, een fout herstellen.

ongedoopt, ongedeupt, ongedoopt.

ongelijk, ongeliek, 1. verschillend; 2. ongelijk.

ongelijk, onliek, ongelijk, niet vlak.

ongelofelijk, ongeleufelijk, ongelofelijk.

ongelogen, ongelöang, ongelogen.

ongelovig, ongeleuvig, ongelovig.

ongemak, ongemak, ziekte, ongedierte.

ongeschoren, ongescheuren, ongeschoren.

ongevoelig, ongevulig, ongevoelig.

ongezouten, ongezolten, ongezouten.

onmogelijk, onmeugelijk, onmogelijk.

onmondig, onmeundig, heel veel.

onnodig, onneudig, onnodig.

onrechtvaardig, onrechveerdig, onrechtvaardig.

onrijp, onriepe, onrijp.

ons, oon, onze.

ons, oons, Ons; * a’j dialekt könt proaten, mu’j het um oons niet loaten: spreek gerust je dialekt.

ons, unsie, onsje.

ontdaan, ontdoane, ontdaan, overstuur.

ontevreden, ontevrène, ontevreden.

onthouden, onthoalen, ontheuld, onthoalen, onthouden.

onverdacht, onverdaggens, onverwachts.

onverzorgd, oonzel, vies, onverzorgd persoon.

onvoorbereid, onveurbereid, onvoorbereid.

onvoordelig, onveurdelig, onvoordelig.

onvoorstelbaar, onveurstelbaar, onvoorstelbaar.

onvoorzichtig, onveurzichtig, onvoorzichtig.

onvrede, onvrèè, onvrede.

onweersbui, onweersbuje, onweersbui.

onzalig, oonzelig, 1. traag en futloos; 2. slordig.

oog, oge, oong, eugie, oog.

oogbrauw, oongbroan, wenkbrauwen.

ook, ok, ook; *kromholt braandt ok: zo kan het ook; ie drinkt ok niet noar det ie geld hebt: wat drink jij matig.

oom, eumpie, (suiker)oompje.

oor, eurtie, oortje.

oorbel, oorbelle, oorbel.

oord, eurtie, 1. inhoudsmaat; 2. muntje.

oordopje, oordöppie, oordopje.

oorlogsstoet, oorlogsstoete, oorlogsbrood.

oorpijn, oorpiene, oorpijn.

oorzaak, oorzaeke, oorzaak.

oostkant, oostkaante, oostkant.

op aan, op an, er naar toe.

op stee, op stèè, meteen, onmiddellijk (ook: op stik en stee).

opbreken, opbrekken, brekken (brak) op, op ebrokken, opbreken.

opdagen, opdaeng, opdagen.

opdraaien, opdreien, dreien op, op edreid, opdraaien.

opgaren, opgaeren, gaeren op, op egaerne, oprapen.

opgeven, opgeem, gaf op, op egeem, opgeven.

opgraven, opgraem, graem op, op egraem, opgraven.

opgroeien, opgrujen, grujen op, op egruujd, opgroeien.

ophaalbrug, ophaalbrugge, ophaalbrug.

ophogen, opheung, heung op, op eheugd, ophogen.

opjagen, opjaeng, jaeng op, op ejaegd (op ejäg), opjagen.

opkamer, opkaemertie, kamertje, meestal boven de kelder, waar het dienstmeisje sliep.

opklapbed, opklapbedde, opklapbed.

oplappen, oplappen, lappen op, op elapt, provisorisch herstellen.

oplopen, oplopen, leup op, op elopen, oplopen; *win oe niet op, ie mut ok nog weer oflopen: maak je toch met zo druk.

opnieuw, opniej, opnieuw.

opreden, opreien, reien op, op ereid, opkammen.

opritsen, opritsen, ritsen op, op eritst, opschonen van een sloot.

opscheuteling, opschöttelingen, opschöttels, opgroeiende jongeren.

opschrijven, opschriem, schreef op, op eschreem, opschrijven.

opschuiven, opschoem, scheuf op, op eschöam, opschuiven.

opsmoesteren, opsmoesteren, smoesteren op, op esmoesterd, opmaken.

opsnuiven, opsnoem, sneuf op, op esnöam, opsnuiven.

opspelen, opspöllen, spöllen op, op espöld, opspelen.

opspoelen, opspulen, spulen op, op espuuld, de was spoelen.

opsteken, opstekken, stak op, op estökken, 1. aansteken; 2. opsteken.

opvouwen, opvoalen, voalen op, op evoalen, opvouwen.

opzeggen, opzeng, zèè op, op ezeg, opzeggen.

opzet, opzet, 1. vruchten op drank; 2. opzet.

opzoeken, opzuken, zöchen op, op ezöch, opzoeken.

opzouten, opzolten, zolten op, op ezolten, 1. opkroppen; 2. inzouten.

orgeldraaier, orgeldreier, orgeldraaier.

orgelspeler, orgelspöller, orgelspeler.

orthodox, otterdoks, orthodox.

os, osse, os.

oud, oald, old, oud; oale oude * oalde honde kö’j slecht blaffen leren: oude mensen kun je moeilijk veranderen; de oale luu: vader en moeder; oaldsten oudste.

oude, oalen, ’n oalen: vader.

oude gang, oalengank, het vertrouwde patroon; * noa de Stöppelhaene goa’w weer oonzen oalengank.

ouder, older, ouder; *van mien older: van mijn leeftijd.

ouder, olders, oalders, ouders.

ouderavond, olderoamd, ouderavond.

ouderdomskwaal, olderdomskwoale, ouderdomskwaal.

oudere, olderen, ouderen (zn.).

ouderen, olderen, olderen, e olderd,, ouder worden.

ouderhuis, oldershuus, ouderlijk huis.

ouderwets, oalderwets, ouderwets.

oudjaar, oalejoar, oldjoar, oudjaar.

oudjaarsavond, oalejoarsoamd, oudejaarsavond.

oudje, öalties, oudjes.

oven, oam, oven.

overblijven, oaverbliem, bleef oaver, oaver ebleem, overblijven.

overdaad, oaverdoad, overdaad.

overdadig, oaverdoadig, overdadig.

overdreven, oaverdreem, overdreven.

overdrijven, oaverdriem, oaverdreef, oaverdreem, overdrijven.

overdwars, overdwäs, overdwars.

overeind, oaverène, overeind.

overgaan, oavergoan, gung (gunk) oaver, oaver egoane, overgaan.

overgeven, oavergeem, gaf oaver, oaver egeem, overgeven.

overgevoelig, oavergevulig, overgevoelig.

overgordijn, oavergedienen, overgordijnen.

overheen, oaverhen, overheen.

overhoren, oaverheuren, oaverheuren, oaverheurd, overhoren.

overhouden, oaverhoalen, heuld oaver, oaver ehoalen, overhouden.

overjarig, oaverjoarig, overjarig.

overkant, oaverkaante, overkant.

overlangs, oaverlangs, in de lengte er langs.

overlaten, oaverloaten, leut oaver, oaver eloaten, overlaten.

overleggen, oaverleng, oaverleng, oaverleg, overleggen.

overleven, oaverlèèm, oaverlèèm, oaverlèèfd, overleven.

overlijden, oaverlien, oaverleed, oaverlene, overlijden.

overmorgen, oavermän, oavermaen, overmorgen.

overnieuw, oaverniejs, opnieuw.

overschrijven, oaverschriem, schreef oaver, oaver eschreem, overschrijven.

overslaan, oaversloan, sleut oaver, oaver esloane, overslaan.

overslag, oaverslag, een dag zonder vlees of spek bij het eten.

oversteken, oaverstekken, stak oaver, oaver estökken, 1. op een andere kar laden (hooi, stro); 2. oversteken.

overtrekkersmaal, oavertrekkersmoal, feestmaal dat gehouden werd als er nieuwe buren kwamen.

overtuigen, oavertuung, oavertuung, oavertuugd, overtuigen.

overtuiging, oavertuging, overtuiging.

overver, oaverveer, ver weg, van verre.

paal, poale, pöaltie, paal.

paard, peerd, pere, peerdtie, paard; * ziekte kump te peerd en giet te voet: ziek worden gaat snel, beter worden nooit snel genoeg.

paardenbloem, perebloemen, paardebloemen.

paardenfonds, perefonds, vroegere benaming van onderlinge paardenverzekering.

paardenhalster, perehalster, paardehalster.

paardenkerel, perekjel, man die veel verstand heeft van paarden.

paardenmarkt, peremärkt, paardenmarkt.

paardenspel, peerdespul, perespul, circus.

paardenstaart, perestät, paardestaart.

paardenstal, perestal, paardestal.

paardentand, peretaanden, paardetanden; * vrollehaanden en peretaanden maag niet stulle stoan: vrouwen en paarden horen altijd bezig te zijn.

paardenvlees, perevleis, paardevlees.

paardenvolk, peerdevolk, soldaten te paard.

paardenzeel, perezelle, paardetuig.

paars, poas, paars.

paasbloem, poasbloemen, narcissen.

paaskaars, poaskeerse, paaskaars.

paastijd, poastied, paastijd.

paaszaterdag, poaszoaterdag, paaszaterdag.

pacht, pacht, pacht; * ik bin oe de pacht niet schuldig: ik hoef aan jou geen verantwoording af te leggen.

pachtplaats, pachtplaetse, een gehuurde boerderij.

pad, pädde, pad; * een eingwieze pädde: een eigenwijs persoon.

pad, paegie, paadje.

paddenschieter, päddenschieter, ontsteking aan het ooglid.

pak, pak, pak; * pak klappe: pak slaag.

pakje, päkkie, pakje; * iederiene mut zien eing pakkie noar de märkt draeng: ieder moet zijn eigen boontjes doppen.

pakjesdrager, päkkiesdraeger, bagagedrager.

palmtak, palmtakke, palmtak.

pan, panne, pännegie, pan; * den springt oe de panne nog uut: die wordt je nog de baas; * uut twee pannen bakken: met twee monden spreken.

panijs, panies, bomijs.

panlat, panlatte, panlat.

pannenkoek, pannekukies, pannekoekjes.

pannenlap, pannelappe, pannelap.

pantoffel, pantuffeltie, pantoffeltje.

pap, päppe, tepel.

parentage, permetoasie, familie en bekenden.

partij, petieje, partij.

partij, pärtie luu, sommige mensen.

pas, passe, 1. goed te passe: in een goed humeur; 2. bin ie weer te passe: ben je weer hersteld; 3. te passe kommen: een ongeluk krijgen; 4. det kump mie goed van passe: dat kan ik goed gebruiken; 5. ie bint niet van passe wies: je

pastorie, pasterieje, pastorie.

patat, petatter, oplawaai.

patjakker, padjakker, persoon die niet te vertrouwen is.

patrijs, petrieze, patrijs; * minne petrieze: onprettig (“min”) persoon.

patroon, petrone, patroon.

peer, pere, peertie, peer.

pekelvlees, pekkelvleis, pekelvlees.

pelgerst, pellegäste, gepelde gerst.

peluw, pulf, heel lang hoofdkussen.

pen, penne, pennen, pen; pennen 1. in de pennen: in de benen, ga eens staan; 2. van de pennen goan: vallen; 3. pennen.

peperboompje, pepperbeumpie, peperboompje (Daphne mezereum).

peperbus, pepperbusse, peperbus.

pepermolen, peppermölle, pepermolen.

pepermuntje, peppermuntie, pepermuntje.

pepernoot, peppernötten, pepernoten.

perceel, pesseel, 1. van pesseel: in de war; 2. perceel.

perskuil, päskoele, opslagplaats voor kuilvoer.

pestbui, pestbuje, pestbui.

pet, pette, pettie, pet; * loate wie eerst èèm achter de pette kieken: laten we eerst even bidden; loate wie de pette teeng de zolder gooien: laten we eens flink feestvieren.

peterkont, peterköntie, pietluttig iemand.

petroleum, petrolie, petroleum.

petroleumkan, petroliekanne, petroleumkan.

petroleumlamp, petrolielaampe, petroleumlamp.

petroleumstel, petroliestel, petroleumstel.

Petrus-en-Paulus, Peter en Paul, kerkelijke feestdag van Petrus en Paulus (29 juni).

pianoles, pianolesse, pianoles.

piel, piele, penis.

pieleend, piel-ente, klein soort eend.

pieper, pieperd, kleinzerig iemand.

pier, piere, pier; * d’r zal oe nog een piere ofgoan: je zult het nog moeilijk krijgen.

pierensoep, pierensoep, vermicelli.

pierig, pierig, 1. bleek; 2. wormstekig.

pieterig, pieterig, klein, min, tenger.

pietje, pieties, luizen.

piets, pietse, 1. twijgje waarmee geslagen werd; 2. veel; * een beste pietse werk: veel werk. 3. pijl.

pietsje, pietsie, een kleine hoeveelheid.

pij, pieje, pij.

pijl, piele, pijl.

pijl-en-boog, pieleboage, pijl en boog.

pijlderen, pielderen, pielderen, epielderd, flitsen (van de bliksem).

pijn, piene, pijn.

pijn, pien in de boek, buikpijn.

pijnkeutel, pieneköttel, iemand die erg op de centen is.

pijp, piepe, pijp; * deur een dunne piepe kump weinig rook: het vordert maar, langzaam; det is mie gin piepe tebak weerd: dat is waardeloos.

pijpendop, piependöppie, veiligheidsdopje op de pijp.

pijpensteel, piepenstelle, pijpesteel.

pijptabak, pieptebak, pijptabak.

pik-aan-de-lip, pik-an-de-lippe, likeur.

pikdonker, pikkedonker, pikdonker.

pikduister, pikkeduuster, pikdonker.

pikhaak, bikhoake, pikhoake, haak om koren bij elkaar te houden, zodat het goed gemaaid kan worden.

pikken, pikken, pikken, epikt, kleven.

pikken, pikken, pikken, epikt, pikken.

pikkerig, pikkerig, kleverig.

pikstrik, pikstrik, gereedschap om zeis te scherpen.

pil, pille, 1.’n pille brood: een dikke snee roggebrood; 2. de pille: vroegere benaming voor dokter 3. pil.

pillendoos, pillendeusie, medicijnendoosje.

pin, penne, pennen, gierig iemand

pin, pinne, pin.

pinkenland, pinkenlaand, pinkenlaendtie, veel gebruikte veldnaam; pinkenlaendtie weilandje voor het jongvee.

pionkeren, pionkeren, pionkeren, pionkerd, kermen van pijn.

pis, pisse, pis, plas.

pisgriet, Pisgrete, St. Margriet (20 juli).

pispot, pispöttie, 1. haagwinde (plant); 2. pispotje.

pistool, pestol, pistol.

pit, pitte, 1. politieagent; 2. pit.

plaag, ploage, plaag.

plaat, plaete, plaetie, plaat.

plaatijzer, plaetiezer, plaatijzer.

plaats, plaetse, plaeste, plaesie, 1. boerderij met landerijen; 2. plaats; * oe tonge zit op een lekkere plaetse: je bent een lekkerbek.

plader, plere, 1. ruime hoeveelheid; 2. klap.

pladeren, pleren, pleren, epleerd, smijten.

plag, plagge, plag.

plagen, ploang, ploang (pleug), eploagd, plagen.

plagerij, ploagerieje, ploageriejgie, plagerij; ploageriejgie: det was mà een plaogeriejgie: dat was maar een grapje.

plaggenhak, plaggenhakke, brede hak.

plak, plakke, pläkkie, plak.

plan, plännegie, plannetje.

plank, plänkie, plankje.

plant, pläntie, plantje.

plas, plasse, plässie, plas.

plas, plässie, krentenbolletje.

plat, plätte, voorhoofd.

plat, plättie, kapje van brood.

platenzaak, plaetenzaeke, platenzaak.

plek, plekke, plekkie, plek.

plensbui, plensbuje, plensbui.

plichtsgevoel, plichtgevuul, plichtsbesef.

ploeg, ploeg, ploeg; * as de ploeg werkt, roest’e niet: arbeid adelt; hi kump zo achter de ploeg vandan: hij lijkt zo uit de klei getrokken.

ploeggek, plooggek, ijzeren ring op de ploeg om de teugels bij elkaar te houden.

plomp, plumpse, grote hoeveelheid vloeistof.

plompen, plumpen, plumpsen, plumpen, eplumpt, plonsen.

plooimuts, plooimusse, witte katoenen muts die gedragen werd na het ruwe werk (klederdracht).

plug, plugge, plug.

pluim, plume, pluim.

pluisteren, plusteren, nog iets eten (tussendoortje).

plukvet, plukvet, vet om de darmen dat eraf geplukt werd.

podde, podde, 1. in de podde kommen: verslonzen, het niet meer aankunnen; 2. he’j de podde weer eschetten?: ben je weer opgeknapt?

poederdoos, poejerdeuze, poederdoos.

poelepetaat, poelepetätten, poelepetaeten, parelhoenders.

poentje, puunsie, klein kind (liefkozend).

poeperij, poeperieje, diarree.

poer, poere, betonnen voetstuk.

poes, poes, poes.

poester, poesterd, onfris persoon (letterlijk en figuurlijk).

poesterig, poesterig, niet erg helder, lamlendig.

poet, poet, pal: de koe bleef poet stoan.

poetzak, poetzak, eigenaardig persoon, grappenmaker, rekel.

pofbroek, pofbroek, drollenvanger.

poffertje, pufferties, oliebollen.

poffertjeskraam, puffertieskroam, poffertjeskraam.

pokkelen, pokkelen, pokkelen, epokkeld, zwaar werk verrichten, hard werken.

pokkeren, pokkeren, pokkeren, epokkerd, peuteren, porren.

pol, polle, pöllegie, pol.

polka, polka, 1. soda; 2. polka.

polstasje, polstässie, polstasje.

pomp, pumpie, pompje.

pompslaan, pompensloan, een pomp in de grond slaan.

pon, ponne, punnegie, l. det värken is nog niet an de ponne: dat varken heeft nog niet het juiste gewicht; 2. nachtjapon.

pongel, pongel, zak met inhoud.

pont, puntie, pontje.

ponteneur, ponteneur, prestige, waardigheid.

poorten, poorten, poorten, epoort, onrustig heen en weer lopen van de ene ruimte naar de andere.

poorthen, poorthenne, persoon die ‘poort’.

poortkont, poortkonte, persoon die ‘poort’.

poos, peusie, poosje.

poot, peutie, pootje.

pootaardappel, potjappel, pootaardappelen.

pop, poppe, puppie, pop.

populier, peppels, populieren.

populierenhout, peppelholt, hout van populieren.

por, porre, por.

portefeuille, pottefulie, portefeuille.

portland, potlaand, Portlandcement.

portret, petret, portret.

post, pos, pössie, paal.

postbus, postbusse, postbus.

postduif, postdoeve, postduif.

pot, pöttie, potje.

potaap, potapen, snotneuzen.

poter, pötterties, pootaardappelen.

potnat, potnat, afgietsel (aardappelwater).

potsig, potsig, grappig (van personen).

potsmid, potsmid, roetaanslag aan pot of ketel bij open vuur.

pottenkijker, pottenkieker, 1. nieuwsgierig iemand; 2. lampje in de keuken.

praat, proat, geroddel; * doar kump proat van: daar komt geroddel van; proat mie d’r oaverhen: hou erover op, praat me er niet van.

praatijzer, proatiezer, telefoon.

praatje, pröaties, praatjes.

praatjesmaker, pröatiesmaeker, praatjesmaker.

praatvolk, proatvolk, mensen die komen voor een (buur)praatje; * doar he’j weinig proatvolk an: dat is een stille.

praten, proaten, preut, eproat, praten.

prater, proater, det is gin proater, dat is een stil iemand.

prauwelen, prauwelen, prauwelen, eprauweld, pruilen, kniezen.

preek, prèke, preek.

preekvader, prèèkvae, betweterig iemand, langdurig verteller.

prengel, prengel, eigenwijs mirakel.

prent, prente, 1. onaangenaam eigengereid persoon; 2. prent.

prijskaartje, prieskaertie, prijskaartje.

prijslijst, prieslieste, prijslijst.

prijsvraag, priesvroage, prijsvraag.

prikkeldraad, prikkeldroad, prikkeldraad; * wat ette wie? wiesneuzenzoad en prikkeldroad: je merkt vanzelf wel wat we eten.

principaal, preenspoals, spreenspoals, overwegend.

prinses, prinsesse, prinses.

proefdraaien, proefdreien, dreien proef, proef edreid, proefdraaien.

proefles, proeflesse, proefles.

proeven, pruum, pruum, epruufd, proeven.

pronker, pronkerd, ijdeltuit; * een pronkerd verpronkt minder, dan een smeerderd versmeert: ijdelheid is minder nadelig dan verwaarlozing.

prontig, prontig, vlot, stipt, correct.

prop, proppe, pröppie, prop.

pruim, proeme, pruumpie, pruim.

pruimen, proemen, proemen, eproemd, pruimen.

pruimenboom, proemenboom, pruimeboom.

pruimenjam, proemensjem, pruimenjam.

pruimenpit, proemenpitte, pruimepit.

pruimentaart, proementaerte, pruimentaart.

pruimentijd, proementied, 1. ooit; * töt in de proementied: tot ziens (schertsend); we zien elkaar t.z.t. wel weer; 2. pruimentijd.

pruimtabak, proemtebak, pruimtabak .

Pruisen, Pruus, benaming voor Duitsland.

prutslapje, prutsläppie, klein stukje stof.

pruttel, pröttel, 1. rommel; 2. groot aantal.

pruttelkan, pruttelkanne, koffiekan.

puist, poes, pusie, puist.

punt, puntie, puntje.

puntbroodje, puntbreudtie, puntbroodje.

puntdraad, puntdroad, prikkeldraad.

puntenlijst, puntenlieste, puntenlijst.

punteren, punteren, punteren, epunterd, 1. de bal met de punt van de schoen trappen; 2. punteren.

puppy, puppie, puppy.

put, putte, puttie, put.

puthaak, puthoake, haak boven de waterput.

puthout, putholt, lang stuk hout (hefboom).

raadsel, röadseltie, raadseltje.

raaf, rave, raaf.

raam, raempie, raampje.

raam, roam, sprong, greep (naar iets).

raamkozijn, raemkezien, raamkozijn.

raap, raepe, 1. buik; 2. raap.

raaskoppen, roazekoppen, roazekoppen, eroazekopt, razen, veel lawaai maken.

rabarber, rebärber, rabarber.

rabat, rabbat, op rabbat wèèn, de hort op zijn.

rachelen, rachelen, rachelen, eracheld, schelden; uitdrukking: schelden en rachelen.

rachen, raggen, raggen, eragd, te keer gaan, tieren.

rad, raegie, raen, wieltje, radertje.

raddraaier, raddreier, raddraaier.

radijs, rediesies, radijsjes.

radkuil, raekoele, askuil van het open vuur.

rafelen, refelen, refelen, erefeld, 1. draadjes van boontjes afhalen; 2. rafelen; * bidden töt oe de lippen refelt: heel lang bidden en smeken.

ragebol, ragebolle, raegebolle, ragebol.

rakker, rakkerd, lichaam; * sloerig in de rakkerd: zich ziek voelen.

rammelschuit, rammelschute, iemand die veel op pad is, weinig thuis zit.

rand, raendtie, randje.

ranglijst, ranglieste, ranglijst.

rap, rap, vlug, snel; * den is rap van achteren: die heeft last van diarree.

rap en ruit, rap en roet, Jan Rap en zijn maat.

rapklomp, rapklomp, gebarsten klomp.

rappigheid, rappigheid, gauwigheid.

rare, raen, ’n raen: een rare.

raspaard, raspeerd, raspaard.

rat, rotte, röttie, rat.

rats, rätse, rats; * in de rätse zitten: in de puree zitten.

recht, richter, korter van afstand.

rechtdag houden, rechdag hoalen, heuld rechdag, rechdag ehoalen, de orde herstellen.

rechtdoor, rechdeur, rechtdoor.

rechterkant, rechterkaante, rechterkant.

rechteroog, rechteroge, rechteroog.

rechtevoort, rechtervoort, tegenwoordig.

rechtsboven, rechsboam, rechtsboven.

rechtsdraaiend, rechsdreiend, rechtsdraaiend.

rechtsom, rechsumme, rechtsom, naar rechts.

rechtvaardig, rechveerdig, rechtvaardig.

rechtzaak, rechzaeke, rechtszaak.

ree, ree, niet zelfgemaakt (kleding).

ree, ree, ree.

reekalf, reekälfies, reekalfjes.

reekam, reikamme, luizenkam.

reep, repe, streng waarmee het paard aan de wagen werd gebonden; * vrogger was ’t mie een koe weerd, mà noe nog gin repe: vroeger was ’t me veel waard, nu niet meer.

reep, repen, repen.

reep, repen, grens, schreef; * hi hef oaver de repen estoane: hij is over de schreef gegaan.

regel, regels, regels.

regels, regels, menstruatie.

regen, rèèng, regen.

regenboog, rèèngboage, regenboog.

regenbui, rèèngbuje, regenbui.

regenen, rèèng, rèèng, erèèngd, regenen.

regenerig, rèèngderig, regenachtig.

regenjas, rèèngjasse, rèèngjässe, rèèngjassie, regenjas.

regenpijp, rèèngpiepe, regenpijp.

regenput, rèèngputte, regenput; * veur dös ling achter de rèèngputte: iets niet kunnen of mogen doen, terwijl de mogelijkheid binnen handbereik is.

regenton, rèèngtonne, regenton.

reis, reize, reis.

rek, rek, 1. elastiek; 2. rek.

rek, rikke, slaapplaats voor kippen; * doar hebt wè meer haenties ekreid die ’s maens dood onder ’t rikke laang: je moet niet te vroeg juichen.

rekenen, rekken, rekken, erekken, rekenen.

rekensom, rekkensomme, rekensom.

rekken, rekken, rekken, erekt, rekken.

rekken, rikken, rikken, erikt (erikkend), ook: fruchten, vrèèn, afrasteren.

rekking, rikkens, afrastering.

rekpaal, rikkenpoal, paal voor afrastering.

rementen, rammenten, rammenten, eramment, wild stoeien, ruw en krachtig bewegen.

remolie, remöllie, remolie.

ren, renne, ren.

renpaard, renpeerd, renpaard.

reppel, reppel, stijl waaraan koe op stal werd vastgebonden.

reppelen, reppelen, reppelen, ereppeld, 1. donderjagen; 2. beklimmen van soortgenoten door tochtige koe.

reren, reren, reren, ereerd, schreeuwen.

reumatiek, rimmetiek, reumatiek.

reupen, reupen, reupen, ereupt, het reiken naar gras door de koeien achter de afrastering.

reus, reusie, reusje.

reutelen, röatelen, röatelen, eröateld, reutelen.

rib, ribbe, 1. rib; 2. ribbe.

ribbel, ribbeltie, kleine oneffenheid.

ribbensmeer, ribbensmeer, pak rammel.

richtingaanwijzer, richtinganwiezer, richtingaanwijzer.

riem, riemen, riemen (zn.).

rietkraag, rietkraege, rietkraag.

rietmat, rietmatte, rietmat.

rij, riege, rij; * riegt oe: sluit je aan in de rij! * in de riege lopen: in de pas lopen, geen gekke dingen doen.

rijbaan, riebaene, rijbaan.

rijbewijs, riebewies, rijbewijs.

rijden, rien, reed, erene, rijden

rijen, rieng, rieng, rieng, eriegd, rijen maken.

rijgen, rieng, reeg, ereeng, rijgen.

rijhoogte, rieheugte, rijhoogte.

rijk, rieke, rijk.

rijkelui, riekeluu, rijkelui.

rijlaars, rieleerzen, rijlaarzen.

rijles, rielesse, rijles.

rijmen, riemen, riemen, eriemd, rijmen.

rijp, riepe, rijp; * riepe, riepe gäste: Sallandse volksdans.

rijpaard, riepeerd, rijpaard.

rijpen, riepen, riepen, eriept, rijpen.

rijs, rieze, rijshout.

rijsbezem, riezebessem, bezem gemaakt van berketakjes met enkele bremtakjes.

rijsbos, riezebos, gebundelde bos rijshout.

rijschool, rieschoele, rijschool.

rijschoolhouder, rieschoolholder, rijschoolhouder.

rijsmijt, riezemiete, stapel rijshout.

rijstebrij, riestebriej, rijstebrij.

rijsttafel, riesttoafel, rijsttafel.

ril, rille, bijeengeharkte rij hooi of gras.

ring, ringegie, ringie, ringetje.

ringsleutel, ringslöttel, ringsleutel.

ritnaald, ritnoale, ritnaald, larve van een kniptor.

rits, ritse, 1. rij, sliert; 2. rits.

ritsel, ritsels, ritsels in de hoed: gekke kuren.

rodden, rodden, slecht groeiende varkens.

rode biet, robeten, rode bieten.

roebol, robol, roebol, paardestaart (soort onkruid in het weiland).

roede, roe, 1. are, het honderdste deel van een bunder; 2. roede; 3. roe.

roef, roef, 1. ogenblik; in een roef: heel snel; 2. roef.

roeispaan, roeispoane, roeispaan.

roek, roeken, roeken (zn.).

roepnaam, roepnaeme, roepnaam.

roeren, reuren, ruren, reuren, ereurd, 1. bewegen; 2. roeren.

roesje, russeltie, roesje, plooi.

roesterig, roesterig, roestig, bruin gevlekt.

roestvlek, roestvlekke, roestvlek.

roet, roet, roet.

roezen, roezen, roezen, eroesd, schatten.

roggebloem, roggebloemen, korenbloemen.

roggebouw, roggebouw, oogsttijd van de rogge.

rok, rok, gammel.

rok, rok, rökkie, rok.

roken, reuken, reuken, ereukt, roken van vlees.

rol, rolle, rullegie, 1. rol (o.a.landbouwwerktuig om het land te rollen); 2. rolpens.

rolman, rollemans, woonwagenbewoners.

roltrap, roltrappe, roltrap.

rommel, rummeltie, rommeltje.

rondje, rundtie, rondje.

rondkeutelen, rondköttelen, köttelen rond, rondekötteld, ronddrentelen.

rondom, rondumme, grote snee van roggebrood of krentenwegge.

rondom, rondumme, rondom; * wie rondumme in ’t zoad zit, kik niet op een keurntie: waar veel is hoeft men niet te sparen.

rondreis, rondreize, rondreis.

rondvraag, rondvroage, rondvraag.

rong, ronge, ijzeren steun aan de ladderwagen waar een balk inpast.

ronniken, ronneken, ronneken, eronnekt, hinniken.

roof, röafie, korstje op een wond.

rookbom, rookbomme, rookbom.

rookpluim, rookplume, rookpluim.

rookvlees, reukvleis, rookvlees.

roos, roze, reusies, reusie, roos; reusies [in:] * reusies maeken: het gebruik om samen met de buren papieren roosjes te maken voor een ereboog t.g.v. een huwelijk.

rooster, reuster, rooster.

roosteren, reusteren, reusteren, ereusterd, roosteren.

ropnagel, ropnaegel, ingescheurde nagel.

roppen, roppen, roppen, eropt, trekken, rukken, ruw afplukken.

ropperig, ropperig, rafelig.

rossen, rodden, rodden, erod, snel rijden; * zie goat doar rodden op de fietse: ze zijn daar aan het crossen op de fiets.

roterkolk, roterkolk, kolk voor bewerking van vlas.

rotje, röttie, vuurwerk.

rotstreek, rotstreke, rotstreek.

rotte, rotte, rotte

rouwkaart, rouwkaerte, rouwkaart.

royaal, riaal, royaal.

roze, roze, roze (kleur, nu andere uitspraak).

rozenstruik, rozenstroeke, rozestruik.

rozijn, rezienen, rezienties, rozijnen.

rozijnenbrood, rezienenbrood, rozijnenbrood.

rubberlaars, rubberleerzen, rubberlaarzen.

rubberzool, rubberzolle, rubberzool.

rug, rugge, ruggie, rug.

rugpijn, rugpiene, rugpijn.

ruien, ruun, ruun, eruud, ruien.

ruif, reupe, ruif.

ruigijzelen, roegiezelen, roegiezelen, roeegiezeld, vorst waarbij rijp ontstaat.

ruiken, roeken, reuk, erökken, ruiken; reuken roken (vt.).

ruin, roene, ruin.

ruit, roet, onkruid.

ruit, roete, ruit.

ruitenaas, roetenoas, ruitenaas.

ruitenwisser, roetenwisser, ruitenwisser.

ruiteren, reuteren, reuteren, ereuterd, bewerken van vlas.

ruitzak, roetzak, zak aan de dorsmolen waarin het onkruid uit het koren (vooral wikke) werd opgevangen.

ruk, rukkie, rukje.

rups, roepe, rups.

rupsenplaag, rupsenploage, rupsenplaag.

rus, rössen, biezen.

rustplaats, rustplaetse, rustplaats.

ruw, roew, ruw.

ruw, roewen, ’t is een roewen: het is een ruw en ruig iemand.

ruw en rood, roew en rood, onverzorgd.

ruwigheid, roewigheid, rommel.

ruwvoer, roewvoer, ruwvoer.

sajet, seert, sajet.

samen, saem, saemp, samen.

schaaf, schaeve, schave, schaaf.

schaakpartij, schaekpetieje, schaakpartij.

schaal, schale, schoale, schaeltie, schaal.

schaal, schoale, veerpont.

schaap, schoap, schöapie, schaap; * elk schoap mut an zien eing poten hangen: ieder moet zijn eigen boontjes doppen.

schaar, schere, scheertie, schaar.

schaats, schaetse, schaats.

schaatsenlopen, schaetsenlopen, leup schaetsen, schaetsen elopen, schaatsenrijden.

schabullen, schabulen, schabulen, schabuuld, opruimen en aanvegen rondom de boerderij.

schade, schae, schade; * wie vee hef, mut schae lien.

schadelijk, schaelijk, schadelijk, met veel leedvermaak; * den lacht zo schaelijk, doar mut geld bie: die lacht als een boer die kiespijn heeft.

schaft, schof, schoffie, tijd, poos.

schaften, schoffen, schoffen, eschoft, schaften.

schafttijd, schoftied, schafttijd, pauze.

schakelklok, schaekelklokke, schakelklok.

Schalkbattum, Schalkbattem, niet bestaand dorp (schertsend).

schamen, schaemen, schaemen, eschaemd, schamen.

schande, schane, schande.

schapenkop, schoapekoppen, hortensia (heester).

schapenland, schoapenlaand, land voor de schapen (veel gebruikte veldnaam).

schapenscheren, schoapscheren, scheren schoapen, schoapen escheuren, het scheren van schapen; * noe kump het schoapscheren an: nu moet het gebeuren.

scharenslijpen, scheresliepen, sleep scheren, scheren esleppen, scharenslijpen.

scharenslijper, scherenslieper, scharenslijper.

scharrelebonks, scharrelebongs, op scharrelebongs goan: de hort opgaan.

schatrijk, schatrieke, schatrijk.

schaven, schaam, schaem, schaam, eschaafd, schaven.

scheel, schöl, schel, 1. scheef; 2. scheel.

scheen, schenne, scheen.

scheerkant, scheerkaante, zijkant.

scheerschuim, scheerschoem, scheerschuim.

scheffen, schäffen, schäffen, eschäft, blaffen.

scheffertje, schäffertie, klein waaks hondje.

scheid, scheid, grens.

scheidsvoor, scheidsvore, voor, op de grens van twee akkers.

schel, schel, schel.

schel, schelle, bel.

scheldnaam, scheldnaeme, scheldnaam.

schelms, schelms, 1. oneerlijk; 2. schelms.

schemerlamp, schemerlaampe, schemerlamp.

schenk, schinken, ham.

schep, scheppe, schep.

schepelsmand, schepselsmane, inhoudsmaat; 1/3 of 1/4 hectoliter, bij aardappelen 1/3 mud.

scherpdraad, scherpdroad, prikkeldraad.

scherpmuntje, scherpemuntie, pepermuntje.

scheuken, schuken, schuken, eschuukt, schuren vanwege de jeuk.

scheurgerei, scheurgerei, serviesgoed.

scheurwerk, scheurwerk, aardewerk.

scheut, schötte, scheut.

scheuvel, scheuvels, (oude benaming voor) schaatsen.

schier, schier, 1. bedorven (ei); 2. er goed uitzien; 3. schier.

schieren, schieren, schieren, eschierd, eieren keuren op bederf.

schietbaan, schietbaene, schietbaan.

schieten, schieten, scheut, eschötten, schieten.

schieuw, schieuw, schiw, vogelverschrikker.

schijf, schieve, schiem, schijf.

schijthak, schithakke, hiel van een paard of koe.

schijtlaars, scheitleerze, bangerik.

schijtlap, schitlappe, lap om de enkel van een paard.

schil, schelle, schil.

schilderij, schilderieje, schilderij.

schilmesje, schelmessie, schilmesje.

schim, schimme, schemme, schim, schaduw.

schin, schinne, roos (haar).

schitsen, schitsen, schitsen, eschitst, het langs elkaar schuren van de binnenenkels.

schobbejak, schobbejak, 1. koe die zich vaak schuurt: 2. schurk.

schobben, schobben, schobben, eschobd, schuren vanwege de jeuk.

schobpaal, schobpoale, paal waarlangs het vee zich kan schuren.

schoen, schuuntie, schoentje.

schoenendoos, schoenendeuze, schoenendoos.

schoenenzaak, schoenenzaeke, schoenenzaak.

schoenlapper, schoenlappertie, schoenmaker.

schoenlapper, schoenlappertie, soort kever.

schoensmeerdoos, schoensmeerdeuze, schoensmeerdoos.

schoenzool, schoenzolle, schoenzool.

schoer, schoer, onweersbui.

schoeren, schoert, het schoert’r: er is onweer op komst.

schoffel, schofel, grote bats.

schoft, schof, schoffie, schoft van een dier, hoge rug.

schokschouderen, schokscholderen, schokscholderen, eschokscholderdde, schouders ophalen.

schol, schoal, ondiep.

schommelen, schongelen, schongelen, eschongeld, slenteren, doelloos rondlopen.

school, schoele, school.

schoolbank, schoelbanke, schoolbank.

schooljaar, schoeljoar, schooljaar.

schooljeugd, schoeljeugd, schooljeugd.

schoolmeester, schoelmeister, schoolmeester (nu: leraar basisonderwijs).

schoolmestgat, schoolmestgat, stortplaats bij vroegere gasfabriek in Raalte, gelegen bij vroegere openbare school.

schoolonderzoek, schoelonderzuuk, schoolonderzoek.

schoolplein, schoelplein, schoolplein.

schoolreis, schoelreisie, schoolreisje.

schooltas, schoeltasse, schooltas.

schooltijd, schoeltied, schooltijd.

schoolwicht, schoelwichter, schoolkinderen.

schoolziek, schoelziek, schoolziek.

schoolzwemmen, schoelzwemmen, schoolzwemmen.

schoon, schone, schoon.

schoonvader, schoonvae, schoonvader.

schoonvolk, schoonvolk, aangetrouwde familie.

schoonzoon, schoonzunne, schoonzoon.

schoor, schoren, steunbalken (zn.).

schoorsteen, schostien, schoorsteen.

schoorsteenbrand, schostienbraand, schoorsteenbrand.

schoorsteenkap, schostienkappe, schoorsteenkap.

schoorsteenmantel, schostienmantel, schoorsteenmantel.

schoorsteenpijp, schostienpiepe, schoorsteenpijp.

schoorsteenveger, schostienvèger, schoorsteenveger.

schop, schuppe, schuppie, schop; * die kjel is zo lui, die mut ze een zadel op de schuppe maeken: die man is vreselijk lui.

schoppenaas, schuppenoas, schoppenaas.

schoren, schoren, schoren, eschoord, steunen.

schort, schölk, schort.

schot, schötte, op schötte: er zit schot in.

schotel, schöttel, schötteltie, schotel.

schoteldoek, schötteldoek, vaatdoek.

schouderband, scholderbaendtie, schouderbandje.

schouderhoogte, scholderheugte, schouderhoogte.

schouderklopje, scholderklöppie, schouderklopje.

schoudertas, scholdertasse, schoudertasje.

schraag, schraege, schraag.

schraal, schroa, schraal.

schram, schram, 1. mager, slechtgroeiend dier; 2. ’n schram van ’n kjeltie: een klein mager ventje.

schram, schramme, schram.

schrijfles, schrieflesse, schrijfles.

schrijven, schriem, schreef, eschreem, schrijven.

schrobzaag, schrobzaege, schrobzaag.

schroef, schroeve, schrufie, schroef.

schroeien, schrujen, schrujen, eschruujd, schroeien.

schroeten, schroeten, schroeten, eschroet, bepaalde manier van hoesten.

schroeven, schroem, schroem, eschröam, (eschroefd), schroeven.

schroevendraaier, schroemdreier, schroevedraaier.

schronselen, schroonselen, schroonselen, eschroonseld, een schaafwond oplopen.

schuddekoppen, schuddekoppen, schuddekoppen, eschuddekopt nee, schudden.

schuddekul, schuddekul, geleirand om de hoofdkaas.

schuddeldraf, schiddeldräffie, sukkeldrafje.

schuddelen, schiddelen, schiddelen, eschiddeld, op een sukkeldrafje lopen.

schuif, schoeve, schuif.

schuifdaal, schoefdaele, directoire.

schuifdeur, schoefdeure, schuifdeur.

schuiftrompet, schoeftrompet, schuiftrompet.

schuilnaam, schuulnaeme, schuilnaam.

schuilplaats, schuulplaetse, schuilplaats.

schuim, schoem, schuim (zn.).

schuimachtig, schoemachtig, schuimachtig.

schuimbekken, schoembekken, schoembekken, eschoembekt, schuimbekken.

schuimen, schoemen, schoemen, eschoemd, schuimen.

schuimspaan, schuumspoane, schuimspaan.

schuin, schuuns, schuin.

schuinpaal, schuunspoale, steunpaal, geplaatst op hoeken.

schuit, schute, schutie, schuit.

schuiven, schoem, scheuf, eschöam, schuiven; * die vrouw mut van ’t joar weer schoem: die vrouw is weer in verwachting.

schuldgevoel, schuldgevuul, schuldgevoel.

schuren, schoeren, schoeren, eschoerd, schuren.

schurft, schörf, schurft.

schuur, schure, schuur; * grote schure weinig braand, ’n grote kop ma gin verstaand: veel drukte om niets; ie mut ’t huus bie de schure loaten: je moet de dingen in de juiste verhouding zien.

schuurmachine, schoermechine, schuurmachine.

schuurpapier, schoerpepier, schuurpapier.

seibel, zeibel, 1. onwillig (dier); 2. van slechte kwaliteit.

siepen, siepen, siepen, esiept, 1. huilen; 2. sijpelen.

siepoog, siepeugie, bijna dichtgeknepen tranend oog.

sigaar, segaere, sigaar.

sigarendoos, segaerendeusie, sigarendoosje.

sigarenzaak, segaerenzaeke, sigarenwinkel.

sigaret, segrette, sigaret.

sik, sikke, 1. kattig meisje; 2. sik.

sikbok, sikkebok, mannetjesgeit.

sikkenschuur, sikkenschuurtie, geitenschuurtje.

simtouw, simtouw, dun bindtouw.

Sint-Jacob, Sunt Joapik, Sint Jakobus (25 juli).

sintelbaan, sintelbaene, sintelbaan.

Sinterklaas, Sunterkloas, Sinterklaas.

sinterklaasje, sunterklöasie, speculaasje.

sinterklaasvond, Sunterkloasoamd, Sinterklaasavond.

sisteren, sisteren, sisteren, esisterd, sissen.

sjachelen, sjaggelen, sjaggelen, esjaggeld, snoepen, snaaien.

sjanteren, santeren, santeren, esanterd, zeuren, mompelen.

sjanterpijp, santerpiepe, zeurkous.

sjokken, sjoksen, sjoksen, esjokst, onbeheerst lopen.

sla, sloat, sla (groente).

slaan, sloat, slaat (ww. vorm).

slaapgelegenheid, sloapgelèèngheid, slaapgelegenheid.

slaapkamer, sloapkaemer, sloapkaemertie, slaapkamer.

slaapkamerdeur, sloapkaemerdeure, slaapkamerdeur.

slaapmuts, sloapmussie, slaapmutsje.

slaapogen, sloapoong, slaapogen.

slaapplaats, sloapplaetse, slaapplaats.

slab, slabbe, släbbegie, slab.

slabben, slabben, slappen, slabben, eslabd, morsen.

slachten, slachen, slächen, slachen, eslacht, slachten.

slachterij, slachterieje, slächterieje, slachterij.

slag, slag, op slag: direct; slag op slag: keer op keer.

slagerij, slaegerieje, slagerij.

slagroomtaart, slagroomtaerte, slagroomtaart.

slak, slakke, slak; * een slakke en een haeze hebt gelieke nieuwjoar: we hebben allemaal tegelijk nieuwjaar.

slakkenmaal, slakkenmaele, kunstmest; * Thomas slakkenmaele: de eerste kunstmest.

slang, slängegie, slängie, slangetje.

slaolie, sloaöllie, slaolie.

slapen, sloapen, sleup, esloapen, slapen.

slaper, sloapers, slapers, logees; * alle sloapers bint nog gin snurkers: je moet niet generaliseren.

slapperij, slapperieje, gemors.

slateren, slateren, slaeteren, slaeteren, eslaeterd, 1. alles laten slingeren; 2. morsen.

slaterij, slaterieje, slaeterieje, het laten slingeren van spulletjes.

slaterkont, slaterkonte, slaeterkonte, slordig persoon.

slaterpaadje, slaterpaegie, slaeterpaegie, paadje dat ontstaan is door geknoei (of doordat bijv. meel uit een kapotte zak viel).

slavink, sloavinke, slavink.

slee, slee, slee.

sleef, slief, sleef, soeplepel.

sleepkar, slepkoare, kar met twee grote wielen en een klein wiel (kiepkar).

sleepkont, slepkonte, iemand die veel op pad is.

sleeuw, slee, wrang, stroef.

sleiferig, sleiferig, slordig lijkend, onverzorgd.

slemp, slemse, slap aftreksel van iets; bijv. koffie.

sleperij, slepperieje, gesleep.

slet, slette, slet.

sleuf, sleufie, gleufje.

sleutel, slöttel, slötteltie, sleutel.

sleutelbos, slöttelbos, sleutelbos.

sleutelen, slöttelen, slöttelen, eslötteld, sleutelen.

sleutelgat, slöttelgat, sleutelgat.

sleutelhanger, slöttelhanger, sleutelhanger.

slier, sliere, 1. slungel; 2. rij; 3. sliert.

slieren, slieren, slieren, eslierd, glijden.

sliet, sleten, slieten, zolder van losse planken boven de deel; planken van de zolder in een boerderij.

slijpsteen, sliepstien, slijpsteen; * wè een koetse, ma gin sliepstien bie de putte: daar telt alleen de uiterlijke schijn.

slijten, slieten, sleet, esletten, slijten.

slijterij, slieterieje, slijterij.

slikkeren, slikkeren, slikkeren, eslikkerd, een restje lekkers opsmikkelen.

slikkerij, slikkerieje, lekkernij.

slim, slim, 1. heel erg; * honger is niet slim as t’r mà een pot op het vuur hangt: klagen zonder reden is niet moeilijk; 2. slecht van kwaliteit; * ’t is een slimmen: het groeit slecht; 3. slim.

slip, slippe, 1. hemd; * veur die auto hè’k de slippe niet lank genog: zoiets kan ik niet betalen; 2. slip.

slipjas, slipjasse, slipjässe, jacquet.

slobber, slobber, 1. nat varkensvoer; 2. slobber.

slodderig, slodderig, slordig.

sloddervos, slodderfokse, sloddervos.

sloerig, sloerig, niet fit.

slof, slof, 1. niet vers; 2. enigszins vochtig.

slof, sloffe, slof.

slofje, sluffies, 1. briketten; 2. slofjes.

slok, slok, 1. los, niet strak; 2. slap.

slok, slok, slökkie, slok.

slokken, sloeken, sloeken, esloekt, ook: sloeken, sleuk, eslökken, 1. gulzig eten of drinken; 2. slikken.

slomp, slomp, grote hoeveelheid vocht.

slonde, slonne, slonde, werkschort.

slons, slonze, slons.

sloot, sleutie, slootje.

slootjespringer, sleutiespringer, 1. gezegd van iemand die geen zwaar werk doet; 2. slootjesspringer.

slootkant, slootkaante, slootkant.

slop, slop, 1. opening naar hooizolder; 2. slop.

sloperij, sloperieje, sloperij.

slot, slöttie, slotje.

sluisdeur, sluusdeure, sluisdeur.

sluitbout, sluutbolten, sluiting aan de binnenkant van het kozijn voor het venster.

sluiten, sluten, sleut (sluten), eslötten, sluiten.

sluitingstijd, slutingstied, sluitingstijd.

sluitspeld, sluutspèle, veiligheidsspeld.

smak, smak, 1. grote hoeveelheid; 2. smak.

smakken, smakken, smakken, esmakt, 1. onbehouwen lopen; 2. smakken.

smakker, smakkerd, 1. leperd; 2. klap; 3. val; 4. smakker.

smakpoten, smakpoten, grote voeten.

smakvoeten, smakvoeten, grote voeten.

smeerdoos, smeerdeuze, smeerpoets.

smeerkaas, smeerkeze, smeerkaas.

smeerkraam, smeerkroam, vuile rommel, vieze onfrisse boel.

smeerolie, smeeröllie, smeerolie.

smeerpot, smeerpöttie, smeerpotje; * ik wuld’r niet as smeerpöttie bie lopen: ik wil niet het vijfde rad aan de wagen zijn.

smeertod, smeertodde, smeerpoets.

smeerzalf, smeerzalve, smeerzalf.

smeichelen, smeigelen, smiegelen, smeigelen, esmeigeld, iemand naar de mond praten.

smet, smitte, roet, zwarte aanslag.

smeu, smeu, 1. lenig; 2. jeugdig 3. smeu.

smeugeltje, smeugeltie, kleine rakker; * klein smeugeltie in de berrestèè gif de grote mèènsen vrèè: de geboorte van een kind geeft vreugde.

smidskind, smidskinder, de kinderen van de smid; * smidskinder bint wè vonken ewend: zij kunnen wel tegen een stootje.

smiespelen, smiespelen, smiespelen, esmiespeld, fluisteren.

smiesterd, smiesterd, geslepen iemand.

smiesterig, smiesterig, vuil, smerig, gemeen.

smijten, smieten, smeet, esmetten, smijten; smiet [in:] smiet oe daele: ga zitten.

smiksmoezen, smiksmoezen, smiksmoezen, esmiksmoesd, geheimzinnig fluisteren.

smoddelen, smoddelen, smoddelen, esmoddeld, onzorgvuldig te werk gaan.

smoddelig, smoddelig, vies; * smoddelig weer: miezerig weer.

smoesterig, smoesterig, vuil, smerig.

smoksen, smoksen, smoksen, esmokst, onbehouwen lopen.

smoorder, smoorders, gebakken krielaardappelen.

smoorpot, smorrepot, koffiepot.

smout, smolt, smeersel op brood; gemaakt van olie, meel en zout.

snaaien, snaaien, snaaien, esnaaid, 1. betrappen; 2. snoepen.

snaaier, snaaierd, 1. snoeperd; 2. mond.

snaaierij, snaaierieje, snoeperij.

snaar, snaere, snore, snaar.

snaar, snore, onderdeel van een zeis.

snar, snärre, snore, kattig meisje.

snauwtand, snauwtane, grote hoektanden.

snee, snee, snegie, 1. snede gras; 2. snee.

sneeuw, snee, sneeuw.

sneeuwbal, sneeballe, sneeuwbal.

sneeuwbui, sneebuje, sneeuwbui.

sneeuwen, sniejen, sniejen, esniejd, sneeuwen.

sneeuwklokje, sneeklökkie, sneeuwklokje.

sneeuwpop, sneepoppe, sneeuwpop.

sneeuwschuif, sneeschoeve, sneeuwschuif.

sneeuwvlok, sneevlokke, sneeuwvlok.

snelkookpan, snelkokpanne, snelkookpan.

snijbonenmolen, sniebonenmölle, snijbonenmolen.

snijboon, sniebone, snijboon.

snijden, snien, sneed, esnene, snijden; * hi wil twee ruggen uut ien värken snien: hij wil het onderste uit de kan hebben.

snijder, snieder, kleermaker.

snijdig, sneidig, slank.

snijdsel, sniesel, gehakt stro; het stro werd in de snieselbak of snieselzomp gelegd en in stukjes gehakt door de snieselmechine.

snijdselbak, snieselbak, langwerpige bak waarin de bossen stro werden gelegd.

snijdselmachine, snieselmechine, machine om stro te hakken/snijden.

snijdselzomp, snieselzomp, zie snieselbak.

snijmachine, sniemechine, snijmachine.

snikheet, snikhiete, snikheet.

snip, snippe, 1. kattig meisje; 2. oliesnip; 3. snip (vogel).

snipsnotterij, snipsnotterieje, kleinigheid, futiliteit.

snister, snister, 1. soort vuurwerk; 2. met ’n snister oflopen: met een sisser aflopen; 3. een goeien snister op: te veel gedronken.

snisteren, snisteren, snisteren, esnisterd, 1. snel rijden; 2. spetteren in de pan.

snit, snit, 1. snede gras; 2. snit.

snoeien, snujen, snujen, esnuujd, snoeien.

snoeimes, snuujmes, snoeimes.

snoeischaar, snuujschere, snoeischaar.

snoep, snuup, snoep.

snoepcent, snuupcent, snoepcent.

snoepen, snupen, snupen, esnuupt, snoepen.

snoeper, snuperd, snoeperd.

snoeperig, snuperig, snoeperig.

snoepgoed, snuupgoed, snoepgoed.

snoepje, snupie, snoepje.

snoepkraam, snuupkroam, snoepkraam.

snoeshaan, snoeshaene, snoeshaan.

snor, snorre, snörregie, snor.

snorrebot, snorrebot, botje uit een varkenspootje dat men aan een touwtje liet snorren.

snorrepijp, snorrepiepe, pijp vol tabaksvocht.

snotneus, snotneuze, snotneus.

snotneus, snotterneuze, snotneus.

snottebel, snotterbelle, snotterbel.

snotterdop, snotterdop, wijsneus.

snotterig, snotterig, 1. bekaaid; 2. snotterig.

snuit, snoete, snuit.

snuiven, snoem, sneuf, esnöam, 1. snuiten; 2. snuiven.

soepgroente, soepgruunte, soepgroente.

soeps, saps, niet völle saps: niet veel soeps.

soezebol, soezebolle, gemakzuchtig iemand.

soezen, soezen, soezen, esoesd, 1. suizen; * ik dank oe det’ zo soest: heel erg bedankt; 2. licht slapen.

sok, zökke, 1. slappeling, lapzwans; 2. sok.

sokkenhouder, zökkenholder, sokkenhouder

soldaat, soldoat, soldoate, soldaat.

solutie, sluutsie, solutie.

som, summegie, sommetje.

soppen, soppen, soppen, esopt, 1. morsen; 2. soppen.

spaak, speek, spaak.

spaan, spoane, spaan.

spaarbank, spoarbanke, spaarbank.

spaarboekje, spoarbukie, spaarboekje.

spaarpot, spoarpöttie, spaarpotje.

spaden, spaen, spaen, espaed, spitten.

spalteren, spalteren, spalteren, espalterd, vreemde bewegingen maken met benen of poten.

spantouw, spantouw, touw waarmee de achterpoten van een lastige koe werden vastgebonden tijdens het melken; tegenwoordig wordt daarvoor meestal een spanbeugel gebruikt.

spanzaag, spanzaege, spanzaag.

spar, sparre, spar.

sparen, spoaren, spoaren, espoard, sparen.

spartelen, spättelen, spättelen, espätteld, spartelen.

spartelvijver, spättelviever, spartelvijver, ondiep water.

speciemolen, speciemölle, cementmolen.

speelgelegenheid, spölgelèèngheid, speelgelegenheid.

speelgoed, spölgoed, speelgoed.

speelhuis, spölhuus, speelhuis.

speelkwartier, spölketier, speelkwartier.

speelplaats, spölplaetse, speelplaats.

speelruimte, spölruumte, speelruimte.

speels, spöls, speels.

speeltuin, spöltuin, speeltuin.

spekharst, spekhässie, uitgebakken plakje spek.

speklap, speklappe, speklappie, speklap.

spekzwoerd, spekzwoare, spekzwoerd.

speld, spèle, speld.

spelen, spöllen, spöllen, espöld, spelen.

speler, spöller, speler.

speling, spölling, speling.

spellen, spöllen, spöllen, espöld, spellen.

sperzieboon, sperziebeunties, sperzieboontjes.

speurneus, speurneuze, speurneus.

spier, spiertie, 1. klein, weinig; 2. sprietje; 3. spiertje.

spierpijn, spierpiene, spierpijn.

spijker, spieker, spijker.

spijker, spieker, landhuis.

spijl, spiele, spieltie, spijl.

spijtfots, spietfossen, bundeltje touw voor het afsluiten van zakken.

spil, spille, spil.

spin, spinne, spin.

spinde, spinde, spinne, brood en servieskast; * Spinde: straatnaam.

spinnen, spinnen, spun, espunnen, 1. een weekje wintervakantie voor de dienstmeid; 2. spinnen.

spinnenjagen, spinnejaeng, met de ragebol iets schoonmaken.

spinnenkop, spinnekop, spin.

spinnenkoppennest, spinnekopsnös, spinnenweb.

spinnenvoeten, spinnevoeten, uitgeput zijn.

spinnerij, spinnerieje, spinnerij (waar wol gesponnen wordt).

spleet, splete, spleet.

splitpen, splitpenne, splitpen.

spoelbak, spuulbak, spoelbak.

spoelen, spulen, spulen, espuuld, spoelen.

spoor, spoaren, houten balken (zn.).

spoor, spoers, sporen (van kar).

spoor, spoor, spoaren, 1. spoorweg(overgang); 2. spoor.

spoorbaan, spoorbaene, spoorbaan.

spoorboekje, spoarbukie, spoorboekje.

spoorbrug, spoorbrugge, spoorbrug.

spoorsneeuw, spoersnee, vers gevallen sneeuw.

spoorzoeken, spoorzuken, spoorzoeken.

sporen, spoaren, spoaren, espoard, de sporen geven.

sporthemd, spothemp, overhemd.

sporttas, spottasse, sporttas.

spouwmuur, spouwmure, spouwmuur.

spraak, sproake, spraak, taal.

spreekbeurt, sprekbeurte, spreekbeurt.

spreeuw, sproan, spreeuwen.

spreiden, spreien, spreien, espreid, opmaken van bed.

spreu, spreu, ruw, schraal, droog (huid).

sprik, sprikke, lang, mager persoon.

sprikkeltjes, sprikkelties, het dunste sprokkelhout.

springpaard, springpeerd, springpaard.

sprinkhaan, sprinkhaene, sprinkhaan.

sproeien, sprujen, sprujen, espruujd, sproeien.

sproeier, sprujer, sproeier.

sproet, spruties, sproetjes.

spuitbus, spuitbusse, spuitbus.

spuitlap, spuitlappe, spatlap.

spul, spullegie, 1. klein boerenbedrijf; 2. spulletje.

sputterlap, sputterlappe, zie spuitlappe.

spuug, spieje, speeksel, spuug.

spuwbak, spiejbak, bakje waarin men overtollig tabaksvocht spuugde.

spuwen, spiejen, spuuj, espujen, spugen; * den kan nog niet hem (hebben) det ie ’m in de oong spiejt: die is erg kleinzerig.

staak, staeken, staak (lange paal).

staan, stoan, stund, estoane, staan; * stoa ’j d’r nog goed met: heb je nog genoeg?

staanplaats, stoanplaetse, staanplaats.

staart, stät, staart; * kom ie oaver de hond, dan kom ie oaver de stät: als je ’t ergste gehad hebt, dan kom je er wel.

staartbot, stätbot, stätbuttie, staartbeen of stuitbeen.

staarterig, stätterig, piekerig (haar).

staartpan, stätpännegie, steelpannetje.

staartpan, stätpännegie, oost-indische kers.

staatsloterij, staatslotterieje, staatsloterij.

stad, stèè, steden.

stadig, steurig, gestadig, in rustig tempo; * een steurige gank is een wisse gank: hardlopers zijn doodlopers.

stalenkerel, stoalen kjel, man die met stalen stof langs de deur ging.

stallantaarn, stallanteern, stallantaarn.

stallicht, stalluchte, stallamp, stallantaarn.

stalrepel, stalreppel, paal waaraan koe in de stal werd gebonden.

stam, stämmegie, stammetje.

stammig, stammig, kort en gezet.

stang, stange, stängie, stang.

stap, stappe, klem.

stapelbed, stapelbedde, staepelbedde, stapelbed.

stappen, stappe, stap (ww. vorm).

starok, stoarok, tweede rok (klederdracht).

startbaan, statbaene, startbaan.

stee, stèè, stègie, plek, plaats; * goed uut ’n stèè kommen: goed voor de dag komen.

steeg, stèès, weigering van dieren om te lopen.

steeg, stege, steeg; * Steege: straatnaam.

steek, steek, 1. snoepje; 2. steek.

steek, stekke, stek, steek; * stekke in de zied: steek in de zij.

steeknaald, steknoale, steeknaald, naald met scherpe punt.

steeksleutel, stekslöttel, steeksleutel.

steekvlam, stekvlamme, steekvlam.

steel, stelle, stellegie, steel.

steelpan, stelpännegie, steelpannetje.

steen, stientie, steentje.

steenkool, stienkollen, steenkolen.

steenkoud, stienkold, steenkoud.

steenpuist, stienpoest, steenpuist.

steense kers, stiense kässen, oostindische kers.

steil, steil, 1. heel erg; * ik binne steil druk: ik ben heel erg druk; 2. steil.

steildaal, steildaele, loodrecht naar beneden.

stekelvarken, stekkelvärkentie, egeltje.

steken, stek, det stek niks: dat geeft niet, dat maakt niet uit.

stekerij, stekkerieje, plagerij.

stekrij, stekkerie, balk in de koestal waaraan de stalreppels bevestigd zijn.

stelletje, stöllegie, houten (kinder)wc met los onderstaande po.

stelletje, stellegie, 1. houten kinder wc; 2. stelletje.

stem, stemme, stemmegie, stem.

stembus, stembusse, stembus.

stemhokje, stemhökkie, stemhokje.

stemvork, stemvörke, stemvork.

ster, steern, sterre, ster; * ik hadde den steern al zien schienen: ik zag de bui al hangen.

sterven, sterm, sterm, estörm, sterven.

steunen, stennen, stennen, estend, drukken, persen (stoelgang).

steunzool, steunzolle, steunzool.

stiefelen, stiefelen, stiefelen, estiefeld, haastig of op een opvallende manier lopen.

stiefvader, stiefvae, stiefvader.

stiefzoon, stiefzunne, stiefzoon.

stijf, stief, stijf; * een stief kwetiertie: een klein kwartier.

stijfpapier, stiefpepier, kartonpapier.

stijfrok, stiefrok, werkrok (klederdracht).

stijfsel, stiesel, stijfsel.

stik, stik, helemaal; * stik alleen: helemaal alleen.

stik, stikke, stik, stik, ijzeren pen in de grond voor het vastzetten van een dier.

stikdeken, stikdekken, gestikte deken.

stikziend, stikziende, bijziend.

stil, stille, 1. stille van wind: windstil; 2. stil.

stilletjes, stillegies, stilletjes.

stinkbom, stinkbomme, stinkbummegie, stinkbom.

stip, stippe, stippie, stip.

stobbe, stoppe, 1. stronk; 2. stop.

stoel, stoel, stuultie, 1. opbrengst van een aardappelplant; 2. stoel.

stoeltjeslift, stuultieslifte, stoeltjeslift.

stoep, stoepe, stoep.

stoet, stoete, brood; * a’k oe niet hadde en gin brood, dan mos ik stoete etten: wat zou ik zonder jou moeten beginnen...

stoetenpap, stoetenpap, broodpap.

stofjas, stofjässie, stofjasje.

stofje, stöffie, stofje.

stofkam, stofkamme, stofkam.

stok, stökkie, stokken, stokje.

stokboon, stokkebonen, stokbonen.

stoken, stokken, stokken, estokt, stoken.

stoker, stokkerd, stoker.

stokerij, stokkerieje, stokerij.

stokpaard, stokpeerdtie, stokpaardje.

stomerij, stomerieje, stomerij.

stomp, stomp, 1. bot; 2. helemaal, totaal; * det bin’k stomp vergetten: dat ben ik helemaal vergeten; 3. stomp.

stoof, stoave, stoof.

stoofpeer, stoafpere, stoofpeer.

stookhuis, stokhuus, aparte ruimte (aan het kokhuus) om in te koken.

stoom, stoom, 1. oude benaming voor een fabriek; 2. stoom.

stoomfiets, stoomfietse, motor; * van een oald mèènse kö ’j gin stoomfietse maeken: bij oude mensen gaat alles niet meer zo vlug.

stoompje, steumpie, bromfiets.

stoomtest, stoamteste, stenen potje in de stoof voor kooltjes.

stoorzender, steurzender, stoorzender.

stoot, stoot, 1. poos; 2. stoot.

stoot, stötte, stoot.

stootje, steugie, poosje.

stootkant, stootkaante, verdikte rand onderaan een lange rok (klederdracht).

stopnaald, stopnoale, stopnaald.

stoppelhaan, Stöppelhaene, oogstdankfeest in Raalte.

stopstreep, stopstrepe, stopstreep.

stopverf, stopverve, stopverf.

storen, steuren, steuren, esteurd, storen.

storing, steuring, storing.

storingsdienst, steuringsdienst, storingsdienst.

storingsvrij, steuringsvriej, storingsvrij.

stormbaan, stormbaene, stormbaan.

stortbui, stötbuje, stortbui.

stortkar, stötkoare, kar voor vervoeren van personen en kleine vrachten.

stortplaats, stötplaetse, stortplaats, vuilnisbelt.

stortregen, stötrèèng, stortregen.

stoten, stötten, steut, estötten, stoten.

stoven, stoam, stoven.

straal, stroale, ströaltie, straal; * an iene stroale vedan: alsmaar door.

straaljager, stroaljaeger, straaljager.

straat, stroate, ströatie, straat; * a’j met de hond noar bedde goat, he’j kaans de’j met vlooien op stroate stoat: wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.

straatlantaarn, stroatlanteern, straatlantaarn.

straatmest, stroatenmes, opveegsel van straat; vroeger gebruikt als bemesting op het land.

straatnaam, stroatnaeme, straatnaam.

straatslier, stroatsliere, iemand die door de straten slentert.

straatsteen, stroatstien, straatsteen.

strabant, strabant, streng.

stramp, strampe, zijtak, vertakking.

streek, streke, streek; * de vrouw en de katte heurt in huus, de kjel en de hond trekt de streke rond: de vrouw in huis, de man op pad; hi is op streke: hij voelt zich goed; hi is van streke: hij voelt zich niet goed.

streep, strepe, strepie, streep.

streng, streng, 1. ineengedraaid garen of touw; * een derden streng mäk de kabel: je kunt geen enkel deel missen; 2. streng.

strepel, streppel, smalle strook.

strijden, strien, streed, estrene, strijden.

strijkband, striekebaand, haarband om het haar glad onder de muts te houden (klederdracht).

strijken, strieken, streek, estrekken, strijken; * det giet t’r met strieken: dat is het beste; strik strijkt.

strijker, strieker, magnetiseur.

strijkijzer, striekiesder, strijkijzer.

strijklat, strieklatte, strijklat (voor het scherpen van de zeis).

strijkplank, striekplanke, strijkplank.

strijkzwavel, striekzwèvels, (oude benaming voor) lucifers.

strik, strik, 1. stropdas; 2. strik.

strikvraag, strikvroage, strikvraag.

strippenkaart, strippenkaerte, strippenkaart.

stroelen, strullen, strullen, estruld, ruwe uitdrukking voor plassen.

stromijt, stromiete, stromijt.

strooiavond, streujoamd, strooiavond (Sinterklaasavond).

strooien, streujen, streien, streujen, estreujd; streien, estreid, strooien.

strooigoed, streujgoed, strooigoed.

strooipiet, streujpiet, strooipiet.

strooisel, streujsel, strooisel.

strooizout, streujzolt, strooizout.

strook, streukie, strookje.

strop, stroppe, strop.

stropdas, stropdasse, stropdas.

stropen, streupen, streupen, estreupt, stropen.

stroper, streuper, stroper.

stroperig, streuperig, stroperig.

strot, strotte, strot.

strottenhoofd, strottenheufd, strottehoofd.

strowis, strowisse, zooltje van stro in de klomp.

struik, stroeke, strukie, struik.

struikelen, stroekelen, stroekelen, estroekeld, struikelen.

stuifdamp, stoevedampen, soort paddenstoel.

stuifregen, stoefrèèng, motregen.

stuifzand, stoefzaand, stuifzand.

stuiken, stoeken, stoeken, estoekt, 1. met een smak vallen; 2. ergens hard tegenaan komen.

stuip, stoepe, stuip.

stuiven, stoem, steuf, estöam, stuiven.

stuk, stukkie, stukje (ook gebruikt als veldnaam).

stultenberg, stultenberg, berg met onderruimte voor kleinvee.

stut, stutte, stut, steun.

stut, stutten, heupen (zn).

stutten, stutten, stutten, estut, steunen.

stuw, stouwe, stuw.

suikerklontje, sukerkluntie, suikerklontje.

suikerpeer, sukerpere, zoete peer, suikerpeer.

suikerspin, sukerspinne, suikerspin.

suikervrij, sukervriej, suikervrij.

suikerwortel, sukerwottel, voederbiet.

suikerzakje, sukerzäkkie, suikerzakje.

sukkeldraf, sukkeldräffie, sukkeldrafje.

taai, toa, taai.

taaibuis, toabuis, oude koe waarvan het vlees niet gaar te koken is.

taainagel, toanaegel, wildgroei naast de nagel.

taalgevoel, taalgevuul, taalgevoel.

taalles, taallesse, taalles.

taalonderzoek, taalonderzuuk, taalonderzoek.

taart, taerte, taart.

tabaksdoos, tebaksdeuze, tabaksdoos.

tabakspijp, tebakspiepe, (tabaks)pijp.

tabakspruim, tebaksproeme, tabakspruim.

tablet, teblette, tablet.

tachtig, tachentig, tachtig.

tafel, töafeltie, tafeltje.

tak, takke, täkkie, tak.

takelwagen, taekelwaeng, takelwagen.

takkendraad, takkedroad, ijzerdraad om rijshout samen te binden.

tamper, tamper, een beetje zuur.

tand, taanden, tane, taendtie, tanden; * as ’t zo verre is, doet mie de taanden niet meer zeer: dat maak ik niet meer mee; * wie völle in de mond is, kump gauw tussen de taanden: hoge bomen vangen veel wind.

tandenborstel, tanebössel, tandenborstel.

tandpijn, taandpiene, kiespijn.

tandtergerij, tanentergerieje, watertanden.

tandvlees, taandvleis, tandvlees.

tandzeerte, taandzeerte, tandpijn.

tang, tängegie, tängie, tangetje.

taps, tips, 1. in een punt uitlopen (taps); 2. tips.

tas, tasse, tassie, tas.

te barsten, tebässen, te barsten, te pletter.

teen, tiene, teen.

teeuws, tiws, tiews, tiwsig, tiwstig, tieuws, bijterig bij vee, dit duidt op een tekort aan mineralen (soms ook gezegd wanneer iemand zin heeft in een hartig hapje).

tegelijk, tegelieke, tegelijk.

tegemoet, temute, tegemoet.

tegen, teeng, tegen.

tegenhouden, teenghoalen, heuld teeng, teeng ehoalen, tegenhouden.

tegenkomen, teengkommen, kwam (kwaamp) teeng, teeng ekommen, tegenkomen.

tegenpartij, teengpetieje, tegenpartij.

tegenpraten, teengproaten, preut teeng, teeng eproat, tegenspreken.

tegenspeler, teengspöller, tegenspeler, tegenstander.

tegoedbon, tegoed-bonne, tegoedbon.

telefoonbotje, telefoonbuttie, telefoonbotje.

tellen, tellen, tellen, eteld, 1. kosten; * wat telt det: wat kost dat? 2. tellen.

temet, tammee, temee, straks, zo meteen.

ten ruwste, troewsend, ruwweg, onnauwkeurig.

ten ruwste, roewsten, ten roewsten: ruwweg, ongeveer.

tennisbaan, tennisbaene, tennisbaan.

tennisbal, tennisballe, tennisbal.

tentwagen, tentwaeng, wagen met een vaste linnen kap.

terecht, trechte, voor elkaar, in orde.

terug, terugge, trugge, terug.

terug, truu, achteruit (tegen paard).

testbaan, testbaene, testbaan.

teutemoei, teutemeuje, zeurpiet.

teveel, tevölle, teveel.

tevoorschijn, veurschien, te veurschien, (te) voorschijn.

tevoren, te veuren, van te voren.

tevreden, tevrène, tevreden.

theater maken, triater maeken, drukte maken.

theemuts, theemusse, theemuts.

theezakje, theezäkkie, theezakje.

thermosfles, thermosflesse, thermosfles.

thermoskan, thermoskanne, thermoskan.

Tiel, tiel, plaatsnaam Tiel.

tien, tiene, tien.

tiendehalf, tiendehalf, negen en een half.

tiet, titte, 1. vrouwenborst; 2. tepel.

tijd, tied, tijd.

tijdbom, tiedbomme, tijdbom.

tijdklok, tiedklokke, tijdklok.

tijdkorting, tiedkötting, tijdverdrijf.

tijdverdrijf, tiedverdrief, hobby, tijdverdrijf.

tijgen, tien, tien, etied, hen tien, weggaan.

tijl, tiel, rij korenschoven.

tikkeltjesjurk, tikkeltiesjörk, jurk met stippeltjes.

timmerhout, timmerholt, timmerhout.

timp, timpe, kadetje, puntbroodje.

tinteldoos, tenteldeuze, persoon die niet vast op de benen staat.

tintelig, tentelig, tintelig, wiebelig.

tip, tip, tippie, 1. driehoekig stuk grond; 2. tip.

tipbuil, tipbuultie, puntzakje.

tocht, töchie, tochtje.

tod, todde, todden, tod, vod.

todden, todden, todden, etod, wegslepen, dragen.

toddenmarkt, toddenmärk, oude benaming voor de wekelijkse markt.

toe voortaan, toevedan, langzamerhand.

toebehoren, toebeheuren, timmerhout.

toef, toef, 1. gedeelte boven het touw van een dichtgebonden zak; 2. kuif; 3. toef.

toegaan, toegoan, te keer gaan; * het kan d’r härd an toegoan: het kan hevig tekeer gaan.

toegangskaart, toegangskaerte, toegangskaart.

toehoren, toeheuren, heuren toe, toe eheurd, toehoren.

toeke, tjoeke, toeke, sullig, slonzig vrouwspersoon, onverzorgde vrouw.

toekomend, toeken, toepen, toekomende; * toeken wekke: volgende week.

toekrijgen, toekrieng, kreeg toe, toe ekreeng, iets gratis krijgen.

toemalen, toemoalen, toemoalen, toemoald, op rantsoen zetten.

toen laatst, toelaes, laatst.

toentertijd, toendertied, destijds.

toepakken, toepakken, pakken toe, toe epakt, 1. opstapelen; 2. aanpakken.

toeren, toeren, toeren, etoerd, 1. toeren; 2. bie toeren: af en toe.

toeschrijven, toeschriem, schreef toe, toe eschreem, toeschrijven.

toestellen, toestellen, 1. aanschaffen; 2. toestellen.

toeten, toeten, toeten, etoet, toeteren.

toezetten, toezetten, zetten toe, toe ezet, neerzetten.

toffelemone, tofelmone, scheldnaam voor katholieken.

tokkeren, tokkeren, tokkeren, etokkerd, het roepen van de kuikens door de kip.

tol, tolle, töllegie, tol.

tolbrug, tolbrugge, tolbrug.

tomig, teumig, tumig, niets doend; * hi leup t’r de helen dat mà teumig rond: hij liep de hele dag maar te niksen.

ton, tonne, tönnegie, ton; * kiek den hef in de krententonne ezetten: die heeft koortsuitslag.

tondeldoos, tondeldeuze, tondeldoos.

toneelspeler, teneelspöller, toneelspeler.

toneelvoorstelling, teneelveurstelling, toneelvoorstelling.

tonen, teunen, teunen, eteund, 1. bij elkaar passen, ogen; 2. tonen.

tong, töngegie, töngie, tongetje.

tonnenband, tonnebaand, ijzeren ring om een ton, werd ook gebruikt als hoepel.

toon, teuntie, toontje.

toonbank, teunbanke, toonbank.

toonhoogte, toonheugte, toonhoogte.

toonkamer, teunkaemer, 1. mooiste kamer in het woonhuis van boerderij; 2. toonkamer.

top, töppie, topje.

toren, teurntie, torentje.

torenklok, torenklokke, torenklok.

tors, tosse, tössie, zode; tössie stuk van een zode.

tors, tossen, ’n dikken tossen: een dik iemand.

tortelduif, totteldoeve, tortelduif.

totdat, tutdet, totdat.

totterig, totterig, 1. onverzorgd; 2. niet zo totterig: royaal, bepaald niet kinderachtig.

touter, tilter, (oude benaming voor) schommel.

touwknuppel, touwkluppel, onderdeel van het eenspan.

toverdoos, teuverdeuze, toverdoos.

toveren, teuveren, toveren, teuveren, eteuverd, toveren.

toverheks, teuverhekse, toverhekse.

traan, troan, troane, tröantie, traan.

trad, trad, schrede, stap; * een trad härder fietsen: iets harder fietsen.

trallaat, trallats, uitgelaten.

tranquil, krankiel, durf.

trap, trappe, träppie, trap.

trapas, trapasse, trapas.

trapperen, trapperen, betrappen.

treden, trèèn, trèèn, etrène, treden.

tref, träffie, kleine kans; * een honderdsten träffie: een zeldzaamheid.

trekhaak, trekhoake, trekhaak.

trekkast, trekkaste, harmonika.

trekpaard, trekpeerd, trekpaard.

trekschuit, trekschute, trekschuit.

trekzaag, trekzaege, trekzaag.

trekzalf, trekzalve, trekzalf.

trimbaan, trimbaene, trimbaan.

troef, troem, troeven (met kaarten), zn.

troefkaart, troefkaerte, troefkaart.

troetelnaam, troetelnaeme, troetelnaam.

troeven, troem, troem, etroefd, troeven (met kaarten).

trom, tromme, trom.

trommel, trummelgie, trummeltie, trommeltje.

trommelschudden, trommelschudden, trommelschudden, etrommelschud, machinaal gras keren.

trommelschudder, trommelschudder, werktuig om gras te keren.

tros, trosse, trössie, tros.

trouwboekje, trouwbukie, trouwboekje.

trouwerij, trouwerieje, trouwerij.

trouwpartij, trouwpetieje, trouwpartij.

truffeltjejagen, truffeltie jaeng, kinderspel.

tuchtschool, tuchschoele, tuchtschool.

tuien, tuung, er geen nadeel van hebben.

tuieren, turen, turen, etuurd, vastleggen van een dier om te laten grazen.

tuierhamer, tuurhaemer, hamer om stik in de grond te slaan.

tuierpaal, tuurpoale, zie stikke.

tuigkist, tuugkiste, kist speciaal voor mannenkleding.

tuimelbus, tommelbusse, het laatste korte stro dat opgebonden werd.

tuinderij, tuinderieje, tuinderij.

tuinhek, tuinhekkie, tuinhekje.

tuit, tute, tuit.

tuit, tuties, kippen.

tuksen, tuksen, tuksen, etukst, huppelen.

tullen, tullen, tullen, etuld, zuigen, sabbelen.

tulpenbol, tulpenbolle, tulpebol.

turfmand, törfmane, turfmand.

turfmot, törfmot, turfmot, turfmolm.

turfschop, törfschuppe, schop om turf te steken.

turfstrooisel, törfstreujsel, turfstrooisel.

tussendeur, tussendeure, tussendeur.

tussendoor, tussendeur, tussendoor.

tussenheen, tussenhen, tussenuit.

tussenmaat, tussenmoate, tussenmaat.

tweedonker, tweedonker, schemering.

tweeërwegen, tweederweggens, op twee plaatsen.

tweelingbroer, tweelingbreur, tweelingbroer.

tweelingzus, tweelingzussie, tweelingzusje.

tweepaardsleidsel, tweepeerdsliene, leidsel voor 2 paarden.

tweepaardsplaats, tweepeerds plaetse, grote boerderij waar werk was voor twee paarden.

tweepaardsvoer, tweepeerds voer, grote vracht hooi getrokken door twee paarden.

tweepersoonsbed, tweepersoonsbedde, tweepersoonsbed.

tweeschiftig, tweeschiftig, tweeërlei, in twee soorten, inconsequent.

twijg, twiege, twijgje.

twijgijzer, twiegiesder, rietdekkersgereedschap om riet aan de latten te binden.

uier, gier, uier; * a’j een koe verkoopt bi’j het gier ok kwiet: alles heeft z’n voor en tegen.

uil, oele, uil.

uilenvlucht, oelenvloch, 1. schemerdonker; 2. opening onder de nok van de boerderij voor de vogels.

uilskuiken, uulskuken, uilskuiken.

uit, uut, uit; * den d’r uut en een körk d’r in: gezegde bij het laten van een wind.

uit de kijk, uuttekiek, uit de kunst.

uit elkaar, uut mekaere, uut menaere, uit elkaar, uiteen.

uit-en-ter-na, uut en tenoa, uitvoerig.

uitbeduiden, uutbeduun, beduun uut, uutbeduud, uitleggen.

uitbesteden, uutbestèèn, bestèèn uut, uutbestèèd, uitbesteden.

uitblijven, uutbliem, bleef uut, uut ebleem, uitblijven, wegblijven.

uitborstelen, uutbösselen, bösselen uut, uut ebösseld, uitborstelen.

uitbossen, uutbossen, bossen uut, uut ebost, pollen in weiland verwijderen.

uitbroeden, uutbruun, bruun uut, uut ebruud, uitbroeden.

uitbuiken, uutboeken, boeken uut, uut eboekt, bol gaan staan, uitpuilen.

uitdeuken, uutdökken, dökken uut, uut edökt, uitdeuken.

uitdoen, uutdoen, deud uut, uut edoane, 1. doorhalen van een rekening; 2. uitdoen.

uitdraaien, uutdreien, dreien uut, uut edreid, uitdraaien.

uitdrijven, uutdriem, dreef uut, uut edreem, uitdrijven.

uitdrogen, uutdreung, dreung uut, uut edreugd, uitdrogen.

uitduiden, uutduun, duun uut, uut eduud, uitduiden, uitleggen.

uiteinde, uutèènde, uutène, uiteinde; * op t’ uutèènde: uiteindelijk, tenslotte.

uiten, uteren, uteren, uterd, uiten.

uiterwaard, uterweerden, uiterwaarden.

uitfoeteren, uutfoeteren, foeteren uut, uut efoeterd, afbrommen.

uitgaan, uutgoan, gung (gunk) uut, uut egoane, uitgaan.

uitgaansdag, uutgoansdag, vrije dag.

uitgekookt, uutgekokt, uitgekookt.

uitgeluid, uut elut, aan het eind van zijn latijn zijn.

uitgeven, uutgeem, gaf uut, uut egeem, uitgeven.

uitglijden, uutglieren, glee uut, uut eglene, uitglijden.

uithoren, uutheuren, heuren uut, uut eheurd, uithoren.

uithouden, uuthoalen, heuld uut, uut ehoalen, uithouden.

uithuizig, uuthuzig, uithuizig.

uitkeren, uutkeren, keren uut, uut ekeerd, 1. vegen; 2. uitkeren.

uitkijk, uutkiek, uitkijk.

uitkijken, uutkieken, keek uut, uut ekekken, uitkijken.

uitkijktoren, uutkiektoren, uitkijktoren.

uitkomen, uutkommen, kwam (kwaamp) uut, uut ekommen, uitkomen.

uitlaat, uutloat, uitlaat.

uitlaatgas, uutloatgassen, uitlaatgassen.

uitlaatklep, uutloatkleppe, uitlaatklep.

uitlaatpijp, uutloatpiepe, uitlaatpijp.

uitladen, uutlaen, laen uut, uut elaene, uitladen.

uitlaten, uutloaten, leut uut, uut eloaten, uitlaten.

uitleggen, uutleng, leng (lèè) uut, uut eleg, uitleggen.

uitleven, uutlèèm, lèèm uut, uut elèèfd, uitleven.

uitlijken, uutlieken, lieken uut, uut eliekt, egaliseren.

uitlijnen, uutlienen, lienen uit, uut eliend, uitlijnen.

uitloop, uutloop, 1. buurtpraatje; 2. uitloop.

uitloten, uutlotten, lotten uut, uut elot, uitloten.

uitluchten, uutluchen, luchen uut, uut elucht, (uit)luchten.

uitluiden, uutluun, luun uut, uut eluud, uitluiden.

uitmaken, uutmaeken, maeken uut, uut emaekt (emäk), uitmaken.

uitmodderen, uutmodderen, modderen uut, uut emodderd, uitbaggeren.

uitnodigen, uutneudigen, neudigen uut, uut eneudigd, uitnodigen.

uitnodiging, uutneudiging, uitnodiging.

uitpluizen, uutpluzen, pluzen uut, uut epluusd, uitpluizen.

uitpraten, uutproaten, preut uut, uut eproat,, uitpraten.

uitreden, uutreien, reien uut, uut ereid, luizen en neten uitkammen.

uitrijden, uutrien, ree uut, uut erene, uitrijden; * mest uutrien: mest op het land brengen.

uitscheiden, uutscheien, scheien uut, uut escheid, stoppen, ermee ophouden.

uitschrijven, uutschriem, schreef uut, uut eschreem, uitschrijven.

uitslaan, uutsloan, sleut uut, uut esloane, uitslaan.

uitslapen, uutsloapen, sleup uut, uut esloapen, uitslapen.

uitsluiten, uutsluten, sleut (sluten) uut, uut eslötten, uitsluiten.

uitsluitsel, uutsluutsel, uitsluitsel.

uitsmijter, uutsmieter, uitsmijter.

uitsnuiven, uutsnoem, snoem (sneuf) uut, uut esnöam, uitsnuiven.

uitsparen, uutspoaren, spoaren uut, uut espoard, uitsparen.

uitsparing, uutspoaring, uitsparing.

uitspoelen, uutspulen, spulen uut, uut espuuld, uitspoelen.

uitspuwen, uutspiejen, spuuj (spiejen) uut, uut espujen, uitspugen.

uitstaan, uutstoan, stund uut, uut estoane, uitstaan.

uitstapje, uutstäppie, uitstapje.

uitstralen, uutstroalen, stroalen uut, uut estroald, uitstralen.

uitstraling, uutstroaling, uitstraling.

uitstrijken, uutstrieken, streek uut, uut estrekken, uitstrijken.

uitstukken, uutstukken, stukken uut, uut estukt, 1. kleding verstellen; 2. ondeugd uithalen.

uittakken, uuttakken, takken uut, uut etakt, snoeien.

uittreden, uuttrèèn, trèèn uut, uut etrène, uittreden.

uittrekken, uuttrekken, trök uut, uut etrökken, 1. uitkleden; 2. uittrekken.

uitval, uutval, slachtafval.

uitvallen, uutvallen, vallen (veul) uut, uut evallen, uitvallen.

uitvaren, uutvaeren, vaeren uut, uut evaeren, 1. tekeer gaan; 2. uitvaren.

uitvegen, uutvèèng, vèèng uut, uut evèègd, uitvegen.

uitvigileren, uutfiegelieren, fiegelieren uut, uut efiegelierd, uitdenken, uitdokteren.

uitvreten, uutvretten, vretten uut, uut evretten, uitvreten.

uitwaaien, uutweien, weien uut, uut eweid, uitwaaien.

uitwijzen, uutwiezen, wees uut, uut ewezen, uitwijzen.

uitzaaien, uutzeien, zeien uut, uut ezeid, uitzaaien.

uitzagen, uutzaeng, zaeng uut, uut ezaegd, uitzagen.

uitzoeken, uutzuken, zöchen uut, uut ezöch, uitzoeken.

uitzuigen, uutzuung, zuung (zeug) uut, uut ezöang, uitzuigen.

uitzuiger, uutzuger, uitzuiger.

ulk, ulk, 1. bunzing; 2. stommeling; 3. merg.

uw, oen, oent, jouwe, uwe.

uw, oende, de jouwe, de uwe.

vaak, vaeke, vaak.

vaantje, vaentie, vaantje.

vaars, veerze, vaars.

vaarskalf, veerskalf, vaarskalf.

vaart, voort, vaart.

vaas, vaeze, vaesie, vaas.

vader, vae, vader.

vaderskant, vaeskaante, vaderskant.

vakantie, vekaansie, vakantie.

val, valle, 1. klem; 2. val.

valkuil, valkoele, valkuil.

vallen, vallen, vallen (veul), evallen, vallen.

valluik, valloek, valluik.

valpartij, valpetieje, valpartij.

van, van, 1. wat is oe van?: wat is je achternaam? 2. van wekke: deze week; 3. van.

vanavond, vanoamd, vanoavend, vanavond; * ie goat vanoamd met de blote biene noar berre (schertsend).

vanboven, vanboam, vanboven.

vandaag, vandaege, vandaag; * as ie mie gisteren ehuurd hadden, was ik vandaege oe knechie ewes: ik ben je loopjongen niet! het weer schölt vandaege een buis bie gisteren: er is een groot verschil in temperatuur tussen vandaag en gisteren.

vandoor, vandeur, vandoor.

vanggat, vanggat, vrij gehouden ruimte in de hooiberg waar het hooi vanaf de wagen werd ingegooid.

vanmiddag, vannommig, ’s nommedaengs, vanmiddag.

vanmorgen, vanmän, vanmon, vanmorgen.

vannieuws, vanniejs, opnieuw.

vanouds, vanolds, vanouds.

varen, vaeren, vaeren, evaene, 1. rijden; 2. varen.

varken, värken, varken; * een därm is ’n raer ding, eerst zit’e binnen in ’t värken, laeter zit ’t värken binnen in de därm! (gezegde).

varkensblaas, värkensbloaze, varkensblaas.

varkensbrink, värkensbrink, buitenruimte voor de varkens (ook gebruikt als veldnaam).

varkensmarkt, värkensmärkt, varkensmarkt.

varkensproefboerderij, värkensproefboerderieje, varkensproefboerderij (o.a. te Raalte).

varkensschot, värkensschot, varkenshok.

varkensschuur, värkensschure, varkensschuur.

varkenstang, värkenstängie, tangetje om biggen de tanden te knippen.

varkensvlees, värkensvleis, varkensvlees.

vast, vuste, alvast.

Vastenavond, vastenoamd, vastenavond.

vastendag, vasseldag, vastendag.

vastentrommel, vastentrummegie, vastentrummeltie, vastentrommeltje, hierin werd snoep bewaard gedurende de vastenperiode

vasthouden, vastehoalen, heul(d) vaste, vaste ehoalen, vasthouden.

vastigheid, vastigheid, zekerheid.

vat, vätte, vaetie, vat.

veeg, vège, veeg.

veel, völle, veel; * het is ’n besten hals, mà d’r giet zo völle deur: het is een beste kerel, maar hij drinkt te veel.

veels, völs te völle, veel te veel.

veen, venne, veen.

veer, veer, pontveer.

veer, vere, veer.

veesterig, fiesterig, guur en nat.

veet, vätte, pluk, sliert (haar).

veewagen, veewaeng, veewagen.

vegen, vèèng, vèèng, evèègd, vegen.

veiligheidsspeld, veiligheidsspèle, veiligheidsspeld.

veld, veld, veld, (wei)land (veel gebruikte veldnaam).

veldbed, veldbedde, veldbed.

veldfles, veldflesse, veldfles.

veldgrond, veldgrond, onontgonnen grond.

veldhoen, veldhoender, patrijzen.

veldmuis, veldmoes, veldmusie, veldmuis.

veldweg, veldweggie, onverhard weggetje over het land.

velerwegen, völderweggens, op veel plaatsen.

velg, velgen, 1. hoepels op wielen van boerenwagens; 2. velgen.

velletje, vellegie, velletje; * wie is det? een kjeltie met een vellegie op de neuze: wie is dat? ach zo maar iemand.

vélocipède, fielsepee, fiets (velocipède).

ven, venne, ven.

venijn, venint, pijnlijke ontsteking aan de vingers, werd soms bestreden met slangenvel dat eerst in melk werd gekookt.

venster, vèènster, venster; * doar stiet ’t gin boer in ’t vèènster: daar staat het niemand in de weg.

vensterbank, vèènsterbanke, vensterbank.

vensterraam, vèènraempie, vensterraampje.

vent, vèènte, vente, jongens.

venterschap, venterschop, koopwaar.

venterswinkel, venterswinkeltie, buurtwinkeltje.

ver, veer, verre, ver; * twee luien rekt veer: vele handen maken licht werk.

verabuseren, verabbelzeren, verabbelzeren, verabbelzeerd, vergissen.

veraltereerd, veraltereerd, verbouwereerd, in de war.

verbieden, verbien, verbeud, verböane, verbieden.

verbranden, verbraan, verbraan, verbraand, verbranden.

verbuigen, verbuung, verbeung, verbeug, verböang, verbuigen.

verdestrueren, vertesteweren, vertesteweren, vertesteweerd, zie: verinneweren.

verdoen, verdoen, verdeed, verdoane, verkwisten; det verdut nog al: dat is geen kleinigheid!

verdraaid, verdreid, verdraaid.

verdraaien, verdreien, verdreien, verdreid, verdraaien.

verdragen, verdraeng, verdreug (verdraeng), verdraeng, verdragen.

verdrijven, verdriem, verdreef, verdreem, verdrijven.

verdrogen, verdreung, verdreung, verdreugd, verdrogen.

verdroging, verdreuging, verdroging.

verf, verve, verf.

verfdoos, verfdeuze, verfdoos.

verflaag, verfloage, verflaag.

verfrol, verfrolle, verfrol.

vergangen, vergangen, vergangen wekke: vorige week.

vergeets, vergets, vergeetachtig.

vergeven, vergeem, vergaf, vergeem, vergeven.

vergis, vergis, vergissing * bie vergis: door vergissing.

vergroeien, vergrujen, vergrujen, vergruujd, vergroeien.

verharen, verheuren, verheuren, verheurd, verharen.

verheugen, verheung, verheung, verheugd, verheugen

verhit, verhetst, te lang in de zon geweest.

verhogen, verheung, verheung, verheugd, verhogen.

verhoging, verheuging, verhoging.

verhoor, verheur, verhoor.

verhoren, verheuren, verheuren, verheurd, verhoren.

verjagen, verjaeng, verjaeng, verjaegd (verjäg), 1. de verkeerde weg ingereden; 2. verjagen.

verklungeld, verklongeld, 1. verkleumd; 2. verwaarloosd; 3. verklungeld.

verkneuteren, verknötteren, verknötteren, verknötterd, verkreukelen.

verkouden, verkoalen, verkouden.

verkwijnen, verkwennen, verkwennen, verkwend, verdrogen.

verlanglijst, verlangliesie, verlanglijstje.

verlegen, verlèèng, verlegen; * in ’n dreum bi ’j altied verlèèng: in een droom word je vaak in verlegenheid gebracht. *ik bin d’r met verlèèng: ik zit er wel een beetje mee.

verlegenheid, verlèèngheid, verlegenheid.

verliezen, verliezen, verleur, verleuren, verliezen.

verlullen, verlullen, verlullen, verluld, verspreken.

vermennen, vermennen, vermennen, vermend, det peerd is vermend: dat paard heeft te zwaar getrokken.

verneemstig, vernemstig, pienter.

vernemen, vernemmen, vernam, vernömmen, vernemen, merken.

vernieuwen, verniejen, verniejen, verniejd, 1. benieuwen; 2. vernieuwen.

vernoemen, vernumen, vernuum, vernuumd, vernoemen, noemen naar iemand (in de familie).

verordonneren, verordonneren, verordonneren, verordonneerd, verordenen, bevelen.

verplegen, verpleeng, verpleeng, verpleegd, verplegen.

verpodden, verpodden, verpodden, verpod, verslonzen.

verpoeren, verpoeren, verpoeren, verpoerd, vernielen.

verraden, verroan, verreud, verroane, verraden.

verrekkeling, verrekkeling, scheldwoord voor onhebbelijk persoon.

verrel, veerlen, 1. vierde deel; 2. schijfje (van sinaasappel).

verroeren, verreuren, verreuren, verreurd, ook: verruren, verruren, verruurd, verroeren.

verruïneren, verinneweren, verinneweren, verinneweerd, ook: vertesteweren, 1. vernielen; 2. in de war zijn.

vers, vässie, versje.

verschillenderwegen, verschillende weggens, op verschillende plaatsen.

verschonen, verscheunen, verscheunen, verscheund, verschonen.

verschot, verschot, 1. op verschot vot: in opeenvolging; 2. verandering; * verschot van zinnen, gin last van gek wörden: verandering voorkomt sleur en gepieker.

verschroeien, verschrujen, verschrujen, verschruujd, verschroeien.

verschuiven, verschoem, verscheuf, verschöam, verschuiven.

versjampijpen, versjampiepen, versjampiepen, versjampiept, erdoor draaien, verslonzen.

verslateren, verslaeteren, verslaeteren, verslaeterd, 1. verliezen; 2. verwaarlozen.

verslikken, versloeken, versloeken (versleuk), verslökken, verslikken.

verslodderen, verslodderen, verslodderen, verslodderd, verslonzen.

versmeren, versmeren, versmeerden, versmeerd, smerig maken.

verspelen, verspöllen, verspöllen, verspöld, verspelen, verliezen.

verspikken, verspikken, verspikken, verspikt, verheugen (op iets).

verstaan, verstoan, verstund, verstoane, verstaan.

verstoppertje, verstöppertie, verstoppertje.

verstoren, versteuren, versteuren, versteurd, verstoren.

verstrooid, verstreujd, verstrooid.

verstrooien, verstreujen, verstreujen, verstreujd, verstrooien.

verstuiken, verstoeken, verstoeken, verstoekt, verstuiken.

verte, veerten, verte.

vertonen, verteunen, verteunen, verteund, vertonen.

vertoning, verteuning, vertoning.

vertragen, vertraeng, vertraeng, vertraegd; ook: vertraang, vertraang, vertraagd, vertragen

vervat, vervät, erop bedacht.

verven, verm, verm, everfd, verven.

vervloeken, vervluken, vervluken, vervluukt, vervloeken.

verwaaien, verweien, verweien, verweid, verwaaien.

verward, verwierd, door elkaar, verward.

verweiden, verweien, verweien, verweid, in een andere wei doen.

verzeggen, verzeng, verzèè, verzeg, toezeggen.

verzitten, verzitten, verzat, verzetten, 1. de kans voobij laten gaan; 2. op een andere plaats gaan zitten.

verzoedelen, verzuidelen, verzuidelen, verzuideld, de zaak verwaarlozen door drankmisbruik.

verzoek, verzuuk, verzoek.

verzoeken, verzuken, verzöch, verzöch, verzoeken, uitnodigen.

verzoekplaat, verzoekplaete, verzoekplaat.

verzoeten, verzuten, verzuten, verzuut, verzoeten.

verzuipen, verzoepen, verzeup, verzöppen, verzuipen; * zunig wèèn en ’t geld verzoepen: geld over de balk smijten.

verzwijgen, verzwieng, verzweeg, verzwèèng, verzwijgen.

vest, vessie, vestje; * deerntie, wol ie achter mien vessie kieken: baby, wil je borstvoeding?

vetlaag, vetloage, vetlaag.

vetlap, vetlappe, smeerkees.

vetpan, vetpanne, (oude benaming voor) juspan.

vetprijzen, vetpriezen, het bezichtigen van het geslachte dier door de buren (alleen mannen) onder het genot van een borrel.

vetpuist, vetpusie, vetpuistje.

vetvlek, vetvlekke, vetvlek.

veulen, vul, vullegie, veulen.

veulenen, vullen, vullen, evuld, een veulen krijgen.

vier, vere, vier.

vierbaansweg, veerbaensweg, vierbaansweg.

vierdaagse, veerdaegse, vierdaagse.

vierduims, veerduums, vierduims.

vierduit, veduite, vierduit (halve stuiver).

vierduizend, veerduzend, vierduizend.

vierhoog, veerhoge, vierhoog.

viermaal, veermoa, viermaal.

vijf, vieve, vijf; * hi hef t’r iene van de vieve hen waterdössen: hij heeft ze niet allemaal op een rij.

vijfduizend, viefduzend, vijfduizend.

vijfkop, viefkop, maatbak voor aardappelen.

vijfmaal, viefmoa, vijfmaal.

vijftien, vieftiene, vijftien.

vijg, viege, vijg.

vijl, viele, 1. zeurkous; 2. vijl.

vijlen, vielen, vielen, evield, 1. doorzeuren; 2. vijlen.

vim, vimme, 100 korenschoven (om precies te zijn: 17 gasten van 6 schoven), of 100 (eigenlijk 8x 13) bossen rijshout.

vin, vinne, vin.

vingerdoekje, vingerdukie, vingerdoekje.

vingerhandschoen, vingerhaansen, vingerhandschoenen.

vingerhoedje, vingerhutie, 1. klokjesgentiaan (bloem); 2. vingerhoedje.

vingerkoud, vingerkoald, gemeen koud.

vinnig, vinnig, 1. bijna; 2. vinnig.

viooltje, vieultie, viooltje.

virtuut, fetuten, manieren, ideeën; * nieje fetuten: nieuwe manieren of ideeën, modegril.

vishaak, vishöakie, vishaakje.

viskar, viskoare, viskar.

visstoeltje, visstuultie, visstoeltje.

vits, fitse, fitsie, klein beetje.

vitterklaas, fitterkloas, heel secuur iemand.

vitusdans, Fiedeldans, videldaanse, St. Vitusdans (een zenuwziekte).

vizier, vesier, vesier krieng op: zijn zinnen zetten op.

vlag, vlagge, vläggie, vlag.

vlak, vlakke, vläkkie, snee, plak.

vlakbij, vlakbie, dichtbij.

vlam, vlamme, vlämmegie, vlam.

vleermuis, vleermoes, vleermuis.

vlees, vleis, vlees; * ie mut ’t vleis goed onder de pekkel hoalen: drink er nog maar eentje.

vleesafval, vleisofval, vleesafval.

vleesbloem, vleisbloeme, gewone of dagkoekoeksbloem.

vleesgaffel, vleisgavel, soort vork om worsten en vlees van de zoldering te halen.

vleeshaak, vleishoake, vleeshaak.

vleeston, vleistonne, ton voor (gepekeld) vlees.

vleeswolf, vleiswolf, liefhebber van vlees.

vlek, vlekke, vlekkie, vlek.

vliegemt, vleegempen, gevleugelde mieren.

vliegen, vlieng, vleug, evlöang, vliegen; * ik sloa niks of as vlieng: mij past alles.

vliegenmepper, vliengmepper, vliegenmepper.

vliegerig, vliegerig, haastig, beweeglijk, druk.

vliegreis, vliegreize, vliegreis.

vlies, vleus, vluus, vlies.

vloedgraaf, vloedgraven, klein trekslootje.

Vloedgraven, vloedgraven, naam van een bejaardentehuis in Heino.

vloeken, vluken, vleuk, evlökken, ook: vluken, vluken, evluukt, vloeken; *hi vluukt alle duvels in de helle: hij vloekt enorm.

vlooienkruid, vlooienkruud, kruidachtige plant gebruikt in de beddestee om vlooien te verdrijven.

vlooientrap, vlooienträppie, afhechtsel tegen inscheuren van kleding.

vloot, vleute, vloot.

vlossig, flossig, zacht.

vlucht, vloch, vlucht; * in een vloch en een zoch: in een vloek en een zucht.

vod, vodde, vod.

voederaardappel, voerjappel, voeraardappels, aardappels bestemd voor vee.

voelen, vulen, vulen, evuuld, voelen.

voer, voer, 1. vracht; 2. voer.

voeravond, voeroamd, de tijd om ’s avonds het vee voer te geven.

voerkist, voerkissie, kistje op de wagen waar de voerman op zat.

voerplaats, voerplaetse, voerplaats.

voerzak, voerzak, zak waar de haver voor het paard in zit.

voet, vutie, voetje.

voeteneind, voetenèènde, voetenène, voeteneind.

voetpomp, voetpumpie, voetpompje.

voetzoeker, voetzuker, voetzoeker.

vogel, veugeltie, vogeltje; * hi hef een mooi kouwgie, mà nog gin veugeltie: hij heeft een mooi huis maar geen vrouw.

volblazen, volbloazen, bleus vol, vol ebloazen, volblazen.

voldaan, voldoane, voldaan.

volgroeid, volgruujd, volgroeid.

volhouden, volhoalen, heuld vol, vol ehoalen, volhouden.

volk, volk, 1. visite; 2. volk.

voor, veur, voor; * die slag is veur oe: daar heb ik niet van terug.

voor, [ploegsnede], vore, voor; * met die man is gin rechte vore te bouwen: met die man is geen overleg mogelijk.

voor de middag, veurdemiddag, veurenmiddag, voor de middag.

vooraan, veuran, vooraan.

vooraanzicht, veuranzicht, vooraanzicht.

vooraf, veuròf, vooraf.

voorafgaan, veurofgoan, gung (gunk) veurof, veurof egoane, voorafgaan.

voorafgaand, veurofgoand, voorafgaand.

vooral, veural, vooral.

vooralsnog, veuralsnog, vooralsnog.

vooravond, veuroamd, vooravond.

voorbaat, veurbaat, voorbaat.

voorbalk, veurbalken, voorste deel van de hooizolder.

voorbank, veurbanke, voorbank.

voorbarig, veurbarig, voorbarig.

voorbede, veurbede, voorbede.

voorbeeld, veurbeeld, voorbeeld.

voorbeeldig, veurbeeldig, voorbeeldig.

voorbehoedsmiddel, veurbehoedsmiddel, voorbehoedsmiddel.

voorbereiden, veurbereiden, bereiden veur, veurbereid, voorbereiden.

voorbereiding, veurbereiding, voorbereiding.

voorbeschouwing, veurbeschouwing, voorbeschouwing.

voorbidden, veurbidden, bad veur, veur ebid (veur ebeden), voorbidden.

voorbij, veurbie, voorbij.

voorbode, veurbode, voorbode.

voordat, veurdet, voordat.

voordeel, veurdeel, voordeel.

voordeelregel, veurdeelregel, voordeelregel.

voordelig, veurdelig, voordelig.

voordeur, veurdeure, voordeur.

voordien, veurdien, voordien.

voordoen, veurdoen, deud veur, veur edoane, voordoen.

voordracht, veurdracht, voordracht.

voordragen, veurdraeng, draeng veur, veur edraeng, voordragen.

vooreinde, veurène, veurèènde, vooreind, voorkant.

voorganger, veurganger, voorganger.

voorgekiemde, veurgekiende, 1. voorgekiemde pootaardappel; 2. een ‘moetje’,

voorgerecht, veurgerecht, voorgerecht.

voorgeschiedenis, veurgeschiedenis, voorgeschiedenis.

voorgevel, veurgevel, voorgevel; * ie mut ’t niet alleen van achteren bekieken, de veurgevel heurt t’r ok bie: ook de keerzijde hoort erbij.

voorgevoel, veurgevuul, voorgevoel.

voorgoed, veurgoed, voorgoed.

voorgrond, veurgrond, voorgrond.

voorhand, veurhaand, voorhand; * ie zit op de veurhaand: je moet opkomen (met kaarten).

voorheen, veurhen, voorheen.

voorhek, veurhekke, hek aan de voorkant van de wagen.

voorhoede, veurhoede, voorhoede.

voorhoofd, veurheufd, voorhoofd.

voorhouden, veurhoalen, heuld veur, veur ehoalen, 1. lang duren; 2. voorhouden.

voorhuis, veurhuus, voorhuis.

voorjaar, van ’t veurjoar, dit voorjaar.

voorjaar, veurjoar, voorjaar.

voorjaarsbloem, veurjoarsbloeme, voorjaarsbloem.

voorkamer, veurkaemer, voorkamer, vroeger: de kamer waar men zondags zat.

voorkant, veurkaante, voorkant.

voorkeur, veurkeur, voorkeur.

voorkiemen, veurkienen, kienen veur, veur ekiend, voorkiemen.

voorkind, veurkind, voorechtelijk kind.

voorkomen, veurkommen, kwam (kwaamp) veur, veur ekommen, voorkomen.

voorkop, veurkop, hooi voorop de wagen om het kromtrekken van de wezenboom te voorkomen.

voorlaatste, veurläste, veurlaetste, voorlaatste.

voorlangs, veurlangs, voorlangs.

voorleggen, veurleng, lèè veur, veur eleg, voorleggen.

voorletter, veurletter, voorletter.

voorlezen, veurlèzen, las veur, veur elèzen, voorlezen.

voorlicht, veurlicht, voorlicht.

voorlichten, veurlichten, lichten veur, veur elicht, voorlichten.

voorliegen, veurlieng, leug veur, veur elöang, voorliegen.

voorloper, veurloper, voorloper.

voorlopig, veurlopig, voorlopig.

voormiddag, veurmig, vummig, van veurmig, van vummig: voor de middag.

voormiddags, vummes, voor de middag.

voormiddags, veursmiddags, ’s morgens.

voormiddags, vummedaengs, voor de middag (zie vummes en van vummig).

voornaam, venaem, vooral

voornaam, veurnaem, voornaam, deftig; [overtreffende trap:] veurnaemste voornaamste.

voornaam, veurnaeme, venaem, voornaam, roepnaam.

voornamelijk, venaemelijk, voornamelijk.

voornemen, veurnemmen, nam veur, veur enömmen, voornemen.

voornemens, veurnems, voornemens.

vooroordeel, veuroordeel, vooroordeel.

voorop, veurop, voorop.

vooropleiding, veuropleiding, vooropleiding.

voorouder, veurolders, grootouders.

voorover, veuroaver, voorover.

vooroverleg, veuroaverleg, vooroverleg.

voorpoot, veurpoten, voorpoten.

voorproefje, veurprufie, voorproefje

voorprogramma, veurprogramma, voorprogramma.

voorraad, veurroad, voorraad.

voorrang, veurrang, voorrang.

voorrangsbord, veurrangsbörd, voorrangsbord.

voorrangsweg, veurrangsweg, voorrangsweg.

voorrecht, veurrech, voorrecht.

voorruit, veurroete, voorruit.

voorschieten, veurschieten, scheut veur, veur eschötten, voorschieten.

voorschot, veurschot, voorschot.

voorschrift, veurschrif, voorschrift.

voorschrijven, veurschriem, schreef veur, veur eschreem, voorschrijven.

voorschuiven, veurschoem, scheuf veur, veur eschöam, voorschuiven (van bijv. voer).

voorseizoen, veurseizoen, voorseizoen.

voorslaan, veursloan, sleut veur, veur esloane, 1. nog net niet laten aanbranden; 2. een voorstel doen.

voorsorteren, veursorteren, sorteerden veur, veur esorteerd, voorsorteren.

voorspel, veurspel, voorspel.

voorspelbaar, veurspölbaar, voorspelbaar.

voorspellen, veurspöllen, veurspöllen, veurspöld, voorspellen.

voorspelling, veurspölling, voorspelling.

voorspoed, veurspoed, voorspoed.

voorspoedig, veurspoedig, voorspoedig.

voorspooksel, veurspooksels, voortekenen voor onheil of slecht weer.

voorspreken, veursprekken, sprak veur, veur esprökken, voorspreken.

voorsprong, veursprong, voorsprong.

voorstaan, veurstoan, stund veur, veur estoane, voorstaan.

voorstander, veurstander, voorstander.

voorstel, veurstel, voorstel.

voorstellen, veurstellen, stellen veur, veur esteld, voorstellen.

voorstelling, veurstelling, voorstelling.

voort, voort, 1. meteen, dadelijk; 2. voort.

voortaan, vedan, 1. door; * dom vedan, aait vedan, al vedan: steeds, altijd maar door. 2. verder.

voortblijven, votbliem, bleef vot, vot ebleem, wegblijven.

voorteken, veurteken, voorteken.

voortent, veurtente, voortent.

voortgaan, votgoan, gung (gunk) vot, vot egoane, vertrekken, weggaan.

voorthouwen, vothouwen, houwen vot, vot ehouwen, wegslaan.

voortjagen, votjaeng, jaeng vot, vot ejaegd (vot ejäg), 1. wegsturen; 2. wegrijden.

voortkrijgen, votkrieng, kreeg vot, vot ekreeng, ziek worden; * ik heb ’t dikke vot ekreeng: ik heb het erg te pakken (ziek).

voortmaken, votmaeken, maeken vot, vot emaekt (emäk), wegmaken.

voortouw, veurtouw, touw aan de voorkant van de hooiwagen.

voortpakken, votpakken, pakken vot, vot epakt, wegpakken, stelen.

voortreffelijk, veurtreffelijk, voortreffelijk.

voortrekken, veurtrekken, trök veur, veur etrökken, voortrekken.

voortschoppen, votschuppen, schuppen vot, vot eschupt, wegschoppen, wegtrappen.

voortuin, veurtuin, voortuin.

voortvaring, voortvaring, hele bezit.

vooruit, veuruut, vooruit.

vooruitgang, veuruutgang, vooruitgang.

vooruitzicht, veuruutzicht, vooruitzicht.

voorval, veurval, voorval.

voorvallen, veurvallen, vallen veur, veur evallen, voorvallen.

voorvechter, veurvechter, voorvechter.

voorverkoop, veurverkoop, voorverkoop.

voorvork, veurvörke, voorvork van een fiets.

voorwaarde, veurwaarde, voorwaarde.

voorwerp, veurwerp, voorwerp

voorwiel, veurwiel, voorwiel.

voorwoord, veurwoord, voorwoord.

voorzeggen, veurzeng, zèè veur, veur ezeg, voorzeggen.

voorzet, veurzet, voorzet.

voorzetten, veurzetten, zetten veur, veur ezet, voorzetten.

voorzichtig, veurzichtig, voorzichtig.

voorzien, veurzien, veurzag, veurziene (veurzene), voorzien.

voorziening, veurziening, voorziening.

voorzitter, veurzitter, voorzitter.

voorzomer, veurzommer, voorzomer.

voorzorg, veurzörge, voorzorg.

voorzorgsmaatregel, veurzörgsmoatregel, voorzorgsmaatregel.

voren, veuren, voren; * in ’t veuren: van te voren, vooruit.

vorig, veurig, vorig.

vork, vörke, vörkie, vork.

vorstvrij, vostvriej, vorstvrij.

vort, fut, vooruit, schiet eens op!

vort, vot, weg.

vos, vössie, 1. bruin paardje; 2. vosje.

vospaard, vospeerd, bruin paard.

vospan, vospanne, vospan.

vouwen, voalen, voalen, evoalen, vouwen.

vouwwagen, vouwwaeng, vouwwagen.

vraag, vroage, vraag.

vraagprijs, vroagpries, vraagprijs.

vrachtwagen, vrachtwaeng, vrachtwagen.

vragen, vroang, vreug, evroang, vragen.

vragenlijst, vroanglieste, vragenlijst.

vrede, vrèè, vrede.

vrede, vrèè, afrastering.

vreden, vrèèn, afrasteren.

vredesnaam, vredesnaeme, vredesnaam.

vreemd, vremp, vreemd.

vreter, vretterd, vreter.

vriezen, vrös, ’t vrös oe nog wè een keer op ’n emmer: jij komt nog wel een keer op de koffie!

vrijdagmorgen, vriejdagmän, vrijdagmorgen.

vrijdags, vriejdaengs, op vrijdag.

vrijen, vriejen, vree, evrejen, ook: vriejen, vriejen, evriejd, vrijen; * in het donker is het goed vriejen, mà slecht vlooien vangen: niet alles leent zich even goed om in het donker te doen.

vrijigheid, vriejigheid, vrijheid.

vrijkaart, vriejkaertie, vrijkaartje.

vrijpapier, vriejpepier, een kaart die vrij is (bij een kaartspel).

vrijspraak, vriejsproake, vrijspraak.

vrijstelling, vriejstelling, vrijstelling.

vrijwillig, vriejwillig, vrijwillig.

vroeger, vrogger, vroeger.

vroegkerk, vrogge kerke, de eerste zondagsmis.

vroegmis, vrogmisse, vroegmis.

vroegrijp, vrogriepe, vroegrijp.

vrouwenrol, vrouwenrolle, vrouwenrol.

vrouwenstem, vrouwenstemme, vrouwenstem.

vrouwlui, vrolle, vrolleu, vrolluu, vrouwen; * vrolleu stank is manleu pannekoeke: vrouwen trekken mannen aan.

vrouwluivolk, vrollevolk, vrouwen.

vrouwmens, vrouwmèènse, vrouw.

vruchten, fruchten, fruchten, efrucht, weide afrasteren (zie ook rikken, vrèèn).

vuil, voel, nageboorte van een dier.

vuil, voel, 1. ’n voel ei: een bedorven ei; 2. gemeen, vuil.

vuilbes, voelbèzen, vergiftige bessen.

vuilbomenhout, voelbomenholt, vuilbomenhout.

vuilboom, voelboom, vuilboom (heester).

vuilbroek, voelbroek, viezerik.

vuist, voest, vuist.

vuistdik, voestdikke, zo dik als de vuist.

vuisthandschoen, voesthaansen, vuisthandschoenen.

vuistroos, voestrozen, pioenrozen.

vuistslag, voestslag, vuistslag.

vuistworst, voestwos, worstje dat uit de vuist werd gegeten.

vullen, vullen, vullen, evuld, vullen.

vulpen, vulpenne, vulpen.

vuurbal, vuurballe, vuurbal.

vuurbol, vuurbolle, vuurbol.

vuurpijl, vuurpiele, vuurpijl.

waag, woage, waag.

waaien, weien, weien, eweid, waaien.

waakvlam, waakvlamme, waakvlam.

waar ergens, woaraens, woarens, woarderweggens, waar ergens.

waaraan, woaran, waaraan.

waarachtig, warächies, warempel.

waarbij, woarbie, waarbij.

waard, weerd, waard; * op ’t lästen is de buul net zovölle weerd as ’t geld: maak je niet te druk, je kunt je geld toch niet meenemen; wat neungsweerd is, is ok kommensweerd: je wordt niet voor niets uitgenodigd; een goed peerd is de ha(e)ver weerd

waarde, weerde, waarde.

waardoor, woardeur, waardoor.

waarheen, woarhen, waarheen.

waarna, woarnoa, waarna.

waarom, woarumme, waarom.

waarover, woaroaver, waarover.

waartegen, woarteeng, waartegen.

waaruit, woaruut, waaruit.

waarvoor, woarveur, waarvoor.

waarwegen, woarderweggens, waar ergens.

wablief, wallee, wat zeg je?

wachten, wachten, wachten, ewacht, 1. tijd hebben; 2. wachten; * ie könt t’r better op wachten dan op vasten: dat is een langdurige kwestie.

wachthokje, wachthökkie, wachthokje.

wachthuisje, wachthusie, wachthuisje.

wachtlijst, wachtlieste, wachtlijst.

wagen, waeng, wagen, kar; * met stoande waeng: met twee wagens, zodat het werk altijd door kan gaan.

wagen, woang, woang (weug), ewoagd, wagen.

wagenbord, waengbröd, achterhek van een wagen.

wagenkist, waengkissie, kistje voorop de wagen, gebruikt als zitplaats en bergruimte.

wagenladder, waengledder, zijschot op een boerenwagen.

wagenrong, waengrong, ijzeren steun aan de ladderwagen.

wal, walle, wal.

walnoot, walnötte, walnoot.

wan, wanne, platte mand om het kaf van het koren te scheiden.

wandkaart, wandkaerte, wandkaart.

wandklok, wandklokke, wandklok.

war, wärre, war; * in de wärre: in de war.

waren, waeren, waeren, ewaerd, in acht nemen, oppassen; * waer oe: pas op!

warmpjes, wärmpies, warmpjes.

was, wasse, was.

wasbalie, wasbaelie, ton voor de was.

wasbord, wasbröd, wasbord.

wasborstel, wasbössel, wasborstel waarmee de was werd geboend.

wasdoek, wasseldoek, vaatdoek.

wasemkap, wasemkappe, waesemkappe, wasemkap.

washand, washaendtie, washandje.

wasknip, wasknippe, wasknijper.

waskom, waskomme, waskom.

waskuip, waskupe, waskuip.

waslaag, wasloage, waslaag.

waslap, waslappe, wasläppie, washand.

waslijn, wasliene, drooglijn, waslijn.

waslijst, waslieste, waslijst.

wasmand, wasmane, wasmand.

wasplank, wasplanke, plank waarop de was werd geboend.

wasserij, wasserieje, wasserij.

wasvoorschrift, wasveurschrift, wasvoorschrift.

wat, watte, wat.

waterader, wateroare, waterader.

waterdorsen, waterdössen, niet in orde zijn, niet goed snik zijn; * hie hef d’r iene hen waterdössen: hij is niet helemaal goed snik.

wateren, wateren, wateren, ewaterd, plassen.

wateren, wetteren, wetteren, ewetterd, het vee te drinken geven.

waterhoen, waterhuuntie, waterhoentje.

waterhoofd, waterheufd, waterhoofd.

waterhoogte, waterheugte, waterhoogte.

waterkalf, wetterkalf, kalf dat alleen met melk wordt vetgemest.

waterkolk, wetterkolk, drinkkolk voor het vee.

waterkruik, waterkruke, waterkruik.

waterleiding, waterleiding, 1. afvoersloot; 2. waterleiding.

watermolen, watermölle, watermolen.

waterput, waterputte, waterput.

waterrat, waterrotte, waterrat.

waterstraal, waterstroale, waterstraal.

waterverf, waterverve, waterverf.

waterwegen, waterweggens, op sommige plaatsen.

weduwman, wedeman, weduwnaar.

weduwvrouw, wedevrouw, weduwe.

weegblad, wègeblad, weegbree (plant).

weegbrief, wèègbrefie, papier waarop het gewicht stond.

weegbrug, wèègbrugge, weegbrug.

weegschaal, wèègschoale, weegschaal.

week, weke, week, zacht.

week, wèke, woerd.

week, wekke, week; * alle daeng zundag en in de wekke kärmse: altijd onenigheid hebben; van wekke: deze week.

weekendtas, weekendtasse, weekendtas.

weekzerig, weekzerig, kleinzerig.

weelde, wèèlde, wèèlte, weelde.

weep, wepe, riet op de nok van een huis.

weer, weer, 1. terug; 2. weer.

weerdoen, weerdoen, deud weer, weer edoane, 1. teruggeven; 2. weerdoen.

weergeven, weergeem, gaf weer, weer egeem, weergeven.

weerglas, weerglas, barometer.

weerhaak, weerhöakie, weerhaakje.

weerkennen, weerkennen, kennen weer, weer ekend, herkennen.

weerkomen, weerkommen, kwam (kwaamp) weer, weer ekommen, terugkomen; * weerkommen!: kom nog eens terug; gezegd als iemand na bezoek weggaat.

weerleggen, weerleng, weerleng, weerleg, weerleggen.

weerom, weerumme, 1. weerom; 2. terug.

weerpraatje, weerpröatie, weerpraatje, weerbericht.

weerskanten, weerskaanten, beide kanten; * an weerskaanten: aan beide kanten; a’j behangen wult, mut’ an weerskaanten wullen plakken: als niemand wil meewerken, bereik je geen resultaten.

weesboom, wezeboom, lange paal over een vracht hooi of koren, om de lading bij elkaar te houden.

weg, weggie, weggetje.

wegblijven, wegbliem, bleef weg, weg ebleem, wegblijven.

wegdrijven, wegdriem, dreef weg, weg edreem, wegdrijven.

wegen, wèèng, weug, ewöang, wegen.

wegenbelasting, wèèngbelasting, wegenbelasting.

wegenkaart, wèèngkaerte, wegenkaart.

wegenwacht, wèèngwacht, wegenwacht.

weggeven, weggeem, gaf weg, weg egeem, weggeven.

wegjagen, wegjaeng, jaeng weg, weg ejaegd (ejäg), 1. wegrijden; 2. wegjagen.

wegleggen, wegleng, lèè weg, weg eleg, wegleggen.

wegrijden, wegrien, ree weg, weg erene, wegrijden

wegstuiven, wegstoem, steuf weg, weg estöam, wegstuiven.

weiger, weiger, 1. zwak, niet stevig; 2. weiger.

weitemeel, weitemaele, boekweitmeel.

wekken, wekke, wek (ww. vorm).

wel, wè, wel.

wel, welle, wel, bron.

welkomstmaal, welkomsmoal, feestmaal dat werd gehouden als er nieuwe buren gekomen waren.

welteren, welteren, welteren, ewelterd, zich op de rug wentelen (van een paard).

wensdroom, wensdreum, wensdroom.

wenskaart, wenskaertie, wenskaartje.

wenteltrap, wenteltrappe, wenteltrap.

wereldkaart, wereldkaerte, wereldkaart.

wereldreis, wereldreize, wereldreis.

werf, wärf, looppad achter de koeien.

werk, werke, 1. te werke goan: te keer gaan; 2. werk.

werkbezoek, werkbezuuk, werkbezoek.

werkhoogte, werkheugte, werkhoogte.

werkje, werkie, 1. iets bewerkt; 2. werkje.

werkpaard, werkpeerd, werkpaard.

werkplaats, werkplaetse, werkplaats.

werkplek, werkplekke, werkplek.

werkvoorziening, werkveurziening, werkvoorziening.

werkweek, werkwekke, werkweek.

wesp, wepse, wesp.

westkant, westkaante, westkant, westzijde.

weten, weten, wus, eweten, weten.

wetering, wetrink, wetering.

weverij, weverieje, weverij.

wezen, wèèn, was, ewes, zijn, wezen; * a’j d’r bint, mu’j d’r wèèn: je moet er je hoofd ook bij hebben.

wicht, wichter, kinderen.

wieme, wieme, wimme, plaats aan de zoldering waar het vlees werd opgehangen.

wierig, wierig, 1. winderig (weer); 2. druk, beweeglijk, levendig.

wig, wigge, wig.

wijd, wied, 1. ver; 2. wijd; * better in de wiede wereld as in een nauw gat: gezegd bij het laten van een wind; nauw is niet wied, mà lästig op zien tied: gezegd wanneer iemand bij twijfel vaak het woord ‘nou’ gebruikt; [overtreffende trap:] wieder

wijden, wiejen, wiejen, ewiejd, wijden.

wijderop, wiederop, verderop.

wijderwegen, wiederweggens, hier ver vandaan.

wijdheen, wiedhen, vergevorderd, ver heen; * die vrouw is oarig wiedhen: zij is hoogzwanger.

wijdwagens, wiedwaengs, wagenwijd.

wijf, wief, wiem, wijf, vrouw; * de smerigste wieve hebt de lekkerste koffie: een koffiepot spoel je om maar was je niet.

wijlieden, wiele, wieleu, wieluu, wule, wij.

wijndruif, wiendroeve, wijndruif.

wijnfles, wienflesse, wijnfles.

wijnpeer, wienpere, wijnpeer.

wijnvlek, wienvlekke, wijnvlek.

wijs, wies, wijs; * he’j de goed wies kepot: ben je niet goed wijs?

wijs, wies, wijs; * al te precies is niet van passe wies: je moet niet vitten.

wijs, wieze, wijs.

wijslip, wieslippe, iemand die alles beter weet.

wijsneus, wiesneuze, wijsneus.

wijze, wieze, wijze; * met weinig kump de wieze wied, met völle mut de domme opziet: met wijsheid kom je ver.

wijzerplaat, wiezerplaete, wijzerplaat.

wil, wille, wulle, schik, plezier; * stille wille: stil genot; naam van een boerderij in de gemeente Raalte; wulle, wil.

wilde sering, wilde seringe, vuilboom.

wildgroei, wildgruuj, wildgroei.

wilgenroosje, wilgenreusie, wilgeroosje.

willen, wullen, wol, ewuld, willen.

wilmoeds, wilmoeds, moedwillig, opzettelijk.

wind, Roalter wind, Raalter bluf.

windbuil, windbuul, opschepper.

winddoor, windoare, draaiwind, windhoos.

windgevoelig, windgevulig, windgevoelig.

windknuppel, windekluppels, knuppels waaraan het geslachte vee werd opgehangen.

windmolen, windmölle, windmolen.

windsnap, windsnappe, een koe die zichzelf aan de wind snuift.

windveer, windvere, windveer.

winkelhaak, winkelhoake, winkelhaak.

winkelruit, winkelroete, winkelruit.

winkelstraat, winkelstroate, winkelstraat.

winkelwagen, winkelwaeng, winkelwagen.

winter, van ’t winter, deze winter.

winteravond, winteroamd, winteravond.

winterhanden, winterhane, winterhanden.

winterjas, winterjasse, winterjässe, winterjas.

winterkoning, winterkeuninkie, winterkoninkje.

winterkou, winterkoale, winterkou.

wip, wippe, 1. slaapplaats voor de knecht boven de stal; 2. wip.

wipkar, wipkoare, wipkar, kiepkar.

wipneus, wipneuze, wipneus.

wipstaart, wipstättie, kwikstaart.

wis, wisse, zeker; * bo wisse: wis en waarachtig.

wissigheid, wissigheid, zekerheid.

witgloeiend, witglujend, witgluujnig, witgloeiend.

witte bijen, witte biejen, sneeuwvlokken.

witte wijven, witte wiem, spookachtige witte vrouwen in volksverhalen.

woensdag, woonseldag, woensdag.

woensdag, swoenzes, op woensdag.

woensdagavond, woensdagoamd, woensdagavond.

woensdagmorgen, woensdagmän, woensdagmorgen.

woestenij, woestenieje, 1. rommel, chaos; 2. woestenij.

wol, wolle, wol.

wolk, wölkie, wolkje.

woonboerderij, woonboederieje, woonboerderij.

woonplaats, woonplaetse, woonplaats.

woonwagen, woonwaengs, woonwagens.

woonwagenkamp, woonwaengkamp, woonwagenkamp.

woonwagenvolk, woonwaengvolk, woonwagenbewoners.

woordenlijst, woordenlieste, woordenlijst.

woordje, weurdtie, woordje.

worst, wos, wössie, worst.

worstelen, froeselen, froeselen, efroeseld, stoeien, knuffelen.

worsthoorntje, wosheurntie, worsthoorntje.

worstkruid, woskruden, worstkruiden.

worstpin, wospinne, worstpin.

worstspijl, wosspiele, worstspijl, spijl waaraan de worst werd opgehangen (aan de zolder).

wrang, vrange, uierontsteking bij koe; * vrange in de hoed: ziekte bij koe ten gevolge van vrange.

wrang, vrange, wrang, zuur.

wrat, vratte, wrat.

wreef, vrieje, wreef (zn.).

wrijven, wriem, vriem, wreef, ewreem; vreef evreem, wrijven.

wroeten, vruten, vruten (vreut), evruut, wroeten.

wroeter, vruter, harde werker.

wrong, vronge, haardracht.

wrongel, vronge, wrongel (gestremde melk).

zaadje, zöadtie, zaadje.

zaadzak, zoadzak, zak aan de dorsmolen waarin het zaad werd opgevangen.

zaag, zaege, zaegie, zaag.

zaagbok, zaegebok, zaagbok.

zaagmeel, zaegemaele, zaagsel.

zaagmolen, zaegemölle, zaagmolen.

zaaiaster, zei-aster, zaaiaster.

zaaibloem, zeibloemen, zaaibloemen.

zaaien, zeien, zeien, ezeid, zaaien; * as de wind giet ling, kö’j veren zeien: als alles meezit, is het een fluitje van een cent; ’t is edoane met zeien: het is afgelopen.

zaaier, zeier, zaaier.

zaaigoed, zeigoed, zaaigoed.

zaaimachine, zeimechine, zaaimachine.

zaaischepel, zeischeppel, zaaivat.

zaaitijd, zeitied, zaaitijd.

zaaivat, zeivat, zaaivat.

zaaizaad, zeizoad, zaaizaad.

zaak, zaeke, zaekie, zaak.

zaal, zaeltie, zaaltje.

zachtbast, zachbässen, bonen met zachte schil.

zachtjes, zachies, zachtjes.

zagen, zaeng, zaeng, ezaegd, zagen.

zak, zäkkie, zakje.

zakband, zakbaendtie, touwtje om een zak meel ed. af te sluiten.

zakboekje, zakbukie, zakboekje.

zakenleven, zaekenlèèm, zakenleven.

zaklamp, zaklaampe, zaklamp.

zaklantaarn, zaklanteern, zaklantaarn.

zaklicht, zakluchte, zaklantaarn, zaklicht.

zaknaald, zakkennoale, speciale naald om de meelzakken te stoppen (door de mannen).

zalf, zalve, zälvie, zalf.

zandblik, zaandblik, stofblik.

zandhaas, zaandhaeze, zandhaas.

zandkuil, zaandkoele, zandkuil.

zandweg, zaandweggie, zandweggetje.

zangles, zanglesse, zangles.

zat, zat, 1. det kan zat: dat kan best; 2. genoeg; 3. zat.

zaterdagavond, zoaterdagoamd, zaterdagavond.

zaterdagmorgen, zoaterdagmän, zaterdagmorgen.

zaterdags, soaters, zaterdags.

zaterdagwerk, zoaterdagwerk, werk dat vroeger op zaterdag gedaan werd (vegen, schrobben, poetsen, harken ed.).

zeef, zeve, zeef.

zeel, zelle, zellegie, zeel, draagband.

zeemlap, zeemlappe, zeem.

zeenhaar, singhoar, pees.

zeep, zepe, zeep.

zeepaardje, zeepeerdtie, zeepaardje.

zeepbakje, zeepbäkkie, zepenbäkkie, zeepbakje.

zeepbel, zeepbelle, zeepbel.

zeerte, zeerte, pijn

zegenen, zèèng, zèèng, ezèèngd, zegenen.

zegge, zegge, rietgras; * Zegge: industrieterrein in Raalte.

zeggen, zeng, zèè, ezeg, zeggen.

zeilschuit, zeilschute, zeilboot.

zeis, zeisen, zeis.

zemelen, zemmels, zemelen.

zenuwpees, zenuwpese, zenuwpees.

zenuwpijn, zenuwpiene, zenuwpijn

zes, zesse, zes.

zetpil, zetpille, zetpil.

zeven, zeum, zeven (zelfstandig naamwoord).

zevende, zeumde, zevende.

zevenmaal, zeummoa, zevenmaal.

zeventig, zeumtig, zeventig.

zeveren, zeveren, zeveren, ezeverd,, kwijlen.

zeverlap, zeverlappe, 1. zeurkous; 2. slabbetje.

zich, zich, zich.

zicht, zich, kleine zeis.

zicht, zich, zicht.

zie, sih, hé (uitroep).

ziegezaag, ziegezaege, trekzaag.

ziekenbezoek, ziekenbezuuk, ziekenbezoek.

ziekenhuis, ziekenhuus, ziekenhuis; * ’t oale ziekenhuus in Roalte: Angeli Custodes te Raalte.

ziekenwagen, ziekenwaeng, ziekenauto.

zielsveel, zielsvölle, zielsveel.

zij, zie, zij.

zijde, zied, zij.

zijde, zieje, zijde; * hi gooit met ’n wos noar ’n zieje spek: een kleinigheid opofferen om iets te krijgen dat veel groter is.

zijden, ziejen, van zijde.

zijdeur, zieddeure, zijdeur.

zijg, zieje, melkzeef.

zijgen, ziejen, ziejen, eziejd, zeven van melk.

zijkant, ziedkaante, zijkant.

zijmuur, ziedmure, zijmuur.

zijn, ziend, van hem.

zijn, ziende, (de) zijne.

zijstraat, ziedstroate, zijstraat.

zijweg, ziedweg, zijweg.

zin, zinne, 1. in ’t zinne hem (hebben): van plan zijn; 2. in ’t zinne schieten: te binnen schieten; 3. uut ’t zinne proaten: uit het hoofd praten; 4. zin.

zinksuis, zinksoeze, klap, mep.

zinnig, zinnig, 1. mak; 2. zinnig.

zinnigheid, zinnigheid, 1. makheid; 2. zin, plezier.

zithoogte, zitheugte, zithoogte.

zitplaats, zitplaetse, zitplaats.

zo toe voortaan, zotoevedan, langzamerhand.

zoals, zoas, zoals; * as het niet kan zoas het mut, dan mut het mà zoas het kan: je moet je weten te redden; * zoas ’n boom valt, blif’e ling: sommige dingen zijn niet te veranderen

zodanig, zodoanig, zogedoanig, zodoende.

zoeken, zuken, zöch, ezöch, zoeken; * zuuk ie ’t mà uut, ik sloape achterin: je bekijkt het maar!

zoekerij, zukerieje, gezoek.

zoet, zute, zoet.

zoet mondje, zuut mundtie, kus.

zoetelaar, zuidelaar, 1. nietsnut; 2. dronkelap.

zoetemelk, zutemelk, zoete melk.

zoetemelkskalf, zutemelkskälfie, kalf dat zoete melk gewend is.

zoethout, zuutholt, zoethout.

zoetig, zutig, zoetig.

zoetigheid, zutigheid, zoetigheid.

zogedanig, zogedoanig, zodoende.

zolder, zöldertie, zoldertje.

zoldertrap, zoldertrappe, zoldertrap.

zomen, zeum, zeum, ezeumd, zomen.

zomer, van ’t zommer, deze zomer.

zomeravond, zommeroamde, zomeravonden.

zomerhuis, zommerhusie, zomerhuisje.

zomerjas, zommerjasse, zommerjässe, zomerjas.

zomermaand, zommermoande, zomermaanden.

zomertijd, zommertied, zomertijd.

zomervakantie, zommervekaansie, zomervakantie.

zomervertrek, zommervertrek, gedeelte van de boerderij dat ’s zomers gebruikt werd voor bewoning en in de winter als bergplaats.

zomp, zomp, zumpie, trog, voerbak.

zon, zunne, zon; * de zunne zal d’r we heuj van maeken: het zal wel goed komen.

zondag, sunnes, suns, zuns, op zondag.

zondagavond, zundagoamd, zondagavond.

zondagmorgen, zundagmän, zondagmorgen.

zondagmorgen, zundagsmäns, zondagsmorgens.

zondagsschool, zundagschoele, zondagschool.

zonnebank, zunnebanke, zonnebank.

zonnebloem, zunnebloeme, zonnebloem.

zonnebrandolie, zunnebraandöllie, zonnebrandolie.

zonnebril, zunnebrulle, zonnebril.

zonneklep, zunnekleppe, zonneklep.

zonnepit, zunnepitte, zonnepit.

zonneschijn, zunneschien, zonneschijn.

zonnesteek, zunnestekke, zonnesteek.

zonnestraal, zunnestroale, zonnestraal.

zonnetje, zunnegie, zonnetje.

zonsverduistering, zunsverduustering, zonsverduistering.

zonwering, zunnewering, zonwering.

zool, zolle, zöllegie, zool.

zoon, zunne, zuns, zeuntie, zoon.

zorg, zörge, 1. leunstoel; * goa mà in de zörge zitten: neem plaats in de leunstoel (ironisch); 2. zorgen.

zout, zolt, zout; * det is zonder zolt ok wè lekker: gezegd van een aantrekkelijk meisje.

zout, zolte, 1. zout (bijvoeglijk naamwoord); 2. zoute.

zoutgebruik, zoltgebruuk, zoutgebruik.

zoutpot, zoltpöttie, zoutpotje, vroeger een keulse pot waarin ongeveer een kilo zout werd bewaard.

zoveel, zovölle, zoveel; * hi hef zovölle geld as ’n kikker veren: hij is platzak.

zoveelste, zovölste, zoveelste.

zowat, zowat, bijna, ongeveer.

zuidkant, zuudkante, zuidkant.

zuigen, zoeng, zeug, ezöang, ook: zuung, zeug, ezöang, zuigen.

zuigfles, zuugflesse, zuigfles.

zuipen, zoepen, zeup, ezöppen, 1. drinken (van dieren); 2. zuipen.

zuiplap, zoeplappe, zuiplap.

zulk, zokke, zukke, zulke.

zullen, zöllen, zol, ezöld, zullen; zolle zou; zo’k zou ik; za’k zal ik.

zullie, zieluu, zieleu, zule, zij.

zult, zorre, zotte, smeervet.

zuur, zoer, zuur; * ik heb ’t zoer verdiend, mut ik ’t ok nog zoer op etten: is dat het loon voor mijn harde werken? * zie maekt mie de pap niet zoer: ik trek me er niets van aan; * doar kump een schip met zoere appels an: dat voorspelt weinig goeds.

zuurbrand, zoerbraand, overtollig maagzuur.

zuurkool, zoerkool, zuurkool.

zuurkoolsteen, zoerkoolstienen, zwerfkeien, gebruikt bij het inmaken van zuurkool.

zuurkoolton, zoerkooltonne, ton of pot waarin de zuurkool werd gemaakt.

zuurpruim, zoerproeme, zuurpruim.

zuurstok, zoerstokken, zuurstokken.

zwaan, zwaene, zwaentie, zwaan.

zwaar, zwoar, zwaar; * ie zölt wè zwoar op de weg ling: wat heb jij veel gegeten!; zwoaren zware.

zwaarte, zweurte, zwaarte.

zwak, zwak, 1. lenig; 2. zwak.

zwalmen, zwalmen, zwalmen, ezwalmd, walmen.

zwaluw, zwälfie, zwaluw.

zwaluwstaart, zwaluwstat, zwaluwstaart.

zwamneus, zwamneuze, zwamneus.

zwart, zwatte, verweerde, vochtige plekken.

zweefmolen, zweefmölle, zweefmolen.

zweem, zweem, zweem (zn.)

zweep, zweppe, zweep.

zweeptol, zweptolle, zweeptol.

zweerderij, zweerderieje, gezweer.

zwemles, zwemlesse, zwemles.

zwemmen, zwemmen, zwum, ezwömmen, zwemmen.

zweren, zweren, zweren (zweur), ezweuren, zweren.

zwerfkat, zwerfkatte, zwerfkat.

zwerven, zwerm, zwerm, ezwörm, zwerven.

zweven, zweem, zweem, ezweefd, zweven.

zwijgen, zwieng, zweeg, ezwöang, zwijgen.

zwijmelen, zwiemelen, zwiemelen, ezwiemeld, wankelen, duizelig worden.

zwijmelig, zwiemelig, wankel, duizelig.

zwik, zwoeke, twijg.

zwikken, zwoeken, zwoeken, ezwoekt, 1. doorbuigen; 2. verzwikken.

zwil, zwul, bij elkaar geharkte rijen hooi of gras.

zwil, zwul, eelt.

zwoerd, zwoare, zwoerd; * gin spek zonder zwoare: geen roos zonder doornen.

zwoerd, zwoare, zode.