INT Dialectwoordenboeken

Melis, A. van (2011) Bikse Praot. Prinsenbeeks Dialectwoordenboek. Prinsenbeek: Heemkundekring ‘Op de Beek’

aaipoes, aaj poetje, aaien, strelen, aaj poetje = uitdrukking bij strelen en/of aaien;

aan, aon, aan, ’t aon hebbe = een slechte bui hebben- zegter mar nie teveul tege want hij eegut wir aon = zeg maar niet teveel tegen hem want hij is niet in een goede bui-

aan kant doen, aon kaant doen, 1. stoppen, 2. opruimen, 3. verwerken, 1. hij éét de zaok aon kaant gedaon = hij is met zijn bedrijf gestopt - 2. we hebbe de zaok aon kaant gedaon = wij hebben alles opgeruimd, weer netjes gemaakt - 3. de slaachters kwamen vruger ’t vèrreke, da’s ze ’smorges geslaacht hadden, ’saoves aon kaant doen = de slagers kwamen vroeger het varken dat ze ’s morgens hadden geslacht, ’s avonds verwerken, afhakken en uitbenen en er van alles van maken wat de vrouw des huizes wilde-

aankleden, aonkleeje, versieren, nou, z’hebben ’t prachtig aongekleejd = ze hebben het heel mooi versierd-

aanstaan, aonstaon, 1. beginnen, 2. op een kier staan, 1. gaotr maor aonstaon = begin er maar mee - 2. bij hullie is de aachterdeur nwoojt diecht, die staod’altij aon = bij hen is de achterdeur nooit dicht, die staat altijd op een kier

aantrekken, aontrekke, aantrekken/aankleden, wa mo’k op da fjeest aontrekke? = hoe moet ik me voor dat feest kleden?-

aanzeggen, aonzegge, lijkbidder (begrafenisbidder) gaat aan de buren mededelen dat er iemand uit de buurt is overleden, aonzegge in de buurt dur de lijkbidder wor nwooit mjeer gedaon = in de buurt gaan vertellen dat er iemand is overleden wordt niet meer gedaan-

aanzetten, aonzette, scherp maken met een steen of speciale riem (scheermes)

aardappel, èèrepels, aardappelen, d’èèrepeleters van Van Gogh = de aardappeleters van Van Gogh (het wereldberoemde schilderij)-

aardappelloof, èèrepellwôôf, aardappelloof

aardappelschiller, èèrepelscheller, aardappelschilmesje

aardbei, èrrebiezie, èrrebeezie, aardbei

aarde, èrd, vloer zo genoemd omdat heel vroeger de vloer bij de meeste mensen uit aarde bestond, toen er tegelvloeren kwamen strooide men toch nog fijn wit zand (, mar d’n dieje kom bij mij nie over d ’n èrd = maar hij komt bij mij niet over de vloer

aarden, aorde, aarden, kan jullieje Sus (Frans) daor al ’n bietje aorde? = is Frans daar al een beetje gewend?-

aardig, aorig, aardig, leuk, ze kome hier wel nie vandaon mar ze zen jil aorig = ze komen hier wel niet vandaan maar ze zijn heel aardig- da’s ’n jil aorig mèske = dat is een heel leuk meisje-

aardige, aorige, apart iemand, da’s toch n’n aorige, ééj = dat is toch een aparte-

aardkar, èrtkèèr, kar met twee hoge wielen, de bak van de kar kon achterover kantelen, deze kar werd gebruikt om mest te rijden, maar ook om met het varken naar de beer

accorderen, akkedere, goed met elkaar overweg kunnen, overeenstemmen

achtermiddag, saachtemiddeges, ’s middags van ongeveer 13.00 tot 16.00 uur, een mooi woord van vroeger is: sondagssaachtemiddeges = zondagsmiddags

ader, aojer, aojers, ader, d’n dieje mot geoppereerd worre want z’n aojers zitte diecht = hij moet geopereerd worden want z’n aderen zijn dicht geslibd-

afbakenen, afbaokene, afzetten, zodat niemand er meer op of in kan, al zunne grond éétie afgebaokend = hij heeft al z’n grond afgezet; as ’t wielrenne is dan baokentie altij jil zunne tuin af = als het wielrennen is dan zet hij altijd zijn hele tuin af

afgaan, afgaon, naar de w.c. gaan

aflaat, aflaot, aflaat (kwijtschelding van straf), aflaot verdiene = goed werk doen- hij verdien d’unnen’aflaot = hij doet veel goed werk-

aftaaien, aftaaje, weggaan, bij iemand op bezoek zijn en dan weggaan, nou, ik taai wir mar is af = ik ga maar weer eens weg-

afvoeren, afvoejere, het laatste voer van de dag geven, a’gij nou gauw af gaot voejere dan kunne we op tijd weg = als jij nu voor de laatste keer gaat voeren dan kunnen we op tijd weg-

afzetten, afzette, plassen, urineren, ik mot efkes afzette wor = ik moet even gaan plassen-

ajakkes, ajakkes, bah, een schrikkerig antwoord op ’n vies verhaaltje, waarbij tegelijkertijd een vies gezicht wordt getrokken, zunne snotpiek zakte over z’n lippe tot op z’n kien en toen snuifde n’ie ’m wir trug z’n neus in en de mèèse riepe ajakkes = het snot zakte over z’n lippen tot op z’n kin en toen snoof hij het weer terug in z’n neus en de mensen riepen bah-

ajuin, juin, ui

allebei, [beiden], allebaaj, allebei, beiden

alleen, aljin, alleen, och, tis toch zonde, zon mwooj mèske en dan toch nog aljin = het is toch jammer, zo’n mooi meisje en dan toch nog alleen-

allemaal, ammel, ammoal, allemaal, ja, da mot ie ammel doen = ja, dat moet hij allemaal doen-

altijd, altij, altijd, da doetie altij = dat doet hij altijd-

amai, amai, uitdrukking van medeleven/betrokkenheid, de toon en de uitdrukking op het gezicht van diegene die het woord gebruikte bepaalde of men er hevige pijn m, amai toch, da’s toch nie waor zeker =dat is toch zeker niet waar!-

ander, aander, ander

anders, aanders, anders

appelsien, appelsien, sinaasappel

appelteef, [lastige vrouw], appelteef, bemoeizuchtige, brutale, moeilijke vrouw, ge kunter nie van wienne wor, nije, mar t’is nogal gin appelteef ok = je kunt er niet van winnen hoor, nee, maar het is ook een moeilijke vrouw-

arm, èèrum, èèreme, arm, hij éé twee èèreme = hij heeft twee armen-

arm, èrum, arm, d’n dieje, die is zo èrum as ’n kerkrat/ as ’n luis/ as de neete = die is zo arm, die heeft echt helemaal niets-

armband, èrumbaandje, armbandje

armoede, èremoej, armoede

armoedig, èremoejig, armoedig, wa d’is toch èremoeiig vandaog ééj = wat is het toch koud vandaag-

armvol, èrrevul, hoeveelheid, armvol, pak t’is n’n èrrevul hout uit ’t schuurke = pak eens een armvol hout uit het schuurtje- hoe veul?, nou n’n èrrevul = hoeveel?, nou een armvol-

as, as, (per as) met een wagen

as, assie, as uit een kachel, in de winter werd de as gebruikt om te strooien als het glad was

asperge, aspezzies, asperges, aspezzies in de soep vien’k wel lekker, mar meej botter mo’k ze nie = asperges in de soep vind ik wel lekker, maar met boter lust ik ze niet-

asschuif, assieschuif, asla, diende om de stookresten op te vangen en zat onder het kachelrooster in het onderstel van de kachel

astrant, ontstraant, brutaal in woord en gedrag, wa da vur ’n huishouwe is weet ik nie, mar d’n ene is al ontstraanter as d’n aandere = wat dat voor een gezin is, weet ik niet, maar de een is al brutaler dan de ander-

avanceren, avecere, opschieten, aveceer d’n bietje = schiet een beetje op- zou d’is nie ’n bietje avecere = zou je niet eens een beetje opschieten- da d’aveceert ok nie = dat schiet ook niet op

avegaar, hèvegèèrt, grote houtboor die met een dwarsstang wordt rondgedraaid

avond, aovend, avond, tis wir aovend = het is weer avond; de dag is weer voorbij-

avond, saoves, ’s avonds, saoves heb ik tijd genog = ’s avonds heb ik tijd genoeg-

babbelaar, babbelèr, snoep, harde brok

baden, baoije, lopen in ondiep water, soms wel tot je middel, hoe bende gij aon d’n overkaant gekome = hoe ben jij aan de overkant gekomen- ja ik ben dur diejen slwôôt gebaojd =ik ben door die sloot gelopen-

bag, bagge, koolrapen, voederbieten, de koei voejerde ze vruger bagge, die meej ’t peejmussien ware gesneeje = vroeger voerde men de koeien voederbieten, die met een bietenmolen gesneden waren

bak, bak, 1. mop, 2. voorval, gebeuren, iets bijzonders, meestal gaat het om iets dat zich onverwachts heeft voorgedaan of afgespeeld, nieuws dat niemand had v, 1. ik ken nog n’n goejen bak = ik ken nog een leuke mop 2. z’ak oew is n’n bak vertelle = zal ik je eens iets bijzonders vertellen- heddut gewort, da’s ok unnen bak, zeg = heb je het gehoord, dat is ook wat, zeg

bak, bak, bakske, bak om iets in te doen, bakje om b.v. hout, spijkers of schroeven in te leggen, bakje van steen of metaal om iets op te vangen, hou t’r mar efkes ’n bakske onder = hou er maar even een bakje onder-

bakje, bakske, kopje koffie, kom d’n bakske drienke is dialect, dat nog steeds door iedereen verstaan en begrepen wordt', ’ge kund ’n goei bakske zette gij = jij kunt een heerlijke kop koffie zetten- hè, da’s ’n lekker bakske (uitgesproken met een zucht doet het aan aangenaam verpozen denken) = dat is een lekker kopje koffie- luste gij ’n bakske leut = wil je een kop koffie- nou gère, da kan’k ginnen dag miesse = nou, graag, dat kan ik geen dag missen- nou ’n bakske leut wil t’r wel in nao ’n uurke schetse = nou ’n kopje koffie is wel lekker na ’n uurtje schaatsen-'

bakkesvol, bakkesvol, snoep, grote toffee

balein, blein, balein in een corset

bamis, baomes, herfst, tis wir baomes = het is weer herfst-

bamiskatjes, baomeskatjes, poesjes die in de herfst worden geboren, lekker wèèrum in ’t wooj konde ze dikkels tege kome bij de boere in de schuur = lekker warm in het hooi kon je ze dikwijls tegenkomen bij de boeren in de schuur-

band, baand, band, uit d’n baand sprienge = zich losbandig gedragen

bangsten, bangste, botsen, ze keeke nie uit en bangste bove n’op mekaore = ze keken niet uit en botsten op elkaar-

bankje, bangeske, bankje

barrevoets, berrevoets, blootsvoets, hij lwop thuis altij berrevoets = hij loopt thuis altijd blootsvoets-

bassen, basse, 1. hoesten, zwaar en langdurig, 2. blaffen van een hond, 1. hoor d’n dieje toch is basse = hoor hem toch eens hoesten - 2. op iedere wèruft bij de boere baste vruger n’n hond agger vurbij fietste = bij de boeren blafte vroeger op ieder erf een hond als je er voorbij fietste

bats, batske, schop, met enigszins ronde vorm en niet helemaal recht, maar iets gebogen onder de steel

batsen, [met veel lawaai lopen], batse, hard door plassen lopen waardoor het water opspat, dur da batse wor-d‘un aander ok nog nat = door dat opspattend water wordt een ander ook nog nat-

batterij, batterij, achterwerk, zitvlak

beddentijk, beddetijk, zak waar men stro instopte en die vervolgens als matras diende, op de matrasse van tegeworrig kunde nie in n’n kuit slaope, mar da konde vruger op n’n strwoojzak wel = op de matrassen van tegenwoordig kun je niet in een kuil slapen, maar vroeger kon je dat op een strozak wel-

bedicht, bediecht, dicht op elkaar, ze rije veul te bediecht op mekaor tegeworrig = ze rijden tegenwoordig veel te dicht op elkaar-

beduvelen, beduvelle, bedonderen, oplichten, meej d’n dieje motte nie handele want die beduvel-d’oew = met hem moet je niet handelen want dan word je opgelicht- bende gij beduveld, da’d’oek nie = ben jij gek, dat doe ik niet-

bedzeiker, bedzeiker, scheldwoord, bij ruzie riep men: vuilen bedzeiker-

Beekse praat, Bikse Praot, spraak, ik ben nn Bikse, dus ik praot Biks = ik ben een Prinsenbekenaar, dus ik spreek Biks. Zie 'praot'

been, bjeene, benen, gè lange en korte bjeene = er zijn lange en korte benen-

been, bjintjes, botjes, uitkijke vur de bjintjes = opletten voor de botjes die erin kunnen zitten-

beer, beer, schuin oplopende gemetselde pilaar om lange of hoge muren extra steun te geven

beer, beer, te pakken nemen, iemand bij d’n beer doen = iemand te pakken nemen- nou die hebben ze bij d’n beer gedaon = nou, die hebben ze te pakken gehad (bedonderd zonder dat hij het in de gaten had)-

beeremmer, beeremmer, gieremmer, jil lang geleeje wier de strontput meej n’n beeremmer leeg gemokt = vroeger werd de gierput met een gieremmer leeg gemaakt-

beerkar, beerkèèr, gierkar, hij is aon ’t bère = hij is gier aan het uitrijden-

beest, bjêêste, bjisjes, dieren (koeien), jong vee, hij éét tien bjisjes lwôôpe = hij heeft tien koeien- nou, gè mwooje bjisjes staon = je hebt mooi jong vee staan-

beestje, [klein beest], bjisje, beestje, insect, ut stiktenur van de bjisjes = het zat er vol beestjes- van die klène bjisjes daor krij-de juuk van = van die kleine beestjes krijg je jeuk-

beetje, bietje, beetje, nou ’n bietje miender kan ok wel, ééj = nou een beetje minder kan ook wel, hè- gaogut wir ’n bietje? = gaat het weer ’n beetje?- jot jô, ik ben wir beter = ja hoor, ik ben weer beter-

begaaien, begaoie, 1. er wat van maken, als er op een feest iemand was die iedereen de hele avond vermaakte, dan gebruikte men begaoie om aan te duiden dat hij ze op een, 1. d’n dieje kan ’t toch ok begaoie = die man kan er toch ook wat van maken - 2. hij is van de fiets gevallen en: -hé z’n eige flienk begaoid = hij heeft zich flink bezeerd - 3. nou begaoi-d’ut toch wel ’n bietje = nou overdrijf je toch wel wat

beieren, baaiere, 1. bengelen, bungelen, hangend heen en weer bewegen, 2. dabben, 3. beieren, luiden, 1. wa d’hangt daor te baaiere = wat hangt daar te bengelen - 2. hij baaiert overal dur = hij kijkt niet waar hij loopt - 3. de klokke baaiere wir’s = de klokken luiden (beieren) weer- waor baaiere de klokke nou wir vur = waar luiden de klokken nu weer voor

belatafeld, belaojtaofeld, gek zijn, bedonderd zijn, het ergens helemaal niet mee eens zijn, uitdrukking geven aan misnoegen, bende gij jillemaol belaojtaofeld = ben jij helemaal gek/bedonderd-

beletten, beletten, tegenhouden

bemainteneren, bementenere, bewerken, da d’oekske bementeneert’ie = dat hoekje bewerkt hij-

bemoeien, moeje, iets doen, zich ermee bemoeien, hij zal oew nie moeje = hij zal je niks doen-

ben, ben, benneke, gevlochten mand, gevlochten halve mand waarin rode en zwarte bessen werden aangevoerd bij de boerenbond

beneden, beneeje, beneden

benenwagen, bjeenewaoge, te voet, assie mar efkes mot waachte dan gaotie al mitten bjeenewaoge = als hij maar eventjes moet wachten gaat hij al te voet-

beneukt, bende benukt, alles komt goed maak je niet zo druk, ben je gek, bende benukt, mokt oew eige nie zo druk. = ben je gek, maak je niet zo druk-

beren, bère, doelloos lopen, hinderlijk lopen, in en uit bère = doelloos, hinderlijk in en uit lopen- gao wa doen, bèèr nie zo rond = ga wat doen, loop niet zo hinderlijk rond- ;

beren, bère, gieren, bemesten, is jullieje Jan thuis? = is Jan thuis?- neije, hij is op d’n akker aon ’t bère = nee, hij is op de akker aan het gieren

berrie, bûrries, trekstangen van boerenkar

bes, beejzie, biezeme, beejzies, bes, luste rwooje beejzies, nim dan mar ’n sipske mee = als je rode bessen lust neem dan maar een mandje mee. rwooje en zwarte biezeme = rode en zwarte bessen

besnieten, besniete, de dupe worden, d’n dieje pas nie goed op en z’n vrouw en kiendere motten ut besniete = hij past niet goed op en z’n vrouw en kinderen zijn er de dupe van-

bessenbos, beejzieboske, bessenstruik

best, best, z'n best, druk bezig zijn, ze zen al z’n best aon ’t èrrebiezie plukke = ze zijn al druk aan het aardbeien plukken-

bestuiten, bestuite, prijzen

betalen, betaole, betalen

betijen, betije, petije, z’n gang gaan, lot-tum mar betije = laat hem z’n gang maar gaan/laat hem maar aanrommelen. bemoei t’r oew eige nie meej, lot ze toch petije = bemoei je er niet mee, laat ze toch hun gang gaan-

bewaarschool, bewaorschool, kleuterschool, tot oew vierde waarde bij moekes thuis en daornao giengde vur ’t jist naor de bewaorschool = tot je vierde was je bij moeder thuis en daarna ging je voor het eerst naar de kleuterschool-

bewaren, bewaore, bewaren

bezem, bessum, veger van bij elkaar gebonden dun rijshout van ongeveer 60 cm lang, waar de stal en de wèruft mee geveegd werden

bezijden, bezijes, (van bezijes) naast, bezijden van, van opzij, wontie daor in da d’oekske? neije, hij zit daor bezijes die garaoge = woont hij daar in dat hoekje? nee, hij zit daar naast die garage- da’s bezijes de waorheid = dat is de waarheid niet- da ziede pas goed agge van bezijes kekt = dat zie je pas goed als je van opzij kijkt-

biechtbankje, biechtbangeskes, bankjes die in de kerk bij de biechtstoelen stonden, hier wachtte men op zijn of haar beurt om de gedane zonden te belijden, overal moeste vruger in de kerk betaole mar in de biechtbangeskes mochte vur niks zitte = overal moest je vroeger in de kerk voor betalen maar in de biechtbankjes mocht je gratis zitten-

bij, biej, bij, d’n dieje hou bieje = hij houdt bijen-

bijenstal, biestal, hok waar de bijenkorven staan

bijkans, bekaant, bijna, ééj, ben d’r al mee klaar? neije, bekaant = hé, ben je er al mee klaar? nee, bijna-

bijlappen, bijlappe, bijbetalen, inzet verhogen

binnen, bienne, binnen, buite is’t niks mar bienne is’t jil mwooj = buiten is het niets, maar binnen is het heel mooi-

binnendeur, biennedeure, binnendeuren, ’n biennedeur draajd’altij naor bienne ope = een binnendeur draait altijd naar binnen open-

blaak, blaok, walm

blaarkop, blèèrkop, koeienras met witte kop

blaas, bloskes, blaasjes, hij had te lang in de zon gelege en nou kreeg tie overal bloskes op z’n lijf = hij had te lang in de zon gelegen en kreeg op zijn hele lijf blaasjes- maozele zen ok allemaol van die klène bloskes op oew èreme en bjeene en ok op oew geziecht = bij mazelen krijg je ook kleine blaasjes op je armen, benen en ook op je gezicht-

blad, blaojke, blaojkes, blaojer, 1. velletje papier, 2. blaadje van bomen, 1. schrijf ’t mar efkes op un blaojke = schrijf het maar even op een velletje papier

blauw, blaaw, blauw

blauwe, blauwe, iemand met rood haar

blein, blein, blaar

bleken, bljeeke, bleken, wasgoed op een grasveld leggen om helder te worden en te drogen

blèten, blète, huilen, houdoe geblèèt = hou op met huilen- d’n dieje da’s toch n’n blèètert = dat is iemand die altijd huilt-

blijven, blèf mar, blijf-blijven, blèf toch nog ’n endje = blijf toch nog even-

blindaas, bliend’aoze, horzels, paardenvliegen, bliend’aoze stake ok mèèse en da deej jil zjeer = horzels staken ook mensen en dat was heel pijnlijk-

blindensoep, blindesoep, watersoep (zie lawaaisoep)

bloeden, bloeje, bloeden

bloedje, bloejke, klein kind (een beetje zielig bedoeld), die twee akkedere nie en die bloejkes mottenut besniete = die twee kunnen niet met elkaar overweg en de kinderen zijn er de dupe van-

bloeien, bloeje, bloeien, bloei van bomen en struiken

bocht, bocht, rotzooi, rommel, och da motte nie kwôôpe, d’as bocht = dat moet je niet kopen, dat is slecht van kwaliteit-

boem, boengst, val, boengst, daor lag tie = boem, daar lag hij op de grond-

boerenkoolstamppot, boerekwôôlstaamp, boerenkoolstamp, boerekwôôlstaamp meej gebakke spek en n’n flienke scheut azijn da d’is vur mij het lekkerste = boerenkoolstamp met gebakken spek en een flinke scheut azijn is voor mij het lekkerst-

boerentoppen, boeretoppe, boerenkool

boerentuilen, boeretuile, duizendschoon

boezeroen, boezeloen, boezeroen, kiel, blauw werkoverhemd

bok, bok, ladder die aan de achterkant op een wagen stond tussen de gek (voorop) en de bok (achterop) werd hooi en stro op de wagen getast

bokken, bokke, dwarsliggen

bokking, bukkum, 1. slaag, uitdrukking die gebruikt werd als kinderen van hun vader of moeder een paar flinke meppen hadden gekregen voor het uithalen van kattenkwaad , 1. hèdde bukkum ga’d = heb je slaag gehad- kik is d’n dieje hé bukkum ga’d thuis = kijk eens hij heeft thuis slaag gehad

bolder, bolder, grote ijzeren knikker

bonjouren, zjoere, zwaaien, groeten in het voorbij gaan, ze zaag me lwôôpe en toen zjoerde ze = ze zag me lopen en toen zwaaide ze naar me-

boom, bwôôm, bwôôme, bwomke, boom, gwooj-tur die bwomkes mar uit = haal die boompjes er maar uit- da zen mwooje bwôôme = dat zijn mooie bomen-

boon, bwôôn, bwontjes, boon, bwontjes zette = boontjes zetten-

borstrok, bostrok, borstrok, wollen gebreid hemd, gedragen over een onderhemd

bot, bot geve, vieren van een touw, bij ’t vlieger op laote motte bot geve aanders gaotie nie omwôôg = bij het vliegeren moet je het touw vieren anders gaat de vlieger niet de lucht in-

boter, botter, boter, hij was bottermaoker op ’t botterfebriek = hij maakte boter in de zuivelfabriek-

boteren, bottere, 1. boter maken, karnen, 2. goed gaan, 1. vruger botterde de boere zelluf en da waar jille lekkere botter = vroeger karnden de boeren hun eigen boter en dat was heel lekker- ; men noemde dat goeje botter - 2. botterta nog ’n bietje daor? = gaat dat daar nog een beetje goed?- da botter nie = dat gaat niet goed samen- tusse die twee botter ’t al lang nie mjeer = tussen die twee gaat het al lang niet goed meer-

boterham, botteram, bam, bamme, boterham, moeke krij’k n’n bam = moeder krijg ik een boterham- nou ik lus wel twee bamme = ik lust wel twee boterhammen-

botsen, boetse, stoten, hij boetste mi zunne kop tegen ’t vèèrekesdurke = hij stootte met z’n hoofd tegen het deurtje van de varkenskooi-

bouwen, bouwe, prakken, oew èèrepel bouwe = je aardappelen prakken-

braad, [gebakken aardappelen], braojkes, gebakken aardappelen, braojkes meej gebakke spek = gebakken aardappelen met gebakken spek-

braambes, brembiezies, bramen, langs de spoorlijn gienge wij altij brembiezies plukke vur de zjem = wij gingen langs de spoorlijn altijd bramen plukken om jam van te maken-

braden, braoje, braden, bakken, èèrepel braoje = aardappelen bakken-

brak, brakke, brakske, kinderen

breien, braaje, breien, is ie ur wir nie, hij zal wel wir aachter de gebraaide broek ligge = is hij er weer niet, hij zal wel weer met zijn vrouw in bed liggen- vanalles wierter vruger gebraajd = vroeger werd er van alles gebreid-

bremzig, bremzig, tochtig zijn van een varken

broekloop, broeklwôôpe, bij de broek pakken en vooruit duwen

broekschijter, [bang persoon], broekschijter, bang iemand, da’s toch n’n broekschijter die lwopt altij weg asse ruzie krijge = dat is toch een bangerik, die loopt altijd weg als ze ruzie krijgen-

broekventje, broekventje, opgeschoten iemand die al grote praat verkoopt, een beginneling in zakelijk of politiek opzicht, ook wanneer jonge mensen in besturen een mening verko

broer, bruur, broer, werd ook gebruikt als voornaam

bronolie, bromolie, petroleum

brood, brwoojer, broden

broodje, brwoojke, klein broodje, kadetje, beschuitenbol, die brwoojkes (fraanskes) van vruger von ik altij jil lekker, want die krege we nie zo dikkels = die kadetjes van vroeger vond ik altijd heel lekker, want die kregen we niet zo vaak-

buikriem, bûkriem, buikriem om zadel van paard vast te zetten, we zullen ôônzen bûkriem aon motten haole de komende jaore = we zullen het zuiniger aan moeten doen de komende jaren-

buil, buil, papieren zak, n’n buil friet = een zak frites-

buis, bûske, buisje

bulken, bûlleke, boeren/oprispen, as die g’eete n’eet bûllek’tie altij = als hij gegeten heeft boert hij altijd-

bullenjood, bullejood, 1. iemand die door de straten reed om lompen/vodden en oud ijzer op te halen en daarbij riep: bulle, bulle, ouwe bulle, bulle, bulle, 2. iemand die sl, 2. hij kan aontrekke wattie wil, hij lopt’ur altij bij as n’n bullejood = hij kan aantrekken wat hij wil, hij loopt er altijd slordig gekleed bij

bult, bult, 1. buil, 2. bochel, 1. hij hé n’n bult op zunne kop = hij heeft een bult op zijn hoofd- ik heb m’n eige n’n bult gelache = ik heb verschrikkelijk hard gelachen - 2. oh, gij bedoelt d’n dieje mee diejen bult = oh, jij bedoelt die man met die bochel

burgemeester, burgemjister maoke, iemand flink te pakken nemen, nou die hebbe ze flienk burgemjister gemokt = nou die hebben ze flink te pakken gehad-

bussel, bussel, hoeveelheid, pak t’is n’n bussel wooj vur ’t pèèrd = pak eens wat hooi voor het paard-

buts, buts, deuk, een buts zit meestal in iets zachts en een deuk in iets hards, als een appel van de boom valt ontstaat onder de schil een zachte plek, deze appels werden en worden nog steeds gebruikt als moesappels, dus om appelmoes van te maken. gebutste n'appel = appel met buts erin- hedde ginnen-aandere n’appel, d’n deeze is gebutst = heb je geen andere appel, deze is niet helemaal goed meer-

butskop, boetsekop, hoofd van een klein kind, zo genoemd als het zijn hoofd stootte

buurten, buurte, burte, buurten, een praatje maken

canaille, kunollie, kurnollie, vrouw waar bijna niet mee te leven is, iemand die altijd gelijk wil hebben en altijd en overal baas wil zijn, kortom een kwaoje vrouw

casueel, kazuweel, frappant, geweldig, da’s kazuweel, hij éé pecies ’t zelfde gemokt as ik = dat is sterk (frappant), hij heeft precies hetzelfde gemaakt als ik-

chocolade, siekelaot, chocolade, ’n lekker stukske siekelaot zo tussendur vien ik wel lekker = een lekker stukje chocola tussendoor vind ik wel lekker-

contrefort, kontefort, stukje leer ter versteviging van de hiel in de schoen, wa lwopte mijelijk? = wat loop je moeilijk?- ja, m’n konteforte zitte te naaw = ja, de hiel van m’n schoen knelt-

cornelisroos, knillisrwôôs, pioenroos

cuisinière, kwiezjèr, kiesjère, franse keukenkachel

daai, daaj, slordige geklede, niet elegante vrouw

daar, daor, dèr, 1. daar, 2. iets ongaarne geven of afgeven, 2. nou, dèr, daor heddet dan = nou, vooruit dan, hier heb je het-

daarna, daornao, daarna, jist ikke en daornao gij = eerst ik en dan jij-

dabben, dabbe, overal doorheen lopen, nergens op letten al is het nog zo vuil of modderig

dabberd, dabbert, 1. iemand die niet kijkt waar hij loopt, 2. iemand die er nooit op let of hij vuil wordt als hij aan het werk is, 1. hij dabt overal dur = hij loopt overal doorheen

dalk, dalk, sukkelaar, meelijwekkend persoon, da’s toch n’n dalk, ééj = die gaat toch moeilijk door het leven-

dame, daome, dame

danken, daankoew, dank u, daankoewel, dank u wel; agge vruger ’n koekske kréég van oew moeke, dan zeeje wij altij daankoewel = als je vroeger een koekje van je moeder kreeg, dan zeiden wij altijd dank u wel- nou, daankoewel wor, daor ben’k blij mee = nou, dank u wel hoor, daar ben ik blij mee-

dansen, daase, dansen, hij daas lekker jô = hij kan goed dansen-

darm, dèèrum, 1) darm 2) (langen dèèrem) heel lang meisje voor haar leeftijd, werd gezegd van een meisje dat tussen kind en vrouw in zat, nou, da’s n’n langen dèèrem = nou, dat is een lange meid-

dat, da, dat

dat, datte-da, dat, zie: ditte-di

deeg, deeg, plezier, wa d’ebbe we ’n zaoterdaggenaovond toch deeg g’ad op da fjisje van ’m = wat hebben we zaterdagavond toch plezier gehad op zijn feestje-

delen, djeele, delen, as’t over djeele gaot dan hebbe de mjiste gin tijd = als er gedeeld moet worden laten velen het afweten-

derrie, derrie, vuiligheid

deuk, deuk, in n’n deuk ligge = krom liggen van het lachen- ik laag in n’n deuk toen-tie vur de-njiste kjeer gieng schetse = ik lag krom van het lachen toen hij voor de eerste keer ging schaatsen-

dicht, diecht, dicht, gesloten, hij is destags altij diecht = hij is dinsdags altijd gesloten-

dikwijls, dikkels, dikwijls, oh da gebeur jil dikkels = oh dat gebeurt heel vaak-

ding, dieng, ding, da’s ’n lekker dieng jô = dat is een leuke meid-

dinsdag, destag, dinsdag, destags gienge ze vruger altij naor de mart in de stad = dinsdags gingen ze vroeger altijd naar de markt in Breda-

direct, drek, direct, da doe’k drek wel = dat doe ik direct wel-

distel, diesels, distels, vur de knijne gienge wij altij diesels steke = wij gingen altijd distels steken voor de konijnen-

dit, ditte-di, dit, di of ditte was dichterbij dan da of datte = dit was letterlijk dichterbij dan dat-

dood, dwôôd, dood, om d’n dwoojen dwôôd nie = onder geen enkele voorwaarde, in geen geval, absoluut niet, geen denken aan;

door, dur, door, gao nou dur = ga nu door-

door mekaar, durmekaor, gemiddeld, durmekaor genoome = gemiddeld genomen-

doos, dwôôs, dikke, slome vrouw, da’s toch ’n dwôôs ééj = dat is toch een sloom mens-

dorp, durp, dorp

dorpel, dûrrepel, dorpel, drempel, hij stwotte zunne tjeen tege d’n dûrrepel en viel vurover = hij stootte zijn teen tegen de dorpel en viel voorover-

dorsen, dosse, 1. dorsen, het geoogste graan uit de halmen schudden, 2. uitdrukking die niets met dorsen te maken heeft, maar iets zegt over de tevredenheid met de , 2. lot de boere mar dosse = laat ’n ander maar werken, ik vind het heerlijk zo

dorskast, doskas, dorsmachine, een tractor zorgde met een grote riem voor de aandrijving waardoor op een moderne manier kon worden gewerkt heel vroeger werd er gedorst , veul boere hadde vruger zelluf ’n doskas = veel boeren hadden vroeger zelf een dorsmachine-

dorst, dost, dorst, dost hebbe = dorst hebben-

draad, draojkes, draadjes, d’r zitte draojkes op oewe jas = er zitten draadjes op je jas; draod krijge = moe worden; ergens draod van krijge = ergens flink moe van worden- mitte zèèsie maaje bij wèèrum weer, daor krijde flienk draod van = van met de zeis maaien bij warm weer word je flink moe-

draadhek, draodekke, afsluiting met prikkeldraad, deze was ongeveer vier meter breed en kon vastgezet worden door middel van een paaltje dat onder en boven aan een andere , daor kunde nie langs want daor is ’t meej ’n draodhekke afgeslote = daar kun je niet langs want daar is het met prikkeldraad afgesloten-

dries, dries, 1. stuk weide aan het huis, 2. grasveld bij het huis waar vroeger de was op werd gelegd om te bleken (wit/helder worden)

dripselen, dripsulle, doelloos en daarbij soms nog hinderlijk ook rondlopen, lwop nie zo te dripsulle, want ik worrur zenoewaachtig van = loop niet zo hinderlijk rond want ik word er zenuwachtig van-

drollenvanger, drollevanger, pofbroek, plusfour, heel veul kiendere droege vruger n’n drollevanger = vroeger droegen heel veel kinderen een pofbroek-

druil, droel, sufferd, sloom persoon

duivel, duvel, duivel, as ’n duveltje uit ’n dwôske = onverwachts, zonder dat iemand er erg in had- om d’n duvel nie = in geen geval-

dun, dunne , (aon d'en dunne) diarree hebben

dunnen, dunne, dunnen, plantjes op een rij zetten (op "een" zetten)

duvelen, duvulle, overlopertje, spel dat we vroeger speelden de spelers staan aan één kant van een afgebakend speelveld, de tikker staat in het midden van het veld, de

duveltje, duveltje, potkacheltje, as ’t duveltje braande was ’t altij wèèrem in huis = als het potkacheltje brandde was het altijd warm in huis-

duwen, douwe, gedoowe, duwen, gif-tum is ’n douwke = geef hem eens een duwtje. hedde gij da kèrke aljeen gedoowe? = heb jij dat karretje alleen geduwd?

duwkarretje, douwkèrke, duwwagentje, duwkarretje, vruger leverde-nur veul tuinders mee ’n douwkèrke biezeme op d’n boerenbond = vroeger leverden veel tuinders met een duwkarretje bessen aan bij de boerenbond-

eau de cologne, ojeklonje, eau de cologne, reukwater, ’n bietje ojeklonje da vien’k wel lekker ruuke = een beetje eau de cologne vind ik wel lekker ruiken-

een, jin, jinne, een, telwoord, aantal

eender, netjinder, precies hetzelfde, hoe éé-tie dieje stoel dan gemokt = hoe heeft hij die stoel dan gemaakt- nou netjinder as ik ’t gedaon heb = precies hetzelfde als ik het heb gedaan- ik zee ’t-um netjinder as ik ’t nou tege jou zeg en toen wierti flienk kwaod = ik zei het hem precies hetzelfde zoals ik het nu tegen jou zeg en toen werd hij erg kwaad-

eens zoveel, jissoveul, dubbel zo veel, daor doe’k ’t nie vur, ik mot jissoveul hebbe = daar doe ik het niet voor, ik moet eens zo veel hebben-

eerlijk, jirrelek, eerlijk, hij is zo jirrelek as goud = hij is zo eerlijk als goud, hem kun je vertrouwen-

eerst, jist, eerst, ik ben jistes = ik ben het eerst-

eerst en vooral, jistenevien, vanaf het begin, ik-heb van jistenevien gezeet da d’hou gin staand, da ga fout lwôôpe = ik heb van het begin af aan gezegd, dat houdt geen stand, dat gaat fout lopen-

eg, iegt, eg, ik gaoj nog ’n schof iegte = ik ga nog een paar uur eggen- ga’d houte en ijzere iegte = er waren houten en ijzeren eggen-

ei, aai, aaiere, ei, luste gij nog ’n aaike? = lust jij nog een eitje?

eierkoek, aaierkoeke, eierkoeken

eigen, eigeste, eigen

elastiek, stiek, stieke, stiekske, 1. elastiek, 2. kousenbanden waarmee vrouwen hun kousen ophielden toen er nog geen jarretels waren, 3. snelbinders op een fiets, 4. elastiekje om mo, 1. stiekskes zen altij makkelijk agge ze bij d’haand et = elastiekjes zijn altijd gemakkelijk om bij de hand te hebben - 2. m’n stieke zakke altij af = m’n kousenbanden zakken altijd naar beneden - 3. agge gin stieke op oew fiets et kunde ok nwoojt iets meeneme = als je geen snelbinders op je fiets hebt kun je nooit iets meenemen - 4. waor hedde de stiekskes gelaote, want m’n mouwe zakke af = waar heb je de elastiekjes gelaten, want mijn mouwen zakken af

elk, elleke, elke, iedere, elleken dag is’r jinne = elke dag is er een-

emailleersel, géémeljeersel, stukjes emaille die door vallen of stoten wel eens van de pannen afsprongen

emailleren, [van email voorzien], géémeljeerd, geëmailleerd, in mijn jeugd zaagde aljeen mar géémeljeerde panne = in mijn jeugd waren er alleen maar geëmailleerde pannen-

en passant, impesaant, tegelijkertijd, ondertussen

ene, jinne, iemand

enig, ennigte, enige

erehaag, erehaog, erehaag

erg, èrug, erg

ergens, ieveraas , ergens, kundet wir nie viende, ’t mot hier toch ieveraas ligge = kun je het weer niet vinden, het moet hier toch ergens liggen-

eventjes, efkes, even, hedde gij efkes tijd want ik mot oew wa vertelle = heb je even tijd want ik moet je wat vertellen-

ezelen, eezele, moeilijk doen, dwars zijn, niets kunnen velen, die mot nou bij alles eezele = die moet nou bij alles moeilijk doen-

fabriek, febriek, fabriek

familie, femilie, familie

fant, faant, onnozel persoon, trage begrijper, da’s toch ne faant ééj = dat is toch een onnozel dom iemand hé- begienter mar nie aon want hij snapput toch nie = begin er maar niet aan want hij begrijpt het toch niet-

feest, fjeest, fjisje, feest, ’n fjisje bouwe = een feestje maken-

fieper, fieperke, fluitje gemaakt van fieperkeshout, de bast werd los van het hout geklopt, er werd een mondstuk ingesneden en het fluitje was klaar

fieperen, fiepere, blazen op een fieperke, een fluitje gemaakt van fieperkeshout

fiepertjeshout, fieperkeshout, vlierbeshout

flauwe del, flaawendel, meisje zonder pit, wa bende toch n’n flaawendel = wat ben jij toch een flauw meisje-

fleer, flèèr, opgroeiend meisje, dat zich enerzijds opzichtig gedraagt en daardoor de aandacht van jongens trekt, maar anderzijds zich nog kinderlijk voordoet, zon grwôte flèèr, motte gij nog knikkere? = zo’n grote meid, moet jij nog knikkeren?-

flink, flienk, erg, flink

fluit, fluitje, mannenbroek manvolksbroek zonder gulp (zie snoeptaofel)

foef, foef, schijn ophouden

foep, foep, (dikke foep) dikke vrouw of een dik meisje, bij een oudere vrouw was het alleen de aanduiding van dik zijn, maar bij een jong meisje was het te, gij meu-nie meedoen, vuile dikke foep = jij mag niet meedoen dikzak-

foep springen, foep sprienge, bokspringen (haasje over), kinderspel, waarbij een kind krom ging staan en de anderen er wijdbeens overheen sprongen, degenen die hadden gesprongen, g

foeperen, foepere, claxonneren de claxons van de eerste auto’s, die hier rond reden, maakten een apart geluid en dat noemde men foepere, men kneep op een aan de auto bev

foeperpot, foeperpot, rommelpot, met een varkensblaas overtrokken pot waarin een vochtig rietje op en neer bewogen wordt zodat een rommelend geluid ontstaat

foeteren, foetere, mopperen, die vrouw kan toch foetere ééj = die vrouw kan toch mopperen!- da mèès foetert altij = die vrouw moppert altijd-

fooi, fwooj, vrouwtjeskonijn, hadde gij ramme of fwooje? = heb jij mannetjes- of vrouwtjeskonijnen?

fooi, fwooj, fooi, extra bedrag geven bij het afrekenen, gèttoch zeker wel een fwoojke gegeve? ikke nie, da’s uit de tijd = je hebt toch zeker wel wat extra’s gegeven? ik niet, dat is uit de tijd-

foons, fôôns, in de fôôns doen = iemand te pakken nemen, och daor hebbe z’m toch meej in de fôôns gedaon = och daar hebben ze hem toch mee te pakken gehad- mit d’n dieje motte nie aonlegge want die doe d’oew in de fôôns = met hem moet je geen zaken doen want die neemt je te pakken-

fotsen, fotse, ketsen (biljartterm), das dn derde kjeer al da ge fotst = dat is al de derde keer dat de afstoot ketst-

frak, frak, frakske, jas, de frakke hienge vruger nie aon unne kapstok, mar aon d’n aachterkaant van de mosdeur = de jassen hingen vroeger niet aan een kapstok, maar aan de achterkant van de keukendeur-

fransje, fraanske, kadetje

frats, fratse, kuren, streken (meestal in het leuke), hou op meej die gekke fratse = hou op met die gekke streken- d’n dieje zit vol fratse = hij zit vol streken/als hij erbij is dan is het altijd lachen-

friemelen, friemele, gefriemel, 1. iemand hinderlijk aanraken, 2. gepriegel met veel geduld en veel moeite iets heel kleins maken of in elkaar zetten, 1. zit nie zo aon m’n lijf te friemele = blijf van me af - 2. a’k da gefriemel zie, dan wor ik al zenuwaachtig = als ik naar dat gepriegel kijk, dan word ik al zenuwachtig

frot, frôôt, in elkaar gefrommeld stukje stof

frunniken, frunneke, peuteren-friemelen-frutselen, om iets in of uit elkaar te krijgen

frut, frut, warboel

gaaf, gèèf, redelijk, kan ermee door, tussen niet slecht en niet goed in, hoe gaogut? nou gèèf = hoe gaat het? nou, het kan ermee door- da ziet’r nog gèèf goed uit = dat ziet er nog redelijk goed uit-

gaan, gaon, gaoj, gaot, gaan

gaarne, gère, graag

gaasje, goske, gaasje, agge in oewen vienger snijdt dan motte‘r ’n goske op legge = als je in je vinger snijdt moet je er een gaasje op leggen-

gaffel, gaffel, onbeholpen man, zich dom gedragende man, eigengereide man waar moeilijk mee te praten is

gaffel, gaffel, tweetandige hooivork van hout; (werd op de Beek niet door iedereen gebruikt);

galg, gallege, bretels, waor zen m’n gallege = waar zijn mijn bretels- die ligge op de môôs in de zurgstoel = die liggen in de keuken in de rieten stoel-

gapen, gaope, 1. geeuwen, 2. niets doen, stompzinnig nieuwsgierig rondkijken, 1. hij zit d’n jillen dag te gaope = hij zit de hele dag te geeuwen- hij gop wir = hij geeuwt weer- 2. zit nie zo te gaope = zit niet zo te kijken

gard, gèrtje, dun, zwiepend, buigzaam takje, het was heel pijnlijk als je ermee werd geslagen, waar je was geraakt ontstond een rode striem

gareel, gereel, 1.paardenhoofdstel, 2. in ’t gereel lopen = goed oppassen, leven volgens de gebruikelijke regels, op het rechte pad blijven, gehoorzaam volgen, 2. d’n dieje is nie in ’t gereel te houwe = die leeft zoals hij het zelf wil, hij luistert naar niemand, hij doet wat hij wil-

gasconnade, keskenaode, vervelend doen, iemand lastig vallen, plagen, pesten, hou op meej oew keskenaode = hou op met dat geplaag-

gastje, gasje, klein ventje, da’s toch ’n mooj gasje ééj = dat is toch een mooi ventje- waren-ut grwôte die ’t deeje? wel njit, ’t ware van die klène gasjes = waren het groten die het deden? wel nee, het waren van die kleine ventjes-

gataap, gataop, klein kind, deugniet, levenslustig kind, ge zie wa-daf meej drie van die klène gataope = je ziet wat af met drie van die kleine kinderen-

gatspie, gatspie, niet willen zeggen wie iets gedaan heeft als ze er naar vragen, wie éé da gedaon = wie heeft dat gedaan- ja wie, mie gatspie en dan witte nog nie wie = wie het gedaan heeft is niet belangrijk-

gauw, gaauw, gauw-vlug-snel

gebeteren, gebeetere, er niets aan kunnen doen, ik kan ’t ok nie gebeetere = ik kan er ook niets aan doen- ge mot um nie schuppe, hij kan ’t nie gebeetere = je moet hem niet schoppen, hij kan er niets aan doen-

gebruiken, gebrûkt, gebruikt

gedoe, gedoeike, boerenbedrijfje, waor zit die tegeworrig? nou op da gedoeike aon de Zanddreef = waar zit die tegenwoordig? nou, op dat boerderijtje aan de Zanddreef-

geen, gin, ginne, geen, gin geneuk hebbe = niet opschepperig zijn. das ’r ginne van hullie = dat is er niet een van hen

geit, getje, geitje, hebbe jullie jonge getjes? = hebben jullie jonge geitjes?- ôh, kik toch wa mwooj, vijf van die jonge getjes bij mekaore = oh kijk toch hoe mooi, vijf van die jonge geitjes bij elkaar- bèè, zee ’t getje en dartelde dur de waai = bèh, zei het geitje en sprong vrolijk door de wei-

gek, gek, steun/soort ladder tussen de gek (voorop) en de bok (achterop) werd hooi en stro op de wagen getast

gelijk, gelijk, meteen, onmiddellijk, direct

geloven, gelwôôk, geloof [ik], uitdrukking van ergens totaal niet in geloven, terwijl je zegt: da gelwôôk wel = dat geloof ik wel, maar zo is het niet, je kunt me nog meer vertellen-

gemeenschap, gemjeenschap, gemeenschap

gemet, gemet, vlaktemaat

geneuk, geneuk, moeite, flauwekul, trots, geneuk werd gebruikt als iemand vervelend was en men te kennen wilde geven dat men moest ophouden; houdoe geneuk = houd ermee op- houdoe geneuk en pest da jong nie zo = houd op en pest dat kind niet zo- daor h’k n’n hwôôp geneuk mee g’ad = daar heb ik veel moeite/werk/zorgen mee/om gehad- d’n dieje is zo rijk, die éé n’n hwôôp geneuk om z’n geld opgemokt te krijge = die is zo rijk, dat hij moeite moet doen om al z’n geld op te krijgen; geneuk hebben = dunk van zichzelf hebben, zich groter voordoen dan men is, zich meer voelen dan een ander

geoord en gestaart, geoord en gestèrt, te pas en te onpas, hinderlijk onregelmatig, geoord en gestèrt binnekome = te pas en te onpas binnenkomen-

geraaktheid, geroktij, beroerte (herseninfarct/hersenbloeding), heddut nuws al gewort, hij éé-d’n geroktij ga’d = heb je het nieuws al gehoord, hij heeft een beroerte gehad-

geriefhout, geriefhout, allerlei soorten hout door elkaar waar je, als er iets getimmerd moet worden, altijd wel iets tussen vindt

gerij, gerij, rijtuig op twee wielen de boeren gingen vroeger met het gerij naar de kerk, een rijtuig op vier wielen werd koets genoemd

gerst, gest, gerst

gesp, geps, gesp, sluiting van riem, aon die rieme van tegeworrig zitte jille mwooje gepse = aan de riemen van tegenwoordig zitten hele mooie sluitingen-

gespelen, [ervandoor gaan], gepse, er vandoor gaan, weglopen; de uitdrukking werd gebruikt als iemand in penibele situaties wegliep, dus in angstsituaties en bij onverwachte confrontati, hij wier bang en gieng um gepse = hij werd bang en ging er vandoor-

gesternd, gestèèrd, met tussenpozen achter elkaar, na elkaar

getuig, getuig, gereedschap

geven, gif, geef

gewarig, geworrig, waaks, diejen hond is toch geworrig = die hond is toch goed waaks-

gezicht, geziecht, gezicht, da’s gin geziecht = dat ziet er niet uit-

giechel, giegel, neus, nou, dun dieje éé nun grwôte giegel = nou, die heeft een grote neus-

ginder wijd, gienderweit, daarginds

ginnegappen, gienegappe, gniffelen, grinneken, met zichtbaar leedvermaak naar iets kijken of luisteren (minzaam lachen)

giroffel, snoffeltjes, anjers

gisp, giepske, dun zwiepend takje (zie gèrtje), meej ’n giepske slaon doe veul zjeerder dan meej n’n stok slaon = met een zwiepend takje slaan is veel pijnlijker dan slaan met een stok

gisteren, giestere, gisteren

gladjanus, gladjanus, slimmerik in de slechte zin van het woord, ben vurzichtig mit d’n dieje, want da’s nun gladjanus = wees voorzichtig met hem, want die heeft andere bedoelingen dan jij denkt-

glas, gloske, glas, ik drienk smorreges ’t liefste ’n gloske mûlluk = ik drink ’s morgens het liefst een glaasje melk- aggij nou de gloskes pakt dan staon die avast klaor = als jij nou de glazen pakt dan staan die alvast klaar-

glint, gelient, houten schutting

God, God, God, God zal me liefhebbe = uitdrukking van opperste verbazing, gebruikt bij gebeurtenissen of berichten die niet prettig waren; mar munnen hemel = deze uitdrukking is iets sterker in het uitdrukken van verwondering; och God toch = hele zachte uitdrukking om verbazing kenbaar te maken, bijv. bij een onverwachte ontmoeting

godsamme, gatsamme, potverdorie, uitdrukking van teleurstelling

goed, goe, goej, goed, doe-de da goe = doe je dat goed. das goej spul = dat is prima spul

gooien, gwôôje, gooien

gootsteen, gotstjeen, aanrechtbak, gemaakt van ijzer of van steen met daarboven een koperen pomp en ernaast een houten aanrechtblad, meestal waren dat een paar planken naas, d’n afwas wier gedaon op n’n houte aonrecht naost de gotstjeen, waorin ’t vuil waoter wier gegwooid asse klaor ware meej afwasse, van de gotstjeen liep ’t dan dur ’t mozzegat in ’n putje, waoruit ’t dan wir dur ’n bûske naor de mozzegôôt liep = de afwas werd gedaan op een houten aanrecht naast de gootsteen waarin het vuile water werd gegooid als men klaar was met de afwas, van de gootsteen liep het water dan door een gat in de muur in een putje waaruit het dan weer door een buis naar een greppel liep-

graaf, grèfe, kuilsteker, platte, rechte schop met groot blad om kuilvoer te steken

graan, graon, graan, terrew en gest das graon = tarwe en gerst zijn graansoorten-

gretige, grète, felle, iemand die niet kan wachten om ergens aan te beginnen, nou, nou, da’s nun grète = nou, nou, dat is een felle-

griend, grient, wilg

griffelkoker, griffelkôôker, griffeldoos-griffelkoker, dit was een houten doosje met een schuifdeksel, in de eerste klas werd vroeger schrijven geleerd met een griffel (leistenen

grind, grient, grind, kiezelstenen

groen, gruun, 1. groen, 2. stoppelknollen, veevoer, 1. in durre gruune rok meej geele bollekes d’r op en ’n blaaw raandje aon d’n onderkaant en daorbij ’n wiet bloeske meej pèèse figuurkes d’r in en rwooje haanschoentjes aon zaag z’r werkelijk echt jil mwooj en apart uit = in haar gele rok met groene bolletjes er op en een blauw randje aan de onderkant, en daarbij een wit bloesje met paarse figuurtjes, zag ze er werkelijk echt heel mooi en apart uit - 2. vruger wiert’er gruun gezaaid vur de koeie, mar wij vonne ze ok jil lekker = vroeger werden er knollen gezaaid voor de koeien, maar wij vonden ze ook heel lekker

grommes, grommes, standje, nooit kwaad bedoeld maar een beetje mopperend ergens op reageren, grommes krijge = een standje krijgen- neeje, ik gaoj nor huis want aanders krijg ik grommes = nee, ik ga naar huis want anders krijg ik ’n standje-

groot, grwôôte, grote, grwôôte voete = grote voeten-

grootje, grwotje, grootmoeder (zie opoe)

grootsig, grwotsig, verwaande/hautaine houding hebben, zich boven een ander verheven voelen, neerkijken op de medemens, grwotsige mèèse ware dikkels zo lomp as ’n vèèreke = hautaine mensen waren dikwijls heel dom in hun gedrag en denken- d’n dieje is toch grwotsig ééj en ze hadde vruger ginne naogel om aon d’r kont te krabbe = die voelt zich toch zo verheven boven de ander en vroeger waren ze heel arm-

gum, gummeke, stukje gom, hedde gij efkes ’n gummeke vur mijn? = heb jij even een gom voor mij?-

gummen, [wissen met vlakgum ], gumme, gommen, wissen, het geschrevene verwijderen

haam, haom, licht gareel, leren halsjuk van een trekdier

haan, aon, haan, bij het krieke van d’n dag hoorde d’n aon kraaie = bij het aanbreken van de dag hoor je de haan kraaien- g’ad kieppe en g’ad aone = er waren kippen en er waren hanen

haard, èrd, haard, kachel, pokt d’n èrd nog is wa d’op = met de kachelpook (een sierijzer) de kolen en/of het hout in de kachel wat door elkaar gooien, waardoor het weer beter gaat branden-

haargetouw, aorgetouw, speciale hamer en ijzeren pin om de zeis te slijpen, de pin ging in de grond en zittend op de grond steunde de bovenkant van de zeis tegen de schouder

haarzak, haorzak, vals spelen, gij doet haorzak = jij speelt vals- agge nog jinne kjeer haorzak doet, dan meude nie mjeer meedoen = als je nog één keer vals speelt, dan mag je niet meer meedoen-

hakkelaar, hakkelèèr, stotteraar

hakkelen, hakkele, stotteren, ik kreeg ’t ’r allemaol benaawd van, zo stond tie te hakkele = ik kreeg het er benauwd van zoals hij stond te stotteren-

haktol, haktol, tol voor jongens rond de tol werd een touwtje strak van punt naar kop gewonden waarna de tol met de punt omhoog boven èrremus met een zwaai naar de gr

haktollen, haktolle, met een haktol proberen een draaiende tol kapot te gooien (hakke)

hand, haand, haande, hand, knoeste van haande = hele grote grove handen- agge daor ’n klap van krijgt dan overleefd’ut nie, want die ee-d d’un paor knoeste van haande = als je daar een klap van krijgt, dan overleef je het niet, want die heeft een paar grote grove handen-

handdoek, [doek om handen te drogen], andoek, handdoek, gif d’is n’n schwôône andoek want d’n deeze is vuil = geef eens een schone handdoek want deze is vuil-

handdoekenrek, andoekerekske, handdoekenrekje, aljin mar andoeke aon ’t andoekerekske, ééj = alleen maar handdoeken aan het handdoekenrekje-

handvat, [greep ], aansvat, handvat, agge ne koffer et waor gin aansvat mjir aonzit dan kun d’um ok wel weggooje want dan edder niks mjir aon = als je een koffer hebt waar geen handvat meer aanzit, dan kun je hem wel weggooien want dan heb je er niets meer aan-

hangen, hieng, hing, hij hieng aachter aon de kèèr = hij hing achter aan de kar-

hangijzer, hangijzer, 1. plakker, iemand die niet weg te krijgen is, die altijd blijft plakken, 2. vervelend persoon, die maar blijft zeuren over iets

hannikbroek, hannekbroek, vlaamse gaai

hansop, aanshop, pyjama met een val van achter, we droege vruger allemaol n’n aanshop = vroeger droegen wij allemaal een pyjama met een val-

haperen, haopere, mankeren, haopert`ur wa d`aon = mankeert er wat aan/voel je jezelf niet goed- daor haopert toch ommes niks = er is toch niets zeker- d’n dieje haopert altij wa = die mankeert altijd wat, die is altijd ziek-

haren, aore, scherpen van een zeis, de zèèsie wier geaord en dan konne z’r wir goed meej maaje = de zeis werd geslepen en dan konden ze er weer goed mee maaien-

harmonica, monieka, accordeon, d’n dieje kan goed monieka speule, jô = die kan goed accordeon spelen- monieka-meziek is en blèf mwooje meziek = accordeonmuziek is en blijft mooie muziek-

hé, ééj, hé, wordt gebruikt als stopwoord: niet waar?

hebben, g'ad, gehad

heel, jil, heel

heet, jit, heet, warm, lekkere temperatuur, t’is jit vandaog = het is warm vandaag- nou zo jit hoef-’t nou ok wir nie te worre = nou, zo warm hoeft het nu ook weer niet te worden- wa’s toch jit ééj, alles plakt aon m’n lijf = wat is het toch warm hé, al mijn kleren plakken aan mijn lijf-

heffer en legger, heffer en legger, degene die altijd alles uitmaakt, die zegt wat en hoe het moet gebeuren, da mot aon heur vraoge, want zij is daor d’n heffer en d’n legger = dat moet je aan haar vragen, want zij regelt daar alles-

hek, ekke, ekketje, hek, een groot hek bij weide, akker of erf, hekje, een klein hekje bij de bloementuin, vergit ’t ekketje nie diecht te doen, want aanders lwopt d’n ond weg = vergeet het hekje niet dicht te doen, want anders loopt de hond weg-

helemaal, jimmel, jillemaol, helemaal, jillemaol of niks = alles of niets- d’as jimmel nie waor = dat is helemaal niet waar-

helleveeg, helleveeg, bazige vrouw, iemand die niet altijd gemakkelijk is en die je beter niet tegen je kunt innemen

hem, um, (van um) hem, van hem, is ’t nou van um of van um = is het nu van hem of van hem- nou, jist was’t van um mar nou is’t wir van um = eerst was het van hem maar nu is ’t weer van hem-

hemd, em, emmeke, groot hemd-kinderhemdje, tegeworrig draog da jong volluk gin em mjir = tegenwoordig dragen jonge mensen geen hemd meer- da motte ze zelluf wete, mar ikke wel wor, aanders ek zo ’n klets te pakke = dat moeten ze zelf weten, maar ik wel hoor, anders heb ik zo een kou te pakken- ’n em en n’n bostrok droeg vruger iederjin = vroeger droeg iedereen een hemd en een borstrok- hoewel kienderemmekes mar jil klèèn zen koste ze bekaant net zoveul as ’n grwôôt em = hoewel kinderhemdjes maar heel klein zijn kosten ze bijna net zoveel als een groot hemd-

hengelgarde, engelgèrt, vishengel

hers en ginds, èèrus en géés, op en neer, opzij, gao d’is ’n bietje èèrus = ga eens wat opzij- hou op mee da èèrus en géés lwope = hou op met dat op en neer lopen-

hersenen, hasses, hoofd, hij liep meej z’n hasses tege n’n lantèrepaol = hij liep met zijn hoofd tegen een lantaarnpaal-

het, ut, het

heulen, heule, 1. met genummerde stenen de volgorde van schieten bepalen (werd bij de handboogschutterij gebruikt), 2. volgorde bepalen wie mag beginnen met een spel

hier, èèr, richting geven aan de loop van een paard door met een strakke trek aan de leidsels het paard naar links te laten gaan, daarbij zeggend èèr', ’van hot

hierom, èèrom, naar links draaien

hitsje jagen, ètske jaoge, krijgertje spelen, ééj, gaode mee ètske jaoge = hé, ga je mee krijgertje spelen-

hobbelkeien, hobbelkaaie, zeer ongelijk wegdek van ouderwetse straatstenen

hobbelpaard, oepelpèèrd, hobbelpaard, vruger was ’n oepelpèèrd ok echt van hout da d’op ’n paor geboge latte stond en waor de kiendere dus ok echt op ’n pèèrd zate assur mee speulde = vroeger was een hobbelpaard echt van hout, een paard dat op een paar gebogen latten stond zodat de kinderen dus ook echt op een paard zaten als ze er mee speelden-

hoe, oew, hoe, oew doede gij da? = hoe doe jij dat?- nou, da doe’k (doei ik) gewon zo = nu, dat doe ik gewoon zo

hoed, oet, oeje, hoed, twee oeje = twee hoeden- ge zie nie veul mèèse mjir meej n’n oet op = je ziet niet veel mensen meer met een hoed op-

hoek, oekske, hoekje, lekker uggele in ’t oekske = lekker bij elkaar zitten in het hoekje bij de kachel-

hoelijk, uukke, welke, hoe zien ze eruit

hoeveel, uveul, hoeveel, uveul kost da = hoeveel kost dat-

hof, hof, tuin

hollewaai, hollewaai, levenslustige vrouw, nou, da’s ’n hollewaai! = nou, die kan meedoen!-

hond, ondjes, hondjes, jong ondjes = jonge hondjes-

hoog, wog, hoog

hooi, wooj, hooi

hooiboom, woojbwôôm, lange ronde paal die door ’n inkeping onder de gek werd geduwd en aan de achterkant van de wagen met het achtertouw naar beneden werd getrokken, zodat

hooischelf, hwoojschelluft, hooimijt, een schelluft stond altijd buiten

hooitas, hwoojtas, hooi dat in de schuur was opgeslagen, dus binnen

hooiveulen, hoojvulle, schijndracht bij ’n paard, een paard dat dik was van teveel hooi eten en daardoor een dikke ronde buik kreeg, als anderen dan dachten dat er een veule

hoop, wôôp, hoop, veel

hoor, wor, nietwaar? / hoor (stopwoord), das nie waor, wor = dat is niet waar, hoor-

hoosvat, wôôstvat, houten schep om graan op te scheppen met een kromming aan de zijkanten, ’t wôôstvat konde bij iederen boer viende al wier ’t aljêên mar gebrûkt bij ’t dosse = bij iedere boer kon je een houten graanschep vinden, al werd die alleen maar gebruikt bij het dorsen-

horen, gewort, gehoord, heddet al gewort = heb je het al gehoord-

horloge, lalloozie, zakhorloge, rond zakhorloge dat aan een ketting gedragen werd, in die tijd droeg men een vest en de ketting zat met het uiteinde vast aan een knoopsga

horrepeen, horrepeejkes, kleine wortelen, horrepeejkes knaawde altij zo lekker weg = op kleine worteltjes kon je zo lekker knabbelen-

hort, hort, (d'n hort op zijn) weg zijn, z’is wir d’n hort op = ze is weer weg- is ze nou wir d’n hort op = is ze nu weer weg- die zen ok altij d’n hort op = die zijn ook altijd weg-

hot, hot, hottum, gesproken woord tegen het paard als het naar rechts moest, terwijl dit gezegd werd gaf de boer korte rukjes aan de leidsels en dan ging het paard naar, van hot nor èère sturen = van het kastje naar de muur sturen, van de ene naar de andere kant sturen-

houdens, ouwes, om te houden, agge vur ouwes knikkert dan meude de gewonne knikkers ouwe = als je knikkert voor menens dan mag je de gewonnen knikkers houden-

houdoe, oudoe, tot ziens, groet

houtbak, houtbakske, bakje om aanmaakhout in te leggen om de volgende morgen de kachel aan te kunnen maken, heel dun hout lag aan de ene kant van het kistje en wat dikker

houten, houtere, houten

houten hek, oute hekke, houten hek, in deze samenstelling wordt de h van hout niet uitgesproken, maar de h van hek wèl

huis, hûske, huisje, ‘t is klèn, mar toch ’n jil mwooj hûske = het is klein, maar toch een heel mooi huisje- die daor da zen mwooje hûskes = dat zijn mooie huizen- d’hûskes zen tegeworrig duur = de huizen zijn tegenwoordig duur- vruger kochte vur ’n paor cente de mwoojste hûskes = vroeger kocht je voor weinig geld de mooiste huizen-

huisje, hûske, toilet/poepdoos buiten, nor aachtere gaon = naar de w.c. gaan- bij ’t mienste wak drienk mot ik nor aachtere = bij het minste wat ik drink moet ik naar de w.c.

huisjesmelker, hûskesmûlleker, iemand die bij openbare verkoop van huizen inzette voor het strijkgeld (plokgeld, premie), wanneer hij de huizen aan z’n broek hield, probeerde hij ze, hij is van hûskesmûlleke nie rijk geworre, mar eeter toch ’n mwooj centje aon overgehouwe = hij is van het bieden op huizen niet rijk geworden, maar heeft er toch een paar mooie centen aan overgehouden

hullie, hullie, hen, soms ook gebruikt in de betekenis van zij', ’da’s van hullie = dat is van hen-'

huubje, hûbke, hubertusbroodje, volgens eeuwenoude katholieke traditie worden ieder jaar op 3 november (feest van de H. Hubertus) speciale vierkante broodjes gebakken. Deze hûbkes worden door een priester gewijd en dan gegeten om beschermd te zijn tegen hondsdolheid en andere kwalen;

ieder overhand, ieder overaant, ieder om de beurt, met meerderen iets doen en elkaar daarbij afwisselen

iedereen, iederjin, iedereen:

iek, èèk, bah

ietum-ietum, ietum-ietum, uitlachen, uitroep van zachte spot waarbij de wijsvingers over elkaar gestreken worden, iemand in het bijzijn van anderen in verlegenheid brengen wann

immers, ommes, zeker, gij ben-tur toch ommes ginne van Pietwomme? = jij bent er toch zeker geen van oom Piet?- neije, ge kent toch ommes de viesboer wel, nou daor benk ’r jinne van = nee, je kent toch zeker de visboer wel, nou daar ben ik er een van-

ja, jot, ja

jaapje, jaopies, voederbieten, de jaopies wiere in de peejmeule gesneeje vur de koei = de voederbieten werden in de voederbietensnijder gesneden voor de koeien-

jaar, jaor, jaar

jaarlijks, sjaorluks, jaarlijks, wanjir is da altij dan = wanneer is dat dan altijd- nou sjaorluks = nou ieder jaar- da kom sjaorluks trug = dat komt ieder jaar terug- vruger betaolde de boere de rekening bij de smid sjaorluks = vroeger betaalden de boeren de rekening bij de smid één keer per jaar-

jakkes, jakkes toch, jammer, uitdrukking van teleurstelling die gebruikt werd bij bepaalde situaties die anders waren of liepen dan verwacht, jakkes toch, nou gaot da fjisje nie dur en ik had’r zo op gerekend = jammer, nu gaat dat feestje niet door en ik had er zo op gerekend-

janken, jaanke, huilen, hij jaankt om niks = hij huilt om niets-

jassen, jasse, schillen van aardappelen

jassen, jasse, slaan, hij jasten’r flienk op = hij sloeg er flink op-

je hebt het of je hebt het niet, gèggut of gèggut nie, vermogen om iets al dan niet te kunnen

jee, jé, -och jé toch- = uitdrukking van medeleven/betrokkenheid de toon en de uitdrukking op het gezicht van diegene die het woord gebruikte, bepaalde of men

jeuken, juuke, juuk, jeuken, ’t juukt = het jeukt- ééj, juuket omda ge zo krabt = hé, jeukt het omdat je zo krabt-

Jezus van Marante, Jezus van Meraante, allemachtig, uitdrukking om verbazing uit te drukken, uitdrukking bij het vernemen van iets waar je niet op had gerekend en waardoor je enigszins in d, Jezus van Meraante, mot oew eige daor nou druk over maoke? = tsjonge, jonge, moet je jezelf daar nu druk over maken?-

jodocus, jodokus, sufferd, apart iemand, niet vlotte jongeman, in zijn gedrag sufferig overkomend iemand, kik ’m daor nou toch bezig, wa d’unne jodokus zeg = kijk hem daar nu bezig, wat een sufferd zeg-

jong, jong, kinderen, d’n dieje éé toch n’n whôôp jong ééj = hij heeft toch veel kinderen-

jong je in een mandje, jong d’in ’n maandje, je kunt de pot op

juinen, juine, uien schoonmaken, om wa bij te verdiene, juine ze = om wat bij te verdienen, maken ze uien schoon-

jullie, gullie, jullie

Jut en Jul, jut en jul, twee opvallende aparte figuren die vanwege hun gedrag en opvallende manier van leven zo genoemd werden en door iedereen uit hun omgeving ook zo werden

kaak, kaok, kaak/wang

kaan, kaoje, kaojkes, kaantjes, deze werden gemaakt van het vet dat tegen de binnenkant van de ribben van het varken zat, het zogenaamde plukvet, in de oorlog maakte men oo, Janus pak nog mar wa kaoje, want daor zennur zat = Janus, neem nog maar wat kaantjes, want er zijn er genoeg

kaars, kèèrs, kèske, kaars, jil veul mèèse steeke wel is ’n kèske n’aon vur iets of iemand = heel veel mensen steken wel eens een kaarsje aan voor iets of iemand- ; gezegde tegen iemand die later thuiskomt dan verwacht:gij hè zeker de kèèrse uit motte blaoze-

kaarslantaarn, kèèrslantèèretje, kaarslantaarntje, in iedere kaomer stond vruger ’n kèèrslantèèretje = in iedere kamer stond vroeger een kaarslantaarntje-

kaart, kortje, kaartje, stuur mar n kortje = stuur maar een kaartje-

kaarten, kaorte, kaarten, ik kaort iedere week drie kjeere = ik kaart drie keer per week-

kaas, kèès, kaas

kaas geven, kèès geve, van katoen geven, er flink tegenaan gaan (meestal bij hard fietsen), flienk kèès geve dan luk’t wel = er flink tegenaan gaan dan lukt het wel-

kaaskop, [scheldnaam], kèèskop, scheldnaam voor een Nederlander, n’n Hollaanse kèèskop = een echte Nederlander-

kaasstolp, [bewaarplaats voor kaas], kèèsstullup , kaasstolp, de kèès laag bij de mjiste mèèse onder de kèèsstullup, dan konnenur de vliege nie op gaon zitte = de kaas lag bij de meeste mensen onder de kaasstolp, dan konden de vliegen er niet bij-

kaatseballen, ketseballe, kaatsen

kaatsen, ketsele, kaatsen, een balspel dat door meisjes werd gespeeld

kakelen, kaokele, gekaokel, 1. kakelen, 2. door elkaar praten, 1. d’n aon die kraait en de kieppe die kaokele = de haan kraait en de kippen kakelen - 2. hoor ta gekaokel toch is aon = luister nu toch eens naar dat gekwetter- hou’doe gekaokel, ge kun niks verstaon = doe wat rustiger aan, je kunt niets verstaan- ’t gekaokel van al die vrouwe leek net ’n tietekwooj vol tiete = het door elkaar gepraat van al die vrouwen leek net een kippenkooi vol kippen

kakkenestje, kakkenesje, jongste van een gezin (ook wel gebruikt voor de kleinste), de vier grwôte, de drie klentjes en ’t kakkenesje = de vier oudsten, de drie die daar op volgden en de jongste (de kleinste)- ; kakkeschool-kakschool ; bewaarschool-kleuterschool (groep 1 en 2)

kakkestoelemeien, kakkestoele maaje, spel, twee kinderen houden elkaars handen kruiselings vast, de derde gaat op de handen zitten, wordt geschommeld en vervolgens eraf gegooid en ondertu

kakschool, kakschool, kakkeschool, bewaarschool-kleuterschool, ja, ’tis al ne grwôte jonge wor, hij gaod’al nor de kakkeschool = ja, het is al een grote jongen hoor, hij gaat al naar de kleuterschool-

kakstoel, kakstoel, kakkestoel, kinderstoel met po in het zitgedeelte, ze zit aljêên bij ’t ete in de kakstoel = ze zit alleen bij het eten in de kinderstoel-

kalfkoe, kallufkoei, drachtige koe

kalot, klotje, petje

kanis, kaonus, 1. gezicht, kin, kaken, 2. grove uitdrukking voor mond, het werd gebruikt tussen personen die in opgewonden staat verkeerden, maar ook wanneer iemand, 1. hij gaaf um n’n dreun tege zunne kaonus da z’n taande dur z’n lippe schoote = hij gaf hem een klap tegen zijn kin/kaken, zodat zijn tanden door zijn lippen gingen - 2. houdoewe kanus = hou je mond- douw nie alles tegelijk in oewen kaonus = prop niet alles tegelijk in je mond-

kant, kaant, kant gemaakt van garen of zijde

kant, kaant, kant, de kant van de sloot/van de muur/van het veld;

kar, kèèr, kar, mekaore ’n bietje hellepe, ikke ’t pèèrd vasthouwe en gij de kèèr laoje = elkaar een beetje helpen, ik het paard vasthouden en jij de kar laden-

karbonade, kerremenaaje, karbonade, slaachter hedde gij vur mij nog wa lekkere kerremenaajkes? = slager heeft u voor mij nog wat lekkere karbonaadjes?- jazeker Jaoneke, motte-nutter mee of zonder bjintjes zijn? = jazeker Janus, moet het met of zonder beentjes zijn?- ; -;

karnemelkspap, kerremûlluksepap, kerrepap, karnemelksepap, vruger konde aon ’t kèrke (bij de melkboer die door alle straten kwam) zuute pap en kerre- of kerremûlluksepap kwoope = vroeger kon je bij de melkboer aan de kar zoete pap en karnemelksepap kopen-

karrenkooi, kèrkwooj, karrenkooi, soort schuur met één open zijde, waarin de boeren hun karren stalden

karrenspoor, kèspoor, karrenspoor, zandweg waar vroeger de boeren met hun paarden en wagens over reden en waarbij de wielen van de karren een karrenspoor maakten

karretje, kèrke, klein wagentje op twee wielen, dat voortgeduwd wordt, een zogenaamd douwkèrke

kastanje, kustonnies, kastanjes, in d’n baomus gienge we altij kustonnies raope = in de herfst gingen wij altijd kastanjes rapen-

kater, kaoter, kater, mannetjeskat

kater, kaoter, kater, zeer slecht gevoel na het nuttigen van teveel alcohol, is ie ’r wir nie, éétie wir ’n kaoter = is hij er weer niet, heeft hij weer te veel gedronken-

katje, katjes, wilgenbloesem

keer, kjeer, keer, hoeveul kjeer h’ek da nou al gezeet = hoe vaak heb ik dat nu al gezegd-

kees, kees, worm in ’n appel of peer, d’r zit kees in = er zit een worm in

kei, kaai, kaaike, 1. keihard, hard zijn in handelen en optreden, 2. steen, 1. hij is zo hard as n’n kaai = hij is keihard, hij geeft geen duimbreed toe, er valt moeilijk mee te praten - 2. lop toch ’n bietje dur, ja da kan’k nie, want daor zit ’n kaaike in munne schoen = loop toch een beetje door, ja dat kan ik niet, want er zit een steentje in mijn schoen-

keilen, keile, gooien op een ruwe manier, hij wier kwaod en hij keilde z’n nuwe fiets zo tege de schutting = hij werd kwaad en gooide zijn nieuwe fiets met kracht tegen de schutting- ; gooien, met een steentje over het water van een sloot of grote plas gooien, waardoor het steentje twee of drie keer omhoog springt vooraleer het in het water verdwijnt;

keren, kjeere, 1. keren van een jas, van de buitenkant van de jas de binnenkant maken, waardoor hij weer als nieuw leek, 2. omdraaien, teruggaan.

kermisbed, kerremusbed, geïmproviseerde slaapplaats, een matras op de grond waar men op kon slapen, nu noemt men dit een logeerbed

kers, kesse, kersen

kerstkrans, kèskraas, kerstkrans, mee Kessemus waar’t altij fjeest vûr ôôns, want dan kocht ôôns moeke ne kèskraas = met Kerstmis was het altijd feest voor ons, want dan kocht moeder een kerstkrans-

Kerstmis, Kessemus, Kerstmis, mee Kessemus waar’t altijd gezellig thuis = met Kerstmis was het thuis altijd gezellig-

ket, ket, vork, eetvork, wij ate vruger aljeen mar meej n’n ket = wij aten vroeger alleen maar met een vork-

keus, kuus, varken, in de slaachtmaond wier tur op de Beek in bijna ieder huishouwe ne kuus geslaacht = in november, de slachtmaand, werd er op de Beek in bijna ieder gezin een varken geslacht- asser vruger ’n vèèreke geslaacht wier, dan konde da jil ver worre, want die wier gestoke in z’n keel en dan bloeide-nie dwood, mar vur ’t zover was kwèkte-nie daggem aon d’n aandere kaant van de Beek kon worre = als er vroeger een varken werd geslacht, dan kon je dat al van verre horen, want het werd in zijn keel gestoken en dan bloedde het dood, maar voor het zover was schreeuwde het zo hard, dat je het aan de andere kant van de Beek kon horen-

keus, kuus, geluksbal bij biljart, een bal die eigenlijk mis is, maar door toeval toch nog als carambole kan worden geteld

keuterboer, keuterboer, iemand die een klein boerderijtje heeft, ga’d vroeger grwôte boere mee veul koei en keuterboerkes mee ’n paor koeikes = je had vroeger grote boeren met veel koeien en kleine boertjes met een paar koeien-

kietelen, kietele, iemand met je vingers in de zij of onder de armen kriebelen, waardoor men in de lach schiet, het lichaam een gevoel geven, waardoor lachen niet is te , -; -

kietelkei, kietelkaai, kietelkaaike, grove grindsteen, fijn grindsteentje, bij d’n dieje kunde toch moeilijk kome, die hé d’n jille wèruft vol kietelkaaie ligge = bij hem kun je toch moeilijk komen, die heeft het hele erf vol grove grind liggen-

kijken, kijke, kikt,kekt, kek, kijken, kik is hier = kijk eens hier- kekt dan = kijk dan- kek daor giender is = kijk daarginds eens- ; dus: kikt is voor dichtbij en kekt is verder weg motte daor kijke = moet je daar kijken- hij lûster nie en hij kek nie = hij luistert niet en hij kijkt niet-

kiksdood, kiek dwôôd, morsdood, da voggeltje is kiek dwôôd = dat vogeltje is morsdood-

kin, kien, kin, hij eed’un dubbele kien = hij heeft een dubbele kin-

kind, kiendere, kinderen

kinderkopje, kienderkoppe, straatstenen, vierkant gehakte stenen

kinds, kiens, dement, wat men vroeger ook wel aderverkalking noemde, die is jimmel kiens geworre = die is helemaal dement geworden-

kinkpuit, kienkpuit, kikker, vruger stikte-nut van de kienkpuite in de slwôôte van de polders = vroeger zaten er heel veel kikkers in de sloten van de polder-

kip, kiep, kip, de kieppe zate in de kieppekwooj op de roest te slaope = de kippen zaten in het kippenhok op stok- ; de betekenis van de volgende uitdrukking was bij iedereen bekend: méé kiep zitte = ongehuwd zwanger zijn- heddet al gewort, die zit ok mee kiep ééj = heb je het al gehoord, die is ook in verwachting-

kippenkooi, kieppekwooj, kippenhok, in de kieppekwooj gaon de kieppe ’snaachs op stok = in het kippenhok gaan de kippen ’s nachts op stok-

kist, kiest, kieste, kiesje, kist, ik heb oew kiesjes in de kiest gegwoojd = ik heb je werkschoenen in de kist gegooid- ’n klèèn kiesje = een klein kistje-

kistjes, kiesjes, werkschoenen, schoen met een hoge hals tot net over de enkels, de soldaote droege vruger altij kiesjes = de soldaten hadden vroeger altijd hoge schoenen aan- waor hedde gij m’n kiesjes gelaote, want ik gaoj de polder in = waar zijn mijn werkschoenen, want ik ga de polder in-

klaar, klaor, klaar, af, gereed

klak, klak, hoofddeksel (meestal een pet), vergit oew klak nie aanders pakt’n kouw = vergeet je pet niet, anders pak je een kou-

klamper, klaamper, torenvalk

klapblaas, klablaos, waterblaas van een varken, in mijn jeugd was het de voetbal van vele kinderen

klauwhamer, klaawhaomer, timmermanshamer, waarmee men ook spijkers uit het hout kan trekken (is nog steeds in gebruik)

klauwstok, klaawstok, polsstok, vruger gienge wij in de polder mit de klaawstok slwotje sprienge = vroeger gingen wij in de polder met de polsstok slootje springen-

klavetter, klavetter, ergens naar toe zijn waarvan men niet precies weet waarheen, op de klavetter zijn = weg zijn- hij is wir nie thuis worre = hij is weer niet thuis hoor- oh neje issie wir op de klavetter = oh nee is hij weer weg zonder dat je weet waar naar toe- agge daor mot zijn, dan kunde beter efkes belle, want die is altij op de klavetter = als je daar moet zijn, dan kun je beter even bellen, want die is altijd weg-

kleed, kleeke, kleedje, ’n kleeke op taofel vien’k wel mwooj = een kleedje op tafel vind ik wel mooi-

klein, klèèn, klèn, klein, ’n klèèn manneke = een klein ventje-

kleine man, klènemanne, kinderen, ja mar wie zurgtur dan vur de klènemanne = ja maar wie zorgt er dan voor de kinderen-

kleppen, kleppe, kletsen, alles doorvertellen, tegen heur motte niks vertelle, want da’s nogal gin klep ok = tegen haar moet je niets vertellen, want die vertelt alles door aan anderen-

klepperen, kleppere, 1. ratelend geluid maken, het maken van geluid met twee korte stukjes hout (platte korte plankjes) die tussen de vingers worden geklemd en waarmee, do, 2. hoorde da nie, daor staot ’n raom te kleppere = hoor je dat niet, er staat een raam te klapperen-

klets, klets pakke, kou vatten, kleed’oew eige goed aon, aanders pakte drek nog ’n klets = kleed jezelf goed aan, anders pak je direct nog een kou- ok al gaode efkes naor buite, doe d’altijd oewen das aon en zet oew klak op, aanders hedde zo ’n klets te pakke = ook al ga je maar even naar buiten, doe altijd je das om en zet je pet op, anders vat je zo een kou-

klets, kletske, kleine hoeveelheid, ik heb nog ’n kletske staon = ik heb nog een beetje staan-

kliek, kliekske, etensrestje, ik kook vandaog nie, want ik heb nog ’n kliekske van giestere = ik kook vandaag niet, want ik heb nog een restje van gisteren-

klieskoek, klieskoek, laurierdrop

klikkar, klikkèèr, kar met twee hoge wielen waarvan de bak achterover kon kantelen, dat kantelen gebeurde wanneer men het klikhout onder de bûrries vandaan trok

klimmen, klieme, klimmen

klokkenbes, klokkebaaje, bosbessen, wij gienge vruger altij klokkebaaje plukke in ’t bos = wij gingen vroeger altijd in het bos bosbessen plukken-

kloot, klwôôte, donder, op oew klwôôte krijge = op je donder krijgen-

klos, kloske, klosje, klein houten vormpje waar garen op werd gewonden, witte gij nog wa d’un kloske gaore is = weet jij nog wat een klosje garen is- ja natuurlijk, die wiere vruger, toen de mèèse zelluf d’r kljeere nog mokte, jil veul gebrûkt = ja natuurlijk, die werden vroeger, toen de mensen zelf hun kleren nog maakten, heel veel gebruikt-

klote, klôôte, 1. niet goed gaan, helemaal niets, 2. jammer, 1. hoe is ’t nou? ’t is klôôte = hoe is het nou? het is helemaal niets, het gaat niet goed- as ’t waor is wa ge staot te vertelle, dan kan’k aljeen mar zegge da’k-ut klôôte vien = als het waar is wat je staat te vertellen, dan kan ik alleen maar zeggen dat ik het helemaal niets vind - 2. da’s ok klôôte, nou gao tie wedstrijd nie dur = dat is ook jammer zeg, nu gaat die wedstrijd niet door

kloterei, klôôteraaj, vuil ei, ei dat rot is van binnen, ook een ei waar het begin van een kuikentje in zit, hij gwoojdenum mee ’n klôôteraaj tege zunne kop en toen zaatie jillemaol onder d’n derrie = hij gooide hem met een vuil ei tegen z’n hoofd en toen zat hij helemaal onder de viezigheid-

kluts, klutske, beetje, kleine hoeveelheid, hedde nog wa van die lekkere appeltjes? nou ik denk dattur nog wel een klutske staot = heb je nog wat van die lekkere appeltjes? nou, ik denk dat er nog wel een beetje (een kleine hoeveelheid) is-

knauwen, knaawe, kauwen, kik d’n dieje daor, hij knaaw net oftie bang is da z’t afpakke = kijk hem daar, hij kauwt alsof hij bang is dat ze het van hem zullen afpakken-

kneukel, kneukels, knokkels boven op de hand

knoest, knoest, knoeste, 1. hard iemand, iemand die bot en onbehouwen overkomt, het hard zijn uit zich vooral bij het handelen en het botte, onbehouwen gedrag in gezelschap, 2, 1. da’s toch ne knoest ééj = dat is toch een hard/bot persoon - 2. in de lwôôp der jaore zennur knoeste op gekome = bij het ouder worden is er aangroei ontstaan-

knolraap, knorraof, knorraove, knolrapen, korte ronde bieten aan de bovenkant donker en vanaf het midden grijs, voederbieten, bieten voor de koeien, knorraove vur de koei = bieten voor de koeien-

knook, knooke, gewrichten in je lichaam, m’n knooke doen zeer = m’n gewrichten doen pijn- ’t wor slecht weer, want ik voel m’n knooke overal = het wordt slecht weer, want ik voel m’n gewrichten door heel m’n lichaam-

knot, knut, knot, een tot een bal opgerolde hoeveelheid wol die bij het breien gemakkelijker hanteerbaar was dan een streng (nog niet opgerolde wol), gif me mar twee knutte = geef me maar twee knotten- zeg Mie, witte gij hoeveul knutte dagge nwodig et vur ’n trui mee lange mouwe = zeg, Marie, weet jij hoeveel knotten je nodig hebt voor een trui met lange mouwen-

knuppel, klippel, eigengereid, moeilijk in de omgang zijnde persoon, da’s toch ne klippel, daor is nie mee te werke = dat is toch een moeilijk iemand, daar is niet mee te werken-

koe, koei, koeie, koeikes, koe, n’n boer die mûllukt z’n koeie = een boer melkt zijn koeien-

koeienstouwer, koeistouwer, degene die de koeien van de ene plaats naar de andere dreef, d’n boer zee tege zunne zeun: stouw de koei is naor de waai = de boer zei tegen zijn zoon: drijf de koeien naar de wei- ; (de weg lopende vanaf de Prinsenhoef ± 500 meter tot aan de Hooiberg wordt in de volksmond ook wel de stouwdreef genoemd);

koeioneren, koeienere, pesten, da doettie om te koeienere = dat doet hij om te pesten-

koekeloeren, koekeloere, nieuwsgierig rondkijken, onopvallend ergens in de buurt staan om te luisteren en te kijken wat er allemaal gebeurt of wat verteld wordt, de indruk wek, wa staot d’n dieje daor nou te koekeloere? = wat staat die man of vrouw daar nu precies te doen?-

koekoek, koekoek, dakkapel, vruger zaagde nie veul koekoeke op ’t dak staon = vroeger zag je niet veel dakkapellen op de daken- ne koekoek gif veul mjeer liecht bove = een dakkapel zorgt boven voor veel meer licht-

koffiekluit, koffiekluite, schrale, donkerrood/bruine zandgrond waarop niets wilde groeien

koker, koker, neus, d’n dieje hé-dunnen echte jeneverkoker = hij heeft een blauwe neus van te veel drank-

komen, komen, kwaam, komen

kommetje, kommeke, kopje, motte gij nog ’n kommeke koffie? = wil jij nog een kop koffie?- ik heb er altij n’n hekel aon om kommekes af te dwroge, omda ge meej n’n doek zo moeilijk bij de workes kunt kome = ik heb een hekel aan het afdrogen van kopjes, omdat je zo moeilijk bij de oortjes kunt komen met de handdoek-

konijn, knijn, knijne, knentjes, konijn, vruger wiere n’ur veul knijne gehouwe = vroeger werden er veel konijnen gehouden- meej Kessemus wier t’ur altij knijn g’eete = met Kerstmis werd er altijd konijn gegeten. oh da zen mwooje knentjes = oh dat zijn mooie konijntjes

konijnenhol, knijnenol, konijnenhol

kool, kwôôl, kwôle, kool, rwooje en wiette kwole = rode en witte kool-

koolaspad, kôôlassiepadje, koolaspaadje, naor ’t schuurke liep altij ’n kôôlassiepadje = naar het schuurtje liep altijd een koolaspaadje-

koolduif, kwôôlduif, houtduif, wilde bos- en polderduif

koor, kwôôr, koor, ’n zangkwôôr = een zangkoor-

korenpikker, korepikker, libelle

korset, kusjet, korset, rijglijf waarmee dames hun corpulentie toch nog een ooglijke vorm konden geven, as die gin kusjet aon éét, kan ze nie dur de deur = als zij geen korset draagt, kan ze niet meer door de deur-

korst, kosje, korstje, ik had ’n flienke krjeeuw in m’n haand, mar ’tis al ver beter want daor zit al ’n kosje op = ik had een flinke snee in m’n hand, maar het is al bijna beter want er zit al een korstje op-

korstje, kosje brwôôd, korstje/stukje brood, het begin en het einde van een brood, de randen van een boterham, gif de voggeltjes nog efkes ’n kosje brwôôd = geef de vogeltjes nog even een korstje brood- maag ik de kosjes hebbe? = mag ik de korstjes hebben?- ge mot nie aljeen d’n botteram ete, mar ok de kosjes = je moet niet alleen het binnenste van het brood eten, maar ook de korstjes-

kort in de kar, kort in de kèèr, gauw kwaad zijn, d’n dieje is jil kort in de kèèr dus zegtur mar nie teveul tege aanders hedde zo n’n nwoop geneuk mee um = hij is heel gauw kwaad, dus zeg maar niet teveel tegen hem anders heb je zo een hoop moeilijkheden met hem-

kortaan, kortaon, weinig tijd resterend, binnenkort, ééj, hoe zittut mi da wèruk want ’t is kortaon wor = hoe ver sta je met dat werk want je hebt niet veel tijd meer om het af te maken-

kortaan zijn, kortaon zen, gauw kwaad zijn

kortelings, korteliengs, pas geleden, nog niet zo lang geleden, daor ben ik korteliengs nog gewiest = daar ben ik niet zo lang geleden nog geweest-

korterbij, korterbij, dichterbij

kot, kot, gevangenis

kraal, kraole, kraolekes, kralen, oh, wa hedde gij n’n mwooje kraolenbaand aon = oh, wat heb jij een mooie kralenketting aan- ja, die èk van ôôns moeke gad = ja, die heb ik van mijn moeder gekregen- van kraolekes maoke ze mjistal klène èrumbaandjes = van kraaltjes worden meestal kleine armbandjes gemaakt- mee kraolekes speulde vruger klène kiendjes, dan ware ze mjistal zoet = kleine kinderen speelden vroeger met kraaltjes, dan waren ze meestal heel tevreden-

kraken, kraoke, krokt, 1. oprispen, boeren, 2. kraken, 1. hij krok wir = hij boert weer- d’n dieje krokt altijd nao ’t ete = hij boert altijd na het eten, 2. as ’t stûrmt krokt hier alles = als het stormt kraakt hier alles- as ’t stûrmt dan durfde bij hullie nie in de kèrkwooj, zo kraok-uttur dan = als het stormt durf je bij hen niet in de karrenkooi, zo kraakt het dan

kreeuw, krjeew, schram, hij had toch ’n krjeew op zunne’n èèrem = hij had toch een schram op zijn arm-

kreffelen, kreffele, rondscharrelen en daarbij een ander hinderen, ergens tussen gaan lopen waar het eigenlijk niet kan, zich er hinderlijk tussen wringen, wa lopte gij hier amaol rond te kreffele = wat loop jij hier hinderlijk rond te hangen- hij kreffelt overal tussen dur = hij wringt zich overal langs-

krek, krèk, precies, zo is dat, krèk goed = precies goed- da’s krèk wa’k wou = dat is precies wat ik wilde-

krielhaan, krielaontje, krielhaantje

krielkip, krielkieppe, klein kippenras, bij krielkieppe zit ok altij ’n krielaontje = bij krielkippen zit ook altijd een krielhaantje-

krip, krip, haché, luste gij nog wa krip Jaoneke, da’s lekker om dur oew èèrepel te bouwe = wil jij nog wat haché Janus, dat is lekker om door je aardappelen te prakken-

kroes, kroes, kroeske, kom, kopje van metaal

krooi, krooj, troep kippen

kroot, krôôte, rode bietjes, ik zeej tegen ôôze Jaon: luste gij krôôte, hij zeej ikke nie, ik vien ’t net geklonterd bloed van ’n geslaacht vèèreke = ik zei tegen onze Janus: lust jij bietjes, hij zei ik niet, ik vind het net geklonterd bloed van een geslacht varken-

krotenkoker, [dom iemand], krôôtekoker, dom iemand, onbetrouwbaar persoon, vur wie is da? nou, vur um, oh, vur dieje krôôtekoker = voor wie is dat? nou, voor hem, oh, voor die dommerik-

kruidnagel, kruinaogels, seringen, de kruinaogels bloeje wir mwooj = de seringen bloeien weer mooi-

kruik, krûkske, blauw drinkkruikje dat een werkman vroeger mee naar z’n werk nam, vergit oew krûkske nie = vergeet je drinkkruik niet-

kruis, krûske, kruisje, ’n krûske maoke vur ’t ete = een kruisteken maken voor het eten-

kruisbes, kruidorus, kruisbessen, rwooje en wiette kruidores = rode en witte kruisbessen-

kruisje krijgen, krûske krijge, zegen na afloop van de biecht

kruiwagen, krowwaoge, kruiwagen

kruizeel, kruizjil, draagtouw, draagriem die over de schouders werd gehangen en op de rug kruiste, zodat hij niet van je schouders gleed en waarin men aan ieder uiteinde

kuieren, kuijere, wandelen, kuieren, op je gemak lopen

kuierlat, kuierlatte, te voet, ééj bende mi de fiets? neje wor ik ben mi de kuierlatte = hé ben je met de fiets? nee hoor, ik ben te voet- wij gaon er nogal gère meej de kuierlatte op uit = wij gaan graag ergens te voet naar toe-

kuif, kuif, (staonde kuif) kapsel bij piekhaar

kuiken, kieke, kiekes, 1. stommeling, 2. kuikentje, 2. da’s ’n vuil aaj, want d’r zit ’n kieke in = dat is een bevrucht ei, er zit een kuikentje in-

kuil druilen, kuiltje druile, knikkeren na het maken van een kuiltje, waar omheen de grond mooi glad gestreken werd om de knikkers goed te laten rollen probeerde men een van tevore

kuit, kuit, lekker plekje om te liggen, een naar het lichaam gevormde kuil in een bed dat vroeger gevuld was met veren of met stro, een soort ligkuil, een plekje

kul, kulleke, koosnaampje

kul, kulleke, weigering, wilde gij vur mij ’n bodschap doen = wil jij voor mij een boodschap doen- ja daag, de kat z’n kulleke = ja daag, doe het zelf maar-

kullen, gekuld zijn, te pakken hebben, nou zeg, daor bende mwooj mee gekuld = nou zeg, daar ben je mooi klaar mee/daar hebben ze je mooi mee te pakken-

kunnen, koste nie, kon je niet; werd wel gebruikt op de Beek, maar niet overal en niet veelvuldig, koste gij nie op tijd kome? = kon je niet op tijd komen?-

kwaad, kwaod, kwaoj, kwaad

kwajongen, kwaoijonge, geen kind maar ook nog geen volwassen man, och da zen kwaoijonges streke = dat zijn maar streken van opgroeiende jeugd-

kwak, kwakske, een beetje, wa d’edde nou wir meegebrocht? ja hij had nog ’n kwakske peejzaod ligge en da d’ek mar meegenome, want ik heb nog wa plek om te zaaie = wat heb je nu weer meegebracht? ja hij had nog een beetje wortelzaad liggen en dat heb ik maar meegenomen, want ik heb nog plaats om het te zaaien-

kwakbol, [kikkervisje], kwakbolleke, kikkerjong, dikkopje, de jonge van de kienkpuite noemde wij kwakbollekes = jongen van kikkers noemden wij kwakbollekes-

kwakken, kwakke, neergooien, ruw woord dat meer naar smijten neigt, meestal gebruikt bij het ruw neerzetten van iets dat tegen een stootje kon, kwak ut daor mar in diejen hoek = gooi het daar maar in die hoek- ge kek mar waor g’ut weg kwakt = je kijkt maar waar je het neergooit-

kwanselen, kwaansele, 1. morsen, morsen van iets vloeibaars, 2. klotsen van water., 1. omda ge zo lwopt te gaope, hou d’ut panneke nie recht en kwaansel-d’alles onder = omdat je zo rond loopt te kijken, hou je het pannetje niet recht en knoei je overal- lwop nou toch wa rustiger, dan kwaansel d’ok nie = loop nu toch wat rustiger, dan mors je ook niet

kwatter, kwaajer, fluim; een echte ouderwetse kwaajer krijg je door met een luid geluid de neus op te halen en de keel te schrapen en daarna de verzamelde afvalstoffen

kwek, kwèèk, mond, houdoe kwèèk diecht = hou je mond dicht- die kan z’n kwèèk nie houwe = die kan z’n mond niet houden- ;

kwek, kwèèk, vrouw die (meestal met stemverheffing) altijd overal iets over te zeggen heeft, da’s toch ’n kwèèk = die heeft altijd wat te zeggen-

kwekken, kwèke, hard schreeuwen, hard roepen

kwekkerd, kwèkert, schreeuwer, iemand die altijd met stemverheffing spreekt, kwèk toch nie zo = praat toch niet zo hard- hij stwotte zunne kop en kwèkte as ’n speenvèèreke = hij stootte z’n hoofd en schreeuwde als een speenvarken-

kwetteren, kwettere, aan één stuk door praten, kwetter toch nie zo, niemand verstaotur wa = praat niet zo door elkaar, niemand verstaat er nog wat van-

kwibus, kwiep, kwiebus, sufferd, niet zo snugger ogend iemand, iemand waarbij het lang duurt voordat hij iets snapt, iemand die je aanspreekt maar waarvan je niet direct antw, diejen kwiebus snap niks = die sufferd begrijpt niets- ’t is ne goeie jonge mar ’t blèf ne kwiep = het is een goeie jongen maar het blijft een sufferd- wa’s da toch vur ne kwiebus die daor staot = wat is dat toch een raar iemand die daar staat- jonge, jonge ge ben toch ne kwiebus ok wor = jonge, jonge, je bent toch een sufferd-

kwijl, kwiel, speeksel

kwijlen, kwiele, kwijlen, als iemand per ongeluk over z’n kleren kwijlt wordt gezegd: vuile kwielert', ’assie ’n borreltje teveul op éét dan begientie altij te kwiele

kwikken, kwikke, met of op de hand wegen voelen hoeveel iets naar schatting weegt

laag, laog, 1. laag, min, 2. (ljeeg) laag in hoogte laog werd iets meer gebruikt dan ljeeg', ’’n mwooj huis, mar ’t dak is ’n bietje te ljeeg = een mooi hu, da’s ’n laoge streek = dat is een gemene/minne streek-

laars, lèèrze, laarzen, lèèrze meej wogge hakke = laarzen met hoge hakken- toen ik klèn was, waren er gin mèskeslèerze, aljeen de pliesie en de massiesee en de soldaote droege wogge lèèrze, ok pèèrdrijers droege lèèrze, mar gewonne mèèse nie, die liepe op klompe = toen ik klein was waren er geen meisjeslaarzen, alleen de politie, de marechaussee en ook de soldaten droegen hoge laarzen, ook paardrijders droegen laarzen, maar gewone mensen niet, die liepen op klompen-

laatst, leste, laatste

labboon, labwone, tuinbonen, lekker toch ééj, nuwe èèrepels lekker gebakke in botter, labwone en dan gebakke spek ’r bij = heerlijk toch, nieuwe aardappelen lekker gebakken in boter, tuinbonen en dan met gebakken spek erbij-

labteen, labtjeen, tuinboon

lade, laoj, lade of la, in de laoj van d’n aonrecht ligt dikkels n’n woop rommel = in de lade van het aanrecht ligt dikwijls een hoop rommel- gwooj ’t mar in de laoj = gooi het maar in de la-

laden, laoije, laden, inladen, opladen, is oewe waoge al gelaoije? neje k’heb ur nog gin tijd vur g’ad = is je wagen al geladen? nee, ik heb er nog geen tijd voor gehad-

lager, ljeeger, lager, ’n bietje ljeeger, dan lig tie goed = een beetje lager, dan ligt hij goed-

lamenteren, lammetere, klagen, steeds maar over hetzelfde bezig blijven, blijven zaniken over iets en dat iedere keer opnieuw, och God toch, daor hedde ze wir, drek begin ze wir te lammetere = ach jé, daar is ze weer, direct begint ze weer te klagen-

land, laand, laande, land

lantaarn, lantère, lantaarn

lanterfanten, laanterfaante, niets doen, zomaar wat rondhangen, d’n dieje lopt dag in dag uit zomar wa te laanterfaante = hij loopt dag in dag uit zo maar wat rond en doet helemaal niets-

lanterfanter, [lui persoon], laanterfaanter, lui iemand die overal de kantjes er vanaf loopt en waar niemand wat aan heeft

lap, lapke, lapkes, 1. lapje of gaasje dat op een wond werd gelegd, 2. lapje stof-meerdere kleine lapjes stof, als men zei: ik heb een lapke gekocht wist iedereen zonder, 1. aaw, gifdi’s gauw ’n lapke, want ik heb in munne vienger gesneje bij het èèrepelschelle = au, geef eens vlug een gaasje, want ik heb in m’n vinger gesneden bij het aardappelen schillen- nie zo gaaw jaanke wor, ’n lapke d’r op en t’is zo beter = niet zo gauw huilen hoor, een pleister erop en het is zo weer beter - 2. ik heb van de week toch ’n mwooj lapke gekocht op de mart = ik heb deze week toch een mooie lap stof gekocht op de markt- ne lapkesschort = een schort die zo dikwijls is versteld, dat je alleen nog maar kleine lapjes ziet in allerlei vormen en kleuren

lapzwans, lapswaans, nietsnut, iemand waar je niet van op aan kunt, iemand die liever niets dan iets doet, dieje lapswaans motte niks vraoge, want die is liever lui dan moei = die nietsnut moet je niets vragen, want die is liever lui dan moe- in die femilie zen ’t allemaol grwôôte lapswaanze = in die familie zijn het allemaal grote nietsnutten-

latafel, laojtoafel, ladekastje, een kastje waar je van alles in kunt opbergen, vroeger dikwijls een pronkstuk in de kamer en soms met prachtig snijwerk versierd waarin me

laten, lot da, laat dat, iets niet mogen, en ik zeg dagge da lot = en ik zeg dat je dat niet mag-

laten, lot mar, laat maar, lottem toch = laat hem toch-

later, laoter, later

Laurentius, Lauwke de Zeikerd, Heilige Laurentius (10 augustus), als het regent op die dag, blijft het 6 weken kwakkelweer, lawaaisoep-blindesoep ; watersoep, soep waar niets in zat, alleen wat bouillon en verder geen vlees, groente of vermicelli, negentig procent water, eigenlijk gewoon een bord warm water met bouillonsmaak en bouillonkleur;

lawaaisaus, lawaajsaus, lawaajsop, waterjus, watersaus, jus/saus die voor het merendeel uit water bestond

lawaaisoep, lawaajsop, lawaajsaus, waterjus, watersaus, jus/saus die voor het merendeel uit water bestond

lebberen, lebbere, likken, zuigen, sabbelen, zit n’n njeelen dag toch nie zo aon diejen zuurbal te lebbere = zit de hele dag toch niet zo aan die zuurbal te likken/zuigen-

leer, ljeer, leder/leer, vruger ware de mjiste schoene van ljeer = vroeger waren de meeste schoenen van leder- n’n ljeere jas = een lederen jas-

leer, ljeer, ljirke, ladder, ik durruf echt nie op’n ljeer te klieme = ik durf echt niet op een ladder te klimmen- da’s zo wog, durrufde gij daor meej ’n ljeer bij te klieme = dat is zo hoog, durf jij daar met een ladder bij te klimmen- ikke nie, ik krijg al wogtevrees a’k op unne stoel staoj = ik niet, ik krijg al hoogtevrees als ik op een stoel sta- mot ik de grwôôte ljeer of ’t klèn ljirke pakke = moet ik de grote ladder of het kleine laddertje pakken- pak de grwôôte mar, dan kan’k ’r beter bij = pak de grote maar, dan kan ik er beter bij-

leesplank, leesplangeske, leesplankje

legeet, legèèt, (op de legèèt zijn) ; weg zijn, zonder te weten waarheen, z’is nie thuis, z’is wir op de legèèt = ze is niet thuis, ze is weer weg-

lei, laaj, lei, ’n laaje dak = een leien dak-

leiden, laaije, leiden, dirigeren, richting geven, ’n pèèrd laaije = een paard richting geven- laai ze mar die kaant op = stuur ze maar in die richting-

lekken, likke, likt, lekken, terwel tie aon zunnen ijsco stond te lekke, likte’n ’t in zunne nek = terwijl hij aan z’n ijsje stond te likken, drupte het in z’n nek-

lekkertje, lekkerke, snoepje, hedde gij al ’n lekkerke ga’d = heb jij al een snoepje gehad- ja, mar ik-epput uitgetuft, want ik vin di gin lekker lekkerke = ja, maar ik heb het uitgespuugd, want ik vind het geen lekker snoepje-

lelijk, ljillek, lillek, lelijk, die is toch lillek ééj = die is toch lelijk!- ge snap nie da ne mèès zo ljillek kan worre assie ouwer wort ééj = je begrijpt niet dat een mens zo lelijk kan worden als hij ouder wordt- mar ge hoef nie oud te zijn om lillek te zijn, kèk mar is goed rond = maar je hoeft niet oud te zijn om lelijk te zijn, kijk maar eens goed rond

lelijk doen, ljillek doen, flink tekeer gaan, hij kreeg zunne zien nie en begon toch ljillek te doen = hij kreeg zijn zin niet en ging toen toch tekeer-

lelijkerd, ljillekerd, niet te vertrouwen persoon, iemand die niet altijd op het rechte pad loopt, da’s ne ljilllekerd wor = dat is iemand, waar je voor op moet passen- die éé d’al jil veul ljilleke dienge uit g’aolt = die heeft al veel dingen gedaan, die niet door de beugel kunnen-

leut, leut, koffie, ’n lekker bakske leut = een lekker kopje koffie- ;

leut, leut, plezier, lol, leut maoke = plezier, lol maken-

leuteren, leutere, blijven praten over iets, d’n dieje kan toch blijve leutere = die kan je lang aan de praat houden- die blèf mar dur leutere over ’t zellufde = die blijft maar steeds over hetzelfde doorpraten-

leutig, leutig, plezierig, gezellig, wa waar da giesteren-aovond toch leutig ééj = wat was dat gisteravond toch gezellig, plezierig- ééj, gaode meej naor de kermus, da’s leutig jô = ga je mee naar de kermis, dat is gezellig-

lezen, leeze, sorteren, werk dat meestal op winteravonden met de hele familie werd gedaan, op de tafel werd een zak bonen leeg geschud en de hele familie las de bon

licht, liechje, lichtje, ’t aachterliechje van oew fiets doeget nie = het achterlicht van je fiets doet het niet-

licht, lochjes, heel licht, ge mot’r zo mar lochjes over gaon dan begientie ’t mwoojste te blienke = je moet er zo maar lichtjes overheen gaan dan blinkt het het mooist- da motte we nog is lochjes overdoen = dat moeten we nog een keer herhalen- werd gebruikt meestal nadat een feestje zo gezellig was geweest dat het nog een keer herhaald zou moeten worden omdat iedereen het zo fantastisch vond-

licht, locht, licht in gewicht, t’is niet zo zwaor, gij kunnut makkelijk draoge, tis jil locht = het is niet zo zwaar, jij kunt het gemakkelijk dragen, het is heel licht- hedde gin lochtere fietse, dis nogal ’n zwaore = heb je geen lichtere fietsen, dit is nogal een zware-

lichtelijk, liechteluk, misschien, waarschijnlijk, wanjeer komde nou is ne kjeer langs? nou da’ w’ik nog nie, mar liechteluk `n dèstag al = wanneer kom je eens ’n keertje langs? nou dat weet ik nog niet, maar misschien dinsdag al- wanjeer gaode verhuize? liechteluk in ’t vurjaor al = wanneer ga je verhuizen? waarschijnlijk in het voorjaar al-

lichter, liechter, leren beugel op het zadel van een paard om de bûrries in te hangen

lied, lieke, liedje, oh, komde gij vur mijn ’n mwooj lieke zienge, jonge = kom jij voor mij een mooi liedje zingen, jongen- de straotzangers zonge vruger schwôône liekes = de straatzangers zongen vroeger hele mooie liedjes-

Lieve-Heer, lievenjirke, Lieve Heer (God), na een examen hoorde een leerling van anderen dat hij vele vragen fout had beantwoord en sprak vervolgens in grote vertwijfeling de volgende wens uit: „Lievenjirke mok toch da Lissabon de hoofdstad is van Spanje, want aanders heb ik da ok nog fout-

lieveheersbeestje, lievenjeerebjisje , lieveheersbeestje, lievenjeerebjisjes meude nwoojt kepot slaon, want da zen jille nuttige bjisjes = lieveheersbeestjes mag je nooit dood slaan, want het zijn heel nuttige beestjes-

lijfje, lèfke, gebreid vestje dat door groot en klein werd gedragen over het hemd en de borstrok maar onder de blouse of trui, aan de voorkant werd het met knopen ge, ik kwôôp gin lèfkes wor, ik braai ze zelluf vur munne klène = ik koop geen vestjes hoor, ik brei ze zelf voor m’n kind- ; -

lijnmeel, lijzemeel, meel waar koeken voor de koeien van werd gemaakt, het werd ook in de vorm van warme pap op pijnlijke plaatsen van het lichaam gelegd

likken, lekke, likken, hij lekt overal aon = hij likt overal aan-

likstok, lekstok, zuurstok, moeke maag ik op de kermis nog n’n lekstok kwôpe, want die vien ik toch zo lekker = moeder mag ik op de kermis nog een zuurstok kopen, want die vind ik toch zo lekker-

lillepoten, lèllepwôôte, stuiptrekken, hulpeloos op de grond liggen

lindeboom, liendebwôôme, lindebomen

lint, [leidsel], lent, leidsel

lint, lient, koord om iets vast te maken, agge daor nou ’n lient vur pakt, dan kundet zo vast zette en dan staogut stevig = als je daar nu een koord voor pakt, dan kun je het zo vast zetten en dan staat het stevig-

lintbouw, lientbouw, lintbebouwing, de weg of dijk in de natuurlijke loop volgen met bebouwing

lintje, [klein lint, onderscheiding], lientje, onderscheiding, heddet gewort, Jaon éé d’ok ’n lientje g’ad = heb je het gehoord, Jaan heeft ook een onderscheiding gekregen- nou, da wier tijd ok, wattur ok gebeurde in ’t durp, hij deej overal aon meej = nou, dat werd tijd ook, want wat er ook gebeurde in het dorp, hij deed overal aan mee-

lintjesbroek, lientjesbroek, damesbroek met een val, het achterpand kon men naar beneden klappen, aan weerszijden zat een lint waarmee de val aan de voorzijde met een lus werd vas

lobbes, lobbes, goedzak, iemand die zich nergens druk over maakt en alles goed vindt, da’s toch ne goeie lobbes ééj = dat is toch een goedzak-

lobbes, loeb, loebus, sul, lobbes, een beetje dom overkomend iemand, da’s toch ne loeb, ééj = dat is toch een sul- aon diejen loeb motte niks vraoge want die wit toch niks = aan die sul moet je niets vragen want die weet toch niets-

lol, lol, leverworst

loondorser, lwôôndosser, loondorser, iemand die de oogst ging dorsen bij boeren die geen dorsmachine hadden

loop, lwôôp, aangelegde sloot waardoor water werd afgevoerd, hij kon smal of breed zijn maar vormde een wezenlijk onderdeel van de afwatering van een gebied, het w, ’in de lwôôp bij ’t vonderke gienge wij altij klène vieskes vange (mjistal scheppe) en daor gienge we dan in de Moskes in de vliet grwôtere viesse meej vange = in de sloot bij het vlondertje gingen wij altijd kleine visjes vangen en daarmee gingen we dan in de Moskes in de vliet grotere vissen vangen-'

loops, lwops, loops, n’n lwopsen hond = een loopse hond- hedde gullie n’n hond? ja, en hij is wir lwops ok = hebben jullie een hond? ja, en hij is weer loops ook- houdoewen hond mar bienne want den ôôze is wir lwops = hou je hond maar binnen want de onze is weer loops-

loos, loos, longen van dieren

loot, lôôte, loten van planten, het uitschieten/uitlopen van planten, t’is zukke lekker weer, dattur nou al lôôte aon diejen bwôôm kome = het is zulk mooi weer, dat de bomen nu al uitlopen-

lopen, lwôôpe, lwopt, gelwôôpe, lopen, hij lwopt al vrûg = hij loopt al vroeg- hij lwopt altij aljin = hij loopt altijd alleen-

lot, lot, nalatig, slordig, lot zijn = nalatig, slordig, onverschillig zijn- die is overal eve lot in = die is overal nalatig in- hij is daor veul te lot in = hij is daar veel te slordig/onverschillig in-

lot, lotje, lot uit een loterij, hoe is ’t, hedde die baon ga’d? ja, nou da’s ok ’n lotje uit de loterij = hoe is het, heb je die baan gekregen? ja, nou dat is ook een lotje uit de loterij- bij ’n rad van avontuur motte ok altij lotjesverkwôpers hebbe, aanders kunde nie speule = bij een rad van avontuur, moeten er ook altijd lotenverkopers zijn, anders kun je niet spelen- t’is tegeworrig duur, vruger vijf lotjes vur ne gulde en nou vijf vur n’n euro = het is tegenwoordig duur, vroeger vijf loten voor een gulden en nu vijf voor een euro-

loten, lôôtere, loten, mee Sientereklaos gaon wij jist lôôtere om te kijke vur wie we ’n pakske motte maoke = voor Sinterklaas loten we eerst om te zien voor wie we een pakje moeten maken- we maokenur gin ruzie over, we gaon lôôtere = we maken er geen ruzie over, we gaan lootjes trekken-

louwen, louwe, dom kijken, sta nie zo te louwe = sta niet zo dom te kijken-

Lucia, Siej, Luuske, Luus, Lucia; Siej was vroeger een gebruikelijke naam voor Lucia evenals Luus en Luuske die nu nog worden gebruikt, taante Siej, witte wa d’ik van ôôs moeke heb gekregen vur munne verjaordag? ’t begien meej ’n w; nou, zeg ’t is mèske; nou, jille mwooje worbellekes = tante Siej weet je wat ik van mijn moeder heb gekregen voor mijn verjaardag? het begint met een o; nou, zeg het eens meisje; hele mooie oorbelletjes-

luisteren, lûstere, luisteren, lûster d’is naor de voggeltjes = luister eens naar de vogeltjes-

luizenkam, luizekammeke, speciaal, heel fijn kammetje om de luizen en de neten uit het haar te kammen, vruger waren ’r veul kiendere die luize hadde = vroeger hadden veel kinderen luizen-

lullen, lulle, veel en heel goed kunnen praten, die vent kan lulle = die man kan praten- hij lul’d-iederjin vast = hij is iedereen de baas in het spreken/hij snoert iedereen de mond, hij praat zoveel en goed dat er geen tegenspraak meer komt- hij lult de gaote in oew sokke = hij houdt niet op met praten-

lulmeier, lullemaajer, kletser, iemand die kletspraat verkoopt, gij ben’d’unne grwôôte lullemaajer = jij verkoopt alleen maar kletspraat, alles wat jij vertelt slaat nergens op, het is allemaal onzin-

lurken, lurruke, met geluid drinken, bijv. bij het drinken van frisdrank met een rietje lurruke gebeurde meestal gedachteloos met een zekere onverschilligheid', ’zit n

lusten, lusse, lusten, hij lus niks = hij lust niets-

maaien, maaje, feestje dat werd gehouden bij het bereiken van het hoogste punt van nieuwbouw

maaitjes dorst, maajkes dost, dauwtrappen op Hemelvaartsdag, de dag dat Jezus Christus ten hemel is opgestegen, Hemelvaartsdag valt altijd op een donderdag in het voorjaar, tien da

maat, maot, 1. vriend, 2. collega, iemand waar men iedere dag mee samenwerkt, 1. da’s munne maot = dat is mijn vriend 2. da motte nie aon mij vraoge, da d’ee munne maot gedaon = dat moet je niet aan mij vragen, dat heeft mijn collega gedaan; munne maot; motje: ha motje = vriendelijke groet die men riep in het voorbij rijden', ’ men riep ook wel:ha, die motje

maat, motje, -'

machine, mussien, machine, tegeworrig is ’n wasmussien jil gewon, mar vruger moesse ze alles mi d’haand doen = tegenwoordig is een wasmachine heel gewoon, maar vroeger moest men alles met de hand wassen-

made, maoje, maden, vieste meej maoje of meej èèrepel = vis je met maden of met aardappelen-

maken, maoke, mokt, maken, ze was naojster en mokte jil veul mesiesterse broeke = ze was naaister en maakte veel ribfluwelen broeken- ; -; -aanmanen,

makkendamweg, makkendamweg, asfaltweg

manchester, mesiesterd, manchester stof, ribfluweel, tegeworrig zegge ze ’n ribbroek, mar wij zeeje ’n mesiesterebroek = tegenwoordig zeggen ze een ribbroek, maar wij zeiden een manchesterbroek-

manege, meneejzje, manege, pèèrdrije kunde in ’n meneejzje lere = paardrijden kun je in een manege leren-

manen, maone, gemaont worre, manen, aanmanen, er op gewezen worden dat je nog iets te betalen hebt of nog iets terug hebt te geven, het werd ook wel eens gedaan in het bijzijn van, hij wier gemaont omdattie nog iets moes betaole van ’n half jaor trug = hij werd er op gewezen dat hij nog iets moest betalen van een half jaar geleden-

mangelwortel, mangewottels, voederbieten die door een molen klein werden gesneden, meestal werd het pas aan het vee gevoerd, nadat ze eerst hooi of inmaakvoer te eten hadden geha

mannenbroek, manvolksbroek, mannenbroek

mannetje in de maan, mannekemaon, het gezicht dat in de volle maan zit, als er met kinderen naar de volle maan werd gekeken zei men altijd: mannekemaon, ééd-un ljeere broekske aon het

manskerel, mànskèèrel, man

marechaussee, massieseej, marechaussee, massieseejs wonde vruger nie thuis mar op ’n kezerne: de massieseejkezerne = marechaussees woonden vroeger niet thuis maar in een kazerne-

markt, mart, markt

mast, masje, dennenboompje, ’t masbos = het mastbos- w’ebbe lekker in de masjes gespeuld mi z’n alle = we hebben met z’n allen lekker in het dennenbos gespeeld- assur vruger iemand 50 jaor getrouwd waar, dan wier jil de straot versierd meej masjes meej rwoskes d‘r in en vur de deur n’n erehaog van mast ok versierd meej rwoskes = als vroeger een echtpaar 50 jaar getrouwd was werd heel de straat versierd met dennenboompjes met roosjes er in, en bij de voordeur stond een erehaag (ook versierd met roosjes) van dennentakken-

maten, maote, kroelen

mauwen, maawe, mauwen, kletsen, onzin vertellen, blijven zeuren

medaille, medollie, medaille, twee of drie, verschillend gekleurde, gewijde lapjes op elkaar die over de schouder op de borst gedragen werden, het is een vorm van roomse devotie en vraag om bescherming, de lapjes zijn later vervangen door een medaille;hij ééd’un medollie g’ad vur ’t veule wèruk dattie gedaon eet = hij heeft een medaille gehad voor het vele werk dat hij heeft gedaan- aljin degene die veul doen vur de gemjeenschap krijge daor soms ’n medollie vur = alleen degenen die veel doen voor de gemeenschap krijgen daar soms een medaille voor

meer, mjeer, mjir, meer

meest, mjiste, meeste, de mjiste doen da = de meesten doen dat-

meestal, mjistal, meestal, mjistal wel mar soms ok nie = meestal wel maar soms ook niet-

meid, medje, lief woord voor een jong meisje, een late tiener, da zen mwooje medjes = dat zijn mooie meisjes- zo manneke, ge ziet ’r schwôôn uit wor, gij hè zo ’n medje = zo ventje, je ziet er goed uit, jij zult zo een meisje hebben- ja mar, k’heb al ’n medje = ja maar, ik heb al ’n meisje-

meid, mèteke, bruidje, bij vele kerkelijke gebruiken en gebeurtenissen liepen de mètekes (bruidjes) voorop en strooiden confetti tijdens het lopen, ze liepen ok dikkels meej ’n kèske in d’r haand vur de pestoor uit die ôôs Lievenjirke droeg en onder ’n baldekijn liep, de mètekes, de baldekijndraogers en de pastoor meej ôôs Lievenjirke liepe dan saome meej alle mèèse d’r aachterop, zo de straot op om aon de precessie te begiene = ze liepen ook dikwijls met een kaarsje in hun hand voor de pastoor uit die ons Heer droeg en onder een baldakijn liep, de bruidsmeisjes, de baldakijndragers en de pastoor met ons Heer liepen dan samen met alle andere mensen zo de straat op om aan de processie te beginnen- agge daor as kiend aon meej mocht doen, was ’t net of ge dur d’n hemel liep = als je daar als kind aan mee mocht doen was het net of je door de hemel liep

meisje, mèske, meisje, gij ben’d’un schwôôn mèske geworre = jij bent een mooi meisje geworden-

meisjesgek, mèskesgek, jonge knul die altijd achter de meisjes aanzit, da d’is en blèf ne mèskesgek = die verandert niets, die blijft achter de meisjes aanzitten-

mekaar, mekaor, elkaar

melk, mûlluk, melk

melkboer, mûllukboer, melkboer, de mûllukboer kwaam vruger iederen dag meej mûlluk langs de deur = de melkboer kwam vroeger iedere dag met melk langs de huizen-

melkdistel, melkdiesel, paardebloem

melken, mûlleke, melken; de boeren gingen meestal melken met paard en wagen, maar heel dikwijls ook op de fiets, dan hing er aan weerszijden van de bagagedrager één me, koeie mûlleke = koeien melken- vruger gienge de mjiste boere smorregus al jil vrug naor de polder om te gaon mûlleke = vroeger gingen de meeste boeren al heel vroeg naar de polder om te gaan melken-

mem, memme, borsten, heel grof woord voor vrouwenborsten met een nogal afwijkende maat voor wat grootte betreft, het werd gebruikt in beledigende zin, nou motte die daor zien, die éé ’n paor memme = nou moet je haar zien, die heeft grote borsten-

memzuiger, memzuiger, iemand die steeds over hetzelfde aan de gang blijft, hou t’r over op da’s ne verschikkelijke memzuiger = hou er over op, die blijft aan de gang over iets-

menens, mjeenes, menens, hij wier kwaod en ge kon zien daddut mjeenes waar = hij werd kwaad en je kon zien dat het menens was- ; ook bij het spelen, bijv. bij het knikkeren, werd het woord gebruikt: doen we vur mjeenes = spelen we voor winst en verlies- ; bij het knikkeren werd ook gezegd: doen we vur ouwes?, wat betekende dat de winnaar het aantal knikkers dat hij had gewonnen mocht houden;

mens, mèès, mens, men bedoelde hiermee altijd een vrouw, da’s toch ’n goej mèès = dat is toch een lieve vrouw-

mens, mèèse, mensen, mèèse ik gaoj wir = mensen, ik stap weer op-

messen wetten, messe wette, messen scherp maken met een slijpsteen

mest breken, mies breke, mest verdelen over de akker met een riek, gaode gij van aachtemiddug mar mies breke, dan is da klaor = ga jij vanmiddag maar mest verdelen over het land, dan is dat ook gebeurd-

mest rijden, mies rije, mest vanaf de mestvaalt of vanuit de stal naar het land rijden, tegenwoordig worden de weilanden en de akkers met drijfmest bemest, maar vroeger reed

mesten, miesse, miessumme, bemesten, bezig zijn met bemesten, ag`oewen akker goed wilt bementenere, dan motte naotuurlijk jist goed miesse = als je je akker goed wilt bewerken (een hoge opbrengst wilt), dan moet je natuurlijk eerst goed bemesten- waor is ons vaoder toch? oh, die is d`n-jillen dag al aon `t miessumme = waar is vader toch? oh die is de hele dag de akkers al aan het bemesten- wa doetie nou de jille week? oh hij is elleken dag aon `t miesse = wat doet hij de hele week? oh hij is iedere dag aan het bemesten-

mesthaak, miesaok, mesthaak, lange stok met drie tanden om de mest van de klikkar op de akker te trekken

mesthoop, miessum, mieswoop, mestvaalt, gwooj da mar op de miessum-mieswoop = gooi dat maar op de mestvaalt- da-doekske grond ligt-tur nie goed bij, da mot gemiest worre = dat hoekje grond ligt er niet goed bij, dat moet bemest worden-

mestkwal, mieskwal, vervelend persoon, naar mens, d’n dieje mot ik nie, da’s toch ne mieskwal, ééj = hem moet ik niet, dat is toch ’n vervelende vent-

mestplein, miesplein, gemeentereiniging, bij ôôze Jan stond op de revèrs van zunne frak aon wieskaante GR (gemeentereiniging) geborduurd, mar iederjin zee altij: hij werkt op ’t miesplein = bij onze Jan was weerszijden op de revers van zijn jas GR geborduurd, maar iedereen zei altijd: hij werkt op het miesplein-

met, meej, met

meteen, bedjeeme, direct, kunde gij mijn efkes hellepe? ja, bedjeeme = kun je mij even helpen? ja direct- efkes waachte, da doe’k bedjeeme wel = even wachten, dat doe ik direct wel-

meteen, mitjin, mitjeen, meteen, da doe’k mitjin = dat doe ik meteen-

meuk, muuk, voorraad, ne muuk wienterknoeste = een voorraad winterperen- daor vange ze me nie meej, daor ek ne flienke muuk van ligge = daar pakken ze me niet mee, daar heb ik een flinke voorraad van liggen-

meut, meut, onhandig iemand, leuke meid die altijd wel vragen heeft of hulp nodig heeft bij onbenullige dingen

meut, meut, zeurderige oude vrouw, wa bende toch ’n meut, ééj = wat ben je toch een zeurpiet!-ouwe meut

mierzeiker, moejzeiker, mier, rwooje en zwarte moejzeikers = rode en zwarte mieren-

mik, mik, rond brood, vruger wierenur dur n’n bakker mjeer mikke gebakke dan aandere brwoijer = vroeger werden er door een bakker meer ronde broden gebakken dan andere soorten (vormen) brood-

mimeut, mimeut, zeurkous, da’s toch ’n mimeut = dat is toch een zeurkous-

minder, miender, minder, t’is miender dagge denkt = het is minder dan je denkt-

mis, mies, mis, niet raak, ernaast, da’s mies = dat is niet raak- ge zit mies = je zit ernaast- hij schoot twee kjeere op n’n haos, mar ’t was nog mies = hij schoot twee keer op een haas, maar het was nog niet raak- ; mest;

mis, mies, missen, Heilige Mis-missen de mies doen = de mis opdragen- de pestoor dee de mies = de pastoor droeg de mis op- vroeger deje ze iederen dag nog twee miesse, m

misdienaar, miesdienèr, misdienaar, vroeger stiktenut van de miesdienèrs, mar tegeworrig is ’r moeilijk aon te kome = vroeger waren er misdienaars genoeg, maar tegenwoordig is er moeilijk aan te komen-

modderen, mottele, morsen, knoeien, slordig omgaan met water of met het klaarmaken van eten, stao nie zo te mottele = sta niet zo te morsen/te knoeien-

moddergat, mozzegat, gat in de muur op vloerhoogte, meestal een halve steen groot, waardoor het afvalwater vanuit de gotstjeen in een putje liep, vanuit het putje liep het

moddergoot, mozzegôôt, greppel naast of achter het huis waarin het afvalwater liep, meestal was het een vuil vies slootje, wa d`hedde gij gedaon = wat heb jij gedaan- ik ben in de mozzegôôt gezakt = ik ben in de goot gevallen-

moe, moej, moe, ik ben me toch moej = ik ben erg moe-

moei, Mimui, tante Rie, mi = Rie- mui = tante- moeke, ik gaoj vanmiddeg efkes naor Mimuije = moeder, ik ga vanmiddag even naar tante Rie-

moei, mui, tante

moeilijk, mijelijk, moeilijk

moeke, moeke, moeder, wij zeiden nooit mijn moeder, maar altijd ôôs moeder, zij was niet alleen mijn moeder maar van ons allemaal', ’ôôs moeke = onze moeder-'

moeten, motte, moeten, ik mot niks = ik moet niets- motte gij nie gaon wèrreke = moet jij niet gaan werken- ;

mof, mof, handwarmer, een rol (losse mouw) van bont of wol gemaakt, een handwarmer werd door vrouwen gebruikt (boerinnen en middenstandsvrouwen) waarbij ze beid, doe d’unne mof aon want ’tis jil kou en aanders krijde kouwaande = doe een mof aan want het is heel koud en anders krijg je koude handen- ; Duitser, in de oorlog noemden wij Duitsers ook moffen, dat was een minder vriendelijk woord voor de Duitse bezetter;

mof, mof, moffe, aardbei-aardbeien, een prachtig Biks woord voor deze lekkere vruchten, zouwe-nur al moffe zijn? = zouden er al aardbeien zijn?- nije nog nie, mar ’t zal nie lang mjir dure = nee nog niet, maar het zal niet lang meer duren- moffe plukke waar vruger ’n kwaoj wèruk, want daor kreeg-dut flienk van in oewen rug = aardbeien plukken was vroeger slecht werk, want daar kreeg je het behoorlijk van in je rug

mogen, meuge, mogen, ge meug ’t wel doen, maar ’t hoef nie = je mag het wel doen, maar het hoeft niet- ge hoevut nie te zegge, mar ge meugut wel = je hoeft het niet te zeggen, maar je mag het wel- da meude gij nie = dat mag jij niet- meude gij al gaon daase? = mag jij al gaan dansen?- njit, ik maag ’t nog nie mar ik doei ’t wel = nee, ik mag het nog niet, maar ik doe het wel-

moiré, moor, waterketel, de waoterketel wier zo genoemd omdattie van ’t ope vuur, wortie bovenhieng, jillemaol zwart geworre waar = de waterketel werd moor genoemd omdat hij van het open vuur, waar hij boven hing, helemaal zwart geworden was-

mokkel, mokkel, platte, ruwe naam om een meisje of vrouw aan te duiden, meestal waren het jonge meisjes die men zo beledigend noemde, maar het werd ook gebruikt om ee, da’s toch ’n dikke mokkel = dat is toch een dik meisje- da’s ’n lekker mokkeltje jô = dat is een leuk, mooi, aardig, meisje-

molen, meule, molen, de mulder zunne meule = de molen van de molenaar-

molenpaard, meulepèèrd, grote, flink gezette (dikke) vrouw, da’s toch ’n meulepèèrd geworre = die is toch groot en dik geworden-

mondmuziek, mondmeziek, mondharmonica, agge goed mondmeziek kunt speule, dan klienkt da jil mwooj = als je goed mondharmonica kunt spelen, dan klinkt dat heel mooi- hij éé d’altij z’n mondmeziekske bij = hij heeft altijd zijn mondharmonica bij zich-

mondvol, môôfel, slok, een mondvol, agge dost et dan bende meej ne môôfel waoter al jil blij = als je dorst hebt dan ben je met een slok water al heel blij-

mooi, mwooj, mooi

mooitje, mwoojke, kleinigheidje, nou, gij kun mwooj zienge, om dagge da zo mwooj gedaon et, krijgde gij ’n mwoojke van mij = nou jij kunt mooi zingen, omdat je dat zo mooi gedaan hebt, krijg je van mij een kleinigheidje-

moos, môôs, keuken, bij ôôs op de môôs = bij ons in de keuken- ;op de môôs = in de keuken- dus niet in, maar op de môôs, hetzelfde geldt voor het wonen op de Beek en niet in de Beek. Wij hadde mar ’n jille klène môôs, maar we zatenur wel elleken dag mee elleve in te ete = we hadden maar een klein keukentje, maar we zaten er wel iedere dag met elf mensen te eten-

morgen, smorreges, ’s morgens

morsen, mosse, 1. verspillen, niet zuinig zijn, onnodig veel geld uitgeven, onnodige dingen doen en dan naderhand weer veranderen, nergens naar kijken, verknoeien, 2, 1. d’n dieje, die most toch ok overal meej ééj = hij kijkt bij alles wat hij doet ook echt nergens naar

morser, mossert, knoeier, morser, da’s toch ne mossert = dat is toch een knoeier- da’s net ’n klèèn jong, die most altij = dat is net een klein kind, die morst altijd-

mot, motte, motten, d’r zit mot in = er zitten motgaatjes in

muggenpis, muggepies, motregen, moktoe eige nie zo druk, tis mar muggepies = maak je niet zo druk, het is maar motregen-

mulder, mulder, molenaar, de mulder maolde vur z’n klaante ’t graon zoda ze thuis zelluf brwôôd konne bakke = de molenaar maalde voor zijn klanten het graan, zodat ze thuis zelf brood konden bakken- ;;

mulder, mulder, meikever

murmureren, murmereere, klagen, die murmereer nog as ze de honderdduzend trekt = die klaagt nog als ze de honderdduizend wint-

mutsaard, musterd, snoeiafval, bij elkaar gebonden hoeveelheid dun hout

mutsaardklippel, musterdklippel, dik stuk hout in een musterd', ’ als de heggen werden gekapt dan werden er musters gebonden van het dunne hout, dat na het drogen in de musterdschellu

mutsaardschelf, musterdschelluft, houtmijt

muziek, meziek, muziek

na, nao, nadat

naad, naod, naad

naaien, naoje, naaien, vruger naojde iederjin thuis = vroeger maakte iedereen thuis kleren-

naam, naom, naam, ’t maag ginne naom hebbe = het stelt niets voor-

naam hebben, naom hebbe, bekend staan om

naar, naor, naar/naar toe

nacht, snaachs, s nachts

navenant, naovenaant, naargelang, in verhouding tot, naovenaant tie de naom eet om ’r wèrum bij te zitte, valt di fjisje flienk tege = alhoewel hij de naam heeft er warmpjes bij te zitten, valt dit feestje toch behoorlijk tegen-

nee, neije, nee, zeg ’t is jirreluk, hedde gij gewrokt = zeg eens eerlijk, heb jij gerookt- neije, da’s nie waor wa z’oew gezeet hebbe = nee, dat is niet waar wat ze je gezegd hebben-

nee hoor, neije wor, njit jô, nee hoor, neije wor, da’s niet waor = nee hoor, dat is niet waar; njit, da’s jillemaol nie waor wagge daor nou vertelt = nee hoor, dat is helemaal niet waar wat je nu vertelt

neef, nééve, neven (familie)

nestel, niessels, veters, doe d’oew niessels van oew schoene nou is goed vast, aanders val d’r drek nog over = doe de veters van je schoenen goed vast, anders val je er direct nog over- toen dieje faant de teute van z’n schoene wou poetse zonder z’n niessels los te maoke, nuktenie vurover mi z’n stui op de raand van denèrd = toen die sufferd de neuzen van z’n schoenen wilde poetsen zonder z’n veters los te maken, viel hij voorover met zijn voorhoofd op de rand van de kachel-

neuken, neuke, verneuke, verneuken, foppen, bedriegen, zeuren, d’r tussenuit neuke = weglopen- toen ’t moeilijk wier nukte-nie er tussenuit = toen het moeilijk werd ging hij er vandoor-

nevens, neffe, neve, naast, naast iemand zitten, neffe wie zitte gij = naast wie zit jij- jirreluk is jirreluk, ge wit veul mar nou zitter toch flienk neffe = eerlijk is eerlijk, je weet veel, maar nu zit je er toch helemaal naast-

nicht, niechje, nichtje, ik heb zuvul nééve en niechte, da’k ze echt ammel nie ken = ik heb zoveel neven en nichten, dat ik ze allemaal niet ken-

niet, nie, niet

nieuw, nuwe, nieuwe, daor wonne nou ok nuwe mèèse = daar wonen nu ook andere mensen-

nieuwelijk, nuwelek, nieuwsgierig, ik ben ’r toch nuwelek nor hoe dat da af gaot lwôôpe = ik ben er toch nieuwsgierig naar hoe dat af gaat lopen-

nieuwjaar, nuwejaor, nieuwjaar

nijpen, knijpe, knept, ergens bang voor zijn, toentie da gedaon had, kneepie um echt de jiste paor maonde dag en naacht = toen hij dat had gedaan, was hij echt de eerste paar maanden flink bang- wa de jiste paor maonde? hij knept-tum nou nog = wat, de eerste paar maanden? hij is nu nog bang-

nijpen, nijpe, knijpen, ik nijp-hij nept-wij nijpe = ik knijp-hij knijpt-wij knijpen- ik neep-hij neep-wij nepe = ik kneep-hij kneep-wij knepen- iedere kjeer assie nept mottum trug nijpe = iedere keer als hij knijpt, moet je hem terugknijpen- ééj, nie nijpe ééj = hé, niet knijpen! hij knept de katjes in ’t donker = hij doet alles stiekem, voor de buitenwereld gedraagt hij zich heel netjes en fatsoenlijk maar pas op voor hem- ;bij figuurlijk gebruik is het dus niet:hij nept de katjes in het donker- maarhij knept de katjes in het donker-

nirken, nirreke, met tegenzin eten

nodig, nwôdig, nodig, is da nou wel nwôdig = moet dat nu wel-

nondejuke, nondejuuke, 1. heel smal snorretje op het randje van de bovenlip, 2. vrijgezellenstrik, 1. t’is net Clark Gable mi z’n nondejuuke = het is net Clark Gable (filmacteur) met z’n smalle snorretje - 2. hij lop z’n levelang al mee ’n nondejuuke = hij draagt zijn leven lang al een vrijgezellenstrik

nood, nwooj, niet graag, nwooj of nie ’t mot gebeure = graag of niet het moet gebeuren-

nooit, nwoojt, nooit

oelewapper, oelewapper, apart iemand, een niet hoogstaand persoon, diejen oelewapper motte niks vraoge want daor kunde toch nie van op aon = die vent moet je niets vragen want daar kun je toch niet van op aan-

oets, oets, mallejan, wagen bestaande uit twee hoge wielen en een disselboom voor het vervoer van zware lasten, vooral bomen

omhoog, omwôôg, omhoog

omhoog gaan, omwôôg gaon, opstaan voor iemand, ééj, gao d’is omwôôg vur diejen ouwe mèès = hé, sta eens op voor die oude man- (als het een vrouw was, zei men:vur da d’ouw mèès = voor die oude vrouw)-

omstebeurt, omsebeurt, om de beurt, met meerderen iets doen en elkaar daarbij afwisselen

omwas, omwas, afwas

ons, ôôs, ons, ôôze Jan éé nou ok ’n mèske = Jan heeft nu ook verkering-

ons heertje zoet, sjérekeszoete, uitdrukking van verontwaardiging-verbazing, sjérekeszoete motte daor oew eige nou zo druk over maoke = jonge, jonge, moet je daar jezelf nu zo druk over maken-

ont, ont, vuil

onterik, onteriek, viezerik in woord en gedrag, mi d’n dieje motte nie omgaon want da’s ne grwôte onteriek = met hem moet je niet omgaan want dat is een grote viezerik-

oogstappel, wôôstappeltjes, oogstappeltjes, iemand die vruger n’n hof had, had ok wôôstappeltjes = iemand die vroeger een tuin had, had ook oogstappels-

ook, ok, ook, ik ok = ik ook- ja, da doe’k ok = ja, dat doe ik ook-

oom, wom, oom, Janwom-Pietwom- = oom Jan-oom Piet-

Oomen, Wommese, familienaam Oomen, bende gij er jinne van de Wommese uit Doef? = ben jij er een van Oomen uit Hoeven?-

oor, wor, workes, oor

oorbel, [oorsieraad], worbellekes, oorbellen

opkamer, opperkaomer, opkamer, hoger gelegen vertrek (meestal boven kelder) op dezelfde verdieping

opkuisen, opkuuse, kwaad maken, om een hond kwaad te maken zei men meestal meerdere malen achter elkaar: haas kuus kuus kuus, zodat de hond kwaadaardig begon te grommen

opneuken, opneuke, opdonderen, wegwezen, ik wil oew nwoojt mir zien, opneuke gij = ik wil je nooit meer zien, opdonderen jij- nukt op vur da’k oew zelluf buite gwooj = ga weg voordat ik je zelf buiten gooi-

opneuker, opneukerke, klein persoon, klein persoon die veel praat had, nou motte daor da d’opneukerke worre, hij prot as ne grwôte = moet je daar dat kleine ventje horen, hij heeft zoveel praats-

opnieuw, overnuw, opnieuw, d’as nie goed, overnuw = dat is niet goed, opnieuw-

opoe, opoe, opoetje, oma-grootmoeder, opoetje was het liefste woord, moeke wanjir gaon we wir naor opoetjes? = moeder wanneer gaan we weer naar oma?- nou manneke, we zen pas bij grwotjes gewiest dus we waachte nog mar efkes = nou ventje we zijn pas bij grootmoeder geweest dus we wachten nog maar even- of ge nou naor grwotjes, naor opoetje of naor opoe gieng as klèn kiend, ze ware en ze zen nog steeds eve lief vur de kiendjes = of je nu als klein kind naar grootmoeder, naar opoe of naar oma ging, ze waren en zijn nog steeds allemaal even lief voor de kinderen-

opoetje, opoetje, opoetje werd gebruikt als een vrouw haar maandelijkse cyclus had, over zulke dingen sprak men vroeger niet en om dan toch haar soms kregelige stemming

oppin, oppin, deze kant op, a gij avast nor ôôs oppin komt, dan ben d’in ieder geval op tijd = als jij alvast deze kant op komt, dan ben je in ieder geval op tijd-

opsolfteren, opsolftere, opschepen, opzadelen, iemand ergens ongevraagd mee opschepen, die daardoor in moeilijkheden kon komen, ja hij is ’r nou mwooj vanaf, mar hij eeter mijn meej opgesolfterd = hij is er nu mooi vanaf, maar hij heeft er mij mee opgescheept-

ossengareel, ossegerjeel, vrouwenbroek zonder kruis, deze onderbroek (een bovenbroek werd door vrouwen destijds niet gedragen), reikte tot de knie of net daaronder en de rokken

ossenklippel, osklippel, dwarshout aan een kar, waaraan de strengen van een paardentuig werden vastgemaakt om de kar te trekken

oud, ouw, oud

oudejaar, [laatste dag van het jaar], ouwejaor, oudjaar

overkant, overkaant, overkant

paar, paor, paar, in de betekenis van enige maar ook van een stel

paard, pèèrd, paard, as ’n bliend pèèrd = nergens op lettend- lot ’m nwoojt hellepe, want hij gaot as ’n bliend pèèrd te wèruk = laat hem nooit helpen, want hij let nergens op-

paardenstal, pèstal, paardenstal, de pèèrde stonde vruger in de pèstal altij wèrum, want die waar mjistal in de schuur naost ’t wooj = de paarden stonden vroeger in de paardenstal altijd warm, want die was meestal in de schuur naast het hooi-

paardenstront, pèstront, paardenvijgen

paars, pèès, paars, pèès is jil mwooj = paars is heel mooi-

pacht, paacht, huur, gebruikt in de agrarische sector als iemand een boerderij met bijbehorende grond huurt

pachtboer, paachtboer, iemand die zijn grond en opstallen huurt, men huurt een huis en pacht een boerderij, huren en pachten zijn eigenlijk hetzelfde maar de regels zijn hee, is jouw stee eigendom? = is jouw boerderij eigendom?- neeje, ik paacht = nee, ik huur

pachten, [huren], paachte, (plekke paachte) een vaste plaats huren in de kerkbanken, jinne kjeer in ’t jaor was ’t plekke paachte in de kerk = jaarlijks werden alle zitplaatsen in de kerk voor een jaar verpacht-

pad, pad, (uit de pad) opzij, gao di’s uit de pad want ge stao flienk in de weg = ga eens opzij want je staat behoorlijk in de weg-

pad, padje, paadje, ’n zaandpadje = een zandweggetje-

padoog, padwog, ontstoken oog, hij gao nie meej wor want hij eej d’n padwog = hij gaat niet mee want hij heeft een ontstoken oog- vruger zaagde veul mjeer mèèse meej ’n padwog as tegeworrig = vroeger zag je veel meer mensen met een ontstoken oog dan tegenwoordig-

pap, pabbeke, pap voor kleine kinderen

papier, pepier, papier, gif d’is efkes ’n pepierke = geef even een papiertje-

papkind, papkiendje, verwend kind

pappesiester, pappesiester, rotje (vuurwerk), vruger wierener meej ouw en nuw aljin mar pappesiesters afgestoke = vroeger werd er van oud op nieuw alleen maar met rotjes geknald- vruger waren ’r aljin mar pappesiesters = vroeger waren er alleen maar rotjes-

parleën, perleeje, over iets aan de gang blijven, klagen

participant, Assiepan, Zwarte Piet

partje, pertje, gedeelte, ’n pertje van n’n appelesien = een partje van een sinaasappel-

pastoor, pestoor, pastoor

paternoster, pottenoster, rozenkrans, gebedssnoer van 5 x 10 kralen telkens onderbroken door een grote kraal en vooraf gegaan door een kruisje met één grote, drie kleine en wed

pattekaal, pattekaol, helemaal kaal, dus (nog) zonder veren of haar, voggeltjes, muizen en poeskes, daarbij protte ze over pattekaole jonge = bij vogeltjes, muizen en poesjes werd gesproken over nog helemaal kale jongen-

peekoffie, peejkoffie, peekoffie, cichoreiwortelkoffie (in de volksmond Buisman), gebruikt om koffie smaakvoller te maken

peen, peeje, verzamelwoord voor winterpenen, suikerbieten en mangelwortels, wienterpeeje = winterwortelen- horrepeejkes = kleine wortelen- in ’t naojaor was ’t peeje tijd = in het najaar was het de tijd van de penen- van die grwôôte rwooje peeje die ge, as ze geschrapt ware, zo lekker op kon knaawe = van die grote rode penen waar je, als ze geschrapt waren, zo lekker op kon knabbelen-

peer peer, pjeer pjeer, verstoppertje spelen, ééj gaode meej pjeer pjeer speule = hé ga je mee verstoppertje spelen- ik vien van ketsele, van riekumaf, van etske jaoge, van tut, van rjeepe en van pjeer pjeer da leste ut mwoojste spelleke = ik vind van kaatsen, van overlopertje, van tikkertje, van knikkeren, van hoepelen en van verstoppertje spelen dat laatste het mooiste spel-

peperkoek, peperkoek, ontbijtkoek

peperscheet, peperscheet, pepernoot, hoekig gebakken, wordt na een paar dagen keihard

perkel, perkel, stok voor het afsluiten van poort

perzik, spèzies, perziken, ik vien alle fruit jil lekker, mar asser spèzies bij zen dan pak ik die toch = ik vind alle fruit heel lekker, maar als er perziken bij zijn dan neem ik die- ôôs moeke wekte altij spèzies en die ate we dan swienters bij de pudding = moeder weckte altijd perziken en die aten we dan ’s winters bij de pudding-

pesjonkelen, pesjonkele, 40-uren gebed met Allerzielen

peut, peut, stomp, hij gaaf ’m n’n peut = hij gaf hem een stomp

pezerik, peezeriek , varkenspees (bullepees) die gebruikt werd om iets in te vetten, pak de peezeriek is want ik mot de zaog invette = pak even de bullepees, want ik moet de zaag invetten- de peezeriek hieng bijna altij in ’t schuurke bij ’t getuig = de bullepees hing bijna altijd in het schuurtje bij het gereedschap-

pieraas, pieraos, pier, regenworm, gaode meej pieraose steke want ik gaoj viesse = ga je mee pieren steken want ik ga vissen- vieste gij altij meej pieraose, ikke nie, ik vies ’t liefste meej maoje = vis jij altijd met pieren, ik niet, ik vis het liefst met maden- nou, op kleine vieskes vies ik meej maoje, mar op grwôte viesse meej pieraose = op kleine visjes vis ik met maden, maar op grote vissen met pieren-

pietelaar, pietelèèr, rokkostuum

pijltje trekken, pèltje trekke, wedspel met luciferhoutjes, het kortste houtje verliest

pikhaak, pikaok, pikhaak (werd gebruikt bij het maaien)

pinegel, pienegel, moeilijk iemand, een dwarsligger, ja mar daor gaode nie mee kuiere, ge kent’um misschien nie goed, mar t’is ne pienegel wor = ja, maar die man is niet gemakkelijk, je kent hem misschien niet goed, maar het is een dwarsligger- hij schupt overal tegenoan = hij ligt altijd dwars-

piot, pietjes, (pietjes hebbe) luizen hebben

pisbloem, piesbloeme, fluitekruid, langs de spoorlijn groeide vruger veul piesbloeme = langs de spoorlijn groeide vroeger veel fluitekruid-

pispot, piespot, po, vruger stond ’r bij iederjin ne piespot onder de bedstee = vroeger stond bij iedereen een po in de bedstee-

pitsen, pitse, heel ongeïnteresseerd eten en dan nog met hele kleine beetjes, zodat iedereen kon zien dat je met tegenzin at, liever niet dan wel, zit nie zo te pitse = zit niet zo ongeïnteresseerd, zo onverschillig te eten- ééj, it is dur en zit nie zo te pitse = eet eens normaal door en doe dat niet zo onverschillig- agge wies wa ze in èrreme laande te ete krijge, dan zoude nie zo zitte pitse = als je wist wat ze in arme landen te eten krijgen, dan zou je niet zo met tegenzin zitten te eten-

plaat, plotje, 1. plaatje, 2. (plotje draaie) grammofoonplaatjes draaien op een pick-up, 1. hij lees gin boeke, hij kekt aljin mar plotjes = hij leest geen boeken, hij kijkt alleen maar plaatjes - 2. toenter nog gin tillevisie waar draaide we d’n jille zondag plotjes = toen er nog geen televisie was draaiden wij de hele zondag plaatjes

plaats, plets, speelplaats bij school, vur da vruger de schoolbel gieng, speulde we altij op de plets = voordat vroeger de schoolbel ging speelden we altijd op de speelplaats-

plak, plak, stuk grond

plank, plangeske, plankje, wa motte toch mittie plangeskes doen = wat moet je toch met die plankjes doen- ik bewaor ze, ge wit nwoojt wor ge ze nog vur nwôdig et = ik bewaar ze want je weet maar nooit waar je ze nog voor nodig hebt-

platte wagen, platte waoge, boerenwagen op vier wielen met luchtbanden, rijde gij mar mitte platte waoge, dan kom ik ’r wel meej ’t kèrke aachterop = rij jij maar met de platte wagen, dan kom ik er wel met ’t karretje achteraan-

plee, pleej, toilet/poepdoos binnen

plegen, plaachte, de gewoonte hebben, hij plaacht op vrijdag altij te gaon kaorte = hij heeft de gewoonte om op vrijdag te gaan kaarten- gao tie daor nie mjeer naor toe? vruger plaachtte nie da d’altij te doen = gaat hij daar niet meer naar toe? vroeger deed hij dat altijd-

pluisje, poeske, ploeske, pluisje, pluisjes op een kledingstuk noemde men poeskes', ’gè d’allemaol poeskes op oewe frak zitte = je hebt allemaal pluisjes op je jas zitten- wan, waor kome die ploeskes op de grond allemaol vandaon? = waar komen die pluisjes op de grond allemaal vandaan?- ja gij et zitte naoje en al die draojkes op de grond laote valle = jij hebt zitten naaien en al die draadjes op de grond laten vallen-

pluizen, ploeze, uit elkaar rafelen van stof, bij een klein lapje stof de draden één voor één uittrekken, zodat er alleen maar losse draadjes overblijven, op de bewaorschool bij Sûr Martina ljeerde jil de Beek, of ’t nou jonges of mèskes ware, ploeze = op de kleuterschool bij Soeur Martina leerde heel de Beek ploeze, of ’t nu jongens of meisjes waren- ; wat de zusters er dan verder mee deden weet ik niet: mar ik denk da d’ut gebrûkt wier om kussus op te vulle = maar ik denk dat het gebruikt werd om kussens op te vullen-

plukvet, plukvet, buikvet van een varken

poeder, poejer, chocolademelk, soms, mar da gebeurde nie dikkels, krege we poejersiekelaot = soms, maar dat gebeurde niet vaak, kregen we chocolademelk- nao ’t schetse ’n lekker bakske poejer drienke = na het schaatsen een lekker kopje chocolademelk drinken-

poederchocolade, [chocolademelk], poejersiekelaot, chocolademelk, soms, mar da gebeurde nie dikkels, krege we poejersiekelaot = soms, maar dat gebeurde niet vaak, kregen we chocolademelk- nao ’t schetse ’n lekker bakske poejer drienke = na het schaatsen een lekker kopje chocolademelk drinken-

poederen, poejere, poederen, alle vrouwe poejere d’r eige = alle vrouwen poederen zich ( hun gezicht)-

poeier, poejer, harde klap, hij gaaf ’m daor toch ’n poejer! = hij gaf hem toch ’n klap!-

poelie, poelie, wieltje waar een riem of band over liep, bijv. de poelies van een dorsmachine waar de aandrijfriemen over liepen', ’ jonge hen die pas aan de leg was,, ik mot eigelijk jonge poelies hebbe mar ik wit nie waor ik ze mot haole = ik moet eigenlijk jonge hennen hebben maar ik weet niet waar ik ze moet halen-

poelierei, poelieaaike, ei van een jonge kip, die eitjes waren iets kleiner dan van oudere kippen, kik manneke, da’s nou ’n poelieaaike, luste gij ’r jintje? = kijk jongen, dat is nu een eitje van een jonge hen, lust jij er eentje?- ik vien poelieaaikes lekkerder dan grwôte aaiere = ik vind kleine eitjes lekkerder dan grote eieren-

poet, poetje, jong poesje, een katje, jonge poesjes werden vroeger geroepen met pieteke, pieteke, pieteke of poeteke, poeteke, poeteke met de nadruk op de eerste le

poet, poet, poetje, geen vuile vrouw, maar wel een vrouw die het met de hygiëne niet zo nauw nam, ook een vrouw die er erg onverzorgd uitzag kreeg die naam, da’s nao d’r trouwe toch ’n poetje geworre = dat is nadat ze getrouwd is toch ’n onverzorgde, slordige vrouw geworden-

poetjespap, poetjespap, melk met verbrokkelde beschuiten erin als men te weinig tijd had om zuute pap of kerremûllukse pap te koken, dan maakte men gauw poetjespap, dat was s, in d’n oorlog ate we dikkels poetjespap en da was nogal nie lekker ok = in de oorlog aten we vaak melk met beschuiten erin en dat was heel lekker

politie, pliesie, politie

politieagent, pliesieagent, politieagent, vruger was iederjin bang van de pliesie = vroeger was iedereen bang voor de politie-

pootje lappen, pwotje lappe, iemand laten struikelen, hij laptenum pwotje en toen vieltie op z’n kien op de kaaie = hij liet hem struikelen en toen viel hij met zijn kin op de keien-

pootjebaden, pwotje baoje, pootje baden, tot je enkels door het water lopen, oewen rok omwôôg of oew broekspijpe omwôôg en dan mar pwotje baoje = je rok omhoog of je broekspijpen omhoog en dan maar door het water lopen-

pot, potske, rond mutsje, keppeltje, da potske heetie altij op = dat mutsje heeft hij altijd op- d’n dieje mi da potske op = hij met dat mutsje op-

poten, pwôôte, poten, de pwôôte van ’n pèèrd = de benen van een paard- de pwôôte van ’n taofel of van n’n stoel = de poten van een tafel of van een stoel- ze zaogde de pwôôte onder zunne stoel vandaon = ze braken hem helemaal af- houdoe’w pwôôte thuis = blijf er met je handen vanaf-

potlood, potlwoojer, (kleur)potloden, kleurpotlwoojer wiere vruger in ’n etui bewaord = kleurpotloden werden vroeger in ’n etui bewaard- meej n’n griffel heb-ik ljeere schrijve op ’n laai, en laoter meej ’n potlwôôd op pepier = met een griffel heb ik leren schrijven op een lei, en later met een potlood op papier- ; potsie dikke samme mieke motjes kiske de kneuter ; kleine terechtwijzing als kleine kinderen iets deden wat niet mocht;

potstal, potstal, stal waarbij de mest gedurende de stalperiode van de koeien niet werd afgevoerd, aan het einde van de winter stonden koeien wel een meter hoger dan to

praat, praot, spraak, ik ben nn Bikse, dus ik praot Biks = ik ben een Prinsenbekenaar, dus ik spreek Biks- dn dieje hé veul praot = hij denkt dat hij alles weet. Zie 'Bikse praot'.

preekstoel, prikstoel, preekstoel, vruger prikte de pestoor vanaf de prikstoel zodattie dan neerkeek op ’t kerkvolk = vroeger preekte de pastoor vanaf de preekstoel zodat hij dan neerkeek op het kerkvolk- ; bij veel praten in een gezelschap zei men: hij zit wir op zunne prikstoel = hij is altijd aan het woord.

prikkeldraad, piekeldraod, piekdraod piendraod, prikkeldraad, de boere gienge vruger in ’t vurjaor rond de waaje in de polder nuw piekeldraod spanne = de boeren gingen vroeger in het voorjaar rond de weilanden nieuw prikkeldraad spannen

Prinsenbeek, Beek, De Beek, Prinsenbeek.

Prinsenbeeks, Biks, Prinsenbeeks

proeven, pruuve, proeven, ge zeg wel d’agget nie lust, mar ge mot jist mar is pruuve = je zegt wel dat je het niet lust, maar je moet eerst maar eens proeven-

proeverd, pruuvert, iemand die van een borreltje houdt, da’s n’n echte pruuvert wor = ja, die houdt wel van een borreltje-

pront, pront, net-netjes, pronte mèèse = nette mensen/een nette familie- een pronte vrouw = een nette vrouw- da’s ’n pront mèès = dat is een nette vrouw- daor ist altij eve pront biene = daar is het binnen altijd even netjes-

proppenschieter, proppeschieter, schietbuisje van vlierhout, as wij vruger meej ôôs vaoder gienge kuiere dan mokte-nie vur alle kiendere die ’r bij ware proppeschieters = als wij vroeger met vader gingen wandelen dan maakte hij voor alle kinderen die er bij waren een schietbuisje-

pros, pros, els, een scherpe en plat gebogen soort naald van staal om leer mee te bewerken

puist, pûst, 1. puist, 2. moeilijk iemand, kreng van een mens, 1. hij staod’onder de pûste = hij staat vol puisten

put, put, putte, welput, waterput, vroeger was er geen waterleiding en maakte men gebruik van een waterput op het erf; een gevaarlijke plek op het erf, want er waren hele diepe putten bij en kinderen konden er zo invallen als ze te ver over de rand gingen hangen;

puthaak, putaok, 1. puthaak, stok met daaraan een haak met een hoefijzer of een gedraaid ijzer waaraan men een emmer hing om water uit de put, die op het erf stond, na, 2. hang t’ur nie zo mee oewen putaok bove = sta er niet zo met je neus bovenop

puttee, poetjes, enkelbanden en beenwindsels zoals soldaten die vroeger droegen

putten, putte (waoter), water uit een put ophalen, de waterputten stonden op het erf

puut uit, puut uit (vuur), helemaal gedoofd vuur

quidam, kwiedam, deugniet, iemand die soms gekke domme streken uithaalt, hedde gij da gedaon, wa bende toch ne kwiedam ééj = heb jij dat gedaan, wat ben je toch een deugniet-

raad, raod, raad

rabat, rabbat, uit z’n rabbat = scheef, da stao jillemaol uit z’n rabbat = dat staat helemaal scheef-

raden, raoje, raden, raoj d’is wa’k g’ad heb vur munne verjaordag = raad eens wat ik heb gekregen voor mijn verjaardag- wittet nie? nou jille mwooje worbellekes = weet je het niet? nou, hele mooie oorbelletjes-

rammelaar, rammelèèr, ram, mannetjeskonijn

rammelaar, [mannetjeskonijn], rammelèèr, rammelaar, klèène kiendjes speule gère meej n’n rammelèèr omda ze da geluid mwooj viende = kleine kinderen spelen graag met een rammelaar omdat ze dat geluid zo mooi vinden-

rand, raand, rand

rechtdoor, rechtendur, rechtdoor, ge gao d’allemaol mar rechtendur, dan komde wel wor ge zijn mot = je gaat steeds maar rechtdoor, dan kom je wel waar je moet zijn-

recommanderen, aonrikkemedere, aanbevelen, daor motte is gaon kijke, dan witte nie wagge ziet, da kan’k oew echt aonrikkemedere = daar moet je eens gaan kijken, dan weet je niet wat je ziet, dat kan ik je echt aanbevelen-

reep, rjeep, rjeepe, hoepel, jin van de leukste dienge die we vruger gère deeje was rjeepe = een van de leukste dingen die we vroeger graag deden was hoepelen-

reepavond, rjeepaovond, vrijersavond, de avond (meestal woensdagavond) waarop jonggeliefden elkaar ontmoetten, ze moesten al lang verkering hebben vooraleer een rjeepaovond w

regenen, rengele, regenen, ’t rengel wir = het regent weer- nou eegut toch n’n jillen dag gerengeld = nou heeft het toch de hele dag geregend- ja mar ’t kan beter rengele dan smosse = ja maar het kan beter regenen dan motregenen- ’t wor tijd da’dut wir is gaot rengele, want ’t wor nou wel jil èrug drwôôg = het wordt tijd dat het weer eens gaat regenen, want het wordt nu wel heel erg droog-

reumatiek, rimmetiek, reuma, d’n dieje kan bekaant nie mjeer lwôôpe want hij stikt van de rimmetiek = hij kan bijna niet meer lopen want hij heeft reuma-

rie-kom-af, rie-kom-af, overlopertje, spel

rijden, rije, gepikeerd, boos zijn

rijden, rije, kadootjes brengen door Sinterklaas, Sientereklaos en Assiepan rééje in de nacht van 5 op 6 december = Sinterklaas en Zwarte Piet brachten in de nacht van 5 op 6 december cadeautjes-

rijeren, rijgele, riere, beven, bibberen, bibberen van angst., hij zit te rijgele van de kou = hij zit te bibberen van de kou- hij is zo verschrokke dattie n’n dag laoter nog zaat te rijgele van de schrik = hij is zo geschrokken dat hij een dag later nog zat te beven van schrik-

rijf, rijf, rèfke, hark, op zaoterdag wier vruger bij de boere, overal de wèruft opgereeve, da was mwooj en dan laag ur alles wir gèèf bij = vroeger werd op zaterdag bij de boeren het erf geharkt, dat was mooi en dan lag er alles weer netjes bij-

rijpdag, rjipdag, vrije dag, zomaar tussendoor, motte gij nie wèrreke? nije, ik heb ne rjipdag. = moet jij niet werken? nee, ik heb een vrije dag (snipperdag)-

rijven, rijve, harken, daor wier wa d’af gereeve vruger = er werd vroeger nogal veel geharkt-

roede, roej, 1. roede, oppervlaktemaat, 2. roe van Zwarte Piet.

roest, roest, stok in het kippenhok waar de kippen op gaan zitten als ze gaan rusten

roken, rwôôke, rwokt, gewrokt, roken, rwokte gij nog? = rook jij nog? hij éé d’altij gewrokt = hij heeft altijd gerookt

rondbazuinen, rondbezuine, iets rondvertellen wat eigenlijk in vertrouwen is verteld, d’n dieje motte nie teveul vertelle, want hij bezûnt alles rond =je moet hem niet teveel vertellen, want hij vertelt het tegen iedereen-

rood, rwooj, rood

roodborst, rwoojbosje, roodborstje

roos, rwôôs, rwoske, roos, gij ee mwooje rwoskes in oewen hof = jij hebt mooie rozen in je tuin-

rozenhoed, rwôzenhoejke, rozenhoedje-rozenkrans

rui, ruif, rui, in de ruif zijn = in de rui zijn-

ruik, ruuk, eau de cologne, ’n fleske ruuk = een flesje eau de cologne-

ruiken, ruuke, ruiken, ruuk t’is = ruik eens- gij ruuk lekker = jij ruikt lekker- meskes ruuke gèère lekker = meisjes ruiken graag lekker-

ruïneren, [te gronde richten], verinneweere, kapot maken, d’n dieje verinneweer d’alles = hij maakt alles kapot-

ruisen, ruise, 1. wrijven, 2. ruisen, het geluid dat bladeren aan bomen maken als de wind er doorheen waait, 3. ruisen, geluid van de golven aan zee, 1. ruis t’r is over want ’t juukt = wrijf er eens over want het jeukt- za’k ’r is over ruise? = zal ik er eens over wrijven? - 2. bij ’t valle van d’n aovond in d’n herfst naor ’t ruise van de wiend lûstere da’s prachtig = bij het vallen van de avond in de herfst naar het ruisen van de bladeren luisteren is prachtig

rus, ros, zode, b.v. van gras

ruw, rouw, ruw

ruwe schoffel, rouwe schoefel, onbehouwen iemand

sabberen, zabbere, likken, zuigen

sajet, sjét, sajet (niet gekamde wol)

sakkeren, sakkere, mopperen

samen, saome, samen

saucisse, sesies, cervelaatworst

scapulier, schabbelier, scapulier (medaille), twee of drie, verschillend gekleurde, gewijde lapjes op elkaar die over de schouder op de borst gedragen werden, het is een vorm van roomse devotie en vraag om bescherming, de lapjes zijn later vervangen door een medaille;

schaar, schèèr, schaar, tuinschèèr, snoeischèèr, naaischèèr-

schaatsen, schetse, schaatsen, swienters gienge we altij schetse – in de winter gingen we altijd schaatsen-

schade, schaoj, schade, hedde gij ok schaoj g’ad mit dieje sturm = heb jij ook schade gehad met die storm-

schadelijk, schaojluk, onvoordelig

schaft, schof, gedeelte van de dag, ik gaoj nog ’n schof peeje dunne = ik ga nog een paar uur suikerbietenplantjes uitdunnen-

scharenslijper, schèèreslieper, scharenslijper

scheel, scheel, 1. deksel, 2. kacheldeksel

scheel eraf drinken, scheel eraf drienken, borreltje drinken op een boreling

scheid, schaaj, scheiding, ’n schaaj in oew haor = een scheiding in je haar

scheiden, schaaj, hoe zit dat, ééj hoe schaaj da, komt’er nog wa van = hé hoe zit dat, komt er nog wat van-

schelden, schelle, schol, schelden, zij stond ’m midden op straot uit te schelle en hij schol net zo hard trug = zij stond hem midden op straat uit te schelden en hij schold net zo hard terug-

schele wiep, scheelewiep, scheldwoord voor een brildrager

schelen, schille, schelen, wa kan jou da schille = wat kan jou dat schelen-

schelling krijgen, schelles krijge, uitbrander krijgen, wat’ie ok doet, hij krijgd’altij schelles = wat hij ook doet, hij krijgt altijd op z’n donder-

schenen, schêêne, schenen, za’k oew is vur oew schêêne schuppe = zal ik je eens tegen je schenen schoppen-

schielijk, schieluk, onverwachts, plotseling, ineens

schieten, sjotte, voetballen, sjotte gebeurde meestal op straat of op een sjotveldje', ’hé, gaode nog ’n uurke meej sjotte = ga je nog een uurtje mee voetballen-'

schijt gauw, schèt gaaw, maak t een beetje, zoek ’t zelf uit

schoelje, schoelie, mensen die de regels van de samenleving niet in acht nemen, daor z’ok nie gèère neffe wonne, want d’as toch schoelie = daar zou ik niet graag naast wonen, want die gedragen zich toch zo a-sociaal-

schoof, schob, schôôf, bij elkaar gebonden hoeveelheid stro, schôôve die op elkaar getast zijn noemt men een stroojschelluft- ;het graon wier meej de haand gemaaid en daornao mitte haand bij mekaor gebonde en dan hadde ne schob = het graan werd met de hand gemaaid en daarna met de hand bij elkaar gebonden en dan had je een schob-

schoon, schwôôn, mooi, schwôôn mèske = mooi meisje-

schop, schoep, schop verzamelnaam voor allerlei soorten schoppen, pak de schoep is, want ik mot gaon spaoje = pak de schop eens, want ik moet gaan spitten-

schop, schup, schop om mee te werken, hij waar taggetig, mar spaojde alles nog mitte schup om = hij was tachtig, maar spitte alles nog met de schop om.

schop, schup, een schop/trap geven, ’n schup onder oew kont kunde krijge = een schop onder je achterste kun je krijgen-

schoppen, schuppe, schoppen/trappen- schuptem: geef hem een schop, hij schuptenum zo hard tege z’n schêêne dattie drie daoge krom éé gelwôôpe = hij schopte hem zo hard tegen zijn schenen dat hij drie dagen krom heeft gelopen- as d’n dieje kwaod wordt dan schuptie altij = als die kwaad wordt dan schopt hij altijd-

schoteldoek, schotteldoek, vaatdoek, doek waarmee de afwas werd gedaan

schotelkwast, schottelkwast, afwasborstel

schoteltje, schotteltje, schoteltje, bordje onder een kopje, ge mot nie aljeen de kommekes, mar ok de schotteltjes opruime = je moet niet alleen de kopjes, maar ook de schoteltjes opruimen-

schotelwater, schottelwaoter, afwaswater

schouw, schouw, schoorsteenmantel, gemetselde schoorsteen van beneden naar boven, legged mar vur de schouw = leg het maar op de schoorsteenmantel- ’t schouwke mot blijve rwôôke = er moet geld verdiend worden

schouw maken, schouw maoke, schoonmaken van sloten, de boere schouwe ieder jaor d’r slwôôte = de boeren maken ieder jaar de sloten schoon-

schouwen, schouwe, kijken of er een kuikentje in een ei zit, waor is jullie-je Jaon? oh, die is in de kiepekwooj d’aaiere aon ’t schouwe want daor zit ’n kloek te broeje = waar is jullie Jaan? oh, die is in het kippenhok om te kijken of er kuikens in de eieren zitten want er zit een kloek te broeden-

schoven, schôôve, rusten, ik ben zo moej, ik mot efkes schôôve wor = ik ben zo moe, ik moet even rusten- den dieje schôôf mjeer dan dattie werkt = hij rust meer dan dat hij werkt-

schreeuwen, schreeuwe, huilen

schrikken, verschrokke, geschrokken

schuifje krijgen, schûfke krijge, geen absolutie krijgen in de biechtstoel

schuimpje, schûmke, schuimpje, zacht snoepje, luste gij ’n lekker schûmke = lust jij een lekker snoepje-

schuimtrekken, schûmketrekke, klieskoek (soort drop) in een potje water doen, flink schudden tot het gaat schuimen en dan met een rietje opzuigen, een niet vermoeiende maar wel lek

schuw, schouw, schuw, da’s toch ne schouwe n‘ond = dat is toch een bange hond-

Sinterklaas, Sientereklaos, Sinterklaas

sips, sipske, mandje voor aardbeien, gemaakt van stroken geschild hout

sjans hebben, sjaans hebbe, flirten, ééj, ik heb sjaans = hij/zij flirt met mij-

sjappie, sjappie, onguur uitziend persoon, slordig gekleed iemand

slaan, slaon, slaan

slaap gerust, slopgrust, slaap gerust, welterusten (onbekend is of het overal op de Beek werd gebruikt),slopgrust is een prachtig woord dat eigenlijk twee betekenissen aanduid

slak, slek, slak, ik ben vies van slekke = ik ben vies van slakken-

slakkemeel, slekkemeel, kunstmest

sleuf, slûfke, kopblaadje, kroontje van een aardbei

slierten, slierte, op het ijs achter elkaar rijden en elkaar vasthouden

slijk, slik, slijk, hij zaag ’r toch uit, hij zaat onder ’t slik = hij zag er toch uit, hij zat onder het slijk-

slijpsteen, slepstjeen, steen die in een bak water liep en waarmee men kon slijpen, de slepstjeen werd met een zwengel rondgedraaid

Slikgat, Slikgat, Langeweg (dorp), waor won d’hij? hij won d’op Slikgat = waar woont hij? hij woont in Langeweg-

sliknat, sliknat, helemaal nat, diejen auto reej dur n’n plas en toen was ik mitjeen jillemaol sliknat = die auto reed door een plas en toen was ik meteen van onder tot boven helemaal nat-

slobberen, sloebere, slurpen, waor tie ok is da mokt-um niks uit, assie soep it dan sloebertie asof tie thuis is = waar hij ook is dat maakt hem niets uit, als hij soep eet dan slurpt hij alsof hij thuis is-

sloof, slwôôf, voorgebonden schort

sloot, slwôôt, slwotje, sloot, slwotje sprienge = slootje springen-

slop, slob, dam en draadhek, deze twee woorden samen noemde men het slob, de toegang via een dam naar de wei, die te bereiken is door het draadhek te openen

smoren, smore, het opwaaien van fijn zand, nou had ik de raome net gewasse en toen begon ’t wir te smore = nu had ik de ramen net gewassen en toen begon het zand weer op te waaien-

smossen, smosse, motregenen, tis mar smos, mar ge worttur wel nat van = het is maar motregen, maar je wordt er wel nat van- giestere echt n’n-jeelen dag smosse = gisteren echt de hele dag motregen-

snauwen, naawe, ruzie maken, ’t zen jille goeie mèèse, mar toch naawetur nogal is = het zijn hele goede mensen, maar toch maken ze geregeld ruzie- bende giestere op de vergaoderieng gewiest? nie, nou t’eetur nogal genaawd ek gewort = ben je gisteren op de vergadering geweest? niet, nou ik heb gehoord dat ze flink woorden hebben gehad-

snoeptafel, snoeptaofel, mannenbroek, manvolksbroek zonder gulp, ook wel fluitje genoemd, het voorpand was opzij los te knopen en naar voren uit te klappen, dit voorblad werd

snok, snukskes, korte rukjes

snotneus, snotneus, olielamp

snotpiek, snotpiek, 1. snotaap, 2. neus met snot bevuild, 2. zunne snotpiek hieng tot op zn bovelip = het vuil droop uit zijn neus-

snuiten, snutte, snuiten, neus snuiten

soms, somweile, soms, motte’nur somweile nog bwontjes zijn vandaog = moet je vandaag misschien nog boontjes hebben-

sop, sop, tol voor meisjes, meisjes speelden met een sop die met een touwtje aan een stokje werd gezet en draaiende werd gehouden door er met een touwtje tegen

spaden, spaoje, spitten

spaken, spjêêke, spaken, die fiets mot gespjêêkt worre = die fiets moet nieuwe spaken krijgen-

spelen, speule, spelen, wilde gij meej mijn speule = wil jij met mij spelen-

spieker, spieker, soort schop, het blad van deze schop staat bijna recht onder de steel en wordt voor het uitgraven van allerlei planten en struiken gebruikt

spin, spien, keukenkast, meestal naast de kelderdeur, waar drie treden op zaten waarlangs je op het opperkamerke kon komen, waor staot de botter? ja op z’n plek ééj, in de spien = waar staat de boter? op z’n plaats in de keukenkast

spinnenkop, spienekop, spin, in ieder schuurke stik-ut van de spienekoppe = in ieder schuurtje zit het vol met spinnen- op da zolderke zitte spienekoppe zo grwôôt as n’n naogel = op dat zoldertje zitten spinnen zo groot als een nagel- ze zaag n’n grwôôte spienekop en begon te kwèèke as of ze vermoord wier = ze zag een grote spin en begon te schreeuwen alsof ze werd vermoord-

spuwen, spouwe, overgeven, ik wier me toch ziek, mar gelukkig kon ik spouwe en wier ik wir wa beter = ik werd toch ziek, maar gelukkig kon ik overgeven en werd ik weer wat beter-

staan, staon, staan

stallantaarn, stallantère, stallantaarn

stee, stee, boerderij

steeg, steeg, 1. beu, ergens vervelend van worden, genoeg van hebben, 2. teveel gegeten hebben

stoefen, stoefe, opscheppen, zwetsen

stolp, stulp, stolp, glas waaronder beelden geplaatst worden;

stormen, stûrreme, stûrrem, stormen, ’t stûrremde flienk vannacht = het stormde vannacht hard-

stoten, stwotte, stoten

straat, straot, straat

straatkei, strotskaaie, straatstenen, vierkant gehakte stenen zogenaamde kinderkopkes vroeger waren alle straten hiermee geplaveid, in oude steden zoals Breda komen ze nog vo

streep, stripke, streepje

streng, streng, hoeveelheid wol, nog niet opgerold tot een bal (knot)

strijden, strije, twisten

stroschelf, strwoojschelluft, stromijt

strozak, strwoojzak, strozak, vroeger sliepen veel mensen op een strozak, de kiendjes wiere vruger in de bedstee op n’n strwoojzak gebore = de kinderen werden vroeger in de bedstee op een strozak geboren-

stuf, stufke, gommetje

stuffen, stuffe, gommen, wissen, het geschrevene verwijderen, ééj, stuft da is gaaw uit = hé, veeg dat eens gauw uit-

stui, stui, voorhoofd

stuiten, stuite, knikkeren, na het maken van een kuiltje nam ieder een afgesproken aantal knikkers voor het stuite zei men even of oneven oftewel paor of onpaor, daarn

stulp, stulp, kiepkar

stulphout, stullephout, vergrendelstok, bij ’t miesse trokke ze ’t stullephout uit de kèèr en dan klikte d’n bak aachterover en viel ’t mies op d’n akker = bij het mest rijden trokken ze de vergrendelstok uit de kar en dan klikte de bak achterover en viel de mest op de akker-

subiet, sebiet, direct

suien, zuuje, wiegen, het heen en weer bewegen van de wieg

suikerpeen, suikerpeeje, suikerbieten, de boeren noemden hun suikerbieten peeje, hedde goeje peeje van ’t jaor? = heb je dit jaar een goede opbrengst van je bieten?- nou, ’t zennur miender maar ’t suikergehalte is mjeer = nou, het zijn er minder (dat was dan per hectare) maar het suikergehalte is hoger- suikerpeeje wiere vruger meej pèèrd en kèèr nor de febriek gereje = suikerbieten werden vroeger met paard en kar naar de fabriek gereden (dat noemde men per as)

sus, [bewustzijn], sus, flauw vallen, van oewen sus gaon = flauw vallen-

sussen, susse, kalmeren, tussenbeide komen, hij prebeerde ’t te susse = hij probeerde iedereen te kalmeren-

taai, taai, fris, ’t is taai weer, ééj = het is koud, kil weer-

taai hebben, taai hebbe, hoog in de bol hebben (uit zich in gedrag), die hebben’t toch taai eej = die denken dat ze heel wat zijn-

tabbes krijgen, tabbes krijge, slaag/standje krijgen, nou echt kwaod ware ze nie toentie da deej, mar hij éé laoter toch wel efkes tabbes g’ad = nou echt kwaad waren ze niet toen hij dat deed, maar hij heeft later toch wel een standje gekregen-

tachtig, taggetig, tachtig, ik ben al taggetig = ik ben al tachtig-

tafel zetten, taofel zette, tafel dekken, a gij nou de taofel zet dan kunne we drek gaon ete = als jij nu de tafel dekt dan kunnen we zo gaan eten-

tafellade, taofellaoj, schuifla onder het tafelblad, tafellade, een tafel in de keuken had één maar soms ook twee schuifladen onder het tafelblad, taofellaoije ziede nie veul mjir, want alles wa daor vruger in zaat kunde tegeworrig in de aonrechtlaoje viende, mar laojtaofels ziede nog jil veul en d’r zen soms jille mwooje bij = tafellades zie je niet veel meer want alles wat daar vroeger in zat kun je tegenwoordig in de aanrechtladen vinden, maar ladekastjes zie je nog heel veel en er zijn soms hele mooie bij-

tand, taand, taande, tand, tanden

tarwe, terrew, tarwe

tas, tas, hooi en stro dat tussen de gebinten in de schuur was weggetast noemde men d’n tas, gaode gij mar op d’n tas staon, dan kunde de schôôve zo op de doskas gwôôie = ga jij maar bovenop het weggetaste graan staan, dan kun je de schoven zo op de dorsmachine gooien

tas, tas, kopje, 'n tas koffie = een kopje koffie-

tata, [groet van klein kind], ta-ta, dag zeggen door kleine kinderen (kromtaal), ta-ta manneke = dag jongen-

te lijk gaan, te lijk gaon, naar een begrafenis gaan

teems, teems, melkzeef

teer, tèèr, teer, pek, de boereschuure wiere bekaant ieder jaor getèèrd = de boerenschuren werden bijna ieder jaar geteerd-

teeravond, tèèraovond, feestavond met eten uit de gespaarde inleg van een club, agge mijn tot vurzitter kiest dan geef ik mitte tèèraovond ’n vèèreke = als je mij tot voorzitter kiest dan schenk ik voor de feestavond een varken-

tegenwoordig, tegeworrig, tegenwoordig

teil, teltje, teiltje, vruger waste we ôôs eige in ’n teltje = vroeger wasten we onszelf in een teiltje-

ten einde, tèène, einde, we zen wir tèène = we zijn weer aan het einde gekomen- tèène de pad = aan het eind van het pad-

ten naaste bij, tenostebij, ongeveer

tengel, tengels, vingers, blèfter meej oeuw tengels af = blijf er met je vingers af-

terug, trug, terug

terug, uppetrug, een beetje achteruit, werd gezegd bij het verplaatsen van iets, nog ’n bietje uppetrug en dan staoget goed = nog een beetje achteruit en dan staat het goed-

test, test, plat woord voor gezicht, agge nie ophoudt z‘ak oew is vur oew test slaon = als je niet ophoudt sla ik je op je gezicht- en hij kreeg me daor toch ’n paor tikke op z’n test = en hij kreeg me toch een paar meppen op z’n gezicht- vur z’n test slaon = op z’n gezicht slaan- ;

test, test, metalen bakje, meestal rond met een metalen oor er aan, waar kolen in werden gedaan en dat daarna in de stoof werd gezet om de voeten te verwarmen;

tets, tets, 1. tik op je hoofd, 2. korte spijker met ronde kop om schoenen mee te beslaan (de Duitsers hadden ze onder hun laarzen), 1. agge nie ophoudt krijde drek ’n tets op oew geziecht = als je niet stopt krijg je dadelijk ’n tik op je gezicht

tetsen, [stuiteren], tetse, stuiteren

teutaan, teutaon, heel moe, ik kan nie mjeer, ik ben teutaon = ik kan niet meer, ik ben heel moe-

teuten, teute, treuzelen, die kan toch teute ééj = die kan toch treuzelen- schiet op, stao nie zo te teute = schiet op, sta niet zo te treuzelen- ; neuzen van schoenen;

tiet, tiet, kip

tinus, [hoofd], tinus, hoofd, hij gwôôjde recht op zunne tinus = hij gooide recht op zijn hoofd-

titsen, titse, springen, as ’t wiendstil is en ge gwoojt mee ’n kaaike over ’t waoter, dan tits ’t in booge ’n jil end weg = als het windstil is en je gooit met een steentje over het water, dan springt het in bogen een heel eind weg-

tobbe, tups, frambozenkistje (rond, schuin toelopend)

toot, tôôt, mond, houdoewe tôôt diecht gij = hou je mond dicht-

tornmes, torremeske, tornmesje, scheermesje in een houdertje geklemd waarmee naden van kleding werden los gesneden, vruger, toen de mèèse nog zuinig en èrum ware, mokte ze van twee rokke wir jinne jille mwooje nuwe, dan sneeje ze meej ’n torremeske alle naoje los, streeke alles glad en hadde wir twee mwooje nuwe lappe stof = vroeger, toen de mensen nog zuinig en arm waren, maakten ze van twee rokken weer één hele mooie nieuwe; dan sneden ze met een tornmesje alle naden los, streken alles glad en hadden weer twee mooie nieuwe lappen stof-

tossen, tosse, volgorde bepalen wie mag beginnen met een spel

touteren, tanteren, schommelen

toverheks, twôôverheks, toverheks naam voor een vrouw die niet serieus werd genomen een apart iemand, een moeilijk persoon

Trappedoelie, trappedoelie, zwartepietennaam, knecht van Sinterklaas

trein, trein, grote boerenwagen met ijzeren wielen en aanhang

trekken op, trekken’op, lijken op iemand, die trek precies op z’n vaoder = die lijkt precies op zijn vader-

trekker, trekker, tractor

troel, troeleke, lieve naam voor iemand

tuf, tuf, spuug

tuffen, tuffe, spugen, tuf t’um = spuug naar hem- vuile vûllik, stao nie zo te tuffe = vuilak, spuug niet zo- assie pijp rwokt dan tuftie aon jin stuk dur = als hij pijp rookt dan spuugt hij aan één stuk door- nor iemand tuffe is ’t mienste watter is = naar iemand spugen is heel min/laag-

tuier, tuijer, tuier (paal om vee aan vast te leggen), de geit stond op de tuijer = de geit stond vastgebonden aan een paal om te kunnen grazen-

tuitelen, tuitele, ruilen, wij tuitelde vruger altij knikkers = wij ruilden vroeger altijd knikkers-

tussendoor, tussendur, tussendoor, ’n lekker brwôôjke tussendur da smok wel = een lekker broodje tussen de vaste maaltijden in, smaakt wel-

tut, tut, knikkeren: tut werd, lopend naar en van school, door meerdere kinderen tegelijkertijd gespeeld, een extra grote knikker, de bolder, werd vooruit gegoo

tut, tut, tutter, speen

tutfles, tutfles, zuigfles, alle kiendjes wiere meej ’n tutfles grwôôt gebrocht = alle baby’s werden met een zuigfles grootgebracht-

tutteren, tuttere, zuigen, langzaam drinken

uggelen, uggele, buurten met z’n allen rond de plattebuiskachel, vruger pofte we op ’t scheel van de plattebuis, terwijl we zate te uggele, labwone en ertjes = terwijl we lekker zaten te buurten poften we vroeger op het deksel van de plattebuiskachel tuinbonen en erwtjes-

uitduiden, uitduije, uitleggen

uitdunnen, [uit elkaar zetten van planten], uitdunne, suikerbieten op een zetten door onregelmatig zaaien konden jonge plantjes te dicht bij elkaar staan, deze werden dan in de open plaatsen gezet

uitgummen, uitgumme, uitgommen, uitwissen, het geschrevene verwijderen

uitsliepen, uitsliepe, spotten, zachte spot waarbij de wijsvingers over elkaar gestreken worden

uitzakken, uitzakke, het ’s morgens vroeg klaarmaken van boterhammen voor hen die gaan werken, in de mjiste huishouwes hadde ze vruger mjeer dan ’n uur nwôôdig om uit te zakke = in de meeste huishoudens hadden ze vroeger meer dan ’n uur nodig om de boterhammen klaar te maken voor degenen die gingen werken-

uitzet, uitzet, zandgroeve van onvruchtbare grond, wij speulde bij d’n eikebwôôm altij in d’n uitzet = wij speelden bij de eikenboom altijd in de zandgroeve

uitzet, uitzet, alles wat nodig is als men gaat trouwen

uw, oew, jezelf, je, jouw, kek naor oew eige = kijk naar jezelf- oew fiets = jouw fiets- oewen auto = jouw auto

vaars, vèès, vaars, jonge koe die nog niet gekalfd heeft, n’n boer die koeie-neet, èè d’ok altij vèèze = een boer die koeien heeft, heeft ook altijd vaarzen-

vaart, vort, heimwee, hij had zo’n vort dattie trug gekome is = hij had zo’n heimwee dat hij is teruggekomen- vort hebbe da’s jil èèreg = heimwee is heel erg

val, val, doorwaadbare plaats

val, val, zolderluik

van kant doen, van kaant doen, verkopen, hij éé d’alles van kaant gedaon = hij heeft alles verkocht-

vandaag, vandaog, vandaag

varen, vaore, missen, t vaor wel nou ze weg is = we missen haar wel nu ze weg is-

varken, vèèreke, 1. geluksbal bij biljart, een bal die eigenlijk mis is, maar door toeval toch nog als carambole kan worden geteld, 2. varken

varkenshaar, vèèrekeshaor, dik stijf haar dat bijna niet is te kammen

varkenshouwer, vèèrekesouwer, varkenshouder, as de vèèrekespest uitbrikt dan slaope de vèèrekeshouwers nie mjeer = als de varkenspest uitbreekt dan slapen de varkenshouders niet meer-

varkenstuwer, vèèrekesstouwer, handelaar in varkens, d’n dieje is z’n leve lang vèèrekesstouwer gewiest en hij ééter goed meej geboerd = hij is zijn leven lang varkenshandelaar geweest en hij is er wel bij gevaren-

Vastenavond, vastenaovend, carnaval, de 3 dagen (zondag, maandag en dinsdag) voorafgaand aan de 40-daagse vasten, Pasen is bepalend voor de datum van de eerste carnavalsdag, Paa, zo druk hebbe as n panneke vastenaovend = het heel erg druk hebben-

vedelen, fietele, doelloos muziek maken, houw op meej da gefietel = hou op met dat doelloze spelen-

veel, veul, veel

verassureren, verasserere, verzekeren

verbalemonden, verballemonte, kapot maken, vernielen, waorom motte da nou wir verballemonte = waarom moet je dat nu weer kapot maken-

verbieden, verbieje, verbieden, verbiej da jong da nou is = verbied dat kind dat nu-

verderop, wijerop, verder weg

vergadering, vergaodering, vergadering:

verhabbezakken, verrabbezakke, 1. iets te doen hebben, 2. regelen van iets wat je dwarszit , 1. nou is kijke wa’k nou nog te verrabbezakke heb = nou eens zien wat ik nu nog te doen heb - 2. mee jou hebbik nog wa te verrabbezakke = met jou heb ik nog een appeltje te schillen

verhapstukken, verapsele, iets regelen buiten de regels om, nee, da’s ammel goed, da d’ek al meej-um verapseld = nee, dat is allemaal goed, dat heb ik al met hem geregeld-

verjaardag, verjaordag, verjaardag

verkwanselen, verkwaansele, verknoeien, opmaken, d’n dieje hé niks mir, nou had tie ’n paor cente, mar in ’n paor jaor tijd eej tie alles verkwaanseld = hij heeft niets meer, nou had hij wat geld, maar in een paar jaar tijd heeft hij het aan allerlei onzinnige dingen opgemaakt/verknoeid-

verneuken, verneuke, bedonderen, da’s verneukerij = daar word je mee bedonderd/dat is geen zuivere koek- doe mit d’n dieje gin zaoke, want hij vernukt oew = doe met hem geen zaken, want hij bedondert je-

verschuwen, verschouwe, de rust van dieren (vogels) verstoren, waardoor ze weggaan van de plek waar ze zaten, daor zaat toch zon mwooj voggeltje in munnen hof, mar ’t is verschouwd = er zat toch zo’n mooi vogeltje in mijn tuin, maar het is weggejaagd-

verstuwen, verstouwe, verscharen, vee van de ene naar de andere wei leiden

verzeggen, verzegge, beloven, hij eeget aon mij verzeet, mar hij gaaf ’t aon ’n aander = hij heeft het aan mij beloofd, maar gaf het aan een ander-

vinden, viene, vien, vinden, ik vien ’t mwooj = ik vind het mooi-

vinger, vienger, vinger

vis, viesse, vieske, vissen

vitusdans, fieteldaas, niet stil kunnen staan, Sint Vitusdans, gè toch ommes de fieteldaas nie om dagge nie stil kunt blijve staon = je mankeert toch zeker niets omdat je niet stil blijft staan-

voeren, voejere, voeren

voering, voejer, voering, de voejer van munne frak is kepot = de voering van m’n jas is kapot-

vogel, voggeltjes, vogeltjes, in munnen hof zitte veul voggeltjes = in mijn tuin zitten veel vogeltjes-

vonder, vonderke, vlondertje

vooraf aan, enderevaon, van enderevaon = van vooraf aan, nie uitzuuke mar van enderevaon pakke = niet uitzoeken maar van vooraf aan pakken-

voorbij, vurbij, voorbij

voorjaar, vurjaor, voorjaar

voorkind, vurkiend, kind van ongehuwde moeder

voornaam, vurnaome, voornamen

vooruit, vort, voortaan, da motte vort jist tege mij zegge = dat moet je voortaan eerst tegen mij zeggen-

vork, vûrk, hooivork

vorket, verket, ket, eetvork, drek gwooj ik mee ne ket agge nie uitkekt = direct gooi ik met een vork als je niet uitkijkt- vruger aten ze op de Beek aljin mee ne ket = vroeger aten ze op de Beek alleen met een vork (niet met mes en vork)-

vroeger, vruger, vroeger

vrouwlui, vrullie, vrouw, da waar ’n schôône vrullie vruger = dat was vroeger een mooie vrouw-

vuil, vuil, onkruid

vuilik, vûllik, viezerik, vuilak, iemand die zich vies gedroeg, zich bevuild had of smerige taal verkocht- ljilleke vuile vûllik = lelijke, vieze vuilak-

waar, waor, WAAR

waarom, wùrrum, waarom, wûrrum motte da nou verinneweere = waarom moet je dat nu kapot maken-

waarvoor, waorvur, waarvoor

wagen, waoge, wagel, wagen, vervoermiddel

wanneer, wanjir, wanjeer, oenjeer, wanneer, oenjeer werd door de meest plat dialect pratende Bekenaren gebruikt, wanjeer werd meer gebruikt. , wanjir was da = wanneer was dat- wa zeede gij daor, oenjeer is da gewiest = wat zei jij daar, wanneer is dat gweeest- wanjeer gij zegt dagge dur neffe zit, dan zal ik zegge oenjeer ’t wel gewiest is = als jij zegt dat je er naast zit, dan zal ik zeggen wanneer het wel is geweest-'

warm, wèèrum, 1. warm, 2. dicht bij het goede antwoord zitten

wat, wa, wat

water, waoter, water

weduwe, weew, platte, grove naam voor een weduwe, hij hou w’t meej ’n weew = hij heeft een relatie met een weduwe-

weer, wir, weer, is ’t wir zo? = is het weer zo?-

weerbieden, wèèrbieje, opschieten, nou motte echt wèèrbieje aanders komde te laot = nu moet je echt opschieten anders kom je te laat- biej nou is ’n bietje wèèr, want ut bleft dure = schiet eens een beetje op, want het blijft maar duren-

weerskanten, wieskaante, weerszijden, da d’akkedeer van wieskaante nie = dat gaat van weerszijden niet goed-

weg, wiegeske, verbindingspaadje, dat de normale weg bekortte, lwop mar gauw dur ’t wiegeske = loop maar gauw binnendoor-

weg komen, weg komme, opschieten, zie nou d’agge weg komt, aanders bende wir te laot = schiet nou op, anders kom je weer te laat

wegfrommelen, wegfrommele, vlug verbergen, stiekem iets verstoppen, hij frommelde net gaaw wa weg, toentie zaag dattur iemand keek = hij verborg vlug iets, toen hij merkte dat er iemand keek-

weide, waaj, weiland, wei, jil veul waaje bij mekaor noeme we ne polder = veel weilanden samen noemen we een polder-

weidepaal, waajpaol, weidepaal waarmee de wei werd afgezet, waajpaole en piekeldraod (piekdraod) daor zaagde in ’t vurjaor de boere meej bezig in de polder = in het voorjaar zag je de boeren in de polder aan het werk met weidepalen en prikkeldraad-

weidesleep, waajslèèp, vierkante ijzeren sleep, die over het weiland werd getrokken om molshopen en mestplaggen van koeien te slechten en te verspreiden

welja, waajot, wel ja, vinde gij d’ak da mot doen? waajot, doe da toch, da’s leutig = vind jij dat ik dat moet doen? wel ja, doe maar, dat is leuk-

werf, wèruft, erf

werk, wèruk, werk

werken, werreke, work, geworreke, werken, hij éé d’altij bij ’t spoor geworreke – hij heeft altijd bij de Spoorwegen gewerkt- jist work tie bij d’n boer en laoter ging tie bij ’t miesplein werreke = eerst werkte hij bij een boer en later ging hij bij de gemeentereiniging werken- ôôze Jan èè d altij op ’t miesplein geworreke = onze Jan heeft altijd bij de gemeentereiniging gewerkt

wervel, wûrrevul, 1. houten klink van een deur, 2. draaiklosje om deur of raam af te sluiten, 1. die prachtige houte wûrrevuls ziede bekaant nie mjir = die prachtige houten klinken zie je bijna niet meer- op alle biennedeure zate vruger wûrrevuls = op alle binnendeuren zaten vroeger houten deurklinken

wetsteen, wetsteen, slijpsteen waarmee men de messen scherp maakte

wetten, wette, handmatig scherpen

willen, wille, wouwe, willen, woude gij ut beter wete = wilde jij het beter weten-

wind, wiend, wind

windei, wiendaai, ei zonder schaal

winter, swienters, in de winter

winter, wienter, winter

winterknoest, wienterknoeste, winterperen, hele harde peren die in de winter op z’n lekkerst waren

wit, wiet, wit

wit zijn, wiet zijn, heel goed met elkaar overweg kunnen, die twee da’s wiet wor = die twee kunnen heel goed met elkaar overweg-

witten, [wit maken], wiette, witten, motte gij de muure nog wiette = moet jij de muren nog witten-

worden, worre, wier, geworre, worden

worm, wûrreme, wormen, vieste gij altij meej wûrreme? = vis jij altijd met wormen?- van al die klèène kriebeligge bjisjes, waorvan ge nie kunt zien of z’oew aonkijke of nie, mot ik niks hebbe = van al die kleine kriebelige beestjes, waaraan je niet kunt zien of ze je aankijken of niet, moet ik niets hebben-

wreed, vrééd, trots, ik ben vrééd op m’n kiendere = ik ben trots op mijn kinderen-

wringer, vrienger, 1. wringer, twee rollen waar men met een draaiende beweging de was doorhaalde, waardoor het water eruit werd geperst, 2. iemand die altijd moeilijk do, 1. de mjiste hadde ginne vrienger en deeje da wèruk mit’aand = de meesten hadden geen wringer en deden dat werk met de hand, 2. daor kunde nie meej werreke, da’s ne grwôte vrienger = daar kun je niet mee werken, dat is ’n heel moeilijk iemand

zaag, zaog, zaag

zakdoek, zadoek, zakdoek

zand, zaand, zand

zaterdag, zaoterdag, zaterdag

zauwelaar, saawelèèr, kletskous

zauwelen, saawele, kletsen

zeef, zifke, zeefje

zeggen, zegge, zee-gezeet-gezeet ga’d, zeggen, gèget zelf gezeet = je hebt het zelf gezegd- hij mot nie doen of tie ’r niks van af wit, want hij eegut zelluf gezeet ga’d = hij moet niet doen alsof hij het niet weet, want hij heeft het zelf gezegd-

zeggen, zôzegge, zôzegge wordt gebruikt om niet ineens de vraag te hoeven stellen, wordt gebruikt door nieuwsgierige mensen als aanzet om iets te weten te komen, ge zôzegge, waor komde gij vandaon? = je zou zeggen, waar kom jij vandaan?

zeikpot, zekpot, po, woar is de zekpot gebleve = waar staat de po-

zeis, zèèsie, zeis

zelf, zelluf, zelf

zetaardappel, zètèèrepels, zetters, pootaardappelen

zeug, zog, zeug

zeveren, zjivere, kwijlen, maar ook zeuren/kletsen, assie wir is staot te zjivere dan begient-ie ok nog is te zjivere = als hij weer eens staat te kletsen dan begint hij ook nog eens te kwijlen-

zij, zullie, zij, zullie zeeje da die kruiwaoge van hullie waar = zij zeiden dat die kruiwagen van hen was-

zijn, zen, (waar-gewiest) zijn, waor bende gij = waar ben jij- waor zen de kiendere = waar zijn de kinderen-

zijn, zijn, hem, das van zijn = dat is van hem-

zingen, zienge, zingen

zoet, zoet, 1. braaf, 2. zoet, 1. t’is toch zon zoet kiendje = het is toch zo’n braaf kindje-

zoet zijn, zoet zijn, ergens lang werk mee hebben, nou daor ben’k nog wel ’n endje zoet meej = daar heb ik nog lang werk mee-

zoetepap, zuute pap, zoete pap, aan ’t kèrke konde vruger zuute en kerrepap kwôôpe- aan de melkkar kon je vroeger zoete en karnemelksepap kopen-

zoethout, zuutout, zouthout

zolder, zolder, kruis in broek, heel zunne zolder is uit zun broek gescheurd het hele kruis is uit zijn broek gescheurd-

zonde, zonde, jammer

zooi, zoojke, zootje

zoon, zeun, zeuns, zoon

zorgen, zûrrege, zorgen

zorgstoel, zûrrigstoel, rieten stoel met hoge leuning

zoveel, zuvul, zoveel, hedde gij zuvul geld? = heb jij zoveel geld?-

zulk, zukke, zulke, uukke wil d’ebbe, zukke of zukke? = welke wil je hebben, zulke of zulke?- nou gif mar zukke = nou geef maar zulke-

zweer, zwèèr, zweer, hij gieng op bedevaort naar Dorst meej Maajkes Dost tege de pûste, mar d’n aanderen dag stond-tie onder de zwèère = hij ging op Hemelvaartsdag op bedevaart naar Dorst tegen de puistjes, maar de volgende dag stond hij onder de zweren-

zwengel, zwing, groot dwarshout aan een wagen (trein) om twee osklippels aan vast te maken waarmee twee paarden voor de wagen konden worden gespannen