INT Dialectwoordenboeken

Tonnaer, M. en Har Sniekers (eindred.), (2012), Thoears Woeardebook, Thorn

à la bonne heure, [uitroep], allabenäör, (Frans) goed!, uitroep

aal, aol, mannelijk, äöl, äölke, aal

aalskoet, [meerval], aolskoet, mannelijk, soort meerval

aam, aom, vrouwelijk, aam, inhoudsmaat, Ein aom beer: 120-150 liter bier.

aamzeiksel, [mier], aomzeiksel, vrouwelijk, aomzeiksele, aomzeikselke, mier

aamzeikselhoop, [mierenhoop], aomzeikselehoup, mannelijk, mierenhoop

aan, aan, 1. aan 2. bij, Bès se al aan?: heb je je al aangekleed? Dao is niks aan: dat is niet moeilijk; dat vind ik niks. Det haaj mich get aan vuuerdet zie kwaam: het duurde lang voordat zij kwam. Det kindj, dao is get aan: dat kind heeft een aangeboren afwijking. De vrindjsjap is aan. Höb ich get van dich aan?: wat moet je?Ich bèn poem aan: ik ben vermoeid, afgemat van het werken. Kóm neet aan mien femielie!

aan de, ane, aan de, samentrekking

aan-en-aan, [doorlopend], aan-ein-aan, direct achter elkaar, doorlopend, Aan-ein-aan liktj d’r mich te koejenere.

aanbieden, [offreren], aanbeje, aanbieden

aanbijten, aanbiete, aanbijten of aanknagen van vruchten door muizen, wild, etc., Dao laag einen aangebeten appel.

aanblazen, [aanblazen], aanblaoze, aanblazen, Höbs se de hèl aangeblaoze?: wat heb je een kleur, heb je het zo warm?

aanbreken, aanbraeke, aanbreken, Ein aangebroeake pak besjute.

aandoen, aandoon, 1. aankleden 2. aandoen 3. iemand ergens mee belasten 4. iemand iets aandoen 5. zelfmoord plegen, Doot dich ins aan.

aanduwen, [aanduwen], aanduje, aanduwen

aaneen, aanein, aaneen, aan elkaar vast

aaneenhangen, [aan elkaar hangen], aaneinhange, aan elkaar hangen, Die hange aanein wie klet (kleefkruid).

aanfoddelen, [zijn gang laten gaan], aanfóddele, 1. zijn eigen gang laten gaan 2. zich niet netjes kleden, Laot ’m mer aanfóddele.

aangaan, aangaon, 1. aangaan 2. bezoeken, binnengaan, Det geit dich niks aan.

aangaande, aangaondje, betreffende, Ich wil nog get zègke aangaondje de presessie.

aangaans, [voorlopig], aangaons, voorlopig, vooreerst, Aangaons wil ich dao nog niks uuever zègke.

aangelegenheid, aangelaegeheid, aangelaegenheid, vrouwelijk, aangelegenheid

aangemaakt, [aangemaakt], aangemaaktj, opgezadeld, Dao bès se sjoean mèt aangemaaktj.

aangeven, aangaeve, 1. aangeven 2. aanduiden 3. beschuldigen 4. zich inschrijven, Gaef mich daen hamer ins aan.

aangewaaide, [aangetrouwde], aangewejdje, mannelijk, een aangetrouwde, Det is ein(en) aangewejdje: die is aangetrouwd.

aangewoonte, [gewoonte], aangewuuendje, vrouwelijk, aangewuuendjes, gewoonte

aanhanger, [aanhanger], aanhenger, mannelijk, aanhangwagen

aanhoetelen, [prutsen], aanhóddele, aanprutsen

aanhogen, aanhuuege, ophogen van grond, aanaarden

aanhouden, aanhaoje, 1. aan zijn standpunt vasthouden 2. kaartterm: aan de slag blijven door met dezelfde kleur terug te komen

aanhoudend, [aanhoudend], aanhaojendj, aanhoudend, steeds weer

aankaarten, [ter sprake brengen], aankaarte, 1. aankaarten, ter sprake brengen 2. iemand erbij betrekken

aankallen, [aanspreken], aankalle, 1. iemand over iets aanspreken 2. aanpraten, Ich höb ’m dao ins uuever aangekaldj.

aankijken, aankieke, 1. aankijken 2. afwachten, Emes sjeif aankieke.

aankissen, [ophitsen], aankisse, ophitsen, Emes d’n hóndj aankisse: de hond op iemand af sturen.

aankleden, aankleie, 1. aankleden 2. opsmukken

aanklommelen, [prutsen], aanklómmele, aanmodderen, prutsen

aankloten, [prutsen], aankloeate, aanmodderen, prutsen, Wae kloeate mer get aan.

aankomen, aankómme, 1. zwaarder worden 2. bezoeken 3. arriveren, In eine korten tied hieël get aankómme.

aanlanden, [aanlanden], aanlanje, aanlanden, terechtkomen, Woea zeen wae noe weer aangelandj!

aanleg, aanlèk, mannelijk, aanleg, talent, Hae haet aanlèk daovuuer.

aanleggen, aanlègke, 1. aanleggen 2. besteden, uitgeven 3. zich inlaten met, Hae wètj waal wie d’r ’t mót aanlègke.

aanlengen, aanlinge, aanlengen

aanlenglimonade, [limonadesiroop], aanlinglimmenaad, mannelijk, limonadesiroop, De kinjer krege aanlinglimmenaad.

aanleren, [aanleren], aanlieëre, aanleren

aanleunen, [aanleunen], aanläöne, aanleunen

aanleunwoning, [huis ergens tegenaan gebouwd], aanläönwuuening, vrouwelijk, aanleunwoning, Bie Sterrebosch ligke aanläönwuueninge.

aanloop, [aanloop], aanloup, aanluip, mannelijk, aanloupe, aanluipke, 1. aanloop, start 2. bezoek, Mèt ein aanluipke spróng d’r uuever ’t Räömke.

aanmaken, aanmake, 1. aanmaken, aansteken 2. mengen 3. op smaak maken 4. verkering beginnen 5. opzadelen, De lamp aanmake. De staof aanmake.

aannaaien, aannejje, 1. aannaaien 2. bedotten, Eine knoup aannejje.

aannemen, aannumme, 1. aannemen 2. veronderstellen, De boew van ein hoes aannumme. Ich höb eine noewe handjlanger aangenómme.

aannemer, [aannemer], aannummer, mannelijk, aannemer

aanpongelen, [aanklungelen], aanpóngele, 1. aanklungelen 2. gauw kleren aantrekken

aanpoten, aanpoeate, 1. aanpoten, hard werken 2. iemand iets aansmeren

aanraden, aanraoje, aanraden

aanrecht, aanrèk, mannelijk, aanrèkke, aanrèkske, aanrecht, gootsteen, zie ook pómpestein, Zèt d’n doorslaag oppen aanrèk.

aanrijding, aanriejing, vrouwelijk, aanrijding

aanroepen, [aanroepen], aanrope, aanroepen, bidden tot, Sint Antoeanius bèste vrindj, zörg det ich miene sluuetel vinj!

aanschieten, [aanschieten], aansjete, 1. wild aanschieten bij de jacht 2. iemand aanspreken om iets te vragen

aanschijten, [verklikken], aansjiete, verklikken, iemand verraden, Emes aansjiete.

aanschuiven, [aanschuiven], aansjuve, aanschuiven, Hae sjuuftj mer get gaer aan.

aanslaan, aanslaon, aanslaan

aanslag, aanslaag, vrouwelijk, aanslag

aansnijden, [aansnijden], aansnieje, aansnijden, Waem snietj de flaaj aan?

aanspanner, [beginneling], aanspender, mannelijk, aanspenders, aanspenderke, beginneling

aansporen, aanspoeare, aansporen

aanspraak, aanspraok, mannelijk, aanspraak, Aoj minse höbbe gaer aanspraok.

aanspreken, aanspraeke, 1. aanspreken 2. ter verantwoording roepen

aanstaan, aanstaon, 1. aanstaan 2. bevallen, behagen 3. goed (af)gaan, De radio stuit nog aan.

aanstaande, [komende], aanstaondje, aanstaande, komende

aanstaande, aanstaondje, mannelijk, vrouwelijk, verloofde

aanstand, [aanstellerij], aanstandj, mannelijk, aanstellerij, Aanstandj make: zich aanstellen.

aanstandmaker, [aansteller], aanstandjmaeker, mannelijk, aansteller, aanstelster

aansteken, aanstaeke, 1. aansteken 2. besmetten 3. enthousiast maken 4. verrot zijn, Ein kaes aanstaeke.

aanstoot, aanstoeat, mannelijk, aanstoot, ontstemming, Det maedje goof aanstoeat mèt die korte klèdjes.

aanstoten, [aanstoten], aanstoeate, aanstoten

aanstrengen, [zich inspannen], aanstrenge, strengtj zich aan, strengdje zich aan, zich aan, zich aanstrenge, zich inspannen, moeite doen

aanstrijken, [even strijken], aanstrieke, aanstrijken, Ei zwaegelke aanstrieke. Ich mót det plekske ouch nog effe mèt vèrf aanstrieke.

aanstrikken, [aanbreien], aanstrikke, aan bestaand breiwerk iets aanbreien, Eine noewe boeard aanstrikke.

aantaffelen, [op zijn gemak lopen], aantóffele, aantaffele, op zijn gemak lopen, Dao kumtj d’r eindelik aangetóffeldj.

aantekenen, [aantekening maken], aanteikene, aantekenen

aantoddelen, [aanrommelen], aantóddele, 1. slordig kleden 2. aanrommelen

aantonen, [aantonen], aantuine, aantonen, bewijzen, Tuin mer ins aan det ’t zoea is.

aantreden, aantraeje, 1. aantreden 2. aanstampen, aantrappen, Bie det fieëst mós de harmenie weer aantraeje.

aantrekken, aantrèkke, aantrekken, Trèk de nistel van diene sjoe ins aan, dae zitj los. Trèk dich det mer neet aan. Zich nörges get van aantrèkke.

aantuien, [zich slecht kleden], aantujele, zich slecht kleden, Waat höbs se dich noe weer aangetujeldj?

aanvangen, aanvange, 1. beginnen 2. uitspoken

aanvaren, [vertrekken], aanvare, alvast vertrekken

aanvoelen, [aanvoelen], aanveule, aanvoelen, D’n dörpel veultj kaod aan. Det kóns se toch op dien klómpe aanveule.

aanvoerder, [aanvoerder], aanveurder, mannelijk, aanveurders, aanvoerder

aanvragen, [aanvragen], aanvraoge, aanvragen

aanvreten, [aanvreten], aanvraete, aanvreten, aantasten

aanvullen, [aanvullen], aanvölle, aanvullen

aanwennen, [aanwennen], aangewinne, aanwinne, aanwennen

aanwensel, aanwinsel, onzijdig, aanwinsele, gewoonte, tic, zie ook gewuuendje

aanwerk, aanwerk, onzijdig, het begin van het werk, ’t Haet lang gedoordj, mer ’t aanwerk is toch eindelik gemaaktj.

aanwerken, [beginnen met het werk ], aanwirke, 1. een begin maken met het werk 2. doorwerken

aanwijzen, [wijzen naar iets of iemand], aanwieze, aanwijzen

aanwrijven, [de schuld geven], aanvrieve, de schuld geven, Emes get aanvrieve.

aanzeggen, aanzègke, aanzeggen, aankondigen, Emes de wach(t) aanzègke. Hae ging de naober aanzègke det groeatje doead waas.

aanzetten, aanzètte, 1. aanzetten 2. aankomen 3. vastmaken 4. dik maken, ‘De blaozers mótte neet zoea hel aanzètte’, zag d’n dirigent. De radio aanzètte.

aanzien, aanzeen, onzijdig, aanzien, achting, Eine börgemeister haet meistal väöl aanzeen.

aanzien, aanzeen, afwachten, Wae zulle ’t nog effe aanzeen.

aanzwengelen, [aanzwengelen], aanzwingele, aanzwengelen, aanhangig maken

aap, aap, mannelijk, ape/aep, aepke, 1. aap 2. kwajongen, Aap, waat höbs se sjoean jónge: wat ben jij een opschepper, gezegde.

aard, aard, mannelijk, 1. innerlijke gesteldheid 2. karakter, stijl, Hae haet dao gojen aard: hij voelt zich daar prettig. .

aardappel, aerpel, mannelijk, aerpel/aerpele, aerpelke, aardappel, Aerpele inne zök höbbe: gaten in de sokken hebben. De stómste boere höbbe de dikste aerpele.

aardappelkoek, [aardappelkoek ], aerpelekook, mannelijk, aardappelkoek van geraspte aardappels in olie of vet gebakken, zie ook riefkook

aardappelkuil, [aardappelkuil ], aerpelekoel, vrouwelijk, aardappelkuil, Laeve wie eine prins in ein aerpelekoel.

aardappelmesje, [aardappelmesje], aerpelemetske, onzijdig, aardappelmesje

aardappelriek, aerpelereek, mannelijk, aardappelriek

aardappelschijfje, [schijfje aardappel], aerpelesjuufke, onzijdig, aardappelschijfje

aardappelschil, [aardappelschil ], aerpelesjèl, vrouwelijk, aardappelschil

aardbei, aerbieër, vrouwelijk, aardbei

aarde, aerd, vrouwelijk, 1. aarde, grond 2. lemen vloer, Boeaven aerd ligke: dood zijn, maar nog niet begraven. ’t Vruustj stein oet d’n aerd.

aarden, aarde, are, aartj, aardje, geaardj, 1. aarden, zich thuisvoelen, ergens wennen 2. lijken op, Hae is good geaardj in Thoear. Ich kós dao neet are.

aardig, aardig, aardiger, aardigst, 1. eigenaardig 2. nogal, tamelijk

aardige, aardige, mannelijk, rare kwast, eigenaardige, zonderling, Det is einen aardige!

aardmannetje, [kabouter], aerdmenke, onzijdig, aardmannetje, kabouter, zie ook alvermenke

aardvuil, [begraven], aerdvoel, dood en begraven, Ich maak mich dao gein zörg mieë(r) óm, want den bèn ich allang aerdvoel.

aas, aos, onzijdig, lokaas

aas, aos, mannelijk, äös/aoze, äöske, aas bij kaartspel

aas, [knoest], aos, mannelijk, äös, äöske, knoest in hout, Op einen aos houwe: zich misrekenen.

Abdijcomplex, [Abdijcomplex], Abdijcomplex, onzijdig, lager gelegen gedeelte aan de zuidzijde van de Abdijkerk te Thorn waar voorheen de gebouwen van het Stift stonden

Abdijkerk, [Abdijkerk], Abdijkirk, vrouwelijk, Abdijkerk, voormalige kerk van het stift Thorn, die na de Franse tijd de parochiekerk van Thorn werd; de voormalige parochiekerk werd afgebroken

abrikoos, abbrekoeas, vrouwelijk, abbrekoeaze, abbrekuueske, abrikoos, Abbrekoeazeflaaj mèt reepkes of mèt gruuemelkes.

absolutie, abselusie, vrouwelijk, absolutie, vergiffenis van zonden, Es se dich good gebeechtj haats, kreegs se de abselusie.

accident, aksedent, onzijdig, aksedente, aksedentje, ongeval, onplezierig voorval

accommoderen, akkemedere, akkemedeertj, akkemedeerdje, geakkemedeerdj, aanpassen, goed passen bij, schikken, Det akkemedeertj neet mèt ein.

acht, ach, acht, acht, Zóndig ach daag is kirmes.

achterblijven, [achterblijven], achterblieve, achterblijven

achterdeur, achterduuer, vrouwelijk, achterdeur

achtereen, achterein, 1. achtereen, achter elkaar 2. zo meteen

achtereind, achterinj, onzijdig, achterste, achtereind

achterhaam, [paardentuig ], achterhaam, mannelijk, paardentuig waarmee het achterste van het paard de kar achteruit duwt, Hae trèktj d’n achterhaam: hij zet zich nauwelijks in; hij is te lui om te werken.

achterhand, [laatste], achterhandj, vrouwelijk, achterhand, het laatst aan de beurt, Bij kaarten: Hae zitj oppe achterhandj.

achterkeuken, [bijkeuken], achterkuueke, vrouwelijk, achterkeuken, bijkeuken

achterlader, [geweer], achterlajer, mannelijk, achterlader, geweer van de schutterij

achterneef, [achterneef], achternaef, mannelijk, achterneef

achterom, achteróm, mannelijk, 1. achterom 2. ruimte achter het huis, Achteróm is kirmes.

achterop, [achter bij iemand of iets], achterop, achterop, Hae kumtj achterop: hij komt als laatste.

achteropschutter, [schutter ], achteropsjöt, mannelijk, de laatste schutter van het zestal bij de schietwedstrijd van de schutterij, D’n achteropsjöt haet ’t verrèktj lestig.

achterover, achteruuever, achterover, Achteruuever of vuueruuever.

achterover, achteruuever, mannelijk, achterover, Doe, stómmen achteruuever!: dommerik, scheldwoord.

achterpand, [achterpand], achterpandj, onzijdig, 1. achterpand, bij kleding 2. achterliggend pand bij bebouwing

achterrad, [achterwiel], achterraad, onzijdig, achterwiel

achterruit, [achterruit], achterroet, vrouwelijk, achterruit, De achterroet vanne auto waas beslage.

achterste, echelste, onzijdig, 1. achterste 2. achterwerk

achterstevoren, echelstevuuer, echelstevuuere, achterstevoren

achterstoten, [achterstellen], achterstoeate, achterstellen, Det vuuerkindj is toch altied get achtergestoeate.

achterstuk, [achterstuk], achterstök, onzijdig, achterstuk, Ein achterstök inne bóks zètte.

achteruit, achteroet, mannelijk, 1. achteruit (versnelling) 2. achteruitgang, teruggang 3. in- en uitgang aan de achterkant, D’n auto inne achteroet zètte.

achteruit, achteroet, achteruit, Achteroet of vuueroet gaon.

achteruitboeren, [achteruit gaan], achteroetboere, achteruitboeren, in zaken achteruit gaan, Wae boere achteroet.

achteruitkijkspiegel, [achteruitkijkspiegel], achteroetkiekspegel, mannelijk, achteruitkijkspiegel

achterwege, achterwaege, achterwaeges, achterwege

achttien, achtieën, achttien

achttiende, [achttiende], achtieëndje, achttiende

adem, aom, mannelijk, äömke, adem, In einen aom doorwirke. Waat höbs doe ei vies äömke.

ademen, aome, aomtj, aomdje, geaomdj, ademhalen, zie ook aomhoeale

ademhalen, [ademen], aomhoeale, ademhalen, zie ook aome

ademsgat, [gat], aomsgaat, onzijdig, 1. galmgat in kerktoren 2. gat in kledingstuk (spottend bedoeld)

ader, aor, vrouwelijk, aore, äörke, 1. korenaar 2. nerf 3. bloedader

advocaat, advekaot, mannelijk, advekaote, advekäötje, 1. advocaat 2. alcoholhoudende drank met eieren

Aegidius, Gied, Egidius

Aemilius, Miel, Mil, Milke, Emile, Emiel

af, aaf, af, klaar, De knuip aaf höbbe: kapot moe zijn na inspanning. De sjötte van Thoear höbbe t’r achtieën aaf. Det is neet de kop aaf: dat valt nog mee. Det werk höb ich aaf. De vogel aaf höbbe: gezegd wanneer iemand een goede prestatie geleverd heeft. Doe bès aaf: je beurt is voorbij, gezegd bij spel. En dao is ’t mèt aaf. Oppe kop aaf. Van ziene tekst aaf zeen: afgeleid, in de war zijn.

af en toe, [af en toe], aaf en toe, af en toe, Aaf en toe kumtj d’r nog ins.

afbedelen, [bedelen], aafbaedele, bij elkaar bedelen

afbidden, [afbidden], aafbaeje, afbidden, Vratte laote aafbaeje.

afbieden, [afdingen], aafbeje, afdingen, gebruik bij verkoop van vee en andere landbouwproducten waarbij de koop met een handklap werd bekrachtigd

afbijten, aafbiete, afbijten, Zien nieëgels aafbiete.

afbindelen, [binden], aafbinjele, in de oogsttijd schoven binden, zie ook aanbinje

afbinden, [binden], aafbinje, in de oogsttijd schoven binden, zie ook aafbinjele

afbladderen, aafblajere, 1. gewas van blad ontdoen voor rijping van de vrucht 2. afbladderen, zie ook aafblaje, Ich mót de selderie nog aafblajere.

afbladen, [afbladderen], aafblaje, 1. gewas van blad ontdoen voor rijping van de vrucht 2. afbladderen, zie ook aafblajere

afblazen, [afblazen], aafblaoze, afblazen, afgelasten, De rippetiesie is aafgeblaoze.

afblijven, [afblijven], aafblieve, afblijven

afbloten, aafbloeate, zand en onkruid verwijderen van kleiopslag

afborstelen, [afborstelen ], aafbeustele, 1. afborstelen 2. aframmelen

afbraak, aafbraak, mannelijk, afbraak, puin, sloop, Vanne aafbraak van ’t Stift boewdje ze in Thoear de hoezer op.

afbranden, aafbranje, afbranden, Hae waas gans aafgebrandj: hij was helemaal op. ’t Hoes is toette gróndj aafgebrandj. Vèrf aafbranje.

afbreken, [afbreken], aafbraeke, afbreken

afdak, aafdaak, onzijdig, afdak

afdampen, [afdruipen], aafdampe, afdruipen, ervandoor gaan, Mètte stert tösse de bein aafdampe.

afdoen, [afdoen], aafdoon, 1. afdoen, in oogsttijd gewas plukken 2. een einde maken aan, Ich mót de gaes(t) nog aafdoon.

afdraaien, aafdrejje, 1. afdraaien op draaibank 2. afslaan in verkeer, Ich höb dae taofelpoeat get aafgedrejdj.

afdrinken, [afdrinken ], aafdrinke, 1. het vat leegdrinken 2. na onenigheid samen een glas drinken

afdrogen, aafdruuege, 1. afdrogen 2. een pak rammel geven 3. flink verliezen, Höbs se d’n aafwas al aafgedruuegdj?

afdroogdoek, [theedoek], aafdruuegdook, mannelijk, theedoek, zie ook afdrooghanddoek

afdrooghanddoek, [theedoek], aafdruueghandjdook, mannelijk, theedoek, zie ook aafdruuegdook

afdruk, [kopie], aafdrök, mannelijk, afdruk, kopie

afgaan, aafgaon, 1. afgaan 2. ontlasting hebben 3. naar beneden gaan 4. iets goed kunnen, De klantje aafgaon óm bestèllinge op te numme. De sjuuet ging te vreug aaf.

afgaand, [afgaand], aafgaondj, afgaand, Aafgaondj op dien wuuerd mót ich dich toch waal geliek gaeve.

afgang, aafgank, mannelijk, 1. afgang 2. stoelgang, D’n twieëdje pries van de harmenie waas einen aafgank!

afgebrakt, [afgejakkerd], aafgebraktj, afgejakkerd, Vreuger maakdje wae ein ker van einen aafgebrakdje kinjerwage.

afgeleefd, [afgeleefd], aafgelaefdj, afgeleefd, Zie zuut t’r aafgelaefdj oet.

afgeven, aafgaeve, 1. afgeven 2. op iemand schelden 3. omgaan met mensen van lager allooi, Daen ink geuftj aaf.

afhalen, aafhoeale, afhalen, Emes vanne trein aafhoeale.

afhangen, aafhange, 1. afhangen 2. afhankelijk zijn van, De tummerman mót de vuuerduuer nog kómme aafhange.

afhanger, [hangplant], aafhenger, mannelijk, aafhengers, aafhengerke, hangplant, De aafhengers aan de rame in Thoear staon sjoean.

afhouden, aafhaoje, afhouden, niet op in gaan, Haod dich dao van aaf, jóng!

afhouwen, [afhakken], aafhouwe, 1. afhakken, afslaan 2. er vandoor gaan

afkammen, [neerhalen], aafkeime, afkraken, kritiek geven op, Emes aafkeime.

afketsen, [afketsen ], aafketse, 1. afketsen 2. veel lopen, rijden

afkeuren, [afkeuren], aafkäöre, afkeuren

afkijken, [afkijken], aafkieke, afkijken

afknijpen, aafkniepe, afknijpen

afkoelen, [afkoelen], aafkeule, afkoelen

afkoken, [afkoken], aafkoeake, afkoken

afkomen, aafkómme, 1. naar beneden komen 2. aan komen zetten met, Kóm van ’t daak aaf!

afkopen, [afkopen], aafkoupe, afkopen, iets overnemen tegen betaling, Vratte aafkoupe: wratten (tegen betaling) laten afbidden.

afkratsen, [afkrabben], aafkratse, afkrabben, Vèrf aafkratse.

aflaat, aaflaot, vrouwelijk, aaflaote, 1. aflaat 2. afvoer van de goot, Einen aaflaot verdene.

afladen, [afladen], aaflaje, afladen, De ker is aafgelaje vol. Wae höbbe de ker aafgelaje.

aflaten, [laten zakken], aaflaote, naar beneden laten zakken, De rolloeke aaflaote.

aflebberen, [aflikken], aaflebbere, aflikken

afleggen, [van het lichaam doen, een koe verlossen], aaflègke, 1. afleggen van een dode 2. een kaart wegleggen, term bij het kaartspel

afleiden, aafleie, afleiden

afleren, [afleren], aaflieëre, afleren

afliegen, [ontkennen], aaflege, loochenen, ontkennen

aflijnen, [aflijnen], aafliene, aflijnen, lijnen trekken op het sportterrein

aflikken, aaflekke, aflikken, Dao leks se dich doem en vinger bie aaf. Vreuger lekdje väöl minse d’n telder nog aaf.

aflitsen, [afglijden], aaflitse, afglijden

afluisteren, [afluisteren], aafloestere, afluisteren

afmaaien, [afmaaien], aafmejje, afmaaien

afmaken, aafmake, 1. afmaken, voltooien, beëindigen 2. doden 3. omheinen

afmelken, [melken], aafmèlke, het laatste restant melken, Ich mót de koe nog aafmèlke.

afnemen, aafnumme, afnemen

afpalen, [afrasteren], aafpaole, afrasteren, afbakenen

afpeigeren, aafpeigere, peigertj zich aaf, peigerdje zich aaf, zich aaf, zich aafpeigere, zwoegen

afpennen, [schrijven], aafpenne, 1. veel schrijven 2. strafwerk schrijven

afraffelen, aafraofele, aafraffele, afraffelen, D’n daeke haet vandaag ziene praek ouch mer aafgeraofeldj.

aframmelen, [afjakkeren], aafremmele, 1. te hard laten lopen van een dier 2. afjakkeren, Bès se ’t paerd weer aan ’t aafremmele?

afrijten, [afscheuren ], aafriete, 1. afscheuren 2. een wind laten

afrissen, [rissen], aafritse, rissen, De roeaj bieëre aafritse.

afroepen, [afroepen ], aafrope, 1. afroepen 2. afkondiging van een voorgenomen huwelijk in kerk

afschaffen, [afschaffen], aafsjaffe, afschaffen, Hieël get heiligedaag zeen aafgesjaftj.

afscheren, aafsjaere, afscheren

afscheuren, [afscheuren], aafsjuuere, afscheuren

afschieten, aafsjete, afschieten, De vogel aafsjete bie ’t kuueningssjete.

afschoppen, [afsteken], aafsjope, het bovenste laagje grond met de platte sjoop (een soort schop) afsteken

afschrappen, [afschrapen], aafsjrabbe, afschrapen

afschudden, [afschudden ], aafsjödde, 1. afschudden 2. afgieten, Gank de proeme ins vanne boum aafsjödde.

afschuiven, [afschuiven], aafsjuve, 1. afschuiven, de schuld aan iemand anders geven 2. geld toestoppen

afslaan, aafslaon, 1. afslaan 2. laten ophouden, Niks aafslaon es vlege. Rechs en links aafslaon.

afslikken, [afslikken], aafslikke, afslikken, doorslikken, Vreuger kreegs se de laevertraon neet aafgesliktj.

afsluiten, [afsluiten], aafsloete, afsluiten

afsnijden, [afsnijden ], aafsnieje, 1. afsnijden 2. stevig de waarheid zeggen, Snie mich ein sneej wèk aaf.

afsnijder, [draad ], aafsniejer, mannelijk, strak gespannen draad om kleistrengen te snijden; werd vroeger in de steen- en dakpannenfabriek gebruikt

afspannen, [uitspannen], aafspanne, uitspannen, ’t Paerd aafspanne.

afspanning, aafspanning, vrouwelijk, een herberg waar de koetsier ook zijn paard kon verzorgen of stallen; het Kapelhuis bij de Kapel onder de Linden in Thorn was in de eerste helft van de 20e eeuw een afspanning

afspelen, [afspelen], aafspuuele, afspelen, ’t Stök waas nog neet aafgespuueldj of ze begóste al te klappe. Dao haet zich vreuger hieël get aafgespuueldj.

afspoelen, [afspoelen], aafspeule, afspoelen

afspreken, [afspreken], aafspraeke, afspreken

afsteken, aafstaeke, afsteken, De kroeate aafstaeke. Veurwerk aafstaeke.

afstemmen, [afstemmen], aafstumme, afstemmen

afsterven, [afsterven], aafsterve, afsterven, Ei verke laote aafsterve oppe leier.

afstoken, aafstoeake, afstoken, gewassen verbranden, bermen afbranden

afstoten, [afstoten], aafstoeate, afstoten

afstraffen, [straf geven], aafstraove, afstraffen

afstreven, [betwisten], aafstraeve, iemands mening betwisten, Zit mich hie noe neet aaf te straeve!

afstrijden, aafstrieje, in een gesprek bestrijden wat er gezegd is, ontkennen

afstrijken, [afstrijken ], aafstrieke, 1. afstrijken 2. in de steen- en pannenfabrieken: het afstrijken van kleivormen om de overtollige klei van de pannen- en steenvormen te verwijderen 3. de laatste laag verf aanbrengen 4. al het wasgoed strijken

afstrijker, [houten lat ], aafstrieker, mannelijk, een beuken lat voor het gladstrijken van de kleivorm

afstropen, [afstropen], aafstruipe, 1. afstropen, villen 2. gericht zoeken

aftreden, aaftraeje, 1. aftreden, ontslag nemen 2. met voetstappen een maat uitzetten

aftrekken, aaftrèkke, 1. aftrekken 2. een foto maken 3. zich aaftrèkke = masturberen (bij mannen), De kroeate aaftrèkke: de bieten uitdunnen.

aftrekker, [vloerwisser], aaftrèkker, mannelijk, vloerwisser, Ze kómme ’m mèt d’n aaftrèkker t’r aan: ze korten hem op zijn salaris.

aftroefelen, aaftroefele, aftroggelen, Emes get aaftroefele.

aftroeven, [te vlug af zijn], aaftroeve, aftroeven, Hae haet ’m de slaag aafgetroefdj.

afvangen, [onderscheppen, afsnauwen], aafvange, 1. onderscheppen 2. afvangen, iemand te slim af zijn 3. afsnauwen

afvaren, [wegrijden], aafvare, wegrijden, wegvaren, Wae höbbe lang genóg gewachtj, laot ós mer aafvare.

afvegen, [schoon vegen], aafvaege, afvegen, Zich örges de vot aan aafvaege: zich nergens iets van aantrekken

afvoer, [afvoer], aafveur, mannelijk, aafveure, afvoer

afvoerputje, [afvoerputje], aafveurpötje, onzijdig, afvoerputje

afwas, aafwas, mannelijk, afwas, vaat

afwegen, [afwegen], aafwaoge, afwegen

afwennen, [afleren], aafgewinne, afwennen, afleren, zie ook aafwinne, Det rouke mós se dich ins aafgewinne.

afwennen, aafwinne, afwennen, afleren, zie ook aafgewinne

afweren, [afweren], aafwieëre, afweren

afwijken, [afwijken], aafwieke, afwijken

afwijzen, [afwijken], aafwieze, afwijzen

afwindelen, [afwinden], aafwinjele, afwinden, breigaren afwinden, Ein streen gare aafwinjele.

afwinnen, aafwinne, winnen

afwrijven, [afwrijven], aafvrieve, afwrijven

afzien, aafzeen, afzien

afzonderlijk, aafzunjerlik, afzonderlijk

afzuipen, [opzuipen], aafzoepe, opzuipen, Ei vaat beer aafzoepe.

afzwademen, [roken ], aafzwame, 1. veel roken 2. afranselen, In det kaemerke weurtj mich get aafgezwaamdj.

afzwanzen, [een pak slaag geven], aafzwense, een pak slaag geven, ervan langs krijgen, Hae haet ’m aafgezwenstj.

Agnes, [agnes], Jes, Nes, Neske, Agnes

Aken, [plaatsnaam], Aoke, Aken, Kölle en Aoke zeen ouch neet op einen daag geboewdj.

Akker, [straatnaam], Akker, straat in Thorn, Oppen Akker woeane.

akkeren, [ploegen], akkere, akkertj, akkerdje, geakkerdj, bouwland ploegen, de akker bewerken

Akkerwal, [straatnaam], Akkerwal, straat in Thorn, meestal ’t Akkerwelke genoemd

akkoord, akkoeard, onzijdig, akkoearde, akkuuerdje, akkoord, Ich bèn daomèt akkoeard. In akkoeard wirke: volgens contract werken.

aks, haaks, aaks, vrouwelijk, haakse, haekske, aks, hakbijl

al, haol, puur, helemaal, Det is haol vèt.

al zijn leven, [al zijn leven], alzelaeve, altijd, vast en zeker, Dae kumtj alzelaeve te laat. Ich gluif alzelaeve det ich de duuer toe haaj gedaon.

al-avonds, [elke avond], al-aoves, elke avond

alaaf, alaaf, carnavalsgroet, vreugdekreet

Albertus, [albertus], Albaer, Albertus

albestel, [bemoeial], albestèl, mannelijk, bemoeial, iemand die het altijd beter weet als er iets gedaan moet worden

aldaags, [dagelijks], aldaags, dagelijks

Aldegonda, [aldegonda], Alda, Aldje, Eldje, Gón, Góntje, Aldegonda

Alfons, Fóns, Funs, Funske, Alphons

aljaars, [jaarlijks], aljaors, jaarlijks, elk jaar

alla, alla, allei, alleh, vooruit, Alla, kóm noe, wae gaon!

alledag, [dagelijks], aldaag, elke dag

alleen, allein, elein, alleen, vanzelf, Det geit van elein.

allemaal, allemaol, allemaal, Höbs se ze nog waal allemaol?

allereerst, [allereerst], allerieës, allerieëst, allereerst

allerhand, [allerhand], allerhandj, allerhand, Dao luiptj allerhandj volk door Thoear. Det is allerhandj: dat ziet er niet rooskleurig uit.

allerhoogst, [allerhoogst], allerhoeagst, allerhoogst, De vorstin-abdis waas de allerhoeagste in aanzeen.

allerlaatst, [allerlaatst], allerlès, allerlèst, allerlaatst

allermeest, [allermeest], allermeis, allermeist, allermeest

allernieuwste, [allernieuwste], allernoetste, allernieuwste

allewijl, [tegenwoordig], allewiel, allewieles, tegenwoordig, thans, Allewiel is ’t drök oppe waeg.

allicht, allich, allicht, allicht, natuurlijk, Mèt zoeaväöl minse bie-ein is t’r allich(t) eine dae get te knotere haet.

allijk, [geheel], alik, 1. heel, niet (aan)gebroken 2. groot, zie ook gans, hieël, De roet waas gelökkig nog alik. Ich höb nog ein alik pekske bótter.

almaands, [maandelijks], almaondj, almaondjs, elke maand, maandelijks

almiddags, ['s middags], almiddigs, almiddes, elke middag, Almiddigs geit zie get unjere.

almorgens, ['s morgens], almörges, elke morgen

alnachts, ['s nachts], alnachs, elke nacht

Aloys, Lewie, Lewieke, Lowie, Wiezius, Aloysius

Aloys, Wie, Wies, (Wie\s), Aloysius

Aloysia, Lewis, Aloysia

als, es, als, wanneer, Es se zin höbs, kóns se mètgaon.

alsgodbelieft, [uitroep], esgodbleeftj, uitroep, wens

alstublieft, estebleef, es te bleef, alstublieft, Laot det estebleef! ‘Meins se det?’ ‘Estebleef!’ (als bevestigend of verontwaardigd antwoord).

altaar, altaor, onzijdig, altaore, altäörke, altaar

alteratie, alterasie, vrouwelijk, ophef, opwinding, Waat ein alterasie óm niks.

altijd, altied, altijd

alver, aovel, mannelijk, aovele, äövelke, alver, kleine maasvis

alveren, [vis vangen], aovele, aoveltj, aoveldje, geaoveldj, met vliegen op vis vangen

alverman, [aardmannetje], alvermenke, onzijdig, aardmannetje, kabouter, zie ook aerdmenke

alweeks, [wekelijks], alwaekes, elke week, Alwaekes waas t’r lof ane kepel.

alzondags, ['s zondags], alsóndes, alsóndigs, iedere zondag, Vreuger móste wae alsóndes nao de mès.

amateur, ammetäör, mannelijk, ammetäörs, amateur

ambachtsschool, [ambachtsschool], ambachsjoeal, vrouwelijk, ambachtsschool, Van Thoear móste ze vreuger nao Remunj nao de ambachsjoeal.

ambetant, ambetant, ammetant, ambetanter, ambetantst, vervelend, hinderlijk

ambetanterik, ambetanterik, mannelijk, vervelend persoon, klier

ambras, ambras, mannelijk, trammelant, misère, zie ook miserie, Maak toch neet zoeaväöl ambras om zoean bietje.

amen, ame, amen, Rijmpje: ‘Ame’, zag de köster van Zwame, zag pestoear van Neel, dae de bòks oet veel!

amer, aomere, houtskool, smeulende as in strijkijzer, zie ook houtskoeal, Doot get aomere in ’t striekiezer.

amer-ijzer, [strijkijzer], aomere-iezer, onzijdig, strijkijzer, verwarmd met houtskool of kolen

amertang, [houtskooltang], aomeretang, vrouwelijk, houtskooltang, pook

ami, [onaangename], ammie, mannelijk, onaangenaam persoon, Eine viezen ammie: iemand die er vies uitziet.

amusatie, [plezier], ammezasie, vrouwelijk, plezier

amuseren, ammezere, ammezeertj, ammezeerdje, geammezeerdj, amuseren

ander, anger, ange(r)ste, 1. ander 2. komende, Óm de angeste waek bèn ich ane buuert.

anderdaags, sangerdaags, sangerendaags, de dag erna

andere, [andere], angere, mannelijk, angere, andere, anderen, Det höbbe die angere gedaon.

anderhalf, óngerhalf, anderhalf, Óngerhalve man en eine paerskop: heel weinig.

andermans, [andermans], angermans, andermans, van iemand anders

anders, anges, angester, angersters, anders, Det mós se angesters doon. Ich mót noe heives, anges bèn ich te laat.

andersom, angesóm, andersom, zie ook ómmesang (woordgrapje)

andersom, ómmesang, andersom (taalgrapje)

andijvie, andievie, vrouwelijk, andijvie

Andreas, [andreas ], Andrees, Dré, Dreke, Drees, Dries, Andreas

ang, [houten pen], ang, mannelijk, pen van houtverbinding

Angelina, Angelien, Angelina

anggat, [pengat ], anggaat, onzijdig, pengat bij houtverbinding

Anna, An, Anna

Ansfriedstraat, [straatnaam], Ansfriedstraot, straat in Thorn, vernoemd naar de stichter van Thorn

Antonia, Tonia, Nèt, Nètje, Net, Nettie, Antonia

Antonius, Toon, Ton, Toean, Tonnie, Tonie, Tuuen, Tuuenke, Nie, Ni, (Toea~n), (Tuue~n), Antonius

antraciet, antresiet, mannelijk, antraciet, steenkoolsoort, Goeaj nog ’ns get antresiet in d’n haard.

antwoord, antjwoeard, onzijdig, antjwoearde, antwoord

antwoorden, [antwoord geven], antjwoearde, antjwoeartj, antjwoeardje, geantjwoeardj, antwoorden

apart, apaart, epaart, apaarter, apaarste, apart, bijzonder, afzonderlijk, Det is toch waal echt get epaarts.

aparte, apaarte, mannelijk, vrouwelijk, aparte, Det is einen/ein apaarte.

apenkeutel, [koosnaampje ], apekuuetel, mannelijk, apenkeutel, koosnaampje voor kind

apennootje, apeneutje, onzijdig, pinda, Hae zitj apeneutjesrang: op de goedkoopste plaats in theater.

apenvot, [dreumes], apevot, vrouwelijk, dreumes

apotheek, appetieëk, mannelijk, apotheek

appel, appel, mannelijk, appele, eppelke, appel, Ein bènneruuedje is ei lekker eppelke. Ein eppelke vuuer d’n doos(t).

appelboom, [fruitboom], appeleboum, mannelijk, appelboom

appelkits, [klokhuis ], appelekits, vrouwelijk, klokhuis van een appel of peer

appelmoes, [gerecht], appelmoos, appelemoos, onzijdig, appelmoes

appelschil, [appelschil], appelesjèl, vrouwelijk, appelschil

appelsien, appelesien, vrouwelijk, appelesiene, appelesienke, sinaasappel

appelsienenschil, [sinaasappelschil], appelesienesjèl, vrouwelijk, sinaasappelschil

appelstroop, [appelstroop], appelsjroeap, appelesjroeap, mannelijk, appelstroop

appetijt, appetiet, mannelijk, eetlust

appetijtelijk, [aantrekkelijk], appetietelik, 1. fris, aantrekkelijk 2. smakelijk

apprensie, apprensie, aanstalten, Zoots se neet ins get apprensie make: schiet eens een beetje op.

are, aar, vrouwelijk, aar, are, oppervlaktemaat

arm, erm, (e~rm), (e\rm), mannelijk, erm, ermke, arm, Alles ómmen erm en niks innen derm: niets te eten hebben maar wel mooie kleren dragen. Dae haet get innen erm: hij is sterk. Dao höbs se allebei de erm bie nuuedig. Hae haet get anen erm: hij heeft verkering. Ich höb eine lamen erm van al det sjrieve. Zien erm zeen te kort: hij heeft een leesbril nodig.

arm, erm, (e~rm), (e\rmer), (e\rmst), ermer, ermst, arm, Einen ermen hals: een stakker. Einen erme slóbber zeen. Einen erme subbedeies. Straoterm. Zoea erm es Job. Zoea erm wie ein kirkrat.

arme, [arme ], erme, mannelijk, arme, arm persoon

armelijk, [armzalig], ermelik, ermeliker, ermelikst, armelijk, armzalig

armen, [bijstand ], erme, bijstand (in uitdrukkingen), Vannen erme trèkke.

armengeld, [armengeld], ermegeldj, onzijdig, armengeld, voorloper van de bijstandsuitkering

armenzorg, [armenzorg], ermezörg, vrouwelijk, armenzorg, bedeling

armoede, ermood, ermooj, mannelijk, armoede, Dao kumtj dich d’n ermood tieënge: daar heerst grote armoede. D’n ermood is ’m aan ’t lief: hij ziet er pover uit. Ermood is gein sjanj. Ermood lieje. Ermood troef: daar is armoede; wordt ook gezegd bij het kaartspel als men slechte kaarten heeft. Es d’n ermood de duuer in kumtj, vluugtj de leefdje de vinster oet: als er armoede is, is het met de liefde snel gedaan. Waem kiektj mienen ermood? (gezegd bij toepen).

armoedig, ermeujig, ermeujiger, ermeujigst, armoedig

armoedje, [armoedige], ermeudje, onzijdig, kleine, armoedig uitziende vrouw, Waat ein ermeudje!

armoedzaaier, ermoodzejjer, mannelijk, armoedzaaier, Det is eine ermoodzejjer, dae haet niks óm aan zie gaat te kratse.

armoelijder, [armoedzaaier], ermoodliejer, ermoojliejer, mannelijk, iemand die armoede lijdt

armsgat, [armsgat], ermsgaat, onzijdig, armsgat

armzalig, ermzieëlig, ermzieëliger, ermzieëligst, 1. armzalig 2. zielig, ’t Is dao mer ein ermzieëlige bedoning.

Arnoldina, [arnoldina], Dien, Arnoldina

Arnout, No, Nol, Nöl, Nölke, Noud, Arnoldus

arrangeren, arranzjere, arranzjeertj, arranzjeerdje, gearranzjeerdj, regelen

Arthur, [arthur], Tuur, Arthur

asbak, assebak, mannelijk, 1. asbak 2. aslade van kachel

Asenray, [asenray], Azeraoj, Asenray

askruisje, askruutske, onzijdig, askruisje, Ein askruutske hoeale op Asgoonsdig inne kirk.

aspergebed, [bed voor asperges], sperzjesbèd, onzijdig, aspergesbed

aspergemes, [aspergemes], sperzjesmets, onzijdig, mes waarmee asperges gestoken wordt

asperges, [asperges], sperzjes, mannelijk, asperges

Aswoensdag, [aswoensdag], Asgoonsdig, Aswoensdag

auto, auto, mannelijk, auto’s, uiteke, auto, Mèt zès man kroeape die in det uiteke.

auw, [uitroep], auwieë, uitroep van pijn

avanceren, avensere, avenseertj, avenseerdje, geavenseerdj, vooruitkomen, opschieten, haasten

avapeur, [gulp ], avepeur, mannelijk, gulp met knopen aan de voorkant van een mannenbroek, Doot dich d’n avepeur ins toe.

avond, saoves, ’s avonds, Van smörges vreug toet saoves laat is d’r aan ’m: van ’s avonds laat tot ’s morgens vroeg is hij aan het werk.

avond, aovendj, mannelijk, aovendje, avond, Wens aan de vooravond van de naamdag: Vanaovendj is d’n aovendj, mörge is d’n daag det ich dich bestaeke maag.

avondeten, [avondeten], aovesaete, onzijdig, avondeten

avondklok, [avondklok], aovesklok, vrouwelijk, avondklok

avondmis, [avondmis], aovesmès, vrouwelijk, avondmis

avondmoeder, [spook], aovesmoder, vrouwelijk, spook, Pas mer op vuuer de aovesmoder!: kinderen die laat op straat waren, werden vroeger hiermee bang gemaakt.

avondregen, aovesraengel, mannelijk, avondregen, regen die lang aanhoudt

azen, aoze, aostj, aosdje, geaosdj, azen, Örges op aoze.

baalschort, [schort], baalsjolk, mannelijk, jute schort, voorschoot voor vrouwen bij brikkebekkers

baan, baan, vrouwelijk, bane, baenke, 1. baan 2. brede reep stof, papier 3. brede rijweg 4. spoorweg, smalspoor voor de kiepwagentjes 5. in Thorn: stukje grond tussen huizen

baar, [geheel], baar, puur, geheel, Verhöf dich neet aan dae paol, det is baar iezer.

baard, baard, mannelijk, baarde, baerdje, baard, En daomèt is de baard aaf: en daarmee is de discussie gesloten.

baardmannetje, [aarden kruik], baardmenke, onzijdig, grote aarden kruik met een afbeelding van een hoofd met baard

Baarlo, [baarlo], Baolder, Baarlo

baas, baas, mannelijk, baze, baeske, 1. baas 2. man, De baas uuever emes spuuele.

babbel, bebbel, bebbels, bebbelke, 1. m. = babbel, mond 2. v. = meisje, dat veel praat, Eine flotte bebbel höbbe. Haoj diene bebbel.

babbelaar, [drukke prater], bebbelieër, mannelijk, bebbelieërs, bebbelieërke, drukke prater

babbeltje, [snoepje], babbeltje, onzijdig, babbeltjes, snoepje, zuurtje, zie ook lekkerke, Op ei babbeltje kóns se lekker zoebele.

badding, badding, mannelijk, houten paal, draagbalk, Zoea stief wie eine badding.

baden, bejje, bejtj, bejdje, gebejdj, weken in water, baden, Eine zwaerendje vinger mós se bejje in heit soudawater.

baden, baje, baatj, baadje, gebaadj, baden, Puuetje baje.

Baexem, [baexem], Baoksem, Baexem

baggeren, baggere, baggertj, baggerdje, gebaggerdj, 1. baggeren, ontgrinden 2. door de modder lopen

baggergat, [waterplas], baggergaat, onzijdig, waterplas, ontstaan door het uitbaggeren van grind of klei, zie ook grindjgaat, Róndj Thoear ligke hieël get baggergater.

baggermolen, [baggermolen], baggermuuele, vrouwelijk, baggermolen

baggerschip, [baggerschip], baggersjeep, onzijdig, baggerschip

bak, bak, mannelijk, bek, bekske, bak, Ei bekske koffie. Zèt de blomebek d’znach(t) mer bènne want ’t geit vreze.

bak, bak, vrouwelijk, bakke, grap, mop, Wèts dich nog ein sjoean bak?

bak, [gevangenis], bak, mannelijk, gevangenis, Inne bak zitte.

bakbeest, bakbieës, bakbieëst, vrouwelijk, bakbeest, lomp zwaar voorwerp

bakhuisje, [bakoven], bakhuuske, onzijdig, bij boerderij liggende bakoven

bakken, bakke, baktj/bèktj, bakdje/beek, gebakke, bakken

bakker, bekker, mannelijk, bekkers, bekkerke, bakker, Rijmpje: De bekker sjeet lekker, sjeet oealiekook, drie maol gebakke en nog neet good.

bakkerij, [bakkersbedrijf], bekkerie, vrouwelijk, bakkerij

bakkes, bakkes, onzijdig, gezicht, smoel, Haod die bakkes: hou je mond. Houw ’m op zie bakkes: sla ’m op zijn gezicht.: sla ’m op zijn gezicht.

bakloon, [loon voor de bakker], bakloean, onzijdig, loon voor de bakker, alleen voor ’t bakken: deeg en spijs werden door de klant geleverd

bakoven, [bakoven], bakoeave, mannelijk, bakoven, industriële bakoven, Doe kóns neet tieënge eine bakoeave gape: tegen een sterker iemand kan men het niet opnemen.

bakpruimen, [bakpruimen], bakproeme, bakpruimen, klein soort pruimen voor de vlaai

baksteen, [soort steen], bakstein, mannelijk, baksteen

baktand, baktandj, mannelijk, kies, Hae haet ’m eine baktandj getrokke. Rotte baktenj höbbe.

bakvis, bakvès, mannelijk, bakvis, tienermeisje

bal, bal, mannelijk, bel, belke, bal

bal, bal, onzijdig, bal, danspartij, Geis se d'znaovendj mèt nao ’t vastelaovesbal?

balk, balk, mannelijk, belk, belkske, balk

band, [band], bandj, mannelijk, benj, bendje, band

bandijzer, [bandijzer], bandjiezer, onzijdig, bandijzer, Vreuger zaat ei bandjiezer óm ’t kerreraad of óm eine gebooste klómp.

bangelijk, [bangelijk], benkelik, bangelijk, Doe bès ouch ei bietje benkelik aangelagd.

bangigheid, [angst], bangigheid, vrouwelijk, angst, bangheid, Van bangigheid sjeet d’r inne bóks!

bangschijter, [bangerik], bangesjietert, mannelijk, bangerik, zie ook sjietert

bank, bank, vrouwelijk, benk, benkske, 1. bank 2. zitbank, Geldj bie de bank lieëne.

Barbara, [Barbara], Berb, Berbke, Barbara

barenbinden, [kletsen], barebinje, uren staan kletsen, Die vrouw stuit weer te barebinje.

barenbinder, [kletsmajoor], barebinjer, mannelijk, kletsmajoor, breedsprakig persoon

barg, barg, mannelijk, 1. gesneden mannelijk varken 2. norse, gierige man

barrevoets, [blootvoets], berves, blootvoets, barrevoets, Loup neet berves, den weurs se krank.

barrière, [hek], breer, mannelijk, brere, breerke, 1. toegangshek 2. slagboom, Vergits se neet ’t breerke toe te doon?

barst, boos, boost, vrouwelijk, booste, beus(t)je, barst, Ein boos(t) inne roet.

barsten, booste, boostj, boosdje, gebooste, barsten, Det glaas is gebooste.

bat, bat, onzijdig, dam in beek of rivier; klein haventje, Op zóndigmörge kóns se nao ’t Bat in Luuk.

batje, [deugniet], batje, onzijdig, batjes, deugniet, boefje, vlegel, Det zeen mich ei paar batjes bie-ein.

batraaf, [deugniet], batraaf, mannelijk, batrave, batraefke, deugniet, boefje, vlegel

bats, [bil], bats, vrouwelijk, batse, betske, bil, zie ook kis, Die haet ei paar dikke batse. Sjuuf ins ein bats: schuif eens een beetje op.

batteraar, [harde werker], batterieër, mannelijk, 1. harde werker 2. lawaaimaker

batteren, battere, battertj, batterdje, gebatterdj, 1. aanhoudend hard slaan of kloppen, beuken 2. hard werken, Sjei ins oet mèt battere: hou ’s op met lawaai maken.

batterij, batterie, vrouwelijk, batterieje, batterieke, 1. batterij 2. dik achterwerk van een vrouw

bazel, [onzin], bazel, brazel, mannelijk, onzin, beuzelpraat, Doe mós geine bazel verkoupe! Waat eine brazel!

bazelaar, [iemand die onzin praat], bazelieër, brazelieër, mannelijk, vrouwelijk, bazelieërs, bazelieërke, iemand die onnozele praat vertelt, bazelt, zie ook wazelieër

bazelen, bazele, brazele, brazeltj, brazeldje, gebrazeldj, onzin vertellen, zie ook wazele

bazeltrien, [iemand die onzin praat], bazeltrien, kletskous, iemand die onzin vertelt, zie ook bazelvot

bazelvot, [iemand die onzin praat], bazelvot, kletskous, iemand die onzin vertelt, zie ook bazeltrien

bebulkt, [behuild], bebäöktj, behuild, Mèt ei bebäöktj gezich(t) róndjloupe.

becijferen, [becijferen], besiefere, becijferen

bed, bèd, onzijdig, bèdde, bèdje, bed, ’t Bèd versjuuene. D’n eine spreitj ’t bèd en d’n angere geit t’r op ligke: de een haalt de kastanjes uit het vuur en de ander profiteert ervan. Emes van ’t bèd op ’t struue helpe: iemand van de regen in de drup helpen. Es det ’t bèd mer neet huuertj: gezegd tegen iemand die zegt dat hij vroeg zal opstaan, terwijl men weet dat hij een langslaper is.

beddengoed, bèddegood, onzijdig, beddengoed

bedelaar, baedelieër, mannelijk, baedelieërs, baedelieërke, bedelaar, T’r oetzeen wie eine baedelieër. ’t Duit d’n eine baedelieër leid det d’n angere ane duuer stuit: er is afgunst tussen twee mensen die hetzelfde ondernemen. Zoea besjaamdj zeen wie eine baedelieër: verlegen zijn.: verlegen zijn.

bedelarm, [straatarm], baedelerm, straatarm, Doe maaks mich baedelerm.

bedelbrief, [bedelbrief ], baedelbreef, mannelijk, bedelbrief

bedelen, baedele, baedeltj, baedeldje, gebaedeldj, bedelen, schooien, Hae stuit te baedele. Ge-aedeldj, gebaedeldj, gestoeale, gekoch, Ie-wie-waaj-weg, doe bès verkoch: aftelrijmpje

bedeltje, [bedeltje], baedelke, onzijdig, bedeltje, Höbs se weer ei noew baedelke aan diene ermbandj?

bedenken, [bedenken ], bedinke, 1. bedenken 2. cadeaus geven of krijgen, Bedink dich ieës(t) of se det waal mós doon.

bederven, bedèrve, bedèrftj/bedurftj, bedorf, bedorve, bederven

bedevaart, baejevaart, vrouwelijk, bedevaart, Op baejevaart gaon nao Kaevelieër.

bediende, bedeendje, mannelijk, bedeendjes, bediende, ambtenaar

bedienen, bedene, bedeentj, bedeendje, bedeendj, 1. bedienen, werken in de horeca, opscheppen van eten 2. sacrament dat aan zieken en stervenden wordt toegediend, Bedeen dich mer good: schep maar genoeg op, eet maar goed.

bediening, [bediening], bedening, vrouwelijk, bediening, Aan alles kumtj ein inj. Dao kumtj niks van in! Doe mós neet allein langs kómme, mer ouch aankómme. Es vader laat heives kumtj, hooftj d’r niks te zègke: werd gezegd van iemand die op stap was geweest en heel laat thuiskwam. Kómme wie gerope. Kómme ze, den kómme ze neet; kómme ze neet, den kómme ze: komen de mussen, dan komen de erwten niet uit, komen de mussen niet, dan komen de erwten wel uit. ’t Kumtj zich neet op einen daag: het komt niet op één dag aan. Örges neet op kómme: zich iets niet kunnen herinneren. Waat neet is, kan nog kómme.

bedoen, bedoon, zich bedoon, 1. heel erg lachen 2. zich ergens druk over maken, Zich bedoon van ’t lache.

bedoening, bedoning, vrouwelijk, bedoening, ’t Is dao mer ein ermzieëlige bedoning.

bedompt, bedómptj, bedompt

bedrag, bedraag, onzijdig, bedrage, 1. bedrag 2. aandacht

bedriegen, bedrege, ich bedreeg, doe bedruugs, hae bedruugtj, zie b, bedriegen, Eine dae luugtj, dae bedruugtj en dae steultj ouch. Ich bèn bedroeage oetgekómme. Lege en bedrege.

bedrijf, bedrief, onzijdig, bedrieve, bedriefke, 1. bedrijf, zaak 2. drukte

bedrijvigheid, [bedrijvigheid], bedrievigheid, vrouwelijk, bedrijvigheid

bedroefd, bedreufdj, bedreufdjer, bedreufst, bedroefd

beduimeld, [beduimeld], bedoemeldj, beduimeld, Doe höbs mich det book gans bedoemeldj.

bedzeiker, [bedplasser], bèddezeiker, bèddezeikert, mannelijk, bedplasser

Beegden, [beegden], Bieëgdje, Beegden

Beek, [plaatsnaam], Bieëk, Beek

beek, bieëk, vrouwelijk, bieëke, bieëkske, beek

Beekstraat, [beekstraat ], Bieëkstraot, Beekstraat

beekveger, [schooier ], bieëkvaeger, mannelijk, 1. beekveger 2. schooier 3. onbetrouwbaar persoon

beeld, beeldj, onzijdig, beeldje, beeldje, beeld

beeldje, [prentje ], beeldje, onzijdig, beeldjes, prentje met heiligenafbeelding, zie ook printje, Mètte Ieëste Kemunie krege wae vreuger allemaol ei beeldje.

beemd, baandj, baendj, vrouwelijk, baandje, baendje, baendje, beemd

been, bein, (bei~n), (bei\n), (bei\nke), onzijdig, bein, beinke, been, Bein make: er vandoor gaan. Det haet zeker lang bein gekrege: dat is kwijtgeraakt. Doe höbs get t’r bein gebrach(t): jij hebt wat ter discussie gebracht. Doot dich vanne bein aaf: ga zitten. Gaotj gae mer zitte, want ich höb nog jóng bein. Ich kan de bein nog klamp vuueroet kriege: van vermoeidheid bijna niet meer kunnen lopen. Klage mèt gezónj bein: geen reden hebben om te klagen. Mètte stert tösse de bein t’r tössenoet gaon. Mèt ein bein in ’t graaf stoan. Mèt ei bein trèkke: mank lopen. Nog good t’r bein zeen. Op ein bein kóns se neet staon. Op eige bein kónne staon. Op zien echelste bein staon.Vreug oppe bein zeen: vroeg opgestaan. Waat de kop vergitj, mótte de bein misnete: als je iets vergeet, zul je er extra voor moeten lopen. Weer t’r bein zeen.’t Zeen sterke bein die de waeldje kónne drage: ’t is moeilijk jezelf te blijven in rijkdom. Zich de bein ónger de vot oetloupe. Zich oppe bein haoje.

beer, bieër, (bieë\r), mannelijk, bieëre, bieërke, mannelijk varken, Mètte zoog nao de bieër haer gaon.

beest, bieës, bieëst, onzijdig, bieëste, bieëstje, 1. beest 2. vrek, gierigaard, De bieës(t) oethange.Die nötte bieës(t)! ’t Raengeltj wie ein bieës(t).

beesten, [de bloemetjes buitenzetten], bieëste, bieëstj, bieësdje, gebieëstj, de bloemetjes buitenzetten, Fieëste wie de bieëste.

beesterij, [vuiligheid], bieësterie, vrouwelijk, vuiligheid, zwijnerij, ’t Is dao ein groeate bieësterie.

beestig, bieëstig, 1. beestig 2. slecht, Zich bieëstig gedrage.

beestigheid, [gierigheid], bieëstigheid, vrouwelijk, beestigheid, gierigheid

beetje, bietje, bitje, onzijdig, bietjes , bitjes, beetje, kleinigheid

beetje, betsjke, onzijdig, een stukje appel, chocolade, walnoot

befrommelen, [verfrommelen], befroemele, befroemeldje, befroemeldj, verfrommelen, verkreukelen, Dien humme is gans befroemeldj.

befronseld, [gerimpeld], befrunseldj, gerimpeld, ’t Taofellake waas gans befrunseldj. Zie haet ei befrunseldj kleid aan.

begaden, begaje, begaatj, begaadje, begaadj, zich begaje, 1. bevuilen 2. te veel eten 3. verwonden, zie ook begaffele, Woea höbs doe gespuueldj, doe höbs dich zoea begaadj!

begaffelen, [toetakelen], begaffele, begaffeltj, begaffeldje, begaffeldj, toetakelen, zie ook begaje, De mögke höbbe mich flink begaffeldj.

begaving, begaoving, vrouwelijk, 1. stuipen bij kleine kinderen 2. toeval (bij epilepsie) 3. het te kwaad krijgen

begeven, begaeve, begeven, bezwijken, De rete stool haet ’t begaeve.

begijn, begien, vrouwelijk, begiene, begienke, begijn, non, ‘Alle bietjes bate’ zag de begien en toen pisdje ze inne Maas. Begiene zeen neet wie ze sjiene. De begiene van Greuneberg en van Hagebrook. Det zeen mich men, die begiene.

beginnen, beginne, begintj, begós, begóste, begós/ begónne, beginnen, Is de vekansie al begós?

begrijpen, begriepe, begrieptj, begreep, begrepe, begrijpen

begroeiing, [begroeiing], begrujing, vrouwelijk, begroeiing

begroten, begroeate, begroeatj/begruuetj, begroeadje/ begruuedje, be, begroten, schatten, Op wieväöl is de boew begruuetj?

begroting, [raming], begroeating, begruueting, vrouwelijk, begroting

behaard, [behaard], behaordj, behaard

behoorlijk, [naar behoren], behuuerlik, behoorlijk

behuisd, [behuisd], behoesdj, behuisd, Det groeat gezin waas klein behoesdj.

beide, beie, met z’n tweeën, Wae woeare mer ónger ós beie.

beide kanten, [beide kanten], beidskan, beidskenj, beide kanten, Det vel pepeer is van beidskantje besjreve. Die zeen femielie van beidskenj.

bekallen, [bepraten ], bekalle, 1. bepraten 2. roddelen, Emes bekalle: iemand proberen te overtuigen. Det mótte wae nog ’ns bekalle.

bekend, bekèndj, bekèndjer, bekèndjst, bekend, ‘Dao weurtj bekèndj gemaaktj, óm drie oor noeadslachting bie …’ Det is mich bekèndj: de dorpsomroeper van Thorn kwam rond met zijn bel en riep dit.

bekende, [bekende], bekèndje, mannelijk, bekendje, bekende

bekendmaking, [bekendmaking], bekèndjmaking, vrouwelijk, bekendmaking

bekennen, bekènne, 1. bekennen, voor een fout uitkomen, eerlijk opbiechten 2. bekennen bij kaartspel

bekentenis, bekèntjenis, vrouwelijk, bekentenis

beker, bieëker, mannelijk, bieëkers, bieëkerke, beker

bekeren, bekieëre, bekieërtj, bekieërdje, bekieërdj, bekeren, tot inzicht komen

bekijken, bekieke, bekijken, Det d’r ’t zich mer bekiektj! Mós se dich det dao ins bekieke, waat ze gemaaktj höbbe.

bekijks, bekieks, onzijdig, bekijks, De persessie haaj väöl bekieks.

bekkeltje, [gehaakt randje], bekkelke, onzijdig, smal, gehaakt randje ter versiering van textiel, Vreuger haokdje de vrouwe ei bekkelke aan ’t taofellake.

bekken, [smaken], bekke, bektj, bekdje, gebektj, lekker smaken, Det bektj dich waal, wah?

beknoeien, [bevuilen], beknoeaje, zich beknoeaje, bevuilen, vies maken, Doe höbs dich aardig beknoeadj mèt die roeaj bieëre.

beknommelen, [beduimelen], beknoemele, beknoemeltj, beknoemeldje, beknoemeldj, beduimelen, Ei beknoemeldj taofellake.

bekomen, bekómme, bekomen, Det aete zoea laat oppen aovendj is mich neet good bekómme.

bekostigen, [bekostigen], beköstige, beköstigtj, beköstigdje, beköstigdj, bekostigen, Waem zal det beköstige?

bekronen, [van een kroon voorzien], bekroeane, bekronen

bekwaam, bekwaom, bekwaomer, bekwaomst, bekwaam

bekwamen, [oefenen], bekwaome, bekwaomtj, bekwaomdje, bekwaomdj, zich bekwaome, zich bekwamen, Dae haet zich good bekwaomdj inne meziek.

belasten, belestige, belestigtj, belestigdje, belestigdj, belasten, Emes örges mèt belestige.

beleefd, belaefdj, belaefdjer, belaefdjst, beleefd, Waat ei belaefdj kindj!

beleven, belaeve, beleven

Belg, [belg], Belsj, mannelijk, Belzje, Belsjke, Belg

Belg, Belsj, mannelijk, fors Belgisch trekpaard

Belg, Belsj, Belzje, Belgisch, Belsj beer. Wae ginge vreuger nao Kaesing óm Belzje kauwgum.

Belg, [België], Belsj, onzijdig, België, Hae woeantj op ’t Belsj.

believen, beleve, bleve, bleeftj, bleefdje, believen, Waatbleeftj? Es God bleeftj, esgodbleeftj. Waatbleeftj?

bellefleur, bellefleur, mannelijk, 1. appelsoort 2. meisje met rode wangen

bellenblaas, [bellenblaas], belleblaos, mannelijk, bellenblaas

bellenbloem, [fuchsia], bellebloom, vrouwelijk, fuchsia

bellenboom, [fuchsia], belleboum, mannelijk, fuchsia, zie ook bellestroek

bellenstruik, [fuchsia], bellestroek, mannelijk, fuchsia, zie ook belleboum

beloken Pasen, Beloeake Paose, Beloken Pasen, eerste zondag na Pasen

belonen, [belonen], beloeane, beloeantj, beloeandje, beloeandj, belonen

beloning, [beloning], beloeaning, vrouwelijk, beloning

beloop, [beloop], beloup, onzijdig, beloop, Alles op zie beloup laote.

belopen, beloupe, belopen, afleggen, Ich höb hieël get mótte beloupe vuuerdet alles geregeldj waas.

beloven, belaove, belaoftj, belaofdje, belaofdj, beloven

belroos, belroeas, vrouwelijk, belroos, wondroos

belse, Belzje, vrouwelijk, een Belgische, Hae is getrouwdj mèt ein Belzje.

beluisteren, [beluisteren], beloestere, beluisteren

bemoederen, [bemoederen], bemodere, bemodertj, bemoderdje, bemoderdj, bemoederen, Alzelaeve bès se mich aan’t bemodere!

bemoeien, bemeuje, bemeutj, bemeudje, bemeudj,, zich bemeuje, zich bemoeien, zie ook meuje, Dao mós se dich neet mèt bemeuje.

bendel, [band], binjel, mannelijk, binjele, 1. band, kousenband 2. grote elastiek

bender, [iemand die zijn zin probeert te krijgen], bender, benderieër, mannelijk, bender, benderke, iemand die voortdurend zijn zin probeert te krijgen

Benedictastraat, [benedictastraat ], Benedictastraot, Benedictastraat in Thorn, vernoemd naar de eerste abdis van Thorn

bengel, [kwast], bemmel, mannelijk, bemmele, bemmelke, kwast, kwastje aan koord

benieuwen, benoewe, benoewtj, benoewdje, benoewdj, benieuwen

benijden, benieje, benietj, beniedje, beniedj, benijden, Óm zoeaväöl ieëlendj kóns se nemes benieje.

benoemen, [benoemen ], benumme, benumtj, benumdje, benumdj, 1. benoemen 2. zich gedragen

benzine, benzien, mannelijk, benzine

beoordelen, [beoordelen], beoeardeile, beoordelen

bepalen, bepaole, bepaoltj, bepaoldje, bepaoldj, bepalen

berappen, [betalen], berappe, beraptj, berapdje, beraptj, betalen, Det kan ich neet berappe, det is mich te deur.

bereklauw, [bereklauw], baereklauw, vrouwelijk, 1. bereklauw, plant 2. oude kachel van gietijzer

berenstruik, [bessenstruik], bieërestroek, mannelijk, bessenstruik

berf, [barbeel], berf, mannelijk, berve, berfke, barbeel

berg, berg, (be~rg), (be\rg), (be\rgske), mannelijk, berg, bergske, 1. berg 2. vettige schilfers op het behaarde hoofd bij kinderen 3. dak in kolenpijler

bergaf, [bergaf], bergaaf, bergaf

Berhnard, Naad, Bernardus

Berlijn, [berlijn], Berlien, Berlijn

berm, berm, (be\rm), (be~rm), (be\rmke), mannelijk, berm, bermke, 1. kant van de weg 2. hoop, stapel 3. stroschelf

berm, [korenmijt], berm, korenmijt, zie ook miet

bermen, [stapelen], berme, bermtj, bermdje, gebermdj, stapelen, optasten

Bernhardina, Dien, Bernardina

beroest, [verroest], berostj, verroest, Eine berosdje fiets.

beroven, [beroven], berouve, beroven

bes, bieër, (bieë~r), vrouwelijk, bieëre, bieërke, bes, Roeaj en zwarte bieëre.

bes, [beer], baer, mannelijk, baere, baerke, beer, De baer rieje: flink feesten, de zaak op stelten zetten. Vang dich eine baer: bekijk het maar.: bekijk het maar.

beschaamd, besjaamdj, beschaamd

beschanden, [kwaadspreken], besjantje, kwaadspreken, zie ook sjantje

bescheid, besjeid, onzijdig, bericht, Emes besjeid zègke: iemand berichten. Van besjeid weite: op de hoogte zijn.: op de hoogte zijn.

bescheiden, besjeie, bescheiden

beschermen, besjerme, besjermtj, besjermdje, besjermdj, beschermen

beschermengel, [beschermengel], besjermingel, mannelijk, beschermengel

beschermheer, [beschermheer], besjermhieër, mannelijk, beschermheer

bescherming, [beschutting], besjerming, vrouwelijk, bescherming

beschermvrouw, [beschermvrouw], besjermvrouw, vrouwelijk, beschermvrouw

beschieten, besjete, 1. beschieten 2. beschot aanbrengen

beschijten, [zich beschijten], besjiete, 1. zich beschijten, in z’n broek doen 2. bedriegen 3. bang zijn, Dao höb ich mich lieëlik mèt besjete: daar heb ik me lelijk aan verkeken. Mèt meine besjeet zich ins eine.

beschimmelen, [beschimmelen], besjummele, besjummeltj, besjummeldje, besjummeldj, beschimmelen, Goeaj dae besjummeldje wèk mer weg.

beschimpen, [beschimpen], besjampe, besjamptj, besjampdje, besjamptj, beschimpen

beschrijven, [beschrijven], besjrieve, beschrijven

beschuit, besjuut, vrouwelijk, besjute, besjuutje, beschuit, Besjuut mèt muuskes: beschuit met muisjes. Emes ei besjuutje vore: iemand onder de kin kriebelen; door vader met een ongeschoren baard gekriebeld worden.: iemand onder de kin kriebelen; door vader met een ongeschoren baard gekriebeld worden.

beschuldigen, besjöldige, besjöldigtj, besjöldigdje, besjöldigdj, beschuldigen

beslaan, beslaon, beslaan, Good beslage vuuer d’n daag kómme: goed voorbereid zijn. Good beslage zeen: veel geld hebben. ’t Paerd beslaon.: veel geld hebben. ’t Paerd beslaon.

beslag, beslaag, onzijdig, 1. beslagneming 2. beslag van een paard 3. deeg, beslag 4. beroerte, Beslaag lègke op ein hoes.

besluit, besloet, onzijdig, besluit

besluiten, besloete, besluiten

besmettelijk, besmèttelik, besmètteliker, besmèttelikst, besmettelijk

bespelen, [bespelen], bespuuele, bespelen

bespinzen, [bespieden], bespienze, beloeren, bespieden

bespreken, bespraeke, bespreken, Vreuger haje väöl minse betaaldje, besproeake plaatse inne kirk.

bespreking, [bespreking], bespraeking, vrouwelijk, bespreking

besprenkelen, [besprenkelen], besprinkele, besprenkelen, Mèt wiewater de doeadskis(t) besprinkele.

bespuwen, [bespuwen], bespieje, bespuwen, Hae haaj zich gans bespiedj van zatigheid.

best, bès, bèst, best, Doe kóns bès(t) te voot gaon! Miene bèste vrindj is gestorve.

best, bès, bèst, vrouwelijk, best, Zien bès(t) doon.

bestaan, bestaon, bestaan

beste, [beste ], bèste, onzijdig, beste, ’t Bèste: tot ziens! afscheidswens.

beste, [beste ], bèste, mannelijk, beste, Det kan de bèste gebuuere, mer de stómste ’t ieës(t)!

besteden, bestaeje, bestaetj, bestaedje, bestaedj, besteden

besteken, bestaeke, 1. besteken, omkopen 2. een cadeautje geven op de naamdag, Ein bestoeake kaart: een gedekte kaart.

bestelen, [bestelen], bestaele, bestelen

bestellen, bestèlle, bestèltj, bestèldje, bestèldj, 1. bestellen 2. thuisbezorgen van aankopen

bestelling, [bestelling], bestèlling, vrouwelijk, bestelling

bestemmen, bestumme, bestemmen

bestraffen, [bestraffen], bestraove, bestraffen

bestralen, [bestralen], bestraole, bestralen

bestrating, [bestrating], bestraoting, vrouwelijk, bestrating, Uuever de bestraoting van Thoear braeke de toeriste häöre nak.

bestrijken, bestrieke, bestrijken

bestrooien, [bestrooien], bestruie, bestrooien

bestuiten, bestute, bestuutj, bestuudje, bestuutj, pluimpjes geven, Höbs se de kinjer al bestuutj met zoean good report?

betekenis, beteikenis, vrouwelijk, betekenis

beter, baeter, baeterder, beter, Baeter erm mèt ieër es riek mèt sjanj. Baeter slecht gevare es good gegange: men kan beter over een slechte weg rijden dan dat men moet lopen. Baeter te vreug es te laat. Hae is al get baeterder es gister.

beteren, baetere, baetertj, baeterdje, gebaeterdj, 1. beter worden 2. zich ~ = ten goede veranderen, Ane baeterendje handj zeen.

beterkoop, [goedkoper], baeterkoup, goedkoper, zie ook goodkouper

beterschap, [beterschap], baetersjap, vrouwelijk, beterschap, Emes baetersjap winse.

betoepen, [bedriegen], betoepe, bedriegen, afzetten, De zaak aan ’t betoepe zeen. Ze höbbe mich betoeptj.

betoept, [bedrogen], betoeptj, 1. opgelicht 2. niet erg snugger, Bès se noe gans betoeptj?

betrachten, betrachte, betrachtj, betrachdje, betrachtj, zien, Mós se dich det toch ins betrachte.

betrekkelijk, betrèkkelik, betrekkelijk

betrekken, [betrekken ], betrèkke, 1. betrekken 2. kopen 3. iemand afzetten 4. te pakken nemen 5. (ongewenst) zwanger maken, De loch(t) is aan ’t betrèkke. Emes örges in betrèkke.

betrekking, betrèkking, vrouwelijk, betrekking, baan, Ein gooj betrèkking höbbe.

betrouwbaar, [betrouwbaar], betroewbaar, betrouwbaar, Dae mins zuut t’r toch waal betroewbaar oet.

beugel, buuegel, mannelijk, buuegels, buuegelke, beugel

beuken, bäöke, bäöktj, bäökdje, gebäöktj, 1. huilen, janken 2. bulken, Bäöke vanne pien. Kuuj bäöke es ze gemolke mótte waere. Mèt ei bebäöktj gezich(t) ròndjloupe.

beunes, [een groot iemand of iets], bäönes, mannelijk, een groot iemand of iets, Eine bäönes van eine kaerel.

beuren, buuere, buuertj, buuerdje, gebuuerdj, beuren, geld ontvangen, Höbtj gae nog get gebuuerdj vuuer daen aoje kraom?

bevelen, bevaele, bevaeltj, bevoeal, bevoeale, bevelen, Bevael dienen hóndj en blaf zelf!: jij hebt hier niks te commanderen.

bevragen, [bevragen], bevraoge, bevragen

bevriend, [door vriendschap verbonden], bevrindj, bevriend

bevriezen, [bevriezen], bevreze, bevriezen

bewaarschool, bewaarsjoeal, vrouwelijk, bewaarschool, kleuterschool, tot 1984 een aparte school, sindsdien groep een en twee van de basisschool

bewegen, bewaege, bewaegtj, bewaegdje/bewoeag, bewaegdj/bewoeage<, bewegen

beweging, [beweging], bewaeging, vrouwelijk, beweging

beweren, bewieëre, beweren, Waat se mich noe bewieërs, dao gluif ich gein poes van.

bewering, [bewering], bewieëring, vrouwelijk, bewering

bewijs, [wat bewijst], bewies, onzijdig, bewieze, bewijs

bewijzen, bewieze, bewijzen

bewonderen, bewónjere, bewónjertj, bewónjerdje, bewónjerdj, bewonderen

bewonen, [bewonen], bewoeane, bewonen

bewoner, [bewoner], bewoeaner, mannelijk, bewoeaners, bewoner

bezeiken, [bedriegen], bezeike, bedriegen, oplichten, Emes bezeike woea d’r bie stuit. Laot dich neet bezeike: laat je niet beetnemen.

bezeikerij, [bedriegerij], bezeikerie, vrouwelijk, bedriegerij, oplichterij, Det waas ein en al bezeikerie: dat was een en al oplichterij.

bezem, baesem, mannelijk, baeseme, baesemke, bezem, Es det waor is, den vraet ich eine baesem! Laot ’m mer ins oppe baesem pisse: het is goed dat hij ook eens een keer niet zijn zin krijgt. Van hei make ze baeseme. Vuuer de ziep te kieëre mós se dich d’n helle baesem pakke en vuuer de kuueke de zaochte.

bezembinder, [bezembinder], baesemebinjer, mannelijk, persoon die van brem bezems maakte, Hoempa waas eine baesemebinjer en hae verkoch die baeseme ouch.

bezemhout, [berkenhout ], baesemehout, onzijdig, berkenhout voor bezems

bezemsteel, baesemsteel, baesemesteel, mannelijk, bezemsteel

bezemstok, [bezemsteel], baesemstek, mannelijk, bezemsteel

bezet, [bezet], bezatte, 1. bezet 2. gestucadoord, Dae stool is bezatte.

bezeten, bezaete, bezeten, Van d’n duvel bezaete zeen.

bezetsel, [pleisterwerk], bezètsel, onzijdig, pleisterwerk

bezetten, bezètte, 1. bezetten 2. stucadoren

bezetting, bezètting, vrouwelijk, bezetting

bezeveren, [kwijlen], bezeivere, kwijlen, Doe höbs diene slips bezeiverdj!

bezijden, bezieje, bezijden, naast, zie ook naeve, De Wingerd liktj bezieje de kirk.

bezoek, [bezoek], bezeuk, onzijdig, bezoek

bezoekuur, [bezoekuur], bezeukoor, onzijdig, bezoekuur

bezuipen, [zich bezuipen], bezoepe, zich bezoepe, zich bezuipen, Straol bezoeape zeen.

bezwaar, bezwaor, onzijdig, bezwaore, bezwaar

bezwademen, [met damp beslaan], bezwame, bezwaamtj, bezwaamdje, bezwaamdj, met damp beslaan, De roet is hieël bezwaamdj: de ruit is helemaal beslagen.

bezweet, [bezweet ], bezwètj, bezweet, Hieël bezwètj zeen.

biddag, [biddag], baejdaag, mannelijk, biddag, dag van een noveen

bidden, baeje, baetj, baedje, gebaedj, bidden, Baed mer det ’t good geit. De stoeatkop hingtj te baeje inne loch(t): de sperwer hangt te bidden in de lucht. Hae zitj te baeje of haet d’r Ooslevenhieër oppe slup getroeaje: hij zit heel vroom te bidden. Noe sjei oet mèt det gezanik, doe bès t’r dich óm aan ’t baeje: hou op met dat gezeur, dadelijk krijg je een pak slaag. Ooslevenhieër van ’t kruuts aaf baeje: overdreven godsdienstig zijn.

bidstoel, [bidstoel], baejstool, mannelijk, bidstoel

bidweg, [bidweg], baejwaeg, mannelijk, bidweg, weg waarlangs men ging bij een noveen of bedevaart

biecht, beech, beecht, mannelijk, biecht

biechten, [biechten], beechte, beechtj, beechdje, gebeechtj, biechten, Det kums se dich nog aan ’t beechte, jóng. Wae ginge ós ins inne maondj beechte.

biechtstoel, [biechtstoel], beechstool, beechtstool, mannelijk, biechtstoel

biechtvader, [biechtvader], beechvader, beechtvader, mannelijk, biechtvader

bieden, beje, beej, beets/buts, beetj/butj, boeaj, geboeaje‘Ich beej doezendj, waat buts dich?’ ‘Jeh, ich höb twieëdoezendj geboeaje.’

bieder, [bieder], bejer, mannelijk, bejers, bieder

bier, beer, onzijdig, beer, beerke, bier, ’t Beer inne stevele höbbe staon: stomdronken zijn. Ei pötje beer op zienen tied smaaktj good.

bierbuik, [dikke buik], beerboek, mannelijk, bierbuik, Ei beerbuukske höbbe.

bierkar, [bierwagen], beerker, vrouwelijk, bierwagen, Mètte beerker vare.

bierpap, [bierpap], beerpap, vrouwelijk, bierpap, zie ook slemp, slemppap

bierpens, [bierbuik], beerpens, vrouwelijk, bierpens, bierbuik

bies, bees, vrouwelijk, bies, randje

biest, [melk], bees, vrouwelijk, biest, eerste melk van een koe na het kalven

biezen, beze, biezen, De beze zitting oppe stool is kepot.

biezen, [afwerken], beze, beestj, beesdje, gebeesdj, biezen, afwerken, Die kokosmat mót nog waere gebeesdj. Eine petticoat beze mèt biaisbandj.

big, bak, onzijdig, bagke, bekske, big, De zoog haaj twelf bagke.

biggen, bagke, baktj, bakdje, gebaktj, biggen werpen

bij, bie, (bie\), vrouwelijk, bieje, bieke, bij, Dao haet mich ein bie gestoeake.

bij, bie, (bie~), bij, Bie d’n tied zeen. Bie ós = thoes: thuis. Good bie zeen: intelligent zijn. Dao kóm ich mèt mie verstandj neet bie. Det kós t’r nog waal bie!: intelligent zijn. Dao kóm ich mèt mie verstandj neet bie. Det kós t’r nog waal bie!

bij ons, [thuis], bie ós, thuis, zie ook thoes

bijbel, biebel, mannelijk, biebels, biebelke, bijbel

bijblijven, [bijblijven], bieblieve, bijblijven

bijbouw, [bijgebouw], bieboew, mannelijk, bij(ge)bouw

bijbouwen, [bijbouwen], bieboewe, bijbouwen

bijbrengen, [bijbrengen ], biebringe, bijbrengen

bijdehand, biedehandj, bijdehand

bijdehandje, [slim kind], biedehendje, onzijdig, bijdehandje, slim kind

bijdraaien, biedrejje, bijdraaien, toegeven, Laot ’m mer gewaere, dae drejtj waal bie.

bijeen, bie-ein, bijeen, Doe höbs se neet allemaol mieë bie-ein!: je bent niet goed wijs.

bijeendoen, [bij elkaar doen], bie-eindoon, zich bie-eindoon, bij elkaar doen, samenvoegen

bijeenhebben, [bijeen hebben], bie-einhöbbe, bijeen hebben

bijeenhoren, [bij elkaar horen], bie-einhuuere, bij elkaar horen

bijeenhouden, [bijeenhouden], bie-einhaoje, bijeenhouden

bijeenkomen, [bijeenkomen ], bie-einkómme, bijeenkomen

bijeenkomst, [bijeenkomst], bie-einkóms, bie-einkómst, vrouwelijk, bijeenkomst

bijeenrapen, [bijeenrapen], bie-einrape, bijeenrapen, Zich bie-einrape en weer wiejergaon.

bijeenroepen, [bijeenroepen], bie-einrope, bijeenroepen

bijeenscharren, [bijeenscharrelen], bie-einsjerre, bijeenscharrelen

bijeensjammeteren, [bijeenscharrelen], bie-einsjammetäöre, bie-einsjammetere, bijeenscharrelen, Woea höbs se dich daen aoje kraom bie-ein gesjammetäördj?

bijeenvoegen, [bijeenvoegen], bie-einveuge, bijeenvoegen

bijenhouder, biejehaojer, mannelijk, imker

bijenkast, [bijenkast], biejekas, biejekast, mannelijk, bijenkast

bijenkoninging, [bijenkoningin], biejekuuenegin, vrouwelijk, bijenkoningin

bijenkorf, biejekörf, bijenkorf

bijensteek, [bijensteek ], biejesteek, mannelijk, 1. bijensteek 2. soort gebak

bijgeloof, biegelouf, onzijdig, bijgeloof

bijgelovig, [van bijgeloof vervuld], biegeluivig, bijgelovig

bijgeven, [toegeven], biegaeve, bijgeven, toegeven

bijhouden, [bijhouden ], biehaoje, bijhouden, Die mós se (de wits) biehaoje: bij hen moet je alert blijven.

bijkallen, [bijpraten], biekalle, bijpraten, Wiene kums se ins, wae mótte nog ins biekalle.

bijkans, bekans, bijna, haast, zie ook bienao, haos, haost, Det waas bekans raak!

bijkeuken, [bijkeuken ], biekuueke, vrouwelijk, bijkeuken

bijkomen, [bijkomen ], biekómme, 1. bijkomen 2. dikker worden, Hae is weer biegekómme.

bijl, biel, onzijdig, biele, bielke, bijl

bijlappen, bielappe, 1. bijlappen, verraden 2. bijbetalen, Emes t’r bie lappe.

bijleggen, [van een ruzie], bielègke, bijleggen, Ein ruzing bielègke. Wae höbbe allemaol biegelag(d) vuuer ’t cadeau.

bijlenman, [bijldrager ], bieleman, mannelijk, bijldrager van de schutterij

bijles, [bijles], bielès, mannelijk, bijles

bijlichten, bieluchte, bijlichten

bijna, bienao, bijna, zie ook bekans, haos, haost, Det waas bienao raak!

bijnaam, [bijnaam], bienaam, mannelijk, bijnaam, Vreuger haje de minse allemaol eine bienaam.

bijpassen, [bijpassen], biepasse, bijpassen, Ei pak mèt ei biepassendj humme.

bijschudden, [bijschenken], biesjödde, bijschenken

bijschuiven, [aanschuiven], biesjuve, aanschuiven

bijsmaak, [bijsmaak], biesmaak, mannelijk, bijsmaak

bijstaan, biestaon, bijstaan

bijstand, [hulp], biestandj, mannelijk, bijstand, Inne biestandj loupe: een bijstandsuitkering hebben.

bijten, biete, bietj/bitj, beet, gebete, bijten, Det bietj zich neet: dat gaat goed samen. Die twieë biete zich: die twee hebben ruzie. Hieëringbiete op Asgoonsdig. Zich örges de tenj op kepot biete.: die twee hebben ruzie. Hieëringbiete op Asgoonsdig. Zich örges de tenj op kepot biete.

bijtijds, betieje, betieds, bijtijds, tijdig

bijtijds, betieds, bijtijds, tijdig, zie ook betieje

bijverdienste, [bijverdienste], bieverdeenste, vrouwelijk, bijverdienste

bijvoorbeeld, bevuuerbeeldj, bijvoorbeeld

bijvullen, [bijvulle], bievölle, bijvullen

bijzaak, [bijzaak], biezaak, vrouwelijk, bijzaak

bijze, bies, vrouwelijk, bieze, bieske, korte, hevige regenbui, Ónger ’t fietse krege wae ein flinke bies t’r op.

bijziend, [slecht ziend], biezeendj, bijziend

bijzonder, bezunjer, bijzonder, Det is get bezunjers.

bik, [pikhouweel], bik, mannelijk, bikke, bikske, pikhouweel

biljart, biljaar, mannelijk, biljaars, biljaerke, biljart

biljarten, biljare, biljaartj, biljaardje, gebiljaardj, biljarten

binden, binje, bintj, bónj, gebónje, binden, Doe mós dich dien nistele binje: je moet je schoenveters strikken. Koeare binje achter de mejjers.

binnen, bènne, binnen, Bènne zinge, boete sjrieëve: werd gezegd van iemand die zich thuis netjes gedroeg, maar buitenshuis niet te genieten was. Es se de duuer toe duis, bès se bènne. Hae haet ’t van bènne wie ein geit ’t vèt: werd gezegd van iemand die je niet kon vertrouwen. Hae is bènne: hij heeft geld genoeg.

binnenband, [binnenband], bènnebandj, mannelijk, binnenband

binnenbeer, [mannetjesvarken ], bènnebieër, mannelijk, 1. mannetjesvarken met niet-ingedaalde teelballen 2. onfatsoenlijke man

binnenhalen, [binnenhalen], bènnehoeale, binnenhalen, D’n ougst bènnehoeale.

binnenroodje, [appel], bènneruuedje, onzijdig, rode sterappel, Ei bènneruuedje is ei lekker eppelke.

binnenshuis, [binnenshuis], bènneshoes, binnenshuis

binnenste, [binnenkant], bènneste, binnenste

binnenstebuiten, [binnenstebuiten], bènnesteboete, binnenstebuiten, zie ook boetestebènne, Eine jas bènnesteboete drejje.

binnenstebuiten, boetestebènne, binnenstebuiten, zie ook bènnesteboete

binnentas, bènnetes, vrouwelijk, binnenzak, Staek dich det mer in dien bènnetes.

binnenvetter, bènnevètter, mannelijk, binnenvetter

binnenweg, [binnenweg], bènnewaeg, mannelijk, binnenweg

binnenzetten, [binnenzetten], bènnezètte, binnenzetten

bisschop, bisjop, mannelijk, bisjoppe, bisjöpke, bisschop

bitumen, betuum, mannelijk, bitumen

bitumineren, [asfalteren], betume, betuumtj, betuumdje, betuumdj, asfalteren, Eine waeg betume.

blaak, blaok, mannelijk, walm

blaar, blaor, vrouwelijk, blaore, bläörke, blaar

blaas, [urineblaas], blaos, vrouwelijk, blaoze, bläöske, 1. blaas 2. onnozel iemand, Mètte blaos van ei verke maakdje wae eine fókkepot.

blaaskapel, [blaaskapel ], blaoskepel, vrouwelijk, blaaskapel

blaasmuziek, [blaasmuziek], blaosmeziek, mannelijk, blaasmuziek

blad, blaad, onzijdig, blajer, blaedje, 1. blad 2. weekblad, Ei greun blaedje.

bladeren, blajere, blajertj, blajerdje, geblajerdj, bladeren

bladluis, [bladluis], blaadloes, vrouwelijk, bladluis

bladselderij, [bladselderij], blaadselderie, mannelijk, bladselderij

blaken, blaoke, blaoktj, blaokdje, geblaoktj, walmen, Waat blaoktj die kaes!

blas, blas, blasser, blaste, bleek, zie ook bleik, Zooj ze krank zeen? Die zuut zoea blas oet.

blauw, blaw, blauw, blawwer, blawst, blauw, Blaw zeen vanne luuege: liegen of ’t gedrukt staat. De blawwe breef: de belastingbrief. Zoea blaw zeen es ein lei: het door en door koud hebben.

blauwsel, [blauwsel], blawsel, onzijdig, blauwsel, Ei pupke blawsel in ’t water doon óm de was witter te kriege.

blazen, blaoze, ich blaos, doe bleus, hae bleustj/bleusj, zie b, blazen, Blaos mich op miene rök!: je kunt de pot op. Emes de stoeaf oette kleier blaoze: iemand flink de waarheid zeggen. Höbs se de hèl geblaoze?: gezegd tegen iemand met een flinke blos. Höbs se gein blaoze gelieërdj?: gezegd tegen iemand die zijn mond verbrandt bij het eten.

blazer, [muzikant], blaozer, mannelijk, blaozers, bläözerke, blazer, muzikant

bleek, bleik, vrouwelijk, bleike, bleikske, bleekveld, Vreuger lag m’n de was oppe bleik te druuege.

bleek, bleik, bleiker, bleikst, bleek, zie ook blas, Zoea bleik zeen wie einen dook: heel erg bleek zijn.

bleekwater, [chloor], bleikwater, onzijdig, bleekwater, chloor

bleken, bleike, bleiktj, bleikdje, gebleiktj, bleken, de was bleken

blèren, blaere, blaertj, blaerdje, geblaerdj, huilen

blets, [kletstante], blets, vrouwelijk, 1. kletstante, praatzieke vrouw 2. mond

bletsen, [kletsen], bletse, bletstj, bletsdje, gebletstj, kletsen, kwaadspreken

bletsvot, [kletstante], bletsvot, vrouwelijk, iemand die een geheim niet voor zich kan houden

bleu, bluue, bluuejer, bluuedste, bleu, verlegen, zie ook verlaege, Vuuer ziene laeftied is d’r nog bluue.

bliek, bliek, mannelijk, blei, soort vis

blij, blie, bliejer, bliest, blij, Zoea blie wie ei klein wèch(t).

blijdschap, [vreugde], bliedjsjap, vrouwelijk, blijdschap, Van bliedjsjap sprónge zie ei gaat inne loch(t).

blijken, blieke, bliektj, bleek, gebleke, blijken

blijven, blieve, blieftj, bleef, gebleve, blijven

blind, blindj, blind, Blindj geboeare zeen. Ein blinj flaaj: vlaai met dichte bovenkant, zodat de vulling onzichtbaar is. Ich gaon blindj mèt: uitdrukking bij kaartspel (toepen); zonder voorwaarden akkoord gaan.: uitdrukking bij kaartspel (toepen); zonder voorwaarden akkoord gaan.

blinddoek, blindjdook, mannelijk, blinddoek

blinde, blinj, vrouwelijk, blinje, 1. vensterluik 2. blinde vrouw, Saoves de blinje toedoon.

blinde, [blinde man], blinje, mannelijk, blinje, blinde, blinde man

blindedarm, [blindedarm], blinjederm, blinjenderm, mannelijk, blindedarm

blindelings, blinjelings, blindelings

blinken, blinke, blinktj, blónk, geblónke, blinken, glanzen

bloed, blood, onzijdig, bloed, Det zitj mich in ’t blood. Zeut blood höbbe: zegt men wel van iemand die vaak door muggen gestoken wordt.

bloeden, bloje, blootj, bloodje, gebloodj, bloeden, Die wónj blieftj bloje.

bloederig, [bloederig], blojerig, bloederig

bloedworst, bloodwoos, bloodwoost, vrouwelijk, bloedworst, Bloodwoos(t) mèt appelesjuve.

bloedzuiger, [bloedzuigend dier, uitbuiter], bloodzuger, mannelijk, bloedzuiger, beekprik, zie ook negenuiger

bloei, bluuj, bleuj, mannelijk, bloei, welvaart, De keseboum stuit in bluuj.

bloeien, bluje, bluutj, bluudje, gebluudj, bloeien, Blujendje blome.

bloem, bloom, vrouwelijk, blome, bleumke, 1. bloem 2. tarwemeel 3. mooie vrouw

bloemen, [gebloemd], blome, gebloemd, Ei blome taofellake. Ei blome klèdje.

bloemenaarde, [potgrond], blome-aerd, onzijdig, bloemenaarde, potgrond

bloemengaard, [bloementuin], blomegaard, mannelijk, bloementuin

bloemenkorf, [bloemenkorf], blomekörf, mannelijk, bloemenkorf

bloemig, [bloemig ], blomig, bloemig als gewas, bloemig bij meelproduct, kruimig van aardappel, Ei bintje is eine lekkere blomige aerpel.

bloemist, [bloemverkoper], blomis, blomist, mannelijk, bloemist

bloemisterij, [bloemenwinkel], blomisterie, vrouwelijk, bloemenwinkel

bloemkool, bloomkoeal, mannelijk, bloemkool

blokkendoos, [blokkendoos], blokkedoeas, vrouwelijk, blokkendoos

blond, blóndj, blónjer, blónjst, blond

blonde, [blond meisje], blónj, vrouwelijk, blond meisje, Det is ein blónj

bloot, bloeat, bloot

bloterik, [naakt persoon], bloeaterik, mannelijk, iemand die naakt is

blouse, bloes, mannelijk, bloeze, bluuske, blouse, Ei roete bluuske aanhöbbe.

bluts, bluts, vrouwelijk, 1. bluts, deuk 2. goedgelovig, iets te naïef persoon, zie ook bäöts

blutsen, blutse, blutstj, blutsdje, geblutstj, blutsen, kneuzen, Eine geblutsdje appel weurtj gauw rot.

bobbel, boebel, mannelijk, boebele, boebelke, bobbel, bult

bobbel, bróbbel, mannelijk, bróbbele, brubbelke, bultje, Ich zit ónger de hitsbróbbele.

bobbelig, [pokdalig], bróbbelig, pokdalig, Ei bróbbelig gezich(t).

bocht, bóch, bócht, mannelijk, 1. troep, rommel 2. ordinair volk, uitschot, Daen aoje koffie is bócht.

bode, boeaj, baoj, mannelijk, boeajes, bode, veldwachter

bodem, baom, mannelijk, bäöm, bäömke, 1. zitvlak, achterwerk 2. bodem, Eine flinke baom höbbe: een flink achterwerk hebben. Emes ane baom gaon: iemand plagen, voor de gek houden. Geine baom inne bóks höbbe: erg mager zijn; straatarm zijn. Toet oppe baom gaon: tot het uiterste gaan, alle krachten inzetten. Zich de baom oette bóks wirke: hard en lang werken. Zörg vuuer eine goje baom es se dich mèt Vastelaovendj eine geis drinke: goed eten voordat je uitgaat.

bodemen, [slaan], bäöme, bäömtj, bäömdje, gebäömdj, 1. met kracht op iets slaan 2. flink drinken, Ich mós flink bäöme óm de steinse moor óm te kriege.

Bodestraat, [bogenstraat], Boeajestraot, Bogenstraat, afgeleid van bode en veldwachter (voorheen Bodestraat). In het begin van de 20e eeuw heette deze straat nog Regentessenstraat

boek, book, onzijdig, beuk, beukske, boek, ’t Book is al ómgedrage: te laat zijn. Och, dao kan ich ei book uuever sjrieve.

boekbinder, [boekbinder ], bookbinjer, mannelijk, boekbinder

boekdrukker, [boekdrukker ], bookdrökker, mannelijk, boekdrukker

boeket, [bloemenboeket], bekèt, mannelijk, onzijdig, bekètte, bekètje, boeket, Eine sjoeane bekèt blome.

boekhandel, [boekhandel], bookhanjel, mannelijk, boekhandel

boekhouder, bookhaojer, mannelijk, boekhouder

boekvink, bookvink, vrouwelijk, boekvink

boekweit, bokendj, onzijdig, boekweit

boekweitskoek, [boekweitmeelkoek], bokeskook, mannelijk, koek van boekweitmeel, Ich bèn det meug wie bokeskook: dat begint mij behoorlijk de keel uit te hangen.

boekweitsmeel, [boekweitmeel], bokesmael, onzijdig, boekweitmeel

boekwinkel, [boekwinkel], bookwinkel, mannelijk, boekwinkel

boemelschicht, [vrije dag nemen], boemelsjich, vrouwelijk, een vrije dag nemen, Boemelsjich(t) höbbe.

boer, boer, mannelijk, boere, buurke, 1. boer 2. oprisping 3. lomperik 4. boer in kaartspel, De stómste boere höbbe de dikste aerpel: zonder kennis kun je wat bereiken. Waat de boer neet kèntj, det vritj d’r neet.

boeren, boere, boertj, boerdje, geboerdj, 1. boeren 2. een boer laten 3. resultaat boeken

boerenhengst, [lomperik], boerehings, boerehingst, mannelijk, lomperik: scheldwoord

boerenjongen, [boerenjongen], boerejóng, mannelijk, boerenjongen, Boerejónges: rozijnen op brandewijn.

boerenkapel, [boerenblaaskapel], boerekepel, vrouwelijk, boerenblaaskapel

boerenleenbank, [rabobank], Boerelieënbank, vrouwelijk, Boerenleenbank, voorloper van de Rabobank

boerenmeidje, [boerenmeisje], boeremaedje, onzijdig, boerenmeisje

boerenmensen, [mensen van boerenafkomst], boereminse, mensen van boerenafkomst

boerenmoes, boeremoos, onzijdig, boerenkool, zie ook greun moos

boerenpaard, [zwaar trekpaard], boerepaerd, onzijdig, boerenpaard, zwaar trekpaard

boerentrien, [ongemanierde vrouw], boeretrien, vrouwelijk, ongemanierde vrouw

boes, [uitgelaten], boes, uitgelaten, Zoea gek wie boes.

boeten, [straf ondergaan], boete, (boe\te), boetj, boetdje, geboetj, boeten

boetiek, petik, mannelijk, petike, petikske, 1. winkeltje 2. rommel, janboel

boezen, [waaien], boeze, boesdje, geboesdj, hard waaien, bulderen van wind, Huuer ins waat ’t boete boestj.

bof, [ontsteking ], bóf, mannelijk, 1. bof, ontsteking aan de oorspeekselklier 2. hap, mondvol, De bóf is besmèttelik.

boffen, bóffe, bóftj, bófdje, gebóftj, boffen, Wae höbbe gebóftj mèt ’t waer.

bofkont, [geluksvogel], bófkóntj, vrouwelijk, bofkont

bok, bók, buk, bukske, 1. bok 2. bok, schraag 3. stijfkop 4. verhoog voor dirigent 5. zitbank van een koets, Aoj buk höbbe stief häör: oude mensen houden vast aan hun gewoonten. Hae zitj wie eine bók oppe haverkis(t): hij waakt angstvallig over zijn bezit. Ich höb det gedaon vuuer de bók zien kloeate: ik heb dat tevergeefs gedaan. In Thoear höbs se geite en buk: mèt vastelaovendj zeen ze Geitebuk. Toen waas de bók vèt: toen had je de poppen aan het dansen. Zoea muzikaal es eine bók vol kuuetele.

bokkenpoot, bókkepoeat, mannelijk, 1. bokkenpoot, koekje 2. geknikte verfborstel

bokkenpruik, [bokkenpruik], bókkepruuk, vrouwelijk, bokkenpruik, Zie haet de bókkepruuk op.

bokkenrijder, [lid van de bokkenrijders], bókkeriejer, mannelijk, lid van de bokkenrijders; in 1775 werd de bokkenrijder Willem op den Kamp in Thorn veroordeeld tot de strop en opgehangen

bokkenrijdersbende, [bokkenrijdersbende], bókkeriejersbende, vrouwelijk, bokkenrijdersbende

bokking, bökkem, bögkem, mannelijk, bökkems, bökkemke, 1. bokking, gerookte haring 2. dom persoon, Vuuer eine bökkem weurtj de pan neet opgezatte: het is niet de moeite waard voor zo’n kleinigheid.

boks, bóks, vrouwelijk, bókse, bukske, 1. broek 2. boomstronk, Dao zaktj mich de bóks van aaf: daar sla ik van achterover. Det is ei sterk stök in ein aoj bóks: dat is merkwaardig. Ein bóks met ei loek: herenonderbroek met bovenstuk en achterklep met drie knopen. Haaj ich mer in mien bèste bóks gesjete: was ik er maar nooit aan begonnen. Zich ein bóks aanmaete die tieën maote te groeat is: veel meer denken te kunnen dan in werkelijkheid kan. Zie haet thoes de bóks aan.

boksbodem, [achterwerk], bóksebaom, mannelijk, zitvlak, achterwerk, Ich houw dich vuuer diene bóksebaom.

boksman, [broekje], bókseman, mannelijk, broekje, kleine jongen

bokspijp, [broekspijp], bóksepiep, vrouwelijk, broekspijp

bokspringen, [haasje-over spelen], bókspringe, haasje-over spelen, zie ook haeske-uuever

boksriem, [broekriem], bóksereem, mannelijk, broekriem

boksschijter, [bangerik], bóksesjieter, bóksesjietert, mannelijk, bangerik

bokstaan, [gebogen staan], bókstaon, gebogen staan bij haasje-over, of als opstap om aan iets hogers te kunnen komen, Es d’n eine bók stóng, kós d’n angere ane appele.

bokstas, bóksetes, vrouwelijk, broekzak

bol, bol, mannelijk, böl, bölke, 1. bol 2. hoofd 3. ballen, De sjöt haaj ’t lèste bölke gemisj oppen Aoje Limburger. Kerstböl inne boum hange.

bolhoed, bolhood, mannelijk, bolhoed

bolles, [hoofd], bölles, mannelijk, böllese, bölleske, hoofd, Hoeal dich mer niks in diene bölles: verbeeld je maar niks.

bom, bóm, vrouwelijk, bómme, bumke, bom, Dao kós waal ein bóm gevalle zeen!

bombardon, bómberdón, mannelijk, bombardon, bastuba, Hae spuueltj de bómberdón.

bombarie, bómbarie, mannelijk, drukte, Maak neet zoeaväöl bómbarie óm niks!

bommelen, [bungelen], bómmele, bómmeltj, bómmeldje, gebómmeldj, bungelen, Ich zeen dich nog neet (rits)bómmele: ik zie je nog niet staan.

bommen, [schelen], bómme, bómdje, gebómdj, bommen, schelen, zie ook sjille, Det kan mich niks bómme.

bomvol, boemvol, bomvol, De kirk zoeat boemvol.

bon, bón, vrouwelijk, bónne, bunke, bon, Doe mós ’t bunke altied good beware vuuer de garantie.

bonbon, bónbón, vrouwelijk, bonbon

bond, bóndj, mannelijk, bunj, bundje, 1. vakbond 2. boerenbond 3. federatie, Bès doe lid vanne bóndj?

bonenkruid, boeanekroed, boeanekruudje, onzijdig, bonenkruid

bonenmolentje, [keukenmolen ], boeanemuuelke, onzijdig, keukenmolen om snijbonen te snijden

bonensoep, [bonensoep], boeanesop, vrouwelijk, bonensoep

bonenstaak, boeanestaak, mannelijk, bonenstaak, Zoea mager zeen es eine boeanestaak.

bonjour, bonzjoer, bonjour

bonjouren, bonzjoere, bonzjoertj, bonzjoerdje, gebonzjoerdj, 1. flink uitgaan, de beest uithangen 2. iemand eruit gooien, Zie höbbe gister ?ink gebonzjoerdj.

bonk, bónk, bunk, bunkske, bonk, groot van stuk, Bunk van aerpel höbbe: heel dikke aardappels hebben. Det is eine bónk van eine kaerel. Det zeen bunk van kaart die ich noe gekrege höb: buitengewoon goede speelkaarten.: buitengewoon goede speelkaarten.

bonken, bónke, bónktj, bónkdje, gebónktj, bonken, heel hard kloppen, Hae bónkdje oppe duuer omdet t’r brandj waas.

bont, bóntj, bont, Bekèndj staon wie eine bóntjen hóndj. Bóntj en blaw. Mèt vastelaovendj zeen t’r bóntje aovendje. Van boeave bóntj en van ónger stróntj: meer willen lijken dan je bent. Zich bóntj verkleie.

bont, bóntj, onzijdig, bont, Bóntj kóns se allewiel mèt good fetsoen neet mieë(r) drage.

boodschap, boeadsjap, vrouwelijk, boeadsjappe, boeadsjepke, boodschap, Maria Boeadsjap (25 mieërt).

boog, baog, mannelijk, bäög, bäögske, boog, Inne persessie drage de sjoealkinjer roeazebäög. Ómdet d’r sjoew waas vuuer d’n hóndj, leep hae mèt ei bäögske óm ’m haer.

boom, boum, mannelijk, buim, buimke, boom, Doe kóns mich de buim in: je kunt me wat. Eine boum van eine kaerel. Eine boum vèltj neet vannen ieëste slaag.

boomgaard, bóngerd, mannelijk, bóngerde, bungerke, boomgaard, Eine groeate bóngerd mèt appele- en paerebuim.

boon, boean, vrouwelijk, boeane, buuenke, boon, Ei sjienheilig buuenke. Ein boean duit wie eine gek, ze liktj lever inne stoeaf es inne drek: bonen houden van hoge temperaturen. Ich bèn ein boean es ich det weit.

boor, boear, vrouwelijk, boeare, buuerke, boor

boord, boeard, mannelijk, boearde, bäördje, boord, Oma strikdje de bäördjes ane trui mèt veer naoldje.

boorden, [omzomen], bäöre, bäörtj, bäördje, gebäördj, omzomen, afwerken, Ei kleid bäöre mèt biaisbandj.

boordlint, [boordlint ], bäörlintj, onzijdig, boordlint voor kleding of stofafwerking

boordsel, [boordsel ], bäörsel, onzijdig, boordsel van kleding

boorsel, [materiaal dat los komt bij het boren], boearsel, onzijdig, materiaal dat los komt bij het boren

boot, boeat, mannelijk, buuet, buuetje, boot, Op ’t kenaal vore vreuger väöl mieë buuet es noe.

bord, bord, onzijdig, borde, bördje, bord

bord, breet, onzijdig, brejer, breetje, plank, schot, Inne kroeatetied zatte de boere ei paar extra brejer oppe ker.

boren, boeare, boeartj, boeardje, geboeardj, boren

Born, Bor, Born

borstel, beustel, mannelijk, beustels, beustelke, borstel

borstelen, beustele, beusteltj, beusteldje, gebeusteldj, 1. borstelen 2. iemand een pak rammel geven, Lang haor mós se good beustele.

borstsuiker, [kandijsuiker], bossókker, mannelijk, kandijsuiker, Bossókker zoeat aan ei tuike.

bos, bos, mannelijk, bosse, böske, bos

boter, bótter, vrouwelijk, boter, Gooj bótter: roomboter. Mètte vot inne bótter valle.

boterbloem, bótterbloom, vrouwelijk, boterbloem

botergaar, [gaar], bóttergaar, helemaal gaar, De buuenkes zeen bóttergaar.

boterham, bótram, bótteram, vrouwelijk, bótramme, bótteramme, bótremke, bótteremke, boterham, Ein aafgelekdje bótram: een meisje dat veel vrijers heeft gehad. Ein oeape en ein toe bótram. Ein bótram mèt sjroeap. Hae haet zich zien bótteram gekoch(t): hij heeft een vaste, goed betaalde baan.: hij heeft een vaste, goed betaalde baan.

boterhampapier, [boterhampapier], bótrammepepeer, onzijdig, boterhampapier, vetvrij papier

boterhamtrommeltje, [boterhamtrommel], bótrammetrummelke, onzijdig, boterhamtrommeltje

boterhamtuit, [boterhamzakje], bótrammetoet, vrouwelijk, boterhamzakje

boterletter, [banketstaaf], bótterlètter, vrouwelijk, banketstaaf

botermelk, [karnemelk], bóttermèlk, vrouwelijk, karnemelk, afgeroomde melk, Bóttermèlk en kattestróntj make’t hert gezóndj: gezegd als iemand een karig bestaan had.

botermelkse pap, [karnemelkse pap], bóttermèlkse pap, vrouwelijk, karnemelkse pap

boterpot, bótterpot, mannelijk, botervloot

botersaus, [botersaus ], bóttersaus, vrouwelijk, botersaus

boterstoten, [karnen], bótterstoeate, karnen

botervat, [botervat ], bóttervaat, vrouwelijk, botervat voor het bewaren van roomboter

botervlaai, [kruimelvlaai ], bótterflaaj, vrouwelijk, kruimelvlaai met pudding, Bótter?aaj met gaele pudding.

bougeren, [zich bewegen], boezjere, zich bewegen, Hae boezjeertj nörges haer: hij trekt zich nergens iets van aan.

bout, bout, mannelijk, buit, buitje, 1. bout 2. politie-agent, Doe kóns mich de bout hakke: bekijk het maar.

bouw, boew, mannelijk, bouw, gebouw in aanbouw, Dae boew is bekans klaor.

bouwbedrijf, [bouwbedrijf], boewbedrief, onzijdig, bouwbedrijf

bouwen, boewe, boewtj, boewdje, geboewdj, bouwen

bouwkeet, [bouwkeet], boewkieët, vrouwelijk, bouwkeet

bouwvak, [bouwvakvakantie], boewvak, mannelijk, bouwvakvakantie, Inne boewvak höbbe väöl minse verplichtj vekansie.

bouwval, [ruïne], boewval, mannelijk, bouwval, Die aoj koeaj is eine boewval.

boven, boeave, boven, Boeave en ónger.

boven, [bovenverdieping], boeave, mannelijk, bovenverdieping, Det hoes haet eine groeate boeave.

boven-aard, [boven de aarde], boeave-aerd, boven de aarde, gezegd wanneer een gestorvene nog niet begraven was

bovenaan, [bovenaan ], boeavenaan, bovenaan

bovendrijven, [bovendrijven], boeavedrieve, bovendrijven

boveneen, [boven elkaar], boeavenein, boven elkaar

bovenhalen, [bovenhalen], boeavehoeale, bovenhalen

bovenin, [bovenin ], boeavenin, bovenin

bovenkant, [bovenkant], boeavekantj, mannelijk, bovenkant

bovenkomen, [bovenkomen], boeavekómme, bovenkomen

bovenlicht, boeaveleech, boeaveleecht, onzijdig, raampje boven een deur of raam, Doot ’t boeaveleech(t) ins oeape, det ’t doortrèktj!

bovenlijf, [bovenlijf], boeavelief, onzijdig, bovenlijf

bovenop, boeavenop, bovenop

bovenover, [bovenover], boeavenuuever, bovenover

bovenstaand, [bovenstaand], boeavestaondj, bovenstaand

bovenste, [bovenste], buuevelste, bovenste, Doe bès de buuevelste bèste vanne ungelste plank.

bovenstebeste, [bovenstebeste], boeavestebèste, bovenstebeste, Doe bès de boeavestebèste (vanne ungelste plank).

braadharing, [braadharing], braodhieëring, mannelijk, braadharing

braadje, [spek met eieren], bräödje, onzijdig, gebakken spek met eieren

braadketel, [braadketel], braodkieëtel, mannelijk, braadketel

braadpan, [braadpan ], braodpan, vrouwelijk, braadpan

braadsel, [koortslip], braodsjel, vrouwelijk, ontstoken lip, koortslip, zie ook brozellup, Drink neet aan det voel glaas, mörge höbs se ein braodsjel.

braadworst, [worst om te braden, domkop], braodwoos, braodwoost, vrouwelijk, 1. braadworst 2. domkop, Eine korte praek en ein lang braodwoos(t).

braak, braok, braak, Det stök land liktj al jaorelang braok.

braam, braom, mannelijk, braome, bräömke, braam, ruwe rand, Dao zitj eine braom aan det mets.

braambes, braombieër, vrouwelijk, braam, Geis se braombieëre plökke?

braambessenstruik, [bramenstruik], braombieërestroek, mannelijk, bramenstruik

braandel, [braniemaker], braanjel, mannelijk, vrouwelijk, braniema(a)k(st)er

Brabander, [brabander], Braobenjer, mannelijk, Brabander

Brabant, [brabant], Braobantj, Brabant

Brabants, [brabants], Braobans, Brabants, Braobans bóntj.

Brabantse, [brabantse ], Braobanse, vrouwelijk, een Brabantse vrouw, Hae is getrouwdj met ein Braobanse.

Brachterbeek, [brachterbeek], Brach-Bieëk, Bracht-Bieëk, Brachterbeek

braddelaar, [knoeier], bradzelieër, mannelijk, knoeier

braden, braoje, ich braoj, doe breuts, hae breutj, braodje/broo, braden, Zich ei stök pannaas braoje.

braggelaar, [prutser], bragkelieër, mannelijk, prutser, knoeier

braggelen, bragkele, bragkeltj, bragkeldje, gebragkeldj, prutsen

braggelwerk, [prutswerk], bragkelwerk, onzijdig, prutswerk

brak, [bouwval ], brak, vrouwelijk, brakke, brekske, 1. bouwval 2. vrouw die veel van huis gaat zonder een doel te hebben

brameltje, [tengere vrouw], bräömelke, onzijdig, kleine tengere vrouw, Det is mich ei bräömelke.

brand, brandj, mannelijk, brenj, brendje, brand, Brandj ane lup höbbe: een koortslip hebben. In brandj staeke.

brandblaar, [brandblaar], brandjblaor, vrouwelijk, brandblaar

branden, branje, brantj, brandje, gebrandj, branden, Branje wie ein hèl. ’t Brantj neet: je hoeft je niet te haasten.

branderig, branjerig, branderig

brandglas, [vergrootglas], brandjglaas, onzijdig, brandglas, vergrootglas, lens

brandhout, brandjhout, onzijdig, brandhout

brandnetel, brandjnetel, vrouwelijk, brandnetel

brandprocessie, [brandprocessie], brandjpersessie, vrouwelijk, brandprocessie. In oktober 1728 woedde er een grote brand in Thorn waarbij in het centrum 14 huizen met schuren afbrandden. Meteen daarna werd de brandprocessie ingesteld die nog ieder jaar in oktober plaatsvindt ter voorkoming van nieuwe branden, Mèt groeate kirmes in oktoeaber (de ieëste zóndig nao de negendje) trèktj in Thoear de brandjpersessie.

brandweer, brandjwaer, mannelijk, brandweer

brandzalf, [brandzalf], brandjzalf, vrouwelijk, brandzalf

brasem, brieësem, mannelijk, brasem

breed, breid, breier, breidst, breed, Dae ’t breid haet, lieëtj ’t breid hange. Ein brei straot.’t Is zoea breid es’t lank is.

breedte, breidje, vrouwelijk, breedte, ’t Kumtj oet de lingdje of oette breidje.

breekboon, [sperzieboon], braekboean, vrouwelijk, sperzieboon, zie ook sperzieboean, prinsesseboean

breekijzer, [gereedschap], braekiezer, onzijdig, breekijzer

breken, braeke, ich braek, doe briks, hae briktj, zie braeke, b, breken, Det briktj ’m nog ins op. Hae briktj nog eine cent in twieë: hij is erg zuinig. Hae braak bienao ziene nak uuever de rotzooi. Noe briktj mich de klómp.

brem, brum, vrouwelijk, brumme, brumke, brem, Get brum aafsnieje.

brengen, bringe, bringtj, brach(t), gebrach(t), brengen, Wae höbbe de spies nao de bekker gebrach(t).

brief, breef, mannelijk, breve, breefke, brief, Det gaef ich dich op ei breefke. Ei breefke van tieën.

brievenbus, [brievenbus], brevebös, vrouwelijk, brievenbus

brik, brik, mannelijk, brikke, brikske, baksteen

briket, brekèt, vrouwelijk, brekètte, brekètje, briket

brikkenbakker, [steenbakker], brikkebekker, mannelijk, steenbakker. Thorn kende rond 1900 ± 160 personen die als brikkebekkers naar Duitsland gingen, dat was 30% van de beroepsbevolking, het hoogste percentage pendelaars in de streek

brikoven, [baksteenoven ], brikke-oeave, mannelijk, baksteen oven van de steenfabriek, zie ook rinkoeave

bril, bril, mannelijk, brille, brilke, 1. bril 2. gevlochten rozijnenbroodje met Sinterklaas

brillendoosje, [briletui], brilleduueske, onzijdig, briletui

brillenmaker, [opticien], brillemaeker, mannelijk, opticien, brillenverkoper

broche, brosj, vrouwelijk, brosje, brösjke, broche, sierspeld

broddel, [geklungel], bróddel, mannelijk, geklungel, knoeiwerk, Eine bróddel van ei breiwerk!

broddelaar, [prutser], bróddelieër, mannelijk, iemand die knoeiwerk levert

broddelen, bradzele, bradzeltj, bradzeldje, gebradzeldj, knoeien, morsen, Mèt aete bradzele.

broddelen, bróddele, bróddeltj, bróddeldje, gebróddeldj, knoeiwerk leveren

broddellapje, [broddelwerk], bróddellepke, onzijdig, broddelwerk, leren haken of breien door een proefstukje te maken

broderie, bródderie, vrouwelijk, borduurwerk, kantwerk, mooie opengewerkte stof

Broeckmeulenstraat, [broeckmeulenstraat ], Broeckmeulenstraot, Broeckmeulenstraat in Thorn, vernoemd naar een van de laatste kanunniken van Thorn, die de Stiftkerk en de Kapel onder de Linden redde voor Thorn uit handen van de Franse overheersers

broederschap, [broederschap], broedersjap, vrouwelijk, broederschap

broei, breuj, mannelijk, 1. broedsel 2. broei 3. vleesbouillon

broeibak, [broeibak], breujbak, mannelijk, broeibak

broeien, [broeden ], breuje, breutj, breudje, gebreudj, 1. broeden 2. broeien van hooi, De broek zitj de eier oet te breuje.

broeierig, [broeierig], breujerig, broeierig, ’t Is breujerig werm.

broek, [kloekhen], broek, vrouwelijk, broeke, bruukske, 1. kloekhen, broedse kip 2. een nukkig iemand, Die broek haet eier.

broek, brook, onzijdig, moerasland, broekland, Tösse Thoear en Kaesing liktj ’t Brook, ’t Vieverbrook.

broeken, [mokken], broeke, broektj, broekdje, gebroektj, mokken, zie ook brónke, mónke, Zit toch neet zoea te broeke!

broer, broor, mannelijk, breurs, breurke, broer

brombeer, brómbaer, mannelijk, brombeer, mopperaar

brommen, brómme, brómtj, brómdje, gebrómdj, 1. brommen 2. in de cel zitten 3. rijden op een bromfiets

brommer, brómmer, mannelijk, brómmers, brummerke, bromfiets

bronken, [mokken], brónke, brónktj, brónkdje, gebrónktj, mokken, zie ook broeke, mónke

bronker, [iemand die mokt], brónkert, mannelijk, iemand die mokt

brons, bróns, onzijdig, brons, bronsverf

bronstig, breustig, bronstig, Die zoog is breustig.

bronzen, [van brons], brónze, brónstj, brónsdje, gebrónsdj, bronzen, met bronsverf behandelen

brood, broead, onzijdig, bruuej, bruuedje, roggebrood, Det is broead gebaedeldj: dat is werk dat geen verdienste oplevert. Det kriegtj d’r nog ins op zie broead. Doe bès mich ei bruuedje!

broodjager, [iemand die alles met winst verkoopt], broeadjager, mannelijk, iemand die alles met winst verkoopt

broodkorst, [broodkorst], broeadkoos, broeadkoost, vrouwelijk, broodkorst

broodkruimel, [broodkruimel], broeadgruuemel, mannelijk, broodkruimel

broodmes, [broodmes], broeadmets, onzijdig, broodmes

broodpap, [broodpap], broeadpap, vrouwelijk, broodpap

broodrooster, broeadruuester, mannelijk, broodrooster

brouwen, broewe, broewtj, broewdje, gebroewe, brouwen van bier of andere drank

brouwer, broewer, bruier, mannelijk, broewers, bruiers, broewerke, bruierke, brouwer, bierhandelaar, Woea de bruier is, hooftj de bekker neet te zeen: bier is voedzaam.

brouwerij, broewerie, vrouwelijk, broewerieje, broewerieke, brouwerij

brozellip, [koortslip], brozellup, vrouwelijk, ontstoken lip, zie ook braodsjel

brug, brök, vrouwelijk, brögke, brökske, brug

bruid, broed, vrouwelijk, broede, bruudje, 1. bruid 2. kleine meisjes die in de processie meeliepen, Det is ein sjoean broed. Doe bès mich ei bruudje!: je bent me d’r eentje! Ein sjoean broed vèltj ouch waal ins inne koestróntj: werd gezegd van een meisje van rijke komaf dat met een boerenjongen trouwde.

bruidegom, broedegóm, mannelijk, bruidegom

bruidsboeket, [bruidsboeket], broedsbekèt, mannelijk, onzijdig, bruidsboeket

bruidschat, [bruidsschat], broedsjat, vrouwelijk, bruidsschat

bruidsjongetje, [bruidsjongen], broedsjungske, onzijdig, bruidsjongen

bruidskrans, [bruidskrans], broedskrans, mannelijk, bruidskrans, krans van bloemen in het haar, Maedjes maakdje zich mèt meizoentjes ei broedskrenske vuuer inne haor.

bruidsmeidje, [bruidsmeisje], broedsmaedje, onzijdig, bruidsmeisje

bruidspaar, [bruidspaar ], broedspaar, onzijdig, bruidspaar

bruidstuk, [bruidsstuk], broedstök, vrouwelijk, bruidsstuk

bruidswagen, [bruidsauto], broedswage, mannelijk, bruidsauto

bruikbaar, broekbaar, bruikbaar

bruiloft, broelof, broeloft, vrouwelijk, broelofte, broelöfke, bruiloft, Gein broelof(t) zoea klein of ze maaktj t’r waal ein: van bruiloft komt bruiloft.

bruin, broen, broender, broenst, 1. bruin 2. pater Franciscaan 3. een gebakken zure haring, ’t Broen bakke: overdrijven.

bruinig, [bruinachtig], broensig, bruinachtig, Die broensige sjoon passe neet bie det pak.

bruinkool, [bruinkool], broenkoeal, vrouwelijk, bruinkool

bruisen, broese, broestj, broesdje, gebroestj, bruisen, schuimen, Broesendj water.

brul, [dol, woest], brul, dol, woest, wild, De koe is brul. Örges brul van waere.

brulbeest, [huilebalk], brulbieës, brulbieëst, onzijdig, schreeuwer, huilebalk

brulstaart, [aanstelster], brelstert, vrouwelijk, aanstelster, nuffig persoon

buffet, befèt, onzijdig, befètte, befètje, 1. buffet, tapkast 2. buffet, eten

Buggenum, [buggenum], Bögkeme, Buggenum

bühne, buun, vrouwelijk, bune, buunke, bühne, toneel, podium, Oppe buun staon.

bui, buuj, vrouwelijk, buje, buke, bui, windvlaag, windstoot, Hae wachdje de buuj röstig aaf: hij wachtte geduldig tot de ander met schelden was opgehouden.

buidelen, [in een zak doen], bujele, bujeltj, bujeldje, gebujeldj, 1. meel van de zemelen ontdoen 2. in een zak doen, Hae geit tervemael bujele.

buigen, buige, buigtj, boeag/buigdje, geboeage/gebuigdj, buigen, M’n mót ’t tekske buige es ’t jónk is: men moet de kinderen naar zijn hand zetten als ze jong zijn.

buik, boek, mannelijk, buuk, buukske, buik, Dae haet eine boek wie eine börgemeister. Det kóns se dich op diene boek sjrieve. Zich inne boek biete: zich vergissen met vervelende gevolgen. Zien ouge woeare groeater es ziene boek.

buikriem, boekreem, mannelijk, zadelriem bij paard

buil, bujel, mannelijk, bujele, bujelke, 1. buidel 2. snotaap 3. balzak, Betale mèt toe bujele: betalen met gesloten beurzen.

buis, buus, vrouwelijk, buze, buuske, 1. buis 2. fles bier

buiten, boete, (boe~te), 1. buiten 2. behalve, Boete blieve. Dao blief ich boete. De was boete hange. Gank dich neet te boete: gedraag je netjes. Boete de familie waas nemes dao.

buiten dat, [bovendien], boetedet, bovendien, zie ook daoboete, Des se te laat bès, wèts se, mer boetedet höbs se ouch nog de pepere vergaete. Hae kan good zinge mer boetedet kan d’r ouch nog good blaoze.

buitenaf, [buitenaf], boetenaaf, buitenaf, Zie kumtj van boetenaaf: zij komt uit een andere plaats. Zie woeane boetenaaf.

buitengewoon, [buitengewoon], boetegewuuen, buitengewoon

buitenland, [buitenland], boetelandj, onzijdig, buitenland

buitenlander, [bewoner van een ander land], boetelenjer, mannelijk, boetelenjers, buitenlander

buitenlands, [van het buitenland], boetelans, buitenlands

buitenlandse, [buitenlandse], boetelanse, vrouwelijk, buitenlandse, Hae haet zich ein boetelanse opgedaon.

buitenlucht, [buitenlucht], boeteloch, boetelocht, vrouwelijk, buitenlucht, Gank effe de boeteloch op es se wils rouke.

buitenom, [buitenom], boeteóm, boetenóm, buitenom

buitenshuis, [buiten], boeteshoes, buitenshuis

buitenstaander, [buitenstaander], boetestenjer, mannelijk, boetestenjers, boetestenjerke, buitenstaander

buitenste, [buitenste], boeteste, butelste, buitenste, De kroeate inne boeteste rie staon t’r neet zoea good op.

buitentijds, [buitentijds], boetetieds, buitentijds

buizen, buize, buistj, buisdje, gebuisdj, veel drinken, zuipen, Wae höbbe flink gebuisdj.

bukken, bókke, bóktj, bókdje, gebóktj, 1. bukken 2. uitdrukking: Es ’t neet geit, den bóktj ’t mer: als het niet op de ene manier gaat, dan maar op de andere manier, Zich bókke óm ei steinke oette sjoon te doon.

bulkbeest, [huilebalk], bäökbieës, bäökbieëst, onzijdig, huilebalk, zie ook bäökert

bulker, [huilebalk], bäökert, mannelijk, huilebalk, zie ook bäökbieës, bäökbieëst

bult, böltj, mannelijk, böltje, böltje, bult, bochel, Ich bèn mich eine böltj gesjrókke. Ich zit vol mögkeböltje. Vreuger zoeags se mieë(r) minse mèt eine böltj.

bunder, boonder, vrouwelijk, bunder, oppervlaktemaat van ± 80 are, Veer vrechte van 20 are is eine boonder.

burgemeester, börgemeister, mannelijk, burgemeester, zie ook börger, Aan dich haje ze eine goje börgemeister: gezegd tegen iemand die dik is en zich deftig gedraagt.

Burgemeester Spiertzstraat, [burgemeester spiertzstraot], Burgemeester Spiertzstraot, straat in Thorn genoemd naar burgemeester Spiertz die van 1941 tot 1955 burgemeester van Thorn was

burger, börger, mannelijk, börgers, börgerke, 1. burger 2. burgemeester

bus, bös, vrouwelijk, bösse, böske, bus

bushokje, [bushalte], böshökske, onzijdig, bushalte, abri

bussel, bössel, vrouwelijk, bössele, bösselke, 1. bundel, bos, bussel 2. een stevige meid, Ei bösselke blome plökke in ’t veldj en det bie Maria nieërzètte. Ein bössel struue.

busselen, [bundelen], bössele, bösseltj, bösseldje, gebösseldj, 1. bundelen,bij elkaar dragen 2. slepen met iets 3. stoeien

buts, [goedgelovig persoon], bäöts, mannelijk, een goedgelovig persoon, zie ook bluts

Bütte, [teil], buut, vrouwelijk, bute, buutje, (Duits) 1. zinken teil 2. ton en carnavalsvoordracht vanuit die ton

cachot, kesjot, onzijdig, cachot, gevangenis

café, kefee, vrouwelijk, kefees, kefeeke, café, Vreuger haje wae in Thoear waal zestieën kefees.

canaille, [feeks], kenalie, kernalie, knalie, vrouwelijk, feeks, kenau, canaille, Det is ein echte kernalie.

capabel, kepabel, kómpabel, geschikt voor, bekwaam, Dao is d’r neet kepabel vuuer.

carbid, kerbied, mannelijk, calciumcarbid, Kerbiedsjete mèt mèlktuite.

carbidlamp, [carbidlamp], kerbiedlamp, vrouwelijk, carbidlamp

Carolina, [carolina], Ling, Lingke, Carolina

Caroline, [caroline], Lien, Lienke, Caroline

carrousel, kerresel, mannelijk, carrousel, draaimolen

Casino, [straatnaam ], Casino, straatnaam in Thorn, Hae woeantj oppe Casino.

catechismus, kattechismes, mannelijk, catechismus, Vreuger móste wae de kattechismes van boete kènne.

catechismuskamer, [monumentale ruimte], catechismuskamer, vrouwelijk, kleine monumentale ruimte rechts van het ingangsportaal van de Abdijkerk

Catharina, Kaat, Kaatje, Katrien, Ketrien, Ketrie, Ketring, Keet, K, Catharina

Catharina, Ie, Ina, Catharina

Catharina, Cato, Catrien, Catherina

cent, cent, mannelijk, cente, centje, cent, oude Nederlandse munt, Geine roeaje cent oppe rubbe höbbe. Hae luiptj mètte cente vanne kapper oppe kop: zijn haar is te lang, hij moet naar de kapper. Oppe cente oet zeen. Zoea plat wie eine cent.

centenbakje, [centenbakje ], centebekske, onzijdig, 1. centenbakje 2. vooruitstekende onderkaak

centenpeer, [gierigaard], centepieër, mannelijk, vrek, gierigaard

chambranle, sjebrang, vrouwelijk, sjebrangs, sjebrengske, (Frans) deuromlijsting

chamotte, sjemot, chamotte, vuurvaste klei

charge, [ruk], sjars, mannelijk, ruk, Hae leep in eine sjars van Thoear nao Mezeik.

chic, sjiek, sjieker, sjiekst, 1. chic 2. smaakvol 3. leuk

chique, [verfijnd type], sjieke, mannelijk, bepaald type, Det is mich eine sjieke!

chocolade, sjóklaat, sjókelaat, sjóklaetje, chocolade, Sjaak sjóklaat: chocolade van het merk Jacques. Sjókelate mèlk.

chou-pain, [spitskool], sjepeng, mannelijk, sjepenge, sjepengske, (Frans) spitskool, Eine telder sjepeng mèt aerpele en braodwoost.

Christeleerhuis, [huis waar godsdienstonderwijs gegeven werd], Christeleerhoes, onzijdig, huis uit 1664 aan de Bogenstraat 16, waarin aan kinderen godsdienstonderwijs, de zogenaamde christelijke leer werd gegeven

Christiaan, Tjae, Tjè, Chretien

Christiaan, [christiaan], Chris, Chrisje, Chrisjaan, Christiaan

Christina, Christ, Christa, Stien, Stiena, Christina

circus, sirk, mannelijk, sirke, sirkske, 1. circus 2. janboel 3. drukte

citroen, setroen, vrouwelijk, setroene, citroen, ‘Setroen, setroen, en Thoear weurtj kampioen!’ werd gezongen door supporters van de voetbalclub als er een wedstrijd was gewonnen.

Clara, [clara], Klaar, Klaartje, Kläör, Kläörke, Clara

Clemence, Maos, Clemence

Clemens, Clim, Clementine, Clemence, Clemang, Clemens

Clemens, Mang, Mengske, Meng, Clement

cokes, koks, mannelijk, cokes, Hae wirkdje oppe koks: hij werkte op de cokesfabriek.

colèrig, [boos], klaerig, kollaerig, (Frans) opvliegend, boos, driftig, Ei klaerig menke, dae dich de pis law maaktj.

collier, kraljee, mannelijk, kraljees, ketting, collier, Doe höbs eine sjoeane kraljee óm.

commies, kemies, mannelijk, kemieze, douanebeambte

commode, kemoead, mannelijk, kemoeades, kemuuedje, commode

communicant, kemuniekant, mannelijk, kemuniekante, kemuniekantje/kemuniekentje, communicant, Wae höbbe ei kemuniekantje dit jaor.

communie, kemunie, vrouwelijk, communie, De Ieëste Heilige Kemunie doon. De Plechtige Kemunie doon: hernieuwing der Doopbeloften. Te kemunie gaon: ter communie gaan.: ter communie gaan.

communiejasje, [communiejasje], kemuniejeske, onzijdig, communiejasje, Zoea vaerdig zeen wie ei kemuniejeske: dronken zijn, doodop zijn.

communiekleedje, [communiejurkje], kemunieklèdje, onzijdig, communiejurkje

communiekransje, [haarversiering], kemuniekrenske, onzijdig, kransje als haarversiering

communiepakje, [communiepakje], kemuniepekske, onzijdig, communiepakje

communieprentje, [communieprentje], kemunieprintje, onzijdig, communieprentje, Alle name vanne kemuniekantjes stónge op ’t kemunieprintje.

compagnie, [gezelschap], kómpenie, vrouwelijk, (Frans) gezelschap, Gaer kómpenie höbbe.

compassie, kómpassie, vrouwelijk, medelijden, Dao haaj ich kómpassie mèt!

concert, konzaer, onzijdig, concert

Constans, Stao, Staor, Constant

content, kóntent, kóntenter, kóntenst, content, tevreden, Woea vins se nog eine kóntente mins? Zich kóntent doon: zich rustig houden.

contrarie, [tegenovergestelde], kontrarie, vrouwelijk, tegenovergestelde, Ze haje raengel vuuerspeldj, mer kontrarie: de zón sjeen.

Coöperatie, Coprasie, vrouwelijk, Coöperatie, tot in de zestiger jaren van de vorige eeuw de coöperatieve winkel van de standorganisatie Katholieke Arbeidersbeweging, opgericht in maart 1917 in de Holstraat en geopend als Coöperatie de Werkman door de Katholieke Werkliedenvereniging St. Michaël. Vanaf 1920 werd deze inmiddels grote coöperatiewinkel gevestigd aan de Wijngaard

Corbeyskolk, [kolk ], Corbeyskouk, mannelijk, kolk in de Thornerbeek, aan de wei van de familie Corbey, ook Muuelebieëk genoemd ter hoogte van de gemeentelijke begraafplaats aan Terkoel. Zwemplek in het midden van de 20e eeuw

Cornelia, Lia, Neel, (Nee~l), Neelke, Cornelia, Neel en Nel woeare ei begrip op de Thoearder bóntje aovendje. ‘Wae Neel en Nel, trèkke noe weer duchtig ane bel. Wae Neel en Nel, höbbe altied weer de lèste rel. Wae Neel en Nel, zeen twieë zwetsers ieëste klas. Al waat waor is of geloeage, kumtj in oze kraom van pas.’

Cornelis, Co, Cor, Nelis, Cornelis

couch, koutsj, vrouwelijk, (Duits) rustbank, divan, Zich tösse de middag ein eurke oppe koutsj lègke.

courage, keraasj, mannelijk, vrouwelijk, (Frans) moed, durf, Höb neet de keraasj!: waag het niet!

crapuul, krepuul, onzijdig, crapuul, uitschot

crocheernaald, [haaknaald], kersjeernaoldj, vrouwelijk, (Frans) haaknaald

crocheren, [haken], kersjere, kersjeertj, kersjeerdje, gekersjeerdj, (Frans) haken, zie ook haoke

Cunegondisstraat, [straatnaam ], Cunegondisstraot, vrouwelijk, straatnaam in Thorn sinds 1970, vernoemd naar de laatste vorstin-abdis Maria Cunegondis van Thorn

daad, daod, mannelijk, daad, Oppen daod: nu. Ich zooj oppen daod neet wete welke aafslaag wae mótte numme.

daags, daags, dagelijks

daags er na, [de dag erna], staags t’r nao, de dag erna, zie ook staags t'r op

daags er op, [de dag erna], staags t’r op, de dag erna, zie ook staags t’r nao

daags erna, [de dag erna], daags t’r nao, de dag erna

daags erop, [de dag erna], daags t’rop, de dag erna

daags ervoor, [de dag ervoor], daags t’r vuuer, de dag ervoor

daags ervoor, staags t’r vuuer, staags t’r vuuere, de dag ervoor

Daalakker, [grondgebied ], Daalakker, grondgebied bij autoweg A2, van de Santforterstraat tot de Heerbaan

Daalstraat, [daalstraat], Daalstraot, Daalstraat. In de Daalstraat ligt het voormalige munthuis van het vorstendom Thorn

daar, dao, 1. daar 2. er

daarbij, daobie, bovendien

daarboven, [daarboven], daoboeave, daarboven

daarbuiten, [bovendien], daoboete, behalve dat, bovendien, zie ook boetedet

daarentegen, dao-en-tieënge, 1. daarentegen 2. tegen die tijd

daarher, [daarheen], daohaer, daarheen

daarkomen, [voldoende hebben], daokómme, 1. voldoende hebben 2. op de plaats van bestemming komen, Ich kóm neet dao mèt ’t geldj.

daarlangs, daolangs, daarlangs

daarmee, daomèt, 1. daarmee 2. zodat, Daomèt waas de kous aaf.

daarna, daonao, daarna

daarnevens, [daarnaast], daonaeve, daarnaast

daarom, daoróm, daarom

daaronder, [daaronder], dao-ónger, daaronder

daarop, [daarop], dao-op, 1. daar(boven)op 2. daarop volgend

daaropvolgend, [daaropvolgend], dao-opvolgendj, daaropvolgend

daarover, [daarover], dao-uuever, daarover

daarvoor, [daarvoor ], daovuuer, daarvoor, derhalve, ‘Woeavuuer?’ ‘Neet hievuuer, mer daovuuer.’

daas, daas, vrouwelijk, daze, daeske, daas, steekvlieg

dabben, [graven], dabbe, dabtj, dabdje, gedabdj, 1. graven of wroeten bij werkzaamheden 2. krabben, Dae haet zich hieël get bie-ein gedabdj.

dabbertje, [jong meisje ], debberke, onzijdig, debberkes, 1. klein jong meisje 2. onbeholpen kleuter

dadelijk, dalik, dadelijk, Dalik verkoup ich t’r dich ein: dadelijk krijg je een draai om je oren.

dag, staags, op de dag dat, Staags nao. Staags vuuer.

dag, daag, (daa~g), (daa\g), vrouwelijk, daag, daegske, dag, D’n aojen daag. D’n daag kumtj inne loch(t): het begint dag te worden. De godganseliken daag. Ei gaat innen daag slaope. Ein koe sjietj mieë in einen daag es ein mös in ei gans jaor: wordt gezegd van iemand die aan het opscheppen is. Good vuuer d’n daag kómme. ’t Is aldaag get anges. ’t Is neet aldaag kirmes. Lekker doortj mer einen daag. Mèt get vuuer d’n daag kómme. Ins kumtj d’n aojen daag. Wie later oppen daag, wie sjoeander volk. Zie gezich(t) steit op zeve daag raengel: hij kijkt erg nors.

dag, [groet], daag, dag, goedendag, als groet

dageraad, dageraod, mannelijk, dageraad

daggeld, [dagloon], daaggeldj, dagloon, zie ook daagloean

daglicht, [daglicht ], daagleech, daagleecht, onzijdig, 1. daglicht 2. bovenlicht, klapraampje, Waat dae oetspoeaktj kan ’t daagleecht neet verdrage.

dagloner, [dagloner], daagloeaner, mannelijk, dagloner, Hae haet eine daagloeaner in deens(t).

dagloon, [dagloon], daagloean, onzijdig, dagloon, zie ook daaggeldj

dagschicht, [dagdienst], daagsjich, daagsjicht, vrouwelijk, dagdienst. In de mijnbouw kende men een vroege dienst vanaf 6.00 uur in de ochtend, de daagsjich(t), de middigsjich(t) begon om 14.00 uur en de nachsjich(t) om 22.00 uur. De gewone dienst begon om 7.30 uur, later 8.00 uur, en heette de vlaggesjich(t)

dagster, [winde], daagster, vrouwelijk, dagster, winde

dak, daak, onzijdig, daker, daekske, dak

dakbeschot, [dakbeschot], daakbesjeting, dakbeschot, zie ook daakbesjot

dakbeschot, [dakbeschot], daakbesjot, onzijdig, dakbeschot, zie ook daakbesjeting

dakdekker, [dakdekker], daakdèkker, mannelijk, daakdèkkers, dakdekker

dakdrager, [draagbalk ], daakdrieëger, mannelijk, draagbalk van dak

dakdrup, [dakoversteek], daakdröp, mannelijk, dakoversteek

dakgoot, daakguuet, vrouwelijk, dakgoot, zie ook kaanjel

dakhaas, daakhaas, mannelijk, dakhaas, bijnaam voor kat; ook scheldwoord

dakpan, [dakpan ], daakpan, vrouwelijk, dakpan

dakpop, [strowis ], daakpóp, vrouwelijk, strowis onder het pannendak, zie ook strop

dakvenster, [dakraam], daakvinster, onzijdig, dakraam

dam, [vrouw in kaartspel], dam, vrouwelijk, damme, demke, de vrouw in het kaartspel, Aos, kuuening, dam, boer.

dameskoor, [gedeelte in de abdijkerk], dameskoear, onzijdig, gedeelte in de Abdijkerk van Thorn aan de westkant van de kerk

dameskoortje, [benedenverdieping ], dameskuuerke, onzijdig, benedenverdieping onder het dameskoor, Vuuer de begrafenismès stuit de kist meistal op ’t dameskuuerke.

damp, damp, mannelijk, dampe, stoom, damp, wasem

dampen, [wasemen, roken], dampe, damptj, dampdje, gedamptj, 1. dampen, wasemen 2. roken, Hae damptj wie ei paerd!

dampig, dempig, dempiger, dempigst, kortademig, Ei dempig paerd.

dan, den, (de~n), dan, daarna

dan nog, [echter ], dennoch, 1. dan nog 2. echter 3. toch

danke, [dankjewel], danke, mannelijk, dankjewel

danken, danke, danktj, dankdje, gedanktj, danken, Mèt danke höb ich de zölder vol ligke. Mèt danke voors se de hoonder kepot: aan een bedankje alleen heb je niks.

dankenswaard, [dank verdienend], dankeswaerd, dank verdienend, Is det neet dankeswaerd?

dankwoord, [dankwoord], dankwoeard, onzijdig, dankwoord

dans, dans, mannelijk, danse, denske, dans

darm, derm, (de~rm), (de\rm), mannelijk, derm, dermke, darm, Baeter get innen derm es ómmen erm: beter geen honger hebben met weinig geld dan honger met veel geld. Det is eine langen derm: dat is een lang persoon.: dat is een lang persoon.

dat, det, dat (onzijdig enkelvoud), Det hoes: dat huis. Det is ’t eur: dat is het uwe/van u. Det kindj: dat kind. Det van mich: die van mij, mijn dochter, mijn vrouw. Det van mich geit in Belsj nao sjoeal: mijn dochter gaat in België naar school.

dat, des, det, dat (voegwoord). Vóór se kan det veranderen in des, Ich dink des se geliek höbs. Ich dink det hae geliek haet.

dazelaar, [iemand die waggelend loopt], dazelieër, mannelijk, 1. iemand die waggelend loopt 2. iemand die onzin verkoopt

De Drees, [landbouwgrond ], D’n Drees, Oppen Drees = landbouwgrond direct aansluitend aan de westzijde van de oude kern van Thorn

De Krom Boonders, [stuk land], De Króm Boonders, stuk land, gelegen tussen de Ittervoorterweg, de Heerweg en de Sleestraat

De Toom, [stuk land], De Toum, vroeger het gebied vanaf Lindepad tot achter de Akker en de Schoolstraat waar de molen (Zeldenrust) staat en waar nu ook de Toomstraat ligt, Hae woeantj oppen Toum.

deeg, deig, vrouwelijk, 1. deeg 2. boezem

deel, deil, onzijdig, deile, deilke, deel, Hae kriegtj zien deil nog waal.

deelnemen, deilnumme, deelnemen

deels, [voor een deel], deils, voor een gedeelte

deem, [speen ], dieëm, vrouwelijk, dieëme, dieëmke, speen aan de uier van de koe, Die koe haet ein dieëm te väöl.

deh, [uitroep], deh, 1. uitroep van verbazing 2. kijk, zie daar

deh dan, [uitroep], deh-den, vooruit dan maar!

deken, dieëke, vrouwelijk, dieëkes, dieëkske, deken, Die twieë slaope ónger ein dieëke.

deken, daeke, mannelijk, daekes, pastoor-deken

dekhengst, [fokhengst], dèkhings, dèkhingst, mannelijk, 1. dekhengst 2. notoire vreemdganger

dekken, dèkke, dèktj, dèkdje, gedèktj, 1. dekken 2. afdekken 3. bevruchten, Kóns se mich de taofel dèkke?

deksel, dèksel, mannelijk, dèksels, dèkselke, deksel, D’n dèksel op ’t kèlle.

dekselen, [de mond snoeren], dèksele, dèkseltj, dèkseldje, gedèkseldj, op zijn kop geven, op zijn nummer zetten, de mond snoeren, zie ook snutte, Ich zal ’m ins dèksele.

deksteen, [afdeksteen], dèkstein, mannelijk, deksteen, afdeksteen

delen, deile, deiltj, deildje, gedeildj, delen, ‘Det is eine goje mins.’ ‘Höbs se den waal ins mèt ’m gedeildj?’: pas als je met iemand iets gedeeld hebt, heb je hem leren kennen.

deling, [verdeling ], deiling, vrouwelijk, deilinge, deilingske, 1. verdeling 2. deling

dempen, dempe, demptj, dempdje, gedemptj, 1. dempen 2. dorsen

den, den, (de\n), vrouwelijk, denne, denke, dennenboom

den, dèn, vrouwelijk, dènne, dènke, deel, lemen dorsvloer

dengetuig, [dorsgereedschap], dèngetuug, onzijdig, gereedschap, gebruikt bij het dorsen op de dorsvloer

denkelijk, [vermoedelijk], dinkelik, denkelijk, vermoedelijk

denken, dinke, dinktj, dach(t), dachte, gedach(t), denken, Ieës dinke, den doon.

der, [hij], d’r, hij, Waat duit d’r?

derde, derdje, derde, Vuuer d’n derdje kieër.

dertien, dertieën, dertien, Dertieën is ’t óngelöksgetal.

dertiende, [dertiende ], dertieëndje, dertiende, Vriedig de dertieëndje.

destijds, destieds, destijds

deugen, douge, dougtj, dougdje/dóg, dougdje/dógte, gedougdjDao dóg niks van. Det doug neet. Die vanne hei dógte neet.

deugniet, däögeneet, mannelijk, däögenete, däögeneetje, deugniet

deur, duuer, vrouwelijk, duuere, duuerke, deur, Det duit de duuer toe. Ederein kieërtj mer vuuer zien eige duuer: iedereen bemoeit zich maar met zijn eigen zaken.

deze, dees, deze (vrouwelijk enkelvoud; meervoud), Dees vrouw: deze vrouw. Dees dinger: deze dingen.: deze dingen.

deze avond, [vanavond], d’znaovendj, vanavond

deze middag, [vanmiddag], d’zmiddig, vanmiddag

deze morgen, [vanmorgen], d’zmörge, vanmorgen

deze nacht, [vannacht], d’znach, d'znacht, vannacht

dezer dagen, [rond deze tijd], deesdaag, deesdaags, dezer dagen

dichtvouwen, [dichtvouwen], toevaoje, dichtvouwen

dichzelf, [jijzelf], dichzelf, jijzelf

die, dae, die (mannelijk, enkelvoud), Dae kaerel. Dae stool. Dae of dae: deze of die.

dief, deef, mannelijk, deve, deefke, dief

diefje, [loper], deefke, onzijdig, deefkes, 1. loper 2. valse scheut bij planten

dienen, dene, deentj, deendje, gedeendj, dienen, De mès dene. Woea deentj det vuuer?

dienst, deens, deenst, vrouwelijk, deenste, 1. dienst 2. militaire dienst, Dao bewies se mich geinen deenst mèt.

dienstgeleider, [belastingambtenaar], deensgeleider, mannelijk, belastingambtenaar

dienstig, [van nut], deenstig, deenstiger, deenstigst, dienstig, geschikt

dienstjaar, [dienstjaar], deensjaor, onzijdig, dienstjaar

dienstmaagd, [dienstmaagd], deensmaag, deensmaagd, vrouwelijk, dienstmaagd, de huishoudster van een priester

dienstmeisje, deensmaedje, onzijdig, dienstmeisje. Vanaf het eind van de 18e eeuw tot het midden van de twintigste eeuw gingen veel meisjes uit Thorn als dienstbode werken in Brabant, Den Haag, Antwerpen, Brussel, Luik en in Duitsland

diep, deep, deper, deepste, diep, Ein depe straot: een holle weg. Aan de ieëste depe straot nao de Baarstraot liktj ’t kepelke van St. Rochus.

diepte, deepdje, vrouwelijk, deepdjes, diepte

dier, deer, onzijdig, dere, deerke, dier, Det is ein erm deer bie dae kaerel. Waat ei(n) lekker deer, dao wól ich waal ins mèt oetgaon.

dieu, [vloekje], dju, (Frans) vloekje, zie ook kerdju, Dju, det pastj neet. Dju, waat ei gezweit aan die kroeate.

dieven, [valse scheuten weghalen], deve, deeftj, deefdje, gedeefdj, dieven, valse scheuten bij planten weghalen, De tomateplantje deve.

diezelfde, [diezelfde], daezelfdje, diezelfde

dij, [jij], dich, 1. jij 2. jou, zie ook doe

dijen, dieje, dietj, diedje, gedietj, gedijen, goed voedzaam eten, een verzadigd gevoel krijgen van eten, Det aete dietj good.

dijk, diek, vrouwelijk, dieke, diekske, dijk

dijn, dien, onzijdig, het jouwe, Die moor stuit op ’t dien. Is dit t’r dien of t’r mien?: is dit het jouwe of het mijne? ’t Mien en ’t dien.

dijn, dien, diene, jouw. Dien bij vrouwelijke en onzijdige woorden enkelvoud én bij meervoud. Diene bij mannelijke woorden, Dien hoes: jouw huis. Dien kinjer: jouw kinderen. Dien vrouw: jouw vrouw. Diene man: jouw man. Mós doe altied diene zin höbbe?

dik, [vaak], dèk, dèkker, dèkst, vaak , zie ook dèks, Det gebuuertj mich neet dèk. Det höbs se dèkker gedaon!

dik zat, [vaak genoeg], dèkzat, vaak genoeg

dikkop, [stijfkop ], dikkop, mannelijk, 1. stijfkop 2. zich gewichtig voordoend persoon

diks, [vaak], dèks, 1. soms 2. vaak, Höbs se dèks op mich geraekendj?

dikte, dikdje, vrouwelijk, dikdjes, dikte, Die plenk zeen in versjillendje dikdjes te kriege.

ding, dink, onzijdig, dinger, dingske, ding, Det is ein erm dink noe zie moder doead is: dat is een arm meisje nu haar moeder dood is.

dinsdag, dinsdig, mannelijk, dinsdag, Dinsdigaovendj.

dinsdags, [dinsdags], stinsdigs, dinsdags

direct, drek, direct, aanstonds, onmiddellijk, Ich kóm drek.

dit keer, [deze keer], ditskieër, deze keer

dochter, dochter, vrouwelijk, dochters, döchterke, dochter, Zie höbbe ei döchterke gekrege.

doede, [gedrongen persoon], doedej, mannelijk, een gedrongen iemand

doek, dook, mannelijk, deuk, deukske, 1. sjaal 2. schilderslinnen 3. doek, zie ook plak, ’t Haet eine sjoeanen dook óm.

doen, doon, ich doon, doe duis, hae duit, wae doon, ich dee, doen, Dao mós se ’t mèt doon. Det is good te doon. Doot dich neet oet vuuer des se nao bèd geis: schenk je bezit niet weg voordat je dood gaat. Doot get! Dootj det: doet u dat/ doen jullie dat! Dootj ’m ouch nog eine: geeft u/geven jullie hem ook nog een drankje. Gezóndjheid, det ’t dich good duit!: gezegd tegen iemand die niest. Groeat doon. Hae duit waat d’r wiltj. Es se det toch duis, kriegs se mèt mich te doon. Waal get anges te doon höbbe. Wie se duis, wie ’t dich geit: zoals je anderen behandelt, zo word je later ook zelf behandeld.

doen, [handeling], doon, onzijdig, 1. ongeveer hetzelfde 2. omstreeks 3. handeling, (manier van) doen, Zie zeen van mienen doon: zij zijn van mijn leeftijd.

doende, [bezig zijnde], doondje, al doende, bezig zijn, Al doondje lieërtj m’n. Wacht effekes, hae is nog doondje.

dof, dóf, dóffer, dófst, dof

dol, dul, dul(d)er, dulst, 1. doorgedraaid 2. dol 3. ook duzelig = duizelig, De sjroef is dul gedrejdj.

dole, [kauw], daol, vrouwelijk, däöl, däölke, kauw, zie ook kauwke

dolle, [gek], dulle, mannelijk, gek, Det is einen dulle.

dollen, [wartaal spreken], dulle, wartaal spreken, Hae is aan ’t dulle.

dom, dóm, dómmer, dómst, dom

Dominicus, Mienes, Mieneske, Dominicus

dompig, dómpig, dómpetig, bedompt

donder, dónder, mannelijk, donder

donderbeestje, [onweersvliegje], dónderbieësje, onzijdig, donderbeestje, onweersvliegje

donderbijs, [onweersbui], dónderbies, vrouwelijk, onweersbui

donderdag, dónderdig, mannelijk, donderdag

donderdags, [donderdags], stónderdigs, op donderdag

donderen, dóndere, dóndertj, dónderdje, gedónderdj, donderen, ’t Dóndertj al de gansen aovendj.

donderkoppen, [donderkoppen ], dónderköp, donderkoppen op de wolken, Zuus se die dónderköp?

donderlucht, [donderlucht], dónderloch, dónderlocht, vrouwelijk, donderlucht

donderslag, [klap van de donder], dónderslaag, mannelijk, donderslag

donker, dónkel, dónker, dónkel(d)er, dónkelste, donker, Waat kiektj dae mins toch dónkel.

dood, doead, 1. dood 2. dood, eerste lid bij samenstellingen, zie ook doeads, Doeaj vingers höbbe. Emes blie make mèt ein doeaj mös.

dood, doead, mannelijk, dood, Ze höbbe ’m vannen doead trök gehoealdj: hij is van een zware ziekte genezen, hij is weer aan de beterende hand.

doodbidden, [doodbidden ], doeadbaeje, dood laten verklaren, Kaerel, doe duis nörges mieë aan mèt, doe kóns dich net zoea good laote doeadbaeje.

doodblijven, [doodgaan], doeadblieve, plotseling doodgaan

dooddelen, [onterven], doeaddeile, onterven, iemands deel onthouden

doodgaan, doeadgaon, doodgaan, Hae kan baeter doeadgaon achter ein greun hèk, es achter einen dorre stroek: gezegd van een oudere man die met een veel jongere vrouw trouwt.

doodlopend, [zonder uitweg], doeadloupendj, doodlopend, Eine doeadloupendje waeg.

doods, [saai], doeads, duueds, 1. doods, saai, verlaten 2. dood, eerste lid bij samenstellingen, zie ook doead

doodsbrief, [rouwbrief], doeadsbreef, mannelijk, doodsbrief, rouwbrief

doodskleed, [doodskleed], doeadskleid, onzijdig, doodskleed

doodsprentje, [gedenkprentje ], doeadsprintje, onzijdig, gedenkprentje van een overledene

doodvaren, [verongelukken], doeadvare, verongelukken, Oppe Napoleonswaeg höbbe zich väöl minse doeadgevare.

doodvriezen, [doodvriezen], doeadvreze, doodvriezen, In ’t Pottehoes zeen vreuger versjillendje minse doeadgevroeare.

doodzonde, [hoofdzonde], doeadzunj, vrouwelijk, doodzonde, Det is ein doeadzunj waerd: opmerking als een knap meisje voorbijkomt.

doodzwijgen, [doodzwijgen], doeadzwiege, doodzwijgen, Vuuer de gooj vreej waere hieël get zakes doeadgezwege.

doof, douf, douver, doufst, 1. doof 2. zonder gevoel, Hae kan nog good mer hae is zoea douf wie ein noot.

doofstom, [niet kunnende praten of horen], doufstóm, doofstom

dooi, [als ijs smelt], doeaj, vrouwelijk, dooi

dooie, [dode], doeaje, mannelijk, doeaje, 1. iemand die dood is 2. saai persoon, ’t Haet geloedj vuuer einen doeaje: de kerkklokken hebben geluid voor iemand die dood is.

dooien, doeaje, doeatj, doeadje, gedoeadj, dooien, ’t Geit doeaje.

dooier, doeajer, mannelijk, doeajers/däör, duuejerke, dooier van een ei, het eigeel, Sjerrelhoonder lègke eier mèt eine gaeleren doeajer.

doop, duip, mannelijk, doop, doopsel, zie ook duipsel

doopbriefje, [doopbewijs], duipbreefke, doopbewijs

doopfeest, [doopfeest], duipfieës, duipfieëst, onzijdig, doopfeest

doopkaars, [doopkaars], duipkaes, vrouwelijk, doopkaars

doopsel, duipsel, onzijdig, doopsel, het dopen, zie ook duip

door, door, door, Ich bèn t’r neet zoea kepot van, mer ’t kan t’r mèt door.

doordoen, [schrappen ], doordoon, 1. schrappen 2. ergens doorheen doen, Wiltj gae det estebleef doordoon? tot ver in de 20e eeuw werden boodschappen, die in een week gekocht waren en niet contant betaald werden, opgeschreven. Als men dan betaalde, werd gevraagd om het bedrag door te strepen.

doordraaien, doordrejje, 1. doordraaien 2. verkwisten 3. overspannen raken

doordraaier, [verspiller], doordrejjer, mannelijk, doordraaier, verspiller

doordrijver, [stijfkop], doordriever, mannelijk, stijfkoppig persoon

dooreen, [door elkaar], doorein, 1. door elkaar 2. gewoonlijk, ’t Luiptj ’m doorein: hij is verward.

doorgaan, doorgaon, doorgaan

doorhebben, [doorhebben ], doorhöbbe, in de gaten hebben, Ich höb dich waal door, menke.

doorher, [doorheen], doorhaer, doorheen, Ich weit neet wie ich door die struuk haer mót kómme. Zie haet ’t lestig gehadj, mer zie haet t’r zich good doorhaer geslage.

doorhouden, [oudjaar vieren], doorhaoje, de overgang van oud- naar nieuwjaar vieren

doorlaten, [doorlaten ], doorlaote, 1. doorlaten 2. aframmelen, Doe stuis inne waeg, laot dae mins ins effe door.

doorlezen, [doorlezen], doorlaeze, doorlezen, Doe mós flink doorlaeze, anges kriegs se ’t book vandaag neet oet. Laes dit stök ins door.

doorlopen, doorloupe, doorlopen

doorn, doeare, mannelijk, däör, däörke, doorn, Det is einen doeare in zien oug. De däör staeken ’m: hij kan de weelde niet verdragen. Door ein däörehèk gaon: met geweld er tegenaan gaan. Ein däörehèk. Es se in Thoear op ein däörehèk houws, kumtj t’r nog meziek oet.: met geweld er tegenaan gaan. Ein däörehèk. Es se in Thoear op ein däörehèk houws, kumtj t’r nog meziek oet.

doorrijten, [pak slaag geven], doorriete, 1. een flink pak slaag geven 2. kwaadspreken 3. scheuren, Zie höbbe ’m flink doorgerete.

doorschieten, [doorschieten], doorsjete, doorschieten, De spruutjes zeen doorgesjoeate.

doorschravelen, [met moeite z’n weg vinden], doorsjravele, met moeite z’n weg vinden, Alles laag doorein, ich haaj mote óm t’r doorhaer te sjravele.

doorschrijfpapier, [carbonpapier], doorsjriefpepeer, onzijdig, carbonpapier

doorslag, doorslaag, mannelijk, 1. vergiet 2. een kopie van een document met doordrukpapier, De slaaj inne doorslaag aafspeule.

doorsnijden, [in tweeën snijden], doorsnieje, doorsnijden

doorspoelen, [doorspoelen], doorspeule, doorspoelen

doorstaan, [verdragen], doorstaon, doorstaan, Hieël get doorstange höbbe.

doorsteken, doorstaeke, doorsteken, De zusters van Greuneberg stoeake vreuger bie de maedjes de oeare door óm gaetjes vuuer oearbelle te make.

doortouwd, [ervaren], doortouwdj, bedreven door ervaring, van alle markten thuis, Probeer dich neet mèt dae te maete, want hae is in alles doortouwdj.

doorwerken, [doorwerken], doorwirke, doorwerken

doorzagen, [doorzagen], doorzaege, doorzagen

doorzoeken, [doorzoeken ], doorzeuke, doorzoeken

doos, doeas, mannelijk, doeaze, duueske, 1. doos 2. scheldnaam voor een vrouw

dop, dop, mannelijk, döp, döpke, 1. dop 2. kom, schoudergewricht 3. döp = ogen

dopen, duipe, duiptj, duipdje, geduiptj, dopen

dopje, [kleuter ], döpke, onzijdig, 1. kleuter 2. klein persoon 3. eierdopje, Det is ei klein döpke

Dorothea, Door, Dora, Dorthy, Dorothea

dorp, [centrum], törp, onzijdig, het dorp in de betekenis van ‘het centrum’, ’t Stiktj vanne toeriste in ’t törp.

dorp, dörp, dörper, dörpke, 1. dorp 2. ook törp = dorpskern, Effe nao ’t dörp. Rieje wae uuever de dörper of uuever de Napoleonswaeg?

dorpel, dörpel, mannelijk, dörpels, dörpelke, drempel, Dae kumtj mich neet mieë uuever d’n dörpel: die komt er bij mij niet meer in. Det hae mer ins uuever d’n dörpel kumtj: dat hij maar eens betaalt; dat hij maar eens toegeeft.: dat hij maar eens betaalt; dat hij maar eens toegeeft.

dorsen, dese, deestj, deesdje, gedeestj, dorsen, zie ook dosse, dorse

dorsen, dorse, dosse, dorstj, dorsdje, gedorstj, dostj, dosdje, dorsen. Het machinale dorsen werd in de 20e eeuw ook wel dempe genoemd., Die höbbe de gansen daag oppen dèn gedosse.

dorser, dorse, dosser, m, dorser

dorskast, deeskas, doskas, mannelijk, dorsmachine, zie ook dosmesjien, dorsmesjien

dorsmachine, [dorsmachine], dosmesjien, dorsmesjien, onzijdig, dorsmachine, zie ook doskas, deeskas

dorst, doos, doost, mannelijk, dorst, Hieël ergen doost höbbe.

dorstig, [dorstig], deustig, doostig, dorstig, ’t Is deustig waer.

dorsvlegel, dosvlieëgel, dorsvlieëgel, mannelijk, dorsvlegel

dorus, [sufferd], doeares, mannelijk, sufferd, Doe bès mich einen doeares, man.

dove, [doof persoon], douve, mannelijk, een doof iemand

doven, douve, douftj, doufdje, gedoufdj, doven

draad, draod, mannelijk, dräöj, dräödje, 1. draad 2. houtnerf 3. inspanning, D’n draod kwiet zeen. Det hingtj aan ein zieje dräödje. Hae geit altied tieënge d’n draod in. Kóm dao mer ins mèt vuuer d’n draod.

draadnagel, draodnieëgel, mannelijk, draadnagel

draai, drej, mannelijk, drejje, drejke, draai, bocht, Hae woeantj innen drej vanne straot. Ich weit neet wie ze d’n drej kriege: ik weet niet hoe ze de eindjes aan elkaar knopen. Zienen drej neet kónne vinje.

draaien, drejje, drejtj, drejdje, gedrejdj, draaien

draaierig, [duizelig], drejjerig, 1. draaierig 2. duizelig

draaikont, drejkóntj, mannelijk, 1. draaikont, iemand die vaak van mening verandert 2. beweeglijk kind, zie ook drejvot

draaivot, [draaikont], drejvot, 1. draaikont, iemand die vaak van mening verandert 2. beweeglijk kind, zie ook drejkóntj

dragen, drage, ich draag, doe dreugs, hae dreugtj, droog, drog, dragen

drager, drieëger, mannelijk, drieëgers, drager, lijkdrager, Eine fietsedrieëger: bagagedrager van fiets.

drankje, [drankje], drenkske, onzijdig, drankje, borreltje, hoestdrankje

drankwagen, [wagen ], drankwage, mannelijk, 1. wagen om drank in flessen of vaten te vervoeren 2. drinkebroer

drapeau, drapeau, mannelijk, vlag, vaandel, Bie de begrafenis van ei lid van de harmenie weurtj de drapeau bedèktj met zwarte tuul. De Thoearder harmonieje höbbe allebei eine sjoeane drapeau.

dras, [koffiedrab], dras, mannelijk, koffiedrab

draufgänger, [durfal], draufgenger, mannelijk, (Duits) 1. durfal 2. harde werker 3. vechtjas

dreeg, [ondiep ], dreig, 1. ondiep 2. snel geraakt, Ich höb de gaard dreig ómgedaon. Op die plaats is de bieëk erg dreig.

Drees, [AOW], Drees, AOW, Hae trèktj van Drees: hij krijgt AOW.

drek, drek, mannelijk, grond, modder, Hae veel midden innen drek. Kieër dienen eigen drek mer bie-ein: bemoei je met je eigen zaken.

drenk, [drinkplaats ], drenk, vrouwelijk, drinkplaats voor vee

Driekoningen, Driekuueninge, Driekoningen (6 januari), Daag linge mèt Driekuueninge einen hanesjrej, mèt Sint Pieëter twieë en met Leechtemès tèlle wae neet mieë.

driekoningenkoek, [driekoningenbrood], driekuueningekook, mannelijk, driekoningenbrood, Dae de boean haet innen driekuueningekook, maag op daen daag zien lekkerste aete keze.

dries, drees, mannelijk, braakliggende grond

driestemmig, [driestemmig], driestummig, driestemmig

drijfnagel, [drijfijzer ], driefnieëgel, mannelijk, 1. drijfijzer 2. stalen pen om spijkers in het hout te drijven 3. drevel

drijfnat, driefnaat, drijfnat, zie ook zeiknaat, mèsnaat

drijfzand, [welzand, rivierzand], driszand, drifzandj, onzijdig, rivierzand, metselzand

drijven, drieve, drieftj, dreef, dreve, gedreve, 1. drijven 2. opjagen in een bepaalde richting 3. uitbaten, Op hoonderesop mótte ei paar vètouge drieve.

drijver, [drijver ], driever, mannelijk, drievers, drieverke, 1. voorwerp dat drijft 2. gereedschap (drevel) 3. persoon die bij de jacht het wild opdrijft

drinken, drinke, drinktj, drónk, gedrónke, drinken, Ich drónk mich nog ein tas koffie.

drinkens, [drank], drinkes, onzijdig, drank, Tösse de middig brachte ze ’m get drinkes.

drinkgeld, [fooi], drinkgeldj, onzijdig, fooi

drinkpoel, [drinkplaats ], drinkpool, mannelijk, drinkpoel, drinkplaats voor vee

drinktuit, [emaillen kannetje], drinktuit, vrouwelijk, emaillen of blikken kannetje met nauwe hals en sluiting

droevig, dreuvig, dreuviger, dreuvigst, droevig, Det is eine dreuvige: dat is een somber iemand.

droevigheid, [droefheid], dreuvigheid, vrouwelijk, droefheid

droge, [stil persoon], druuege, mannelijk, 1. stille, teruggetrokken man die nu en dan een rake opmerking maakt 2. het droge, Det is einen druuege.

drogen, druuege, druuegtj, druuegdje, gedruuegdj, drogen, Vreuger lag m’n de was oppe bleik te druuege: vroeger legde men de was op het bleekveld te drogen.

droger, druueger, mannelijk, druuegers, wasdroger

dromen, droum, druime, droumtj, droumdje, gedroumdj, dromen, Hae steit weer te droume.

dromer, [dromer], droume, druimer, mannelijk, droumers, druimerke, dromer

dronk, [heildronk], drónk, mannelijk, heildronk, Einen drónk op emes oetbringe. Hae haet eine kwaojen drónk.

droog, druueg, druueger, druuegst, droog, Det is zoea druueg wie paeperkook. Ein druueg laever höbbe.

drooghouden, [drooghouden ], druueghaoje, drooghouden, Ich kós ’t neet mieë druueghaoje: ik moest huilen.

droogkloot, [saai persoon], druuegkloeat, mannelijk, saai iemand, Det is einen druuegkloeat!

droogstaan, [droogstaan ], druuegstaon, 1. droogstaan 2. geen melk meer geven 3. zonder alcohol moeten leven, De bieëk steit druueg.

droogweg, [droogweg], druuegweg, druuegeweg, droogweg, Dae zag det druuegweg.

droogworst, [droogworst], druuegwoos, druuegwoost, vrouwelijk, 1. droogworst, cervelaatworst of metworst 2. een onnozel iemand

droom, droum, mannelijk, droume, druimke, droom

druif, [sufferd], druif, vrouwelijk, druive, druifke, niet al te snugger persoon, sufferd, Det is mich ein druif.

druif, droef, vrouwelijk, droeve, druufke, druif

druivenstruik, [druivenstruik ], droevestroek, mannelijk, druivenstruik

druiventros, [druiventros], droevetros, mannelijk, druiventros, tros druiven

druk, drök, drökker, drökst, druk, ’t Is drök oppe waeg.

druk, drök, mannelijk, de druk, D’n ieëste drök van ei book.

drukken, drökke, dröktj, drökdje, gedröktj, 1. drukken 2. zich aan een plicht onttrekken

drukkend, [drukkend], drökkendj, drukkend, benauwd, ’t Is drökkendj vandaag.

drukker, drökker, mannelijk, drökkers, drökkerke, drukker

drukkerij, [drukkerij], drökkerie, vrouwelijk, drökkerieje, drökkerieke, drukkerij

drukpers, [drukpers], drökpers, vrouwelijk, drukpers, Ein van de abdisse van Thoear haaj in de vieftieëndje ieëw al ein drökpers.

drukte, drökdje, vrouwelijk, drukte, gedoe

druktemaker, drökdjemaeker, mannelijk, druktemaker

drup, dröp, mannelijk, 1. regendrup 2. dakoversteek

drupje, [borreltje], dröpke, onzijdig, borreltje, Gaer ei dröpke drinke.

drupjesglas, [borrelglaasje], dröpkesglaas, dröpkesglaeske, borrelglaasje

druppel, dröppel, mannelijk, dröppele/dröppels, dröppelke, druppel

druppelen, dröppele, dröppeltj, dröppeldje, gedröppeldj, druppelen, Doe mós drie kieër per daag de ouge dröppele.

du, [jij], doe, vriendschappelijk voor u of jij. De onbeklemtoonde vorm van doe en dich is se, zie ook dich, Duis se det? Duis doe/dich det?

dubbel, döbbel, dobbel, dubbel, Det waas döbbel van ’m: hae haaj ’t dao waal ins uuever kónne höbbe. Döbbel genejdj hèltj langer: het zekere voor het onzekere nemen. Döbbele plaetjes rule. Ein döbbele raekening. Mèt döbbel kriet sjrieve. : het zekere voor het onzekere nemen. Döbbele plaetjes rule. Ein döbbele raekening. Mèt döbbel kriet sjrieve.

dubbele, [dubbele ], döbbele, onzijdig, 1. dubbele 2. onbetrouwbaar iemand, opportunist, ’t Döbbele mótte betale.

dubbelen, [verdubbelen ], döbbele, döbbeltj, döbbeldje, gedöbbeldj, 1. verdubbelen 2. iemand op een ronde achterstand zetten

dubbeltje, döbbeltje, onzijdig, dubbeltje, oude Nederlandse munt, 10 cent, Det intresseertj mich vuuer gei döbbeltje! Eder döbbeltje mótte zie ómdrejje.

duidelijk, dudelik, dudeliker, dudelikst, duidelijk

duif, doef, vrouwelijk, doeve, duufke, duif, Doe, gries doef. Emes ónger zien doeve sjete. Väöl doeve op zien daak höbbe.

duikelen, dukele, dukeltj, dukeldje, gedukeldj, duikelen, Köpke dukele.

duiken, duke, duuktj, duukdje/doeak, duukdje/doeake, geduuktj, duiken

duiker, duker, mannelijk, 1. duiker 2. afwatering onder de weg door

duim, doem, mannelijk, doeme/duum, duumke, 1. duim 2. Engelse inch lengtemaat, 25,4 mm 3. doorsnee van een pijp, Hae haet ’t óngeren doem verkoch(t): hij heeft het niet openbaar verkocht. Zich vinger en doem aaflekke.

duimelot, doemelot, mannelijk, doemelotje, 1. beschermlapje van leer of stof over een verbonden duim of vinger 2. kind dat duimt

duimen, [duimen], doeme, doemtj, doemdje, gedoemdj, 1. duimzuigen door kinderen 2. duimen, bijv. voor een goede afloop

duimendraaier, [luilak], doemedrejjer, mannelijk, 1. luilak, duimendraaier 2. weifelaar

duimenlotser, [duimzuiger ], doemeloetsjer, mannelijk, 1. duimzuiger 2. iemand die het niet al te nauw neemt met de waarheid

duimschroef, doemsjroef, vrouwelijk, 1. duimschroef 2. oud martelwerktuig, gebruikt bij verhoor van verdachten o.a. de Bokkenrijders

duimstok, doemstek, mannelijk, duimstok

duister, duuster, duister, donker, ’t Is zakkeduuster: het is aardedonker.

duister, duuster, duustere, mannelijk, onzijdig, de duisternis, Doe mós vuuer ’t duuster bènne zeen. In d’n duustere kwaam ich ’m tieënge.

duivel, duvel, mannelijk, duvele/duvels, duvelke, duivel, Dae beechtj zich bie t’r duvel: hij is bij de foute persoon te rade gegaan. Dao is t’r duvel los: daar is hooglopende ruzie. D’n duvel sjietj altied oppe groeatsten houp. Des duvels zeen. Det danktj dich d’n duvel: dat was te voorzien. Det geit wie t’r duvel: dat gaat veel sneller dan verwacht. Es se uuever d’n duvel spriks, treuts se ’m oppe stert. Gei kirkske zoea klein of t’r duvel boewtj t’r ei kepelke naeve: slechte mensen liggen altijd op de loer om je beet te nemen. ‘Geliek gezeltj zich’, zag d’n duvel, toen ging d’r mèt eine sjouwvaeger: soort zoekt soort. Nog te stóm zeen óm vuuer d’n duvel te danse. Waat nutj ’t mich es d’n duvel ’m kriegtj en ich mót de vracht betale: gerechtigheid heeft geen zin als ik de schulden moet betalen. Woea geldj is, dao is d’n duvel; woea gein is, dao is d’r döbbel: waar geld is, is veel ruzie, waar geen geld is, is nog veel meer ruzie.

duivelachtig, [duivelachtig], duvelechtig, duivelachtig

duivelin, [duivelin], duvelin, vrouwelijk, duvelinne, duvelinke, duivelin

duiveljagen, [schelden], duveljage, schelden, tieren

duivelshaar, [nestharen ], duvelshaor, vrouwelijk, 1. nestharen 2. dons van uitgebroede vogels

duivelsjong, [pienter kind], duvelsjóng, mannelijk, 1. geraffineerd, vals kind 2. knap, pienter kind, zie ook duvelskindj

duivelskind, [pienter kind], duvelskindj, onzijdig, 1. geraffineerd, vals kind 2. knap, pienter kind, zie ook duvelsjóng

duivelskluppel, [lisdodde], duvelsklöppel, vrouwelijk, duvelsklöppele, lisdodde

duivelsmoer, [gemeen persoon], duvelsmoor, vrouwelijk, gemeen persoon, Vuuer gein duvelsmoor douge: een gemeen persoon zijn.

duivenkooi, [duivenkooi], doevekoeaj, vrouwelijk, duivenkooi

duivenmelker, doevemèlker, mannelijk, duivenmelker, duivenhouder

duivenslag, [plank waar duiven op landen], doeveslaag, mannelijk, gedeelte van het duivenhok aan de buitenzijde waar de duiven op landen

duivenspijker, [duiventil], doevespieker, mannelijk, duiventil, De doeve zitte oppe (doeve)spieker.

duivenstoter, [sperwer], doevestoeater, stootvogel, sperwer, zie ook stoeatkop, sperwer

duizelachtig, [duizelig], dazelechtig, duizelig, Dazelechtig zeen.

duizelachtig, duzelechtig, gevoel van duizeligheid, Ich bèn duzelechtig.

duizelen, dazele, dazeltj, dazeldje, gedazeldj, 1. duizelen 2. onsamenhangend praten, Hae vertèldje mich zoeaväöl det ’t mich dazeldje.

duizelen, duzele, duzeltj, duzeldje, geduzeldj, duizelen, Ich höb zoeaväöl gehuuerdj en gezeen, ’t duzeltj mich.

duizend, doezendj, duizend, Doezendj-en-ein dinger.

duizenderlei, [velerlei], doezendjerlei, velerlei

duizendpoot, [duizendpoot], doezendjpoeat, mannelijk, duizendpoot

duizendste, [duizendste], doezendjste, duizendste, Ein doezendjste gelök höbbe.

dulden, dulje, dultj, duldje, geduldj, dulden

dumpel, [deuk ], dumpel, mannelijk, dumpels, dumpelke, deuk in metaal of ander materiaal, Dao zitj einen dumpel innen auto.

dun bij, [dichtbij], dónbie, dunbie, dichtbij, Dónbie ’t vaore weie de kuuj neet gaer: vrijen doet men liever verderweg. Dunbie de kirk woeane.

dunken, tunke, tunktj, tóch, getóch/getunktj, dunken, mening hebben of geven, Det tóch mich. Mich tunktj! Waat tunktj uch hievan?

dunne, [diarree], dunne, mannelijk, buikloop, diarree, Anen dunne zeen.

dunnen, [uitdunnen], dunne, duntj, dundje, gedundj, uitdunnen

dunner bij, [dichterbij], dónderbie, dichterbij, Zèt dich ei bietje dónderbie.

duren, dore, doortj, doordje, gedoordj, duren, Det zal mienen tied waal dore.

durven, dörve, durve, ich dörf, doe dörfs, hae dörftj, dós/ dörfdje,, durven, Dörfs se neet? Dózjes se neet?: durfde je niet?

duur, deur, deurder, deurst, duur, Hae is dao väöl te deur mèt oet: hij heeft dat veel te duur betaald.

duur, door, mannelijk, de duur, Oppen door höb ich mótte biegaeve.

duurte, deurdje, vrouwelijk, duurte, hoge prijs, Dao zuus se de deurdje neet aan aaf.

duw, duuj, mannelijk, duujke, duw, por, stoot

duwen, duje, duutj, duudje, geduudj, 1. duwen 2. dwarszitten 3. beduiden, betekenen, Woea duje wae die?: waar geven we hun een plaats?

dwars, dwaes, dwars, zie ook waes, Zoea dwaes wie struue.

dweil, dweiel, mannelijk, dweiels, dweielke, dweil, Ich veul mich zoea slap wie einen dweiel.

dweilen, dweiele, dweieltj, dweieldje, gedweieldj, dweilen

Dymfna, Dymph, Dymphie, Dymphna, Dymphna (Ierse heilige)

eau de cologne, ónjeklónj, mannelijk, (Frans) eau de cologne, Vreuger deje de vrouluuj zich get ónjeklónj oppe zakdook.

echt, ech, echt, echt, werkelijk, Ech(t) waor.

echt, [werkelijkheid], ech, echt, onzijdig, werkelijkheid, In ’t ech(t) geit det anges es se dinks. Noe doon wae vuuer ’t ech(t).

Echt, [toponiem], Ech, Echt

echtscheiding, echsjeiing, vrouwelijk, echtscheiding

edik, aek, mannelijk, azijn

eed, eid, vrouwelijk, eed, Ein eid aaflègke.

eekhoorn, eikäörke, eikuuerke, onzijdig, eikäörkes, eikuuerkes, eekhoorntje, zie ook eiketske

eekkatje, [eekhoorn ], eiketske, eekhoorntje, zie ook eikäörke, eikuuerke

een, eine, mannelijk, een, Det is d’r eine vanne mèlkboer: dat is een onecht kind. D’n eine sjeurt de sjäöp, d’n angere de verke: de ene krijgt veel, de andere niks. D’n eine vuuer d’n angere. Mèt meine besjeet zich ins eine: onterechte verwachtingen hebben.

een, ein, onzijdig, een, Ein en anger: een en ander. Ein vuuer ein: één voor één. ’t Ein of ’t anger.: één voor één. ’t Ein of ’t anger.

een, ei, ein, eine, een, ei bij een onzijdig zelfstandig naamwoord, verkleinwoord, ein bij een vrouwelijk zelfstandig naamwoord, eine bij een mannelijk zelfstandig naamwoord, Ei kindj. Ei glaas. Ein vrouw. Eine man. Ei glaas. Ei kletske.

een-na-laatst, [voorlaatst], einnaolèst, einerlèst, voorlaatst

eend, aenj, vrouwelijk, aenje, aendje, 1. eend 2. sufferd

eendengat, [eendengat], aenjegaat, onzijdig, eendengat, Wèts se waat? Aenjegaat!: dooddoener.

eendenmoes, [eendenkroos], aenjemoos, onzijdig, eendenkroos

eendenpoel, [eendenpoel], aenjepool, mannelijk, eendenpoel

eendenvot, [eendenkont], aenjevot, vrouwelijk, eendenkont, scheldwoord, Och doe, aenjevot!

eenjarig, [eenjarig], einjaorig, eenjarig, Stinkerkes zeen einjaorige plentjes.

eenkennig, einkènnig, einkènniger, einkènnigste, eenkennig, Det wècht is erg einkènnig.

eenmaal, einma, eimaol, eenmaal

eenmalig, einmaolig, uniek, eenmalig, bijzonder

eens, eins, èns, ins, 1. eens 2. eens, op een keer, Dao bèn ich ’t mèt eins!, Dao bèn ich ’t neet mèt ins.

eens, [identiek], einse, identiek, bij elkaar horend, Doot dich ei paar einse zök aan.

eenstemmig, [eenstemmig], einstummig, eenstemmig

eentonig, [eentonig], eintoeanig, eintoeaniger, eintoeanigst, eentonig

eenvoudig, invoudig, eenvoudig

eenzaam, einzaam, einzamer, einzaamst, eenzaam

eer, ieër, vrouwelijk, eer, Det is mien ieër te nao. Ieër bewaartj, koste gespaardj.

eer, [voordat], ieër, voordat, Ieër ich wis waat t’r gebuuerdje, haaj ich t’r al ein zitte.

eerbied, ieërbeed, mannelijk, eerbied

eerdaags, ieërdaags, eerstdaags, binnenkort, zie ook ieërsdaags

eerdat, [voordat], ieërdet, voordat

eerder, ieërder, ieëre, vroeger, eerder, Kóns doe get ieërder kómme?

eergevoel, [eergevoel], ieërgeveul, onzijdig, eergevoel

eergister, [eergisteren], ieëgister, ieërgister, eergisteren

eerlijk, ieërlik, ieërliker, ieërlikst, eerlijk, Zoea ieërlik es goud.

eerlijkheid, [eerlijkheid ], ieërlikheid, vrouwelijk, eerlijkheid, Ieërlikheid doortj ’t langst.

eerst, ieërs, ieërst, ieës, ieëst, 1. eerst 2. pas, Ieës gedaon en den gedach, haet mennigein in leid gebrach. Ieëst wol hae neet, later waal.

eerstdaags, [binnenkort], ieërsdaags, eerstdaags, binnenkort, zie ook ieërdaags

eerste, ieëste, mannelijk, vrouwelijk, onzijdig, eerste, D’n ieëste de bèste. Ieëste gewin is kattegespin.’t Ieëste weurtj kampioen. Pestoear zaengeltj zichzelf ’t ieëst. ’t Waas ei groeat fieës(t) es eine pas gewiedje preester zien ieëste mès deej in ’t dörp.

eersteling, [aardappel], ieësteling, mannelijk, vroege aardappel, D’n aerpel ‘Gloria’ is einen ieësteling.

eerstens, ieëstes, eerstens, ten eerste, Ieëstes, twieëdjes, derdjes.

eertijds, ieërtieds, eertijds, vroeger

eetlepel, [eetlepel], aetlieëpel, mannelijk, eetlepel

eeuw, ieëw, vrouwelijk, ieëwe, eeuw, Sjeet ins op: ich höb gein ieëwe de tied!

eeuwenlang, [eeuwenlang], ieëwelang, eeuwenlang, De abdisse woeare ieëwelang de baas in Thoear.

eeuwenoud, [eeuwenoud], ieëwenaod, eeuwenoud

eeuwig, ieëwig, eeuwig, Hae zuut t’r oet of d’r ’t ieëwig laeve haet. Waat doortj ieëwig?

eeuwigheid, [eeuwigheid ], ieëwigheid, vrouwelijk, eeuwigheid, Toet-inne-ieëwigheid-ame: eindeloos lang.

eeuwigmoes, [splijtkool], ieëwigmoos, onzijdig, splijtkool, Ieëwigmoos kóns se ’t hieël jaor door aete.

effen, effe, 1. effen 2. vlak, egaal, Ein effe kleid.

effenaf, [onverschillig], effenaaf, onverschillig, Hae zoeat t’r vuuer effenaaf bie.

egaal, egaal, egaal, om het even, vlak, zie ook egalig, Det is mich (knatsj) egaal: dat maakt me niks uit. Det is mich sjiet egaal.

egaal, egalig, egaal, om het even, vlak, zie ook egaal

eggen, ègke, èktj, èkdje, ge-èktj, eggen, Mèt hem kóns se ègke en ploge: met hem kan ik goed opschieten.

egpin, [eggentand ], aegpin, mannelijk, eggentand van ijzer

ei, ei, onzijdig, eier, eike, 1. ei 2. domkop, Det smaaktj wie ein ei zónger zaot. Die höbbe eier mèt twieë däör: zij hebben het beter dan anderen. Eine dae väöl eier haet, haet ouch väöl sjale: alles heeft zijn voor- en nadelen. Ein ei is gein ei, twieë ei is ein half ei en drie ei is ei paosei. Ein ei mèt ein dikke sjaal: een moeilijk dossier of taak. Ei lezesei: een ei zonder harde schaal. Ei nèstei: een porseleinen (nep)ei. Ei windjei. ’t Ei naoloupe en de hoon laote vlege: ’t kleine zien en ’t grote negeren. t Ei wiltj loeazer zeen es de hoon: het kind wil slimmer zijn dan zijn ouder. Hae luiptj op eier. Hae zitj op eier wie einen duvel op ein zieël: hij is erg gierig. Höb gein zörg vuuer óngelagdje eier: maak je geen onnodige zorgen. Lèk gein ei ónger einen haan, want dae treutj ’t kepot: verspil geen onnodige energie (of geld). Loupe wie ein hoon die’t ei neet kwiet kan: hulpeloos rondlopen. M’n mót ein hoon die gouje eier lèktj, neet slachte. M’n mót gein eier vuuer de mösse goeaje: men moet niets verkwisten. Pas oet ’t ei gekroeape zeen: nog jong en onervaren zijn. Twelf eier, dertieën kukes: een onverwachte financiële meevaller. Vanne boetekantj kan m’n neet zeen of ein ei rot is: aan de buitenkant kan men niet zien of iemand slechte bedoelingen heeft. Waem kakele wiltj, mót eier lègke: degene die het beter weet, mag het uitleggen. Zien eier inne netele gelag höbbe: bij de verkeerde persoon te rade gegaan zijn. Zoea vol zeen wie ein ei: stomdronken zijn.

eierdooier, [eidooier], eierdoeaj, eierdoeare, mannelijk, eidooier

eierkoek, [omelet], eierekook, mannelijk, omelet

eierkoek, eierkook, mannelijk, eierkoek

eierkolen, [eierkolen], eierkoeale, eierkolen

eierloper, [zandloper], eierluiper, mannelijk, zandloper

eiermarkt, [eiermarkt], eiermert, vrouwelijk, eiermarkt

eiermijn, [eiermijn], eiermien, vrouwelijk, eiermijn, Eder dörp haaj zien eigen eiermien.

eigen, [geschikt ], eige, eigen, geschikt zijn voor, passen bij, Det is ’m eige. Örges eige zeen: zich ergens op zijn gemak voelen. Zich get eige make.

eigen, eige, onzijdig, eigen, zelf, Hae ging van zien eige aaf: hij viel flauw. Det duit d’r waal oet zien eige. Hae is ’t leefs(t) op zien eige: hij is het liefst alleen. Kiek nao dien eige.: hij is het liefst alleen. Kiek nao dien eige.

eigenaar, eigenieër, mannelijk, eigenieërs, eigenaar, Waem is de eigenieër van det hoes?

eigenen, [geschikt zijn voor], eigene, eigentj, eigendje, ge-eigendj, zich eigene, geschikt zijn voor, Det stief pepeer eigentj zich neet òm in te pakke.

eigenste, [persoon die net genoemd is ], eigeste, degene die net genoemd is, Dae eigeste haet mich flink bezeiktj.

eigenste, [eigenste], eigeste, eigenste, Hae verstuit zich nog neet mèt zien eigeste femielie.

eigentijds, [eigentijds], eigetieds, eigentijds

eigenwijs, eigewies, eigewiezer, eigewieste, eigenwijs, Einen eigewieze prengel.

einde, inj, onzijdig, indje, eind, Aan alles kumtj ein inj. Dao kumtj niks van in! Doe mós neet allein langs kómme, mer ouch aankómme. Es vader laat heives kumtj, hooftj d’r niks te zègke: werd gezegd van iemand die op stap was geweest en heel laat thuiskwam. Kómme wie gerope. Kómme ze, den kómme ze neet; kómme ze neet, den kómme ze: komen de mussen, dan komen de erwten niet uit, komen de mussen niet, dan komen de erwten wel uit. ’t Kumtj zich neet op einen daag: het komt niet op één dag aan. Örges neet op kómme: zich iets niet kunnen herinneren. Waat neet is, kan nog kómme.

Einde, [toponiem], Inj, Eind, Ich woean op ’t Inj.

Eindhoven, [eindhoven], Intjhoeave, Eindhoven

Einzelgänger, [persoon die alles alleen doet], einselgenger, mannelijk, (Duits) 1. persoon die alles alleen doet, sterk introvert 2. iemand die met carnaval in zijn eentje met de optocht meeloopt

ekster, aegerst, vrouwelijk, aegerste, ekster

eksteroog, aegerstoug, onzijdig, eksteroog, likdoorn

el, èl, vrouwelijk, èlle, èlke, 1. el, oude afstandsmaat 2. maatlint van kleermaker

elastiek, illestiek, mannelijk, illestieke, illestiekske, elastiek, Det wècht haet bein van illestiek: dat kind is erg lenig.

elektrisch, [elektriciteit], lektris, mannelijk, elektriciteit, zie ook stroum, De lektris is oetgevalle.

elektrisch, lektris, elektrisch, Lektris knupke: elleboogsknokkel die tinteling veroorzaakt.

elektrisch knopje, [elleboogsknokkel ], lektris knupke, elleboogsknokkel die bij stoten tintelt; die tinteling wordt ook widmanspien genoemd, zie ook èllebaogsknoeak

elf, èlf, elf, De prins en de Raod van Èlf. Èlf is ’t gekkegetal.

elfde, [elfde], èlfdje, elfde, D’n èlfdje van d’n èlfdje begintj ’t vastelaovessezoen weer.

elfendertigste, [elfendertigste], èlfendertigste, elfendertigste, Op zien èlfendertigste kwoeam d’r aangeloupe.

Elisabeth, El, Ellie, Lies, Lieske, Li, Liesebeth, (Lie\s), Elisabeth

Ell, [ell], Èl, Ell

elleboog, èllebaog, mannelijk, 1. elleboog 2. bocht van (kachel)pijp

elleboogsknook, [elleboogsknokkel ], èllebaogsknoeak, mannelijk, elleboogsknokkel die bij stoten tintelt; die tinteling wordt ook widmanspien genoemd, zie ook lektris knupke

ellende, ieëlenj, ieëlendj, mannelijk, ellende, armoede, zie ook mezerie, mizerie, ozel, D’n ieëlendj waas neet óm aan te zeen. Det is mich dao einen ieëlendj: daar heerst veel ellende, armoede. Ich höb hieël get ieëlendj mèt ’m gehadj. Ieëlendj lieje. Óndanks d’n ieëlendj heel hae de mood t’rin.

ellendig, ellenjig, ellenjiger, ellenjigst, ellendig, miserabel, Zich ellenjig veule.

els, aels, vrouwelijk, aelse, aelske, 1. priem 2. struik 3. alcoholische drank uit Beek (Limburg), soort kruidenbitter

Elsloo, [elsloo], Aelse, Elsloo

elzenkatje, [elzenkatje], aelzeketje, onzijdig, elzenkatje

embouchure, [lipspanning ], ammezjuur, onzijdig, lipspanning voor ’t bespelen van een blaasinstrument, Ich höb gein ammezjuur mieë.

emmer, ummer, mannelijk, ummers, ummerke, emmer

en, enne, en nu, wat nu, en?, ‘Enne?’ ‘Ouch enne!’ ‘Aoh denne!’ ‘Enne … waat duutj det, zitj dich get inne waeg?’

en passant, ampessant, impessant, impassant, gelijktijdig, tegelijkertijd, terloops, zie ook innegang, tegeliekertied, Gank nao de bekker en den geis se ampessant ouch efkes bie de slechter aan. Wae móste nao Remunj en impessant zeen wae bie de tant in Häör aangegange.

enfin, efeng, enfin

eng, ing, inger, ingst, eng, smal, nauwsluitend, Ein ing bóks. ’t Sjietsteegske is te ing vuuer auto’s.

engel, ingel, mannelijk, ingele, ingelke, engel, De geitezaal hètj ‘d’n Ingel’ en liktj inne buurt ‘d’n Hemel’. ’t Is of dich ein ingelke oppe tóng pistj.

Engeland, Ingelandj, Engeland

Engelander, [engelsman], Ingelenjer, mannelijk, Engelsman, zie ook Ingelsman

Engelbert, [engelbert], Ingel, Engelbert

engelbewaarder, [engelbewaarder], ingelbewaarder, mannelijk, engelbewaarder, Eine gojen ingelbewaarder höbbe.

engelengeduld, [engelengeduld], ingelegedöldj, engelengeduld

engelenhaar, [engelenhaar], ingelehaor, onzijdig, engelenhaar

engelenmis, [engelenmis], ingelemès, vrouwelijk, engelenmis, Vuuer ei jónk gestorve kindj deej m’n ein ingelemès.

Engels, Ingels, onzijdig, Engelse taal

Engelse, [engelse ], Ingelse, vrouwelijk, Engelse vrouw

Engelsman, [engelsman], Ingelsman, mannelijk, Engelsman, zie ook Ingelenjer

engte, ingdje, vrouwelijk, engte

enig, insigs, insigst, einig, innig, innigs, innigst, einigs, ei, enig, Hae is d’n insigste dae ’t kan weite. Truke waas innigs(t) kindj. Det is innigs kindj.

enige, [enige], einsig, insige, einige, insigste, enige, Doe bès neet de einsigste dae det vintj!

enigen, [het eens worden], einige, einigtj, einigdje, ge-einigdj, zich einige, het eens zijn, het eens worden, Zich uuever de pries einige.

enkel, inkel, enkel en alleen, Det is inkel mer vuuer de sjien op te haoje.

enkel, inkel, mannelijk, inkele, inkelke, 1. enkel 2. enkele reis, Zich d’n inkel verstoeke.

enkeling, [enkeling], inkeling, mannelijk, inkelinge, enkeling, Dao maaktj mer einen inkeling gebroek van.

er, t’r, er

er op komen, [zich herinneren], t’ropkómme, er op komen, zich herinneren, Hae kan neet t’ropkómme: hij kan het zich niet meer herinneren.

eraan, [eraan], t’raan, eraan, En doe geis t’raan!: jij gaat verliezen. En noe t’raan!: en nu aanpakken!: en nu aanpakken!

erbij, [erbij], t’r bie, erbij

erdoor, [erdoor], t’r door, erdoor

erdoorher, [erdoorheen], t’r doorhaer, (hae\r), erdoorheen

ereboog, [ereboog], ieërebaog, mannelijk, ereboog, De naober maakdje einen ieërebaog ane kirk.

eren, ieëre, ieërtj, ieërdje, ge-ieërdj, eren, M’n mót d’n aojerdóm ieëre.

erfdeel, èrfdeil, onzijdig, erfdeel

erfstuk, [erfstuk], èrfstök, onzijdig, erfstuk

erfzonde, [erfzonde], èrfzunj, vrouwelijk, erfzonde

erg, [hevig], erg, vrouwelijk, erg, Dao haaj ich gein erg in: dat had ik niet in de gaten.

erg, [zeer], erg, erg, zeer, Dao bèn ich erg van gesjrókke.

ergens, örges, ergens, Örges haer: ergens naartoe.

erger, [ergernis], erger, mannelijk, ergernis, Dao höbs se allein mer erger van.

erher, [erheen], t’r haer, (hae~r), erheen, ernaartoe

erin, [erin], t’rin, erin, T’rin of t’roet!

erlangs, [erlangs], t’r langs, erlangs, T’r van langs gaeve.

erna, t’r nao, erna

ernevens, [ernaast], t’r naeve, ernaast, Hae stuit t’r naeve: hij staat ernaast, hij is van deelname uitgesloten.

erom, [erom], t’róm, erom, Dae haet ze t’róm gekrege vanne meister! Zie duit ’t t’róm.

eromher, [eromheen], t’rómhaer, er omheen

eronder, t’rónger, er onder

erop, [erop ], t’rop, er op, ’t Is t’rop of t’rónger. Waat maakdje ze t’rop?: wat hadden ze te vertellen?

erover, [erover], t’ruuever, erover, Hae kreeg ze flink t’ruuever.

eroverher, [eroverheen], t’ruueverhaer, eroverheen

ertegenaan, [ertegenaan], t’r tieëgenaan, ertegenaan

ertegenin, [ertegenin], t’r tieëngenin, ertegenin

ertegenover, [ertegenover], t’r tieëngenuuever, ertegenover

eruit, [eruit], d’roet, t'roet, eruit, Droet!

ervan, [ervan], t’r van, ervan

ervoor, t’r vuuer, ervoor, Drinke wae t’r vuuer koffie of t’r nao?

ervoor, t’r vuuere, voorafgaand, van tevoren

erwt, ert, vrouwelijk, erte, ertje, erwt, Twieë ertjes op ein plank: wordt gezegd van een vrouw met kleine borsten. Zien erte oet höbbe: uit de gunst zijn.: uit de gunst zijn.

erwtenrijs, [rijshout], erteries, onzijdig, rijshout, staak voor erwtenplant

erwtenschijter, [spotnaam ], ertesjieter, mannelijk, spotnaam voor de inwoners van Kessenich die van hun heren de kost in de vorm van peulvruchten ontvingen, De Ertesjieters van Kaesing: de carnavalsvereniging van Kessenich.

erwtensoep, [erwtensoep], ertesop, vrouwelijk, erwtensoep, Ertesop is sangerendaags nog lekkerder.

esdoorn, esdoeare, mannelijk, esdoorn

estimeren, [waarderen], ekstemere, ekstemeertj, ekstemeerdje, ge-ekstemeerdj, waarderen, Det weurtj neet ge-ekstemeerdj. Die ekstemere niks, die verknoeaje alles.

eten, aete, ich aet, doe its, hae itj, aat/oot/oeat, gegaet, eten, Hae oeat wie einen heimejjer: hij at veel.

eten, aete, onzijdig, iets te eten, Höbs se nog get aete uuever?

etenstijd, [etenstijd ], aetestied, mannelijk, etenstijd

etenswaar, [levensmiddelen], aeteswaar, vrouwelijk, levensmiddelen

ettelijk, èttelik, ettelijk, enkele, Nog èttelike daag, den gaon wae op reis.

etteren, èttere, èttertj, ètterdje, ge-ètterdj, etteren

euch, uch, (Duits) 1. u 2. jullie

euch, eug, euge, Eug: uw, bij vrouwelijke en onzijdige zelfstandige naamwoorden. Euge: uw, bij mannelijke zelfstandige woorden, zie ook eur, eure, Eug vrouw. Eug kindj. Euge man. Eugen auto.

euer, eur, eure, Eur: uw, jullie, bij vrouwelijke en onzijdige zelfstandige naamwoorden. Eure: uw, jullie, bij mannelijke zelfstandige naamwoorden, zie ook eug, euge, Eur vrouw. Eur hoes. Eure man. Euren auto.

evangelie, evangelie, onzijdig, evangelie, Det is nog lang gein evangelie: dat is nog lang niet zeker.

even, [korte tijd], effe, even, eventjes, zie ook effekes, efkes, Kóns se effe kómme?

even, [gelijk], aeve, 1. even 2. gelijk

evengaarne, [even graag], aevegaer, even graag, Ich zeen dich nog aevegaer es vreuger.

evengoed, [evengoed], aevegood, evengoed

evenleers, [eens], aevelieërs, eens, Aevelieërs kloeatj dae zich nog ins.

eventjes, effekes, efkes, effe, aevekes, even, eventjes, zie ook effe, Kóns se ins effekes kieke? Det verkske zulle wae ins efkes wasse.

evenveel, [evenveel ], aeveväöl, 1. evenveel 2. ongeïnteresseerd

evenwel, aevel, evenwel

evenwicht, aevewich, aevewicht, onzijdig, evenwicht

evenzeer, [evenzeer], aevezieër, evenzeer

exerceren, eksersere, ekserseertj, ekserseerdje, ge-ekserseerdj, exerceren, oefenen, De sjötterie is aan ’t eksersere op ’t voetbalveldj. Det weurtj nog eksersere aan die täöfelkes, jóng!

expres, espres, expres, opzettelijk, Det höbs se espres gedaon!

ezel, ieëzel, mannelijk, ieëzels, ieëzelke, ezel, Dae es ieëzel geboeare weurtj, sturftj neet es paerd: er zijn mensen die het nooit leren; wie voor een dubbeltje geboren is, wordt nooit een kwartje. Dao höbbe ze d’n ieëzel mèt gedreve: morele en sociale misdragingen aan de kaak stellen. D’n ieëzel oetdrieve: volksgericht, meestal tegen overspel. Einen ieëzel stuuetj zich gein twieë kieër aan dezelfdje stein. Es se eine slaag vannen ieëzel kriegs, dink den mer: ‘Dae grieze is neet wiezer’: als iemand lomp of beledigend tegen je is, kies dan de wijste partij. Ich höb gein ieëzelke det geldj sjietj. Waat bès se toch einen ieëzel! Zoealang es einen ieëzel de zek dreugtj, haet de mölder ’m leef: zolang er wat te halen valt, blijft de vriendschap bestaan.

façade, fassaad, vrouwelijk, 1. façade, voorgevel 2. neus

facteur, faktäör, mannelijk, faktäörs, faktäörke, postbode

fahrsteiger, [opzichter], vaarstieger, mannelijk, (Duits) meesteropzichter in de kolenmijn, De vaarstieger in dae peiler waas geine gemaekelike.

Fakkelentinus, [sint maarten], Fakkeletienes, Fakkelentienes, Sint Maarten (11 november), zie ook Sintemerte, Sintermerte, Mèt Fakkelentienes weurtj t’r eine brandjstapel aangestoeake.

faldera, [vrolijke vrouw], faldera, vrouwelijk, faldera’s, falderake, 1. vrolijke, ongecompliceerde vrouw 2. wijd vallend kledingstuk, Det is mich ein gekke faldera!

falen, faele, faeltj, faeldje, gefaeldj, 1. verdragen 2. missen, mankeren, Niks kónne faele.

falie, [nonchalante vrouw], falie, vrouwelijk, falies, 1. nonchalante vrouw 2. Op zien falie kriege: op zijn donder krijgen, Det is ein echte falie, zie trèktj zich nörges get van aan.

familie, femielie, vrouwelijk, femielies, familie, gezin, Ins per maondj waas t’r vuuer de mansluuj Heilige Femielie: eenmaal per maand was er een gebedsdienst voor de mannen.

fantonten, [drukte], fantóntje, fetóntje, drukte, ophef, Fantóntje veil höbbe: veel drukte maken om niks. Maak neet zoean fetóntje: stel je niet zo gek

fantontenmaker, [druktemaker], fantóntjemaeker, mannelijk, druktemaker

fatsoen, fetsoen, onzijdig, 1. fatsoen 2. model, vorm, snit, Emes oet good fetsoen neet lestig valle. Haod dien fetsoen! Oet good fetsoen kós ich ’m det neet vraoge.

fatsoeneren, fatsenere, fatsoenere, fatseneertj, fatseneerdje, gefatseneerdj, in model brengen, op orde brengen

fatsoenlijk, fetsoenlik, fetsoendelik, fetsuunlik, fatsuunlik, fatsoenlijk

februari, fibberwar, fibrewarie, mannelijk, februari

feep, [fluitje], feep, vrouwelijk, fepe, feepke, 1. fluitje, gemaakt van graanspriet, mondstuk van een ballon 2. uitrolbare papieren fluit 3. snibbige vrouw

feest, fieës, fieëst, onzijdig, fieëste, fieësje, feest

feestavond, [feestavond], fieësaovendj, fieëstaovendj, mannelijk, feestavond

feestdag, [feestdag ], fieësdaag, fieëstdaag, mannelijk, 1. een feestelijke dag, feestdag 2. Kerstdagen, Oudjaarsdag en Nieuwjaar, Dao make wae eine fieëstdaag van.

feestelijk, fieëstelik, feestelijk

feesten, [feesten], fieëste, fieëstj, fieësdje, gefieëstj, feesten

feestganger, [fuifnummer], fieësgenger, fieëstgenger, mannelijk, fuifnummer

feestvieren, fieësvere, fieëstvere, feestvieren

fehler, [fout], faeler, mannelijk, faelers, faelerke, gebrek, fout, Pas op des se neet dezelfdje faeler maaks!

fei hebben, [trek hebben], fej höbbe, trek hebben in eten

femel, [vleier], femel, vrouwelijk, femels, femelke, vleier

femelaar, [zeurkous], fiemelieër, zoetsappige zeurkous

femelachtig, [vleierig], fiemelechtig, vleierig

femelen, [vleien], femele, fiemele, femeltj, femeldje, gefemeldj, fiemeltj,, vleien, Zeet die twieë dao zitte te fiemele.

femelkont, [vleier], femelkóntj, vrouwelijk, vleier, zie ook femelvot

femelvot, [vleier], femelvot, vleier, zie ook femelkóntj

fepen, [blazen ], fepe, feeptj, feepdje, gefeeptj, 1. schril blazen 2. blazen met een feep, Die klarinètte feepdje hel.

feston, [geborduurd randje], festóng, vrouwelijk, geborduurd randje, feston

feup, [claxon], fäöp, vrouwelijk, fäöpe, fäöpke, claxon

feupen, [toeteren], fäöpe, fäöptj, fäöpdje, gefäöptj, toeteren, Doe mós ouch fäöpe es se ómme boch(t) kums.

fideel, fedeel, fideel, loyaal, trouw

fiducie, fedusie, fidusie, vrouwelijk, vertrouwen

fiemel, [tic], fiemel, fiemels, fiemelke, 1. tic 2. een klein beetje, Doe höbs eine fiemel!

fiets, fiets, mannelijk, fietse, fietske, fiets, Op einen aoje fiets mós se ’t lieëre. Waat höb ich noe aan miene fiets hange?

fietsenmaker, fietsemaeker, mannelijk, fietsenmaker

fietspad, [fietspad], fietsepaad, onzijdig, fietspad

fietsstoeltje, [fietsstoeltje], fietsesteulke, onzijdig, fietsstoeltje

figuur, feguur, figuur, vrouwelijk, fegure, figure, feguurke, figuurke, 1. figuur 2. beeld

figuurlijk, feguurlik, figuurlijk

fijn, fien, 1. fijn 2. fijn, tenger 3. lekker 4. poeslief, Örges ein fien naas vuuer höbbe.

fijn, fijn, 1. mooi, chique 2. fijn, prettig 3. karaktervol, Waat höbs se ei fijn kleid aan.

fijne, [kieskeurig persoon], fiene, mannelijk, een kieskeurig iemand

fijngevoelig, [fijngevoelig], fiengeveulig, fijngevoelig

fijnhouwen, [in mootjes hakken], fienhouwe, in kleine mootjes hakken

fijnigheid, [subtiliteit ], fienigheid, vrouwelijk, 1. subtiliteit 2. lekkernij, Hae snaptj de fienigheid dao neet van.

fijnproever, fienpreuver, mannelijk, fijnproever

fijntjes, [fijntjes], fienkes, fijntjes, langs een omweg, Emes get fienkes vertèlle.

fijnwrijven, [fijnwrijven], fienvrieve, fijnwrijven

fijt, fiet, mannelijk, fijt, ontsteking aan de vingertop

filippine, [lupine], filipien, vrouwelijk, lupine

finaal, fenaal, finaal, helemaal, Dae fiets is fenaal verslete.

fis, vis, vrouwelijk, visse, viske, bunzing, Ein vis vange mèt einen aafgerichdjen hóndj. Stinke wie ein vis.

fispernullen, [prutsen], fispernölle, fispernöltj, fispernöldje, gefispernöldj, prutsen, met een hobby bezig zijn, Doe fispernöls mich get inein!

flabbes, [gek], flabbes, flabbes, flabbejaan, flapjanus, flaeres, flares, f, mannelijk, flabbese, flappe, flabbeske, flepke, gek, flapuit, iemand die zich gek en uitgelaten gedraagt, zie ook flup, flaeres, flares

flakkeren, flakere, flakertj, flakerdje, geflakerdj, 1. wapperen, fladderen 2. flakkeren, ’t Lievendj flakertj ane draod. Toen d’n hóndj blafdje, flakerdje de hoonder door de koeai.

flanel, flenel, mannelijk, flanel, zachte stof

flanellen, [flanellen], flenelle, gemaakt van flanel, flanellen, Tösse flenelle lakes slieëptj ’t zich good.

flansen, flanse, flanstj, flansdje, geflanstj, flansen, slordig maken, Get inein flanse.

flapjanus, [gek], flapjanus, gek, flapuit, zie ook flabbes, flabbejaan, flap, flup, flaeres, flares, Dao kumtj dae flapjanus weer aan mèt ziene zeiver.

flapoor, flapoear, vrouwelijk, flapoor

flares, [gek], flaeres, flares, mannelijk, flaerese, flaereske, gek, flapuit, iemand die zich gek en uitgelaten gedraagt, zie ook flabbes, flabbejaan, flap, flapjanus, flup

flatjes, [damesschoentjes], fletjes, platte damesschoentjes

flauw, flaw, flauw, flawwer, flawst, flauw, ’t Aete is flaw. Flawwe kul: onnozele praat. Waat bès se eine flawwen hals: wat ben je toch onnozel; ook gezegd tegen iemand die zich druk maakt om een kleinigheid.: wat ben je toch onnozel; ook gezegd tegen iemand die zich druk maakt om een kleinigheid.

flauwerik, [flauwerik ], flawwerik, mannelijk, een flauwerik

flauwte, [flauwte], flauwdje, flawte, vrouwelijk, flauwdjes, flawtes, flauwte

fleren, flaere, flaertj, flaerdje, geflaerdj, meppen, Dalik flaer ich dich t’r ein!

fletsen, [neergooien ], flatse, flatstj, flatsdje, geflatstj, 1. neergooien 2. zakken voor een examen

flikflooier, flikfloeajer, mannelijk, flikflooier, vleier

flikken, flikke, fliktj, flikdje, gefliktj, doen, Det höbs se ’m good gefliktj. Det mós se mich neet mieër flikke.

flimp, [gedroogde spaanders ], flumpe, aan de kachel gedroogde spaanders hout waarmee bijvoorbeeld de pijp werd aangestoken

flobert, flambaer, mannelijk, flambaere, flambaerke, flobertgeweer, Eine sjuuet hagel mètte flambaer.

floep, floep, mannelijk, schrik, Floep vuuer d’n hóndj höbbe.

floepen, floepe, floeptj, floepdje, gefloeptj, floepen, Det floepdje mich t’roet.

floets, [slordige vrouw], floets, floetsj, vrouwelijk, slordige vrouw, die niet uit de voeten kan

flokker, [monter], flokker, vlokker, monter, levenslustig, bijdehand, Ei flokker wèch(t).

flos, [pompon], floes, vrouwelijk, floeze, fluuske, pompon, kwast, wollige bol

fluim, fluum, vrouwelijk, flume, fluumke, fluim

fluimen, [fluimen spuwen], flume, fluumtj, fluumdje, gefluumdj, fluimen spuwen, De minse die proemdje, fluumdje väöl.

fluisteren, fluustere, fluustertj, fluusterdje, gefluusterdj, fluisteren

fluit, fluit, vrouwelijk, fluite, fluitje, 1. fluit 2. manzieke vrouw 3. vagina, Verkoup mich det fluitje: werd gekscherend tegen iemand gezegd die al fluitend door het leven ging.

fluitekaas, [hangop], fluitekieës, mannelijk, hangop

fluiten, fluite, ich fluit, doe flöts, flötj, zie fluite, floeat, fluiten, Dao kóns se nao fluite. Det kan fluite nao zien duite. Ei veugelke det te vreug flötj, kriegt uueverdaag de kat. Hae is fluite: hij is er vandoor.

fluitspeler, [fluitspeler], fluitspuueler, mannelijk, fluitspeler

flup, [gek], flup, mannelijk, gek, flapuit, iemand die zich gek en uitgelaten gedraagt, zie ook flabbes, flabbejaan, flap, flapjanus, flaeres, flares

foekepot, [conservenblik ], fókkepot, mannelijk, een conservenblik met varkensblaas bespannen en daarin een rietje dat op en neer bewogen werd, Met vastenavond kwamen de kinderen met de fókkepot langs en zongen om centen: Ich höb zoealang mètte fókkepot geloupe, ich höb gei geldj óm broead te koupe. Fókke fókkerie, fókke fókkerie, gaef mich eine cent den gaon ich vuuerbie.

foekswild, [stapelgek], foekswildj, fókswildj, stapelgek, Foekswildj van emes waere.

foekszwans, [handzaag], foekszwans, fókszwans, mannelijk, korte handzaag

foetelaar, [bedrieger], foetelieër, mannelijk, bedrieger, valsspeler

foetelen, foetele, foeteltj, foeteldje, gefoeteldj, foetelen, T’r ein hendje van höbbe óm te foetele.

foezel, foezel, onzijdig, eigen gestookte jenever van slechte kwaliteit

fommel, [vod], foemel, mannelijk, foemele, foemelke, 1. vod, lor 2. kind of dier dat graag geknuffeld wordt

fommelaar, [knuffelaar], foemelieër, mannelijk, knuffelaar

fommelen, [frommelen ], foemele, foemelt, foemeldje, gefoemeldj, 1. frommelen 2. knuffelen 3. friemelen

fonkelnieuw, fónkelnoew, fonkelnieuw

fooi, foeaj, vrouwelijk, foeaje, fuuejke, fooi

fornuis, fernuus, onzijdig, fernuzer, fernuuske, fornuis, zie ook fornuus , Ei fernuus en ein vrouw moge noeats oetgaon.

fornuis, fornuus, vrouwelijk, fornuzer, fornuuske, fornuis, zie ook fernuus

fortuin, fortuun, fertuun, onzijdig, fortune, fortuunke, fortuin, Ei fertuun verdene. Dae haet zie fertuun gemaaktj: hij heeft een rijke partner getrouwd. Fortuun gemaaktj höbbe.

fourchette, [vork], fersjèt, versjèt, vrouwelijk, fersjètte, versjètte, fersjètje, versjètje, (Frans) vork, Vreuger oeate allein deftige minse mèt mets en fersjèt. Mèt mets en versjèt aete.

fox, [foxterriër], foks, mannelijk, foxterriër

framboos, framboeas, vrouwelijk, framboeaze, frambuueske, framboos

frambozenstruik, [frambozenstruik], framboeazestroek, mannelijk, frambozenstruik

franc, [franc], frang, mannelijk, frange, frengske, franc, oude Belgische of Franse munt

Francisca, Sie, Sieke, Francisca

Franciscus, Frens, Frans, Frenske, Soea, Soeake, Franciscus

franje, [losse draad], fraanjel, mannelijk, fraanjele, fraenjelke, 1. franje 2. losse draad, Det maedje haet fraanjele aan ’t kleid.

Fransoos, Fransoos, mannelijk, Fransoze, Fransuueske, Fransman

frats, frats, vrouwelijk, fratse, fretske, frats, Fratse oethoeale. Fratse veil höbbe: fratsen uithalen. Ich zörg t’r vuuer, des doe gein fratse mieë maaks.

fratsenmaker, [grappenmaker], fratsemaeker, mannelijk, grappenmaker

frettenkop, [kattig meisje], frettekop, mannelijk, snibbig, pruilerig of kattig meisje

fretteren, [jagen ], frettere, fretteertj, fretteerdje, gefretteerdj, met een fret jagen op konijnen in het veld

frietkraam, [frietkraam], frietkraom, mannelijk, frietkraam

frikandel, frikkedel, vrouwelijk, frikkedelle, frikkedelke, frikandel

frommel, froemel, mannelijk, froemele, froemelke, frommel, kreukel

frommelaar, froemelieër, mannelijk, friemelaar, iemand die altijd iets in zijn handen heeft

frommelen, froemele, froemeltj, froemeldje, gefroemeldj, frommelen, kreuken, Pepeer bie-ein froemele.

frons, fróns, vrouwelijk, frónse, frunske, frons, rimpel

fronsel, [rimpel in stof], frunsel, mannelijk, frunsele, frunselke, ongelijk gestreken stof, rimpels, Frunsele in ’t gezich(t) höbbe.

fronselen, [verfrommelen], frunsele, frunseltj, frunseldje, gefrunseldj/ befrunseldj, verfrommelen, rimpelen, kreuken, Ei gefrunseldj kleid aanhöbbe.

fronselig, [gekreukeld], frunselig, rimpelig, gekreukeld, Det zuut t’r frunselig oet.

fronsen, frónse, frónstj, frónsdje, gefrónstj, fronsen

fuik, foek, vrouwelijk, foeke, fuukske, 1. fuik 2. deuk in gleufhoed 3. fut, De foek zètte óm vès te vange.

fuus, [melkfabriek], fuus, vrouwelijk, melkfabriek. In Thorn van 1898-1949 op de Akkerwal, onderdeel van de Boerenbond, zie ook mèlkfebriek

gaan, gaon, ich gaon, doe geis, hae geit, wae gaon, ich gin, gaan, Alles geit! Dae geit ’t neet slecht: het gaat redelijk goed met hem. Det is ein oor gaons: dat is een uur lopen. Emes ane baom gaon. Emes lever zeen gaon es kómme. Es ’t neet geit, den bóktj ’t mer: gaat ’t niet op deze manier, dan moet ’t maar anders. Gank oette waeg: ga opzij. Gaon wie eine geskook: geïrriteerd zijn. Gao(n)tj gae mèt? ’t Ging wie ’t ging en toen ging ’t gaaroet neet: het gaat helemaal niet, hoe je het ook wendt of keert. Hae geit zien naas nao, den kumtj zien vot vanzelf: hij doet toch wat hij zelf wil, hij luistert niet naar goede raad. Van zie stekske gaon. Waat neet geit, geit neet: je moet niet het onmogelijke verlangen.

gaand, [aanstelster], gaandj, vrouwelijk, gaandje, aanstelster, zie ook poeargaandj

gaande, gaondje, gaande, op de been, Nao det zwaor óngelök is d’r toch weer gaondje. Waat is dao gaondje?

gaandeweg, gaondjewaeg, gaondjewaegs, gaandeweg, Gaondjewaeg(s) kwoeam ich t’rachter det ze mich te graze haje.

gaaplepel, [nieuwsgierig persoon], gaaplieëpel, mannelijk, iemand die nieuwsgierig staat te kijken als er wat gebeurd is

gaar, gaar, gaarder, gaarst, gaar, ’t Aete is gaar.

gaar, gaar, helemaal (altijd samen met een ontkennend woord), zie ook gaaroet, gaaroets, Gaar neet. Gaar niks. Gaar noeat.

gaard, gaard, mannelijk, gaarde, gaerdje, tuin, Eine sjoeane gaard höbbe.

gaarne, gaer, lever, leefst, graag, Dae löstj ’m gaer: hij drinkt veel. Emes gaer höbbe. Get gaer doon. Get gaer höbbe.

gaaruit, [helemaal ], gaaroet, gaaroets, helemaal (altijd samen met een ontkennend woord), zie ook gaar, Gaaroet geine: niemand.

gaas, gaas, onzijdig, 1. gaas, gaasverband

Gabriël, Jel, Gabel, Gabriel

gaden, [iets aangenaam vinden], gaje, gaatj, gaadje, gegaadj, iets aangenaam vinden, Det gaadje ’m waal.

galblaas, [galblaas], galblaos, vrouwelijk, galblaas

galderen, [galmen], galdere, galdertj, galderdje, gegalderdj, galmen, Ich woor wakker van ’t gegalder oppe straot.

gallig, [nors], gallig, nors, Eine gallige mins.

galmgat, [galmgat ], galmgaat, onzijdig, galmgat in kerktoren, zie ook aomsgaat

galsteen, [galsteen], galstein, vrouwelijk, galsteen

gamasche, [beenkap], kamasj, kemasj, mannelijk, kamasje, kemasje, kemesjke, beenkap, hoge laars, De pliesie en de soldaote haje vreuger kemasje aan.

gang, gang, gank, mannelijk, geng, gengske, 1. gang 2. manier van lopen 3. het gaan

gangig, [gaande], gengig, genketig, weer gaande, bijvoorbeeld na een defect of na een ziekte, D’n doskas waas kepot, mer noe is t’r weer gengig. Door oealie aan ’n mesjien te doon, maaks se ’t weer gengig. Zie waas ei tiedje krank, mer noe is ze weer gengig.

gans, gans, 1. heel 2. helemaal, zie ook alik, hieël, De godganseliken daag.

gans, gaos, vrouwelijk, gaoze, gäöske, gans, Det is ein gaos óm zoeaget stóms te doon.

gapen, gape, gaaptj, gaapdje, gegaaptj, 1. gapen, geeuwen 2. nieuwsgierig kijken, Dae te wied gaaptj, versliktj zich: als je te veel wil, loopt het mis. Doe mós neet tieënge eine bakoeave gape: je moet je niet meten met iemand die meer kan. Hae gaaptj wiejer es d’r kan: hij onderneemt te veel. Tieënge ein sjeurport kóns se neet gape: tegen een brutale mond kun je niet op.

garage, graasj, vrouwelijk, graazjes, graesjke, garage, Zèt dien uiteke mer in mien graasj.

gard, [hengel], gaerd, vrouwelijk, gaerde, gaerdje, hengel, Mètte gaerd gaon vèsse.

garen, gare, onzijdig, gares, garen, Ei klöske gare: een klosje garen. Eine bol gare kan nog zoea dik zeen, ins kumtj de lèste vaam: men kan nog zo oud worden, eens komt de dood. Ein streen gare: een streng garen. Ei vaemke gare: een draadje garen. Get in ’t gare hange: iets voorbereiden.

garenpaap, [bemoeial], garepaap, mannelijk, bemoeial

garf, gerf, vrouwelijk, gerve, gerfke, garf, korengarf, Tösse tieëngeneingezatte gerve kózjes se dich good verberge.

garm, [mager meisje], girm, vrouwelijk, mager meisje, Det maedje is ein echte smaal girm.

garstig, gessig, ranzig, Gessig spek. Dae haet eine gessige kop op!

gas, gaas, onzijdig, 2. gas, ’t Ruuktj hie nao gaas. Gaas gaeve.

gasbuis, [gasbuis], gaasbuus, vrouwelijk, gasbuis

gasconnade, [drukte om niets], kiskenades, drukte om niets, Maak neet zoean kiskenades: stel je niet zo aan!

gasconnademaker, [grapjas], kiskenademaeker, mannelijk, grapjas, Hae is einen echte kiskenademaeker.

gasfornuis, [gasfornuis], gaasfernuus, onzijdig, gasfornuis

gaslamp, [gaslamp], gaaslamp, vrouwelijk, gaslamp, Oppe Wingerd branje nog gaaslampe.

gaslantaarn, [gaslantaarn], gaaslantaer, vrouwelijk, gaslantaarn

gaslicht, [gaslicht], gaasleech, gaasleecht, onzijdig, gaslicht

gasmeter, [gasmeter], gaasmaeter, mannelijk, gasmeter

gaspedaal, [gaspedaal], gaaspedaal, gaaspendaal, mannelijk, gaspedaal

gat, gaat, onzijdig, gater/gate, gaetje, 1. gat 2. achterwerk 3. klein dorp, Doot de plank in ’t gaat: doe de deur dicht. Ei gaat inne handj höbbe. Hae kaltj dich gater inne zök: hij blijft maar kletsen. : hij blijft maar kletsen.

gats, gats, gatsj, vrouwelijk, gats(j)e, gets(j)ke, smal steegje

gauw, gaw, gawwer, gawst, gauw, vlug

gauwdief, gawdeef, mannelijk, gauwdief

gauwigheid, [gauwigheid ], gawwigheid, vrouwelijk, gauwigheid, Inne gawwigheid.

gave, gaof, gaaf, vrouwelijk, gaove, gave, talent, Det is ein gaof des se zoea good kóns zinge.

gazet, gezèt, vrouwelijk, gezètte, gezètje, dagblad, krant, Det is ein loupendje gezèt. Zie kèntj de gezèt van boete: je kunt haar vragen wat je wil, zij weet alles.

gebaren, [aandacht hebben voor], gebieëre, gebieërtj, gebieërdje, gebieërdj, omzien naar, aandacht hebben voor, Hae gebieërtj nörges haer.

gebeente, gebeinte, onzijdig, gebeente, In ’t loeaje kis(t)je inne crypte liktj ’t gebeinte van Hilsondis.

gebeuren, gebuuere, gebuuertj, gebuuerdje, gebuuerdj, gebeuren, Dao is ein óngelök gebuuerdj, de bekker haet zien bóks gesjuuerdj: gezegde.

gebeurtenis, gebuuertenis, vrouwelijk, gebuuertenisse, gebeurtenis

gebint, gebóndj, onzijdig, gebónjer, gebundje, 1. gebint, dakconstructie in de schuur; 2. schuur, gebruikt voor de opslag van ongedorst graan

gebit, gebe, gebit, onzijdig, gebete(r), 1. bit van een paard 2. gebit 3. kunstgebit

geboorte, geboearte, vrouwelijk, geboeartes, geboorte

geboortig, geboeartig, geboortig, afkomstig uit, Hae is geboeartig van Rooj, gluif ich.

geboren, geboeare, geboren, Eine geboeare Thoearder. Geboeare waere. Inne kirk geboeare zeen: de deur nooit achter zich dicht maken. Örges geboeare en getoeage zeen.

gebouw, geboew, onzijdig, geboewe, gebuuwke, gebouw

gebroeders, gebreurs, gebroeders

gebruik, gebroek, onzijdig, het gebruik, In gebroek höbbe. Nao aod gebroek ’t vel vertieëre nao ein begrafenis.

gebruiken, gebroeke, gebroektj, gebroekdje, gebroektj, gebruiken

gebulk, [gehuil], gebäök, onzijdig, gehuil, Sjei ins oet mèt det gebäök!

gedienstig, gedeenstig, gedeenstiger, gedeenstigst, gedienstig

gedijen, gedieje, gedietj, gediedje, gediedj, gedijen

gedoe, gedoons, gedoonsel, onzijdig, 1. gedoe 2. boedel, zie ook gedoonsel, Dao höb ich hieël get gedoons mèt gehadj. Dao wil ich gei gedoons mèt kriege. Door al det gedoons kwaam ich ouch nog te laat. Waat ei gedoons óm niks.

gedrag, gedraag, onzijdig, het gedrag, Dao zit ich noe mèt mie good gedraag: ik ben in verlegenheid gebracht.

gedragen, gedrage, ich gedraag mich, doe gedreugs dich, hae gedreu, zich gedrage, zich gedragen, Gedraagtj uch! Hae gedreugtj zich wie eine gek. Zich wie ei kindj gedrage.

geduld, gedöldj, onzijdig, geduld

geduldig, gedöldjig, gedöldjiger, gedöldjigst, geduldig

geeën, [wieden], gaeje, gaetj, gaedje, gegaedj, wieden, onkruid verwijderen, Gaeje inne gaard.

geel, gael, gaeler, gaelst, kleur geel, Gaele gieët: ijzerhoudend slootwater. Zoea gael zeen wie ein ped: er geel uitzien.: er geel uitzien.

geel, [eierdooier ], gael, onzijdig, 1. eierdooier 2. ziekte bij duiven

geelselen, [muur verven met kalk], gaelsele, gaelseltj, gaelseldje, gegaelseldj, een muur verven met kalk, vermengd met oker

geelverf, [geelzucht], gaelvèrf, vrouwelijk, geelzucht, leverziekte

geen, gei, geen, voor onzijdige zelfstandige naamwoorden, Gei geldj.

geen, gein, geen, voor vrouwelijke zelfstandige naamwoorden., Gein vrouw.

geen, geine, geen, voor mannelijke zelfstandige naamwoorden, Geine man. Geinen eine: helemaal niemand.

geen, geine, niemand, zie ook nemes, Ich höb vandaag nog geine gezeen.

geenskanten, [helemaal niet], geinskenj, van geen kanten, helemaal niet, Det lökdje van geinskenj.

geenswegs, [geenszins], geinswaegs, geenszins

geenszij, [overkant], geinszie, geenszie, geenzie, vrouwelijk, overkant, aan gene zijde

geer, gieër, mannelijk, gieëre, gieërke, 1. geerakker, spits toelopend stuk grond; 2. spits toelopende strook stof aan een rok

Geer, de, Gieër de, boerderij op gelijknamig grondstuk, gelegen tussen Casino en Wilhelminalaan

Geertruida, Trui, Truuj, Truke, Truus, Gertrudis

geest, geis, geist, mannelijk, geiste, 1. geest 2. geest, spook, De geis(t) kriege: inspiratie krijgen. Ich zeen miene geis(t) al kroepe: ik zie er tegenop. Vuuer de geis(t) hoeale. : ik zie er tegenop. Vuuer de geis(t) hoeale.

geestelijk, geistelik, mannelijk, geistelike, geestelijke, r.k.-priester, De geistelike loupe mètte presessie ónger d’n hemel: de priesters lopen met de processie onder het baldakijn. Vuuer geistelik studere.

geestelijk, geistelik, psychisch, Geistelik neet in orde zeen.

gegrauwel, [gemopper], gegrawwel, onzijdig, gemopper

gehaaide, [gehaaide], gehejdje, mannelijk, vrouwelijk, gehejdje, een gehaaide

geheng, [scharnier ], gehing, onzijdig, scharnier , zie ook her, sjerneer, De duuer is oet ’t gehing.

gehing, [eetbare varkensingewanden], gehing, onzijdig, eetbare ingewanden van varkens zoals longen, milt, Väöl van ’t gehing gebroekdje m’n vuuer huidvleis en pannaas.

gehoddel, [geknoei], gehóddel, onzijdig, geknoei, gebroddel

gehoor, gehuuer, onzijdig, gehoor, ’t Gehuuer weurtj slechter bie ’t aojer waere.

gehoren, [betamen ], gehuuere, gehuuertj, gehuuerdje, gehuuerdj, zich gehuuere, 1. betamen 2. toebehoren, Det gehuuertj zich neet.

gehorig, gehuuerig, gehuueriger, gehuuerigst, gehorig

geit, geit, vrouwelijk, geite, geitje, 1. geit 2. jonge (puberale) griet 3. lid van Harmonie St. Michaël van Thorn (de Kerkelijke), Mèt geweldj höfs se ein geit de stert nog neet op: met geweld te gebruiken los je het probleem nog niet op.

geitenbok, geitebók, mannelijk, geitenbok

Geitenbokken, [carnavalsvereniging ], Geitebuk, naam van de carnavalsvereniging van Thorn, Mèt vastelaovendj zeen t’r in Thoear allein mer Geitebuk.

gek, gek, gekker, gekst, gek, Doe mós dich neet gek laote make. Knatsjgek. Mèt eine gekke slaag get zègke. Raadgek. Zoea gek wie ei raad. Zoea gek es ein duuer. ’t Zoea gek make wie se zelf wils: je kunt ’t zo duur maken als je zelf wil. Zoea gek wie ei vuuele.

gek, gek, mannelijk, gekke, gekske, 1. gek, nar 2. draaiende schoorsteenkap, Doe mós geine gek van Sintermerte make: je moet niet overdrijven. Eine gek kan mieë opmake es zeve loeaze kónne verdene. ‘Ich’, zag de gek. De gek mèt emes staeke. Och, doe, gekske.

gekkerij, [grap], gekkerie, vrouwelijk, grap, Get vuuer de gekkerie zègke.

gekonkelfoes, [gekonkel], gekónkelfoesj, onzijdig, gekonkel

gelaagd, [gelaagd], gelaogdj, gelaagd, in lagen

geld, geldj, onzijdig, geljer, geld, Bäöke van ’t geldj: veel geld hebben. D’n eine haet ’t geldj, d’n angere de bujel: de een is rijk, de ander arm. Geldj oet kriege: geld krijgen terwijl je verwacht dat je geld moet geven. Geldj wie water. Mèt geldj oppe tes geit m’n neet oppe fles: met geld komt men overal. Vuuer ’t zelfdje geldj.

geldbuidel, [geldbuidel ], geldjbujel, mannelijk, 1. geldbuidel 2. collectezak in kerk, Woea noe de geldjbujel hingtj, hingtj mörge de pezerik: rijkdom is vergankelijk.

gelden, gelje, geltj, geldje/gólj, gególje, gelden

geleden, geleje, geleden, voorbij, Is det al ei jaor geleje?

Geleen, [geleen], Gelaen, Geleen

geleerd, gelieërdj, geleerd, Det zeen gelieërdje minse.

geleerde, gelieërdje, mannelijk, gelieërdje, geleerde, Gelieërdje make d’n almanak, mer God maaktj ’t waer: geleerden kunnen veel, maar niet alles.

geleerdheid, [geleerdheid], gelieërdjheid, vrouwelijk, geleerdheid

geleerdigheid, [geleerdheid], gelieërdjigheid, vrouwelijk, geleerdheid, spottend bedoeld, Gaef dao ins antjwoeard op, det kóns doe neet mèt al dien gelieërdjigheid.

geleg, [mooi gelegen gebouw], gelaeg, onzijdig, mooi gelegen gebouw, De Klein Hèk is ei sjoean gelaeg.

gelegen, gelaege, gelegen, Gelaege kómme. Zich nörges get aan gelaege laote ligke: zich nergens iets van aantrekken.

gelegenheid, gelaegeheid, gelaegenheid, vrouwelijk, gelegenheid, Bie gelaege(n)heid kóm ich ins langs. Ich höb nog gein gelaege(n)heid gehadj óm ’t werk aaf te make.

gelei, [laan], gelei, vrouwelijk, geleie, geleike, laan, Hagebroker gelei: Hagenbroekerlaan.

geliefd, geleefdj, geleefdjer, geleefst, geliefd

geliefde, geleefdje, mannelijk, vrouwelijk, geleefdjes, geliefde

gelig, gaelsig, geelachtig, Det zuut t’r waal erg gaelsig oet.

gelijk, geliek, egaal, glad, Dae vloer is sjoean geliek gestreke.

gelijk, geliek, gelijk, hetzelfde 2. zoals 3. meteen, Det is ’m geliek: dat is voor hem hetzelfde. Geliek vieë lektj zich: soort zoekt soort. Doot det geliek ich det doon. Hae wètj ’t geliek.: soort zoekt soort. Doot det geliek ich det doon. Hae wètj ’t geliek.

gelijk, geliek, onzijdig, gelijk, Geliek höbs se, mer zwiege zuls se.

gelijke, [gelijke ], gelieke, mannelijk, gelijke, Twieë gelieke höbbe: kaartterm.

gelijken, gelieke, geliektj, geleek, geleke, gelijken, op elkaar lijken

gelijkertijd, [tegelijkertijd], geliekertied, tegelijkertijd

gelijkmatig, [gelijkmatig], geliekmaotig, gelijkmatig

geloof, gelouf, geluif, onzijdig, gelouve, geluive, geloof, zie ook geluif, Van zie gelouf aafvalle. Twieë geluive op ei kösse, dao slieëpt d’n duvel tösse.

geloofwaardig, [geloofwaardig], gluifwaerdig, geloofwaardig

geloop, [geloop], geloup, geloups, geloops, onzijdig, geloop, Mèt al det geloup(s) kóm ich neet wiejer.

geloven, geluive, gluive, geluiftj, geluifdje, geluifdj, gluiftj,, geloven, zie ook gluive, Det kóns se mich geluive. T’r aan mótte gluive. Gluifs dich det?

gelovig, gluivig, gelovig

gelp, gelp, gelper, gelpst, 1. fris groen, weelderig 2. geil, De slaaj stuit t’r gelp bie.

geluk, gelök, onzijdig, geluk, ’t Gelök is mètte goddeloze. Vies gelök höbbe: veel geluk hebben.

gelukkig, gelökkig, gelökkiger, gelökkigst, gelukkig

gelukwensen, [gelukwensen], gelökwinse, gelukwensen

gemak, gemaak, onzijdig, 1. gemak 2. w.c. 3. mannelijk geslachtsorgaan, Det is ei gemaak det se neet hoofs te rieje. Emes op zie gemaak stèlle. Get op zien doeaje gemaak doon.

gemakkelijk, gemaekelik, gemaekeliker, gemaekelikst, gemakkelijk

gemeek, [gehuil], gemeek, onzijdig, dwingerig huilen, gejengel, Det gemeek hingtj mich de kael oet.

gemeen, gemein, gemeiner, gemeinst, gemeen

gemeend, [gemeend], gemeindj, oprecht gemeend

gemeenlijk, [gewoonlijk], gemeinlik, gewoonlijk, meestal, Dae wètj gemeinlik alles!

gemeenschap, gemeinsjap, vrouwelijk, gemeenschap

gemeenschappelijk, gemeinsjappelik, gemeenschappelijk

gemeente, gemeindje, vrouwelijk, gemeindjes, gemeente

gemeentehuis, gemeindjehoes, onzijdig, gemeentehuis

gemeentepils, [leidingwater], gemeindjepils, mannelijk, leidingwater

gemeenteraad, gemeindjeraod, mannelijk, gemeenteraad

gemenerik, gemeinerik, mannelijk, gemeinerike, gemeinerikske, gemenerik

gemoed, gemood, onzijdig, gemoed, Det kumtj ’m aan zie gemood: dat raakt ’m. Op zie gemood wirke. Zie is altied good gemoodj: zij heeft altijd goede zin.: zij heeft altijd goede zin.

gemoedelijk, gemudelik, gemutelik, gemoedelijk, gezellig, ’t Is eine gemudelike man.

gemuil, [geklets], gemoel, onzijdig, geklets, gepraat

gemutst, gemötsj, gemötsjt, gemutst, Neet good gemötsj(t) zeen: geen goede zin hebben.

genade, genaoje, vrouwelijk, genade, Jözzes, godgenaoje, waat ei gedoons: grote genade, wat een gedoe.

gênant, sjenant, sjenanter, sjenantst, beschamend

gendarme, sjelderm, sjenderm, mannelijk, sjelderme, sjenderme, sjeldermke, sjendermke, 1. gendarme 2. bazige vrouw, manwijf, zie ook sjenderm

genegen, genaege, genegen, Zie waas altied genaege óm get vuuer emes te doon.

generen, [schamen], sjenere, sjeneertj, sjeneerdje, gesjeneerdj, zich sjenere, zich generen, schamen

geneuk, genäök, onzijdig, gedoe, vervelend gedoe, Mèt det genäök bereiks se ’t tieëngenuuevergestèldje!

genezen, genaeze, ich genaes, doe geneus, hae geneustj, zie genae, genezen, helen, Det wundje geneustj vanzelf.

genezing, [genezing], genaezing, vrouwelijk, genezing

geniepig, niepetig, geniepig, Wacht dich daovuuer, det is ei niepetig menke!

genieten, genete, geneetj, genoeat, genoeate, genieten

genoeg, genóg, genoeg, Geldj genóg. Genóg te doon höbbe.

gepaarskeuteld, [gevleid], gepaerskuueteldj, gevleid, Door det uueverdreve ophemele, veuldje d’r zich gepaerskuueteldj.

gepast, gepasj, gepastj, gepast, Mèt gepas(t)j geldj betale.

geraas, geraos, onzijdig, geraas

gerampetamp, [lawaai], gerempetemp, onzijdig, herrie, lawaai

Gerard, Graad, Graadje, Sjieër, Sjraar, Sjrake, Sjra, Sjir, Sji, Gerardus

gereed, gereid, gereed, klaar, Gereid zeen óm te gaon.

gereedhouden, [gereedhouden], gereidhaoje, gereedhouden

gereedleggen, [klaarleggen], gereidlègke, klaarleggen

gereedmaken, [gereed maken], gereidmake, gereed maken

gereedschap, gereidsjap, onzijdig, gereedschap, Aan ’t gereidsjap kèntj m’n de vakman, aan ’t steigermateriaol d’n aannummer.

gereedschapskist, [gereedschapskist], gereidsjapskis, gereidsjapskist, vrouwelijk, gereedschapskist

gereedstaan, [klaarstaan], gereidstaon, klaarstaan

gereedzetten, [klaarzetten], gereidzètte, gereedzetten, klaarzetten

gerief, gereef, onzijdig, 1. gerief, gemak 2. gereedschap, Noe d’r kleiner woeantj, haet d’r zie gereef. Pak dich die gereef: maak het je gemakkelijk.

gerieflijk, gerefelik, gerefeliker, gerefelikst, geriefelijk

gerieven, gereve, gereeftj, gereefdje, gereefdj, gerieven, aangenaam maken

geroerd, [ontroerd], gereurdj, ontroerd, geroerd

gerost, [afgerammeld], gerostj, afgerammeld, Ze gerostj kriege: een pak slaag krijgen.

gerst, gaes, gaest, vrouwelijk, gerst

geruit, [geruit], geroetj, geruit, Geroedje stóf.

gerust, gerösj, geröstj, grösj, gerösdjer, geröstj, 1. kalm 2. gerust, zonder bezwaar, ongehinderd, onbezwaard, zie ook grösj

geruststellen, [geruststellen], gerösjstèlle, geröstjstèlle, geruststellen

gescheit, [met verstand], gesjeidj, (Duits) met verstand, Det is eine gesjeidje: dat is een versjandig iemand; dat is een gek iemand.

geschier, [gereedschap], gesjieër, onzijdig, gereedschap, gerei, Good gesjieër is ’t halve werk.

geschut, gesjöt, onzijdig, geschut

gesprekelijk, [makkelijk om contact mee te hebben], gespraekelik, gesprieëkelik, makkelijk om contact mee te hebben, Det is eine gespraekelike mins. Hae is neet erg gespraekelik: hij is nogal nors.

gestel, gestèl, onzijdig, gestel, Ei zwaak gestèl höbbe.

gestuit, [grootspraak], gestuut, onzijdig, grootspraak, gepoch, Waat ei gestuut uuever zien verdeenste.

getak, [ruzie], getak, onzijdig, ruzie, vooral met woorden

getikte, getikdje, mannelijk, iemand die niet goed wijs is

getommel, [gedoe], getoemel, onzijdig, onhandig handelen, Waat ei getoemel.

getondel, [gedoe], getóntjel, onzijdig, gedoe, half/half-werk, onhandig handelen

getreden, [gekwetst], getroeaje, 1. gekwetst, beledigd 2. bevrucht, Gaw getroeaje zeen: snel op zijn teentjes getrapt zijn.

getrouw, getroew, getrouw

getuig, getuug, onzijdig, 1. getuig 2. gereedschap, Hae ging gans door ’t getuug: hij ging helemaal door het lint. Doot ’t paerd ’t getuug aan.

getuige, [persoon die aanwezig was ], getuge, mannelijk, getuge, getuige

getwee, [met zijn tweeën], getwieë, getwieëdj, met zijn tweeën

gevaar, gevaor, onzijdig, gevaore, gevaar

gevaarlijk, gevieërlik, gevieërliker, gevieërlikst, gevaarlijk

gevaars, [druk verkeer], gevieërs, onzijdig, druk verkeer, Det waas mich ei gevieërs oppe Casino.

geven, gaeve, ich gaef, doe geufs, hae geuftj, zie gaeve, goo, geven, Dae geuftj óm Sakse niks: hij is nergens bang voor. Dae geuftj waat d’r haet, is waerd det d’r laeftj. Det gaef ich dich op ei breefke: daar kun je zeker van zijn. Det geuftj nog get. Det geuftj niks. Det geuftj t’r geine: dat wordt niks. Drink ins oet, ich gaef t’r eine. Ei muulke gaeve. Ein klein vónk kan ei groeat veur gaeve: een kleine daad kan soms grote gevolgen hebben. Emes de sjoud gaeve. Es se ’m eine vinger geufs, paktj d’r dich de ganse handj. Gaef mich van ’t dien, den gaef ich dich van ’t mien. Gaef ós door de waek ós dageliks broead, mer sóndigs eine wèk. Geliek gaeve. Geufs dich of gaef ich?: wie deelt de kaarten uit (bij kaartspel). Ins gegaeve blieftj gegaeve en aafgenómme is gestoeale. Höbs se dich dao waal raekensjap van gegaeve? ’t Is baeter te gaeve es te kriege. M’n kan baeter mèt ein werm handj gaeve den mèt ein kaoj: men kan beter iemand iets schenken bij leven dan na zijn dood. Nörges get óm gaeve. Te dinke gaeve. Van ketoen gaeve. Väöl belaove en weinig gaeve, duit de gekke in vreugdje laeve: veel beloven veel, maar weinig doen. Waas se geufs, bès se kwiet: wat je weggeeft, ben je kwijt. Waat se neet höbs, kóns se ouch neet gaeve.

gevest, gevaesdj, in de uitdrukking: Kort gevaesdj zeen: kort aangebonden zijn, gauw boos zijn

gevloek, [gevloek], gevlook, onzijdig, gevloek

gevoel, [gemoed], geveul, onzijdig, geveules, gevoel

gevoelig, geveulig, geveuliger, geveuligst, gevoelig

gevoelsmatig, [gevoelsmatig], geveulsmaotig, gevoelsmatig

gevogel, [vliegende insecten], gevuchel, onzijdig, 1. vliegende insecten 2. onguur volk, Es se somers saoves boete zits, vluugtj dich gevuchel óm dien oeare: als je in de zomer ’s avonds buiten zit, vliegen er veel kleine beestjes rond.

gevreet, [mond], gevraet, onzijdig, mond, gezicht, Hae houwdje ’m recht in zie gevraet: hij sloeg hem recht in zijn gezicht.

gevreigel, [ruzie], gevreiel, gevreigel, onzijdig, geruzie, Dao is altied gevrei(g)el!

gevrier, [vorst], gevruuer, onzijdig, het vriezen, de vorst, ’t Gevruuer zitj nog inne gróndj.

gewaaide, [halve gare], gewejdje, mannelijk, halve gare

gewaren, [laten begaan], gewaere, laten begaan, Laot ’m gewaere: laat ’m zijn gang maar gaan; laat ’m met rust.

geweer, gewieër, onzijdig, gewieëre, gewieërke, geweer

geweld, geweldj, onzijdig, geweld

geweten, geweite, onzijdig, geweten, Zie geweite laote spraeke.

gewiekste, [slimmerik], gewiksdje, mannelijk, gewiekste, slimmerik

gewoon, gewuuen, gewuuener, gewuuenst, gewoon

gewoonlijk, gewuuenlik, gewoonlijk

gewoonte, gewuuendje, vrouwelijk, gewuuendjes, gewoonte, zie ook aanwinsel

gewriemel, [gewriemel], gewirmel, onzijdig, gewriemel, onrustig draaien, Haod noe ins op mèt det gewirmel!

gezang, gezank, onzijdig, gezang

gezegde, gezèkdje, onzijdig, gezegde

gezeik, [gezeur], gezeik, gezeiks, vervelend gedoe, gezeik, zie ook hónsgezeik

gezelschap, gezelsjap, onzijdig, gezelsjappe, gezelschap, Emes gezelsjap haoje.

gezet, gezatte, corpulent, gezet

gezever, [nonsens], gezeiver, onzijdig, nonsens, gezever

gezicht, gezich, gezicht, onzijdig, gezichter, gezichske, gezicht, Det is gei gezich(t). Ei gezich(t) wie zeve daag raengel. Op zie gezich(t) valle.

gezond, gezóndj, gezónjer, gezón(j)st, gezond, Dae zitj neet in gezóndj vel. Hae haet nog gezónj bein. Klage mèt gezónj bein: klagen zonder reden. Zoea gezóndj wie eine vès.

gezonde, [gezonde], gezónje, mannelijk, gezonde, Eine gezónje en eine kranke.

gezondheid, [gezond-zijn], gezóndjheid, vrouwelijk, 1. gezondheid 2. proost

gezwank, [lenig], gezwank, lenig, Zoea gezwank zeen wie ein wits: heel erg lenig zijn.

gielis, [buik], geles, mannelijk, gelese, geleske, buik, Zich get in ziene geles houwe: veel eten. Zich get oet dae geles houwe: uit zijn nek kletsen.: uit zijn nek kletsen.

giet, [sloot ], gieët, mannelijk, gaele gieët, sloot met ijzerhoudend water, Inne Mutert zuus se nog altied de gaele gieët.

gieten, gete, geetj, goeat, gegoeate, 1. gieten 2. kuit schieten bij vissen, De kleier zitte es gegoeate.

gieterij, [gieterij], geterie, vrouwelijk, gieterij

gifschijter, [driftkikker], gifsjieter, mannelijk, driftkikker, opvliegend persoon

gij, gae, u, gij, beleefdheidsvorm, Dao zaes se ‘gae’ tieënge: dat is de moeite waard.

gij, dj’r, jullie, u, in een vraagzin, Höb dj’r mörge tied?: hebben jullie, heeft u morgen tijd? Woea höb dj’r pien?

gist, ges, mannelijk, gist, Doot get ges bie ’t mael. Hae kumtj mètte ges, es de wèk innen oeave is: hij biedt zijn diensten aan als het te laat is.

gisteren, gister, gisteren

gistkoek, [gistpannenkoek], geskook, gaestekook, mannelijk, gistpannenkoek, zie ook gaestekook, Hae geit wie eine geskook: hij doet enorm zijn best, omdat hij zich gevleid voelt.

gistpater, [onfirs persoon], ges-pater, mannelijk, iemand die er onfris uitziet

glad, glaad, glater, glaatst, glad, Det geit ’m glaad aaf: dat gaat hem gemakkelijk af. Emes te glaad aaf zeen. Ich waas det glaad vergaete. Zoea glaad wie einen aol.

gladdigheid, glatigheid, vrouwelijk, gladheid

glas, glaas, onzijdig, glazer, glaeske, glas, drinkglas, Sjöd mich nog ins ei glaeske in.

glas-in-lood, [glas-in-lood], glaas-in-loead, onzijdig, glas-in-lood

glazen, glazere, glazen, van glas gemaakt, Ei glazere oug. Sjöd de kermelpudding mer in de glazere kómp.

glazensnijder, [libelle], glazesniejer, mannelijk, glazesniejers, glazesniejerke, libelle, waterjuffrouw, zie ook wientemper

gloeieling, [vlegel], gleujeling, gloejeling, mannelijk, vlegel, lammeling, Doe verrèkdjese gleujeling.

gloeien, gleuje, gleutj, gleudje, gegleudj, gloeien, ijzer in vuur gloeien

gloeiendig, gleujetig, gloeiend, Pas op! Det is gleuj(etig) heit: dat is gloeiend heet. Hae kiektj gleujetig: hij kijkt met begeerte.: hij kijkt met begeerte.

Godfried, Fried, Godefridus

godganselijk, [hele tijd], godganselik, godsganselik, de hele tijd door

godmiljaar, [vloek], godmiljaar, vloek

godsdienst, godsdeens, godsdeenst, vrouwelijk, godsdienst

godsdienstig, godsdeensig, godsdeenstig, godsdienstig

godsdienstles, [godsdienstles], godsdeenslès, godsdeenstlès, vrouwelijk, godsdienstles

godskluppel, [onhandige jongen], gaodsklöppel, mannelijk, een domme, onhandige jongen

godsloon, [aalmoes], godsloean, onzijdig, aalmoes, D'n duvel duit neet gaer get vuuer godsloean: hij doet niets voor niets.

godverdenondeju, [vloek], godverdenondedju, vloek

godverdenondemiljaar, [vloek], godverdenondemiljaar, vloek

godvergeefmij, [vloek], godvergaefmich, vloek

godvergeten, godvergaete, godvergeten

godverneuker, [bedrieger], godvernäöker, mannelijk, bedrieger

godweet, [onbekend], godweit, wie weet, onbekend, Godweit waat. Godweit wieväöl.

goed, good, baeter, bèst, goed, Alle gooj dinger in drieje. Dao kums se aan ei good adres: daar kom je bedrogen uit. Dao kumtj nog geine gojen hóndj vanaaf. De gooj kamer: vroeger de voorkamer, waarin je alleen bij speciale gelegenheden binnen mocht. De gooj kleier: de zondagse kleren. Doe bès te good vuuer deze werreld. Ei good paerd mót m’n neet jage: goedwillende mensen hoeft men niet aan te sporen. Ei good wuuerdje vuuer emes doon. Eine goje haan weurtj neet vèt. Eine goje kop höbbe: goed kunnen leren. Es ’t good is, mós se ’t good laote: je moet tevreden zijn met wat je hebt. Goje raod is deur. Gooj bótter: roomboter. Hae haet ze good ligke vandaag: hij heeft goede zin vandaag. Hae is eine goje kloeat: hij is een goedmoedig mens. Hae steit dao good aangesjreve: hij heeft een goede naam. In ei good blaedje staon. Mèt slechte luuj geit ’t altied good. Op goje voot staon. Waem wètj woea ’t good vuuer is. Zie hèltj zich nog good vuuer häöre laeftied: zij ziet er nog goed uit voor haar leeftijd.

goed, good, onzijdig, eigen woonhuis, boerderij en grond, Dae lieëtj nemes op zie good. Det good is al jaore in die femielie.

goede, [goede man], goje, mannelijk, goje, goede man, Dao höbs se eine gojen aan. De goje mótten ’t mètte kwaoje besnete: degenen die het goed bedoelen, worden de dupe van mensen die het niet zo goed menen. De goje neet te nao gesproeake: met uitzondering van de goeden. Ich krieg t’r geine goje van.: met uitzondering van de goeden. Ich krieg t’r geine goje van.

goede, [goede vrouw], gooj, vrouwelijk, een goede vrouw

goede kamer, [voorkamer], de gooj kamer, voorkamer, zie ook vuuerkamer

goedemiddag, [goedemiddag], gojemiddig, mannelijk, goedemiddag

goedemorgen, gojemörge, mannelijk, goedemorgen

goedenacht, [goedenacht ], gojenach, gojenach, mannelijk, goedenacht

goedenavond, gojenaovendj, mannelijk, goedenavond

goedendag, [goedendag], gojendaag, mannelijk, goedendag, Die zaet dich altied vrintjelik gojendaag.

goedgeefs, goodgaefs, goedgeefs

goedgemoed, [goedgemoed], goodgemoodj, goedgemoed

goedigheid, [goedheid], gojigheid, vrouwelijk, goedheid, Hae doug neet van gojigheid: hij is overdreven goed. Zie is ein en al gojigheid: zij is door en door goed.: zij is door en door goed.

goedkallen, [goedpraten], goodkalle, goedpraten

goedkeuring, [goedkeuring], goodkäöring, vrouwelijk, goedkeuring

goedkoop, gojekoup, goodkoup, gojekouper, gojekoupst, goudkouper, good, goedkoop, voordelig, zie ook baeterkoup

goedschiks, goodsjiks, goedschiks, Neet goodsjiks, den mer kwaodsjiks.

goedvinden, [goedvinden], goodvinje, goedvinden

gooi, goeaj, mannelijk, gooi, worp

gooien, goeaje, goeatj, goeadje, gegoeadj, gooien

goot, guuet, vrouwelijk, guuete, guuetje, goot, De guuet vaege.

gordijn, gerdien, vrouwelijk, onzijdig, gerdiene, gerdienke, gordijn, Glaasgerdiene en uuevergerdiene.

gouden, gouje, gouden, Dao steit ei gouje daak op: daar rust een zware hypotheek op. Gouje oearbelle in höbbe.

goudenregen, goujeraengel, mannelijk, goudenregen, Bie ein gouje broelof sere ze mèt goujeraengel.

graad, graod, mannelijk, graoje, gräödje, graad, Zèt de verwörming mer ei gräödje lieëger.

graaf, graaf, (graa\f), mannelijk, grave, graefke, 1. sloot, greppel 2. adellijke titel, Óm det kestieël luiptj eine breie graaf.

graat, graot, mannelijk, graote, gräötje, graat, Zoea mager es eine graot. Neet zuver oppe graot zeen: niet helemaal eerlijk zijn.

graf, graaf, (graa~f), onzijdig, grave(r), graefke, graf, Mèt eine voot in ’t graaf staon.

grafkelder, [grafkelder], graafkelder, mannelijk, grafkelder, De mummie liktj inne graafkelder vanne kirk.

grafkruis, [grafkruis], graafkruuts, onzijdig, grafkruis, Op ’t aod kirkhof zuus se nog houtere graafkruutser.

grafschrift, [grafschrift], graafsjrif, graafsjrift, onzijdig, grafschrift

grafsteen, graafstein, mannelijk, grafsteen

granden, [doorzeuren], grantje, grantj, grandje, gegrantj, tot vervelens toe laten merken dat je iets wil krijgen, zie ook vèlse , Dae stuit altied te grantje inne café toet emes t’r eine geuftj. D’n hóndj is óm aete aan ’t grantje. ’t Wècht is aan ’t grantje.

grander, [zeurder], grantjer, mannelijk, iemand die blijft aanhouden om iets te krijgen

gras, graas, onzijdig, gras

grasgroen, [grasgroen], graasgreun, grasgroen

grasmachine, [grasmaaier], graasmesjien, onzijdig, grasmaaier, gazonmaaier

grasmus, graasmös, vrouwelijk, grasmus

grasspier, [grasspriet], graasspeer, vrouwelijk, grasspriet, Uuever ei graasspeerke valle.

grasveld, [grasveld], graasveldj, onzijdig, grasveld

grauwelaar, [mopperaar], grawwelieër, mannelijk, grawwelieërs, mopperaar

grauwelen, [mopperen], grawwele, grawweltj, grawweldje, gegrawweldj, knorren, mopperen, Hae grawweltj zich get bie-ein: hij is een echte mopperaar. Hae haet altied get te grawwele.

graven, grave, ich graaf, doe greufs, hae greuftj, groof, grov, graven, spitten

greizen, [zeuren], greize, greistj, greisdje, gegreisdj, zeuren, vervelend mopperen, Greis toch neet alzelaeve zoea! Haoj op mèt det gegreis!

greizer, [zeurder], greizer, mannelijk, greizers, greizerke, zeurder, criticaster

grenspaal, [grenspaal], grenspaol, mannelijk, grenspaal

grenssteen, [grenssteen], grensstein, mannelijk, grenssteen

gresbuis, [geglazuurde buis ], gresbuus, vrouwelijk, geglazuurde buis voor riolering

Grevenbicht, [grevenbicht], Beech, Grevenbicht

Griend, Greendj, gebied langs de Maas, Dae boer haaj väöl wei oppe Greendj.

grienijzer, [nurks persoon], grieniezer, vrouwelijk, nurks iemand

grijpen, griepe, grieptj, greep, gegrepe, grijpen

grijs, gries, griezer, griest, 1. grijs 2. mistig, Det is mich te gries: dat gaat me te ver. Gries haor, wies haor. Grieze wèk: bruin brood. Hoeal mich ei grieske. Zoea gries wie ein doef. : bruin brood. Hoeal mich ei grieske. Zoea gries wie ein doef.

grillig, [ontstoken], grellig, ontstoken, Die wónj zuut t’r grellig oet: die wond ziet er ontstoken uit. Eine grellige petroean: een onberekenbaar en gemeen persoon.: een onberekenbaar en gemeen persoon.

grindgat, [waterplas], grindjgaat, onzijdig, waterplas, ontstaan door het uitbaggeren van grind of klei, zie ook baggergaat

gritsel, [korrel], gridzel, onzijdig, gridzele, gridzelke, korrel, Behang met ei sjoean gridzelke in.

gritselig, [korrelig], gridzelig, korrelig, Det mael is erg gridzelig. De pudding is waal nog gridzelig: er zitten veel klonters in de pudding.

groef, groof, vrouwelijk, grove, greufke, groef

groei, gruuj, mannelijk, groei, Inne gruuj zeen.

groeien, gruje, gruutj, gruudje, gegruudj, groeien, Det gruutj mich boeave de kop.

groemaad, [najaarsgras], gromendj, onzijdig, najaarsgras, het laatste gras voor de winter, zie ook grovendj, huigraas, Hae haet ’t gromendj gemejdj.

groemaad, [grasoogst], grovendj, onzijdig, de tweede grasoogst, zie ook gromendj, huigraas

groen, greun, greuner, greunst, groen, Greun moos: boerenkool. Zoea greun es graas.

groen, greun, onzijdig, het groen, groenvoer

groen moes, [boerenkool], greun moos, boerenkool, zie ook boeremoos

Groenenberg, [groenenberg], Greuneberg, Groenenberg, oorspronkelijk: woning van abdis. Daarna: zusterhuis, bejaardenhuis; retraitehuis

groenig, [groenig], greunsig, groenig

groente, greunte, vrouwelijk, greuntjes, groente

groenvoer, greunvoor, onzijdig, groenvoer

groeze, groos, vrouwelijk, groze, greuske, gras, grasland, Vreuger woor de witte was oppe groos of oppe bleik gelag(d).

grof, groeaf, groeaver, groeafst, grof, Groeaf henj höbbe. Groeaf sjoorpepeer. Groeave kal höbbe. Mètte groeave baesem t’r uueverhaer gaon: niet secuur werken.

grommen, grómme, grómtj, grómdje, gegrómdj, 1. grommen 2. mopperen, D’n hóndj grómtj.

grond, gróndj, mannelijk, grunj, grundje, 1. grond, vloer 2. reden, Oppe gróndj zitte. Väöl gróndj höbbe.

gronden, grónje, gróntj, gróndje, gegróndj, 1. gronden, stichten 2. in de grondverf zetten

groot, groeat, groeater, groeatst, groot, De groeate sjoeal. Ein groeate moel höbbe. Groeate poets: grote schoonmaak. Groeatnuuedig: hoognodig. Groeat vandoon höbbe: ’t niet breed hebben. Ieës(t) groeate minse, den klein ape. Op groeate voot laeve. D’n duvel sjitj altied oppe groeatsten houp.

Groot Heg, [herenboerderij ], Groeat Hèk, herenboerderij Grote Hegge

grootbrengen, [opvoeden], groeatbringe, grootbrengen, opvoeden, Kinjer groeatbringe.

grootdoen, [opscheppen], groeatdoon, opscheppen, grootdoen

groothandel, groeathanjel, mannelijk, groothandel

groothouden, [groothouden], groeathaoje, zich groeathaoje, zich groothouden

grootje, [grootmoeder], gruuetje, groeatje, onzijdig, grootmoeder, zie ook groeatmoder

grootmoeder, groeatmoder, vrouwelijk, grootmoeder, zie ook groeatje, gruuetje

grootouders, [grootouders], groeataojers, grootouders

groots, gruuets, trots, Örges gruuets op zeen.

grootsigheid, gruuetsigheid, vrouwelijk, verwaandheid, Hae wètj neet wie d’r zich mót drejje van gruuetsigheid: hij gedraagt zich erg verwaand.

grootslap, [verwaand persoon], gruuetslap, mannelijk, verwaand persoon

grootte, gruuedje, vrouwelijk, grootte, maat, Neet edere winkel haet kleier in mien gruuedje.

groottrekken, [opvoeden], groeattrèkke, opvoeden, grootbrengen

grootvader, groeatvader, mannelijk, grootvader

grotendeels, groeatendeils, grotendeels

gruis, gruus, onzijdig, gruis, De mienwirkers krege zwarte ouge van ’t koealegruus.

gulden, gölje, mannelijk, göljes, gulden, Nederlandse munt voordat de euro werd ingevoerd, Eine gölje waas tieën döbbeltjes, veer kwartjes, twintjig knabbe (stuivers) en hóngerd cent.

gulp, gölp, vrouwelijk, gölpe, gulp, Doot dien gölp toe, anges vluugtj dich ’t veugelke weg: gezegd als iemand zijn gulp heeft openstaan.

gulzig, gölzig, gulzig

Gustaaf, Taaf, Gustaaf

gustig, [bronstig], gustig, bronstig, gezegd van koeien, zie ook töchtig, Die koe is gustig.

guts, göts, vrouwelijk, götse, götske, gutsbeitel

gutsen, götse, götstj, götsdje, gegötstj, beitelen met de guts, gutsen

haag, haag, mannelijk, hage, rij van te drogen stenen of turf, Vuuerdet de stein gebakke waerdje, móste ze ieës op hage gezatte waere óm te druuege.

haak, haok, mannelijk, häök, häökske, haak, De sjónk aan d’n haok hange: de ham aan de haak hangen om te drogen. Det is neet innen haok. Zie is neet innen haok: zij voelt zich niet lekker.: zij voelt zich niet lekker.

haaks, haoks, haaks

haam, haam, mannelijk, hame, haemke, haam, halstuig van trekpaard, Dae d’n haam neet kan lieje, mót gei paerd wille heite: wie een bepaalde rol wil spelen, zal ook de consequenties hiervan moeten aanvaarden. Vuuer te betale mótj gae ’m aan d’n haam sjödde: je moet hem manen om te betalen.: je moet hem manen om te betalen.

haamvast, [betrouwbaar ], haamvas, haamvast, 1. betrouwbaar 2. honkvast, zegt men van iemand die lang bij dezelfde werkgever in dienst is

haan, haan, mannelijk, hane/haander, haenke, haan, Dao krejtj geinen haan nao. Eine gojen haan weurtj neet vèt. Woea d’n haan sjertj, mót t’r ouch pikke: waar de jongen vrijt, moet hij ook mee-eten.

haar, haor, vrouwelijk, onzijdig, haor(e), häörke, haar, Det waas op ’n haor nao raak. Gein haor baeter es emes anges. Gein haor op miene kop die dao-aan dinktj. Emes mètte haore t’r bie sleipe. Haor oppe tenj höbbe. Mètte henj in ’t haor zitte. Zich de haor oette kop trèkke van spiet. Zich inne haor(e) vlege.

haar, häör, haar (bij een vrouwelijk en onzijdig zelfstandig naamwoord), Häör dochter is al groeat. Häör kindj haet ein strik in zien haor. Ich bring häör heives.

haaraap, [behaard persoon], haoraap, mannelijk, een erg behaard manspersoon

haarbreed, haorbreid, haarbreed, Det sjildje gein haorbreid.

haarenkel, [wond op de enkel], aarinkel, haarinkel, mannelijk, open wond op de enkel, veroorzaakt door klompen

haarenkelen, aarinkele, haarinkele, aarinkeltj, aarinkeldje, geaarinkeldj, h, zich aarinkele, al lopend met klompen de enkels bezeren, Höbs se dich weer gehaarinkeldj?

haarfijn, haorfien, haarfijn, Det zal ich dich ins haorfien oetlègke.

haarhalen, [vergelden], haarhoeale, vergelden, Ich zal dich haarhoeale: ik zal ’t je betaald zetten.

haarspang, [haarspeld], haorspang, vrouwelijk, haarspeld

haas, haas, mannelijk, haze, haeske, haas, Dae wètj woea haas hoektj: hij weet wat hij wil en waar hij het krijgen kan.

haasje-over, haeske-uuever, onzijdig, haasje-over, bokspringen, zie ook bókspringe

haast, haos, haost, bijna, zie ook bekans, bienao, ’t Is haos(t) neet te geluive.

haast, haos, haost, mannelijk, haast, Haos(t) höbbe.

haasten, haoste, haostj, haosdje, gehaostj, zich haoste, zich haasten

Haelen, [haelen], Hale, Haelen

hagedoorn, [meidoorn], hagedoeare, vrouwelijk, meidoorn

hagelbui, [hagelbui], hagelbuuj, vrouwelijk, hagelbui

hagelen, haachele, hagele, haacheltj, haacheldje, gehaacheldj, hage, hagelen

hagelnieuw, [gloednieuw], hagelnoew, gloednieuw, Einen hagelnoewe fiets.

hagelslag, hagelslaag, mannelijk, hagelslag

hagelsteen, [hagelsteen], hagelstein, mannelijk, hagelsteen

Hagenbroek, [hagenbroek], Hagebrook, Hagenbroek, gebied en gebouwencomplex in het buitengebied van Thorn

hak, hak, mannelijk, hakke, hekske, hak, Op hoeag hekskes loupe.

haken, [vastzitten], haoke, haoktj, haokdje, gehaoktj, haken, zie ook kersjere

hakkelen, hagkele, hagkeltj, hagkeldje, gehagkeldj, hakkelen, stamelen, stotteren

hakken, hakke, haktj, hakdje, gehaktj, 1. hakken 2. iemand voortdurend bekritiseren, Dich kóns mich de bout hakke: je kunt de pot op.

hakkenschoenen, [schoenen met naaldhakken], hakkesjoon, schoenen met naaldhakken, In ’t törp mós se neet kómme mèt hakkesjoon: in het centrum van Thorn kun je beter niet op hoge hakken lopen.

haksel, [stro], heksel, onzijdig, kort gehakt stro, Heksel in dae bölles höbbe: dom zijn.

halen, hoeale, hoealtj, hoealdje, gehoealdj, halen, Koeale hoeale óm de staof te stoeake: tongbreker voor niet-Thornenaren.

Haler, [haler-uffelse], Haalder, Haler, Haler-Uffelse

halfer, [pachter ], halfer, mannelijk, halfers, pachter van een boerderij waarbij de verpachter de helft van de opbrengst krijgt

halferse, [vrouw van pachter], halferse, vrouwelijk, vrouw van pachter

halfes, [pachtboerderij], halfes, onzijdig, pachtboerderij, Hae wirkdje es knecht op ’t halfes.

halfgescheid, [grondstuk ], halfgesjeid, onzijdig, 1. helft van grondstuk 2. halve gare

halflappen, [schoenen half verzolen], halflappe, schoenen half verzolen: hetzij de zool, hetzij de hak

halfom, [bier ], halfóm, mannelijk, 1. licht en donker bier gemengd 2. gemengd gehakt, Doot ós mer eine pils en einen halfóm.

halfpart, [helft], halfpaart, onzijdig, de helft, ’t Halfpaart van de boerderie is vuuer häör.

Halfvasten, [halfvasten], Halfvaste, mannelijk, Halfvasten, Mèt Halfvaste trèktj in Mezeik d’n optoch(t).

halfweg, halfwaegs, op de helft

hals, hals, mannelijk, hels, helske, 1. hals 2. onnozel iemand, Det zeen erm hels! Hals en nak braeke óm örges te kómme. Hals-uuever-kop. Zich get oppen hals hoeale.

halvegewaaide, [halve gare], halvegewejde, mannelijk, halve gare, zie ook halfgesjeid

hamen, [met elkaar kunnen opschieten], hame, haamtj, haamdje, gehaamdj, zich hame, met elkaar kunnen opschieten, De buk en de geite hame zich neet altied.

hamer, hamer, mannelijk, hamers, haemerke, hamer

hand, handj, vrouwelijk, henj, hendje, hand, Dao staek ich de handj neet vuuer in ’t veur. De handj ophaoje: bedelen. De henj juueke mich. De henj los höbbe zitte. Det ging ’m good vanne handj: dat lukte hem goed. Det liktj vuuer de handj. De uueverhandj höbbe/kriege. De vrieje handj höbbe. Emes de handj boeave de kop haoje. Emes ein handj inne rök haoje. Emes ónger henj numme. Emes op henj drage. Gein handj vuuer ouge kónne zeen. Get mèt twieë henj aanpakke. Get óm henj höbbe. Get ónger henj höbbe: ergens aan werken. Hae haet de rechse handj ane linkse kantj: hij werkt niet graag. Henj en veut reure: zich inspannen. Henj höbbe wie koeaelesjöppe. Ich höb ouch mer twieë henj. Inne henj spieje. Mètte handj uuever zien hert strieke. Örges de henj vol aan höbbe. Örges ein hendje van höbbe: een (hinderlijke) gewoonte hebben. Örges mèt henj en veut aan vastzitte. Pestoearshendjes höbbe: fijne, zachte handen hebben. Twieë henj op eine boek. Wae kónne neet kaarte, wae höbbe de handj neet: we kunnen niet kaarten, want we hebben niet genoeg spelers. Zich inne henj vrieve. Zien henj verkieërdj höbbe staon: erg onhandig zijn. Zwaor oppe handj zeen.

handappel, [handappel], handjappel, mannelijk, handappel

handbreed, handjbreid, vrouwelijk, handbreed, Ich höb ’m gein handjbreid inne waeg gelag.

handdoek, handjdook, mannelijk, handdoek

handel, hanjel, mannelijk, henjelke, handel, De gansen hanjel verkoupe.

handelaar, [handelaar], hanjelieër, mannelijk, handelaar

handelen, hanjele, hanjeltj, hanjeldje, gehanjeldj, 1. handelen 2. zich handelen om, betreffen

handen, [ergens handig in zijn], hanje, henje, hantj, handje, gehandj, hentj, hendje, g, ergens handig in zijn, Det hantj ’m waal.

handig, henjig, henjiger, henjigst, 1. handig 2. gemakkelijk 3. behoorlijk

handige, [handig persoon], henjige, mannelijk, een handig iemand, Dae regeltj det waal, det is einen henjige.

handleer, [werkhandschoenen], handjlaer, onzijdig, 1. lederen bescherming voor handen bij steenbakkers 2. vingerloze werkhandschoenen

handpeer, [handpeer], handjpaer, vrouwelijk, handpeer

handschoen, haos, vrouwelijk, haose, häöske, handschoen, zie ook handjsjoon, Doot dich de haose aan oppe fiets.

handschoen, handjsjoon, mannelijk, handschoen, zie ook haos

handvat, handjvaat, onzijdig, handvat

handveger, [handveger], handjvaeger, mannelijk, handveger

handvol, [handvol], hempelke, onzijdig, hempelkes, 1. een handjevol 2. een klein en kwetsbaar iemand

handvol, [handvol], hampel, vrouwelijk, hampele, hempelke, een handvol, Ein hampel kese.

hanenpin, [beetje], hanepin, mannelijk, een heel klein beetje, Det sjildje toch mer ein hanepinke.

hanenpoot, hanepoeat, mannelijk, 1. poot van een haan 2. dagkoekoeksbloem 3. slecht handschrift

hanenschree, [hanengekraai ], hanesjrej, mannelijk, 1. hanengekraai 2. korte tijdspanne

hangen, hange, ich hang, doe/dich hings, hae hingtj, hóng, geh, hangen, Ane echelste mem hange: achtergesteld zijn. Ane lange roeazekrans hange: (spottend) getrouwd zijn. Dae ’t breid haet, lieëtj ’t breid hange. Dao hange de wolke lieëg: daar dreigt ruzie. Det hang ich dich neet ane naas! Det hingtj mich de kael oet. Get ane groeate klok hange. ’t Hingtj zich t’r óm: het is bij benadering. Ich zeen dich nog neet hange!

hanger, [kledinghanger], henger, mannelijk, hengers, hengerke, kledinghanger

hangertje, [hangplant ], hengerke, onzijdig, hengerkes, 1. hangplant 2. hangertje, halssieraad

hannes, hannes, mannelijk, sul, Daen onnuuezele hannes.

hannesen, hannese, hannestj, hannesdje, gehannestj, hannesen, stuntelen, Waat stuis se mich dao toch te hannese!

happig, heppig, heppetig, heppetiger, heppetigst, happig, gesteld op, Dao bèn ich neet zoea heppetig op.

hare, [haar (bez. vnw.)], häöre, 1. haar; (voor een mannelijk zelfstandig naamwoord) 2. hun, hen, Häöre mins. Truuj veertj häöre verjaordaag.

haren, hare, haartj, haardje, gehaardj, door hameren het snijblad van zeis of schop scherp maken, De zaegsel (de grote zeis) en de zich(t) (de kleine zeis) hare.

haring, hieëring, mannelijk, hieëringe, hieëringske, haring

haringbijten, [afsluiting van carnaval], hieëringbiete, gebruik op Aswoensdag als er in de cafés haring wordt geserveerd ter afsluiting van de Vastenavond

harmonica, monika, mannelijk, mond- of trekharmonica, Op ziene monika spuuele.

harmonie, harmonie, vrouwelijk, harmonieje, harmonieke, harmonie, Thoear stuit werreldwied bekèndj óm zien twieë harmonieje.

harst, hes, hest, mannelijk, heste, hestje, 1. speklap 2. onnozele hals, Wae braojen ós einen hest.

hart, hert, onzijdig, herte, hertje, 1. hart 2. kern, middelpunt, Aan ’t Heilig Hert = bij het Heilig Hartbeeld aan de voet van de Kerkberg. Det geit mich aan ’t hert. Ei klein hertje höbbe. ’t Hert oppe tóng höbbe. Höb ’t hert neet det te doon! Mèt hert en zieël get doon.

hartelijk, hertelik, herteliker, hertelikst, 1. hartelijk 2. hartig

harten, herte, harten, Herte, roete, sjöppe en klavere kaarte.

hartstikke, herstikke, hartstikke

haspelaar, [onhandig persoon], haspelieër, mannelijk, onhandig persoon

hassesmens, [uitroep van verbazing ], hassesmins, uitroep van schrik/verbazing, Hassesmins, woearóm duis se noe zoeaget?

hazenlip, hazelup, vrouwelijk, hazenlip

hazenpeper, hazepaeper, mannelijk, hazenpeper

hebben, höbbe, ich höb, doe höbs, gae höbtj, hae haet, wae höb, 1. hebben 2. zich ~ = ruziën, Dae ’t breid haet, lieëtj ’t breid hange. Dao höbbe wae ós: nu praten we over hetzelfde. Det haaj get aan, vuuer ze aan waas: het duurde een tijdje voordat ze aangekleed was. Es wae alles haje, den haje angere niks. ’t Good höbbe. Haatj gae t’raan gedach det gae mörge zootj kómme? Höbbe is höbbe, mer kriege is de kuns(t)! Ich höb ’t hieëlemaol mèt dich gehadj! Ich höb ’t t’r neet stief op. Örges niks van in höbbe: geen eigenschappen bezitten van. Zoea höbs se get, zoea höbs se niks!: niets staat vast. Werk höbbe is niks, mer werk haoje!

hebberig, höbberig, hebberig, Zeet noe ins neet zoea höbberig.

heel, hieël, heel, Det meintj zich hieël get. Wae höbbe hieël get aafgelache. Hieël väöl stumme kriege.

heel, hieël, heel, niet kapot, zie ook gans, alik, Ich höb die flesse hieël hie gekrege.

Heel, [toponiem], Hael, Heel

heemwaarts, [naar huis], heives, naar huis, Gank heives!

heep, hieëp, mannelijk, hieëpe, hieëpke;, 1. korte bijl 2. bazige vrouw, Hae houwdje de hoon mètte hieëp de kop aaf.

heer, hieër, mannelijk, hieëre, hieërke, heer, Det is eine sjoeanen hieër, dae duit precies wie ’t ’m oetkumtj. Doe bès mich einen hieër! Ein mès mèt drie hieëre. Ei prónt hieërke. Gein twieë hieëre tegeliek kónne dene.

Heer, [God], Hieër, 1. God 2. pastoor

Heerbaan, [straatnaam], Heerbaan, Heerbaan, weg in het buitengebied van Thorn, vanaf de Hubertuskapel aan de Ittervoorterweg in de richting Heel; waar de Kapel onder de Linden ligt, wordt deze weg Kapel genoemd

heerboer, [herenboer], hieërboer, hieëreboer, mannelijk, herenboer

Heerlen, [heerlen], Haerle, Heerlen

heeroom, hieëroeam, mannelijk, heeroom

heerschap, hieërsjap, onzijdig, heerschap, Mèt det hieërsjap wil ich niks te make höbbe.

hees, heis, heiser, heist, hees, Ein heise kael höbbe. Ein heise stum höbbe.

hees, [hiel van varken], hieës, vrouwelijk, hieëze, hieëske, hiel van varken, In ertesop huuertj ein hieëske.

heet, heit, heiter, heitst, 1. heet, zeer warm 2. hitsig

heffen, höffe, höftj, höfdje, gehöftj, 1. heffen tillen 2. drinken, Kóm ins mèt helpe höffe!

heg, hèk, vrouwelijk, hègke, hèkske,, haag, heg, De hèk sjaere: de heg snoeien. Ich bèn gans ane hèk: ik ben uitgeput. Woea hègke zeen, kóns se mösse vange: je moet op de goede plek zijn om te bereiken wat je wil.

heggenadvocaat, [dubieuze raadgever], hègke-advekao, hègkenavvekaot, mannelijk, een dubieuze raadgever, iemand die veel praat maar waar je niks aan hebt, zie ook hègke-pater

heggenmus, hègkemös, vrouwelijk, heggenmus

heggenpater, [dubieuze raadgever], hègke-pater, een dubieuze raadgever, iemand die veel praat maar waar je niks aan hebt, zie ook hègke-advekaot, hègkenavvekaot

heggenschaar, [heggenschaar], hègkesjieër, vrouwelijk, heggenschaar

hei, hei, vrouwelijk, 1. heide, heidevlakte 2. heideplant 3. uitroep 4. stootblok (gereedschap), Oppe hei woeane.

Hei, Hei, grondgebied in Thorn achter Napoleonsweg en Santfort, in de buurt van Heierhof

heibezem, heibaesem, vrouwelijk, bezem gemaakt van heide

Heibloem, [heibloem], Heibloom, Heibloem, Hae woeantj oppe Heibloom.

Heierbeemd, [grondgebied ], Heierbaendj, grondgebied in Thorn tussen Zegershof, de Baarstraat en Hagenbroek

heikanter, [iemand die op de Hei woont], heikentjer, mannelijk, iemand die op de Hei woonde, werd gezegd van iemand die aan de andere kant van de Napoleonsweg woonde

heil, heil, genezen, De vinger is weer heil.

heilen, [genezen], heile, heiltj, heildje, geheildj, genezen, Mèt dees zalf is det zoea geheildj.

heilig, heilig, heiliger, heiligst, heilig, Dae boum is op ’t heilig oug tieën maeter hoeag. Det is ein heilig vaat: dat is een kwezel. Ein heilig buuenke. Heiliger zeen es de paus van Roeame.

Heilig Wammes, [carnavalsvereniging ], ’t Heilig Wammes, het Heilig Wammes, carnavalsvereniging van Maaseik

heilige, [heilig persoon], heilige, mannelijk, heilige, heilige, Einen heilige weurtj in zien eige dörp neet ge-ieërdj.

heiligendag, heiligendaag, mannelijk, doordeweekse dag die als zondag geldt, Woea kumtj daen heiligendaag vanaaf?: waar heb ik dit goeds aan te danken?

heiligenhuisje, [café], heiligehuuske, onzijdig, café, Vreuger loeage in Thoear väöl heiligehuuskes.

hekel, haekel, mannelijk, haekels, haekelke, hekel, vlaskam

heksen, hekse, hekstj, heksdje, gehekstj, 1. het onmogelijke doen 2. zich ~ = zich haasten, Man, ich kan neet hekse.

heksenscheut, [pijnscheut ], heksesjuuet, mannelijk, spit in de rug, onverwachte pijnscheut in de rug

hel, hel, helder/heller, helst, hard, Dae is noeat oppen helle waeg gewaes(t): hij is nooit uit zijn dorp weggeweest. Det kwaam hel aan. Einen helle waeg: een verharde weg. Hel loupe: snel lopen. Hel raengele. Hel sjrieëve. Knoeakehel. Knoerhel. Zoea hel wie ein dèn: keihard.

hel, hèl, vrouwelijk, hèlle, hèlke, hel, Det brantj wie ein hèl: dat brandt goed. Door ’n hèl gegange zeen. Ei gezich(t) höbbe of se de hèl aangeblaoze höbs. Loup nao de hèl. Tieënge de klippe vanne hèl op zoepe.

hel-op, [hardop], hel-op, hardop, Det zooj ich hie mer neet hel-op zègke.

held, heldj, mannelijk, heldje, held, Dao bèn ich geinen heldj in.

Helden, [toponiem], Helje, Helden

Helena, Leen, Lena, Lenie, Leny, Lène, Lèneke, Lieën, Lieënke, Helena

helft, hèlf, hèlft, vrouwelijk, hèlfte, hèlfke/hèlftje, helft

helle, [hard persoon], helle, mannelijk, 1. iemand die hard van karakter is 2. erectie, Dae klaagtj neet gauw, det is einen helle.

hellen, [moeizaam proberen], helle, heltj, heldje, geheldj, moeizaam proberen, Neet lang helle, mer belle.

helpen, helpe, ich help, doe hulps, hae hulptj, hólp, gehólpe<, helpen, De lèste man de zak op helpe: als allerlaatste weggaan. Det help ich dich hoeape: dat hoop ik ook. Det hulptj niks. Ein hendje helpe. Mètte stek kan ich mich good helpe mèt loupe. Wach(t) mer, ich zal dich helpe, menke!: dreiging. Zich laote helpe: zich laten behandelen.

hels, hèls, 1. hels 2. woedend, Hèlse pien höbbe.

hem, hum, hem, 'm, hem

hemd, humme, onzijdig, hummes, humke, hemd, Emes ’t humme van ’t lief vraoge. ‘Vrouw gaeftj det dj’r lang laeftj, det dj’r riek en zalig waertj’: als bij ’t grabbelen op oudejaarsdag niets gegeven werd zongen de kinderen dit. ‘det uch ’t humme ane vot klaeftj’: in plaats van de laatste zin.: in plaats van de laatste zin.

hemdsknoop, [hemdsknoopje], hummesknuipke, onzijdig, hemdsknoopje

hemel, hemel, mannelijk, 1. hemel 2. baldakijn bij processie, God gaef häör d’n hemel. Zich d’n hemel verdene.

Hemel, [buurt], Hemel, buurt in Thorn, Zaal d’n Ingel liktj in d’n Hemel.

hemeldrager, [drager van baldakijn], hemeldrieëger, mannelijk, drager van baldakijn in de processie

Hendrik, Harie, Harrie, Henri, Hendricus

Hendrik, Drie, Driek, Hendrikus

Hendrik, Harie, Harrie, Henri, Rie, Harie, Henricus

Hendrika, Drieka, Drika, Rika, Hendrika

hengel, [gebogen handvat], hingel, mannelijk, hingels, hingelke, hengsel, zie ook hingsel, D’n hingel van d’n ummer is kepot.

hengsel, hingsel, onzijdig, hengsel, zie ook hingel

hengselmand, [draagstel], inkeman, mannelijk, draagstel voor twee etenspotten, vroeger gebruikt op de steenfabriek, pannenfabriek of door de boeren, zie ook hinkeman, Smiddigs brachte de kinjer d’n inkeman nao vader op ’t werk of nao ’t landj.

hengselmand, [draagstel], hinkeman, mannelijk, twee keteltjes door een ijzer verbonden om de middagmaaltijd naar de werkman in het veld of de fabriek te brengen, zie ook inkeman

hengst, hingst, hingste, 1. hengst 2. lomperd

hengsten, [hard werken], hingste, hingstj, hingsdje, gehingstj, hard werken, Ich höb de gansen daag ligke te hingste.

Henriëtte, Jètje, Henriette

her, [heen], haer, (hae~r), heen, Dao stuit miene kop neet haer. ’t Geit allemaol langs mich haer. Vreuger trokke de brikkebekkers nao Pruses haer óm te wirke. Woea geis se haer?

her, haer, (hae\r), geleden, Det is jaore haer.

her, [scharnier], her, vrouwelijk, herre, herke, scharnier, zie ook gehing, sjerneer, De duuer is oette her.

heregodgenade, [uitroep], hieëregodgenaoje, uitroep, Is dae doead? Hieëregodgenaoje!

heregodnogaantoe, [uitroep], hieëregodnogaantoe, uitroep

herengoed, [herenkleding ], hieëregood, onzijdig, 1. herenkleding 2. landerijen van de herenboer

herfst, hèrfs, hèrfst, mannelijk, herfst, Oppen hèrfs(t): in de herfst.

herfstvadem, [spinragdraden ], herfsvaem, spinragdraden in de herfst, Kiek die herfsvaem ins blinke inne zón.

Herkenbosch, [herkenbosch], Herkebos, Herkenbosch

herkomen, [herstellen ], herkómme, zich herkómme, 1. herstellen van ziekte 2. weer op krachten komen, zie ook herkriege zich

herkrijgen, [herstellen ], herkriege, 1. herstellen van ziekte 2. weer op krachten komen, zie ook herkómme zich

Herman, Herm, Maan, Maantje, Mao, Herman

hernemen, [weer tot zichzelf komen], hernumme, zich hernumme, weer tot zichzelf komen, zie ook herpakke zich

herpakken, [weer tot zichzelf komen], herpakke, weer tot zichzelf komen, zie ook hernumme zich, Dae mins haet zich good herpaktj naodet d’r zoea krank waas.

hersenen, herre, horre, herses, hersens, Emes de herre inhouwe. Gebakke verkeshorre zeen lekker.

hert, hert, onzijdig, herte, hertje, hert

Herten, [toponiem], Herte, Herten

hervel, [een armvol], hervel, mannelijk, hervele, hervelke, een armvol, Einen hervel struue, hui of blome: een armvol stro, hooi of bloemen.

Hervese kaas, [kaas], Herfse kieës, mannelijk, kaas uit het land van Herve

hesigheid, [heesheid], heisigheid, vrouwelijk, heesheid, Van heisigheid neet kónne kalle.

het, het, ’t, het, ’t Maedje is al groeat gewoeare. ’t Raengeldje de gansen daag.

het, het, zij, zie ook 't , Kiek dao, wie ’t zich aanstèltj. Het haet 't gedaon.

het zuur, [zure oprispingen], ’t zoor, zure oprispingen

heten, heite, ich heit, doe hèts, hae hètj, zie heite, hètdje, heten, Wie hèts doe?

heup, huuep, vrouwelijk, huuepe, heup, Ein noew huuep. ’t Op zien huuepe höbbe.

Heythuysen, [heythuysen], Heitse, Heythuysen, Die sop kumtj van Heitse: gezegd van hete soep.

hier, hie, hier, Det kós hie neet en dao neet, zagte ze. Kies hie: kijk eens hier! Óngenuuedj is ouch hie!

hieraf, [deze kant op], hie-aaf, deze kant op, Es se nao Kaesing wils, mós se hie-aaf.

hierboven, [hierboven], hieboeave, hierboven, Dae van hieboeave zuut alles: God ziet alles.

hierentegen, [te zijner tijd], hie-en-tieënge, te zijner tijd, eer het zover is, Hie-en-tieënge en dao-en-tösse haaj ich ’t al lang klaor: intussen had ik het al lang gedaan.

hierher, [hierheen], hiehaer, hierheen

hierlangs, [hierlangs], hielangs, hierlangs

hierna, [hierna], hienao, hierna

hierneven, [hiernaast], hienaeve, hiernaast, Die van hienaeve: de buren, de buurvrouw.

hieronder, [hieronder], hie-ónger, hieronder

hierop, [hierheen], hierop, hieroppes, hierheen, ‘Geis se hierop?’ ‘Nae, ich mót daorop.’: ‘Ga je deze kant uit?’ ‘Nee, ik moet die kant uit.’ Sjuuf ins get hierop.

hieropaan, [hierheen], hie-op-aan, hierheen

hierover, [hierover], hie-uuever, hierover

hiertussen, [hiertussen], hietösse, hiertussen

hiervoor, [hiervoor], hievuuer, hiervoor

hij, hae, hij, onbeklemtoond ook d’r, Hae wètj neet waat d’r zaet.

hijgen, hiege, hiegtj, hiegdje, gehiegdj, 1. hijgen 2. naar adem snakken

Hilsondisstraat, [hilsondisstraat], Hilsondisstraot, Hilsondisstraat, genoemd naar Hilsondis, echtgenote van Graaf Ansfried, de stichter van Thorn

hinder, hinjer, mannelijk, hinder

hinderen, hinjere, hinjertj, hinjerdje, gehinjerdj, 1. hinderen 2. beletten, belemmeren

hinderlijk, hinjerlik, hinjerliker, hinjerlikst, hinderlijk

Hingen, [toponiem], Hinge, Hingen, Hae woeantj op ’t Hinge.

hinkeldoos, [hinkeldoos], hinkeldoeas, mannelijk, hinkeldoos, met zand gevulde schoensmeerdoos die met één voet werd vooruitgeschoven door het hinkelperk

hinkelperk, [hinkelbaan], hinkelperk, onzijdig, hinkelbaan, vaak in een aantal vakken of kruisvorm

hinkelsteen, [hinkelsteen], hinkelstein, mannelijk, hinkelsteen, die ook wel gebruikt werd in plaats van een hinkeldoos

hinken, [hinkelen], hinke, hinktj, hinkdje, gehinktj, hinkelen, Gaon wae hinke?

hinkepoot, [scheldwoord ], hinkepoeat, mannelijk, scheldwoord voor iemand die mank loopt

hitte, hits, vrouwelijk, hitte, Good tieënge de hits kónne.

hitteblaar, [huiduitslag ], hitsblaor, vrouwelijk, uitslag op de huid door de warmte, zie ook hitsbróbbel

hittebrobbel, [huiduitslag], hitsbróbbel, uitslag op de huid door de warmte, zie ook hitsblaor

hobbelpaard, hóbbelpaerd, onzijdig, hobbelpaard, Vreuger zoeate kinjer dèk op ein hóbbelpaerd.

hoddel, [prul ], hóddel, mannelijk, 1. prul 2. rommelig huishouden, Waat is det vuuer einen hóddel?

hoddelaar, [prutser], hóddelieër, mannelijk, hóddelieërs, hóddelieërke, knoeier, klungelaar

hoddelen, hóddele, hóddeltj, hóddeldje, gehóddeldj, 1. knoeien, klungelen 2. met elkaar rommelen, Dae sjop inne wei is mer get inein gehóddeldj.

hoed, hood, mannelijk, heuj, heudje, hoed, Dao doon ich d’n hood vuuer aaf!

hoeden, heuje, heutj, heudje, geheudj, 1. het vee hoeden 2. zich heuje = op zijn hoede zijn, Hae geit de sjäöp heuje.

hoefijzer, [hoefijzer], hoofiezer, onzijdig, hoefijzer

hoefnagel, [hoefnagel], hoofnieëgel, mannelijk, hoefnagel

hoefslag, hoofslaag, mannelijk, 1. ritme van de paardenhoeven 2. spoor waar de paarden lopen

hoefstal, hoofstal, mannelijk, smidsstal om paard te beslaan, zie ook noeadstal

hoek, [ruimte tussen twee elkaar ontmoetende vlakken], hook, mannelijk, heuk, heukske, hoek, D’n hook ómgaon: doodgaan.

hoekig, [hoekig], heukig, hokig, hoekig

hoen, hoon, vrouwelijk, hoonder, heunke, 1. hoen, kip 2. iemand die weinig vertrouwen geniet

hoenderdraad, [kippendraad], hoonderedraod, mannelijk, kippendraad

hoenderhok, [kippenhok], hoonderhok, onzijdig, kippenhok, zie ook hoonderekoeaj

hoenderkooi, [kippenhok], hoonderekoeaj, vrouwelijk, kippenhok, zie ook hoonderhok

hoenderledertje, [kippenoploop ], hoondereleierke, onzijdig, kippenoploop of trapje, Pak dich ’t hoondereleierke: wordt spottend gezegd tegen een kleine jongen die verkering heeft met een lang meisje.

hoendersoep, [kippensoep], hoonderesop, kippensoep

hoendervel, [kippenvel], hoonderevel, onzijdig, kippenvel, Ich krieg t’r hoonderevel van.

hoendervotje, [kapsel ], hoonderevötje, vrouwelijk, taps toelopend kapsel in de nek bij mannen

hoer, hoor, vrouwelijk, hore, heurke, hoer

hoeren, [zich prostitueren], hore, hoortj, hoordje, gehoordj, hoereren

hoerenjager, [scheldwoord], horejieëger, horejaeger, mannelijk, scheldwoord, Doe lieëlike, nötte horejieëger!

hoerenkast, [bordeel], horekas, horekast, mannelijk, bordeel, zie ook horetent

hoerenloper, horeluiper, mannelijk, hoerenloper, scheldwoord

hoerentent, [bordeel], horetent, vrouwelijk, bordeel, zie ook horekas, horekast

hoest, hoos, hoost, mannelijk, heusje/heuske, hoest, Gaef ’m ein hoos(t)babbeltje.

hoest, [hoop hooi], hoes, hoest, vrouwelijk, hoeste, een grote hoop hooi, zie ook opper, Hae zètj ’t hui op hoeste.

hoestbui, [hoestbui], hoosbuuj, hoostbuuj, vrouwelijk, hoestbui

hoesten, hooste, hoostj, hoosdje, gehoostj, hoesten, Ich lik al de gansen daag te hooste.

hoesten, [hooi in hopen zetten], hoeste, hoestj, hoesdje, gehoestj, het hooi in hopen zetten

hoeve, de Hoof, hoeve Zegershof

hoeve, hoeaf, mannelijk, boerenhofstede, boerderij, Det is eine groeaten hoeaf.

hoeven, hove, hooftj, hoofdje, gehoofdj, hoeven

hoeven, [trappen ], huve, huuftj, huufdje, gehuufdj, 1. achteruit trappen van een paard 2. iemand slaan

Hofstraat, [hofstraat], Hofstraot, Hofstraat, genoemd naar het hof of paleis van de vorstin-abdis

hogen, [ophogen ], huuege, huuegtj, huuegdje, gehuuegdj, 1. hogen, het ophogen van grond bij de plantenwortels 2. soort kaartspel, Hae is de aerpele aan ’t huuege.

hok, hok, onzijdig, hokker, hökske, hok, Knienshokker.

hol, hoeal, hol, leeg, Det is get vuuer achter einen hoealen tandj: dat is maar een klein beetje.

Hollander, Hollenjer, mannelijk, Hollenjers, Hollenjerke, Hollander, Eine kalen Hollenjer. ’t Is en blieftj einen Hollenjer! ‘Hollenjer, bollenjer, kieëskop, de maje vraete dich op’: werd gezongen door Belgische jongeren tegen Nederlandse jongeren.

holle, [gierigaard], haole, mannelijk, gierigaard, Det is einen haole, dao kriegs se geine cent van.

Holstraat, [holstraat], Holstraot, Holstraat

hompelaar, [mank persoon], hómpelieër, mannelijk, iemand die mank loopt, zie ook hómpelepieër, hómpelepoeat

hompelen, [prutsen], hampele, hampeltj, hampeldje, gehampeldj, hampelen, onhandig werken, prutsen, Waat stuis se dao te hampele?

hompelen, hómpele, hómpeltj, hómpeldje, gehómpeldj, hompelen, strompelen, zie ook strómpele, Hae hómpeldje de ganse waeg.

hompelman, [onhandige man], hampeleman, mannelijk, onhandige man, stoethaspel, Waat bès se toch einen hampeleman!

hompelpeer, [mank persoon], hómpelepieër, mannelijk, iemand die mank loopt, zie ook hómpelieër, hómpelepoeat

hompelpoot, [mank persoon], hómpelepoeat, mannelijk, iemand die mank loopt, zie ook hómpelieër, hómpelepieër

hond, hóndj, mannelijk, hunj, hundje, hond, Dao vritj geinen hóndj broead haer: dat is te erg. Det guns se nog geinen hóndj. Doe laegen hóndj! Kieke wie eine geslagen hóndj: moedeloos kijken. Oppen hóndj zeen: versleten zijn. Zoea krank wie einen hóndj.

honden, [op een onopvallende manier dingen aan de weet proberen te komen], hónje, op een onopvallende manier dingen aan de weet proberen te komen, Hae is weer aan ’t hónje.

hondenkeutel, hónskuuetel, hóndskuuetel, mannelijk, hondendrol

hondenkloten, hónskloeate, hóndjskloeate, hondenkloten, Get gedaon höbbe vuuer hón(dj)skloeate: iets gedaan hebben zonder dat het resultaat heeft opgeleverd. Vuuer hón(dj)skloeate höb ich dao ein oor gewachtj.

hondenkooi, hónskoeaj, hóndskoeaj, vrouwelijk, hondenhok

hondenweer, hónswaer, hóndswaer, onzijdig, hondeweer

honderd, hóngerd, honderd, ... en hóngerd is gein ein!: dooddoener.

honderderlei, [in veel varianten], hóngerderlei, in veel varianten, Hóngerderlei soearte.

hondsdagen, hónsdaag, hóndsdaag, hondsdagen, 19 juli tot en met 18 augustus

hondsgezeik, [vervelend gedoe], hónsgezeik, onzijdig, vervelend gedoe, gezeik, zie ook gezeik, gezeiks

hondskoet, [meerval], hónskoet, mannelijk, meerval, modderkruiper

hondsmoe, [hondsmoe], hónsmeug, hóndsmeug, hónjsmeug, hondsmoe

hondsvot, hónsvot, hóndsvot, vrouwelijk, waardeloos persoon, iemand waar men niet van op aan kan, Det is ein richtige hóndsvot.

honger, hónger, mannelijk, honger, Hónger höbbe wie ei paerd.

hongeren, [honger lijden], hóngere, hóngertj, hóngerdje, gehóngerdj, hongeren

hongerlijden, [honger lijden], hóngerlieje, honger lijden, Wie ’t paerd ’t hóngerlieje gewindj waas, ging ’t kepot: de hulp kwam te laat.

hongerlijder, [hongerlijder], hóngerliejer, mannelijk, iemand die altijd gericht is op eten, Det is einen echte hóngerliejer.

hongerloon, [hongerloon], hóngerloean, onzijdig, hongerloon, De brikkebekkers móste wirke vuuer ein hóngerluuenke.

hoofd, höd, vrouwelijk, hötter, hödje/hötje, 1. hoofd, kop 2. sufferd 3. krop van kool

hoofdstel, [paardentuig], hötsel, onzijdig, hötsels, hötselke, hoofdstel, tuig voor het hoofd van een paard

hoofdvlees, [hoofdkaas], huidvleis, onzijdig, hoofdkaas

hoog, hoeag, hoeager, hoeagst, hoog, Bie hoeag en lieëg get volhaoje. Doe kóns hoeag en lieëg springe, ich doon ’t neet. Einen hoeage zieje: hoge hoed. Ein voes(t) hoeager es ei verke. Emes hoeag haoje. ’t Hoeag inne kop höbbe. ’t Hoeagste woeard höbbe. Hoeag te paerd zitte: gauw driftig zijn. Hoeag vanne toeare blaoze. Hoeag water höbbe: een te korte broek aan hebben.

hoogdag, [kerkelijke feestdag], hoeagdaag, mannelijk, hoge kerkelijke feestdag(en) zoals Kerstmis, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren

hoogheid, [hoogheid], hoeagheid, vrouwelijk, hooggeplaatste personen, Vreuger waas hieël get hoeagheid in Thoear.

hoogkant, [met de smalle zijde op de grond en de lange zijde omhoog], hoeagkantj, mannelijk, met de smalle zijde op de grond en de lange zijde omhoog, De balk oppen hoeagkantj inmetsele.

hooglustigheid, [prins carnaval], hoeaglöstigheid, mannelijk, aanspreektitel voor prins carnaval

hoogmis, [hoogmis], hoeamès, hoeagmès, vrouwelijk, hoogmis, Zie haet de vreugmès ónger de hoeagmès oethange: de onderrok komt onder de jurk uit.

hoognodig, [hoognodig], hoeagnuuedig, hoognodig, Ich mót hoeagnuuedig: ik moet hoognodig naar de wc.

hoogsel, [plank ], huuegsel, onzijdig, plank als zijkantverhoging voor kar of hooiwagen, bij hooiwagens of in de bietenoogst, Zètj de huuegsels mer oppe ker, wae gaon’t hui bènnehoeale.

hoogstens, huuegstes, hoogstens

Hoogstraat, [hoogstraat], Hoeagstraot, Hoogstraat, deel uitmakend van het beschermd stadsgezicht

hoogte, huuegdje, huuegte, vrouwelijk, huuegdjes; huuegtes, hoogte, Gein huuegdje van emes kriege: geen hoogte van iemand krijgen. Hèls se mich oppe huuegdje? Huuegdje, lingdje en breidje.

hooi, hui, onzijdig, hooi

hooiberm, [hooimijt], huiberm, vrouwelijk, hooimijt

hooien, huie, huitj, huidje, gehuidj, 1. hooien 2. rommelen, Huie es de zón sjientj: van de gelegenheid gebruik maken.

hooigat, huigaat, onzijdig, gat in zolder waardoor hooi naar beneden werd gegooid

hooigras, [hooigras], huigraas, onzijdig, hooigras, snelgroeiend gras om te hooien. De tweede grasoogst werd gromendj of grovendj genoemd

hooikar, huiker, vrouwelijk, hooikar

hooimaaier, heimejjer, mannelijk, heimaaier, Aete wie einen heimejjer: veel eten.

hooiwagen, huiwage, mannelijk, 1. hooiwagen 2. insect, langpootmug

hooizolder, huizölder, mannelijk, hooizolder

hoop, houp, mannelijk, huip, huipke, hoop, D’n duvel sjitj altied oppe groeatsten houp. Det is houp en al: op het kantje af. Ocherm, waat ein huipke.

hoorn, hoeare, hoearen, mannelijk, hoeares, 1. telefoonhoorn 2. blaasinstrument 3. mannetjesduif 4. häör = horens, hoorns

hoornen, [van hoorn], häöre, hoornen, Einen häöre bril.

hoos, hoeas, vrouwelijk, hoeaze, huueske, kous

hopen, huipe, huiptj, huipdje, gehuiptj, 1. tot hoop worden 2. optasten, kleine hoop van graanschoven maken, Es se oppe kleintjes lèts, huiptj ’t zich vanzelf. Zwarte bieëre plökke, det huiptj neet.

hopen, hoeape, hoeaptj, hoeapdje, gehoeaptj, hopen, verwachten

horen, huuere, huuertj, huuerdje, gehuuerdj, 1. horen, luisteren 2. zich huuere = betamen, behoren, Get weite van huuere zègke. Huuer ich dich!: ben je het met me eens?

horenpaard, [lomperik], häörepaerd, onzijdig, lomperik

horloge, horloeazje, vrouwelijk, horloeazjes, horluuezjeke, horloge

Horn, [toponiem], Häör, Horn

hort, [roostertje ], äörtje, häörtje, onzijdig, rond ijzeren roostertje voor koek of vlaai, Vreuger bewaardje m’n de flaaj op äörtjes.

hortig, [haastig], hortig, hortiger, hortigst, haastig, gejaagd, Noe zeet ins neet zoea hortig: ben eens niet zo gehaast.

horzel, hoostel, vrouwelijk, hoostels, horzel, hoornaar, Gestoeake zeen door ein hoostel.

hot, hot, commando ‘naar rechts’ voor paard

hou, [uitroep], hou, stop, uitroep, Hou, waat zaes se mich dao!

houden, haoje, ich haoj, doe hèls, hae hèltj, zie haoje, heel,, houden, Emes aan ’t lienke haoje. Emes vuuer ’t lepke haoje: iemand voor de gek houden. Haod dien moel! Haodj uch ane vuuersjrifte! Paol haoje: doorgaan tot het einde. Zich aan ’t zeivere haoje: blijven kletsen. Zich good haoje. Zich groeat haoje.

houding, haojing, vrouwelijk, 1. houding 2. mentaliteit, Inne haojing staon.

hout, hout, onzijdig, houter, huitje, 1. hout 2. domkop, Get op eigen huitje doon. Zoea stief wie ein hout.

houtduif, houtdoef, vrouwelijk, houtduif

houtekster, [klapekster], houtaegerst, vrouwelijk, klapekster

houten, houtere, houten, van hout gemaakt, Einen houtere sjop achter ’t hoes höbbe.

houten klaas, [stijve hark], houteklaos, mannelijk, stijve hark

Houtmortelsstraat, [houtmortelsstraat], Houtmortelsstraot, Houtmortelsstraat, straat in Thorn, genoemd naar de priester Jacobus Houtmortels (1877 – 1975). Auteur van het boek: Thorn, het witte stadje, zetel van een hoogadellijke rijksabdij

houtskool, houtskoeal, mannelijk, houtskool, smeulende as in strijkijzer

houw, houw, mannelijk, houwe, snel gegeven slag

houwen, houwe, houwtj, houwdje, gehouwdj, 1. hard kloppen 2. slaan 3. onzin uitkramen 4. zich houwe = elkaar slaan, Oppe duuer houwe.

houwer, [steenhouwer ], houwer, huier, mannelijk, kolen- of steenhouwer in een mijn of steengroeve

houwmouw, houwmouw, mannelijk, wervelwind die bij erge droogte zand, gras en hooi doet opwaaien, Det is in einen houwmouw gedaon: dat is in een vloek en zucht gedaan.

hovaardij, hoeavaart, mannelijk, het hoog in de bol hebben, hoogmoed, Hoeavaart mót pien lieje: ijdelheid gaat vaak ten koste van pijnlijke inspanningen.

hozenbindel, [kousenband], hoeazebinjel, mannelijk, kousenband

hu, huu, huuj, halt: voermanstaal, zie ook juu

Hubertina, Dien, Hubertina

Hubrecht, Ba, Bèr, Hubertus

huid, hoed, vrouwelijk, huid, Ein hoed wie einen oealifantj höbbe. Zie zaat ’m dón oppe hoed.

huif, hoef, vrouwelijk, hoeve, huufke, huif van kar, dekzeil

huifkar, [huifkar], hoefker, vrouwelijk, huifkar, Mètte hoefker nao de broelof gaon.

huilen, [gieren van wind], hule, huultj, huuldje, gehuuldj, huilen van wind, van honden en van wolven, Huuer de windj ins hule róndj de kirktoeare.

huis, hoes, onzijdig, hoezer, huuske, huis, Van hoes oet. Zoea zeker wie ein hoes.

huisduivel, [opvliegende echtgenoot], hoesduvel, mannelijk, huisduivel, opvliegende echtgenoot; gezegd in verband met straotingel = opvliegend echtgenoot thuis, die zich buitenshuis vriendelijk voordoet, Op straot einen ingel, mer thoes einen duvel.

huishouden, hoeshaoje, huishouden, kapot maken, Dae haet dao aardig hoesgehaoje, dae haet alles kepot gehouwdj.

huishouden, hoeshaoje, onzijdig, huishouden, Det is mich dao ein hoeshaoje.

huishoudster, hoeshaodster, vrouwelijk, huishoudster, zie ook maagd

huisje, huuske, onzijdig, w.c. (buitenshuis), Op ’t huuske zitte.

huisjesslak, [huisjesslak], huuskesslek, vrouwelijk, huisjesslak

huismoeder, [huismoeder], hoesmoder, vrouwelijk, huismoeder

huismus, hoesmös, vrouwelijk, huismus, Die zuus se nörges, det is ein echte hoesmös.

huisraad, hoesraod, vrouwelijk, huisraad

huisslacht, [slachten aan huis], hoesslach, hoesslacht, mannelijk, het slachten aan huis, Vuuer de hoesslacht mós de käörmeister kómme.

huiszegen, [huiszegen ], hoeszaengel, mannelijk, 1. huiszegen 2. afbeelding met een stichtelijke tekst als bescherming in huis, Haet pestoear dien noew hoes al de hoeszaengel gegaeve?

huiszwaluw, hoeszwelf, vrouwelijk, huiszwaluw

huiveren, hoevere, hoevertj, hoeverdje, gehoeverdj, huiveren, rillen, zie ook sjoevere zich, Hae hoevertj zich vanne kaoj.

huivervot, [kouwelijk persoon], hoevervot, vrouwelijk, kouwelijk persoon

huizen, hoeze, hoestj, hoesdje, gehoesdj, 1. wonen 2. samenwonen, Dao hoeze muus: daar zitten muizen.

huk, [hurkzit], hoeke, hurkzit, zie ook huukske, Oppe hoeke zitte.

hukje, [hurkzit], huukske, onzijdig, hurkzit, zie ook hoeke, Op ein huukske zitte. ‘Ich zit al op ein huukske, waat zooj ’t den, waat zooj ’t den?’: gedeelte van een kinderliedje.

hukvot, [stiekemerd], hoekvot, vrouwelijk, stiekemerd

hulp, help, vrouwelijk, helpe, helpke, 1. draagriem van kruiwagen, een brede riem met aan elk uiteinde een lus 2. draagbanden, bretels

hummeren, [briesen van paarden], hummere, hummertj, hummerdje, gehummerdj, briesen van paarden

huppen, huppe, huptj, hupdje, gehuptj, opspringen

huren, heure, heurtj, heurdje, geheurdj, huren

hurken, hoeke, hoektj, hoekdje, gehoektj, hurken; zich hoeke = zich in acht nemen

huurhuis, [huurhuis], heurhoes, onzijdig, huurhuis

Ida, [ida ], Ida, Ied, Iedje, Ida

ieder, eder, ieder, elk, iedereen, Eder buuenke haet zie tuuenke: ieder mens heeft zijn eigenaardigheden. Ederen daag luiptj d’r zien vast rundje en ederen aovendj drinktj d’r zich ei dröpke. Eder ’t zien.

iedere keer, [telkens], edere kieër, ederskieër, telkens, elke keer, ’t Is ouch ederskieër ’t zelfdje mèt dich!

iedereen, ederein, iedereen, Ederein mót mer vuuer zichzelf oetmake waat d’r duit. Ederein vuuer zich. Es ederein dezelfdje zin haaj, lepe ze ouch allemaol dezelfdje waeg: ieder mens denkt en handelt anders.

iemand, emes, iemand, Emes innen erm numme: iemand om raad en bijstand vragen. Hae is emes: hij is een man van aanzien, hij heeft het ver gebracht.: hij is een man van aanzien, hij heeft het ver gebracht.

iets, [iets], get, iets, een beetje, Det is get tösse ós twieë. Det haaj mich get aan vuuerdet wae thoes woeare. Det is mich ouch get. Det weurtj nog get. Gaef ’m get. Get veil höbbe: iets van plan zijn. Hae haet get: hij is ziek. Hae mót toch get doon: werd gezegd van iemand die iets deed wat totaal geen nut had. Zoea zeker es get!

ietsjes, [beetje], ietskes, een klein beetje

ijl, iel, ieler, ielst, ijl, Boeave oppe berg is de lócht get ieler. Ein iel stumke.

ijlen, iele, ieltj, ieldje, ge-ieldj, ijlen, Iele vanne koors.

ijs, ies, onzijdig, ieske, ijs

ijsbaan, [ijsbaan], iesbaan, vrouwelijk, ijsbaan

ijsbeer, iesbaer, mannelijk, ijsbeer

ijsberen, iesbaere, iesbaertj, iesbaerdje, ge-iesbaerdj, onrustig heen en weer lopen

ijsbloem, [ijsbloem], iesbloom, vrouwelijk, ijsbloem

ijsbreker, iesbraeker, mannelijk, ijsbreker

ijsheilige, [ijsheilige], iesheilige, mannelijk, ijsheilige, Oppe naamsdaag van de veer iesheilige, 11 - 14 mei, kan ’t snachs nog vreze. De ijsheiligen zijn: Mamertus (11 mei), Pancratius (12 mei), Servatius (13 mei), Bonefatius (14 mei). Na de ijsheiligen verwacht men geen nachtvorst meer. Poeat die bleumkes mer es de iesheilige gewaes zeen.

ijskar, [ijskar], iesker, vrouwelijk, kar van de ijscoman, ijskar

ijskast, ieskas, ieskast, mannelijk, koelkast, ijskast

ijsklontje, [ijsklontje], ieskluntje, onzijdig, ijsklontje

ijskoud, [ijskoud], ieskaod, ijskoud

ijsmuts, [ijsmuts], iesmöts, vrouwelijk, ijsmuts

ijver, iefer, mannelijk, ijver, Waat einen iefer!

ijveren, iefere, iefertj, ieferdje, ge-ieferdj, 1. ijveren 2. zich ~ = zich inspannen, moeite doen, Det iefertj neet: dat geeft geen voldoening.

ijverig, ieferig, ieferiger, ieferigst, ijverig, Det is ein ieferig kaerelke.

ijzel, iesel, iezel, mannelijk, ijzel

ijzelen, iesele, iezele, ieseltj, ieseldje, ge-ieseldj, iezeltj,, ijzelen

ijzer, iezer, onzijdig, ijzer, M’n kan gein iezer mèt henj braeke.

ijzeren, iezere, ijzeren, Einen iezere staaf. Ze wille de Iezere Rien weer gaon oeapene.

ijzervreter, iezervraeter, mannelijk, iemand die door dik en dun gaat

ijzerwaar, [ijzerwaren], iezerwaar, ijzerwaren

ijzig, iezig, ijzig

ik, ich, iche, ik, zie ook iche, ‘Ich’, zag de gek. Noe doe, den ich. Kinderrijmpje: ‘Ich en dich en doe, make alle minse sjoew. Ich en dich en Sjang, make alle minse bang.’

in de, [in de], inne, in de

in de gang, [tegelijkertijd], innegang, tegelijkertijd, zie ook tegeliekertied, impessant, ampessant, Es se ’t törp in geis, brings se mich den innegang ei wèkske mèt?

inbeelden, inbeelje, beeltj zich in, beeldje zich in, ingebeeldj, zich inbeelje, inbeelden, Doe mós dich mer niks inbeelje. Waat beels se dich in!

inbinden, inbinje, 1. boek inbinden 2. inbinden, oorspronkelijke kritiek afzwakken, toegeven

inbreker, [inbreker ], inbraeker, mannelijk, inbreker

indenken, [indenken], indinke, zich indinke, indenken, zich voorstellen, Dink dich ins in waat die in d’n oearlog allemaol mètgemaaktj höbbe!

indruk, indrök, mannelijk, indrökke, indruk

ineen, inein, ineen, in elkaar

ineenbraden, [prutsen], ineinbraoje, in elkaar prutsen, Waat höbs se mich noe ineingebraoje?

ineens, inins, ineens, plotseling, Inins waas ’t aafgeloupe en inins waas d’r ouch weg.

ineensteken, [fabriceren], ineinstaeke, in elkaar steken, fabriceren, Wie zulle wae det ineinstaeke?

ineenstelen, [organiseren], ineinstele, organiseren, Det höbbe ze sjoean ineingesteeldj. Die höbbe mich get ineingesteeldj.

ineenzakken, [in elkaar zakken], ineinzakke, in elkaar zakken, Ineinzakke wie kook.

ineenzetten, [in elkaar zetten], ineinzètte, in elkaar zetten

ingang, ingank, mannelijk, ingang

ingewand, ingewanje, ingewanden, Bie ’t oethoeale vanne ingewanje van ein hoon, vins se dèks nog ein ei.

ingooien, ingoeaje, ingooien, Zien eige roete ingoeaje.

ingrijpen, ingriepe, ingrijpen

inhalen, inhoeale, 1. inhalen 2. passeren, Zóndig weurtj de noewe pestoear ingehoealdj.

inhebben, [in een bepaalde stemming zijn], inhöbbe, in een bepaalde stemming zijn, Hae haet vandaag de vot in: hij heeft vandaag slechte zin.

inhouden, [inhouden ], inhaoje, 1. inhouden 2. stoppen 3. langzamer rijden

inkleden, [inkleden], inkleie, inkleden, Vuuer se det vreugs mós se det ieës get inkleie!

inkomen, [binnenkomen ], inkómme, 1. binnenkomen 2. begrijpen 3. gebeuren, altijd met niet, Kómtj mer effekes in.

inkomen, inkómme, onzijdig, inkomen, loon

inkoopsprijs, [inkoopprijs], inkoupspries, mannelijk, inkoopprijs

inkorven, [inkorven], inkörve, inkorven, duiven inkorven

inkrijgen, [in zijn hoofd krijgen], inkriege, in zijn hoofd krijgen, Zie kriegtj ’t in óm saoves laat nog aan te belle en bie emes op bezeuk te gaon.

inkuilen, [inkuilen van aardappelen], inkoele, inkuilen van aardappelen, bieten, veevoeder, etc., Ouch ’t witlouf weurtj ingekoeldj.

inladen, [inladen ], inlaje, 1. inladen 2. veel eten, Dao zeen ze weer good aan ’t inlaje: er steekt een onweer op.

inlaten, [binnenlaten ], inlaote, 1. inlaten, binnenlaten 2. omgaan

inleggen, [inleggen ], inlègke, inleggen, Einen ingelagdjen hieëring. Geldj inlègke. Örges ieër mèt inlègke.

inlopen, inloupe, inlopen, De kirk inloupe. Noew sjoon mós se inloupe.

inmaakglas, [weckglas], inmaaksglaas, onzijdig, inmaakglas, weckglas

inmaakketel, [weckketel], inmaakskieëtel, mannelijk, weckketel, D’n inmaakskieëtel met water gevöldj en mette wèkglazer t’rin waerdje op ’t fornuus gezatte óm te wèkke. Es ’t water einmaol koeakdje, ginge de glazer vanzelf toe.

inmaakring, [inmaakring], inmaaksrink, mannelijk, inmaakring, rubber sluitring voor inmaakglas; werd ook wel door vrouwen gebruikt als kousenband

inmaken, inmake, 1. inmaken, wecken 2. met groot verschil verslaan, Buuenkes inmake.

innaaien, [innaaien], innejje, innaaien

innemend, innummendj, innemend

inramen, [inlijsten], inrame, inlijsten

inroepen, [binnenroepen], inrope, inroepen, binnenroepen, Hulp inrope.

inschakelen, [inschakelen], insjakele, inschakelen

inscharen, insjare, sjaartj in, sjaardje in, ingesjaard, vee in de wei brengen

inschieten, [inschieten ], insjete, 1. inschieten (voordat een schutterswedstrijd begint) 2. binnenschuiven

inschudden, insjödde, inschenken, Emes einen insjödde: iemand ongezouten de waarheid zeggen. Zich eine goje insjödde: een stevige borrel drinken.: een stevige borrel drinken.

insgelijks, insgelieks, insgelijks, zie ook vansgelieke

inslaan, [inslaan ], inslaon, 1. inslaan 2. voorraad aanleggen, Dao is de bliksem ingeslage.

inslag, inslaag, mannelijk, inslag, inborst, Det is eine kwaojóng mer hae haet toch eine gojen inslaag!

insnoeren, [insnoeren], insnore, insnoeren, inrijgen, Vrouluuj snoordje zich vreuger in ei kersjèt in.

instandhouden, [instand houden], instandjhaoje, instand houden, Thoears kalle mótte wae instandjhaoje.

instelen, [nieuwe steel inzetten], instele, een nieuwe steel inzetten, Ein sjöp instele.

instelling, [instelling], instèlling, vrouwelijk, instelling

instemming, [instemming], instumming, vrouwelijk, instemming

integendeel, intieëngedeil, integendeel

intreden, intraeje, intreden, Zie is in ’t kloeaster ingetroeaje.

intrekken, [intrekken ], intrèkke, 1. intrekken 2. ergens gaan inwonen, Toen trok d’r ziene kuuetel in.

intussen, intösse, intussen

invamen, [garen in de naald doen], invaeme, garen in de naald doen, Ein ingevaemdje naoldj.

invetten, invètte, invetten, Nao de wintjer de sjaatse invètte.

invoegen, [tussenvoegen], inveuge, tussenvoegen, Ich höb get losse blaedjes ingeveugdj.

invoegen, [invoegen], invoge, invoegen, Oppe Maasbrök in Wèssem kóns se mer kort op de A2 invoge.

invoeren, [importeren], inveure, invoeren, importeren

invriezen, [invriezen], invreze, invriezen

invullen, invölle, invullen

inwijden, inwieje, inwijden

inwonen, [inwonen], inwoeane, inwonen, Moder woeandje toet häören doead bie ós in.

inwrijven, invrieve, inwrijven

inzaaien, inzejje, inzaaien

inzegenen, [inzegenen], inzaengele, inzaengene, inzegenen, zie ook inzaengene, Vreuger wórt ein noew hoes ingezaengeldj.

inzegening, [inzegening], inzaengeling, vrouwelijk, inzegening

inzetten, inzètte, 1. inzetten 2. inleggen bij kansspel, Ein noew roet inzètte.

inzien, [erkennen], inzeen, inzien, erkennen

Isabella, Bal, Balla, Bella, Isabella

Itter, [neeritter], Itter, Neeritter

Ittervoort, [ittervoort], Ittervoeart, Ittervoort

ja, jao, ijao, ja, Jao, nae!: nee, zeg!

ja, jeh, ja, maar, Jeh, dao zaes se mich get. Jeh, jeh, det haet mich toch get te zègke.

ja, joh, ja?, Moog ich mèt, joh?

ja nee, [nee], jeh nae, nee, de vraag gehoord maar zeker niet overtuigd, ‘Bès se op vekantie gewaes?’ ‘Jeh nae, ich haaj hie nog zat te doon.’

jaagduivel, [druk persoon], jaagduvel, mannelijk, druk persoon, die anderen opjaagt

jaagtas, [weitas], jaagtes, vrouwelijk, weitas, tas waarin men geschoten klein wild opbergt

jaar, jaor, onzijdig, jaor/jaore, jäörke, jaar, Dao zeen hieël get jäörkes uueverhaergegange vuuer ’t zoeawied waas. ’t Jaor toebak: lang geleden, ouderwets. Sins jaor en daag. ’t Verstandj kumtj mètte jaore.

jaardienst, [jaardienst], jaordeens, jaordeenst, mannelijk, jaardienst, Ich gaon nao d’n daeke óm ein mès te bestèlle vuuer de jaordeenst.

jaargetijde, jaorgetie, onzijdig, jaorgetieje, jaargetijde

jaarhonderd, jaorhóngerd, onzijdig, jaarhonderd, eeuw, zie ook ieëw

jaarliks, [jaarlijks], jaorliks, jaarlijks

jaarling, [jaarling], jaorling, mannelijk, jaorlinge, jaarling, eenjarig paard, plant

jaarmarkt, [jaarmarkt], jaormert, vrouwelijk, jaarmarkt

jacht, jach, jacht, vrouwelijk, 1. jachtterrein 2. jacht, Dae jaeger haet ein groeate jacht.

Jacob, Sjaak, Sjaek, Sjaekske, Kuueb, Kuuebke, Jacobus, Sjaak sjóklaat: Belgische chocolade van het merk Jacques. Bie Truida in Kaesing haje ze lekkere Sjaak sjóklaat.

jagen, jage, ich jaag, doe jeugs, hae jeugtj, joog, gejaagdj, jagen, opjagen, Dao is nemes dae ós jeugtj: we hebben tijd genoeg. Emes op stang jage. Lik dich neet zoea te jage! In ’t jachsezoen jeugtj m’n op petrieze. Waem angere wiltj jage, mót zelf mètloupe: je moet zelf het goede voorbeeld geven als je kritiek wil hebben op anderen.: je moet zelf het goede voorbeeld geven als je kritiek wil hebben op anderen.

jager, jaeger, jieëger, mannelijk, jaegers,jieëgers, jaegerke, jieëgerke, jager

jaja, [ja], jaojao, ja, niet als toestemming maar als teken dat men iets gehoord heeft, zie ook ijao

jak, [weg zijn], jak, altijd weg zijn, zie ook jats, Altied op jak zeen.

jaloers, sjaloes, sjeloes, jaloers, Ein sjeloeze prie.

jaloersigheid, [jaloersheid], sjeloezigheid, vrouwelijk, jaloersheid

jaloezie, sjallezie, vrouwelijk, 1. jaloezie 2. sjalleziej: zonbescherming aan de raam

jammer, jaomer, jammer, Jaomer genóg: jammer genoeg, helaas.

jammeren, jieëmere, jieëmertj, jieëmerdje, gejieëmerdj, jammeren, klagen, Waat bès se toch aan ’t jieëmere.

jammerlijk, jieëmerlik, jammerlijk, Dao haaj d’r zich toch jieëmerlik vergisj.

jammerlijk, [indringend], ieëmelik, indringende, soms misselijk makende geur, Kestaanjelebluuj kan ieëmelik ruke.

janken, janke, janktj, jankdje, gejanktj, janken, huilen, Sjei oet mèt janke.

janken, [huilen van honden], jónkere, jónkertj, jónkerdje, gejónkerdj, janken van honden, D’n hóndj haet d’n hieële nacht gejónkerdj.

januari, jannewarie, mannelijk, januari

janus, [janus], janes, janus, mannelijk, janus, Det is eine gekke janus.

jarenlang, [jarenlang], jaorelang, jarenlang

jarig, jaorig, jarig

jarige, [jarige], jaorige, mannelijk, jarige

jarige, [duif ], jäörige, mannelijk, duif van één jaar

jarretelle, sjartel, sjarretel, mannelijk, sjartels, sjartelke, kousophouder, jarretelle

jas, jas, mannelijk, jes, jeske, 1. jas 2. persoon (in uitdrukkingen), Emes ane jas gaon: iemand op zijn daden aanspreken; iemand plagen.

jassen, [wegjagen], jasse, jasdje, gejastj, wegjagen, Maak dich eweg, anges jas ich dich t’r oet.

jassentas, [jaszak], jassetes, vrouwelijk, jaszak, Staek dich de sluuetel ouch inne jassetes.

jasses, jösses, jözzes, jazzes, jasses, uitroep van verbazing of schrik

jats, [weg zijn], jats, altijd weg zijn, zie ook jak, Altied op jats zeen.

jats, [uithuizige vrouw], jats, vrouwelijk, uithuizige vrouw

jatsen, [weg zijn], jatse, jatstj, jatsdje, gejatstj, veel uithuizig zijn, Bès se weer op jats gewaes?

jatser, [uithuizige man], jatser, mannelijk, iemand die veel uithuizig is

jatsmarie, [uithuizige vrouw], jatsmerie, jatstrien, jatsprie, vrouwelijk, meisje of vrouw die graag op stap gaat, zie ook jatsprie, jatstrien

jawel, jaowaal, jawel, Jaowaal, ich kóm!

jawoord, jaowoeard, onzijdig, jawoord

Jeanette, [jeanette], Sjanè, Sjenèt, Sjenè, Sjanet, Jeanette

jemig, aojömmig, jömmig, jee, jeminee, uitroep van schrik en van verbazing, Jummig genaoje!

jen, [grap], jen, mannelijk, grap, ’t Waas neet zoea serieus bedoeldj, ’t waas mer vuuer de gekke jen.

jenzen, [plagen], jense, jenstj, jensdje, gejenstj, opjagen, ophitsen, plagen, zie ook opjense, Jens daen hóndj neet zoea!

jeppen, [glaasje drinken], jeppe, jeptj, jepdje, gejeptj, een glaasje drinken, Kóm, wae jeppe ós nog eine.

jepper, [groot exemplaar], jepper, mannelijk, groot exemplaar, zie ook kebanes, kedee, Det waas mich eine jepper van eine vès!

jeuk, juuek, mannelijk, jeuk, Altied juuek inne portemonnee höbbe: doorlopend geldgebrek hebben. Doe kums dich nog aan ’t kratse, woea se geine juuek höbs: je komt nog wel problemen tegen waar je ze niet verwacht. Juuek is erger den pien. Woea ich geine juuek höb, krats ich mich neet: andermans zaken gaan mij niet aan.

jeuken, juueke, juuektj, juuekdje, gejuuektj, jeuken, Mien henj juueke mich óm dae rómmel dao ins op te rume!

Jezus, Jezes, Jezus, Jezes, Maria, Jozef! Jezes, Maria, Merante!: uitroepen van verbazing.

Jezus Maria, [uitroep van verbazing ], jösses meria, Jezus Maria, uitroep van verbazing

Jezus Mina, [uitroep van verbazing ], jösses mina, Jezus Mina, uitroep van verbazing

Jezusgodgenade, [uitroep van verbazing ], jössesgodgenaoje, jasses, uitroep van verbazing of schrik

Jezuskinderen, [uitroep van verbazing ], jösseskinjer, jasses, uitroep van verbazing of schrik

jicht, jich, jicht, gich, gicht, vrouwelijk, jicht, Vlegendje gicht.

jij, se, je, Es se det duis, kriegs se slaeg!

jodenvet, joedevèt, onzijdig, soort snoepgoed

Johanna, Jeanne, Jeannie, Jeanneke, Jaan, Janneke, Johanna

Johannes, Jan, Janne, Janna, Jentje, Hannes, Jean, Sjang, Sjanke,, Johannes, Dae maaktj get van ziene jan: dat is een opschepper. Neet good sjang zeen: niet goed wijs z

joks, [grap], joeks, mannelijk, gekheid, grap, Get vuuer de joeks doon.

jong, [jongen], jóng, mannelijk, jónges, jungske, 1. jongen 2. vriendje, Aan det maedje is eine jóng verloeare gegange. Maedjes bie maedjes en jónges bie jónges.

jong, jónk, onzijdig, jónge/jung, jungske, het jong, De kat haet weer jónge op: de kat krijgt weer jongen. Det is ei lekker jónk! Det veugelke haet jónge. Die rotjung höbbe weer ane appele gezaete. Ich krieg t’r jónge van!: ik word er niet goed van.: ik word er niet goed van.

jong, jónk, jónger, jóngst, jong, jeugdig, Het mót nog väöl lieëre, het is nog jónk. Hienaeve höbbe ze get jóngs gekrege. In miene jóngen tied: in mijn jeugd. Jóng bein höbbe. Neet mieë zoea jónk zeen. T’r jónk oetzeen. T’r jónk bie zeen: op jeugdige leeftijd verkering hebben.: op jeugdige leeftijd verkering hebben.

jongen, jónge, jóngtj, jóngdje, gejóngdj, jongen werpen, De kat haet gejóngdj.

jongensachtig, [jongensachtig ], jóngesechtig, jongensachtig

jongenskop, [jongenskop], jóngeskop, mannelijk, jongenskop, De kapper haaj ’m eine jóngeskop gekniptj.

jongensschool, jóngessjoeal, mannelijk, jongensschool, De aoj jóngessjoeal laag woea noe de Hofferkuuekes zeen.

jongsafaan, [jongsafaan], jóngsaafaan, jongsafaan, Van jóngsaafaan zeen wae det zoea gewindj.

jonker, [duizendschoon], junkerke, onzijdig, junkerkes, duizendschoon

jood, joed, mannelijk, joede, juudje, jood, Det is ei juudje.

Joost, Joeas, Joeast, Joost, Det maag Joeas(t) weite.

Jooster Kuilen, [leemkuil ], Joeaster Koele, uitgegraven leemkuil voor steenfabriek van de firma Joosten

Jozef, Sef, Sefke, Sjef, Sjefke, Joep, Joeazef, Jozef

Jozefina, Fien, Fiena, Fin, Fing, Josefina

Jozefina, Pina, Ina, Ie, Josephina

ju, [halt], juu, halt: voermanstaal, zie ook huu, huuj, De juu inhöbbe: slechte zin hebben. Juu haoje: stilstaan. Juu paerd!: stilstaan. Juu paerd!

ju, [vooruit], jöh, vooruit, aansporing tot paard om aan te zetten

ju, [uitroep van verbazing], juuj, uitroep van verbazing

judas, joedas, mannelijk, joedasse, joedeske, judas, een gemeen iemand

judassen, [plagen], joedasse, joedastj, joedasdje, gejoedastj, judassen, sarren, plagen, Lik neet zoea te joedasse!

juffrouw, juffrouw, onderwijzeres, zie ook sjoealjuffrouw, óngerwiezeres

juin, jäön, mannelijk, schertsende uitdrukking, Och doe gekke jäön!

juist, jus, just, sjus, sjust, zjus, zjust, 1. juist, zojuist, daarnet, net, pas, precies 2. juist, correct, Ich kwaam sjus(t) op tied.

juist goed, [net goed], zjustegooj, sjustegooi, net goed, daar heb je niet van terug!

juistement, [juist ], zjustement, dat is zo, juist zo, zie ook sjustement

justement, [inderdaad], juustement, sjustement, (Frans) inderdaad, juist, bevestigende uitroep

juweel, jewieël, vrouwelijk, jewieële, jewieëlke, juweel, Waat ei jewieëlke van ei kestieëlke!

kaak, [spuugzat], käök, spuugzat, Ich bèn t’r käök aan.

kaakdoos, [schreeuwlelijk], kaakdoeas, vrouwelijk, schreeuwlelijk, gezegd van een vrouw, zie ook kaakvot

kaakmoe, [kotsmoe], käökmeug, käökemeug, kotsmoe, Sjei oet mèt det gezanik, ich bèn dich käökmeug.

kaakvot, [schreeuwlelijk], kaakvot, schreeuwlelijk, gezegd van een vrouw, zie ook kaakdoeas, Det is mich ein kaakvot.

kaal, kaal, kaalder, kaalst, kaal, Dae haet eine kale kop. Dao is ’t kale-smale: daar is armoede. Ein kaal mak: jong vogeltje zonder veren. Eine kalen Hollenjer.: jong vogeltje zonder veren. Eine kalen Hollenjer.

kaars, kaes, vrouwelijk, kaese, kaeske, kaars, Dae is de kaes oetgegange: hij is gestorven. Ei kaeske opstaeke inne kepel. Hae luiptj nog zoea rech(t) wie ein kaes.

kaarsenluchter, [kandelaar], kaeseluchter, mannelijk, kandelaar, zie ook kandelieër

kaarslicht, [kaarslicht], kaesleech, kaesleecht, onzijdig, kaarslicht

kaarsrecht, [kaarsrecht], kaesrech, kaesrecht, kaarsrecht

kaarsvet, kaesevèt, onzijdig, kaarsvet, was

kaart, kaart, vrouwelijk, kaarte, kaertje, kaart, Det is doorgestoeake kaart. Ein bestoeake kaart. Hae lieëtj zich inne kaart kieke. Ram vanne kaart zeen.

kaas, kieës, mannelijk, kieëze, kieëske, kaas, Ei sjuufke kieës. Kieës make. Laot dich de kieës neet vanne bótram aete. Örges geine kieës van gegaete höbbe.

kaaskop, kieëskop, mannelijk, iemand met blonde haren, ‘Hollenjer, bollenjer, kieëskop, de maje vraete dich op!’ werd vroeger door Belgische kinderen geroepen tegen Nederlandse kinderen.

kabanes, [groot exemplaar], kebanes, mannelijk, zeer groot exemplaar, ook persoon, zie ook kedee , Ich vóng mich toch eine kebanes van eine snook, zèk!

kabuis, [witte kool], kappes, mannelijk, 1. witte kool 2. ondeugdelijke waar, Van kappes maaks se zoormoos.

kabuismoes, [witte kool], kappesmoos, onzijdig, witte kool, Hoeal mich ins ein hödje kappesmoos oette gaard.

kabuisvat, [zuurkoolvat], kappesvaat, onzijdig, zuurkoolvat

kadee, [groot exemplaar], kedee, mannelijk, zeer groot exemplaar, ook persoon, zie ook kebanes, Dae jóng van dich is al eine hieële kedee gewoeare!

kadijzen, [verdienen], kerdieze, kerdiestj, kerdiesdje, gekerdiesdj, verdienen, Is hie get te kerdieze?

kaduuk, kaduuk, keduuk, 1. kapot, bouwvallig 2. rustig, Det is ein keduke koeaj: dat is een bouwvallig huis.

kaf, kaaf, mannelijk, kaf, Det stuuftj wie kaaf. Höbs doe kaaf inne kop?: denk eens na. Zoea rot es kaaf: door en door rot.: door en door rot.

kafrot, [helemaal rot], kaafrot, door en door rot, Dae balk is kaafrot.

kak, [onvolwassen], kak, niet volwassen, Det maedje is nog get kak.

kak, kak, mannelijk, 1. kak, ontlasting 2. verwaandheid

kakdoos, [wc], kakdoeas, vrouwelijk, wc, Hae is zeker de gezèt aan ’t laeze oppe kakdoeas!

kaken, [huilen], kake, kaaktj, kaakdje, gekaaktj, huilen, schreeuwen, Hae kaaktj of d’r in ei mets hingtj: hij huilt heel hard.

kaken, käöke, käöktj, käökdje, gekäöktj, kokhalzen, Van laevertraon gings se käöke.

kakhuisje, [wc ], kakhuuske, onzijdig, wc (buiten het huis)

kakmadam, [kakmadam], kakmedam, vrouwelijk, kakmadam

kakschool, kaksjoeal, mannelijk, zo werd vroeger soms de bewaarschool, later kleuterschool, nu groep één en twee van de basisschool genoemd

kakstoel, [kinderstoel met potje ], kakstool, mannelijk, kinderstoel met potje in zitting

kal, kal, mannelijk, geklets, praat, Dae haaj voele kal: hij had vieze praatjes. Det is de kal neet waerd. Emes ane kal haoje. Emes ane kal kriege: iemand aan het praten krijgen. Laege kal. Maak t’r mer geine kal van: vertel het maar niet verder. Nötte kal. Sjaele kal: kletspraat. Stómme kal. Väöl kal höbbe: veel praatjes hebben. Waat eine kal: wat een kletspraat.

kale, kale, mannelijk, 1. kaal iemand 2. iemand die deftig doet maar niet veel betekent (kale kak)

kalebas, [(boodschappen)tas], kallebas, mannelijk, kallebasse, kallebeske, (boodschappen)tas, Eine kallebas vol waar: een tas vol boodschappen. Ei sjoean kallebeske: een mooi handtasje.: een mooi handtasje.

kalf, kaof, onzijdig, kaover, käöfke, 1. kalf 2. onnozel iemand, ’t Kaof drejtj zich: een ongegeneerde boer laten.

kalfsvlees, [kalfsvlees], kaofsvleis, kaofvleis, onzijdig, kalfsvlees, zie ook kaofvleis

kallen, [praten], kalle, kaltj, kaldje, gekaldj, praten, Doe höbs good kalle. Es d’r de kael gesmieërdj haet, kan d’r waal kalle: als hij dronken is, praat hij honderduit. Hel kalle. Van zich aaf kalle: zich mondeling verweren. Ze kónne baeter uuever dich kalle den van dich aete.: zich mondeling verweren. Ze kónne baeter uuever dich kalle den van dich aete.

kalven, kaove, kaoftj, kaofdje, gekaofdj, kalven, De koe haet gekaofdj. Dao kan gein koe kaove of hae mót t’r bie zeen: hij wil overal bij zijn.

kam, kamp, mannelijk, kem, kemke, 1. haarkam 2. kamp, Alles uuever eine kamp sjaere. Zich de haor keime mèt eine kamp. Vreuger ginge wae mèt Jong Nederland en de Gidsen op kamp.

kameel, kemieël, mannelijk, kemieële, kemieëlke, kameel, Doe stómme kemieël! Doos(t) höbbe wie eine kemieël. Pas mèt Driekuueninge zatte wae de kemieël en de kuueninge in ’t stelke.

kamer, kamer, vrouwelijk, kamers, kaemerke, kamer, De gooj kamer: de kamer die alleen op zondag of op feestdagen gebruikt werd.

kameraad, [fors persoon], kammeraad, mannelijk, fors iets of iemand, Dae Vlaamse reus, det waas mich eine kammeraad!

kameraad, kammeraod, mannelijk, kammeräöj, kammeräödje, kameraad

kameraadschap, [kameraadschap], kammeraodsjap, vrouwelijk, kameraadschap

kamerschieten, [kamerschieten ], kamersjete, kamerschieten met donderbussen bij plechtigheden, zoals bij een processie

kamerschot, [schot ], kamersjuuet, mannelijk, schot met een donderbus

kamille, kemille, mannelijk, kamille

kamillethee, kemillethieë, mannelijk, kamillethee, Kemillethieë is good es se blaore inne mòndj höbs.

kamizolen, [afranselen], kammezaole, kammezaoltj, kammezaoldje, gekammezaoldj, afranselen, Ze gekammezaoldj kriege: een aframmeling krijgen.

kamizool, kammezaol, mannelijk, kammezäöl, kammezäölke, (Frans) 1. borstrok 2. vest met lange mouwen 3. kolos, Vreuger droge ze inne wintjer ei kammezäölke.

kammen, keime, keimtj, keimdje, gekeimdj, 1. kammen 2. zich ~ = ruzie maken, ’t Is slecht keime es se gein haor höbs: waar niks is, valt ook niks te halen.

kamp, kamp, onzijdig, kem, kemke, kamp, Vreuger ginge wae mèt Jong Nederland en de Gidsen op kamp.

kampen, [kavelen], kempe, kemptj, kempdje, gekemptj, kavelen, Bie gelieke standj móste wae kavele.

kamrad, kampraad, onzijdig, tandrad, tandwiel

kan, kan, vrouwelijk, kanne, kenke, kan, Wae ginge mètte kan mèlk hoeale bie de boer.

kandel, [dakgoot], kaanjel, vrouwelijk, kaanjele, kaenjelke, dakgoot, zie ook daakguuet

kandelaar, kandelieër, mannelijk, kandelieëre, kandelieërke, kandelaar, zie ook kaeseluchter

kaneel, kenieël, mannelijk, kaneel, Op riestepap huuertj kenieël en broene sókker.

kaneelstaaf, [kaneelstaaf], kenieëlstaaf, mannelijk, kaneelstaaf, Eine kenieëlstaaf kuips se oppe kirmes.

kanjer, knajer, mannelijk, knajers, kanjer, Inne Joeaster Koele zitte mich knajers van vèsse!

kanon, kenón, knón, onzijdig, kenónne, knónne, kenunke, knunke, kanon, Hae weurtj nog neet wakker al sjuuts se ei kenón naeve ’m aaf. Zoea zaat wie ei kenón. Zoea zaat es ei knón.

kanonnenzat, [dronken], knónnezaat, heel erg dronken

kant, kantj, mannelijk, kenj/kantje, kentje, kant, zijde, Det löktj van geinskenj: dat lukt helemaal niet. Doe kèns mèt ’m alle kenj oet, behalve de goje. Maak dich ane kantj!: ga opzij! ’t Spek zitj mer aan eine kantj: één van de partners heeft geld. Van weerskenj.

kant, kantj, onzijdig, kant, weefsel, Ei taofellake mèt eine sjoeane randj van kantj.

kanten, [van kant], kantje, kanten, van kant gemaakt, Ei kantje mötske. Ei zakdeukske mèt ei kantje rendje.

kanten, kantje, kantj, kandje, gekantj, zich kantje, zich verzetten, Hae is uueveral tieënge gekantj.

kantig, [hoekig], kentjig, kantig, hoekig

kantonnier, kanteneer, mannelijk, kantenere, kanteneerke, kantonnier, beheerder van rijkswegen

kantoor, kentoear, onzijdig, kentoeare, kentuuerke, kantoor, Hae haet kentoear aan hoes. ’t Wisselkentuuerke bestuit neet mieë.

kapel, kepel, vrouwelijk, kepelle, kepelke, 1. kapel, gebedsruimte 2. muziekkapel, Thoear is riek aan veldjkepelkes.

kapelaan, keplaon, kaplaon, mannelijk, kepläöns, kapläöns, kepläönke, kapläönke, kapelaan, Kepläönke deej de mès.

kapelanie, [kapelanie], kaplenie, vrouwelijk, kaplenieje, kaplenieke, kapelanie, woonhuis van de kapelaan

kapot, kepot, 1. kapot, stuk 2. dood (van dieren) 3. doodmoe 4. uitgespeeld zijn bij kaartspel

kapothouwen, [stukslaan], kepothouwe, stukslaan, doodslaan, Dae is ’t kepothouwe neet waerd! Dae kan nog geine gölje kepothouwe: hij heeft niks om uit te geven.

kapotje, kepotje, onzijdig, kepotjes, condoom

kapotmaken, [kapotmaken ], kepotmake, 1. kapotmaken 2. uitputtende arbeid verrichten 3. vermoorden

kapotmakerij, [uitputtende arbeid], kepotmaekerie, vrouwelijk, uitputtende arbeid, Waat ein kepotmaekerie!

kapotvallen, [dood vallen], kepotvalle, kapot vallen, dood vallen, Doe kóns mich kepotvalle: je kunt me wat!

kaps, [platzak], keps, platzak, Ich bèn gans keps.

kar, ker, vrouwelijk, kerre, kerke, kar, Dae de ker veurtj, maag de smik drage: iemand die de baas is, is ook verantwoordelijk. De ker is mich vuuer de vot gesjörgdj: ik moet aan mijn verplichtingen voldoen. Häör is de ker opgestoeate: ze heeft een miskraam gehad. Ónger de ker kómme: dronken zijn. ’t Zeen altied dezelfdje die de ker trèkke.

karamel, kermel, mannelijk, kermels/kermelle, kermelke, karamel, Bie ’t grabbele raapdje de kinjer toete vol kermelle. Zelfgemaakdje kermel(le)pudding is ’t lekkerste mèt slaagroum.

karbonade, kermenaaj, vrouwelijk, karbonade, Ei stök kermenaaj braoje.

karhengst, [trekhengst ], kerhings, kerhingst, mannelijk, 1. trekhengst 2. scheldwoord

karhond, [trekhond], kerhóndj, mannelijk, trekhond, zie ook trèkhóndj

karper, kerp, mannelijk, kerp, kerpke, karper, Ich höb ei paar kerp gevange.

karpet, karpèt, kerpèt, onzijdig, kerpètte, kerpètje, tapijt, vloerkleed

karrad, [karrenwiel], kerreraad, onzijdig, karrenwiel

karren, [rijden], kerre, kertj, kerdje, gekerdj, karren, Ich bèn efkes op en nieër gekerdj. Waat liks se toch róndj te kerre.

karrenschop, [afdak ], kerresjop, mannelijk, afdak voor karren en andere landbouwvoertuigen

karrensmeer, [wagensmeer], kerresmieër, mannelijk, wagensmeer

karrenspoor, kerrespoear, onzijdig, karrespoor

karton, kertóng, onzijdig, kertónge, kertungske, karton

kartonnen, [van karton], kertónge, kartonnen, Doot dich die aafgedrage kleier mer in ’n kertónge doeas.

karwats, kerwatsj, vrouwelijk, kerwatsje, kerwetsjke, karwats, zweep, Hae kreeg ze gerete mètte kerwatsj.

kasserol, kasserol, vrouwelijk, kasserolle, kasserölke, kookpan, Maak de saus mer in ’t kasserölke

kast, kas, kast, mannelijk, kes(t), kes(t)je, kast, Eine kas(t) van ein hoes.

kastanje, kestaanjel, kerstaanjel, vrouwelijk, ke(r)staanjele, kastanje, Doe höbs taam en wilj ke(r)staanjele. Ke(r)staanjele rape.

kastanjeboom, kestaanjeleboum, kerstaanjeleboum, mannelijk, kastanjeboom

kastanjebruin, [kastanjebruin], kestaanjelebroen, kerstaanjelebroen, kastanjebruin, Ke(r)staanjelebroen haor höbbe.

kasteel, kestieël, onzijdig, kestieële, kestieëlke, kasteel, Kestieël Hagebrook.

kat, kat, vrouwelijk, katte, ketje, kat, Dae moogs se allein de kat lieëne: hij is niet te vertrouwen. Det is ei ketje: een vals meisje. Es dich dao de kat mer neet aan kumtj: als dat maar goed afloopt. Höbs se de kat good gevoordj?: gezegd om goed weer af te roepen. Zèt de kat neet bie ’t spek.

katapult, kattepult, mannelijk, kattepulte, kattepultje, katapult, Métte kattepult op veugelkes sjete.

kater, kater, mannelijk, katers, kaeterke, 1. kater 2. zwaar hoofd na veel alcoholgebuik 3. vals meisje, valse vrouw 4. vervelend gevoel

katje, ketje, onzijdig, ketjes, 1. wilgekatje 2. jonge poes 3. vervelend meisje, Ketjes plökke.

katoen, ketoen, mannelijk, katoen, stof

katoenen, [van katoen], ketoene, van katoen, Ei ketoene klèdje.

katrol, ketrol, vrouwelijk, ketrolle, ketrölke, takel, katrol

kats, [kattig meisje], kets, vrouwelijk, ketse, ketske, kattig meisje, Die kets stuiktj ederein get op en den is ze t’r tössenoet.

kats, [onvolwassen], katsj, onvolwassen, Det jungske is nog katsj.

kattendrek, [kattenstront ], kattedrek, mannelijk, 1. kattenstront 2. kleinigheid

kattenstaart, kattestert, mannelijk, 1. kattenstaart 2. plant 3. onkruid

kauwtje, [kauw], kauwke, kauw, zie ook daol

kavelen, [beslissende ronde spelen], kavele, kaveltj, kaveldje, gekaveldj, de beslissende ronde spelen, Op d’n Aoje Limburger weurtj gekaveldj óm d’n Um.

keel, kael, vrouwelijk, kaele, kaelke, keel, Det hingtj mich de kael oet.

keelzegen, [keelzegen], kaelzaengel, mannelijk, keelzegen, Oppe gedinkdaag van de H. Blazius (3 febr.) kóns se de kaelzaengel kriege.

keen, keen, vrouwelijk, kene, keenke, kloof in huid, Kene ane henj höbbe.

keer, kieër, mannelijk, kieëre, kieërke, keer, Drie kieër raoje!

keergeld, [fooi], kieërgeldj, onzijdig, fooi, verloren geld dat bij het poetsen gevonden wordt

keet, kieët, vrouwelijk, kieëte, kieëtje, keet, huis, De ganse kieët is aafgebrandj.

keffen, kaffe, kaftj, kafdje, gekaftj, 1. blaffen 2. zwaar hoesten, D’n hóndj kaftj, kiek ins waem dao is.

kei, kej, mannelijk, kejje, kejke, keisteen, zie ook kei, ’t Törp is mèt maaskejje bestraotj.

keihel, [keihard], keihel, kejhel, keihard, zie ook knoerhel

kellen, [ketel], kèlle, onzijdig, kèlles, kèlke, ketel, De kèlles op ’t veur zètte. Maak die saus mer in ’t kleinste kèlke.

Kelpen, [kelpen], Kelpe, Kelpen

kemp, kemp, mannelijk, hennep, Mèt kemp vèsse.

kennen, kènne, kèntj, kèndje, gekèndj, kennen, Hae kèntj gein noeat zoea groeat wie ein koe: hij is niet muzikaal. Ich kèndje ’m ane meneer van loupe. Waat de boer neet kèntj, det vritj d’r neet.

kennis, kènnis, vrouwelijk, 1. kennis, wetenschap 2. verkering 3. kennis

keper, [balk voor dakconstructie], kaeper, mannelijk, kaepers, kaeperke, balk voor dakconstructie

kepernagel, [spijker], kaepernieëgel, mannelijk, lange spijker

kerel, kaerel, mannelijk, kaerels, kaerelke, kerel, vent, Det is eine goje kaerel, mer hae pistj get lang: dat is een goede vent, maar hij werkt langzaam. Kaerelke, waat maaks se mich noe paraat!

keren, kieëre, kieërtj, kieërdje, gekieërdj, vegen met een bezem, De ziep kieëre.

kerk, kirk, vrouwelijk, kirke, kirkske, kerk, Gei kirkske zoea klein of d’n duvel boewtj t’r ei kepelke naeve: mensen met minder goede bedoelingen proberen je te beïnvloeden. Inne kirk geboeare zeen: de deur open laten staan. Laot de kirk inne midde. Ze weurtj vannoet de kirk begrave. Zie luiptj de kirk plat.: de deur open laten staan. Laot de kirk inne midde. Ze weurtj vannoet de kirk begrave. Zie luiptj de kirk plat.

Kerkberg, [kerkberg], Kirkberg, Kerkberg

kerkboek, [misboek], kirkbook, onzijdig, missaal, misboek

kerkdorp, [kerkdorp], kirkdörp, onzijdig, kerkdorp, onderdeel van een gemeente

kerkelijk, kirkelik, kerkelijk, De Kirkelike: Harmonie St. Michaël.

kerkgang, [kerkgang ], kirkgank, mannelijk, kerkgang, De kirkgank make: de eerste keer dat een moeder naar de kerk ging na de bevalling; zuiveringsritueel.

kerkganger, kirkgenger, mannelijk, kerkganger

kerkhof, kirkhof, onzijdig, kerkhof, begraafplaats

kerkklok, kirkklok, vrouwelijk, kerkklok, Op Witte Dónderdig gaon de kirkklokke nao Roeame.

kerkmeester, kirkmeister, mannelijk, kerkmeester

kerkpilaar, [kerkpilaar ], kirkepelaer, mannelijk, 1. kerkpilaar 2. schijnheilige 3. zeer godsvruchtig iemand

Kerkrade, [kerkrade], Kirkraoj, Kerkrade

kerktoren, kirktoeare, mannelijk, kerktoren

kerkuil, kirkuul, mannelijk, kerkuil

kerkwerk, [nauwkeurig werk], kirkewerk, onzijdig, nauwkeurig werk, ’t Hooftj neet allemaol kirkewerk te zeen: het hoeft niet allemaal zo precies te zijn.

kerkzang, [kerkzang], kirkezank, mannelijk, kerkzang

kerkzang, [kerkzang], kirkzank, mannelijk, kerkzang

kermis, kirmes, vrouwelijk, kirmese, kirmeske, kermis, Achteróm is kirmes: kom maar via de achterdeur naar binnen. Dao is ’t kirmes: daar is ruzie. De groeate en de klein kirmes in Thoear. De groeate kirmes is zóndig nao de negendje oktoeaber en de klein kirmes is aafgesjaftj. Hae luiptj alle kirmese aaf. Kirmes haoje. ’t Raengeltj en de zón sjientj, ’t is kirmes inne hèl.: daar is ruzie. De groeate en de klein kirmes in Thoear. De groeate kirmes is zóndig nao de negendje oktoeaber en de klein kirmes is aafgesjaftj. Hae luiptj alle kirmese aaf. Kirmes haoje. ’t Raengeltj en de zón sjientj, ’t is kirmes inne hèl.

kermisbier, kirmesbeer, onzijdig, bier, Ich höb t’r gister viefentwintjig gehadj, mer det waas ouch mer kirmesbeer.

kermisdag, [kermisdag], kirmesdaag, (kirmesdaa~g), (kirmesdaa\g), mannelijk, kirmesdaag, kermisdag

kermisgeld, [kermisgeld], kirmesgeldj, onzijdig, kermisgeld, Van opa en oma krege wae kirmesgeldj.

kern, kaer, vrouwelijk, kaere, kaerke, kern, pit, Ein gooj kaer in höbbe: een goed karakter hebben. In appele en paere zitte kaere, in kese en proeme zitte stein.

kers, kees, vrouwelijk, kese, keeske, kers, Doe gluifs nog det Ooslevenhieër inne keseboum zitj: gezegd tegen iemand die je alles wijs kunt maken. ’t Doortj mer eine kesetied: het is van korte duur. Eine kesekook. Morelle zeen zoor kese.: het is van korte duur. Eine kesekook. Morelle zeen zoor kese.

kersenboom, keseboum, mannelijk, kersenboom

kersenkoek, [pannenkoek ], kesekook, mannelijk, pannenkoek met kersen

kersensteen, [kersenpit], kesestein, mannelijk, kersenpit

kersentijd, [kersentijd], kesetied, vrouwelijk, kersentijd, Det doortj mer eine kesetied.

Kerstmis, Keesmes, Kesemes, Kersmes, mannelijk, Kerstmis, Es mèt Keesmes de mögke danse, kóns se in mieërt de oeare wörme.

kervel, kirvel, mannelijk, kervel, Kirvelsop.

Kessenich, [kessenich], Kaesing, Kessenich, Liedje, gezongen door de kinderen, terwijl ze breeduit over straat lopen: Wae laote nemes door, al is ’t de pestoear van Kaesing, al kumtj d’r op eine baesem, al is ’t de pestoear van Thoear, dae bleustj op eine moear.

ketel, kieëtel, mannelijk, kieëtels, kieëtelke, ketel, kookpan, Pannaaskieëtel. Verkeskieëtel. Waskieëtel.

ketellapper, [ketellapper ], kieëtellepper, mannelijk, 1. ketellapper 2. koperslager, Zoepe wie eine kieëtellepper.

ketelsteen, kieëtelstein, mannelijk, ketelsteen

ketelsteen, ketelstein, mannelijk, kietelsteen

keten, kieëte, kieëtj, kieëdje, gekieëtj, flink de boel op stelten zetten

ketsen, ketse, ketstj, ketsdje, geketstj, 1. lopen, rennen, sprinten 2. (muziek) het missen van de juiste toon 3. schampen 4. vuur slaan met vuursteen 5. bij knikkerspel met favoriete knikker de andere uit de pot schieten, Belke trèkke en den hel wegketse.

ketser, [schampschot ], ketser, mannelijk, ketsers, ketserke, 1. hardloper 2. afglijder, schampschot 3. aansteker met vuursteentje 4. favoriete knikker

ketting, kètting, vrouwelijk, kèttinge, kèttingske, ketting, De kètting is mich vanne fiets aafgeloupe.

kettingcarrousel, [kettingcarrousel], kèttingkerresel, vrouwelijk, kettingcarrousel, Pak ’m nog ins efkes inne henj, de zwingel vanne kèttingkerresel.

keuken, kuueke, vrouwelijk, kuuekes, kuuekske, keuken

keukenkastje, [keukenkastje], kuuekekesje, kuuekekestje, onzijdig, keukenkastje

keukenstoel, [keukenstoel], kuuekestool, mannelijk, keukenstoel

keukentafel, [keukentafel], kuueketaofel, vrouwelijk, keukentafel

Keulen, Kölle, Keulen, Kölle en Aoke zeen neet op einen daag geboewdj.

keuren, [aaien], keure, keurtj, keurdje, gekeurdj, aaien, De kat keure.

keuren, käöre, käörtj, käördje, gekäördj, 1. keuren, op waarde schatten 2. proeven

keuring, [keuring], käöring, vrouwelijk, keuring, Twieë kieër per jaor wórte de paerd gesjatj oppe paerskäöring.

keurmeester, [keurmeester ], käörmeister, mannelijk, keurmeester; tot na W.O.II kenden vele plaatsen een keurmeester voor de huisslachtingen

keurtje, [snufje], käörke, onzijdig, snufje, Ei käörke zaot.

keus, [varken], koesj, mannelijk, koesje, kuusjke, 1. varken 2. een gierig iemand

keutel, kuuetel, mannelijk, kuuetels, kuuetelke, keutel, Smaal kuuetele sjiete: niet veel te besteden hebben. Ziene kuuetel intrèkke: terugkomen op een eerder gedane uitspraak, belofte.: terugkomen op een eerder gedane uitspraak, belofte.

Kevelaar, [kevelaar], Kaevelieër, Kevelaar, Op baejevaart gaon nao Kaevelieër.

kever, kaever, mannelijk, kaevers, kaeverke, kever, Zoea ieferig wie eine kaever.

kiebes, kiebes, mannelijk, kiebese, kiebeske, hoofd, Eine kale kiebes. Zich ziene kiebes stoeate.

kiel, keel, mannelijk, kele, keelke, kiel, kledingstuk, Eine boerekeel.

kiel, kiel, mannelijk, kiele, kielke, keg, wig

kienen, kiene, kientj, kiendje, gekiendj, kienen, Mörge is kiene vanne buurt. Kien!

kiepkar, kiepker, vrouwelijk, kiepkar, een kar die men kon opkiepen zonder het paard uit te spannen

kietelen, ketele, keteltj, keteldje, geketeldj, kietelen, Aaf en toe mós se dich zelf ouch ins ketele: af en toe moet je jezelf ook eens verwennen. Kiele wiele wenske, / bótter in die penske, / eier inne sjoeat, / mörge bès se groeat: gezegd bij het kietelen van een klein kind.: gezegd bij het kietelen van een klein kind.

kiezel, kezel, mannelijk, kezele, kezelke, kiezel, grind, De waeg is bezejdj mèt kezele.

kiezelsteen, kezelstein, mannelijk, kiezelsteen, Ei kezelsteinke inne sjoe höbbe.

kiezelweg, [grindweg], kezelewaeg, kezelwaeg, mannelijk, kiezelweg, grindweg

kiezen, keze, keestj, koeas, gekoeaze, kiezen, Ich kees mich sjroeap, hae keestj zich kieës, doe kees dich sjónk.

kijkdoos, kiekdoeas, vrouwelijk, kijkdoos

kijken, kieke, kiektj, keek, gekeke, kijken, Dao kumtj hieël get bie kieke. De kat oette boum kieke. Doe kóns emes waal vuuer de kop kieke mer neet t’r in. Emes nao de ouge kieke. Hae stuit te kieke of haet d’r de vot verbrandj. Kiek nao dien eige! Kiek oet dien döp! ’t Kiektj al ins achteróm: een meisje in de puberteit kijkt al eens naar de jongens. Kiek ze kieke! Kies hie: kijk eens hier! Laot ze mer ins get kieke! Mèt ’t rechse oug in ’t linkse waemesteske kieke: scheel zien. Op zien naas kieke. Örges eine goje kiek op höbbe. Te meug zeen om oet zien ouge te kieke.

kijker, [toeschouwer ], kieker, mannelijk, 1. toeschouwer 2. verrekijker

kind, kindj, onzijdig, kinjer, kindje, kind, Alle kinjer zeen mich aeve leef. Ei kindje koupe: zorgen voor gezinsuitbreiding. Ein moder kan baeter tieën kinjer groeatbringe es tieën kinjer ein moder. Hae waas ’t kindje van de juffrouw: hij was het lievelingetje van de juffrouw. Ich krieg ei kindje van dich!: ik ben het moe. Ich maag ei kindje kriege es det waor is. ’t Is ei good kindj waat op zie vader staaltj. Kinjer en zate luuj zègke de waorheid. Kinjer mótte gein groeateminsesjoon aan wille doon. Klein kinjer traeje de moder oppe tieën, groeate kinjer traeje häör op ’t hert. Oette kinjer zeen. Opa’s en oma’s weite: dao is gein sjoeander kindj es ei kleinkindj. Wie m’n kinjer groeattrèktj, zoea haet m’n ze.

kinderachtig, kinjerechtig, kinderachtig, Doot neet zoea kinjerechtig.

kinderbed, kinjerbèd, onzijdig, kraambed, Die moder is gestorve in ’t kinjerbèd.

kinderbedje, [kinderbed ], kinjerbèdje, onzijdig, kinderbed voor baby en kleuter

kindergeld, [kinderbijslag], kinjergeldj, onzijdig, kinderbijslag

kindergodsgenade, [uitroep], kinjergaodsgenaoje, uitroep, Kinjergaodsgenaoje, wat höbbe ze mich noe weer gedaon!

kinderjaren, kinjerjaore, kinderjaren, De kinjerjaore zeen de sjoeanste jaore.

kinderkal, [kinderpraat], kinjerkal, mannelijk, kinderpraat, Sjei toch oet mèt dae kinjerkal.

kinderkopje, [maaskei], kinjerköpke, onzijdig, kleine, ronde maaskei, In Thoear zeen sjoean petroeane gelag(d) mèt kinjerköpkes.

kinderliedje, [kinderliedje], kinjerleedje, onzijdig, kinderliedje

kinderlief, [uitdrukking], kinjerleef, uitdrukking

kindermeidje, [kindermeisje], kinjermaedje, onzijdig, kindermeisje, Pis höbbe wie ei Belsj kinjermaedje.

kinds, [dement], kins, 1. van kind, van de kindertijd 2. dement, seniel, Van kins aaf aan.

kindsdeel, [erfenis], kinsdeil, onzijdig, kindsdeel bij erfenis

kissen, [ophitsen], kisse, kistj, kisdje, gekistj, ophitsen, Pas op, of ich kis dich d’n hóndj aan.

kist, [bil], kis, vrouwelijk, kisse, kiske, bil, achterwerk, Van ’t lang zitte, kreeg ich stief kisse.

kist, kis, kist, vrouwelijk, kiste, kisje, kist, Oppe kis(t) houwe: ophef maken. En wae houwe oppe kis, ómdet ’t Vastelaovendj is ...

kits, [klokhuis ], kits, vrouwelijk, kitse, kitske, 1. klokhuis van appel of peer 2. kern, Doe mós ouch de kits opaete!

kits, kits, in orde

klaar, klaor, klaorder, klaorst, klaar, helder, Op klaorleechten daag. Örges gaw mèt klaor zeen. Van water drinke kriegs se klaor ouge.

klaas, klaos, mannelijk, klaoze, kläöske, dommerik, klaas, Doe bès mich toch eine klaos! Einen houtere klaos.

klagen, klage, klaagtj, klaagdje, geklaagdj, klagen, Klage mèt gezónj bein: geen reden hebben om te klagen.

klamot, [slonzige vrouw], klamot, klemot, vrouwelijk, klamotte, klemotte, 1. een slonzige vrouw 2. spullen 3. geld, Haod dich dao weg, det is ein richtige klamot/klemot.

klamp, [nauwelijks], klamp, amper, bijna, nauwelijks, Ich haaj klamp genóg geldj bie mich óm de waar te betale. Ich waas klamp bènne of ’t begós te raengele.

klappei, klephej, vrouwelijk, klikspaan, zie ook klepmoel

klaproos, klaproeas, vrouwelijk, klaproos

klare, klaore, mannelijk, jenever, Eine jónge of aoje klaore.

klaren, [afhandelen], klaore, klaortj, klaordje, geklaordj, afhandelen, Zoea, det werk is weer geklaordj, noe höbbe wae rös(t).

klark, [fluim], klark, mannelijk, klarke, klerkske, fluim

klarken, [fluimen], klarke, klarktj, klarkdje, geklarktj, fluimen, Klarke? Dao haje de boere ein hendje van!

klas, klas, vrouwelijk, klasse, kleske, klas, Ei klein kleuterkleske.

klassineren, klasjenere, klasjeneertj, klasjeneerdje, geklasjeneerdj, praten, Op ’t luuegebenkske weurtj hieël get geklasjeneerdj. Ze höbbe oet en t’r nao t’ruuever geklasjeneerdj.

klater, [kletstante ], klater, vrouwelijk, klaters, 1. kletstante 2. vlucht, Det is ein richtige klater(vot).

klateren, klatere, klatertj, klaterdje, geklaterdj, 1. klateren 2. kletsen, ’t Raengeltj det ’t klatertj.

klats, [klap], klats, vrouwelijk, klatse/kladze, kletske, 1. klap 2. een klein beetje, Es se neet oetsjeis, kriegs se ein klats óm dien oeare.

klatsen, [slaan], klatse, klatstj, klatsdje, geklatstj, slaan, klappen, Dalik klats ich dich vuuer dien vot! Mètte duuer klatse.

klatsen, [slaan ], klaatse, klaatstj, klaatsdje, geklaatstj, 1. een klap geven die geluid maakt, slaan 2. flink drinken, Emes óm die oeare klaatse: iemand een draai om zijn oren geven. Klaats Cornelis, gaef ’m ein vaeg: zet ’m op. Klaats, dao laag d’r. : zet ’m op. Klaats, dao laag d’r.

klauw, klaw, mannelijk, klawwe, klewke, 1. klauw 2. hand 3. zware steen

klauwen, klawwe, klawtj, klawdje, geklawdj, 1. klauwen 2. stelen, De kat haet mich nöt geklawdj.

klazenman, [sinterklaaspop], klaozeman, mannelijk, 1. sinterklaaspop, gemaakt van peperkoekdeeg 2. sufferd

kledage, [kleding], kleiaasj, vrouwelijk, kleding, Hieël get kleiaasj höbbe: veel kleren hebben.

kleden, kleie, kleitj, kleidje, gekleidj, zich kleie, zich kleden, Zie haet zich altied sjiek gekleidj.

klee, [klaver], klieë, vrouwelijk, klaver

klee-aas, [klaverenaas], klieë-aos, mannelijk, klaverenaas

kleeblad, [klaverblad], klieëblaad, onzijdig, klaverblad

kleeboer, [klaverenboer], klieëboer, mannelijk, klaverenboer

kleed, [jurk], kleid, onzijdig, kleier, klèdje, jurk, kleding, Die vrouw haet ei sjoean kleid aan. Ei gehaoktj taofelklèdje. St. Berb geit in ei wit kleid nao ’t bal: zei men van een vrouw die haar hele leven kuis geleefd had.

kleedame, [klaverendame], klieëdam, vrouwelijk, klaverendame, klaverenvrouw, zie ook klieëvrouw

kleeheer, [klaverenheer], klieëhieër, mannelijk, klaverenkoning, klaverenheer, zie ook klieëkuuening

kleekoning, [klaverenkoning], klieëkuuening, mannelijk, klaverenkoning, klaverenheer, zie ook klieëhieër

kleerhanger, [kleerhanger], kleierhenger, mannelijk, kleerhanger

kleerkast, kleierkas, kleierkast, mannelijk, kleerkast

kleermaker, kleiermaeker, mannelijk, kleermaker, zie ook sjruuer

kleevrouw, [klaverenvrouw], klieëvrouw, vrouwelijk, klaverenvrouw, klaverendame, zie ook klieëdam

kleezaad, [klaverzaad], klieëzaod, onzijdig, klaverzaad

klein, klein, klein(d)er, kleinst, klein, Kóns se mich det neet klein make?: kun je dat geld wisselen? Klein kinjer, klein leid; groeate kinjer, groeat leid. Van klein kumtj m’n toet groeat: door zuinig te leven kan men rijk worden.: door zuinig te leven kan men rijk worden.

kleine, klein, kleine, mannelijk, onzijdig, klein kind, Hie-naeve is get kleins gekómme! Mie klein duit zóndig de kemunie. Mie zöster haet eine kleine gekrege.

Kleine Hegge, [landgoed ], Klein Hèk, landgoed Kleine Hegge

klem, [tetanus], klem, vrouwelijk, tetanus, ’t Paerd haet de klem.

klem, [speldje ], klam, vrouwelijk, klamme, klemke/klemmerke, 1. klem, speldje 2. hechting, Ei klemmerke vuuer inne haor.

klemmertje, [wasknijper], klemmerke, onzijdig, klemmerkes, wasknijper, zie ook wasknieper, wasklöppelke

klep, klup, vrouwelijk, 1. collectebakje 2. klepper, Mètte klup rondjgaon: collecteren in de kerk.

klepel, klieëpel, mannelijk, klieëpels, klieëpelke, klepel

klepmuil, [klikspaan], klepmoel, vrouwelijk, klikspaan, zie ook klephej

kleppen, [verklappen], kleppe, kleptj, klepdje, gekleptj, verklappen, Zie stóng weer te kleppe.

klepper, [klaphout], klepper, mannelijk, kleppers, klepperke, klepper, klaphout, Es de klokke nao Roeame zeen in de Gooj Waek, gaon de kinjer smörges mètte kleppers/mètte klup róndj.

klepperen, kleppere, kleppertj, klepperdje, geklepperdj, klepperen, met de kleppers rondgaan

kleren, kleier, kleding, Dae haet de kleier aan gehadj: hij heeft zijn priesterstudie afgebroken. Sóndigse en swerkeldigse kleier.

klerenborstel, [kleerborstel], kleierbeustel, mannelijk, kleerborstel

klets, klets, vrouwelijk, 2. verkoudheid, De klets te pakke höbbe: een verkoudheid opgelopen hebben.

klets, [oorvijg], klets, vrouwelijk, 1. oorvijg

kletskont, [babbeltrien], kletskóntj, mannelijk, babbeltrien, zie ook kletsmoel

kletsmuil, [babbeltrien], kletsmoel, mannelijk, babbeltrien, zie ook kletskóntj

klier, kleer, vrouwelijk, klere, kleerke, klier, Bie kaelóntstaeking höbs se opgezatte klere in d’n hals.

klimmen, klumme, klumtj, klóm, geklómme, klimmen, Inne boum klumme. Uuever de moor klumme.

klit, [kleefkruid], klet, klit, vrouwelijk, klette klitte, kleefkruid, Aaneinhange wie klet.

klits, [drop], klits, mannelijk, drop, Klitsketjes: katjesdrop. Klitske trèkke toet ’t sjuumtj. Klitswater: dropwater.: dropwater.

klitsen, [kloten], klitse, kloten, Dae is de klitse op: hij is ervandoor. Det is nao de klitse: dat is kapot gegaan. Ei stök inne klitse höbbe: dronken zijn. Hae veel op zien klitse. Ich bèn vandaag gein klitse waerd.

klok, klok, vrouwelijk, klokke, klökske, klok, Det pastj wie ein klok: dat past precies.

klokken, klokke, kloktj, klokdje, gekloktj, klokken, ring van de duif in de klok draaien

klokkenmaker, [klokkenmaker], klokkemaeker, klokkenmaker, Thoear haaj in de 18de ieëw beroemdje klokkemaekers.

klommel, klómmel, mannelijk, klómmele, klummelke, prul, waardeloos ding, Det is klómmelwerk: dat is prutswerk. Ze goeaje de klómmele bie-ein: ze gaan samenwonen. Zien klómmele bie-ein pakke: zijn spullen bij elkaar pakken.

klommelaar, [prutser], klómmelieër, mannelijk, prutser, knoeier

klommelachtig, [van slechte kwaliteit], klómmelechtig, van slechte kwaliteit, Det zuut t’r klómmelechtig oet.

klommelarij, [prutswerk], klómmelerie, vrouwelijk, prutswerk, Hoeal dich gein klómmelerie oppen hals: haal je geen narigheid op de hals.

klommelen, klómmele, klómmeltj, klómmeldje, geklómmeldj, prutsen, knoeien, Zich get bie-ein klómmele.

klommelen, [knuffelen], knoemele, knoemeltj, knoemeldje, geknoemeldj, knuffelen, vastpakken, Ich zal dich ins lekker knoemele.

klommelig, [slordig], klómmelig, slordig, Det is klómmelig aafgewirktj.

klomp, klómp, mannelijk, klump/klómpe, klumpke, klomp, Dao valle mich de klump van oet. Ein naas wie eine klómp höbbe: een dikke neus hebben. Get oppe klómpe aanveule. Hae lieëtj mètte klómpe uuever zich haer loupe: hij laat over zich heen lopen. Hae spuueldje flink op ziene klómp: hij ging behoorlijk tekeer. Noe briktj mich de klómp.

klomp, [kinderklompen], klumpkes, kinderklompen

klomp, [schaatsen], klumpkes, korte schaatsen

klompenmaker, klómpemaeker, mannelijk, klompenmaker

klompennagel, [spijkertje ], klómpenieëgel, mannelijk, spijkertje met platte kop

klompenriem, [klompenriem], klómpereem, mannelijk, klompenriem

klompvoet, klómpvoot, mannelijk, klompvoet

klont, klóntj, mannelijk, klóntje, kluntje, klont, Ei sókkerkluntje: een suikerklontje. Eine klóntj bótter. Zoea klaor wie ei kluntje.

klonter, klóntjer, kluntjer, mannelijk, klóntjers, kluntjers, kluntjerke, klonter, Inne gaele pudding zoeate dèk klóntjers.

klonteren, klóntjere, kluntjere, klóntjertj, klónterdje, geklónterdj, klu, klonteren

klooster, kloeaster, onzijdig, kloeasters, kluuesterke, klooster, abdij

Kloosterberg, [kloosterberg], Kloeasterberg, Kloosterberg

kloosterzuster, [kloosterzuster], kloeasterzöster, vrouwelijk, kloosterzuster, Ei kloeasterzösterke mèt ’n österke.

kloot, kloeat, mannelijk, kloeate, kluuetje, 1. kloot 2. goedzak 3. iemand die zich intensief bezighoudt met iets, De kloeate op gaon: zich uit de voeten maken. De kloeate sjore: weinig of niks doen. Det is nao de kloeate: dat is helemaal kapot. Doe kóns mich de kloeate kusse: je kunt me nog meer vertellen. Get de kloeate ophelpe: zo ruw met iets omgaan dat het kapot gaat. Ich bèn vandaag gein kloeate waerd: ik voel me vandaag helemaal niet lekker. Loup nao de kloeate: verwensing. Oppe kloeate zeen: versleten zijn. Vuuer de bók zien kloeate: voor niks, tevergeefs.

klootzak, [klootzak], kloeatzak, mannelijk, klootzak

klos, klos, mannelijk, klosse, klöske, klos, garenklos, Ei gareklöske. Ei klöske gare.

klot, klot, mannelijk, klotte, klötje, kluit, Eine klot aerd: een kluit aarde.

klote, kloeate, klote, vervelend, Ich vinj t’r gein kloeate aan. ’t Is sjoean kloeate.

kloten, kloeate, kloeatj, kloeadje, gekloeatj, 1. bedriegen 2. voor de gek houden 3. klungelen, Doe mós mich neet kloeate.

kloter, [bel], kloeaters, rammelende bellen aan het hoofdtuig van het paard, ’t Paerstuug vanne dokter enne brandjwaer haje vreuger kloeaters anen haam, zoeades se ze huuerdjes aankómme.

klotergeld, [kleingeld], kloeatergeldj, onzijdig, kleingeld

kloterij, [bedriegerij], kloeaterie, vrouwelijk, bedriegerij, Kloeaterie oethoeale: kattekwaad uithalen.

klucht, kloch, klocht, vrouwelijk, zwerm, vlucht, Dao haje ze ein ganse kloch(t): daar hadden ze veel kinderen. Dao vluugtj ein kloch(t) doeve: daar vliegt een zwerm duiven.: daar vliegt een zwerm duiven.

kluis, kloes, mannelijk, kloeze, kluuske, kluis, Get opberge inne kloes.

kluizenaar, kluzenieër, mannelijk, kluizenaar

klungelaar, klungelieër, mannelijk, klungelaar

klungelarij, [prutswerk], klungelerie, vrouwelijk, prutswerk

klutskop, [sufferd], klutskop, mannelijk, stommerik, sufferd

klutsoog, [blauw oog], klutsoug, onzijdig, blauw oog, Emes ei klutsoug houwe.

knab, [stuiver ], knab, mannelijk, knabbe, knepke, 1. stuiver 2. stuk hout, zie ook stuver, Dae haaj nogal väöl knabbe: hij had veel geld. Hae bietj dao de knabbe aaf: hij moet daar het vuile werk doen. : hij moet daar het vuile werk doen.

knakworst, knakwoos, knakwoost, vrouwelijk, knakworst

knalpijp, [knalpijp], knalpiep, vrouwelijk, knalpijp

knalrood, knalroead, knalrood, Knalroeaj haor. Ze haaj de luppe knalroead gevèrfdj.

knap, [bijna], knap, bijna, amper, Ich bèn knap ei ke(r)teerke weg gewaes(t).

knapkoek, knapkook, mannelijk, ronde, gesuikerde koek, Thoearder knapkook.

knappen, kneppe, kneptj, knepdje, gekneptj, 1. een knappend geluid maken 2. alcohol drinken 3. met knikkers schieten, De lamp knepdje kepot. Drie mösse kneppe: drie mussen doodschieten. Luus kepot kneppe.

knapper, [knikker ], knepper, mannelijk, 1. favoriete knikker 2. krasse man

knasterd, [oud brood], knastert, mannelijk, oud brood, oude koffie, Dae wèk, det is druuege knastert. Dao höb ich toch knastert van koffie gekrege.

knauwel, [taai eten], knawwel, mannelijk, 1. taai stukje eten, waar op geknauweld is 2. onzinnige, moeilijke praat

knauwelaar, [iemand die lang kauwt], knauwelieë, knawwelieër, mannelijk, iemand die lang ergens op kauwt

knauwelen, [kauwen], knawwele, knauwele, knawweltj, knawweldje, geknawweldj, knau, (fijn) kauwen, zie ook knauwele, Waat bès se weer aan ’t knawwele?

kneden, knaeje, knaetj, knaedje, geknaedj, kneden, ’t Deig knaeje.

knets, [week], knetsj, niet gaar, week, zie ook knetsjerig, Dae wèk is knetsj.

knetserig, [week], knetsjerig, niet gaar, week, zie ook knetsj , Dae tulbandj is knetsjerig.

kneuteraar, [mopperaar], knoterieër, mannelijk, mopperaar, zie ook knoterpot, knoterzak

kneuteren, [mopperen], knotere, knotertj, knoterdje, geknoterdj, mopperen

kneuterpot, [mopperaar], knoterpot, mopperaar, zie ook knoterieër, knoterzak

kneutervot, [mopperaar], knotervot, mannelijk, mopperaar

kneuterzak, [mopperaar], knoterzak, mopperaar, zie ook knoterieër, knoterpot

knijpen, kniepe, knieptj, kneep, geknepe, knijpen, Hae knieptj ’t ’m: hij is bang.

knip, kniep, vrouwelijk, kniepe, kniepke, zakmes, Ei gezich(t) wie ein kniep höbbe: er bleek, slecht uitzien. Gaef mich de kniep ins: geef me het zakmes eens.: geef me het zakmes eens.

knipoog, [knipoog], knipuigske, onzijdig, knipoogje, Emes ei knipuigske gaeve.

knipper, [drukknoop], knipper, mannelijk, knippers, knipperke, drukknoop, zie ook luiwievereknoup

knobbel, knóbbel, mannelijk, knóbbels, knubbelke, knobbel

knobbelachtig, [knobbelig], knóbbelechtig, knobbelig

knoei, [rommel], knoeaj, mannelijk, rommel, rotzooi

knoeien, knoeaje, knoeatj, knoeadje, geknoeadj, knoeien

knoeier, [knoeier], knóddelieër, mannelijk, knoeier

knoeier, [knoeier], knoeajer, knoeajert, mannelijk, knoeaiers, knoeier

knoeilap, [knoeier], knoeajlap, mannelijk, knoeier

knoert, knoear, mannelijk, 1. knoest 2. onverzettelijk iemand

knoerthel, [keihard], knoerhel, keihard, zie ook keihel, kejhel

knoflook, knofloeak, onzijdig, knoflook

knoken, [heel erg], knoeake-, heel erg, Knoeakedruueg: kurkdroog.

knook, knoeak, mannelijk, knuuek, knuuekske, knook, bot, Alles oet zien knuuek laote valle: alles uit zijn handen laten vallen. Gaef daen hóndj eine knoeak. Gein knuuek in zie lief höbbe: lenig zijn. Hae haet de ganse waek sop gekoeaktj van eine knoeak: hij is erg gierig. Haoj dien knuuek bie dich: hou je handen thuis. Ich braek dich de knuuek es se det dörfs te doon: ik breek je botten als je dat durft te doen. Laot det oet dien knuuek: blijf daar van af. Mèt dien knuuek goeaj ich nog neut vanne buim: oude mensen vinden dat jonge mensen niet moeten klagen. Mien aoj knuuek wille neet mieër. Pien inne knuuek höbbe: pijn in de botten hebben. Uuever zien eige knuuek valle: over zijn eigen voeten struikelen. ’t Waer inne knuuek höbbe: aan zijn botten voelen dat er regen op komst is.

knoop, knoup, mannelijk, knuip, knuipke, knoop, Ich höb de knuip aaf: ik ben heel erg moe. Lèk dich eine knoup inne tesseplak, den vergits se ’t neet.

knoop, [kwetsuren], knup, kwetsuren, Hae haet hieël get knup mètgekrege.

knoopsgat, [knoopsgat ], knoupsgaat, onzijdig, knoopsgat

knop, knóp, mannelijk, knup, knupke, knop, Dao zitte al knup inne blome. Eine leech(t)knóp.

knopen, knuipe, knuiptj, knuipdje, geknuiptj, knopen, Knuip dich det in dien oeare!

knorren, knórre, knórtj, knórdje, geknórdj, knorren, Eine boer en ei verke waere knórrendj vèt.

knors, knoesj, mannelijk, kraakbeen

knots, [helemaal], knatsj, helemaal, Knatsjgek: stapelgek. Det is mich knatsj egaal: dat maakt me helemaal niks uit.: dat maakt me helemaal niks uit.

knots, [lollie], knótsj, mannelijk, knótsje, witte ronde harde noga- lollie, gedoopt in chocolade, Vreuger ginge we nao Kaesing óm knótjse en Belzje kauwgum.

knuddelen, knóddele, knóddeltj, knóddeldje, geknóddeldj, knoeien, klungen, Zit neet zoea te knóddele.

knuffel, [liefkozing], knoevel, mannelijk, knuffel

knuffelen, knoevele, knoeveltj, knoeveldje, geknoeveldj, knuffelen

knuist, knoest, mannelijk, knoeste, knuusje, knuist, Ei paar knoeste van henj höbbe: grote handen hebben.

knuppel, klöppel, mannelijk, klöppele/klöppels, klöppelke, 1. knuppel, stok 2. onhandig persoon, Eine trómklöppel. Pak dae klöppel ins.

knuppelen, [vechten], klöppele, klöppeltj, klöppeldje, geklöppeldj, knuppelen, vechten, Dao höbbe ze zich flink geklöppeldj.

koe, koe, vrouwelijk, kuuj, kuke, koe, Ein botte koe. Koelómp. Zoea lómp wie ein koe.

koeflater, [uitwerpselen van koe], koeflater, mannelijk, uitwerpselen van een koe

koek, kook, mannelijk, keuk, keukske, koek, Emes ei keukske van eige deig gaeve. Krieg dich ei lekker stök kook bie de koffie. Neet van kook toet broead kómme: niet opschieten.

koekenhort, [vlaaienrekje], kokenäörtje, onzijdig, vlaaienrekje, zie ook äörtje, häörtje, flajenäörtje, De keseflaai stóng op ’t kokenäörtje om aaf te keule.

koel, keul, keul(d)er, keulst, koel, Eine keule windj.

koelen, keule, keultj, keuldje, gekeuldj, koelen

koest, koesj, koest, Haod dich koesj.

koestront, [koeiestront], koestróntj, mannelijk, koeiestront

koetjong, [onvolwassen jongen], koetjónk, mannelijk, onvolwassen jongen, snotneus

koffer, koffer, onzijdig, koffers, köfferke, 1. koffer 2. bed

koffieboon, koffieboean, vrouwelijk, koffieboon

koffieketel, [koffieketel], koffiekieëtel, mannelijk, koffieketel

koffiemolen, koffiemuuele, vrouwelijk, koffiemolen

koffietafel, koffietaofel, vrouwelijk, koffietafel, Nao de begrafenis is t’r meistal ein koffietaofel.

koken, koeake, koeaktj, koeakdje, gekoeaktj, koken

kokkerel, [tol], kókkerel, mannelijk, kókkerelle, kókkerelke, tol, zie ook pómpernel, póppernel, Zich drejje wie eine kókkerel: zich ronddraaien om gezien te worden.

kokos, kokes, mannelijk, kokos, Mekróns zeen mèt kokes gemaaktj.

kokosmat, kokesmat, vrouwelijk, kokosmat

kokosnoot, kokesnoot, vrouwelijk, kokosnoot

kolenboer, koealeboer, mannelijk, kolenboer

kolengat, [kolengat], koealegaat, onzijdig, kolengat, gat van kolenkelder

kolengruis, koealegruus, onzijdig, droog kolengruis

kolenkar, [kolenkar], koealeker, vrouwelijk, kolenkar

kolenkelder, [kolenkelder], koealekelder, mannelijk, kolenkelder

kolenkit, koealekit, vrouwelijk, kolenkit

kolenschop, [kolenschop], koealesjöp, vrouwelijk, kolenschop, Henj wie koealesjöppe.

kolenslam, [kolengruis], koealeslam, mannelijk, gebonden kolengruis

kolk, kouk, vrouwelijk, kolk in het water, Corbeys kouk. Truppers kouk.

kom, kómp, vrouwelijk, kump, kumke, kom, Doe moogs dalik de kómp oetlekke. Slaagroum kloppe inne kómp.

komaf, kómaaf, mannelijk, 1. komaf, afkomst 2. einde, Van rieke kómaaf zeen.

komedie, kemedie, vrouwelijk, komedie, aanstellerij, Waat ein kemedie!

komen, kómme, ich kóm, doe kums, hae kumtj, zie kómme, kwaam/, komen, Aan alles kumtj ein inj. Dao kumtj niks van in! Doe mós neet allein langs kómme, mer ouch aankómme. Es vader laat heives kumtj, hooftj d’r niks te zègke: werd gezegd van iemand die op stap was geweest en heel laat thuiskwam. Kómme wie gerope. Kómme ze, den kómme ze neet; kómme ze neet, den kómme ze: komen de mussen, dan komen de erwten niet uit, komen de mussen niet, dan komen de erwten wel uit. ’t Kumtj zich neet op einen daag: het komt niet op één dag aan. Örges neet op kómme: zich iets niet kunnen herinneren. Waat neet is, kan nog kómme.

komend, [volgend], kómmendj, komend, volgend, Kómmendj jaor, kómmendje waek.

komst, koms, komst, vrouwelijk, komst, Dao is get op koms(t): daar wordt een baby verwacht.

konijn, knien, (knie~n), (knie\n), (knie~nke), mannelijk, knien, knienke, konijn, Det is bie de knien aaf!: dat is verschrikkelijk. Knien in ’t zoor. Zoea giftig wie eine knien: pisnijdig zijn. Zoea taam wie eine knien.: pisnijdig zijn. Zoea taam wie eine knien.

konijnenhol, knienshol, onzijdig, konijnenhol

konijnenpijp, [ondergrondse gang van konijn], knienspiep, vrouwelijk, ondergrondse gang van een konijn

konijnenpoot, [konijnenpoot], knienspoeat, mannelijk, konijnenpoot

konijnenvel, kniensvel, onzijdig, konijnenvel, Vreuger kwoeame ze langs de duuer vuuer kniensvelle.

koning, kuuening, mannelijk, koning

koningin, kuuenegin, vrouwelijk, kuueneginne, koningin

Koninginnedag, Kuueneginnedaag, mannelijk, Koninginnedag, Op Kuueneginnedaag 2011 waas de kuuenegin mèt häör femielie in Thoear en prebeerdje ’t Thoears Laesplenkske te laeze.

koningshuis, [koningshuis], kuueningshoes, onzijdig, koningshuis

koninklijk, kuueninklik, koninklijk, De Kuueninklike = de Koninklijke Harmonie

konkelaar, kónkelieër, mannelijk, konkelaar

konkelen, kónkele, kónkelt, kónkeldje, gekónkeldj, konkelen

konkernoelje, [vrucht van kornoelje], kónkernoelie, vrouwelijk, vrucht van een kornoelje, T’r oetzeen wie ein kónkernoelie: een felrode kleur hebben.

konkernoeljestruik, [kornoeljestruik], kónkernoeliestroek, mannelijk, kornoeljestruik

kont, kóntj, vrouwelijk, kóntje, kuntje, kont, ’t Kuntje vanne wèk: de voor- en achterkant van het brood. Mètte kóntj vuuer ’t sjaermets: kantje boord, gevaarlijk spel spelen.: kantje boord, gevaarlijk spel spelen.

konterverzen, [hiel], kontervaes, vrouwelijk, hiel, Emes op zien kontervaes traeje.

kontkruiper, kóntjekroeper, mannelijk, kont(e)kruiper, flikfooier

kooi, koeaj, vrouwelijk, koeaje, kuuetje, 1. kooi 2. huis 3. bed, Koeaj verlosse: kinderspelletje.

kooitje, [kooitje], kuuetje, onzijdig, kooitje

kook, [kokkin], koeak, vrouwelijk, 1. kookster, kokkin; bij een bruiloft of feest werd een kokkin ingehuurd voor de feestmaaltijd 2. het kooksel, Det is ein gooj koeak.

kookwas, [kookwas], koeakwas, onzijdig, kookwas

kool, koeal, kuuel, mannelijk, kuuel, kuuelke, kool, Eine sjoeane bloomkoeal.

kool, koeal, mannelijk, koeale, kuuelke, kolen, steenkool, Koeale hoeale bie de koealeboer óm de staof te stoeake. Op heite koeale zitte.

koolraap, kolraap, mannelijk, kolrabe, kolraepke, koolraap

koolzaad, koealzaod, onzijdig, koolzaad

koolzwart, [koolzwart], kaolzwart, koolzwart

koopman, koupman, mannelijk, handelaar

koopwaar, [koopwaar], koupwaar, vrouwelijk, koopwaar

koor, koear, onzijdig, koeare, kuuerke, 1. koor in de kerk 2. zangkoor

koorbank, [koorbank], koearbank, mannelijk, koorbank

koord, kaord, koeard, onzijdig, käörd, koearde, käördje, koord, Trèk mer aan ’t käördje, den geit de duuer vanzelf oeape.

koorjong, [misdienaar], koearjóng, mannelijk, misdienaar, zie ook mèsdener

koortje, [plaats achter in de kerk], kuuerke, onzijdig, de plaats achter in de kerk onder het Dameskoor, Zie zoot altied op ’t kuuerke.

koorzanger, [koorzanger], koearzenger, mannelijk, koorzanger

kootje, kuuetje, onzijdig, (vinger)kootje

kop, kop, mannelijk, köp, köpke, hoofd, Dae den laeftj, haet einen helle kop: dat is ver vooruitgedacht. Dao stuit miene kop neet haer. De kop neet oeape doon: niks zeggen uit stijfkoppigheid. De köp zeen getèldj. Det is ei köpke: iemand met een goed verstand. Det is mich dore kop gegange: dat heb ik vergeten. Doe kóns oppe kop gaon staon, ich doon ’t neet! Eine kop wie ein kroeat höbbe: een rood hoofd hebben. Eine kop wie eine tujer- hamer höbbe: een zwaar hoofd hebben. Emes de kop laam make: blijven zeuren. Emes oppe kop sjiete: iemand besodemieteren. Emes vuuere kop stoeate. Get ane kop höbbe. Get inne kop höbbe. Halsuueverkop. Ich zèt dich de kop tösse twieë oeare: gezegd tegen kinderen als waarschuwing. Kop noch stert örges aan kriege. M’n kan emes waal vuuer de kop kieke, mer neet t’r in. Oppe kop aaf: precies. Oppe kop vanne taofel zitte. Zich de kop örges uuever braeke. Väöl ane kop höbbe. Veul dich ins aan diene kop! Vuuer miene kop allein: voor mij alleen. Waat dae in ziene kop haet, haet d’r nog lang neet in zien vot. Waat de kop vergitj, mótte de bein misnete: als je iets vergeet, heb je dubbel werk. Zich de köp inhouwe: flinke ruzie hebben. Zich get inne kop hoeale. Zich get oette kop zètte.

kopen, koupe, ich koup, doe kuips/doe köps, hae kuiptj/hae kö, kopen, Zich ei kindje koupe. Zich ei noew klèdje koupe.

koper, koeaper, onzijdig, 1. koper, metaal 2. de koperen blaasinstrumenten van een orkest

koper, kouper, kuiper, mannelijk, koupers, kuipers, koper

koperen, koeapere, koperen, Es se twelf-en-ein-half jaor getrouwdj bès, hèls se koeapere broelof.

kopergroen, koeapergreun, kopergroen

koperslager, koeaperslaeger, koeaperslieëger, 1. koperslager 2. loodgieter, zie ook pómpemaeker

koperwerk, [koperwerk], koeaperwerk, onzijdig, koperwerk

kopje, [hoofdje ], köpke, onzijdig, 1. hoofdje 2. een pienter iemand, ’t Köpke van ’t ei. ’t Köpke van ’t ingelke is aafgebroeake.

koppen, [van de kop ontdoen], köppe, köptj, köpdje, geköptj, van de kop ontdoen, ’t Köppe van eier.

koppijn, koppien, vrouwelijk, hoofdpijn, Vergaon vanne koppien.

kopspang, [kopspeldje], kopspengske, onzijdig, kopspeldje

kopzak, [voerzak], kopzak, mannelijk, voerzak voor het paard

kopzorg, kopzörg, vrouwelijk, kopzorg, bezorgdheid

korelzolder, [korenzolder], koearezölder, mannelijk, korenzolder

koren, koeare, onzijdig, rogge

korenblauw, [korenblauw], koeareblauw, koeareblaw, korenblauw

korenbloem, koearebloom, vrouwelijk, korenbloem

korenmolen, koearemuuele, vrouwelijk, korenmolen

korenpater, [bedelpater], koearepater, mannelijk, bedelpater

korenschoof, koearesjouf, mannelijk, korenschoof

korenschuur, [korenschuur], koearesjeur, vrouwelijk, korenschuur

korenveld, [korenveld], koeareveldj, onzijdig, korenveld

korenwolf, [hamster], koearewolf, mannelijk, korenwolf, soort hamster

korenzeef, [korenzeef], koearezeef, vrouwelijk, korenzeef

korf, körf, korf, (kö~rf), (kö\rf), (kö\rfke), mannelijk, körf, körfke, 1. korf 2. mand 3. duivenmand, Oppe körf stoeate: iets aankaarten.

korset, kersjèt, onzijdig, kersjètte, kersjètje, keurslijf, corset, Vreuger zoeate de vrouluuj ingesnäördj in ei kersjèt.

korst, koos, koost, vrouwelijk, kooste, keusje, korst, ’t Broead haet ein dikke koos(t). De kooste staeke ’m: hij heeft het te goed.

kort, kort, korter, kor(t)ste, 1. dichtbij 2. kort 3. snel uit elkaar vallend, Dae haet de stróntj kort bie ’t hert zitte: hij is kortaangebonden. Haoj dich kort bie de gróndj.

kortaangebonden, kortaangebónje, kortaangebonden, gauw driftig

kortbij, kortbie, dichtbij, Zie woeane kortbie de sjoeal.

korterbij, korterbie, dichterbij, Kóm ins get korterbie, den huuer ich dich baeter.

kortgeversd, [nors], kortgevaesdj, kortaangebonden, lichtgeraakt, nors, zie ook nitsj, Kortgevaesdj zeen.

kortzaag, [kortzaag ], kortzaeg, vrouwelijk, kortzaag, zaag om boomstammen mee klein te zagen

korven, [korven], körve, körftj, körfdje, gekörfdj, korven, De doeve (in)körve.

kost, kos, kost, mannelijk, eten, Waat duis se vuuer de kos(t)?: welk beroep heb je?

kostbaar, kuuesper, 1. breekbaar en kostbaar 2. fijntjes, Fien porselein en fien kristal is kuuesper.

kostelijk, köstelik, kösteliker, köstelikst, 1. kostelijk 2. lekker, Zich köstelik ammezere.

koster, köster, mannelijk, kösters, kösterke, koster

kostganger, kosgenger, kostgenger, mannelijk, kostganger, Ooslevenhieër haet raar kostgengers (mer gein die neet aete).

kosthuis, [pension], kosthoes, onzijdig, kosthuis, pension, Dae haet dao ei good kosthoes: hij woont nog bij zijn ouders; hij is snel dikker geworden.

kostschool, kossjoeal, vrouwelijk, kostschool, zie ook pensjonaat

kostuum, kestuum, onzijdig, kestuums, kestuumke, herenpak, kostuum, De kleiermaeker maakdje de kestuums op maot.

kot, [(kuil in) bed], koet, vrouwelijk, koete, kuutje, (kuil in) bed, Ich lèk mich inne koet.

kotelet, kortelèt, vrouwelijk, kortelètte, kortelètje, kotelet

kots, kóts, mannelijk, braaksel, Dao krieg ich de kóts van: daar moet ik van walgen.

kotsen, kótse, kótstj, kótsdje, gekótstj, kotsen, braken, Kóts dich mer ins oet: vertel maar eens wat je dwars zit.

kotskrank, [erg ziek], kótskrank, heel erg ziek, Ich veul mich kótskrank.

kotsmoe, [doodmoe ], kótsmeug, doodmoe van het gezeur of de situatie, ’t Gezanik kótsmeug zeen.

kou, kaoj, vrouwelijk, 1. kou 2. verkoudheid, Mèt die kaoj boete mós se dich werm aandoon.

koud, kaod, kaojer, kaodst, koud, Kaoj sjóttel. ’t Kaod höbbe. Vanne kaoje kantj zeen: aangetrouwd zijn.

kouneus, [koukleum], kaojnaas, vrouwelijk, koukleum

kousje, [kousje ], kuiske, onzijdig, 1. kousje van gaslamp 2. kleine kous

kouter, kouter, mannelijk, ploegschaar, Zèt de kouter oppe ploog.

kouwelijk, käöjelik, kouwelijk, Mien vrouw is nogal käöjelik aangelag(d).

kraai, kraon, vrouwelijk, kräön, kräönke, kraai, De ein kraon piktj de anger de ouge neet oet: de ene hoge piet laat de andere hoge piet niet vallen. Doe geis mètte kräön de lócht in: als je zo doorgaat, word je straatarm. Ein taam kraon: een tamme kraai. Ein vlegendje kraon vingt mieë es ein zittendje. Wils se ’t neet zègke menke, de kräön zulle ’t oetbringe!: ook al zwijg je, de waarheid komt toch wel aan het licht.

kraaien, krejje, krejtj, krejdje, gekrejdj, kraaien, Dao krejtj geinen haan nao. De baby krejdje van plezeer. Ein hoon kakeltj es ze ein ei lèktj, einen haan krejtj, mer lèktj gein eier.

kraaiennest, kraonenès, kraonenèst, onzijdig, kraaiennest

kraal, kral, vrouwelijk, kralle, krelke, 1. kraal 2. (kralen)- ketting

kraam, kraom, mannelijk, kräöm, kräömke, 1. kraam, marktkraam 2. bedoening, rommel 3. boel, spullen, Eine slókkraom: een snoepkraam.

kraamzooi, [rommel ], kraomzooj, kraomezooj, mannelijk, rommel voor op de markt, Det is niks es kraomezooj.

kraanwaken, [wakker liggen], krawake, krawaakt, krawaakdje, gekrawaaktj, wakker liggen van de onrust, Hae haet d’n hieële nach(t) ligke te krawake.

kram, kram, vrouwelijk, kramme, kremke, kram, De wónj höbbe ze mèt kremkes gehechtj.

kramen, [onzin praten], kraome, kraomtj, kraomdje, gekraomdj, 1. onzin praten 2. klungelen, prutsen, Zich get t’roet kraome.

kramer, krieëmer, mannelijk, 1. marskramer, venter 2. rugpijn, Eine voddelekrieëmer: een voddenkoopman.

krang, krangs, verkeerd, tegendraads, tegenovergesteld, Dien meining is krangs tieëgenuuever die vanne res(t).

krank, krank, kranker, krankst, ziek, Zoea krank wie einen hóndj.

kranke, [ziek persoon], kranke, mannelijk, kranke, zieke

krankelijk, [ziekelijk], krenkelik, ziekelijk

krankte, [ziekte], krenkdje, vrouwelijk, krenkdjes, ziekte, Ein vraemdje krenkdje höbbe.

krans, krans, vrouwelijk, kranse/krens, krenske, krans, Wae hange krenskes inne kersboum.

krapjes, [spek], krepkes, kleine stukjes uitgebakken spek, Andievie mèt krepkes.

kras, [schram], krats, vrouwelijk, kratse, kretske, kras, schram, De kretskes zètte: tbc-onderzoek door het zetten van krasjes op de arm. Hoeal dao mer ein krats door: zet daar maar een streep door.: zet daar maar een streep door.

kratsel, [vruchten], kraatsjele, (te) klein gebleven vruchten, Zich de kraatsjele bie-ein rape.

kratsen, kratse, kratstj, kratsdje, gekratstj, 1. krassen 2. krabben

kree, krieë, krap, precies, Det is krieë gemaaktj: dat past maar net. Det is krieë gemaete. Det is krieë gewaogdj: dat is precies afgewogen.: dat is precies afgewogen.

krek, krek, 1. precies 2. net, Krek tegooj. Krek ’t zelfdje.

krent, krint, vrouwelijk, krinte, krintje, 1. krent, vrucht 2. gierig mens 3. achterwerk

krentenpap, [krentenpap], krintepap, vrouwelijk, krentenpap

krentenpikker, [profiteur ], krintepikker, mannelijk, 1. krentenpikker, profiteur 2. kieskeurige eter

krentenwegge, [krentenbrood], krintewèk, mannelijk, krentenbrood

krets, krets, vrouwelijk, schurft, zie ook sjörf, sjörft, De krets höbbe: schurft hebben. Doe kóns de krets kriege!: je kunt me gestolen worden.: je kunt me gestolen worden.

kreuken, kruueke, kruuektj, kruuekdje, gekruuektj, kreuken, ’t Uueverhumme is gekruuektj.

kreupel, kruuepel, kreupel, Ei kruuepel paerd.

kribbe, krub, mannelijk, vrouwelijk, krubbe, krubke, voerbak, kribbe, De kóntj tieënge de krub goeaje.

kribbebijter, [snel beledigd persoon], krubbebieter, mannelijk, iemand die zich snel beledigd voelt

kriepen, [fel branden van de zon], krieëpe, krieëptj, krieëpdje, gekrieëpt, fel branden van de zon, De zón krieëptj, kiek mer oet des se neet verbrans.

krijgen, kriege, kriegtj, kreeg, gekrege, 1. krijgen 2. nemen, pakken, Aan ’t inj van ’t book krege ze zich: aan het eind van het boek vonden ze elkaar als liefdespaar. Geliek kriege. Get mèt emes kriege. Höbbe is höbbe, mer kriege is de kuns(t). Ich maag ei kindje kriege es det waor is: ik geloof het niet. Örges de sjiet van kriege. Örges geine goje van kriege. Slaeg kóns se onnog kriege: als je niet oppast, krijg je ook nog een pak slaag. Ze gesmieërdj kriege: slaag krijgen. Ze óm die oeare kriege.

krijt, kriet, onzijdig, krietje, krijt, In ’t kriet staon: schulden hebben. Mèt ei krietje op ’t sjoealbord sjrieve.

krijten, kriete, krietj, kriedje, gekrietj, krijten, De keu kriete. Oppe stoep kriete.

krijtwit, [krijtwit], krietwit, krijtwit

krik, [takkenbos], krik, vrouwelijk, krikke, takkenbos, zie ook sjanse

krikkenberm, [takkenbossen], krikkeberm, mannelijk, stapel takkenbossen

krimp, krump, mannelijk, krimp, Get oppe krump koupe.

krimpen, krumpe, krumptj, krómp, gekrómpe, krimpen, slinken, Es se aojer weurs, krumps se.

kring, krink, mannelijk, kring, krinkske, kring, In eine krink róndjdrejje.

krip, krepke, onzijdig, krepkes, kerf, insnijding. Als ze vroeger een grote hoeveelheid graan of aardappelen moesten wegen, zetten ze bij iedere gewogen zak een insnijding in een stuk hout. Schertsend zeiden ze dan: ‘Neet vergaete, anges maak ich dich ei krepke in dien oeare.’

kroddel, [dikke vrouw], kruddelke, vrouwelijk, klein dik vrouwtje

kroezel, [kruisbes], kroonsj, krónsjel, vrouwelijk, kroonsjele, kreunsjelke, kruisbes

kroezelstruik, [kruisbessenstruik], kroonsjelestroek, krónsjelestroek, mannelijk, kruisbessenstruik

kroezelvlaai, [kruisbessenvlaai], kroonsjelefla, krónsjeleflaaj, vrouwelijk, kruisbessenvlaai

krom, króm, krómp, krómmer, krómst, krom, Det is zoea krómp wie ein zekel: dat is heel krom. Króm zin höbbe: slechte zin hebben. Oppe krómste voeare wasse de dikste aerpele: om goede vruchten te telen heeft men niet veel kennis nodig. Örges krómp vuuer mótte ligke. Wie krómmer ’t hout, wie baeter de krök: iemand die veel sukkelt met zijn gezondheid, kan heel oud worden.

krommenek, [rug], kraomenak, mannelijk, rug, ’t Kindj oppe kraomenak zètte es ’t meug is.

kronen, kroeane, kroeantj, kroeandje, gekroeandj, kronen

kronen, kruuene, kruuentj, kruuendje, gekruuendj, kronen

kroning, [kroning], kruuening, vrouwelijk, kroning

kronkel, krónkel, mannelijk, krónkels, krunkelke, 1. bocht 2. kronkel

kroon, kroean, vrouwelijk, kroeane, kruuenke, kroon, Det spintj de kroean.

kroonkraan, [kraanvogel], kroenekraan, vrouwelijk, kroenekrane, kraanvogels, De kroenekrane vlege uuever.

kroontjespen, [kroontjespen], kruuenkespen, vrouwelijk, kroontjespen, Mètte kruuenkespen kóns se sjoean sjoeansjrieve.

kroot, kroeat, vrouwelijk, kroeate, kruuetje, biet, De kroeate inkoele. Eine kop wie ein kroeat höbbe: een rood hoofd hebben. Ein kroeat oetholle óm t’r eine lampion van te make.

krot, [klein persoon], kräötsj, vrouwelijk, kräötsjelke, iemand die klein en schriel van postuur is

krotenblad, [bietenblad], kroeateblaad, onzijdig, bietenblad

krotenkuil, [bietenkuil], kroeatekoel, vrouwelijk, bietenkuil

kruid, kroed, onzijdig, kruudje, 1. kruid 2. onkruid, Dao is gei kroed tieënge gewasse. Kruudje-reur-mich neet.

kruiden, kruje, kruiden

kruiden, kruje, kruutj, kruudje, gekruudj, kruiden

kruidnagel, kroednieëgel, mannelijk, 1. kruidnagel 2. sering

kruidwis, [bundel van kruiden], kroedwès, vrouwelijk, bundel van zeven kruiden als huiszegen

kruik, kroek, mannelijk, kroeke, kruukske, kruik, Ein werm kroek bie ’t kindje lègke.

kruikar, kroeker, vrouwelijk, kroekerre, kroekerke, kruiwagen, zie ook sjörgsker, Zörg des se ein gooj kroeker höbs, anges kums se nörges.

kruikenstop, [klein persoon], kroekestop, mannelijk, 1. stop van een kruik 2. klein persoon

kruimel, gruuemel, mannelijk, gruuemele, gruuemelke, 1. kruimel van brood 2. kruimel op vlaai, gemaakt van boter, suiker en meel

kruimelvlaai, [kruimelvlaai], gruuemeleflaai, mannelijk, kruimelvlaai

kruin, kruun, vrouwelijk, krune, kruunke, kruin, De kruun gesjoeare höbbe.

kruipen, kroepe, ich kroep, doe kruups, hae kruuptj, zie kroepe,, kruipen, Emes inne vot kroepe. Ich zeen miene geis(t) al kroepe. Oppe bloeate knieje heives kroepe: op de blote knieën naar huis terugkruipen.

kruiperig, [kruiperig], kroeperig, kruiperig

kruipgat, kroepgaat, onzijdig, 1. kruipgat 2. kleine ruimte

kruis, kruus, kruuts, onzijdig, kruutse, kruutske, kruis, Hae baetj Ooslevenhieër van ’t kruuts aaf: hij is overdreven godsdienstig. Kruuts of muntj.

kruisboog, kruutsbaog, mannelijk, kruisboog

kruisdag, [drie dagen voor hemelvaart], kruusdaag, kruutsdaag, drie dagen voor Hemelvaart

kruisen, kruutse, kruutstj, kruutsdje, gekruutstj, 1. kruisen 2. kruisjassen, kaartspel

kruisgang, kruutsgank, mannelijk, kruisgang

kruisheer, [kruisheer], kruushieër, kruutshieër, mannelijk, kruisheer, In Itter stóng ei kloeaster van de kruutshieëre.

kruishout, [dwarshout], kruutshout, onzijdig, dwarshout

kruising, kruutsing, vrouwelijk, kruising

kruisprocessie, [kruisprocessie], kruuspersessie, kruutspersessie, kruisprocessie

kruispunt, kruutspuntj, onzijdig, kruispunt

kruisteken, kruutsteike, onzijdig, kruisteken

kruisweg, [kruisweg], kruutswaeg, mannelijk, kruisweg

Kruisweg, [straatnaam], Kruutswaeg, Kruisweg

kruit, kroet, onzijdig, kruit, springstof, Al zie kroet versjoeate höbbe.

kruk, krök, vrouwelijk, krökke, krökske, 1. kruk 2. kruk, loopsteun 3. onhandig iemand, Ein duuerkrök.

krul, krol, vrouwelijk, krolle, krölke, krul, Det haet de kop vol krolle.

krulhaar, krolhaor, onzijdig, krulhaar

krulkop, [krullenbol], krolkop, mannelijk, krullenbol

krullen, krolle, kroltj, kroldje, gekroldj, krullen aanbrengen in het haar (bijvoorbeeld met krulspelden)

krulspang, [krulspeld], krolspang, vrouwelijk, krulspeld, Eder waek de haor indrejje mèt krolspange.

krultang, [krultang], kroltang, vrouwelijk, krultang

kuif, kóf, mannelijk, haarwrong, De haor in eine kóf doon.

kuif, kuuf, kuif, vrouwelijk, kuve, kuufke, kuif, Det kindj haet ei kuufke. Ein vètkuuf. Elvis haaj ein vètkuuf.

kuif, koef, vrouwelijk, kuufke, haardot, knot, Eine sjoeane koef haor höbbe: een mooie haardos hebben.

kuiken, kuke, onzijdig, kukes, kuukske, 1. kuiken 2. dommerik, Zoea dul wie ei kuke.

kuikendraad, [kippengaas], kukedraod, mannelijk, kippengaas

kuil, koel, vrouwelijk, koele, kuulke, 1. kuil 2. groeve, mijn, Ein depe koel grave.

kuilbus, [bus die de mijnwerkers vervoerde], koelbös, mannelijk, bus die de mijnwerkers vervoerde, zie ook mienbös, De mienwirkers ginge mètte koelbös nao de mien.

kuilkop, [kikkervisje], koelekop, koelkop, mannelijk, koeleköpkoelköp, koeleköpkekoelköpke, kikkervisje, Doe mós ieës(t) koelkop zeen, vuuerdes se kwakkert kóns waere: je moet klein beginnen om groot te worden; kleine kinderen worden groot.

kuilpungel, [mijnwerkersplunje ], koelpungel, mannelijk, 1. mijnwerkersplunje 2. zak waarin de mijnwerkersplunje zat

kuimen, [zuchten], kume, kuumtj, kuumdje, gekuumdj, zuchten, steunen (van pijn of vermoeidheid), Doe kuums mich get bie-ein!: jij stelt je aan. Höf dich mer, ich zal waal kume: doe jij het werk maar, ik kijk toe.: doe jij het werk maar, ik kijk toe.

kuimer, [klager], kumert, mannelijk, klager

kuip, kuup, vrouwelijk, kupe, kuupke, kuip, zinken teil, Vreuger wese de minse zich eine kieër inne waek inne kuup en allemaol in ’t zelfdje water.

kuiper, kuper, mannelijk, kuiper

kuis, [lomperik], kuus, mannelijk, kuse, kuuske, lomperik, Zoea eine stómme kuus höb ich nog noeats gezeen.

kuit, goeat, onzijdig, kuit, viseieren

kuit, kuut, vrouwelijk, kute, kuutje, kuit, Eine kutebieter: een steile berg. Pien inne kute höbbe.

kuit, [neus], kuit, vrouwelijk, kuite, kuitje, neus, Ein flinke kuit höbbe.

kuitelen, koetele, koeteltj, koeteldje, gekoeteldj, zich wentelen, Die hoonder koetele zich. Koetele meroetele: spel, dat gespeeld wordt in het zand met een van lappen gemaakte bal.

kuitelen, kutele, kuteltj, kuteldje, gekuteldj, over elkaar heen rollen, Van ’t sjoear aaf kutele.

kuiten, [stoeien], kuite, kuitj, kuidje, gekuitj, stoeien, ravotten

kul, [knikker], köls, mannelijk, kölse, dikke knikker

kuls, [hoofd ], kuiles, kuies, mannelijk, kuilese, kuileske, 1. hoofd 2. onhandige man, Bók dich, anges stuuets se dich diene kuiles. Eine wuiles mèt eine dikke kuiles.

kunnen, kónne, ich kan, doe kóns, hae kan, zie kónne, ich kós,, kunnen, Kózjes doe neet ieërder kómme?: kon je niet eerder komen?

kunst, kuns, kunst, vrouwelijk, kunste, kunsje, kunst, Dao is gein kuns(t) aan. Höbbe is höbbe, mer kriege is de kuns(t). Waat zeen det vuuer kunste?: wat is dat voor een raar gedrag?

kunstenaar, kunstenieër, mannelijk, kunstenaar

kunstenmaker, [deugniet], kunstemaeker, mannelijk, deugniet, aansteller

kunstlicht, [kunstlicht], kunsleech, kunstleecht, onzijdig, kunstlicht

kunstmest, [kunstmest], kunsmès, kunstmèst, kunstmest

kunststuk, [kunststuk], kunsstök, kunststök, onzijdig, kunststuk

kuren, [aanstellerig gedrag], kure, nukkig of aanstellerig gedrag, De kure höbbe: de bokkenpruik op hebben.

kuren, [botvieren], kure, kuurtj, kuurdje, gekuurdj, botvieren, Die kure zich oet op det paerd: zij reageren zich af op dat paard.

kurk, körk, mannelijk, körke, kurk

kussen, kösse, onzijdig, kösses, köske, (slaap)kussen

kussen, kösse, köstj, kösdje, geköstj, kussen

kussentijk, [kussensloop], kösteek, kössesteek, vrouwelijk, kösteke, kösteekske, kussensloop, Hae kan alles waat d’r haet in ein kösteek: hij bezit niet veel.

kuub, [kubieke meter], kuub, mannelijk, kuub, kuubke, kubieke meter

kuul, [aangeschoten], kuul, aangeschoten, Nao ei paar glaeskes waas d’r al kuul.

kwaad, kwaod, kwaojer, kwaodst, 1. kwaad 2. niet gezond, Det mót toch kwaod blood zette. Eine kwaoje kop. Eine kwaoje man en ein kwaoj vrouw. Zoea good en zoea kwaod es ’t geit.

kwaad, [het slechte], kwaod, onzijdig, kwaad, Hae duit of wètj d’r vanne prins gei kwaod. ’t Kan gei kwaod.

kwaadschiks, kwaodsjiks, kwaadschiks, Goodsjiks of kwaodsjiks.

kwaaiigheid, [kwaadheid], kwaojigheid, vrouwelijk, kwaadheid, Oet kwaojigheid get kapotmake.

kwaakbeest, [schreeuwer], kwaakbieës, kwaakbieëst, vrouwelijk, schreeuwer

kwaal, kwaol, mannelijk, kwaole, kwäölke, kwaal, ziekte

kwade, [kwaad persoon], kwaoje, mannelijk, iemand waarvoor je moet oppassen

kwajongen, kwaojóng, kwaojónk, mannelijk, kwajongen

kwakel, [koestront], kwakel, mannelijk, kwakele, verdroogde koestront, Die koe haet kwakele ane vot.

kwakel, [bemoeial], kwakel, vrouwelijk, vrouw die zich overal mee bemoeit

kwaken, kwake, kwaaktj, kwaakdje, gekwaaktj, schreeuwen, kwaken

kwaker, kwaker, kwakert, mannelijk, kwakers, kwaker, schreeuwer

kwakkelaar, [sukkelaar], kwakkelieër, mannelijk, sukkelaar

kwakker, [kikker], kwakker, kwakkert, mannelijk, kwakkers, kwekkerke, kikker, Riejere wie eine kwakkert: erg beven. Van eine kwakkert kóns se gein vaere plökke.

kwakkerbillen, [kikkerbilletjes], kwakkertebille, kikkerbilletjes, Kwakkertebille aete.

kwalijk, kwaolik, 1. kwalijk 2. nauwelijks, Emes get kwaolik numme: iemand iets kwalijk nemen. T’r kwaolik aan toe zeen: ernstig ziek zijn. : ernstig ziek zijn.

kwansuis, kwansies, voor de flauwe kul, doen alsof

kwant, [lollig], kwant, guitig, lollig

kwart, kwaart, onzijdig, kwart, éénvierde deel

kwartier, keteer, kerteer, onzijdig, ke(r)teer, ke(r)teerke, kwartier

kwebbelaar, [kwebbelaar], kwebbelieër, mannelijk, kwebbelaar

kwekken, [krijsen], kwaeke, kwaektj, kwaekdje, gekwaektj, dwingend huilen, krijsen

kwellen, kwaele, kwaeltj, kwaeldje, gekwaeldj, kwellen

kwibus, [grappenmaker], kwiebes, mannelijk, kwiebese, kwiebeske, grappenmaker, Och doe gekke kwiebes!

kwijt, kwiet, kwijt, Alles kwiet zeen.

kwint, [snaar], kwint, vrouwelijk, snaar, Hae is kwaod, dao springtj ’m weer de kwint: hij is snel kwaad.

laadbak, [laadbak], laajbak, mannelijk, laadbak

laag, lieëg, lieëger, lieëgst, laag, De lieëgere sjoeal: lagere school, basisschool. Doe kóns hoeag en lieëg springe, ’t gebuuertj neet! Get bie hoeag en lieëg volhaoje.

laag, laog, vrouwelijk, laoge, läögske, laag, Laog vuuer laog opein lègke.

laagte, lieëgdje, vrouwelijk, laagte, diepte, Heierbaendj liktj inne lieëgdje.

laat, laat, later, laatst, laat, Det weurtj weer eine late.

laatst, lèst, laatst, Altied de lèste zeen. De lèste man de zak op helpe: tot het laatste blijven. In dien lèste kleid zitte gein tesse: als je dood gaat, neem je niks mee. Inne lèste klas zitten. Lès(t) bès(t). Op ’t lès(t). Op ’t lès(t) loupe: aan het einde van de zwangerschap zijn. Op zien lèste bein loupe.

laatstaan, [onlangs], lèsaan, onlangs

lach, lach, mannelijk, lechske, lach, Ei gemein lechske.

lachduif, [tortelduif], lachdoef, vrouwelijk, lachduif, tortelduif

lachen, lache, lachtj, lachdje, gelache/gelachtj, lachen, Dao mós ich hertelik óm lache. Doe maaks ei krank paerd nog aan ’t lache. Wae höbbe same hieël get aafgelache. Zich kepot lache.

ladder, leier, vrouwelijk, leiers, leierke, 1. ladder, trap 2. ladder, ophaal in nylonkousen

lade, laaj, vrouwelijk, laje, laetje, 1. lade 2. grote mond

laden, laje, ich laaj, doe leuts, hae leutj, zie laje, looj/, 1. laden 2. goed eten en drinken, Dae höbs se gelaje: daar ben je mee opgescheept. Dae is good gelaje: hij is erg boos. Waat m’n gelaje haet, mót m’n ouch vare: wat men begonnen is, moet men ook afmaken.

lageraf, [lager liggend], lieëger-aaf, lager liggend

laken, lake, onzijdig, lakes, laekske, laken, Ei laekske mèt ei kentje oppe kinjerwage. Zoea wit wie ei lake.

lakschoen, [lakschoen], laksjoon, mannelijk, lakschoen, Laksjeunkes aanhöbbe.

lam, laam, lamer, laamst, kreupel, lam, Dae mins is laam. Eine lame erm van ’t sjrieve. Emes laam make: blijven zeuren om iets. Laam geslage zeen. Toen waas ’t maerke laam: toen was de boot aan.: toen was de boot aan.

lam, laam, onzijdig, lamer, lemke, jong schaap

Lambert, [lambertus ], Lambaer, Lambertus

lamenteren, lemmetere, lemmenteren, lemme(n)teertj, lemme(n)teerdje, gelemme(n)teer, zeurend klagen, Waat ei gelemme(n)teer.

lamlendig, lamlenjig, lamlendig, Ich veul mich lamlenjig vandaag.

lammaker, [iemand die blijft aanhouden om een gunst], laammaeker, mannelijk, iemand die blijft aanhouden om een gunst

lamme, [lam persoon], lame, mannelijk, lamme, De lame hulptj de blinje.

lammeren, lame, laamtj, laamdje, gelaamdj, lammeren, jongen werpen, ’t Sjaop geit lame.

lammetjespap, lemkespap, vrouwelijk, lammetjespap, pap van melk met bloem, broodpap

lamp, lamp, vrouwelijk, lampe, lempke, lamp, Noe geit mich de lamp oet: daar sta ik verstomd van.

land, landj, onzijdig, lenjer, lendje, land, Door landj en zandj gaon: de kortste weg nemen. Landj verovere: kinderspelletje. Lendjepik spuuele: landje veroveren met een mes; kinderspelletje. Op ’t landj wirke.

landen, lanje, lantj, landje, gelandj, landen

lang, lank, langer, langst, lang, Ei lank stök hout. Dae waeg trèktj zich lank: die weg lijkt lang. ’t Is zoea breid es ’t lank is. Neet wiejer kieke den zien naas lank is.

lange, [verlies], lange, verlies, Lange make: verliezen. Lange zètte: verliezen (kaartterm).: verliezen (kaartterm).

langseen door, [langs elkaar door], langsein door, langs elkaar door, Langsein door wirke: niet samenwerken.

langsgaan, [op bezoek gaan], langsgaon, langsgaan, op bezoek gaan

langskomen, [op bezoek komen], langskómme, langskomen, op bezoek komen, Ich höb noe geinen tied, kóm strak(kes) mer effe langs. Ein van dees daag kóm ich ins langs.

languit, lankoet, languit

langweg, [languit], lank-eweg, languit, Hae laag lank-eweg oppe bank te slaope.

langzaam, langsaam, langsamer, langsaamst, langzaam

lantaarn, lantaer, vrouwelijk, lantaere, lantaerke, straatlantaarn

lantaarnpaal, lantaerpaol, mannelijk, lantaarnpaal

lap, lap, mannelijk, lappe/lep, lepke, lap, Daen auto is gans oppe lappe: die auto is helemaal versleten. Emes oppe lappe höbbe: iemand die tot vervelens toe op bezoek blijft. Hae is al d’n hieëlen daag oppe lappe: hij is al de hele dag op stap. Zeiverlap: zeveraar. Zoeplap: dronkaard.

lappen, [klaarspelen ], lappe, laptj, lapdje, gelaptj, 1. lappen, klaarspelen 2. een streek leveren 3. verstellen 4. (bij)betalen, Det haet d’r ’m den toch mer gelaptj: dat heeft hij toch maar klaargespeeld.

lappendeken, [lappendeken], lappendieëke, vrouwelijk, lappendeken

lastig, lestig, lestiger, lestigst, lastig, moeilijk, zie ook meujlik, Det is ei lestig menke. Lestig zeen.

lat, lat, vrouwelijk, latte, letje, lat, Ane lat zeen: doodop zijn. Sjrief ’t mer oppe lat, ich betaal aan ’t inj vanne waek waal.

latei, letej, vrouwelijk, draagbalk

laten, laote, ich laot, doe luuets/lieëts, hae luuetj/ lieëtj, laten, Doot waas se neet laote kóns. Laot dich niks aansmieëre. ’t Lieëtj zich neet doon: het lukt niet.

laterher, [later], laterhaer, later

latten, [van latten gemaakt], latte, van latten gemaakt, Det latte pörtje hingtj gans sjeif.

Laurentius, Lerang, Lerins, Laurens, Laurentius

laurier, lereer, mannelijk, laurier

laurierblad, [laurierblad], lereerblaad, onzijdig, laurierblad

lauw, law, lawwer, lawst, lauw, Emes de pis law make: iemand zolang treiteren dat hij/zij zich driftig maakt. Law waer. Votlaw: niet warm en niet koud.: niet warm en niet koud.

lawaai, lewej, lewejt, onzijdig, lawaai, zie ook spektakel, Maak neet zoean lewej(t)!

leed, leid, onzijdig, verdriet, leed, Det duit mich leid. Leef en leid deile. ’t Meiste leid zitj ónger ’t kleid: veel leed wordt verzwegen. Noe is ’t leid geleje.

leeftijd, laeftied, mannelijk, laeftieje, leeftijd

leeg, laeg, laeger, laegst, 1. leeg 2. gemeen, Ein laeg fles. Laege kal: vulgaire praat. Laegen tied.

leegheid, [gemeenheid], laegigheid, vrouwelijk, gemeenheid

leeglopen, [leeglopen ], laegloupe, leeglopen

leegloper, [werkschuw persoon], laegluiper, mannelijk, 1. leegloper, werkschuw iemand 2. lekke band

leem, leim, mannelijk, leem, klei

leemgrond, [leemgrond], leimgróndj, mannelijk, leemgrond

leemhoop, [leemhoop], leimhoup, mannelijk, leemhoop

leemkar, [leemkar], leimker, vrouwelijk, leemkar

leemkuil, [kleiput], leimkoel, vrouwelijk, kleiput, leemkuil, leemput

leemoven, [leemoven], leimoeave, mannelijk, leemoven

leer, lieër, vrouwelijk, leer, lering, Bie emes inne lieër zeen. Die straof is ein gooj lieër vuuer ’m.

leer, laer, onzijdig, laerke, leer, leder, Det vleis is krek laer: dat vlees is taai. Dun van laer en dik van smieër: vlaai met een dunne bodem en veel spijs. Ein tóng höbbe wie laer.: vlaai met een dunne bodem en veel spijs. Ein tóng höbbe wie laer.

leergeld, lieërgeldj, onzijdig, leergeld, Lieërgeldj betale.

lees, [karrespoor], leis, vrouwelijk, leise, karrespoor, zie ook vaarleis

leesboek, laesbook, onzijdig, leesboek

leesten, [veroorloven ], leiste, leistj, leisdje, geleistj, 1. zich veroorloven 2. presteren, Det kan ich mich neet leiste.

leeuw, lieëw, mannelijk, lieëwe, lieëwke, leeuw

leg, lèk, mannelijk, leg, De hoonder zeen vanne lèk aaf.

lege, [onbetrouwbaar persoon], laege, mannelijk, laege, 1. een gemeen, onbetrouwbaar persoon 2. grappen, Det is eine laege.

leggen, lègke, lèktj, lag, gelag(d), 1. leggen 2. zich ~ = gaan liggen, De hoon haet ein ei gelag(d).

leghoen, [legkip], lèkhoon, vrouwelijk, legkip

leiboom, [leiboom], leiboum, mannelijk, boom die tegen een muur of hekwerk wordt geleid

leidekker, [leidekker], leiendèkker, mannelijk, leidekker

leiden, leie, leitj, leidje, geleidj, leiden, Wie de bandj gesprónge waas, mós ich de fiets heives leie.

leiding, leiing, vrouwelijk, leiinge, leiding, Gaas- en waterleiing.

leilinde, [leilinde], leilinje, leilindes, lindebomen langs draden geleid

lekfluit, [lekkernij], lekflute, lekkernijen

lekken, lekke, lektj, lekdje, gelektj, likken, Dao kóns se dich (de) vinger en doem bie aaflekke. De kinjer lekke aan eine lolly. De pan oetlekke. Geliek vieë lektj zich: soort zoekt soort. Lek mich de zök/Lek mich de tes/Lek mich e-maas: je kunt me nog meer vertellen.: je kunt me nog meer vertellen.

lekken, lieëke, lieëktj, lieëkdje, gelieëktj, lekken, De guuet lieëktj.

lekkertje, lekkerke, onzijdig, lekkerkes, snoepje, zie ook babbeltje

lelijk, lieëlik, lieëliker, lieëlikst, lelijk, ’t Begós lieëlik nöt te raengele. Zich lieëlik pien doon. Zoea lieëlik es de nach(t).

lelijkerd, lieëlikert, mannelijk, lelijkerd

lemen, [van leem], leime, van leem, lemen, Eine leime marvel.

lendenen, linje, lendenen, zij, Pien inne linje höbbe.

lendenlam, [kreupel], linjelaam, kreupel, wankel, Dae stool is linjelaam: die stoel is wankel. Zich linjelaam loupe.

lenen, lieëne, lieëntj, lieëndje, gelieëndj, lenen, De Boerelieënbank: de Boerenleenbank, nu Rabobank.

lenens, [te leen], lieënes, onzijdig, te leen, Det is vuuer lieënes, neet vuuer haojes!

lengen, linge, lingtj, lingdje, gelingdj, lengen, langer worden, Daag linge mèt Driekuueninge einen hanesjrej, mèt Sint Pieëter twieë en mèt Leechtemès tèlle wae neet mieë.

lengte, lingdje, vrouwelijk, lengte, Inne lingdje, de breidje, de deepdje en de huuegdje.

lengterichting, [lengterichting], lingdjerichting, vrouwelijk, lengterichting, Stóf inne lingdjerichting knippe.

lening, [lening], lieëning, vrouwelijk, lening

Leonhardus, Naad, Leonardus

Leonhardus, Jaon, Jäönke, Lei, Leike, Leio, Leon, Lejaon, Nard, Leonardus

lepel, lieëpel, mannelijk, lieëpels, lieëpelke, lepel

leps, [flauw], leps, smakeloos, flauw, Det aete smaaktj leps. Leps beer: verschaald bier.

lepsen, [drinken], lepse, lepstj, lepsdje, gelepstj, (alcohol) drinken, Wae höbbe ós ei paar goje gelepstj.

leraar, lieëraar, mannelijk, leraar

lerares, [onderwijzeres], lieërares, vrouwelijk, lerares

leren, [van leer], laere, leren, gemaakt van leer, Eine laere lap: zeemlap ook zieëmlaerelap. Ein vètlaere medalie: een waardeloze onderscheiding, spottend bedoeld.: een waardeloze onderscheiding, spottend bedoeld.

leren, lieëre, lieërtj, lieërdje, gelieërdj, leren, Op einen aoje fiets mós se ’t lieëre.

leren thijs, [taai vlees], laerenties, mannelijk, taai vlees, te hard gebraden vlees, Det vleis is laerenties.

les, lès, vrouwelijk, lèsse, lèske, les

lessenaar, [katheder], laezenieër, mannelijk, katheder, spreekgestoelte

letten, lètte, lètj, lèdje, gelètj, beletten, Waat lètj dich?: wat houdt je tegen?

letter, lètter, vrouwelijk, lètters, lètterke, letter, De ‘s’ is ’n króm lètter. Doe mós altied de klein lètterkes laeze.

leugen, luuege, vrouwelijk, luueges, luuegeske, leugen, Ein luuege óm bés(t)wil. Luueges vertèlle. Vanne ieëste luuege neet gebooste zeen: gemakkelijk kunnen liegen.

leugenaar, luuegenieër, mannelijk, leugenaar

leugenbeest, [leugenaar], luuegebieës, luuegebieëst, vrouwelijk, leugenaar

leun, läön, vrouwelijk, läöne, läönke, leuning, De läön vanne trap zitj los.

leunen, läöne, läöntj, läöndje, geläöndj, leunen

leunstoel, läönstool, mannelijk, leunstoel, zie ook likstool

leuter, [zeepsop], luueter, onzijdig, zeepsop, In vreuger jaore wórt de was nog inne luueter gezatte. Mèt luueter de stoep sjróbbe.

leven, laeve, laeftj, laefdje, gelaefdj, leven, Dae den laeftj, dae den zörgtj. Dae den laeftj, haet einen helle kop: dat duurt nog wel even. Dae geuftj waat d’r haet, is waerd det d’r laeftj. Eine mins laeftj neet van kook allein: er zijn hogere waarden in het leven dan eten. Hae wètj van vuuer neet of d’r van achter laeftj. Laeve en laote laeve. Laeve wie eine prins in ein aerpelekoel. Laeve wie God in Frankriek. Op emes zien tes laeve. Waem ’t langste laeftj, kriegtj alles. Wie laat laeve wae?: hoe laat is het?

leven, laeve, onzijdig, laeves, 1. leven 2. lawaai, Ei laeve wie ein hèl höbbe. Emes ’t laeve zoor make. Höbs se van ze laeve!: uitroep van verbazing. Noeats van ze laeve.

levend, laevendj, levend, De kat itj de moes laevendj op. Doead of laevendj.

levende, [levend persoon], laevendje, mannelijk, levende, Dae paktj ’t zich van de laevendje: hij geniet er elke dag van.

levendig, laevendjig, laeventjig, levendig, Det is ei laevendjig kindj.

levenmaker, [lawaaimaker], laevemaeker, mannelijk, lawaaimaker, druktemaker

levensdag, [levensdag], laevesdaag, mannelijk, levensdag, Noeats van ze laevesdaag zal ich det doon: dat zal ik nooit doen.

levensgevaarlijk, laevesgevieërlik, levensgevaarlijk

levensgroot, laevesgroeat, levensgroot

lever, laever, vrouwelijk, laevers, lever, Ein druueg laever höbbe. Waat höbs se op dien laever? Kinderversje: Ich gaon nao de mert, koup ein koe, stök vanne laever, stök vanne pens, kielewielewens.

leveren, levere, levertj, leverdje, geleverdj, 1. leveren 2. flikken

Leveroy, [leveroy], Leivere, Leveroy

levertraan, laevertraon, mannelijk, levertraan, Vreuger móste alle kinjer laevertraon slikke, mer nemes haaj ’m gaer.

leverworst, laeverwoos, laeverwoost, vrouwelijk, leverworst

lezen, laeze, ich laes, doe leus, hae leustj, zie laeze, ich, lezen, Smörges laes ich ieës(t) de gezèt.

lezer, laezer, mannelijk, laezers, lezer

licht, leech, leecht, onzijdig, leechter, leechske, licht, lamp, Die lamp geuftj väöl leech(t). Emes ’t leech(t) neet inne ouge gunne. Det is gei leech(t): die is niet slim. ’t Is noew leecht: het is nieuwe maan.: het is nieuwe maan.

licht, leecht, leechter, leechst, licht (kleur), Eine leechte jas aanhöbbe. ’t Is lang leech(t) vandaag.

licht, leechte, vrouwelijk, daglicht, Mètte leechte woeare wae pas thoes.

licht, lich, licht, lichter, lich(t)st, 1. licht van gewicht 2. gemakkelijk 3. allicht

licht, [lantaarn], luch, lucht, mannelijk, luchte, lantaarn, stallantaarn

lichtbak, [lichtbak], leechbak, leechtbak, mannelijk, lichtbak, Struipe mètte leech(t)bak.

lichtelijk, [vermoedelijk], lichtelik, vermoedelijk, Dae wètj t’r lichtelik mieër vanaaf.

lichten, löchte, luchte, löchtj, löchdje, gelöchtj, luchtj, luchd, (op)tillen, Löcht die taofel ins mèt op: help eens mee optillen. Löch(t) dich ins: sta eens op. : sta eens op.

lichten, luchte, luchtj, luchdje, geluchtj, licht geven, Luch(t) ins bie mèt die louplamp.

Lichtmis, Leechmès, Leechtemès, Maria Lichtmis, op 2 februari

lid, leje, ledematen, Ein griep ónger de leje höbbe.

lieden, luuj, luujkes, lieden, mensen, lui, zie ook minse, Aoj luujkes mós se in häör waeze laote. Det is al ónger de luuj: iedereen weet het al. Fien luuj en fiene raengel bezeike dich. Klein kinjer en zate luuj zègke de waorheid. Neet ónger de luuj kómme. Sjiet ane luuj höbbe. Slechte luuj geit ’t altied good. Slechte luuj höbbe ’t meiste gelök.

liedje, leedje, onzijdig, leedjes, liedje, Ei good leedje moogs se drie kieër zinge: als je een opdracht goed hebt uitgevoerd, heb je kans dat men je vaker vraagt.

lief, leef, lever, leefst, lief, Det kindj is erg leef. Net zoea leef. Poesleef. Waem zien vrouw leef haet, lieëtj ze thoes.

liefde, leefdje, vrouwelijk, leefdjes, liefde, Det doon ich vuuer dich mèt leefdje en plezeer.

liefdesverdriet, [liefdesverdriet], leefdesverdreet, onzijdig, liefdesverdriet, Lödevedö höbbe: liefdesverdriet (afgekort l.d.v.d.) hebben.

liefhebber, leefhöbber, mannelijk, leefhöbbers, liefhebber

liefhebberij, leefhöbberie, vrouwelijk, leefhöbberieje, liefhebberij, hobby, Örges leefhöbberie aan höbbe.

liefst, [liefst], leefs, leefst, liefst, het liefst, Gaer, lever, leefst: graag, liever, liefst.

liefste, [geliefde], leefste, mannelijk, vrouwelijk, geliefde, Miene leefste.

liegen, lege, ich leeg, doe luugs, hae luugtj, zie lege, loea, liegen, Det luugtj t’r neet óm. Hae luugtj waat d’r zich baetj: geen woord van wat hij zegt, is waar. Lege det ’t barstj. Lege mèt ei staole gezich(t). Lege of ’t gedröktj stuit.

liegen, [kaartspel], lege, onzijdig, kaartspel

lieve, [lief persoon], leve, mannelijk, leveke, lief persoon, liefje

Lieve-Heer, Levenhieër, mannelijk, Levenhieërke, 1. Onze-Lieve-Heer 2. kruisbeeld, zie ook Slevenhieër, Ooslevenhieër

lieveheersbeestje, levehieërsbieësje, levenhieërsbieësje, onzijdig, lieveheersbeestje

liever, [veeleer], lever, liever, Ich höb gaer ies, mer lever sjóklaat en ’t leefst flaaj. Leverkeukskes waere neet gebakke: je moet het doen met wat er is.

lieverlee, leverlei, van lieverlee, langzamerhand, Hae ging van leverlei weg: om ruzie te voorkomen ging hij weg.

liggen, ligke, liktj, laag/loeag, gelaege, liggen, De ruzing haet zich gelag(d). Det liktj ’m zwaor oppe maag. Ein club kan oppe vot ligke: een club kan bijna ter ziele zijn. Emes links laote ligke. Gank neet ligke, haod dich oppe bein: gezegd tegen iemand die de moed verloren heeft. Hae kan niks laote ligke es heit iezer en muuelestein: hij is een dief. ‘Kan ich neet’ liktj op ’t kirkhof en ‘wil ich neet’ liktj t’r naeve. Oette slaag ligke: uit de richting liggen. Vuuer kepot ligke. Waat liks se toch te zanike. Wie m’n zich ’t bèd maaktj, kumtj m’n te ligke: men kan zijn leven goed of slecht maken. Zich ligke te vervaele: zich aan het vervelen zijn. Zich t’r niks aan gelaege laote ligke. Zie ligke ónger ein dieëke: het zijn dikke vrienden.

ligstoel, [leunstoel], likstool, mannelijk, leunstoel, zie ook läönstool

lijden, lieje, lietj, leej, geleje, lijden, Det kan get lieje. Hoeavaart mót pien lieje: wie mooi wil zijn, moet pijn lijden. Väöl pien lieje.

lijden, [het lijden], lieje, onzijdig, het lijden, Oet zie lieje verlostj waere.

lijf, lief, onzijdig, liever, liefke, lijf, lichaam, Dae zie lief bewaartj, bewaartj geine póngel: iemand die zich goed verzorgt, zal daar geen spijt van krijgen. De mismood is ’m aan ’t lief. Det haet niks óm ’t lief. Det is ein rub oet mie lief. Det is ’m op ’t lief gesjreve. Det stuuetj mich tieënge ’t lief. Emes ’t humme van ’t lief vraoge. Emes tieënge ’t lief loupe. ’t Vèltj mich kaod op ’t lief. Zich emes van ’t lief haoje.

lijfje, liefke, onzijdig, lijfje, onderhemd, Ei wölle liefke.

lijfspreuk, [lijfspreuk], liefspreuk, mannelijk, lijfspreuk, Edere vastelaovesprins haet ziene eige liefspreuk.

lijk, liek, onzijdig, lieke, liekske, lijk, dode, Ei sóndigsliek maaktj ’t kirkhof riek: als een dode op zondag nog niet begraven is, zal er vlak daarna nog iemand sterven (gezegde).

lijken, lieke, liektj, leek, geleke, lijken, Die twieë lieke op ein.

lijkenhuisje, [lijkenhuisje], liekehuuske, onzijdig, lijkenhuisje

lijkwagen, liekewage, mannelijk, 1. lijkwagen 2. karretje om de lijkkist in de kerk te vervoeren

lijm, liem, mannelijk, lijm

lijmpot, [lijmpot], liempot, mannelijk, lijmpot

lijmroede, [pitrus], liemrooj, onzijdig, liemroje, pitrus. Plant die gebruikt wordt om vogeltjes (voornamelijk putters en sijsjes) te vangen

lijmtang, liemtang, vrouwelijk, lijmtang

lijn, lien, vrouwelijk, liene, lienke, 1. lijn 2. touw, teugel, Wae mótte allebei ein lien trèkke.

lijnolie, lienoealie, mannelijk, lijnolie

lijnwaad, [ondergoed], lievendj, onzijdig, ondergoed

lijnwaadsdraad, [waslijn], lievesdraod, mannelijk, waslijn, zie ook wasdraod

lijnwaadsmand, [wasmand], lievesmanj, vrouwelijk, wasmand

lijnzaad, lienzaod, onzijdig, lijnzaad

lijs, [gemakkelijk], lies, (lie~s), liezer, liest, licht, gemakkelijk, Det geit lies.

lijsei, [ei ], lezesei, onzijdig, ei met zachte doorzichtige schaal, duidt op kalkgebrek, De hoon haet ei lezesei gelagd.

lijst, lies, liest, mannelijk, lieste, lies(t)je, 1. lijst, omlijsting 2. opsomming 3. kieslijst

lijster, liester, mannelijk, liesters, liesterke, lijster

likneus, [snoeper], leknaas, vrouwelijk, snoeper, Det is ein richtige leknaas!

limonade, limmenaad, mannelijk, limonade, Gaef de kinjer ei glaeske (aanling)limmenaad.

lindebloei, [lindebloesem], linjebluuj, mannelijk, lindebloesem

lindeboom, linjeboum, mannelijk, lindeboom, Eine linjeboum geuftj nöttigheid es t’r bluutj, mer ruuktj waal lekker!

linden, [lindebomen], linje, lindebomen

Lindepaadje, [lindepaadje], Linjepaedje, Lindepaadje, Uuever ’t Linjepaedje nao de kepel loupe.

Lindepad, [lindepad], Linjepaad, Lindepad

Linne, [toponiem], Lin, Linne

linnen, liene, linnen, Ei lienen humme.

lint, lintj, onzijdig, linjer, lintje, lint, Op Kuueneginnedaag ei lintje kriege.

lintworm, lintjworm, mannelijk, lintworm, Höbs se soms eine lintjworm?: wordt gezegd tegen iemand die altijd honger heeft.

lintzaag, [lintzaag], lintjzaeg, vrouwelijk, lintzaag

lip, lup, vrouwelijk, luppe, lupke, lip, De lup laote hange: pruilen. Emes ane luppe hange: aan iemands lippen hangen. Zie kan de luppe neet opein haoje: zij kan niet zwijgen.

litanie, littenie, vrouwelijk, litanie, De littenie van alle heilige baeje. Ein littenie verwinsinge nao de kop geslingerdj kriege.

litsen, [glijden], litse, litstj, litsdje, gelitstj, glijden, ’t Glaas litsdje ’m oette henj. Oetlitse uuever ein sjèl. Vanne roetsjbaan aaf litse.

litteken, lienteike, onzijdig, litteken, zie ook litteike

litteken, litteike, onzijdig, litteken, zie ook lienteike

lobbes, löbbes, mannelijk, löbbese, löbbeske, lobbes, goedaardige man of hond

Lodewijk, [lodewijk], Wiek, Lodewijk

loeien, loeje, loetj, loedje, geloedj, luiden, Loejendje klokke.

loeiheet, [zeer heet], loejheit, zeer heet

loes, [speen], loetsj, vrouwelijk, loetsje, speen, Gaef ’t kindj de loetsj! Vreuger kós de bènnebal mèt ein loetsj waere opgeblaoze, daonao kós de boetebal toegebónje waere: vroeger kon de binnenbal van een voetbal opgeblazen worden, waarna de buitenbal dichtgenaaid werd.

loezen, [duimzuigen], loetsje, loetstj, loetsdje, geloetstj, duimzuigen, tutteren

loezer, [duimzuiger], loetsjert, mannelijk, duimzuiger

lof, [kerkdienst ], lof, onzijdig, löfke, lof, kerkdienst in de namiddag

lolboks, [lolmaker], lolbóks, mannelijk, lolmaker

lommel, [vod], lómmel, mannelijk, lómmele, lummelke, 1. vod, lor 2. mannelijke geslachtsdelen, Det is eine lómmel.

lomp, lómp, lómper, lómpst, lomp, dom, Ei lómp stök vraete: een bijzonder ongemanierd persoon. Lómp is lestig. Zoea lómp wie ei verke.

lomperik, lómperik, mannelijk, lomperik

lompigheid, [domheid], lómpigheid, vrouwelijk, lompheid, domheid

lonen, loeane, loeantj, loeandje, geloeandj, lonen, Det loeantj zich neet. God loeantj ’t dich!: ooit zul je ervoor beloond worden.

long, lóng, vrouwelijk, lónge, lungske, long, Uuever de lónge rouke. Zich de lónge oet ’t lief loupe.

longontsteking, [longontsteking], lóngóntstaeking, vrouwelijk, longontsteking

lonken, lónke, lónktj, lónkdje, gelónktj, lonken

lont, lóntj, onzijdig, lontje, luntje, lont

lood, loead, onzijdig, luuedje, lood, Ane gaasmaeter zitj ei luuedje en ane vèssegaerd ouch. Det is loead óm aod iezer.

loodgieter, loeadgeter, mannelijk, loodgieter

loods, loeads, vrouwelijk, loeadse, luuedske, loods

loof, louf, onzijdig, loof, Aerpelelouf opstoeake.

looien, loeaj, loeaje, looien, Van noew aerpele en vese neut kriegs se loeaj henj.

looien, loeaje, loeatj, loeadje, geloeadj, looien van leder

looizuur, [looizuur], loeajzoor, onzijdig, looizuur

loon, loean, onzijdig, loeane, luuenke, loon, Buuenke kumtj óm zie luuenke. Det is zie verdeendje loean.

loonwerker, [loonwerker], loeanwirker, mannelijk, loonwerker

loop, luip, mannelijk, luipe, luipke, 1. loop 2. loop, het lopen 3. ondiepe zaaivoor, De luip van ei gewieër. Ich höb ’m vuuere luip: ik heb hem in het vizier.

loop, loup, mannelijk, loop, Inne loup der jaore.

loopneus, [loopneus], loupnaas, vrouwelijk, loopneus

loops, luips, loops, D’n hóndj is luips.

loopsheid, [loopsheid], luipsigheid, vrouwelijk, loopsheid

loos, [sluw], loeas, loeazer, loeast, 1. sluw, slim 2. zonder aansluiting, Loeas hoonder lègke ouch waal ins inne netele: iemand te slim af zijn. Zoea loeas wie god-de-vader.

loospijp, [luchtpijp], loeaspiep, vrouwelijk, luchtpijp, Ich höb ’t oppe loeaspiep.

lopen, loupe, ich loup, doe luips/löps, hae luiptj/löptj, zie, lopen, Achter zien naas aan loupe. Det luiptj wie gesmieërdj. Emes tieënge ’t lief loupe. Ei loupendj oear höbbe: een loopoor hebben. Hem luiptj ’t gelök nao: hij heeft altijd geluk. Loup nao de kloeate! Loup nao de maon! Loup nao de pómp! ’t Noets ging róndj wie ei loupendj veurke. Oppe tieën loupe. Tieënge de lamp loupe. Van hot nao haar loupe: op en neer lopen. Uuever emes kónne loupe. Zich de bein ónger de vot oet loupe.

lopentig, [stiekem], loepetig, stiekem, achterbaks

loper, louper, luiper, mannelijk, loupers, luipers, luiperke, 1. loper, mat 2. loper (sleutel) 3. riedel op een muziekinstrument 4. loper

loslopen, [meevallen], losloupe, loslopen, meevallen, Det luiptj waal los!

lot, loeat, onzijdig, loeate, luuetje, lot, Luuetje trèkke mèt zwaegelkes of struuepiepkes.

loten, loeate, loeatj, loeadje, geloeatj, loten

loterij, loeaterie, vrouwelijk, loterij

loting, [loting], loeating, vrouwelijk, loting

Louis, Wiek, Wie, Louis

Louise, Wis, Wiske, Wies, Louise

louwman, [slappeling], louwman, mannelijk, een slappeling, waardeloze vent, Det vinj ich eine louwman.

loze, [uitgekookte], loeaze, mannelijk, uitgekookte, Det is eine loeaze!

lozigheid, [sluwheid], loeazigheid, vrouwelijk, sluwheid

lucht, [luchtig], loch, locht, luchtig, los, ’t Beslaag mót locht zeen. Lochte gróndj. ’t Kezelpaad is loch geraektj.

lucht, loch, locht, vrouwelijk, lochte, löchske, (buiten)lucht, De loch(t) klaortj op. De loch(t) opgaon. Ein loch(t) wie ein zieë: de donkere lucht voor regen of onweer. Hie hingtj mich ei löchske. Waat sjoean is, mót loch(t) höbbe: wat mooi is, mag gezien worden. : wat mooi is, mag gezien worden.

luchten, [opfrissen], lochte, lochtj, lochdje, gelochtj, luchten, een frisse wind ergens doorheen laten gaan, Det hoes mós ins good gelochtj waere.

luchtgat, [luchtgat], lochtgaat, onzijdig, luchtgat

Ludwina, Ie, Ina, Lidwina

lui, lui, luier, luist, lui, Hae is nog te lui om Ooslevenhieër gojen daag te zègke: hij is erg lui. Luie zweit.

luiewijvenknoop, [drukknoopsluiting], luiwieverknoup, mannelijk, drukknoopsluiting aan kledingstuk, zie ook knipper

luiewijvensoep, [pakjessoep], luiwieversop, vrouwelijk, pakjessoep

luik, loek, onzijdig, loeke, luukske, luik, Ei kelderloek, ei zölderloek, ei vinsterloek. Ei loek inne bóks: herenonderbroek met achterklep met drie knopen. Saoves doon ich de loeke toe.

Luik, [toponiem], Luuk, Luik

luis, loes, mannelijk, luus, luuske, luis, Zoea erm wie ein loes.

luisteren, loestere, loestertj, loesterdje, geloesterdj, luisteren, gehoorzamen, Dae loestertj nao tróm noch fluit: hij luistert helemaal niet. Det loestertj sjerp: dat moet precies passen.: dat moet precies passen.

luiszak, [stiekem persoon], loeszak, mannelijk, vervelend, stiekem persoon

luizenhoek, [hoekje in de kerk], loezenhook, mannelijk, hoekje in de kerk waarin de mensen zaten die het orgel trapten

luizenkam, loezekamp, mannelijk, luizenkam

luizenleven, loezelaeve, onzijdig, luizenleven

luizenpaadje, [haarscheiding], loezepaedje, onzijdig, haarscheiding, luizenpad

luizig, [stiekem], loezig, stiekem, met een bijbedoeling, Loezig kieke.

lukken, lökke, löktj, lökdje, gelöktj, lukken, ’t Wiltj vandaag mer neet lökke.

lullen, lulle, lultj, luldje, geluldj, lullen, Dae haet good lulle: die heeft makkelijk praten. Emes vanne zök aaflulle: iemand onder tafel praten.: iemand onder tafel praten.

lumpen, [uitzakken], lumpe, lumptj, lumpdje, gelumptj, uitzakken, langer worden van kleding, Trèk neet zoea ane trui, anges lumptj t’r.

lus, [elastiek], lits, vrouwelijk, litse, litske, 1. elastiek 2. snelbinder, Höbs se ei litske vuuer mich?

lusten, löste, löstj, lösdje, gelöstj, lusten, Dae lösdje ’m gaer.

maag, maag, mannelijk, mage, maegske, maag, Det liktj ’m zwaor oppe maag. Örges mèt inne maag zitte. Zandj sjoortj de maag.

maagd, maag, maagd, vrouwelijk, maagde, 1. maagd 2. ongehuwde vrouw als huishoudster bij een geestelijke of bij gegoede families, zie ook hoeshaodster

maagdenkoor, [meisjeskoor ], maagdekoear, onzijdig, meisjeskoor dat meeliep in processies, ’t Maagdekoear leep mèt palme en vluuegelkes inne presessie.

maagpijn, [maagpijn], maagpien, vrouwelijk, maagpijn

maagzuur, [maagzuur], maagzoor, onzijdig, maagzuur

maagzweer, [maagzweer], maagzwaer, mannelijk, maagzweer

maaien, mejje, mejtj, mejdje, gemejdj, 1. maaien 2. tegen de schenen trappen bij het voetballen

maaimachine, [maaimachine], mejmesjien, onzijdig, maaimachine

maal, maol, mannelijk, maol, keer, Twieëmaol twieë is veer.

maan, maon, vrouwelijk, maone, mäönke, maan, Dae bril is nao de maon. ’t Is volle maon. Loup nao de maon.

maand, maondj, mannelijk, maon(d)je, mäöndje, maand, Dao zeen maon(d)je en maon(d)je uueverhaer gegange. In al die maon(d)je höb ich niks van dich gehuuerdj.

maandag, [’s maandags], smaondigs, smaondes, ’s maandags

maandag, maondig, mannelijk, maandag

maandelijks, maonjeliks, maondjeliks, maandelijks

maandenlang, [maandenlang], maonjelank, maondjelank, maandenlang

maanlicht, [maanlicht], maonleech, maonleecht, onzijdig, maanlicht

maar, mer, maar, slechts, Det doortj mer efkes. Mer, mer, waat ei gedoons!

maar ja, [maar zeker], meh jao, maar zeker; bevestiging

maart, mieërt, mannelijk, maart, Mieërtse buje.

Maas, Maas, vrouwelijk, de Maas, Dao zal nog väöl water door de Maas gaon vuuerdet se det klaor kriegs. De Maas kumtj oet. De Maas stuit hoeag. Eine Maas-vès bietj neet in eine hei-perik: een rijke boerenzoon trouwt niet met de dochter van een arme boer. Lek mich e-maas: je kunt me wat! Waat ein maas!: wat een plas!: gezegd tegen kinderen die op een potje plassen.

Maasbracht, [maasbracht], Brach, Bracht, Maasbracht

Maaseik, [maaseik], Mezeik, Maaseik

Maasniel, [maasniel], Neel, (Nee\l), Maasniel

Maastricht, [maastricht ], Mestreech, Maastricht

maat, maot, mannelijk, maote, mäötje, 1. maat, afmeting 2. meetlat 3. maat, kameraad 4. maat bij muziekstuk, Det is ane maot: de hoeveelheid is precies goed. Det is neet mien maot bóks. Ei mäötje: bepaalde hoeveelheid of glaasje. En noe is de maot vol. : bepaalde hoeveelheid of glaasje. En noe is de maot vol.

macadam, makkedam, mannelijk, macadam, asfaltlaag

macaroni, mekronie, mannelijk, macaroni

machine, mesjien, (mesjie~n), onzijdig, mesjiender/mesjiene, mesjienke, machine, Det is ei mesjien!: dat is een grote, forse vrouw.

machinerie, [machinerie], mesjienerie, vrouwelijk, machinerie

machtig, mechtig, mechtiger, mechtigst, machtig, Bie de begrafenis woor ’t mich te mechtig. Det roumtaertje is mich te mechtig.

madam, medam, vrouwelijk, medamme, medemke, mevrouw, madame

made, maaj, vrouwelijk, maje, made, insectenlarf, Vèsse mèt maje.

Magdalena, Madelène, Madelieën, Magdalena, ’t Raengeltj wie ein madelieën: het regent heel hard.

mager, mager, magerder, magerst, mager, Eine magere, smalen derm: een lang, mager iemand. Ein vètte kuueke, ei mager testament: waar rijk en overdadig werd geleefd, bleef weinig meer over. ‘Wie geit ’t?’ ‘Mager en gezóndj’: het gaat redelijk goed. Magere gróndj. Woea ei mager paerd, ein hoeag mèsmiet en eine vètte hóndj is, is ’t good vrieje: daar is overvloed. Zoea mager zeen wie eine boeanestaak.

maïs, meis, mannelijk, maïs

makelaar, makelieër, mannelijk, makelaar

maken, make, maaktj, maakdje, gemaaktj, 1. maken 2. zich make = groeien, gedijen, Dae haet mich gisteraovendj get gemaaktj! Dao höbs se niks mèt te make, det maak ich oet. Doe höbs ’t ouch t’r haer gemaaktj! Doe mós geine gek van Sintermerte make. Emes de pis/zeik law make. Get van ziene jan make: opscheppen. Hae maaktj zich nörges get oet: het maakt hem allemaal niks uit. Ich weit ’t good emaaktj: doe kóns ’t kriege vuuer € 100,-. Laot dich neet gek make. Maak dich eweg! Maak dich mer geinen dikke!: meen je maar niks. Stökker make: brokken maken, ongelukken veroorzaken. Waat höbs se mich noe gemaaktj? Wae zulle noe mer gedaon make: wij zullen nu maar ophouden. Wie maakdje d’r det ouch al weer?: hoe zei hij dat precies? Ze make ós niks: ze kunnen ons niet in de problemen brengen. Zich ónger de veut oet make.

makkelijk, maekelik, mekkelik, maekeliker, maekelikste, mekkeliker, mek, gemakkelijk

makreel, mekreel, mannelijk, mekrele, mekreelke, makreel

makroon, mekrón, vrouwelijk, mekróns, mekrunke, makron, koekje met kokos

malen, male, ich maal, doe maals/meuls, hae maaltj/ meultj,, malen

man, man, mannelijk, man/men/mansluuj, menke, 1. man 2. echtgenoot 3. mens, persoon, zie ook menneke, Ei menke en ei wiefke: stekker en contrastekker. Saoves eine man, smörges eine man: wie tot laat in de nacht kan feestvieren, moet ’s morgens op het werk ook presteren. Toen waas d’r ’t menke: het ging hem goed af.

man, [uitroep], man, uitroep, Man, waat maaks se mich noe!

man, [uitroep van verbazing], mao, jee, uitroep van verbazing, Mao, waat einen houp!

manchester, mansjester, mannelijk, ribfluweel, Ein mansjester bóks.

manchet, mansjèt, vrouwelijk, mansjètte, mansjètje, manchet

manchetknoop, [manchetknoop], mansjètteknoup, mannelijk, manchetknoop, Ein humme zónger (losse) mansjètknuip is gein humme, zagte ze vreuger.

mand, manj, vrouwelijk, manje, mendje, mand, Aerpele rape inne manj. Det is ein manj!: dat is een dikke vrouw. Die koe haet einen ujer wie ein manj: die koe heeft een ontzettend grote uier. Dore manj valle. Lieëke wie ein manj.: die koe heeft een ontzettend grote uier. Dore manj valle. Lieëke wie ein manj.

mandenmaker, [mandenmaker], manjemaeker, mannelijk, mandenmaker, De manjemaeker kwaam langs de duuer met manje en wasklöppelkes.

manège, [aandrijving van dorsmachine], menezje, vrouwelijk, (Frans) aandrijving van de dorsmachine door paarden of ossen die in de rondte liepen, Dao zeen ze mètte menezje aan ’t dese.

manen, [aansporen], mane, maantj, maandje, gemaandj, aanmanen, Emes mane óm zien sjoud te betale.

manen, mane, manen, haren

maneschijn, [maneschijn], maonesjien, mannelijk, maneschijn

manier, meneer, vrouwelijk, menere, meneerke, middel, manier, Det is zien meneer van doon. Gein menere höbbe.

mankatie, [gebrek], mankasie, vrouwelijk, gebrek, tekort, Hae haaj nörges mankasie aan es aan geldj. In d’n oearlog waas t’r aan alles mankasie.

mankeren, mankere, mankeertj, mankeerdje, gemankeerdj, 1. aan de hand zijn 2. ontbreken, Waat mankeertj dich?

manlief, [manlief], manleef, mannelijk, manlief, Manleef, waat maaks se mich noe weer!

mannen, [kinderen], men, kinderen, Die men van dich zeen groeat gewoeare!

mannenkoor, [mannenkoor], mannekoear, onzijdig, mannenkoor

mannetje, menneke, man, zie ook man

mannetjes, [aanstellerij], menkes, aanstellerij, Det zeen gemaakdje menkes: dat zijn verzinsels om de ware toedracht te verbergen. Doe mós mich gein menkes make!: je moet ’t me niet lastig maken.: je moet ’t me niet lastig maken.

manshoogte, [manshoogte], manshuuegdje, vrouwelijk, manshoogte, De moor metsele op manshuuegdje.

manskerel, manskaerel, mannelijk, manskerel, zie ook mansmins, Die vrouw is net eine manskaerel.

manslui, [mannen], mansluuj, manslui, mannen, Mansluuj en vrouluuj.

mansluibanken, [kniel- en zitbanken], mansluujbenk, kniel- en zitbanken, speciaal bedoeld voor de mannen, Inne kirk zoeate de mansluuj in de mansluujbenk (rechts) en de vrouluuj in de vrouluujbenk (links).

mansluizitting, [carnavalszitting], mansluujzitting, vrouwelijk, carnavalszitting, alleen bedoeld voor mannen

mansmens, [man], mansmins, manskerel, zie ook manskaerel

mantel, mantjel, mannelijk, mantjels, mentjelke, mantel, Moder ging inne noewe mantjel nao de kirk.

marbel, [knikker], marvel, mannelijk, marvels, mervels, mervelke, lemen knikker, Oppe spuuelplaats knikkerdje wae vreuger mèt mervelkes.

marbelen, [knikkeren], mervele, merveltj, merveldje, gemerveldj, knikkeren

marbeltjesbuidel, [knikkerzak], mervelkesbujel, mannelijk, knikkerzak

Margaretha, Greet, Greetje, Griet, Margaretha

Maria, Mari, Merie, Mie, Miet, Ria, Ri, (Mie\t), Maria

Maria, Mai, Maria Magdalena

Maria Jozef nog aan toe, [uitroep van verontwaardiging], Maria Joeazef nog aan toe, uitroep van verontwaardiging

Maria-Ziep, [onze-lieve-vrouw-visitatie], Mariaziep, Onze-Lieve-Vrouw-Visitatie: katholiek feest op 2 juli, Es ’t op Mariaziep raengeltj, raengeltj ’t zès waeke.

Mariacongregatie, [mariacongregatie], Mariakongregasie, vrouwelijk, Mariacongregatie, gebedsbijeenkomst voor meisjes en vrouwen

Mariajezus-kinderen, [uitroep van verontwaardiging], Mariajözes-kinjer, uitroep van verontwaardiging

Mariamaand, [meimaand], Mariamaondj, mannelijk, meimaand

Mariaprentje, [mariaprentje], Mariaprintje, onzijdig, Mariaprentje, bidprentje met Maria erop

markt, mert, vrouwelijk, merte, mertje, markt, Op zaoterdig gaon väöl minse nao de mert in Remunj.

marktkraam, mertkraom, mannelijk, marktkraam

marktlui, [marktkooplieden], mertluuj, marktkooplieden

marktwijf, [ordinaire vrouw], mertwief, onzijdig, ordinaire vrouw

mars, mars, marsj, mannelijk, marse, merske, mars, Hae haet ’m de mars(j) gemaaktj: hij heeft hem behoorlijk gekoeioneerd. Vreuger begós de harmenie ei konzaer altied mèt eine mars(j).

martelaar, martelieër, mertelieër, mannelijk, 1. martelaar 2. ploeteraar

martelarij, [geploeter], mertelerie, vrouwelijk, getob, geploeter

martelen, mertele, merteltj, merteldje, gemerteldj, 1. martelen 2. ploeteren 3. tobben

Martinus, Mart, Martien, Martje, Tien, Tienes, Teng, Martinus

mat, mat, vrouwelijk, matte, metje, mat

materie, [etter], meterie, vrouwelijk, etter, Toen de zwaer riep waas, leep de meterie t’roet.

Mathilde, Til, Tilke, Tilla, Tilly, Mathilda

Mathilde, Mechel, Mechtildis

matras, metras, mannelijk, metrasse, metreske, matras

matroos, metroeas, mannelijk, metroeaze, metruueske, matroos

matrozenpakje, [matrozenpakje], metroeazepekske, onzijdig, matrozenpakje; vroeger droegen jongens vaak een matrozenpakje als communiekleding

Mattheus, Jeu, Mathieu

Mattheus, [mattheus], Ties, Tieske, Tjeu, Mattheus

Matthias, Mat, Matje, Mathieu, Thieu, Matties, Matthias, Och, doe gekke matties!

mauve, maof, mauve, zachtpaarse kleur

mazzelaar, [persoon met geluk], mazzelieër, iemand die geluk heeft

mechel, [vrouw], mechel, vrouwelijk, mechels, mechelke, vrouw. Sommige mannen noemen hun vrouw mechel, Det mót ich mechel vraoge.

medaille, medalie, vrouwelijk, medalies, medalieke, 1. medaille 2. opgedofte, opvallende vrouw, Ein vètlaere medalie kriege: een waardeloze onderscheiding krijgen, spottend bedoeld. Hae haet ein medalie gekrege.

medelijden, mètliej, mètlieje, onzijdig, medelijden, Mètliej(e) met emes höbbe.

medicijn, middesien, millesien, onzijdig, middesiene, millesiene, middesienke, millesienke, medicijn, zie ook millesien

mee, mèt, mee, Gank mer mèt. Get mèt ein höbbe: een relatie hebben. Mèt ein: met elkaar. Mèt en mèt get doon: beetje bij beetje iets doen. Mèt van ’t bèste/dikste: behorend tot het beste, dikste enz.

meeblazen, [meeblazen ], mètblaoze, meeblazen, Es se dien pertie neet kóns, moogs se op ’t concours neet mètblaoze.

meedelen, [meedelen], mètdeile, 1. meedelen, informeren 2. een deel geven aan

meedoen, mètdoon, meedoen, Neet zeivere, mer mètdoon!

meegaan, [meegaan ], mètgaon, meegaan, Blindj mètgaon: onvoorwaardelijk steunen; ook kaartterm. Mètgaondj zeen: meegaand zijn.: meegaand zijn.

meegeven, [meegeven ], mètgaeve, 1. meegeven 2. veerkrachtig zijn, Ich gaef dich get mèt vuuer óngerwaeges.

meek, [huilebalk], meek, vrouwelijk, iemand die altijd en zonder reden zeurend huilt, zie ook mekert , Det is ein echte meek. ‘Mam, waat is ein meek?’ ‘Det is ein vot mèt oeare.’

meekallen, [meepraten], mètkalle, meepraten, Dao kóns doe neet uuever mètkalle. Doe mós neet mèt ederein mètkalle!: je moet een eigen mening hebben.

meekomen, [meekomen ], mètkómme, 1. meekomen 2. meekomen, gelijke vorderingen maken, Hae mós vanne veldjwachter mètkómme.

meekrijgen, [meekrijgen ], mètkriege, 1. meekrijgen 2. begrijpen, Zie kós ’m neet mètkriege.

meel, mael, onzijdig, meel

meelbuidel, [meelzak], maelbujel, mannelijk, meelzak, zie ook maelzak

meelden, [bladluizen], meelje, meeldje, bladluizen, De wölleboeane zitte vol meel(d)je.

meeleven, [meeleven], mètlaeve, meeleven

meelopen, [meelopen], mètloupe, meelopen, Det is einen echte mètlouper.

meelpijp, [verzonnen voorwerp], maelpiep, vrouwelijk, verzonnen voorwerp, Es se braaf bès, menke, vang ich dich ouch ein maelpiep!: plagerij.

meeluisteren, [meeluisteren], mètloestere, meeluisteren

meelworm, [meelworm ], maelworm, mannelijk, 1. meelworm 2. scheldwoord voor molenaar of molenaarsknecht

meelzak, [meelzak ], maelzak, mannelijk, 1. meelzak 2. zak van een vent , zie ook maelbujel, Hae veel wie eine maelzak vanne fiets.

meelzolder, [meelzolder ], maelzölder, mannelijk, meelzolder

meer, mieë, mieër, meer, in grotere hoeveelheid, Mieër es ins veel d’r eine inne bieëk. Väöl, mieë(r), meist: veel, meer, meest.

meerdere, mieërdere, mannelijk, mieërdere, meerdere(n), superieur(en)

meerderen, mieërdere, mieërdertj, mieërderdje, gemieërderdj, meerderen

meerderheid, mieërderheid, vrouwelijk, meerderheid

meerderjarig, meërderjaorig, meerderjarig

meerijden, [meerijden], mètrieje, meerijden

meerkol, merkof, mannelijk, Vlaamse gaai

meeroken, [meeroken], mètrouke, meeroken, Rouk gezellig ei segaerke mèt mich mèt!

Meers, [toponiem], Mieërs, Meers, straatnaam in Thorn

meerstemmig, [meerstemmig], mieërstummig, meerstemmig

meervoud, mieërvaod, onzijdig, meervoud, Inkelvaod en mieërvaod.

meest, meis, meist, vaak, in het algemeen, Ich gaon meis te voot nao de kirk.

meestal, meistal, meestal

meeste, meiste, onzijdig, meeste, Väöl, mieë, de/’t meiste: veel, meer, de/het meeste.

meester, meister, mannelijk, meisters, meisterke, meester, onderwijzer, zie ook sjoealmeister, óngerwiezer, Emes de meister make: iemand tergen.

meesterknecht, meisterknech, meisterknecht, mannelijk, meesterknecht

meesterlap, [dwingeland], meisterlap, mannelijk, dwingeland

meetellen, [meetellen], mèttèlle, meetellen, Det tèltj neet mèt.

meetrekken, [meetrekken], mèttrèkke, meetrekken, Mèttrèkke inne optocht.

meeuw, mieëw, vrouwelijk, mieëwe, mieëwke, meeuw, De mieëwe vlege achter de ploog aan.

meevallen, [meevallen], mètvalle, meevallen, De pries vèltj erg mèt.

meezitten, [meezitten], mètzitte, meezitten, ’t Waer haet daen daag erg mètgezaete.

mei, mei, mannelijk, 1. maand mei 2. versierde tak op het huis

meiboom, [denneboom ], meiboum, mannelijk, meiboom, versierde, hoge denneboom die in de meimaand wordt opgericht

meid, [meisje], maedje, onzijdig, maedjes, 1. meisje 2. jonge dienstbode, hulp in de huishouding 3. dochter 4. vriendin van een jongen, Ei maedje wie ei flaetje.

meikever, meikaever, mannelijk, meikever

meimaand, meimaondj, mannelijk, meimaand, Inne meimaondj is ederen aovendj mès ane kepel.

meischeut, [groeischeut], meisjuuet, mannelijk, groeischeut, Doe kriegs nog eine meisjuuet.

meisjesfiets, [meisjesfiets], maedjesfiets, mannelijk, meisjesfiets, De geistelike fietsdje vreuger allemaol op eine maedjesfiets.

meisjesgek, maedjesgek, mannelijk, een jongen die achter meisjes aanloopt

meisjesnaam, [meisjesnaam], maedjesnaam, mannelijk, meisjesnaam, Mien moder sjrieftj zich ... mèt häore maedjesnaam.

meisjesschool, [meisjesschool], maedjessjoeal, vrouwelijk, meisjesschool, De maedjes ginge nao ein apaarte maedjessjoeal ane Wilhelminalaan.

meizoentje, [madeliefjes], meizoentjes, madeliefjes

meker, [huilebalk], mekert, mannelijk, iemand die altijd zeurend en zonder reden huilt, zie ook meek

mekker, maeker, mannelijk, maekers, maekerke, maker, Eine moelemaeker: iemand met veel praatjes.

mekkeren, [huilend zeuren], meke, meektj, meekdje, gemeektj, huilend zeuren

mel, meelj, vrouwelijk, meelje, melde (onkruid), De kroeate staon vol meelje.

mel, [roem ], mel, mannelijk, roem (kaartterm), Hae haet twintjig mel.

melden, melle, meltj, meldje, gemeldj, melden, Dae nog get nuuedig haet, mót zich melle.

Melick, [melick], Mieëlik, Melick

melig, maelig, maeliger, maeligst, melig, Doot neet zoea maelig. Eine maeligen aerpel.

melk, mèlk, vrouwelijk, melk, Emes de mèlk zoor make: iemand zolang pesten totdat hij kwaad wordt.

melkbaard, mèlkbaard, mannelijk, melkbaard, Neet zoea vrek, doe höbs nog eine mèlkbaard: jij bent nog niet volwassen.

melkboer, mèlkboer, mannelijk, melkboer, Det is d’r eine vanne mèlkboer.

melken, mèlke, mèlktj, mèlkdje, gemèlktj, 1. melken 2. langdurig praten over een onderwerp, Doeve mèlke: duiven houden. Doe kóns slecht eine bók mèlke: je kunt niet iets doen wat onmogelijk is. : je kunt niet iets doen wat onmogelijk is.

melkenstijd, [tijd om te melken], mèlkestied, mannelijk, tijd om te melken

melkfabriek, [melkfabriek], mèlkfebriek, vrouwelijk, fabriek waar de melk verwerkt wordt, zie ook fuus

melkkar, [melkwagen], mèlkker, vrouwelijk, melkwagen, melkkar

melkmachine, [melkmachine], mèlkmesjien, onzijdig, melkmachine

melkmuil, mèlkmoel, vrouwelijk, melkmuil, Trèk dich niks aan van waat d’r zaet, det is nog ein echte mèlkmoel!

melkstoel, mèlkstool, mannelijk, melkstoel, driepoot

melktand, mèlktandj, mannelijk, melktand

melktuit, [melkbus], mèlktuit, vrouwelijk, melkbus

melkweg, [melkbrood], mèlkwèk, mannelijk, melkbrood

mem, mem, vrouwelijk, memme, memke, vrouwenborst, Ane echelste mem hange: het minst bedeeld worden. Aoj mem: ouwehoer. ’t Kindje de mem gaeve: het kindje borstvoeding geven. Memkes: meisjesborsten.

memmen, [zeuren], memme, memtj, memdje, gememdj, zeuren, zeveren, Lik neet zoea te memme.

memmenkast, [grote boezem], memmekas, memmekast, mannelijk, grote boezem

memmenspek, [buikspek ], memmespek, onzijdig, 1. buikspek van varken 2. snoepgoed

memmenstieper, [beha], memmestieper, mannelijk, beha, gekscherend gezegd

ménage, [huishouding], menaasj, vrouwelijk, (Frans) huishouding

meneer, menieër, mannelijk, menieëre, menieërke, meneer, Hae veuldje zich einen hieële menieër toen d’r benumdj waas es köster.

menen, meine, meintj, meindje, gemeindj, menen, denken, bedoelen, Det kóns se neet meine: dat meen je toch zeker niet. Det zooj ich meine: dat meen ik wel degelijk. Es se meins des se t’r bès, bès se t’r gewaes: men moet niet te vroeg juichen. Es se meins des se vèls, mós se dich lègke: als er risico’s verbonden zijn aan wat je gaat doen, moet je voorzorgsmaatregelen treffen. Hae meintj ’t: hij meent wat hij zegt. Meins se det? M’n zooj ’t haost meine: men zou het bijna geloven. Mèt meine besjeet d’r zich ins eine: bedrogen uitkomen. Mèt meine kómme de meiste luueges inne wieëreldj: je moet alleen die dingen vertellen die waar zijn. Zich get meine: het hoog in zijn bol hebben. Zoots se meine?: zou je denken?

menens, meines, onzijdig, menens, En noe is ’t mich meines! Oppe lèste rippetiesies vuuer ’t concours weurtj ’t meines.

mengelen, [deeg kneden], mingele, mingeltj, mingeldje, gemingeldj, deeg kneden, Moder mingeldje vreuger deig vuuer ei wèkske of ein flaai.

mengen, minge, mingtj, mingdje, gemingdj, mengen, Van alles en nog get doorein minge.

mengsel, mingsel, onzijdig, mingsels, mingselke, mengsel

menig, mennig, menig, Mennig kindj haet gesjeie aojers.

menigeen, mennigein, menigeen, Mennigein zooj dao blie mèt zeen.

mening, meining, vrouwelijk, mening, Eder zien eige meining!

mens, mins, mannelijk, vrouwelijk, minse, minske, 1. mens, persoon 2. man 3. echtgenoot, Dao waas geine mins te zeen. Mer eine halve mins zeen: ziek zijn. Mer, mins toch! Zich einen hieële mins veule. Zich gedrage wie eine groeate mins: zich gedragen als een volwassene. : zich gedragen als een volwassene.

menselijk, minselik, menselijk

mensen, minse, lieden, mensen, lui, zie ook luuj

mensenkennis, [mensenkennis], minsekènnis, mannelijk, mensenkennis

mensenkinderen, [uitroep], minsekinjer, uitroep, Minsekinjer, det meins se neet!

mensenleven, [mensenleven], minselaeve, onzijdig, mensenleven

mensenschuw, minsesjoew, mensenschuw

menta, [pepermunt], menta, mannelijk, pepermunt, Pak dich eine menta es se misselik weurs inne kirk.

merel, maerel, mannelijk, maerels, maerelke, merel, Hae flötj wie eine maerel: hij heeft goede zin.

merendeel, mieërendeil, onzijdig, merendeel

merens, [overschot ], mieëres, mannelijk, 1. rest, overschot 2. het overige, De mieëres kriegs doe: de rest is voor jou.

meriel, [gedoe], meriel, onzijdig, gedoe, drukte, Maak neet zoea’n meriel!

merielmaker, [druktemaker], merielmaeker, mannelijk, druktemaker

merrie, maer, vrouwelijk, maere, maerke, merrie, Eine hings(t) en ein maer. Ei maerevuuele: een merrie-veulen. Toen waas ’t maerke laam: toen was de boot aan. ‘Woea geis se haer.’ ‘Nao Kölle óm ein maer.’: dooddoener.

merriezeik, [urine ], maerezeik, mannelijk, 1. urine van merrie 2. slap bier 3. slappe koffie

Merum, [merum], Mieërem, Merum

mes, mets, onzijdig, metse/metser, metske, mes, Emes ’t mets oppe kael zètte. ’t Mets in ’t verke laote staeke. ’t Mets snietj van twieë kantje. Ónger ’t mets mótte.

mest, mèst, onzijdig, mest, Es stróntj mèst weurtj, luuetj ’t zich vare: als iets minder erg wordt, is het gemakkelijker om ermee om te gaan. Mèst breie: mest verspreiden. Mèst vare: de mest naar het land brengen en verspreiden.

mesten, maste, mastj, masdje, gemastj, vetmesten, Vreuger masdje bekans eder hoeshaoje ei verke.

mesten, mèste, mèstj, mèsdje, gemèstj, bemesten

mesthaak, mèsthaok, mannelijk, mesthaak

mesthoop, mèsthoup, mannelijk, mesthoop, Vreuger loeag de mèsthoup dónbie ’t hoes.

mestkar, mèstker, vrouwelijk, mestkar

mestkuil, [mestkuil], mèstkoel, vrouwelijk, mestkuil

mestnat, [kletsnat], mèsnaat, drijfnat, druipnat, kletsnat, zie ook driefnaat, zeiknaat

mestnat, [gier], mèsnaat, mèstnaat, onzijdig, gier, mestnat

mestvarken, mastverke, onzijdig, varken dat vet gemest wordt

met de, [met de], mètte, mèt de, met de

meteen, medein, metein, meteen, dadelijk, terstond, Ich kóm medein.

meten, maete, ich maet, doe muts/mits, hae mutj/mitj, wae mae, meten, Ze flink gemaete kriege: een flink pak slaag krijgen; een nederlaag ondergaan. Zich mèt emes maete.

meter, maeter, mannelijk, maeters, maeterke, 1. meter, lengtemaat 2. meetlat 3. iemand die iets meet 4. peettante

metselaar, metselieër, mannelijk, metselaar

metselspijs, [metselspecie], metselspies, vrouwelijk, metselspecie

mettertijd, [mettertijd], mèttertied, mettertijd, Mèttertied kumtj det waal.

meug, [lust], meug, mannelijk, lust, Eder ziene meug.

meun, [onnozele vrouw], mäön, vrouwelijk, onnozele vrouw, Waat ein aoj mäön!

meuren, [troebel maken], meure, meurtj, meurdje, gemeurdj, 1. helder water door beweging troebel maken 2. een wind laten, Es se meurs, kóns se de vèsse neet mieë zeen. Hae is altied inne stróntj aan het meure: hij brengt steeds vervelende gebeurtenissen naar voren.

Michaël, Mecheel, Sjèl, Sjèlke, Michael

Michaël, Geel, Giel, Michaël

middag, middig, mannelijk, 1. middag 2. warme maaltijd, Inne middig: tussen 12. 0 en 13.00 uur. ’t Is middig: het is twaalf uur. Óm middig: rond het middaguur. Óm twelf oor loetj ’t middig.

middageten, [middageten ], middigaete, onzijdig, middagmaal

middagschicht, [middagdienst], middigsjich, middigsjicht, mannelijk, middagdienst, Óm twelf oor vertrokke de mienwirkers mèt de bösse vuuer de middigsjich(t).

middaguur, [middaguur], middigoor, onzijdig, middaguur

middelmaat, middelmaot, vrouwelijk, middelmaat, middelmatigheid

midden, midde, mannelijk, het midden, Ich zoeat inne midde.

middendoor, [doormidden], middedoor, doormidden, De plank inne middedoor zaege.

middenschip, [middenschip ], middesjeep, onzijdig, middenschip van kerk

middenstand, middestandj, mannelijk, middenstand, winkeliers, Thoear haet lange tied eine groeate middestandj gehadj.

middenstander, [middenstander], middestenjer, mannelijk, middestenjers, middestenjerke, middenstander

middenweg, middewaeg, mannelijk, middenweg

mij, [mij], mich, mij, me

mijden, mieje, mietj, miedje, gemiedj, mijden

mijn, mien, (mie~n), (mie~ne), (mie~nke), vrouwelijk, miene, mienke, 1. kolenmijn, eiermijn 2. (land)mijn, De miene höbbe vuuer Thoear väöl beteikendj. In eder dorp waas waal emes woea m’n de eier haer kós bringe vuuer de eiermien.

mijn, mien, (mie~n), onzijdig, het mijne, De moor steit op ’t mien.

mijn, mien, (mie~n), (mie~ne), miene, mijn, Mien bij een vrouwelijk en onzijdig zelfstandig naamwoord. Mien vrouw. Mien kindj. Miene bij een mannelijk zelfstandig naamwoord. Miene man. Det is t’r mien/miene: dat is mijn echtgenote/echtegenoot. Mienen hóndj en mien kat. Vuuer mien paart duis se det.

mijnbus, [bus die mijnwerkers naar de mijn vervoerde], mienbös, mannelijk, bus die de mijnwerkers naar de mijn vervoerde, zie ook koelbös

mijnwerker, [mijnwerker], mienwirker, mannelijk, mienwirkers, mijnwerker

mijt, miet, (mie~t), vrouwelijk, miete, 1. korenmijt, zie ook berm 2. mijt, insect, ’t Waas ei sjoean gezich(t), die miete op ’t veldj inne zomer.

mikkenman, [pop van brooddeeg ], mikkeman, mannelijk, soort pop, gebakken van brooddeeg bijv. met Sinterklaas

mild, mildj, mild, Mildj waer.

milt, miltj, vrouwelijk, milt

min, min, minder, minst, 1. min 2. weinig, Pas ei bietje vuuer ’m op, dae is neet min!

minuut, menuut, vrouwelijk, menute, menuutje, minuut, Bènne ein menuut bèn ich dao!

mirps, [frêle meisje], mirps, vrouwelijk, frêle meisje

mis, mès, vrouwelijk, mèsse, mèske, H. Mis, Es de preester gewiedj waas, deej d’r zien ieëste mès in ’t eige dörp. Ein mès bestèlle vuuer de jaordeens(t). Ein mès mèt drie hieëre. Hae kreeg nog ei mèske nao: hij kreeg alsnog een uitbrander.

misboek, [misboek], mèsbook, onzijdig, misboek, missaal

misbruik, [misbruik], misbroek, onzijdig, misbruik

misdienaar, mèsdener, mannelijk, mèsdeners, mèsdenerke, misdienaar, zie ook koearjóng, De mèsdeners zoeate ane mèswien.

miserie, mezerie, mizerie, miserie, vrouwelijk, ellende, miserie, misère, trammelant, zie ook ieëlenj, ozel, ambras, Det waas mich dao ein mezerie. Ocherm, det vruike haet häör hieël laeve inne mizerie gezaete.

misgaan, [misgaan], misgaon, misgaan

mishandeling, [mishandeling], mishanjeling, vrouwelijk, mishandeling

miskoop, [miskoop], miskoup, mannelijk, miskoop

miskraam, miskraom, mannelijk, miskraam, zie ook misval

mislukken, mislökke, mislukken

mismaakt, [mismaakt ], mismaaktj, mismaakt

mismoed, [neerslachtigheid], mismood, mannelijk, neerslachtigheid, mismoed, Mich is de mismood aan ’t lief.

mismoedig, mismeujig, mismoedig

misnieten, [boeten], misnete, ervoor opdraaien, ervoor boeten, Hae haet ’t mótte misnete: hij heeft het moeten ontgelden. Waat de kop vergitj, mótte de bein misnete.

misschien, mesjien, mesjiens, misjien, misjiens, (mesjie\n(s)), misschien, Jao mesjien! Wie alles klaor waas, kwaam mesjien ouch kieke: achteraf opmerkingen maken. Nog neet mesjiens!: zeer zeker niet. : zeer zeker niet.

misschieten, [misschieten], missjete, misschieten

misselijken, [vervelend doen], misselike, misseliktj, misselikdje, gemisseliktj, vervelend doen

misseling, [vervelend persoon], misseling, mannelijk, misselinge, een vervelend, treiterig iemand, Waat eine misseling!

missen, misse, mistj, misdje gemis(t)j, 1. missen 2. misschieten

missionaris, misjenaris, mannelijk, missionaris, ’t Waas hieël get es eine misjenaris op vekansie kwaam oette missie.

misstaan, [misstaan], misstaon, misstaan, Det heudje misstuit dich neet. Vrintjelikheid misstuit nemes.

mistroostig, mistruuestig, mistroostig, Mistruuestig waer.

mistrouwen, [wantrouwen], mistroewe, wantrouwen

misval, [miskraam], misval, mannelijk, miskraam, zie ook miskraom, Die vrouw haet eine misval gehadj.

miswijn, [miswijn], mèswien, mannelijk, miswijn

moddelen, [rommelen], móddele, móddeltj, móddeldje, gemóddeldj, rommelen, aanmodderen, Hae móddeltj mer get aan.

moddelig, [benauwend], móddelig, drukkend, benauwend, zwoel, ’t Is móddelig waer, ’t geit ónwaere.

mode, moeade, vrouwelijk, mode, Die bóks is oette moeade.

modepopje, [modebewuste vrouw], moeadepupke, vrouwelijk, vrouw die erg modebewust gekleed gaat

moe, meug, meuger, meugst, moe, Ich bèn ’m meug wie koaj pap. Kótsmeug.

moed, mood, mannelijk, moed, Emes mood inspraeke. Vol goje mood zeen.

moede, [luilak], meuge, mannelijk, luierik, luilak, Det is eine meuge.

moeder, moder, vrouwelijk, moders, meuderke, moeder

Moedergods, [moeder van God], Modergaods, vrouwelijk, moeder van God, Det is ein echte modergaods: dat is een zeer geduldige, overbezorgde, behulpzame vrouw. Zie zuut oet wie ein modergaods: zij staart een beetje wezenloos voor zich uit.: zij staart een beetje wezenloos voor zich uit.

moederklok, [moederklok ], moderklok, vrouwelijk, moederklok om te ijken in duivenlokaal, Vuuer eder vlucht ginge de doevemèlkers mèt häör klok nao de moderklok.

moedermelk, modermèlk, vrouwelijk, moedermelk

moedermens alleen, [moederziel alleen], moormins allein, moederziel alleen

moederplant, [moederplant], moderplantj, vrouwelijk, moederplant, Ein moderplantj óm van te stekke.

moedersdeel, [moedersdeel], modersdeil, onzijdig, moedersdeel, ’t Modersdeil vanne naolaotesjap kriege.

moederskant, [moederskant], moderskantj, mannelijk, moederskant

moederskindje, moderskindje, onzijdig, kind dat erg afhankelijk is van zijn moeder

moederstaal, [moedertaal], moderstaal, vrouwelijk, moedertaal

moedervlek, modervlek, vrouwelijk, moedervlek

moederziel alleen, [moederziel alleen], moorzeel allein, moederziel alleen

moederzielig, [moederziel], moorzieëlig, moederziel, Die vrouw zitj de gansen daag moorzieëlig allein.

moedigheid, [moeheid], meugigheid, vrouwelijk, moeheid, Nao ’t spaje kós d’r neet mieë op zien bein staon van meugigheid.

moedwil, moodwil, mannelijk, moedwil, baldadigheid, Get oet moodwil verinnewere: iets moedwillig vernielen.

moedwillig, moodwillig, moedwillig

moeien, meuje, zich meutj, meudje, gemeudj, zich bemoeien, zie ook bemeuje zich, Woea meuts se dich mèt?

moeilijk, meujlik, meujliker, meujlikst, moeilijk, zie ook lestig

moeite, meute, mote, vrouwelijk, moeite, Doot dich gein mote, ich bèn zoea weg! Örges meute vuuer doon. Det is neet de mote waerd. Doot gein mote. Zich örges gein mote vuuer doon.

moer, moor, (moo\r), vrouwelijk, more, meurke, 1. moer 2. vrouwelijk konijn, ’t Raad leep mich oette fiets: de moor waas mich losgerammeldj.

moes, [kool], moos, onzijdig, 1. kool, alle koolsoorten behalve bloemkool 2. moes, Greun moos: boerenkool. Hoeal mich ins ein hödje moos.

moeskop, [dik hoofd], mooskop, mannelijk, 1. dik hoofd 2. stijfkop

moesmes, [mes ], moosmets, onzijdig, rondgebogen mes voor het snijden of fijnhakken van kool

moeten, mótte, ich mót, doe mós, hae mót, zie mótte, móste, ge, moeten, Emes neet mótte. Hie is niks te mótte! Mótte is dwank en bäöke is kinjerzank: gezegd tegen een kind dat met zeuren zijn wil probeert door te drijven. Mózjes se nog get nuuedig höbbe, den huuer ich ’t waal: mocht je nog iets nodig hebben, dan hoor ik het wel. Niks mót, alles kan. ‘Waat mót ich?’ ‘Doeadgaon mós se!’: dooddoener.

moetje, [gedwongen huwelijk ], mótje, onzijdig, gedwongen huwelijk doordat de bruid zwanger is, Det waas ei mótje.

mof, móf, mannelijk, móffe, mufke, 1. mof, handwarmer 2. Duitser (scheldwoord) 3. mof, verbinding tussen draden of pijpen, Vreuger droge de vrouwe dèks eine móf inne wintjer.

moffelkoek, [dikkoek], móffelkook, mannelijk, dikkoek, koek gemaakt van wit brooddeeg, met sukade, krenten en rozijnen en met dikke klonten suiker er bovenop

mogelijk, mäögelik, mogelijk

mogelijkheid, [mogelijkheid ], mäögelikheid, vrouwelijk, mogelijkheid, Ich kós ’m det mèt gein mäögelikheid aan zie verstandj bringe.

mogen, moge, ich moog/maag, doe moogs/maags, hae moog/maag,, mogen, Emes neet moge. Ich maag det neet van mie moder.

mokken, mónke, mónktj, mónkdje, gemónktj, mokken, pruilen, zie ook brónke, broeke, Mónk neet zoea.

mokker, [ nors persoon], mónker, mónkes, mannelijk, iemand die nors en onvriendelijk kijkt, Waat is det eine mónkes.

mol, mol, mannelijk, möl, mölke, mol, D’r zitte väöl möl inne wei.

molen, muuele, vrouwelijk, muueles, muuelke, molen, De vröchte nao de muuele bringe: graan naar de molen brengen. Eine slaag vanne muuele höbbe: niet goed wijs zijn.: niet goed wijs zijn.

molenpaard, muuelepaerd, onzijdig, 1. molenpaard 2. grote, stevige vrouw

molenrad, [molenrad], muueleraad, onzijdig, molenrad

molensteen, muuelestein, mannelijk, molensteen, Dae kan niks laote ligke es heit iezer en muuelestein.

molmuis, [woelmuis], molmoes, vrouwelijk, woelmuis

molsgat, [mollengat], molsgaat, onzijdig, mollengat

molshoop, [molshoop], molshoup, mannelijk, molshoop

mommengezicht, [carnavalsmasker], mómmegezich, mómmegezicht, onzijdig, carnavalsmasker

mompelen, mómpele, mómpeltj, mómpeldje, gemómpeldj, mompelen

mond, móndj, mannelijk, munj, mundje, mond, Doe höbs toch eine móndj óm te vraoge! Eine groeate móndj höbbe. Haod diene móndj. Mètte móndj vol tenj staon. Neet op zie mundje gevalle zeen. Vaeg dich de móndj mer aaf, doe kriegs niks mieë!

mondeling, mónjeling, mondeling

mondig, mónjig, munjig, meerderjarig, mondig, Vreuger kózjes se door handjlichting munjig verklaordj waere, zoeades se ein zaak kós beginne vuuer se 21 jaor woears.

mondjesmaat, mundjesmaot, mondjesmaat

mondstuk, [mondstuk], móndjstök, onzijdig, mondstuk

monsieur, mesjieu, mannelijk, (Frans) heer, ironisch bedoeld

monter, mónter, móntjer, monter, opgewekt, Det is ei mónt(j)er kindj. Waat kiektj det wècht mónt(j)er oet zien uigskes.

Montfort, [montfort], Moeafert, Montfort

Mook, [toponiem], Moeak, Mook, Ich wól des se oppe Moeakerhei zoeats: iemand verwensen.

moor, [peen], moear, (moea~r), vrouwelijk, moeare, muuerke, peen, wortel, De muuerkes sjrabbe: de worteltjes schoonmaken.

moor, muuer, mannelijk, muuere, muuerke, moor, Hae is zoea zwart wie eine muuer: hij heeft zich erg vuil gemaakt.

moor, moear, (moea\r), mannelijk, moeare, muuerke, waterketel, Zet de moear ins oppe staof.

moord, moeard, mannelijk, moearde, moord

moordenaar, moeardenieër, mannelijk, moordenaar

moorder, [harde werker], maorder, mannelijk, harde werker

mop, [grap], móp, móppe, mupke, 1. mop 2. hoopje, Móppe tappe. Vertèl nog ins ei mupke.

mop, [troetelnaam ], mup, vrouwelijk, mupke, troetelnaam voor klein kind, Waat bès dich ei lekker mupke.

mopjeskruid, [boerenwormkruid], mupkeskroed, onzijdig, boerenwormkruid

morel, merel, vrouwelijk, merelle, merelke, morel, Merelle zeen good óm flaaj van te bakke.

moren, maore, maortj, maordje, gemaordj, uitsloven, ploeteren, wroeten, Hae hèltj zich mer aan ’t maore inne gaard.

morenmoes, [wortelstamppot], moearemoos, onzijdig, wortelstamppot

morgen, smörges, ’s morgens, Smörges, smiddigs, saoves en snachs.

morgen, mörge, mannelijk, 1. morgen 2. landmaat, stuk grond dat in één morgen te bewerken was, Mörge is ’t zóndig.

morgenavond, [morgenavond], mörgenaovendj, mannelijk, morgenavond

morgenmiddag, mörgemiddig, mannelijk, morgenmiddag

morgennacht, [morgennacht], mörgenach, mörgenacht, vrouwelijk, morgennacht

morgenrood, [morgenrood], mörgeroead, onzijdig, morgenrood

morgenvroeg, [morgenvroeg], mörgevreug, morgenvroeg

morloot, [sapperloot], morloeat, sapperloot

mormel, mórmel, onzijdig, mórmels, mörmelke, mormel

morsdood, morsdoead, morsdood

mot, moet, mannelijk, mist, Boete hingtj eine dikke moet.

mottig, [heet ], mottig, mottiger, mottigst, 1. drukkend heet 2. onverzorgd, Mottig waer.

mouting, [bewaarplaats ], motting, vrouwelijk, bewaarplaats voor fruit in de winter, ’t Eikuuerke haaj zich ein motting gemaaktj. Motting make: een bewaarplaats maken met stro.

mouw, moew, mannelijk, moewe, muke, mouw, Dao is waal eine moew aan te passe. De moewe zeen te kort. Get oette moew sjödde.

mug, mök, vrouwelijk, mögke, mökske, mug, Es de mögke saoves danse, weurtj ’t sangerendaags sjoean waer.

muggenbeet, [muggenbeet], mögkebeet, vrouwelijk, muggenbeet

muggenbult, [muggenbult], mögkeböltj, mannelijk, muggenbult

muggenpis, [motregen], mögkepis, mannelijk, motregen

muggenscheet, [muggenscheet], mögkesjeet, mannelijk, muggenscheet, Vuuer edere mögkesjeet kumtj d’r mich lestig valle.

muggensteek, [muggensteek], mögkesteek, mannelijk, muggensteek

muil, moel, vrouwelijk, moele, muulke, muil, mond, De moel neet oeape doon. Det bietje pudding is de moel getèrgdj: dat is zo’n kleinigheid, dat is de moeite niet waard. Doe mós hie gein moele kómme make: je moet geen ruzie komen zoeken. Ein groeate moel höbbe: een grote mond opzetten. Ein moel wie ein sjöp höbbe: een brutale mond hebben. Emes op zien moel houwe: iemand op zijn gezicht slaan. Haod dien moel: hou je mond. Moele trèkke: gezichten trekken. Väöl moele höbbe: veel praatjes hebben.

muilen, [praten], moele, moeltj, moeldje, gemoeldj, praten, babbelen, Dae moeltj dich gater inne zök: hij blijft maar praten. Noe höbbe ze weer hieël get te moele.

muilenjan, [opschepper], moelejan, mannelijk, opschepper, zie ook moelemaeker

muilenmaker, [opschepper], moelemaeker, mannelijk, opschepper, zie ook moelejan

muilkorf, [muilkorf ], moelkörf, mannelijk, muilkorf

muiltje, [zoentje], muulke, onzijdig, 1. zoentje, kusje 2. mondje, gezichtje, Ei muulke kriege of gaeve.

muilwerk, [mond], moelwerk, onzijdig, mond, druk gepraat, praatjes, Dae haet ei groeat moelwerk: die heeft een grote mond. Toen ze ’m half óm haje, krege ze mich toch ei moelwerk: toen ze halfdronken waren, kregen ze toch veel praatjes.: toen ze halfdronken waren, kregen ze toch veel praatjes.

muis, moes, vrouwelijk, muus, muuske, muis, Erm moes, die mer einen oetgank kèntj: als je creatief bent, zorg je voor meer mogelijkheden.

muis, [vagina], mös, vrouwelijk, mösse, möske, vagina

muisgrijs, [muisgrijs], moesgries, muisgrijs

muisjes, muuskes, muisjes, broodbeleg, Es ei kindje geboeare is, kriegs se besjuut mèt muuskes.

muisstil, muuskesstil, moesstil, muisstil

muizen, moeze, moestj, moesdje, gemoesdj, napluizen, snuffelen

muizen, [smullen], mouze, moustj, mousdje, gemousdj, lekker smullen

muizengat, [muizengat], moezegaat, onzijdig, muizengat

muizenholletje, [muizenholletje], moezehölke, onzijdig, muizenholletje

muizenkeutel, moezekuuetel, mannelijk, muizenkeutel, Moezekuuetelkes: muisjes, broodbeleg.

muizennest, [muizennest], moezenès, moezenèst, onzijdig, muizennest

muizentand, moezetandj, mannelijk, speciaal metselwerk in de gevel

mul, [zand], mouw, mannelijk, mul zand, De veugel ploejere zich inne mouw: de vogels wassen zich in stoffig zand.

mulder, mölder, mannelijk, mölders, mölderke, 1. molenaar 2. meikever, Oud versje: Mölder, maal mich mie mael. Mie moder mót mich ei mikske mingele mèt mitjes, metjes mèlk.

Munthuis, [monumentaal huis], Muntjhoes, onzijdig, monumentaal huis in Thorn waar tijdens de periode van ’t Stift munten werden geslagen

muntstuk, [muntstuk], muntjstök, onzijdig, muntstuk

murg, [overrijp], mörg, mörger, mörgst, mals, week, overrijp, Det is eine mörge: dat is een weke persoon. Ein mörg paer smaaktj dèk nog lekker. Hae loestertj neet, al kals se dich mörg: hij luistert niet, ook al blijf je op hem inpraten.: hij luistert niet, ook al blijf je op hem inpraten.

murw, mörf, murw, lamgeslagen, Ich bèn hieëlemaol mörf.

mus, mös, vrouwelijk, mösse, möske, mus, Woea hègke zeen, kóns se mösse vange. Zie meintj det häör mös eine kanarie is: ieder meent zijn uil een valk te zijn, ieder houdt het zijne voor het beste.

Mutert, [greppel], Mutert, mannelijk, greppel vanaf de Baarstraat tot de Meers

muts, möts, mötse, mötske, 1. muts 2. naïef persoon, Ein möts opdoon es ’t kaod is.

muur, moor, (moo~r), vrouwelijk, more, meurke, muur, Ein steinse moor.

muurvast, [muurvast], moorvas, moorvast, muurvast, Det zoeat moor- en moorvast.

muziek, meziek, mannelijk, meziekske, muziek, Thoear is bekèndj óm ziene meziek.

muziekschool, [muziekschool], mezieksjoeal, vrouwelijk, muziekschool, Kreato is de mezieksjoeal vuuer Thoear en ómstreke.

na, nao, 1. na 2. naar, Nao Paose. Op Tjeu nao waas ederein dao. Zoea vuuer en te nao mót ich dao toch aan dinke: af en toe.

na-een, [na elkaar], nao-ein, na elkaar, Ze kwoeame nao-ein bènne.

naad, naod, mannelijk, näöj, näödje, naad, Det is op ’t näödje geloupe: dat is op het kantje af. Houw ’m op zien näöj: geef hem een pak slaag. ’t Näödje vanne kous wille weite. Ze uuever die näöj kriege: ze er flink van langs krijgen. Zich oette naod wirke: heel hard werken.

naaidoos, nejdoeas, vrouwelijk, naaidoos

naaien, nejje, nejtj, nejdje, genejdj, 1. naaien 2. bedriegen 3. neuken

naaimachine, nejmesjien, onzijdig, naaimachine

naainaald, [naainaald], nejnaoldj, vrouwelijk, naainaald

naaister, nejster, vrouwelijk, naaister, Vreuger kwaam geregeldj ein nejster aan hoes!

naakt, naaks, naakser, naakst, naakt, bloot, Alles geit, behalve eine naakse inne tes pisse: je moet niet het onmogelijke vragen. Eine naakse petroean: een naakt of schaars gekleed iemand; iemand die geen cent op zak heeft. Ich höb sjöppeboer naaks: kaartterm.

naaktheid, [naaktheid], naaksigheid, vrouwelijk, naaktheid, ‘Mót det noe, al die naaksigheid oppe televisie!’ zag moder.

naald, naoldj, vrouwelijk, naoldje, näöldje, naald, Ein naoldj vaeme. Zoea sjerp zeen wie ein naoldj: geil zijn.

naaldenkoker, naoldjekoeaker, mannelijk, naaldenkoker

naaldenkussen, [speldenkussen], naoldjekösse, onzijdig, speldenkussen

naam, naam, mannelijk, name, naemke, naam, Emes mèt naam en toenaam neume.

naamfeest, [naamdag], naamfieëst, naamdag, de dag waarop men de patroonheilige viert, naar wie iemand vernoemd is, zie ook naamsdaag

naamsdag, [naamdag], naamsdaag, mannelijk, naamdag, de dag waarop men de patroonheilige viert, naar wie iemand vernoemd is, zie ook naamfieëst, Vreuger veerdje m’n ziene naamsdaag in plaats van ziene verjaordaag: den haats se naamfieëst.

Naamse steen, [hardsteen ], Naamse stein, mannelijk, Naamse steen, grijs-blauwe hardsteen uit Namen (B)

naarmate, [naarmate], naomaote, naarmate

nabestaande, [nabestaande], naobestaondje, mannelijk, naobestaondje, nabestaande

nabidden, [nabidden], naobaeje, nabidden, In de presessie weurtj allewiel mieër gekaldj es naogebaedj!

nabij, naobie, nabij, ongeveer, Óm en naobie twieëhóngerd: ongeveer tweehonderd.

nabuur, naober, mannelijk, naober, naoberke, buurman, buurvrouw, Mèt naoberkinjer en naoberrinjer is m’n neet gaw bedroeage: zoek het niet te ver van huis.

nabuurplicht, naoberplich, naoberplicht, vrouwelijk, burenplicht, burenhulp

nabuurschap, naobersjap, vrouwelijk, nabuurschap, buren, Es t’r emes doead waas, waerdje de naobersjap aangezag(d): als er iemand in de omgeving gestorven was, werd de buurt verwittigd.

nacht, nach, nacht, vrouwelijk, nachte, nechske, nacht, Nog twieë nechskes slaope den is ’t Sinterklaos. Zoea lieëlik wie de nach(t).

Nachtegaal, de, [boerderij ], Nachtegaal de, naam boerderij en pleintje bij de Trippaerdstraat

nachtkastje, [nachtkastje], nachkesje, nachtkesje, onzijdig, nachtkastje

nachtmis, [nachtmis ], nachmès, nachtmès, vrouwelijk, nachtmis, Mèt Keesmes nao de nach(t)mès gaon.

nachtpon, [nachtpon], nachpón, nachtpón, mannelijk, nach(t)pónne, nach(t)punke, nachtpon

nachtraaf, [nachtbraker], nachraaf, nachtraaf, mannelijk, nachtbraker

nachtschicht, [nachtdienst], nachsjich, nachtsjicht, vrouwelijk, nachtdienst, Nach(t)sjich(t), daagsjich(t), middigsjich(t).

nadat, naodet, nadat

nadeel, naodeil, onzijdig, nadeel, Naodeil en vuuerdeil. Örges naodeil van höbbe.

naderhand, naoderhandj, naderhand, Ieës vónj d’r ’t good, mer naoderhandj kwaam hae d’r op trök.

nadorst, naodoos, naodoost, mannelijk, nadorst

nadragen, [nadragen], naodrage, nadragen, Emes de vot naodrage: iemand overdreven van dienst zijn. Emes get (blieve) naodrage: iemand iets (blijven) verwijten.: iemand iets (blijven) verwijten.

nadruk, naodrök, mannelijk, nadruk, Doe mós dao neet zoea de naodrök op lègke.

nadrukkelijk, [nadrukkelijk], naodrökkelik, nadrukkelijk

nadruppelen, [nadruppelen], naodröppele, nadruppelen, De kraan blieftj naodröppele.

nagaan, [nagaan ], naogaon, 1. nagaan 2. controleren, Kóns se naogaon!

nageboorte, naogeboearte, vrouwelijk, nageboorte

nagel, nieëgel, mannelijk, nieëgel(s), nieëgelke, 1. vingernagel 2. nagel, spijker, Alles gaeve waas se in nieëgel en tieën höbs: zich voor 100 procent inzetten. Geine nieëgel höbbe óm aan zie gaat te kratse: niets bezitten. Waat höbs se dien nieëgel sjoean gelaktj! : niets bezitten. Waat höbs se dien nieëgel sjoean gelaktj!

nagelen, nieëgele, nieëgeltj, nieëgeldje, genieëgeldj, 1. vastspijkeren 2. caféspel: spijkers in blok hout slaan, Ein plank vastnieëgele.

nagelvast, [spijkervast], nieëgelvas, nieëgelvast, spijkervast, Aerd- en nieëgelvast.

nageslacht, [nageslacht], naogeslach, naogeslacht, onzijdig, nageslacht

nageven, naogaeve, toegeven, gelijk geven, Det mót ich ’m naogaeve. ’t Doordje get lang, mer ich mós ’m naogaeve, toen waas ’t waal tegooj.

nagloeien, [nagloeien], naogleuje, nagloeien, De staof gleudje nog ein hieël poeas nao.

nahouden, [nahouden ], naohaoje, 1. nahouden 2. blijvend verwijten, Raar gedachte t’r op naohaoje.

najaar, naojaor, onzijdig, najaar, Op ’t naojaor en in ’t vuuerjaor: in de herfst en in de lente.

nakallen, [napraten], naokalle, napraten

nakijken, naokieke, nakijken, Hae haet ’t naokieke. Hoeswerk naokieke.

nakomer, [nakomer ], naokómmer, mannelijk, naokómmers, naokummerke, nakomer, Nao dik tieën jaor kwaam nog ei naokummerke.

nalaten, [nalaten], naolaote, 1. nalaten, erven 2. verzuimen, achterwege laten 3. teruglopen, aftakelen

nalatig, [nalatig], naolaotig, naolestig, nalatig

nalatigheid, [nalatigheid], naolaotigheid, naolestigheid, nalatigheid

nalopen, naoloupe, 1. nalopen 2. controleren, Emes naoloupe wie ein hundje. Waat haet hae det maedje naogeloupe, mer ’t wól hem neet!

naloper, [naloper], naolouper, naloper

nalopertje, [tikkertje], naoluiperke, onzijdig, tikkertje, De kinjer spuueldje naoluiperke.

namiddag, [na de middag], snammedaags, snammedigs, in de namiddag

namiddag, nammeddig, mannelijk, in de namiddag, De nammedig begintj om drie oor.

Napoleonsbaan, [napoleonsweg], Napoleonsbaan, Napoleonsweg. De Napoleonsweg loopt vanaf de Belgische grens bij Ittervoort tot Venlo, aangelegd in de tijd van Napoleon, zie ook Steinwaeg, Napoleonswaeg, Riekswaeg

Napoleonsweg, [napoleonsweg], Napoleonswaeg, Napoleonsweg. De Napoleonsweg loopt vanaf de Belgische grens bij Ittervoort tot Venlo, aangelegd in de tijd van Napoleon, zie ook Steinwaeg, Napoleonsbaan, Riekswaeg, De Napoleonswaeg is lang einen drökke en gevieërlike waeg gewaes(t).

narijden, [achterna rijden ], naorieje, 1. achterna rijden 2. iemand controleren op zijn gedrag, Es se de waeg neet wèts, riets se mich mer nao.

naroepen, [naroepen], naorope, naroepen

naslag, [naklap ], naoslaag, mannelijk, 1. naklap 2. naslag: muziekterm, Dao kwaam nog einen helle naoslaag bie det ónwaer.

nasleep, [nasleep], naosleip, mannelijk, nasleep, gevolg, Det zaekske haet nog eine lange naosleip gekrege.

nat, [vloeistof], naat, onzijdig, vloeistof, sap, Dae koffie is net ziepnaat. Det is eine pot naat.

nat, naat, nater, naatst, nat, De nate zak drage: het vervelende werk moeten opknappen. Emes mètkriege mèt eine nate vinger: iemand gemakkelijk kunnen overhalen. Kletsnaat. Mèsnaat. Neet väöl naat make: niet veel presteren. Zeiknaat.

natellen, naotèlle, natellen

nattigheid, natigheid, vrouwelijk, nattigheid, Wie d’r mich aan zaag kómme, veuldje hae al natigheid.

nauw, [precies], nej, nejjer, nejst, 1. precies, nauwkeurig 2. gierig, zuinig 3. bijna, Det kumtj zich neet zoea nej.

navel, navel, mannelijk, navels, naevelke, navel, ‘Kóns se zwumme?’ ‘Jao. Mètte navel door de zavel, met de piezel door de kiezel.’: dus niet.

navenant, naovenantj, navenant, Dao is alles naovenantj. Hae wirktj hel, mer naovenantj verdeentj d’r neet.

navertellen, [navertellen], naovertèlle, navertellen, Ich bèn blie det ich ’t kan naovertèlle.

nazomer, [nazomer ], naozomer, mannelijk, nazomer, Vuuerig jaor haje wae eine sjoeane naozomer.

nee, nae, nee, ‘Nae’ höbs se, ‘jao’ kóns se kriege. Miene ‘nae’ is net zoea good es diene ‘jao’: het gelijk is aan beide kanten.

neef, naef, mannelijk, naeve, naefke, neef, Alle naeve en nichte woeare ouch genuuedj.

Neer, [toponiem], Naer, Neer

neer, nieër, neer

neerdraaien, [een rijke partner huwen], nieërdrejje, zich nieërdrejje, een rijke partner huwen, Dae haet zich dao good nieërgedrejdj.

neet, neet, vrouwelijk, nete, neetje, neet, eitje van de luis, Zoea erm zeen wie de nete.

negen, nege, negen

negenoog, [steenpuist ], negenuiger, mannelijk, 1. steenpuist 2. bloedzuiger

nek, nak, mannelijk, nek, nekske, nek, ’t Aete neet door de nak kriege. ‘Doe bès eine sjoeane zeiverzak, doe houwts mich weer get oet dae nak’: fragment uit een Thorns carnavalsliedje. Einen dikke nak: een arrogant iemand. Emes mètte nak aankieke. In det hoes briks se de nak uuever de rotzooi. Zich get oppe nak hoeale.: een arrogant iemand. Emes mètte nak aankieke. In det hoes briks se de nak uuever de rotzooi. Zich get oppe nak hoeale.

nemen, numme, numtj, nóm, genómme, nemen, pakken, Doorein genómme: in algemeen. Get vuuer leef numme. M’n mót ’t numme wie ’t kumtj. Num dich mer ein bótram mèt vuuer óngerwaeges.

Nepomucenus, [nepomucenus], Bómmesenes, Nepomucenus, patroon van het biechtgeheim, Aan ’t Linjepaad stuit de kepel van Bómmesenes.

nergens, nörges, nergens, Dao is nörges noeats niks: er is overal wel iets. Zich nörges get van aantrèkke.

nescafé, [nescafé], neskoffie, mannelijk, nescafé, Wils se ein tas neskoffie of lever gewuuene?

nest, nès, nèst, onzijdig, nèste(r), nès(t)je, nest

nestel, nistel, mannelijk, nistele, nistelke, schoenveter, Sjoon mèt nistele.

nestelen, nèstele, nèsteltj, nèsteldje genèsteldj, nestelen

nesthaar, [nesthaar], nèshaor, nèsthaor, vrouwelijk, nesthaar

net, net, netter, netst, 1. mooi, knap 2. net, juist, Det is ei net maedje. Det zooj dich net staon, des se dich dao nog ins lieëts kieke.

net, nèt, onzijdig, nètte, nètje, net, Ein haornètje, ei vèsnètje.

netel, netel, vrouwelijk, netele, netelke, brandnetel, Loeas hoonder lègke ouch waal ins inne netele: iemand te slim af zijn. Mèt zien vot inne netele valle: het niet goed treffen. : het niet goed treffen.

netengat, [humeurig persoon], netegaat, onzijdig, iemand die niet veel kan verdragen, zie ook netekop

netenkop, [humeurig persoon], netekop, mannelijk, iemand die niet veel kan verdragen, zie ook netegaat

neuken, [prutsen], näöke, näöktj, näökdje, genäöktj, 1. prutsen, frutselen 2. raken, Waat zits se dao toch te näöke?

neulen, näöle, overal negatieve opmerkingen over maken, zaniken, aanhouden, Lik toch neet zoea te näöle!

neus, naas, vrouwelijk, naze, naeske, neus, De naas inne windj staeke. De naas optrèkke vuuer get. D’n dèksel oppe naas kriege. Det hang ich dich neet ónger de naas. Doon of dien naas blootj. Ein noewsjieërige naas. Emes de naas oetsnoeve: iemand flink de waarheid zeggen. Emes get door de naas boeare. Emes get ónger de naas vrieve. Gein knip vuuer zien naas waerd zeen. Get langs de naas eweg zègke. Kaojnaas. Op zien naas kieke. Örges ein fien naas vuuer höbbe. Uueveral zien naas instaeke. Vuuer get de naas ophoeale. Wiesnaas. Zoea wied kieke es dien naas lank is. ‘Woea geis se haer?’ ’Mien naas nao!’: dat gaat je niks aan!: dat gaat je niks aan!

neusgat, [neusgat], naasgaat, onzijdig, neusgat

neuswarmertje, [tabakspijp], naaswermerke, onzijdig, tabakspijp, Zich ei naaswermerke opstaeke.

neutelig, [humeurig], nuuetelik, nuuetelik, nuueteliker, humeurig, geprikkeld, Waat bès se vandaag toch nuuetelik!

nevenaf, [ernaast], naevenaaf, ernaast, erlangs, De guuet lieëktj, ’t water luiptj t’r naevenaaf.

neveneen, [naast elkaar], naevenein, naast elkaar, Lèk mich det ins naevenein: leg me dat eens uit. Naevenein woeane.

nevens, naeve, naast, langs, zie ook bezieje, Det is t’r naeve. Det liktj neet naeve de duuer: dat is ver weg. Naeve ’t pötje pisse. ‘Woea is niks?’ ‘Bie ós naeve, want dao woeantj nemes.’: dooddoener.: dooddoener.

nicht, nich, nicht, vrouwelijk, nichte, nich(t)je, nicht, De maedjes van miene broor zeen mien nichtjes.

Nicolaas, Klaos, Kläöske, Ni, Nic, Nicolaas

niemand, nemes, mannelijk, niemand, Det is eine nemes: dat is een nietsnut, daar heb je niets aan.

nier, neer, vrouwelijk, nere, neerke, nier, Get ane nere höbbe.

niersteen, [niersteen], neerstein, mannelijk, niersteen, nierstenen, Es se las(t) van neerstein höbs, mós se väöl drinke.

niespoeder, [niespoeder], neespoejer, mannelijk, onzijdig, niespoeder

niet, neet, niet, Det doon ich dich neet nao. Det is neet väöl: dat is niet veel soeps. Det is toch zoea, neet? Det weit ich zoeanet nog neet. ‘Kan ich neet’ liktj op ’t kirkhof en ‘wil ich neet’ liktj t’r naeve! Neet noe. Neet ónaeve: niet onaardig. Nog neet mesjien!: absoluut niet, beslist niet. Waat neet is, kan nog kómme.

niet meer, [niet meer], nimmieë, nimmieër, niet meer

nietsnut, niksnöt, niksnötter, mannelijk, nietsnut

nieuw, noew, noewer, noewst, nieuw, Eine noewen hood. Fónkelnoew. Hagelnoew. In ’t noew zeen. Mèt Paose ginge ze in noew kleier nao de kirk. Splintjernoew.

nieuwerwets, noewerwèts, nieuwerwets, modern, Aojerwèts en noewerwèts.

Nieuwjaar, Noewjaor, onzijdig, Nieuwjaar, Versje: Zalig Noewjaor, zeen de waofele klaor, zeen ze good gelöktj, den gaef mich mer ei stök.

nieuws, noets, onzijdig, nieuws, Det is good noets.

nieuwsgierig, noewsjieërig, nieuwsgierig, Noewsjieërige naze met lang sterte!: dooddoener bij nieuwsgierigheid.

niezen, neeste, neestj, neesdje, geneestj, niezen, De perike inne gróndj huuere neeste: erg gierig zijn. Es emes neestj, zaes se ‘God zaengeltj dich.’

nijd, nied, mannelijk, nijd, Det is haat en nied óngerein.

nijpen, niepe, nieptj, neep, genepe, 1. nijpen, knijpen 2. knellen, Ich (k)neep ’t ’m: ik was bang.

nijptang, nieptang, vrouwelijk, nijptang

niks, niks, niets, Dao höb ich niks mèt oet te staon: daar heb ik niks mee te maken. Det is neet niks. Waem niks van zich maaktj, is ouch niks: wie zich niet profileert, valt ook niet op. Werk höbbe is niks, mer werk haoje. Woea is niks? Woea niks is, kan get kómme!: wie zich niet profileert, valt ook niet op. Werk höbbe is niks, mer werk haoje. Woea is niks? Woea niks is, kan get kómme!

nits, [snel boos], nitsj, kort aangebonden, gauw kwaad, zie ook kortgevaesdj

node, noeaj, node, niet graag, met tegenzin, Det doon ich noeaj.

noden, nuueje, nuuetj, nuuedje, genuuedj, uitnodigen, zie ook oetnuuedige, Emes oppe broelof nuueje. Hae lieëtj zich neet lang nuueje: hij is vlug bereid om op de uitnodiging in te gaan. Neetgenuuedj is ouch hie.

nodig, nuuedig, 1. nodig 2. hoognodig, Hae mós zoea nuuedig weer es lèste bènne kómme. Höbs se nog get nuuedig?

noemen, neume, neumtj/numtj, neumdje/numdje, geneumdj/genumdj<, noemen, heten, Het numtj zich allewiel mèt ziene maedjesnaam.

nog, naog, nog, nog, ‘Höbs dich die aoj foto’s naog?’ ‘Ich höb nog neet gezóch(t).’

nondedomme, [krachtterm], nondedomme, krachtterm

nondeju, [deugniet], nondedju, mannelijk, (Frans) deugniet, Det is mich potverdorie eine nondedju.

nondeju, nondedju, (Frans) krachtterm

nondejuke, nondedjuke, onzijdig, (Frans) strikdasje, vlinderdasje

nondemiljaar, [krachtterm], nondemiljaar, krachtterm

nondepie, [krachtterm], nondepie, krachtterm

nondesjeng, [krachtterm], nondesjeng, krachtterm

nondetonnaar, [krachtterm], nondetonnèrre, krachtterm, soms verbasterd tot nondetonnaer

nonkel, [oom], nónk, mannelijk, (oud)oom, Nónk Harie is miene paetoeame.

nood, noead, mannelijk, nood, Hoeage noead höbbe. Nog get achter de handj haoje vuuer es de noead ane man kumtj.

noodheilige, [heilige ], noeadheilige, mannelijk, heilige die in noodgevallen wordt aangeroepen, ‘Sint Antoeanius bèste vrindj, maak det ich miene sluuetel vinj!’

noodslachting, [noodslachting], noeadslachting, vrouwelijk, noodslachting, ‘Dao weurtj bekèndj gemaaktj … ein noeadslachting bie …’: tot de zestiger jaren kwam de dorpsomroeper met de bel rond en riep dit. ‘Dao weurtj ei kindj gemaaktj!’: spottend werd dat in de volksmond verdraaid tot dit.: spottend werd dat in de volksmond verdraaid tot dit.

noodstal, noeadstal, mannelijk, smidsstal om paard te beslaan, zie ook hoofstal

noodwoning, [noodwoning], noeadwuuening, vrouwelijk, noodwoning, Ane Mieërs, op ’t Inj en ane Ittervoearterwaeg zeen nao d’n oearlog noeadwuueninge geboewdj. Ane Ittervoearterwaeg staon ze noe nog.

nooit, noeat, noeats, nooit, Det zeen ich noeats gebuuere.

noorden, noearde, onzijdig, noorden

noot, noot, vrouwelijk, neut, neutje, noot, Dao vónj ich gein neut aan: ik vond er niets aan. Ein douf noot: iemand die slecht hoort. Es se neut wils aete, mós se ’t krake neet vergaete: als je in het leven wat wilt bereiken, moet je inzet tonen. Es t’r väöl neut zeen, kriege wae eine strenge wintjer. Hae haet dao de neut geslage: hij is goed getrouwd; hij heeft daar veel geld verdiend. Ich bèn weg, de neut!: tot ziens. Mèt mien knuuek goeats dich nog de neut vanne buim: oude mensen vinden dat jonge mensen niet moeten klagen. Waem neut wiltj rape, mót vreug opstaon: je moet er op tijd bij zijn.

noot, noeat, vrouwelijk, noeate, nuuetje, muzieknoot, Hae kan nog gein noeat laeze.

nootmuskaat, besjaot, mesjaot, mannelijk, nootmuskaat, zie ook nootbesjaot

nootmuskaat, nootbesjaot, mannelijk, nootmuskaat, zie ook besjaot, mesjaot

notenbalk, [notenbalk], noeatebalk, mannelijk, notenbalk

notenboom, noteboum, mannelijk, notenboom, Ónger eine noteboum is ’t good unjere: onder een notenboom is het goed rusten (omdat men er geen last van muggen en vliegen heeft).

nu, noe, nu, Alla, kóm noe, wae gaon!

nuchter, neuchter, nuchter, Oppe neuchtere maag. Zoea neuchter wie ei pasgeboeare kaof.

nummer, nómmer, mannelijk, nómmers, nummerke, nummer, Emes op nómmer höbbe: iemand niet vertrouwen. Hae waas vuuer ziene nómmer in deens(t) gegange: hij werd ingeloot voor militaire dienst.: hij werd ingeloot voor militaire dienst.

nut, [vies], nöt, nötter, nötste, 1. vuil, vies 2. ordinair, gemeen 3. tuk op, ’t Duit nöt boete. ‘t Is nöt waer boete. Waat höbs se dich weer nöt gemaaktj.

nutter, [deugniet], nötter, nöttert, mannelijk, nötter(t)s, deugniet

nutterik, [deugniet], nötterik, mannelijk, nötterike, nötterikske, deugniet

nuttigheid, [viezigheid ], nöttigheid, vrouwelijk, 1. viezigheid 2. slechtheid 3. deugnieterij, Blief boete mèt die nöttigheid.

o, aoh, oh, Aoh jummig genaoje!

o jee, [schrikreactie], aoh jui, o jee, schrikreactie

obstinaat, obstenaot, tegendraads, Ei kindj det ziene zin neet kriegtj, kan obstenaot zeen.

ocharm, ocherm, ocharm

Octavus, Taaf, Octavus

oeioei, [oei, oei], jui-jui, oei, oei, Jui-jui, det moogs se neet.

ofschoon, ofsjoean, ofschoon, zie ook wiewaal

ofwel, [ofwel], ofwaal, ofwel, Ofwaal wae gaon heives, ofwaal wae blieve hie, zèk ’t mer!

ogelijk, [goed ogend], uigelik, aangenaam voor het oog, goed ogend

ogen, [nieuwsgierig kijken], uige, uigtj, uigdje, ge-uigdj, 1. ogen, eruit zien 2. nieuwsgierig kijken 3. ingespannen kijken, zie ook ouge, Det uigtj neet: dat ziet er niet uit.

ogen, [eruit zien], ouge, ougtj, ougdje, eruit zien, zie ook uige, Die bóks is te ing, det uigtj neet.

ogenblik, ougeblik, onzijdig, ougeblikske, ogenblik, Höbs se ein ougeblikse?

ogendokter, [oogarts], ougedokter, mannelijk, oogarts

ogenschijn, [schone schijn], ougesjien, onzijdig, schone schijn, Get doon vuuer d’n ougesjien.

Ohé, [laaggelegen land], Oea, Ohé < ooij, laaggelegen land langs de rivier, Dae haet de bóngerd in ’t Doea ligke: in de volkstaal werd de Oea samengetrokken tot Doea. In ’t Doea = achter d'n diek.

Ohé en Laak, [ohé en laak], Laak, Oea en Laak, Ohé en Laak, Hae woeantj oppe Laak.

oksaal, oksaol, onzijdig, oksaal, ’t Jóngeskoear oefendje vreuger oppen oksaol.

oksaal, ekzaol, mannelijk, oksaal (in de kerk), ’t Koear zingtj oppen ekzaol.

oktober, oktoeaber, mannelijk, oktober

olie, oealie, mannelijk, olie, D’n daeke brach(t)’m d’n Oealie: de deken bracht hem het sacrament der zieken. D’n Heiligen Oealie, ’t Heilig Oealiesel.

olieën, [smeren ], oealieje, oealietj, oealiedje, ge-oealiedj, smeren met olie, Oze houte vloer is ge-oealiedj.

olietuit, [oliekan], oealietuit, vrouwelijk, oliekan

olievat, [olievat], oealievaat, onzijdig, olievat, Oet ein oealievaetje kóns se geine wien tappe: je kunt het niet mooier maken dan het is.

olieverf, [olieverf], oealievèrf, vrouwelijk, olieverf

om, óm, ómme, 1. om 2. rond, met tijdsbepaling 3. om de beurt, zie ook ómme, Óm en óm

om de beurt, [om de beurt], ómmebuuert, ómstebuuert, om de beurt

om hebben, [om hebben], ómhöbbe, 1. om hebben 2. dronken zijn, Ei sjerp ómhöbbe.

ombinden, [ombinden], ómbinje, ombinden, Zich de sjolk ómbinje.

omdat, ómdet, omdat

omdoen, [omdoen ], ómdoon, 1. omdoen 2. omspitten, omploegen, Doe mós dich eine slips ómdoon.

omdraaien, ómdrejje, omdraaien, Doe mós de zaak neet ómdrejje. Es d’r det huuerdje, drejdje d’r zich óm in zie graaf.

omdragen, [omdragen], ómdrage, omdragen, ’t Book is al ómgedrage: te laat zijn; de omstandigheden zijn totaal veranderd. Hae kwaam inne kirk wie ’t book al waas ómgedrage: hij kwam te laat in de kerk (na het evangelie).: hij kwam te laat in de kerk (na het evangelie).

omgeving, ómgaeving, vrouwelijk, ómgaevinge, omgeving

omher, [omheen], ómhaer, omheen

omhoog, ómhoeag, omhoog, Ómhoeag en ómlieëg.

omhouwen, [omkappen], ómhouwe, omkappen, omhakken, omslaan

omkallen, [ompraten], ómkalle, ompraten, Laot dich neet ómkalle!

omkijken, [omkijken], ómkieke, omkijken, Dao höbs se gein ómkieke haer.

omkopen, ómkoupe, omkopen

omlaag, ómlieëg, omlaag

omleggen, [omleggen], ómlègke, omleggen, Ze gaon dae waeg ómlègke.

omlegging, [omlegging], ómlègking, vrouwelijk, omlegging

omleiding, [omleiding], ómleiing, vrouwelijk, omleiding

omploegen, [omploegen], ómploge, omploegen

ompoten, [ompoten], ómpoeate, ompoten

omrapen, [sorteren], ómrape, sorteren

omschakelen, [omschakelen], ómsjakele, omschakelen

omslaan, ómslaon, omslaan, ’t Waer sloog hieëlemaol óm.

omslag, ómslaag, mannelijk, omslag, Einen ómslaag aan ein bóks.

omstand, [gedoe], ómstandj, mannelijk, ómstenj, gedoe, drukte, Maak dao geinen ómstandj uuever. Waat ein ómstenj: wat een toestanden.

omstander, ómstenjer, mannelijk, ómstenjers, omstaander

omstoten, [omstoten], ómstoeate, omstoten

omtrek, ómtrèk, mannelijk, omtrek, omgeving

omtrekken, ómtrèkke, zich ómtrèkke, zich omkleden, Trèk dich ins óm, doe mós dalik t’r in: gezegd als iemand bij het voetballen moet invallen.

omtrent, [ongeveer], intrintj, ongeveer, zie ook ongevieër, zoeaget, Ich höb ’t geldj intrintj bie-ein.

omtuisen, [omruilen], ómtoese, omruilen

omvliegen, [omvliegen], ómvlege, omvliegen, De tied is ómgevloeage.

omvouwen, [omvouwen ], ómvaoje, omvouwen, omplooien

omwaaien, [omwaaien], ómwejje, omwaaien

omweg, ómwaeg, mannelijk, omweg

omwroetelen, [omwoelen], ómvreutele, omwoelen, De möl höbbe mich de ganse gaard ómgevreuteldj.

omzagen, [omzagen], ómzaege, omzagen

omzetten, [verkopen ], ómzètte, 1. omzetten, verkopen 2. op een andere plaats zetten, Ich höb deze maondj väöl ómgezatte.

onappetijtelijk, [onappetijtelijk], ónappetietelik, onappetijtelijk, Det zuut t’r ónappetietelik oet.

onbegrijpelijk, [onbegrijpelijk], ónbegriepelik, onbegrijpelijk

onbekend, ónbekèndj, onbekend

onbeleefd, [onbeleefd], ónbelaefdj, onbeleefd

onbeschoft, ónbesjóftj, onbeschaafd, onbeschoft

onbeschreven, [onbeschreven], ónbesjreve, onbeschreven, Ein ónbesjreve blaad.

onbeschrijfelijk, [onbeschrijfelijk], ónbesjriefelik, onbeschrijfelijk

onbezorgd, [onbezorgd ], ónbezörgdj, onbezorgd

onchristelijk, [ongelegen], ónkristelik, onchristelijk, ongelegen, Op einen ónkristeliken tied kómme.

oncontent, [ontevreden], ónkóntent, ontevreden, Einen ónkóntente mins.

ondanks dat, [desondanks], óndanks det, desondanks

onder, ónger, onder, beneden, Emes ónger zien doeve sjete. Get ónger d’n doem höbbe: nog iets in voorraad hebben. Hae liktj ónger: hij ligt onder; hij heeft verloren. Kóm nao ónger, ’t is tied vuuer ’t aete. Ónger de ker kómme: dronken zijn. Ónger ein heudje spuuele. Sjrief ’t mer ónger dien sjoon.

onder andere, [onder andere], óngerangere, onder andere

onder handen, [onder handen], óngerhenj, onder handen, Óngerhenj höbbe. Óngerhenj numme.

onderaan, [onderaan], óngeraan, onderaan

onderaf, [onderaf ], óngeraaf, 1. onderaf 2. naar beneden rijden, Van óngeraafaan beginne.

onderarm, [onderarm], óngererm, mannelijk, onderarm

onderboks, [onderbroek], óngerbóks, vrouwelijk, onderbroek

onderbrengen, [onderbrengen], óngerbringe, onderbrengen

onderdak, [onderdak], óngerdaak, onzijdig, onderdak, Hae is óngerdaak: werd gezegd van iemand die onder de pannen was.

onderdeel, [onderdeel], óngerdeil, onzijdig, onderdeel

onderdrukken, óngerdrökke, onderdrukken

onderduiker, óngerduker, mannelijk, onderduiker

onderduwen, [onderduwen], óngerduje, onderduwen

ondereen, [zooi], óngerein, mannelijk, zooi, janboel, Det is mich dao einen óngerein.

ondereen, [elkaar ], óngerein, 1. elkaar 2. door elkaar, Die bringe zich óngerein gein flaaj: dat zijn geen vrienden van elkaar.

ondereenpratsen, [mengen], óngereinpratsje, door elkaar prakken, mengen

ondergaan, [ondergaan], óngergaon, geit ónger, ging ónger, is óngergegange, ondergaan, De zón geit óm acht oor ónger.

ondergaan, [doorstaan], óngergaon, óngergeit, óngerging, haet óngergange, ondergaan, doorstaan, Zie haet ein zwaor operasie óngergange.

ondergoed, [ondergoed], óngergood, onzijdig, ondergoed

ondergronds, [ondergronds], óngergrónds, ondergronds, Óngergrónds wirke.

onderhand, [intussen], óngerhandj, intussen

onderhemd, óngerhumme, onzijdig, onderhemd

onderhoud, óngerhaod, onzijdig, onderhoud

onderhouden, óngerhaoje, óngerhèltj, óngerheel, óngerhaoje, onderhouden, Det aod hoes is good óngerhaoje.

onderhouden, óngerhaoje, hèltj ónger, heel ónger, óngergehaoje, iemand/iets onderhouden, Emes ónger water haoje.

onderhoudsbeurt, [onderhoudsbeurt], óngerhaodsbuuert, vrouwelijk, onderhoudsbeurt, Mien uiteke mós vuuer ein óngerhaodsbuuert nao de graasj.

onderin, [onderin], óngerin, onderin, Mienwirkers wirkdje óngerin.

onderkant, óngerkantj, mannelijk, onderkant, D’n ónger- en boeavekantj. D’n óngerkantj mót boeave.

onderkomen, [in verval raken], óngerkómme, onderkomen, in verval raken, Det hoes is gans óngerkómme.

onderkomen, [verblijf], óngerkómme, onzijdig, onderkomen, verblijf, Höbs se al óngerkómme vuuer d’znaovendj?

onderkruiper, óngerkroeper, mannelijk, onderkruiper

onderlaag, [onderlaag], óngerlaog, vrouwelijk, onderlaag

onderlangs, [onderlangs], óngerlangs, onderlangs, Hae fietsdje óngerlangs nao Kaesing.

onderlegd, [ontwikkeld], óngerlag, onderlegd, ontwikkeld, Hae is good óngerlag: hae haet noe ein gooj baan.

ondermelk, [afgeroomde melk], óngermèlk, vrouwelijk, afgeroomde melk, Vanne fuus krege wae de óngermèlk trök vuuer de verkes.

onderneming, óngernumming, vrouwelijk, onderneming

onderop, [onderop], óngerop, onderop, Hae reej van óngerop ’t törp in.

onderpand, [onderpand], óngerpandj, onzijdig, onderpand

onderrichten, óngerrichte, 1. onderwijzen 2. de les lezen

onderrok, óngerrok, onzijdig, onderrok, Doe vlags, d’n óngerrok kumtj dich óngeroet.

onderschatten, óngersjatte, onderschatten

onderscheid, óngersjeid, onzijdig, onderscheid, Óngersjeid make tösse good en slecht.

onderscheiden, óngersjeie, onderscheiden

onderscheiding, óngersjeiing, vrouwelijk, onderscheiding, Ein kuueninklike óngersjeiing kriege.

onderslag, [tussenmuur], óngerslaag, mannelijk, tussenmuur, geen dragende muur, Es wae daen óngerslaag t’r oethouwe, is de kamer ei stök groeater.

ondersneeuwen, [door sneeuw bedekt worden], óngersnieje, ondersneeuwen

onderste, [onderste], óngerste, ungelste, onderste, Ich mót ’t weite, al kumtj d’n óngerste stein boeave.

ondersteboven, dungelsteboeave, ondersteboven, zie ook ungelsteboeave, óngersteboeave

ondersteboven, óngersteboeave, ungelsteboeave, ondersteboven

ondertekenen, [ondertekenen], óngerteikene, ondertekenen

ondertrouw, [ondertrouw ], óngertrouw, mannelijk, ondertrouw

ondertussen, óngertösse, intussen, ondertussen

onderuit, [onderuit], óngeroet, onderuit, Hae goof ’m van óngeroet: hij sloeg hard. Óngeroet gaon. Van óngeroet de pan kumtj de dikste sop.

ondervinden, óngervinje, ondervinden

ondervinding, óngervinjing, vrouwelijk, ondervinding, ervaring, Oet eige óngervinjing. Óngervinjing is de bèste lieër.

ondervragen, óngervraoge, ondervragen

onderweg, óngerwaeg, óngerwaeges, onderweg, zie ook óngerwaeges, Höbs se óngerwaeg ge-unjerdj?: werd gevraagd als iemand te lang was weggebleven.

onderwijl, [ondertussen], óngerwiel, ondertussen

onderwijs, [onderwijs], óngerwies, onzijdig, onderwijs

onderwijzer, óngerwiezer, mannelijk, onderwijzer, zie ook meister, sjoealmeister

onderwijzeres, [lerares], óngerwiezeres, vrouwelijk, onderwijzeres, zie ook sjoealjuffrouw, juffrouw

onderzetter, [onderzetter], óngerzètterke, onzijdig, onderzetter, Doe maaks de hieël taofel naat, pak dich ein óngerzètterke.

onderzoek, óngerzeuk, onzijdig, onderzoek

onderzoeken, óngerzeuke, onderzoeken

ondeugend, óndäögendj, ondeugend, Ein óndäögendj jungske/maedje.

ondiep, [ondiep], óndeep, ondiep

oneens, [oneens], ónins, oneens

oneerlijk, [oneerlijk], ónieërlik, oneerlijk

oneven, ónaeve, 1. oneven 2. onaardig, onbehoorlijk, Ein onaeve getal.

onfatsoen, [onfatsoen], ónfatsoen, onzijdig, onfatsoen, Det is ei stök ónfatsoen.

ongebedene, [onbeschoft persoon], óngebejdje, mannelijk, onbeschoft, onverschrokken iemand, Heuj dich vuuer ’m: det is einen ongebejdje.

ongebruikelijk, [ongebruikelijk], óngebroekelik, ongebruikelijk

ongebruikt, [ongebruikt], óngebroektj, ongebruikt

ongedaan, [ongedaan], óngedaon, ongedaan, Fuitjes óngedaon make.

ongedierte, óngedeerte, onzijdig, ongedierte, zie ook óngesiefer

ongeduld, [ongeduld], óngedöldj, onzijdig, ongeduld

ongeduldig, [ongeduldig], óngedöldjig, ongedurig, ongeduldig

ongegeneerd, [ongegeneerd], óngezjeneerdj, ongegeneerd, Óngezjeneerdj käöke: ongegeneerd kokhalzen.

ongehoord, [ongehoord], óngehuuerdj, ongehoord

ongekamd, [ongekamd], óngekeimdj, ongekamd

ongekend, óngekèndj, ongekend

ongekookt, óngekoeaktj, ongekookt

ongelegd, [niet gelegd], óngelagdj, (nog) niet gelegd, Höb gein zörg uuever óngelagdje eier: maak je niet bij voorbaat zorgen.

ongelegen, [ongelegen], óngelaege, ongelegen

ongelijk, [ongelijk], óngeliek, ongelijk, oneffen

ongelikte, [onbeschaafd persoon], óngelekdje, mannelijk, ongelikte, onbeschaafd persoon, Einen óngelekdje baer.

ongelofelijk, [ongelofelijk], óngeluifelik, ongelofelijk

ongeloof, [ongeloof], óngeluif, onzijdig, ongeloof

ongelovig, óngeluivig, ongelovig, Einen óngeluivige Thoeamas.

ongeluk, óngelök, onzijdig, ongeluk, Ein óngelök kumtj te paerd en geit te voot: een ongeluk is snel gebeurd, maar is nog lang te merken.

ongelukkig, [ongelukkig], óngelökkig, ongelukkig

ongelukkigerwijs, [ongelukkigerwijze], óngelökkigerwies, ongelukkigerwijze

ongemak, [ongemak], óngemaak, onzijdig, ongemak, Vanwaege ’t óngemaak vanne kinjerköpkes is in Thoear ei rollaterpaad aangelag(d).

ongemakkelijk, óngemaekelik, ongemakkelijk, De benk inne kirk zitte óngemaekelik.

ongemanierd, [ongemanierd], óngemeneerdj, ongemanierd

ongemoed, [onbehaaglijk], óngemoodj, onbehaaglijk, Zich óngemoodj veule.

ongemoeid, [ongemoeid], óngemeudj, ongemoeid, met rust, Laot ’m óngemeudj.

ongenodigd, [onuitgenodigd], óngenuuedj, onuitgenodigd, Óngenuuedj is ouch hie!

ongepermitteerd, óngepermeteerdj, ongepermitteerd, ongehoord, Det is toch óngepermeteerdj!

ongerief, óngereef, onzijdig, ongerief

ongerieflijk, [ongerieflijk], óngerefelik, ongerieflijk, niet comfortabel

ongerust, óngeröstj, ongerust

ongeschikt, óngesjiktj, ongeschikt

ongeschild, [ongeschild], óngesjèldj, ongeschild

ongeschoren, [ongeschoren], óngesjoeare, ongeschoren

ongesiefer, [ongedierte], óngesiefer, onzijdig, ongedierte, zie ook óngedeerte, Waat is t’r boete ein óngesiefer mèt dit vochtig werm waer!

ongesteld, óngestèldj, ongesteld

ongestoord, [ongestoord], óngestuuerdj, ongestoord

ongestraft, [ongestraft], óngestraoftj, ongestraft

ongeteld, [ongeteld], óngetèldj, ongeteld, Tant An ging nao de stad mèt einen bujel óngetèldj geldj.

ongetwijfeld, [ongetwijfeld], óngetwiefeldj, ongetwijfeld

ongevaarlijk, [ongevaarlijk], óngevieërlik, ongevaarlijk

ongeval, ónval, mannelijk, ónvalle, ongeval, Hae kan neet wirke, want hae haet ónval.

ongeveer, óngevieër, ongeveer, zie ook intrintj, zoeaget

ongevoelig, [niet gevoelig], óngeveulig, ongevoelig

ongevraagd, [ongevraagd], óngevraogdj, ongevraagd

ongewenst, [ongewenst], óngewinstj, ongewenst

ongewijd, [ongewijd], óngewiedj, ongewijd, Vreuger móste de óngeduipdje kinjer in óngewiedje gróndj begrave waere.

ongewoon, [ongewoon], óngewuuen, ongewoon

ongezond, [ongezond], óngezóndj, ongezond

ongezouten, óngezaote, ongezouten, recht voor zijn raap

onhandig, ónhenjig, onhandig

onhebbelijk, ónhöbbelik, onhebbelijk

onkosten, ónköste, onkosten, Väöl ónköste höbbe.

onkruid, ónkroed, onzijdig, onkruid, Ónkroed vergeit neet.

onleesbaar, [onleesbaar], ónlaesbaar, onleesbaar

onmenselijk, [onmenselijk], ónminselik, onmenselijk

onmogelijk, [onmogelijk ], ónmäögelik, onmogelijk

onnodig, [onnodig], ónnuuedig, onnodig

onnozel, ónnuuezel, onnozel, Einen ónnuuezele kraag. Ein ónnuuezel hoon. ’t Is mich nog te ónnuuezel det ich t'ruuever kal. Mét Ónnuuezele Kinjer: op 28 december. Waat einen ónnuuezele kal. Zich ónnuuezel sjrikke.

onnut, [deugniet], ónnöt, mannelijk, ónnötte, ónnötje, deugniet, Det kindj is ei richtig ónnötje.

onpaar, [onpaar], ómp, onpaar, niet gelijk, Doe höbs ei paar ómpe zök aan.

onplezierig, [onplezierig], ónplezerig, onplezierig

onraad, ónraod, mannelijk, onraad

onrechtmatig, [onrechtmatig], ónrechmaotig, ónrechtmaotig, onrechtmatig

onrechtvaardig, [onrechtvaardig], ónrechvaerdig, ónrechtvaerdig, onrechtvaardig

onrust, ónrös, ónröst, vrouwelijk, onrust, Det is de ónrös(t) zelf.

onrustig, [onrustig], ónröstig, onrustig

ons, oos, oze, ons, onze, Oos voor een vrouwelijk en onzijdig zelfstandig naamwoord en meervoud. Oos moder. Oos kindj. Oos kinjer. Oze voor een mannelijk zelfstandig naamwoord. Oze vader.

ons, óns, onzijdig, óns, unske, ons, 100 gram

onschuldig, [onschuldig], ónsjöldjig, onschuldig, Ein ónsjöldjig gezich(t) trèkke. Zoea ónsjöldjig es ei pasgeboeare kindj.

ontbreken, ónbraeke, óntbraeke, ontbreken

ontcijferen, [ontcijferen], óntsiefere, ontcijferen

ontdekking, [ontdekking], óndèkking, óntdèkking, vrouwelijk, ontdekking

ontgaan, [ontgaan], óntgaon, ontgaan, Det is mich gans óntgange. Dao óntgeit ’m niks.

onthouden, ónthaoje, onthouden

ontij, óntie, onzijdig, ontij, Bie nach(t) en óntie.

ontkennen, ónkènne, óntkènne, ontkennen

ontkomen, óntkómme, ontkomen

ontrieven, óntreve, ontrieven, Miene bril is kepot, noe bèn ich gans óntreefdj. Óntreef ich dich hiemèt?

ontrouw, [ontrouw], óntroew, vrouwelijk, ontrouw

ontschieten, óntsjete, ontschieten, vergeten, Det is mich óntsjoeate.

ontslaan, ónslaon, óntslaon, ontslaan

ontslag, [ontslag], ónslaag, óntslaag, onzijdig, ontslag

ontsmetten, [ontsmetten], ónsmètte, óntsmètte, ontsmetten

ontstaan, ónstaon, óntstaon, ontstaan, Wie is Thoear óntstange?

ontsteken, [ontsteken], ónstaeke, óntstaeke, ontsteken, Ich höb ein óntstoeake oear.

onveranderd, [onveranderd], ónverangerdj, onveranderd

onverdeeld, [onverdeeld], ónverdeildj, onverdeeld

onverdiend, [onverdiend], ónverdeendj, onverdiend

onvergefelijk, [onvergeeflijk], ónvergaefelik, onvergefelijk

onvergetelijk, [onvergetelijk], ónvergaetelik, onvergetelijk

onverhoeds, ónverheuds, onverhoeds, plotseling

onverlaat, ónverlaot, mannelijk, ónverlaote, onverlaat, iemand die je niet kunt vertrouwen

onverschillig, ónversjillig, onverschillig

onverstand, ónverstandj, onzijdig, domheid, Waat ein ónverstandj!

onverstandig, [onverstandig], ónverstenjig, onverstandig

onverzorgd, [onverzorgd], ónverzörgdj, onverzorgd

onvoldaan, [onvoldaan], ónvoldaon, onvoldaan, Ein ónvoldaon geveul höbbe.

onvoordelig, [onvoordelig], ónvuuerdeilig, onvoordelig

onvriendelijk, [onvriendelijk], ónvrintjelik, onvriendelijk

onweren, [onweren], ónwaere, ónwaertj, ónwaerdje, ge-ónwaerdj, onweren

onwetend, ónweitendj, onwetend

Onze-Lieve-Heer, [onze-lieve-heer], Ooslevenhieër, Slevenhieër, mannelijk, Onze-Lieve-Heer, Die baeje Slevenhieër van ’t kruuts aaf: overdreven vroom zijn.

Onze-Lieve-Vrouw, [onze-lieve-vrouw ], Ooslevrouw, Slevrouw, vrouwelijk, Onze-Lieve-Vrouw

ooft, aoft, vrouwelijk, aofte, fruit, gedroogde appels en peren, Dao höbbe ze nog aofte. Die haaj ei gezicht wie ein aoft.

ooftvlaai, [vlaai van gedroogd fruit], aofteflaaj, vrouwelijk, vlaai van gedroogd fruit

oog, oug, (ou\g), (ou~ge), onzijdig, ouge, uigske, oog, De ouge zulle ’m waal oeapegaon. Det haet gein oug: dat ziet er niet uit. Doe höbs de ouge nog neet oeape, of ’t kostj geldj. Ein uigske op emes höbbe. Ein uigske toekniepe. Emes ein uigske knippe. Emes in ’t oug haoje. Emes örges de ouge mèt oetstaeke. Emes ’t leech neet inne ouge gunne. Emes ónger ouge kómme. Emes zandj inne ouge struie. Kiek oet dien uig, anges kums se bedroeage oet. Mèt ein half oug ’t al gezeen höbbe. Mèt ei sjael uigske get gezeen höbbe. Mètte ouge toe get doon. Mèt ’t linkse oug emes in ’t rechse waemesteske kieke: scheel zien. Op ’t heilig oug: op goed geluk. ’t Oug wiltj ouch get höbbe. Pupse inne ouge höbbe: niet goed (uit)kijken. Zich de ouge oette kop sjame. Zien ouge zeen groeater es ziene boek.

oogdeksel, [ooglid], ougdèksel, mannelijk, ooglid

oogopslag, ougopslaag, mannelijk, oogopslag, Det zoog ich in einen ougopslaag.

oogst, ougs, ougst, mannelijk, ougste, oogst, Wae höbbe d’n ougs oppen tied bènne.

oogstappel, [vroegrijpe appel], ougsappel, ougstappel, mannelijk, oogstappel, vroegrijpe appel

oogsten, ougste, ougstj, ougsdje, geougstj, oogsten

oogstmaand, ougsmaondj, ougstmaondj, mannelijk, oogstmaand

ooievaar, oeajevaar, mannelijk, oeajevaars, oeajevaerke, ooievaar

ooit, oeats, ooit, ‘Höbs se oeats zoeaget gezeen?’ ‘Nae, det höb ich nog noeats gezeen.’

ook, ouch, (ou~ch), ook

Ool, [ool], Oeal, Ool, Doe bès nog neet in Oeal uuever: gezegd tegen iemand die een voornemen had, waarvan men dacht dat hij het niet zou bereiken.

oom, oeame, mannelijk, oeames, uuemke, oom, Op Zampert aan woeantj nog ein uuemke van mich,’t tentje is al doead.

oor, oear, onzijdig, oeare, uuerke, 1. oor 2. handvat, De oeare laote hange. Det is ’n vot mèt oeare: dat is niks. Ei loupendj oear höbbe: een loopoor hebben. ’t Ein oear in en ’t anger oet. Emes de oeare vanne kop aete. Emes ’t vel uuever de oeare struipe. Det haet gein oeare aan ziene kop: gezegd over een kind dat niet luistert. Hae versjödj gein oear: het laat hem koud. Ich zèt diene kop tösse twieë oeare: dreigement als een kind ondeugend is. Laot dich gein oear aannejje. Mich toete de oeare. Nog naat achter de oeare zeen. Toet uuevere oeare örges in zitte. Ze óm die oeare kriege. Zich sjame toet achter de oeare.

oorbel, oearbel, vrouwelijk, oorbel

oorbeschermer, [oorbeschermer], oearbesjermer, mannelijk, oorbeschermer

oordeel, oeardeil, onzijdig, oordeel, Dae is nimmieë krank, dae haet ei laeve wie ein oeardeil: hij is niet meer ziek, hij is weer heel levendig.

oorlog, oearlog, mannelijk, oearloge, oearlögske, oorlog

oorlogsschip, [oorlogsschip], oearlogssjeep, onzijdig, oorlogsschip, Zoea zaat zeen wie ein oearlogssjeep: heel erg dronken zijn.

oorsprong, oearspróng, mannelijk, oorsprong, Van oearspróng kumtj d’r oet Thoear.

oortje, äörtje, onzijdig, oude koperen halve cent

oorzaak, oearzaak, vrouwelijk, oorzaak, Doeadsoearzaak.

oostelijk, oeastelik, oostelijk

oosten, oeaste, onzijdig, oosten, De zón kumtj op in ’t oeaste.

oostenwind, oeastewindj, mannelijk, oostenwind

op, op, 1. op 2. in de richting van, Get oppen daod doon: iets meteen doen. Die sjoon zeen oppen hóndj: die schoenen zijn helemaal versleten. Mèt emes get op höbbe. Oppe lappe gaon, oppe vieze gaon: op cafébezoek gaan. Op zeen: moe zijn/uit bed opgestaan zijn.

op aan, [naar toe], opaan, 1. op aan 2. naar toe, Örges van opaan kónne: ergens op kunnen rekenen.

op de, [op de], oppe, op de, Nao Vastelaovendj höb ich niks mieër oppe tes. Oppe zölder liktj nog van alles vuuer Vastelaovendj.

op de tijd, [op tijd], oppentied, op (de juiste) tijd, Kums se mich oppentied hoeale, anges kómme wae te laat? Zèk mich det oppentied.

op en af, [op en neer], op en aaf, op en neer, heen en weer

op en neer, [op en neer], op en nieër, op en neer

opblazen, opblaoze, opblazen

opblijven, [opblijven ], opblieve, 1. opblijven 2. opletten, attent zijn

opbouwen, [opbouwen ], opboewe, opbouwen

opbreken, opbraeke, opbreken, Det zal dich nog opbraeke!

opdienen, opdene, opdienen, op tafel zetten

opdoen, opdoon, zich opdoon, 1. zich kandidaat stellen 2. vandaan halen, Zich opdoon vuuer de gemeindjeraod.

opdraaien, [door draaien opwinden], opdrejje, 1. opdraaien 2. wijsmaken 3. de schuld krijgen 4. ophitsen, De wèkker opdrejje.

opdrogen, [opdrogen ], opdruuege, opdrogen

opeen, opein, 1. opeen 2. op elkaar, Stapel die stein ins tegooj opein.

opeens, opins, opeens

open, oeape, open, De duuer stuit dao altied wagewied oeape.

openbreken, [openbreken], oeapebraeke, openbreken

opendoen, oeapedoon, opendoen, De kop neet oeape doon. Dao duit nemes oeape.

openduwen, [openduwen], oeapeduje, openduwen

openen, oeapene, uuepene, oeapentj, oeapendje, ge-oeapendj, uuepen, openen

opener, [opener], oeapener, uuepener, mannelijk, oeapeners, uuepeners, opener

opengaan, [opengaan], oeapegaon, opengaan

opengat, [persoon die de deur altijd laat open staan], oeapegaat, vrouwelijk, persoon die de deur altijd laat open staan, Oeapegaat, bès se soms inne kirk geboeare? ‘Waat?’ ‘Oeapegaat!’: dooddoener.

opening, [opening], oeapening, uuepening, vrouwelijk, opening

openlucht, [openlucht], oeapeloch, oeapelocht, vrouwelijk, openlucht, De harmenie gaaf ei konzaer inne oeapeloch(t).

opentrekken, oeapetrèkke, opentrekken, De moel oeapetrèkke: een grote mond opzetten. Ei glaas kese oeapetrèkke.

opgericht, [gestresst ], opgerichtj, 1. gestresst 2. opgericht, Gans opgerichtj kwaam d’r heives.

opgeven, opgaeve, opgeven

opgewarmd, [opgewarmd], opgewörmdj, opgewarmd, Es se te laat kums, kriegs se opgewörmdj aete.

ophalen, ophoeale, ophalen

ophebben, ophöbbe, ophebben, Dao höb ich niks mèt op. Zoea te zeen haet d’r genóg op: zo te zien heeft hij nogal wat gedronken.

opheffen, [opheffen], ophöffe, opheffen

ophogen, ophuuege, ophogen, De aerpele ophuuege: de aardappelen ophogen, aanaarden.

ophopen, ophuipe, ophopen, Det werk huiptj zich mer op.

ophouden, ophaoje, 1. ophouden, stoppen 2. omhoog houden 3. (ver)blijven, uithangen 4. een (ongewenste) relatie hebben 5. storen

Ophoven, [ophoven], Ophoeave, Ophoven

opjenzen, [ophitsen], opjense, ophitsen, opjennen, zie ook jense

opkijken, [opkijken], opkieke, opkijken, Tieëngen emes opkieke.

opklaren, opklaore, opklaren, ’t Waer klaortj gelökkig weer op.

opkomen, opkómme, 1. opkomen 2. voor iemand opkomen, beschermen 3. rijzen van deeg 4. zich kunnen herinneren, De zón kumtj op in ’t oeaste. Ich kan de Kloeasterberg neet mieër opkómme.

opkoper, [opkoper], opkuiper, mannelijk, opkoper

oplaten, [oplaten ], oplaote, oplaten, Wae höbbe de Geitebók oppe Wingerd opgelaote.

opleggen, oplègke, opleggen, Eine noewe bandj oplègke.

oploop, oploup, opluip, mannelijk, oploop, Waat einen oploup van minse!

oplopen, oploupe, 1. oplopen 2. dikker worden door vocht 3. een eindje met iemand meelopen, Ich höb mich ein kaoj opgeloupe.

opnaaien, [plagen], opnejje, jennen, plagen, op stang jagen, Doe mós die wichter neet zoea opnejje.

opnemen, opnumme, opnemen, Zie haet ’t hieël geldj opgenómme.

opnieuw, opnoew, oppernoew, opnieuw

opnoemen, [opnoemen], opnumme, opnoemen, Waem duit allemaol mèt? Num mich die name ins op!

oppenaard, [bijna zoals], oppenaard, bijna zoals, Ich höb oppenaard dezelfdje jas es dich.

oppendaad, [direct], oppendaod, direct, Wie zie mich det vroog, deej ich det oppendaod.

opper, opper, een grote hoop hooi, zie ook hoes, hoest

oprakelen, opraokele, oprakelen, Det mós se neet opraokele. Ich zal ’t veur ins opraokele.

oprijten, [kwaad maken], opriete, zich opriete, kwaad maken, Riet dich dao neet zoea uuever op.

oprispen, oprupse, rupstj op, rupsdje op, opgerupstj, oprispen, een boer laten, Van redieze mòs se dèk oprupse.

opruimen, oprume, ruumtj op, ruumdje op, opgeruumdj, opruimen

opscheplepel, [opscheplepel], sjöplieëpel, mannelijk, opscheplepel

opscheppen, opsjöppe, 1. opscheppen, pochen 2. opscheppen, Hae is weer aan ’t opsjöppe uuever zienen auto.

opschepper, [snoever], opsjöpper, mannelijk, opschepper

opschieten, opsjete, opschieten

opschikken, [opsturen], opsjikke, opzenden, opsturen

opschrijven, [schrijvend vastleggen], opsjrieve, 1. opschrijven 2. een proces-verbaal krijgen 3. neuken

opschudden, [opschudden ], opsjödde, 1. opschudden 2. zetten, Höbs se de kösses good opgesjödj?

opschuiven, [opschuiven], opsjuve, opschuiven, Sjuuf ins ’n bats op!

opschuren, [opschuren], opsjore, opschuren

opslaan, opslaon, opslaan, Mètte euro is alles opgeslage.

opslag, opslaag, mannelijk, opslag

opslepen, [opslepen], opsleipe, opslepen

opsluiten, opsloete, opsluiten

opsoppen, [droogmaken], opsoppe, opdweilen, droogmaken, Sop ’t dich mer op!: bekijk het maar!

opspangen, [opspelden], opspange, opspelden, Emes get opspange.

opspelen, opspuuele, opspelen, een grote mond opzetten, Hae kwoeam lieëlik opspuuele.

opspoelen, [uitspoelen], opspeule, uitspoelen, Vreuger waerdje de was inne bieëk opgespeuldj.

opsporen, opspoeare, opsporen

opstaan, opstaon, opstaan, Ein opstaondj kraegske.

opstand, opstandj, mannelijk, 1. opstand, revolutie 2. winkelopstand, winkelkasten 3. opstaande rand bij een kast

opsteken, opstaeke, opsteken, De haor opstaeke. Ein segrèt opstaeke.

opstellen, opstèlle, opstellen

opstoken, opstoeake, 1. opstoken, ophitsen 2. verbranden

opstoten, [oprispen], opstoeate, opstoten, oprispen, ’t Aete stuuetj mich op.

opstropen, opstruipe, opstropen, De moewe opstruipe.

opstuiken, [opruien], opstuike, opruien, Doe mós die kinjer neet zoea opstuike.

optreden, [optreden], optraeje, optreden

optrekken, optrèkke, 1. optrekken, gezellig maken 2. grootbrengen door opvoeding, Wae höbbe t’r einen optrèkkendjen daag van gemaaktj.

opvegen, [opvegen], opvaege, opvegen

opvoeren, [opvoeren], opveure, opvoeren

opvouwen, opvaoje, opvouwen, Noe kónne wae ós waal opvaoje: nu kunnen we het wel vergeten.

opvreten, [opvreten ], opvraete, 1. opvreten 2. zich ~ = innerlijk kwaad zijn, Det is ei sjoean wècht, det is óm op te vraete.

opzeggen, opzègke, 1. annuleren, opzeggen 2. declameren

opzij, [opzij], opzie, opzij, Get opzie lègke vuuer d’n aojen daag.

opzijschuiven, [opzijschuiven], opziesjuve, opzijschuiven

opzoeken, [proberen te vinden], opzeuke, opzoeken

opzuigen, [opzuigen], opzoeke, opzuigen, Ei sókkerkluntje opzoeke.

opzuipen, [opzuipen], opzoepe, opzuipen

os, [vrijgezel ], os, mannelijk, vrijgezel die 30 jaar wordt

Osen, [osen], Oeazje, Osen, gehucht bij Heel, ’t Geit zich neet ómme Oeazjer greendj: het is niet zo erg als je verliest (gezegd bij kaartspel).

ossenboek, [denkbeeldig boek van vrijgezel], ossebook, onzijdig, een denkbeeldig boek waarin de naam wordt opgeschreven van een vrijgezel die 30 jaar wordt, Hae is in ’t ossebook gekómme.

ostertje, [rozenkrans ], österke, onzijdig, 1. rozenkrans 2. gebed, Ein österke inne tes höbbe.

oud, aod, aojer, aodst, oud, Aod waere. Aoj men. D’n aojen daag. D’n Aoje Limburger is nog noeat in Thoear gewaes. Det is ei sterk stök in een aoj bóks. Ein aoj bet: een kletsmajoor. Ein aoj zoes: een kletstante. Es aoj sjeure gaon branje, zeen ze slecht te blusse: werd gezegd van iemand die op oudere leeftijd verliefd werd. Op einen aoje fiets mós se ’t lieëre. Stoeak d’n aoje kraom mer op.

oude, [oude man], aoje, mannelijk, een oude, een oude man, Daen aoje.

oude, [oude vrouw], aoj, vrouwelijk, platte uitdrukking voor oude vrouw, Die aoj van hienaeve.

Oude Trambaan, [straatnaam ], Aoj Trambaan, Oude Trambaan, straatnaam in Thorn

oudelui, aojluuj, de ouders, de ouderen, Oos aojluuj höbbe die anger daag gouje broelof.

ouder, aojer, mannelijk, aojers, ouder: vader of moeder

ouderdom, aojerdóm, mannelijk, ouderdom

ouderen, [oudere], aojere, mannelijk, aojere, oudere, ouderen

oudershuis, [ouderlijk huis], aojershoes, onzijdig, het ouderlijk huis

ouderwets, aojerwèts, ouderwets

oudewijvenbal, [carnavalsbal], aodwieverbal, onzijdig, oudewijvenbal, verkleed carnavalsbal

oudsher, [oudsher], aodshaer, aodsher, oudsher, Van aodshaer ginge de kinjer vuuer Paose mètte kleppers/ klup róndj.

ouwebetten, [kletsen], aojbette, aojbetj, aojbedje, geaojbetj, kletsen

ouwehoer, aojhoor, vrouwelijk, ouwehoer

ouwehoerderij, [onzin], aojhoorderie, vrouwelijk, kletspraat, onzin

ouwehoeren, aojhore, aojhoortj, aojhoordje, geaojhoordj, ouwehoeren, gezellig kletsen, Wae höbbe sjoean geaojhoordj aan ’t befèt nao de rippetiesie.

ouwelijk, aojelik, ouwelijk

ouwetutten, [kletsen], aojtutte, aojtutj, aojtudje, geaojtutj, gezellig kletsen

oven, oeave, mannelijk, oven

ovenwis, [bosje stro], oeavewès, oeavewis, mannelijk, bosje stro

over, uuever, over, ’t Is uuever. Uuever ein oor. Uuever twieë kilomaeter.

over tijd, [uitblijvende menstruatie], uuevertied, over tijd, als de menstruatie uitblijft

overal, uueveral, (uuevera~l), overal, Uueveral en nörges. Uueveral mètte naas inzitte.

overall, uueveral, (uuevera\l), mannelijk, werkpak, overall, Einen uueveral aanhöbbe bie ’t wirke.

overdag, uueverdaag, overdag

overdrijven, uueverdrieve, uueverdrieftj, uueverdreef, uueverdreve, 1. overdrijven, te ver gaan 2. overdrijven, voorbijgaan, Doe mós neet zoea uueverdrieve.

overeen, uueverein, overeen, over elkaar

overeengaan, [schiften], uuevereingaon, schiften, Es se ein werm saus binjs mèt einen eidoeajer, den luips se kans det die dich uuevereingeit.

overeenhouden, [steunen], uuevereinhaoje, elkaar steunen, Dao hoeals se ’t neet van, die haoje altied uueverein.

overeenkomen, [overeenkomen], uuevereinkómme, overeenkomen, het eens worden, Det kumtj uueverein: dat komt op hetzelfde neer. Wae kómme neet uueverein.

overeten, [te veel eten], uueveraete, overeten, te veel eten, Ich höb mich uueveraete.

overgeven, uuevergaeve, 1. overgeven, overhandigen, capituleren 2. braken

overgooien, [overgooien], uuevergoeaje, overgooien, De bal uuevergoeaje.

overgooier, [kledingstuk], uuevergoeajer, mannelijk, uuevergoeajers, uueverguuejerke, overgooier, kledingstuk, Vreuger droge maedjes dèk ein uueverguuejerke.

overgordijn, [overgordijn], uuevergerdien, vrouwelijk, overgordijn, Uuevergerdiene en glaasgerdiene.

overhalen, uueverhoeale, 1. overhalen 2. bij breiwerk: overhalen van draad, Emes uueverhoeale óm get te doon.

overhand, uueverhandj, vrouwelijk, overhand, Die van Thoear haje de uueverhandj.

overhebben, [overhebben], uueverhöbbe, 1. overhebben, overschot hebben 2. willen doen

overhemd, [overhemd], uueverhumme, onzijdig, overhemd

overher, [overheen], uueverhaer, overheen, Örges uueverhaer kómme. Zich örges uueverhaer zètte.

overhoop, uueverhoup, overhoop, Mèt emes uueverhoup ligke.

overhouden, [overhouden], uueverhaoje, overhouden

overkoken, [overkoken], uueverkoeake, overkoken, Mèlk koeaktj gemaekelik uuever.

overkomen, uueverkómme, kumjt uuever, kwaam uuever, uuevergekómme, 1. overkomen, ergens naar toe komen 2. overkomen, gebeuren, Hae is de brök uuevergekómme. Oet Amerika uuevergekómme zeen.

overleg, [overleg], uueverlèk, onzijdig, overleg, Good uueverlèk is ’t halve werk.

overleggen, uueverlègke, overleggen, Det mót ich ieës(t) uueverlègke.

overloop, uueverloup, mannelijk, overloop

overlopen, [overlopen ], uueverloupe, luiptj uuever, leep uuever, uuevergeloupe, 1. overlopen 2. te vaak bij elkaar komen, De kraan waas neet toegedrejdj, d’n ummer leep uuever.

overloper, [deserteur], uueverluiper, uueverlouper, mannelijk, deserteur, overloper

overmorgen, uuevermörge, overmorgen

overnemen, [overnemen], uuevernumme, overnemen

overschoenen, [overschoenen], uueversjoon, overschoenen

overslaan, [overslaan], uueverslaon, overslaan

overspelen, uueverspuuele, spuueltj uuever, spuueldje uuever, uuevergespuu, 1. overspelen, opnieuw spelen 2. te veel risico nemen, Eine wedstried uueverspuuele.

oversteken, uueverstaeke, oversteken

overstromen, [overstromen], uueverstroume, overstromen

overtrek, [kussensloop], uuevertrèk, mannelijk, overtrek, kussensloop, hoes, Eine noewe uuevertrèk uuever ’t dèkbèd doon is vervaelendj werk.

overtrekken, [voorbijgaan ], uuevertrèkke, trèktj uuever, trok uuever, is uuevergetrokke‘t Ónwaer trok uuever.

overtroebelen, [overspannen zijn], uuevertórbele, zich uuevertórbele, een beetje overspannen zijn, Zie haet zich mèt die verhoezing get uuevertórbeldj.

overtuigen, uuevertuge, uuervertuugtj, uuevertuugdje, uuevertuugdj, overtuigen, Ich höb ’m uuevertuugdj van zien óngeliek.

overtuiging, [overtuiging], uuevertuging, vrouwelijk, overtuiging, Oet uuevertuging örges vuuer/tieënge zeen.

overweg, [spoorovergang], uueverwaeg, mannelijk, overweg, spoorovergang, Good mèt emes uueverwaeg kónne: goed met iemand kunnen opschieten.

overwerken, [overspannen raken], uueverwirke, overwerken, overspannen raken, Uueverwirktj zeen.

overzetten, [overzetten], uueverzètte, overzetten, Mèt ’t vieër uueverzètte.

overzien, uueverzeen, overzien, De sjanj is neet te uueverzeen.

overzwemmen, [overzwemmen], uueverzwumme, overzwemmen, Es se vreuger de kenaal allein kós uueverzwumme, den kózjes se pas zwumme.

ozel, [ellende], ozel, mannelijk, ellende, armoede, zie ook ieëlenj, mezerie, mizerie,, D’n ergsten ozel is vuuerbie. Groeaten ozel höbbe. Innen ozel zitte. Waat einen ozel!

ozelig, [koud en nat], ozelig, koud en nat, ’t Is mer ozelig waer!

ozeltje, [armoedig meisje], euzelke, onzijdig, euzelkes, klein armoedig ongezond uitziend meisje of vrouw, Waat ein euzelke!

paal, paol, mannelijk, päöl, päölke, 1. paal 2. grenspaal, grens, Emes de päöl oppe kop sjerp make: iemand treiteren. Päöl en draod óm de wei róndjóm aaf te make. Paol haoje: standhouden, niet opgeven. : standhouden, niet opgeven.

paard, paerd, onzijdig, paerd, paerdje, paard, De bèste Pruus haet nog ei paerd gestoeale. Doe mós neet aan ei doead paerd trèkke: je moet niks onmogelijks doen. Doos(t) höbbe wie ei paerd. Ei blindj paerd kan gein sjaaj doon. Ei good paerd haet doezendj foute, ein gooj vrouw doezendj-en-ein. Ei paerd waat oppe luip geit, ei maedje waat op trouwe stuit en eine boer dae ein vaan dreugtj, zeen slecht tieënge te haoje: door een bepaalde bevlieging de werkelijkheid niet meer zien. Hae haet ei dóm paerd gereje: hij heeft een verkeerde beslissing genomen. Hae luugtj heller es ei paerd kan loupe: hij kan ongelooflijk liegen. M’n kan ei paerd neet loupendj beslaon: gezegd als iemand iets onmogelijks vraagt. Mieë leid höbbe es ei paerd kan drage. Op ’t paerd geboeare zeen: gezegd van iemand die o-benen heeft. Witte paerd höbbe väöl struue nuuedig: klasse kost geld. Zoea sterk wie ei paerd. Paerdje rieje: paardje rijden, op de knie laten wippen, terwijl het volgende liedje gezongen wordt: Hop, hop, hop mien paerdje dao is nemes thoes es oos kleine kindje det pastj op ’t hoes.

paardenbloem, paersbloom, vrouwelijk, paardebloem

paardengeduld, [geduld], paersgedöldj, onzijdig, onuitputtelijk geduld, Paersgedöldj höbbe.

paardengetuig, [paardentuig], paersgetuug, onzijdig, paardentuig

paardenhaar, [paardenhaar], paershaor, onzijdig, paardenhaar

paardenkar, [paardenkar], paersker, vrouwelijk, paardenkar

paardenkeutel, [paardenkeutel], paerskuuetel, mannelijk, paardenvijg, paardenkeutel

paardenkeutelen, [vleien ], paerskuuetele, paerskuueteltj, paerskuueteldje, gepaerskuuetel, iemand vleien om iets kleins, Ich veuldje mich gepaerskuueteldj.

paardenkop, [paardenhoofd], paerskop, mannelijk, paardenhoofd, Doe bès eine paerskop: scheldwoord. Drie man en eine paerskop: niet veel mensen.: niet veel mensen.

paardenmarkt, [paardenmarkt], paersmert, vrouwelijk, paardenmarkt

paardenneef, [verre neef], paersnaef, mannelijk, gezegd als het geen familie betreft, een verre neef, Det is eine paersnaef van mich: gezegd wanneer het geen directe familie betreft.

paardenpijn, [pijn], paerspien, vrouwelijk, ondraaglijke pijn, Paerspien höbbe.

paardenstaart, paerdestert, mannelijk, paardenstaart

paardenstaart, paersstert, mannelijk, paardenstaart

paardenvlees, paersvleis, onzijdig, paardenvlees

paardenvlieg, [paardenvlieg], paersvleeg, vrouwelijk, paardenvlieg

paasbest, paasbès, paasbèst, paasbest, In zien paosbèste kleier gaon sollicitere.

paasbiecht, [paasbiecht], paosbeech, paosbeecht, mannelijk, paasbiecht

paasbloem, paosbloom, vrouwelijk, narcis

paasbrood, [paasbrood], paosbroead, onzijdig, paasbrood, gebakken met rozijnen

paasdag, [paasdag], paosdaag, mannelijk, paasdag(en)

paasei, paosei, onzijdig, paasei

paasfeest, [paasfeest], paosfieës, paosfieëst, onzijdig, paasfeest

paaskaars, [paaskaars], paoskaes, vrouwelijk, paaskaars, Blief dao toch neet staon wie ein paoskaes.

paasklok, [paasklok], paosklok, vrouwelijk, paasklok, Es de paosklokke op paoszaoterdig oet Roeame trökkómme, bringe ze de paoseier mèt.

paasplicht, [biechtplicht], paosplich, paosplicht, vrouwelijk, paasplicht, verplichting om in de paastijd te biechten en ter communie te gaan

paastijd, [paastijd], paostied, mannelijk, paastijd, van passiezondag (twee weken vóór Pasen) tot en met Beloken Pasen (één week na Pasen)

paasweek, [paasweek], paoswaek, vrouwelijk, paasweek

pacht, pach, pacht, pecht, vrouwelijk, pacht

pachten, pechte, pechtj, pechdje, gepechtj, pachten

pachter, pechter, mannelijk, pechters, pechterke, pachter

pad, paad, onzijdig, paej, paedje, pad, Dae is ouch wied van ’t paad aaf: hij is aan ’t verkindsen.

pad, pad, ped, vrouwelijk, padde, pedde, pad, soort kikker

paddenstoel, paddestool, mannelijk, paddenstoel

paf, [onverwachts], paaf, onverwachts, rechtuit, Emes paaf get in ’t gezich(t) zègke. Hae veel paaf oppe gróndj. Paaf t’r op: onmiddellijk daarna.

paf, paaf, mannelijk, pave, 1. knal 2. slag, pats, Paaf, toen sjoeat d’r de vogel aaf.

pak, pak, onzijdig, pakke/pakker, pekske, 1. pak 2. gespuis 3. herenkostuum, De pos(t) bringtj ei pekske. Ei pak struue.

pakezel, [muilezel], pakieëzel, mannelijk, muilezel, pakezel

pakken, pakke, paktj, pakdje, gepaktj, pakken, nemen

pakkenoten, [spullen], pakkenoeate, spullen, Pak dich dien pakkenoeate mer bie-ein en vertrèk!

paks, [houvast hebben], pakkes, onzijdig, houvast hebben, greep, Aan ein flinke vrouw haet m’n good pakkes.

palaveren, [praten], pelavere, pelavertj, pelaverdje, gepelaverdj, langdradig praten, oreren, Waat ei gepelaver!

paleis, pelies, onzijdig, peliezer, pelieske, paleis

paling, paoling, mannelijk, paolinge, paolingske, paling, aal

pan, pan, vrouwelijk, panne, penke, 1. pan, braadpan 2. dakpan, Dao is ’t penke vèt: daar wordt goed gegeten.

pand, pandj, onzijdig, panje/panjer, pendje, 1. pand, huis 2. onderpand, borgstelling 3. gedeelte van kleding, gedeelte van breiwerk

paneel, penieël, onzijdig, penieële, penieëlke, paneel

panharst, [balkenbrij], pannaas, mannelijk, balkenbrij, Pannaas mèt sjroeap en appelesjuve, det is pas lekker!

panharstketel, [ketel voor balkenbrij], pannaaskieëtel, mannelijk, speciale ketel om balkenbrij in te maken

Panheel, [panheel], Panhael, Panheel

pannendak, [dak van gebakken pannen], pannedaak, onzijdig, dak van gebakken pannen, De hoezer van ’t Stift haje ei blaw pannedaak en de angere hoezer ei roead.

pannenfabriek, [pannenfabriek], pannefabriek, pannenbakkerij, pannenfabriek, zie ook pannesjop

pannenkletser, [arbeider in pannenfabriek], pannekletser, mannelijk, arbeider in de pannenfabriek

pannenkoek, pannekook, mannelijk, pannenkoek

pannenpop, pannepóp, vrouwelijk, stropop onder dakpannen

pannenschob, [pannenfabriek], pannesjop, mannelijk, pannenbakkerij, pannenfabriek, zie ook pannefabriek, Oppe pannesjop wirke.

pantoffel, pentóffel, mannelijk, pentóffels/pentóffele, pentuffelke, pantoffel

pap, pap, vrouwelijk, pepke, pap, Emes meug zeen wie kaoj pap: iemand moe zijn. Hae verdeentj 't zaot neet inne pap: heel weinig verdienen. Meug zeen wie kaoj pap: doodop zijn.

pap, [vader], pap, mannelijk, pa, vader

papegaai, pappegej, mannelijk, pappegejje, pappegejke, papegaai

papier, pepeer, onzijdig, pepere, pepeerke, papier, Hae haet gooj pepere óm börgemeister te waere.

papieren, [van papier], pepere, gemaakt van papier, Ein pepere toet.

paplepel, paplieëpel, mannelijk, paplepel, Meziek make woor dich vreuger in Thoear mètte paplieëpel ingegaeve.

pappendek, [dakleer], pappendèk, onzijdig, teerpapier, dakleer, asfaltbekleding

pappendekdak, [dak van dakleer], pappendèkdaak, onzijdig, dak, dat met dakleer bedekt is

pappens, [dikke man], pappes, pappens, mannelijk, ongezond dikke man

papschool, [kleuterschool], papsjoeal, vrouwelijk, spottend woord voor de vroegere kleuterschool

papzand, [zand], papzandj, mannelijk, mul zand

paraat, peraat, paraat, klaar, Waat höbs se mich noe peraat gemaaktj: wat heb je nu toch gedaan!

paradijs, paredies, onzijdig, paredieze(r), paredieske, paradijs

paraplu, parepluuj, mannelijk, parepluje, parepluujke, 1. paraplu 2. troep, bende

Parijs, [parijs], Peries, Parijs

parochie, perochie, vrouwelijk, perochies, parochie

parochieblad, perochieblaedje, onzijdig, parochieblaadje, Is ’t perochieblaedje al gekómme? ’t Perochieblaedje van vreuger hètj noe ‘De Wingerd’.

parochiekerk, [parochiekerk], perochiekirk, vrouwelijk, parochiekerk

part, paart, onzijdig, paarte, paertje, 1. erfdeel 2. part, ’t Vaders- en moderspaart.

partij, pertie, vrouwelijk, pertieje, pertieke, 1. partij 2. hoeveelheid, Ein gooj pertie keze: een rijke man/vrouw kiezen. Zien pertie blaoze: zijn muziekpartij spelen in een blaasorkest. : zijn muziekpartij spelen in een blaasorkest.

pas, pas, mannelijk, passe, peske, pas, stap

pas, pas, mannelijk, passe, peske, paspoort

pas, pas, mannelijk, datgene wat toelaatbaar is, Det haet geine pas.

Pasen, Paose, vrouwelijk, Pasen, Es Paose en Pinkste op einen daag valle: dus nooit. Ziene Paose haoje: in de Goede Week biechten, met Pasen naar de H. Mis en ter communie gaan; de laatste sacramenten ontvangen.: in de Goede Week biechten, met Pasen naar de H. Mis en ter communie gaan; de laatste sacramenten ontvangen.

passen, passe, pastj, pasdje, gepastj, 1. passen 2. afmeten, afpassen 3. afzien van, Det pastj wie ein klok. Det pastj krek. Det pastj wie pin in Greet. Mèt passe en maete weurtj de meiste tied verslete.

passeren, passere, passeertj, passeerdje, gepasseerdj, 1. gebeuren 2. passeren, inhalen 3. buitensluiten, Waat is noe weer gepasseerdj?

pastoor, pestoear, mannelijk, pestoears, pestuuerke, pastoor, Pestuuerke deej de mès.

pastoorshanden, [slanke handen], pestoearshenj, slanke handen zonder eelt

pastoorsmaagd, [dienstbode ], pestoearsmaagd, vrouwelijk, dienstbode bij de pastoor

pater, pater, mannelijk, paters, paeterke, pater, Eine broene pater: een gebraden haring in het zuur.

pateren, [heen en weer lopen], patere, patertj, paterdje, gepaterdj, heen en weer lopen, zie ook tapere

patjakker, batjakker, mannelijk, batjakkers, batjakkerke/ batjekkerke, straatvlegel

patrijs, petries, vrouwelijk, petrieze, petrieske, patrijs

Patronaat, Patronaat, gemeenschapsgebouw voor de katholieke jongens, vroeger gelegen aan de Wijngaard

patroon, petroean, onzijdig, petroeane, petruuenke, 1. (knip)patroon 2. kogel 3. patroon, baas 4. eigenaardig persoon

patroonheilige, [patroonheilige], petroeanheilige, mannelijk, patroonheilige, De petroeanheilige vanne kirk van Thoear is de Heilige Michaël.

pats, patsj, vrouwelijk, patsje, petsjke, klap

pats, [onverwacht], patsj, onverwacht, Ich houwdje ’m patsj vuuer zien moel.

paven, [roken ], pave, paaftj, paafdje, gepaafdj, 1. slaan 2. roken 3. schieten 4. overmatig drinken, Paaf ’m t’r ein: geef hem een oplawaai.

paver, [roker], pavert, mannelijk, pavers, flinke roker

pêche, [perzik], pees, vrouwelijk, peze, peeske, (Frans) perzik, Sapige peze.

pedaal, pedaal, pendaal, mannelijk, pe(n)dale, pe(n)daelke, pedaal, Vreuger kreegs se es klein kindj eine fiets dae gekoch(tj) waas oppe gruuj; es se den neet bie de pendale kózjes, kreegs se houtere klosse t’r op.

peer, paer, vrouwelijk, paere, paerke, 1. peer, vrucht 2. gloeilamp 3. slag, klap, Hae is gein paere waerd: hij voelt zich niet fit; hij is een waardeloze vent.

pees, pees, pees, spier, Dikke peze höbbe: grof gespierd zijn. In staofvleis zitte väöl peze.

peet, paet, mannelijk, peter of meter, Wils doe paet zeen?

peetoom, [peetoom], paetoeam, paetoeame, mannelijk, peetoom, peter

peettante, [peettante], paettant, paettante, vrouwelijk, peettante, meter

Peij, [peij], Pej, Peij

pek, paek, mannelijk, pek, teer

pekdraad, [pekdraad], paekdraod, mannelijk, pekdraad, schoenmakersgaren

pekel, pekel, mannelijk, pekel, zout, Det höb ich oette pekel mótte hoeale: dat heeft mij heel wat moeite gekost.

peken, [steken], peke, peektj, peekdje, gepeektj, steken, prikken

pekken, [teren], paeke, paektj, paekdje, gepaektj, 1. teren, met pek besmeren 2. slaag krijgen 3. stevig drinken

pekton, [pekton], paektón, vrouwelijk, pekton

pelerine, pellerien, mannelijk, (Frans) kort schoudermanteltje

penalty, penantie, mannelijk, penanties, (Engels) strafschop, penalty, Drie körners: penantie!: regel bij het straatvoetbal. Penanties sjete.: regel bij het straatvoetbal. Penanties sjete.

pens, pens, vrouwelijk, pense, penske, buik, Kinderversje: Kiele, wiele wenske bótter in ’t penske eier in de pan dao weurtj ’t kindje vèt van.

penselen, [verven], pienzele, pienzeltj, pienzeldje, gepienzeldj, verven, Hae pienzeltj aardig t’r op los.

pensenterger, pensenterger, mannelijk, slechte, sterke koffie

pensioen, pensjoen, pensioean, onzijdig, pensjoene, pensjuuenke, pensioen, De mienwirkers haje ei sjoean pensjoen. Hae haet de pens sjoean: woordspeling.

pensionaat, pensjonaat, onzijdig, pensionaat, kostschool, zie ook kossjoeal

pensioneren, [met pensioen gaan], pensjenere, gepensjeneerdj, met pensioen gaan

penspijn, [buikpijn], penspien, vrouwelijk, buikpijn, Ich höb penspien.

peper, paeper, mannelijk, peper

peperbolletje, [peperkorrel], paeperbölke, onzijdig, peperkorrel

peperduur, paeperdeur, peperduur

peperen, paepere, paepertj, paeperdje, gepaeperdj, peperen

peperkoek, paeperkook, mannelijk, 1. peperkoek, ontbijtkoek 2. slap figuur

peperkoekenman, [taaitaaipop], paeperkokeman, mannelijk, taaitaaipop, Mèt Sinterklaos kreegs se eine paeperkokeman.

perceel, persieël, onzijdig, persieële, persieëlke, perceel

peren, paere, paertj, paerdje, gepaerdj, slaan, Ze gepaerdj kriege.

perenboom, [perenboom], paereboum, mannelijk, perenboom

perluten, [overbodige praat], perlute, lange overbodige praat, Dae haet hieël get te perlute.

permanent, permenent, permanent, voortdurend, blijvend

permanent, [kapsel], permenent, mannelijk, permanent, kapsel

permanenten, [krullenkapsel aanbrengen], permenente, permenentj, permenendje, gepermenendj, permanenten, een krullenkapsel aanbrengen

personeel, persenieël, onzijdig, personeel

persoon, persoean, mannelijk, persoeane, persuuenke, persoon, man, individu

persoonlijk, persuuenlik, persoonlijk

pet, patsj, vrouwelijk, patsje, petsjke, pet, Dao doon ich de patsj vuuer aaf. Hae waas ónger ein patsj te vange: hij was uitgeput.

pet, pet, vrouwelijk, pette, petje, pet, Dao höb ich niks mèt ane pet: daar heb ik niks mee te maken.

pet, pet, knudde, Det is naatje pet.

petekind, [petekind], paetekindj, onzijdig, petekind

peter, pieëter, mannelijk, peter, peetoom

peterselie, pitterselie, mannelijk, peterselie

petroleum, petrol, mannelijk, petroleum

Petronella, Nel, Nelke, Petronella

Petrus, Pé, Pie, Pieër, Pierre, Pieëter, Pieke, Peet, Pieter, , Petrus

Petrus-Johannes, [petrus-johannes], Petran, Petrus-Johannes

petsen, [slaan], petse, petstj, petsdje, gepetstj, slaan, Ein vleeg kepot petse. Ich höb ’m ein gepetstj.

peuter, puueter, mannelijk, klein kind, zie ook poeataerpel

peuter, puueter, mannelijk, klein kind

pezerik, pezerik, mannelijk, penis van een varken, Mètte pezerik de zaes invètte.

pfuschen, [bedriegen], foesje, foestj, foesdje, gefoestj, knoeien met de bedoeling om te bedriegen

piek, peek, mannelijk, peke, peekske, 1. prik met een puntig voorwerp 2. puntig uiteinde op ijzeren hek 3. piek op kerstboom

piemel, [klein persoon], pemel, mannelijk, pemele, 1. klein persoon 2. pemele = dunne haren, Eine slappe pemel: een slap persoon.

piemel, piemel, mannelijk, piemels, piemelke, 1. penis 2. klein persoon

pier, perik, perink, mannelijk, perike, perikske, pier, regenworm, Emes de perike oet zien naas hoeale: alles van iemand te weten willen komen. Hae huuertj de perinke neeste: hij is erg gierig. Zoea flaw es eine perik zeen: erge honger hebben.

piezelen, [slaan], piezele, piezeltj, piezeldje, gepiezeldj, slaan, kastijden, Hae kreeg ze gepiezeldj: hij kreeg slaag.

piezewiet, [onnozel persoon], piezewiet, mannelijk, onnozel, slap figuur

pijl, piel, mannelijk, piele, pielke, pijl, Dao kóns se geine piel op trèkke. Piel en baog.

pijn, pien, mannelijk, pien, pienke, pijn, Det duit mich pien inne portemonnee. Höbs se dich pien gedaon? Höbs se pien aan ’t lepke?: schertsend bedoelde opmerking.

pijnlijk, [pijnlijk ], pienlik, pienliker, pienlikste, pijnlijk

pijp, piep, vrouwelijk, piepe, piepke, 1. pijp, buis 2. tabakspijp, Dao ging ’m de piep van oet: daar stond hij paf van.

pijpenlade, [pijpenlade ], piepelaaj, vrouwelijk, 1. pijpenlade 2. smal, lang vertrek/huis, Opa haaj versjillendje piepe inne piepelaaj.

pijpenlok, [pijpenkrul], piepelok, vrouwelijk, piepelokke, piepelökske, pijpenkrul, kapsel

pikduister, [pikdonker], paekeduuster, pikkeduuster, pikdonker, In ’t Sjietsteegske waas ’t vreuger paekeduuster. Mèt Keesmes ginge wae in ’t pikkeduuster nao de nachtmès.

pikhaak, pikhaok, mannelijk, hulpgereedschap om koren bijeen te halen bij het maaien

pikker, [kieskeurige eter], pikker, pikkert, mannelijk, kieskeurige eter

pikzwart, paekzwart, pikzwart

pilaar, pelaer, mannelijk, pelaere, pelaerke, pilaar

pilaarheilige, [godsdienstig persoon], pelaerheilige, mannelijk, iemand die zeer godsdienstig is

pimpelaar, [drinkebroer], pumpelieër, mannelijk, drinkebroer

pimpelen, pumpele, pumpeltj, pumpeldje, gepumpeldj, pimpelen, borrelen, Wae haje nog ein eurke gezellig gepumpeldj.

pin, pin, (pi~n), (pi\n), mannelijk, pin, pinke, bevestigingspen, De pin t’r in houwe: ophouden met werken. Det pastj wie pin in Greet: dat past precies. Pin haoje: volhardend wachten.

pindraad, [prikkeldraad], pindraod, mannelijk, prikkeldraad, zie ook puntjdraod, Métte bóks inne pindraod blieve haoke.

pingelaar, [persoon die afdingt], pingelieër, mannelijk, 1. persoon die afdingt 2. voetballer die de bal heel lang bij zich houdt voordat hij afspeelt

pinksterbloem, pinksterbloom, pinksbloom, vrouwelijk, pinksterbloem

pinksterdag, [pinksterdag], pinksdaag, pinkstdaag, mannelijk, pinksterdag(en)

Pinksteren, Pinkste, Pinkstere, Pinksteren, Es Paose en Pinkste op eine daag valle: dus nooit, dooddoener.

pintenneuker, [iemand die op alle slakken zout legt], pintenäöker, mannelijk, iemand die op alle slakken zout legt

pips, peeps, pips, bleek, Doe zuus t’r peeps oet.

pisman, [penis ], pisman, mannelijk, pismenke, 1. penis 2. onnozel iemand

pispaal, [pispaal], pispaol, mannelijk, pispaal

pispotjes, [haagwinde], pispötje, onzijdig, haagwinde

pissen, pisse, pistj, pisdje, gepistj, pissen, plassen, urineren, Pis mer op eine baesem: gezegd als men iemand zijn zin niet wil geven. T’r tössenoet pisse: stiekem weggaan om iets niet te hoeven doen. Zich örges langs pisse: zich ergens langs strijken.

pisser, [penis], pisser, mannelijk, pissers, pisserke/piske, 1. penis 2. kleine man, bang ventje

piston, [muziekinstrument ], pestóng, mannelijk, pestónge, 1. piston, muziekinstrument 2. zuiger in een motor, cylinder

pitch pine, [grenenhout], pitspiene, (Engels) grenenhout, pitch pine

pitsblaar, [bloedblaar], pitsblaor, vrouwelijk, bloedblaar

pitsen, pitse, pitstj, pitsdje, gepitstj, 1. knellen, klemmen 2. kieskeurig eten 3. terloops iets gaan drinken in het café, Det wundje blieftj mich mer pitse.

pitser, [kieskeurige eter], pitser, pitsert, mannelijk, kieskeurige eter, zie ook pitskóntj

pitskont, [kieskeurige eter], pitskóntj, vrouwelijk, kieskeurige eter, zie ook pitser, pitsert

pitslamp, [zaklantaarn], pitslamp, vrouwelijk, knijpkat, zaklantaarn, In d’n oearlog gebroekdje m’n de pitslamp.

plaai, plaai, vrouwelijk, plaje, plaajke, plank, balk op de bovenkant van de muur

plaats, plaats, vrouwelijk, plaatse, plaetske, plaats, binnenplaats, Wae zoeate lekker inne zón op ’t plaetske.

plafond, plefóng, mannelijk, onzijdig, plefóngs, plefungske, zoldering, plafond, Hae maakdje ei plefungske inne graasj.

plagen, plaoge, plaogtj, plaogdje, geplaogdj, plagen, D’n hóndj plaoge. De waeldje plaogtj ’m: hij geeft zijn geld op lichtzinnige wijze uit. Doe mós dich neet zoea plaoge mèt spaje, dalik liks se mèt diene rök.

plagerij, [plagerij], plaogerie, vrouwelijk, plagerij

plak, [doek], plak, mannelijk, plagke/plek, plekske, 1. doek, omslagdoek, hoofddoek 2. stuk grond, zie ook dook, Die vrouw haet altied eine plak ómme kop.

plakboks, [iemand die maar geen afscheid kan nemen], plekbóks, mannelijk, iemand die maar geen afscheid kan nemen, zie ook plekker, plekkert plekplaoster

plakken, plekke, plekdje, geplektj, 1. lijmen, plakken 2. blijven plakken, Poszegels op breve plekke.

plakker, [iemand die maar geen afscheid kan nemen], plekker, plekkert, iemand die maar geen afscheid kan nemen, zie ook plekplaoster, plekbóks

plakpleister, [plakpleister ], plekplaoster, vrouwelijk, 1. plakpleister 2. iemand die maar geen afscheid kan nemen

plaksel, [lijm], pleksel, mannelijk, plaksel, lijm

plamuren, plemure, plemuurtj, plemuurdje, geplemuurdj, 1. plamuren 2. zich erg opmaken

plamuur, plemuur, mannelijk, plamuur

plank, plank, vrouwelijk, plenk, plenkske, plank, Ich höb nog get oppe plank: ik heb nog iets in voorraad. Plank in ’t gaat: doe de deur dicht! Twieë ertjes oppe plank: twee kleine borsten. Zoea stief wie ein plank.

plat, [dialect], plat, onzijdig, dialect, Kal mer plat!

plat, plat, platter, platst, vlak, Zoea plat wie eine cent, ei döbbeltje.

platlopen, [vertrappen], platloupe, platlopen, vertrappen, Dae haet de waeg platgeloupe nao de kepel. Hae haet de duuer bie de börger platgeloupe óm die vergunning te kriege.

platrib, [ribstuk], platrub, vrouwelijk, klapstuk van rund, ribstuk

plattrampelen, [plattrappen], plattrampele, plattrappen, Kiek oet kinjer, det gae mich die blome neet plattrampeltj.

platvoet, platvoot, mannelijk, platvoet, Platveut höbbe.

platweg, [ronduit], plat-eweg, ronduit

plavuis, plevuus, vrouwelijk, plevuze, plevuuske, plavuis, Henj höbbe wie plevuze. Inne kirk van Thoear ligke hieël sjoean aoj plevuze.

pleister, plaoster, vrouwelijk, plaosters, pläösterke, pleister, kleefpleister, hechtpleister

pleisteren, plaostere, plaostertj, plaosterdje, geplaosterdj, pleisteren, stucadoren

plek, plek, vrouwelijk, plekke, plekske, 1. vlek 2. plaats, ruimte 3. vlekziekte, Diene jas zitj vol plekke.

pletsen, [met de vlakke hand op het water slaan], pletse, pletstj, pletsdje, gepletstj, met de vlakke hand op het water slaan, De pannaas pletse mèt ein nate handj: de balkenbrij in een vorm gladstrijken met een natgemaakte hand.

pleuris, fluueris, mannelijk, pleuritis, pleuris, zie ook pluueres, De nate fluueris: longontsteking, ernstige borstvliesontsteking. Krieg de fluueris!: verwensing.: verwensing.

pleuris, pluueres, fluueres, mannelijk, 1. pleuritis 2. herrie, Hae haet lang in bèd gelaege mèt de nate pluueres.

plezier, plezeer, onzijdig, plezeerke, plezeerke, plezier, Väöl plezeer!

plezierig, [plezierig], plezerig, plezeriger, plezerigst, plezierig

ploeg, ploog, vrouwelijk, ploge, pleugske, 1. ploeg, landbouwwerktuig 2. team, De boer haet ein noew ploog.

ploegen, ploge, ploogtj, ploogdje, geploogdj, ploegen, Det is geine verkieërdje, dao kóns se mèt ègke en ploge: dat is een meegaand iemand.

ploegijzer, [ploegijzer], ploogiezer, onzijdig, ploegijzer

ploegschaar, [ploegmes], ploogsjaars, vrouwelijk, ploegmes

ploegstaart, [ploegstaart], ploogstert, mannelijk, ploegstaart

ploeteren, [plonzen], ploejere, ploejertj, ploejerdje, geploejerdj, plonzen, Veugel ploejere zich gaer: vogels nemen graag een waterbad.

plomp, plómp, plómper, plómpst, bot, plomp, onbeleefd

plompweg, [botweg], plómp-eweg, botweg

plons, plóns, mannelijk, plónse, plunske, plons

plonzen, ploense, plónse, ploenstj, ploensdje, geploenstj, plónstj, plonzen

plooi, ploeaj, vrouwelijk, ploeaje, pluuetje, plooi

plooien, ploeaje, ploeatj, ploeadje, geploeadj, plooien

plooirok, ploeajerok, mannelijk, plooirok, Dae ploeajerok stuit dich good.

pluim, pluum, vrouwelijk, plume, pluumke, pluim

pluis, pluus, vrouwelijk, pluze, pluuske, pluis

pluizen, pluze, pluustj, pluusdje, gepluusdj, pluizen, Det is eine sjoeane trui, mer dae pluustj waal erg.

pluk, plök, mannelijk, het plukken, De appeleplök is begós.

plukken, plökke, plöktj, plok/plökdje, geplokke/geplöktj, plukken, Ein hampel kese plökke. Ein hoon plökke. Van eine kale kwakker(t) kóns se gein vaere plökke. Wae kónne ane twieëdje plök beginne.

plukkorf, [plukkorf], plökkörf, mannelijk, plukkorf

plukladder, [plukladder], plökleier, vrouwelijk, plukladder

pochel, [rug], pókkel, poekel, mannelijk, pókkels, pukkelke, rug, Doe kóns mich de pókkel roetsje: je kunt me wat. Doe kóns mich de poekel roetsje: je kunt me nog meer vertellen. Emes de poekel vol sjelje: iemand de huid vol schelden.

poeder, poejer, onzijdig, 1. poeder 2. hard schot

poederdoos, poejerdoeas, vrouwelijk, 1. poederdoos 2. overmatig opgemaakte vrouw

poederen, poejere, poejertj, poejerdje, gepoejerdj, poederen

poedersuiker, [poedersuiker], poejersókker, mannelijk, poedersuiker

poeha, behej, onzijdig, ophef, poeha, drukte, Maak toch neet zoeaväöl behej. Waat ei behej!

poehamaker, [opschepper], behejmaeker, mannelijk, druktemaker, herriemaker

poel, pool, vrouwelijk, peul, peulke, plas, poel, Nao die bies raengel stónge väöl peul oppe waeg. Val mich neet inne pool!

poep, [scheet], poep, mannelijk, puupke, wind, scheet

poeperd, [angst], poepert, mannelijk, angst, In ziene poepert zitte: in de piepzak zitten.

poepeschijter, [bangerik], poepesjieter, poepesjietert, mannelijk, bangerik

poepje, [scheetje], puupke, mannelijk, 1. windje 2. kleine man, scheldwoord, Ei puupke laote.

poepmoe, [heel moe], poepmeug, heel erg moe

poepzat, [stomdronken], poepzaat, stomdronken

poes, [bundel], poes, vrouwelijk, poeze, puuske, bundel, bos, Ein poes graas. Ei puuske blome. Gein poes waerd zeen: zich niet lekker voelen.

poeskater, [vrouw met een wilde haardos], poeskater, mannelijk, vrouw met een wilde haardos

poet, poet, vrouwelijk, poete, kind, Die haje dao väöl poete.

poet, [onverzorgd kind], poetje, onzijdig, vies, onverzorgd kind, Det is ei vèttig poetje!

pof, póf, mannelijk, schuld, pof, krediet, Dae haaj ei kindj oppe póf: hij had een onecht kind. Ich gaon oppe póf mèt. Oppe póf koupe. Vreuger laefdje väöl minse oet ermood oppe póf.

pofboks, [pofbroek], pófbóks, mannelijk, pofbroek

poffen, póffe, póftj, pófdje, gepóftj, 1. poffen, krediet aangaan 2. in de hete as gaar laten worden

pofmouw, [pofmouw], pófmoew, mannelijk, pofmouw

pok, pók, vrouwelijk, pókke, pukske, 1. puist 2. pok

poken, [oprakelen van vuur ], poeake, poeaktj, poeakdje, gepoeaktj, 1. oprakelen van vuur 2. hard werken

pokkelen, [elkaars rug wassen], poekele, pókkele, poekeltj, poekeldje, gepoekeldj, pókkelt, (mijnwerkers) elkaars rug wassen

pokkenbriefje, [bewijs van inenting], pókkebreefke, onzijdig, bewijs van inenting tegen de pokken

politie, plies, plies, mannelijk, politie, politie-agent

pom, [doodmoe], poem, doodmoe, uitgeput, bekaf, Ich bèn poem-aan.

pomp, pómp, vrouwelijk, pómpe, pumpke, pomp, Loup nao de pómp. Minse die vreuger zelf gein pómp haje, ginge nao de pómp inne buurt water hoeale.

pompenmaker, [aanlegger van pompen], pómpemaeker, mannelijk, aanlegger en reparateur van pompen, zie ook koeaperslaeger, koeaperslieëger

pompernel, [tol], póppernel, pómpernel, mannelijk, póppernelle, póppernelke, tol, zie ook kókkerel, Zich drejje wie eine pómpernel: met alle winden meedraaien.

pompsteen, [aanrecht], pómpestein, mannelijk, gootsteen, aanrecht, zie ook aanrèk, Sjöd det mer inne pómpestein.

pompzwengel, [pompzwengel], pómpezwingel, mannelijk, pompzwengel

pond, póndj, onzijdig, pónjer, pundje, pond, 500 gram

ponder, [weegtoestel], punjer, mannelijk, weegtoestel, Dao hingtj de punjer achter de duuer: daar stellen ze te hoge eisen aan de huwelijkskandidaat. De wiesvrouw woog ’t kindje mètte punjer.

ponderen, punjere, punjertj, punjerdje, gepunjerdj, wegen, gewicht wegen door op te hangen aan de haak

pongel, [kledingstuk], póngel, mannelijk, póngele, pungelke, afgedankt kledingstuk, Det maedje is nog lang geine póngel: dat is een aantrekkelijk meisje. Waat höbs se dich vuuer póngele aangedaon?

pongel, pungel, mannelijk, pungele, pungelke, 1. bundel mijnwerkerskleding 2. kledingzak

pook, poeak, mannelijk, poeake, puuekske, 1. pook 2. klein litteken, restant van een klein letsel, zie ook raokeliezer, staoveniezer

poolbriefje, [bewijs van inzetgeld ], poelbreefke, onzijdig, bewijs van inzetgeld (vooral bij duivenmelkers)

poolen, [inzetten bij wedstrijden], poele, poeltj, poeldje, gepoeldj, poelen, inzetten bij wedstrijden

poorgaand, [aanstellerige vrouw], poeargaandj, mannelijk, lange, aanstellerige vrouw, zie ook gaandj

poort, port, vrouwelijk, porte, pörtje, poort, De porte in Thoear zeen dèk sjoean greun gevèrfdj.

poos, poeas, vrouwelijk, poeaze, puueske, poos, ’t Is al ein hieël poeas geleje det wae ós getróffe höbbe.

poot, poeat, mannelijk, puuet, puuetje, poot, been, Blief dao mèt de puuet vanaaf. Emes eine poeat oettrèkke. Emes puuetje lappe: iemand laten struikelen; een loer draaien.

pootaardappel, [pootaardappel], poeataerpel, mannelijk, pootaardappel

pootgoed, [pootgoed], poeatgood, onzijdig, pootgoed

pootstok, [plantstok], poeatstek, mannelijk, pootstok, plantstok

pootunj, [pootui], poeateunj, vrouwelijk, pootui

pop, póp, vrouwelijk, póppe, pupke, 1. pop 2. liefje, Métte póppe spuuele.

pop, pupke, vrouwelijk, 1. poppetje 2. meisje 3. katoenen zakje

popnel, [hoer], pópnel, vrouwelijk, pópnelle, pópnelke, hoer

poppen, [neuken], póppe, póptj, pópdje, gepóptj, 1. een dak vullen met stropoppen 2. neuken, Ei daak póppe mèt struuepóppe.

poppenkast, [poppenkast], póppekas, póppekast, mannelijk, poppenkast, Maak t’r geine póppekas van: maak er geen overdreven zaak van.

poppenkleed, [poppenjurk], póppekleid, onzijdig, poppenjurk

poppenstront, [overdreven vriendelijkheid], póppestróntj, mannelijk, overdreven vriendelijkheid, Det is nog lang geine póppestróntj: dat is niet niks. Zoea fien wie póppestróntj.

poppernellen, [tollen], pómpernelle, póppernelle, pómperneltj, pómperneldje, gepómperneldj, <, tollen, Geis se mèt póppernelle in ’t Akkerwelke want hie oppe stein geit ’t neet: op de kinderkopjes kun je niet tollen.

portaal, pertaol, onzijdig, pertaole, pertäölke, portaal, Vreuger woor nogal ins gevriedj in ’t pertäölke van ’t Volkshoes oppe Wingerd. ’t Waas zoea drök in de kirk, det de minse in ’t pertaol móste staon.

portier, perteer, porteer, mannelijk, pertere, portere, perteerke, porteerke, portier

portret, pertrèt, portrèt, onzijdig, pertrètte, portrètte, pertrètje, portrètje, 1. foto, portret 2. persoon

post, pos, post, mannelijk, 1. post 2. postbode, Höbs se de breef oppe pos(t) gedaon?

Posterholt, [posterholt], Postert, Posterholt

postpaard, [postpaard ], pospaerd, postpaerd, onzijdig, 1. postpaard 2. logge vrouw

pot, pot, mannelijk, pöt, pötje, pot, Dich kóns mich de pot op. Waem de pot briktj, mót de sjerve betale. Zoea pot, zoea dèksel.

potage, [rotzooi], petaas, petazie, vrouwelijk, rotzooi, puinhoop, troep, ’t Is dao ein vèttige petaasj.

poten, poeate, poeatj, poeadje, gepoeatj, poten, beplanten

potentaat, póttentaot, mannelijk, potentaat, dwingeland

poter, puueter, mannelijk, pootaardappel

potlepel, [pollepel], potlieëpel, mannelijk, pollepel

potloden, [zwart maken en poetsen van kachel en fornuis], potloeate, potloeatj, potloeadje, gepotloeadj, zwart maken en poetsen van kachel en fornuis

potlood, potloead, onzijdig, potluuej, potluuedje, potlood, Hae stuit mètte henj aan zie potloead: hij staat met zijn handen in zijn broekzakken.

potloodslijper, [potloodslijper], potloeadslieper, mannelijk, potloodslijper

potten, [sparen], potte, potj, podje, gepotj, potten, oppotten, sparen, Hae duit niks es potte: hij leeft overdreven zuinig.

pottenbakker, [pottenbakker], pottebekker, mannelijk, pottenbakker

Pottenhuis, [begijnhof], Pottehoes, onzijdig, Pottenhuis, begijnhof, voorheen pottenbakkerij uit 1772, thans in gebruik als woningen

pottenkijker, [pottenkijker], pottekieker, mannelijk, pottenkijker

potter, [gierigaard], potter, mannelijk, gierigaard, vrek

pottoe, [potdicht], pottoe, potdicht, Mien oeare zitte pottoe.

prakkedenken, [overdenken ], prakkedinke, overdenken (bewust fout gezegd), Dao mót ich nog ins uuever prakkedinke.

prakkesatie, [gepieker], prakkezasie, vrouwelijk, gepieker, Die zaak vreugtj nog hieël get prakkezasie: dat is een ingewikkelde zaak.

prakkeseren, prakkezere, prakkezeertj, prakkezeerdje, geprakkezeerdj, piekeren, Prakkezere doon erm luuj: arme mensen moeten vaak piekeren om de eindjes aan elkaar te knopen.

pratelen, [kletsen ], pratele, prateltj, prateldje, geprateldj, 1. gezegd van koeien die al lopend schijten 2. onsamenhangend kletsen 3. koeienstront en paardenkeutels van de straat bijeenvegen

prats, [modder], pratsj, mannelijk, 1. modder, slijk 2. door elkaar gestampt eten, De veldjwaeg zeen nao de raengel verangerdj in pratsj. Door de snieë pratsje. Ónger de pratsj zitte.

prats, [lompe vrouw], präötsj, vrouwelijk, onaangename, lompe vrouw

pratsen, [knoeien], pratsje, pratstj, pratsdje, gepratstj, knoeien, modderen, modder maken

pratsnat, [kletsnat], pratsjnaat, kletsnat

prazelaar, [inhoudsloze prater], prazelieër, mannelijk, iemand die veel inhoudsloos praat

prazelen, prazele, prazeltj, prazeldje, geprazeldj, kletsen, Prazel neet zoeaväöl!

precies, persies, presies, persiezer, presiezer, precies, Det pastj persies. Eine persieze: iemand die niet gauw tevreden is.

preek, praek, mannelijk, praeke, praekske, preek

preekheer, [missiepredikant], praekhieër, mannelijk, missiepredikant, De minse woeare sjoew door de dónderpraek vanne praekhieër.

preekstoel, praekstool, mannelijk, preekstoel, Hae is vanne praekstool gevalle: hij kreeg de eerste roep (van de drie) in de kerk vóór zijn kerkelijk huwelijk.

prei, poear, mannelijk, prei, Ein speer poear. Väöl poear aete duit d’n dokter vergaete: prei eten voorkomt ziektes.

preken, praeke, praektj, praekdje, gepraektj, preken

prengel, [kwajongen], prengel, mannelijk, prengele, prengelke, 1. bengel, kwajongen, vlegel 2. knuppel, dorsvlegel, zie ook saro, Prengel des se bès! gezegd tegen een jongen die een ondeugende streek heeft uitgehaald.

prengelen, [aframmelen], prengele, prengeltj, prengeldje, geprengeldj, aframmelen, Dae kriegtj ze vanaovendj geprengeldj.

prent, print, vrouwelijk, printe, printje, 1. prent 2. bidprentje 3. een vrouw met te veel pretenties

prentje, [prentje ], printje, prentje met heiligenafbeelding, zie ook beeldje

priegel, [slaag], pruuegel, mannelijk, slaag, Flink pruuegel kriege.

priegelen, [slaan], pruuegele, pruuegeltj, pruuegeldje, gepruuegeldj, slaan, aframmelen

priem, preem, vrouwelijk, priem

priester, preester, mannelijk, preesters, preesterke, priester

priesterschap, [priesterschap], preestersjap, onzijdig, priesterschap

priesterwijding, [priesterwijding], preesterwiejing, vrouwelijk, priesterwijding

prij, prie, vrouwelijk, prieje, prieke, 1. vrouwmens, kreng 2. lijf, Det is ein dikke, nötte prie: dat is een dikke, valse vrouw.

prijken, prieke, priektj, priekdje, gepriektj, 1. prijken 2. kijken om iets te krijgen, De pas vergöldje haan stuit weer op de kirktoeare te prieke.

prijs, pries, mannelijk, prieze, prieske, prijs

prijsbandje, [prijsbandje], priesbendje, onzijdig, prijsbandje, gummiring voor wedstrijdduiven

prijsvliegen, [duiven laten vliegen], priesvlege, de duiven laten vliegen om een prijs te behalen

prijzen, prieze, priestj, priesdje, gepriesdj, 1. prijzen, loven 2. koopwaar van een prijs voorzien, Zich gelökkig prieze.

prijzig, [prijzig], priezig, prijzig

prikken, [opvangen], prikke, priktj, prikdje, gepriktj, opvangen, De bal prikke. Ich kós mich nog net prikke vuuerdet ich veel.

pril, [om door een ringetje te halen], prel, om door een ringetje te halen, Det is ei prel vruike.

prins, prins, mannelijk, prinse, prinske, prins, carnavalsprins, Ligke wie eine prins in ein aerpelekoel: lekker liggen.

prinsenbal, [carnavalsbal], prinsebal, onzijdig, bal, waarop de nieuwe prins carnaval wordt uitgeroepen, ’t Is altied drök op ’t prinsebal vanne Geitebuk.

prinsessenboon, [sperzieboon], prinsesseboean, vrouwelijk, sperzieboon, zie ook braekboean, sperzieboean

prits, [zuinig persoon], prits, vrouwelijk, een uitermate zuinig iemand, Det is ein echte prits!

pritsen, [kieskeurig eten], pritse, pritsjt, pritsdje, gepritstj, 1. peuteren, kieskeurig eten 2. afgemeten zuinig zijn, Zit neet uueveral aan te pritse.

pritser, [kieskeurige eter], pritser, mannelijk, te kieskeurige eter

proberen, perbere, prebere, perbeertj, perbeerdje, geperbeerdj, preb, proberen

probleem, perbleem, prebleem, onzijdig, perbleme, prebleme, perbleemke, prebleemke, probleem

proces, preses, perses, onzijdig, presesse, persesse, 1. proces rechtszaak 2. bekeuring, proces-verbaal, zie ook perses

procesmaker, [agent], persessemaeker, mannelijk, agent, Dao kumtj dae persessemaeker weer, doot ’t leecht van diene fiets gaw aan!

processie, presessie, persessie, vrouwelijk, presessies, persessies, presessieke, persessieke, processie, zie ook persessie, M’n kan neet loeje en presessie trèkke tegeliek: men kan geen twee dingen tegelijk doen. De brandjpersessie is de ieëste zóndig nao de negendje in oktoeaber; den is ouch de groeate kirmes. (De brandprocessie werd gehouden uit dankbaarheid voor het bedwingen van de grote brand in 1648). Inne meimaondj trok de persessie nao de kepel.

processievaan, [processievaandel], persessievaan, presessievaan, vrouwelijk, processievaandel

proef, proof, vrouwelijk, 1. proef 2. monster, Drie maondj op proof zeen: drie maanden proeftijd hebben.

proeftijd, [proeftijd], prooftied, mannelijk, proeftijd

proeven, preuve, preuftje, preufdje, gepreufdj, proeven, Dae preuftj ’m gaer: hij drinkt graag een glaasje.

professor, perfesser, prefesser, mannelijk, perfessers, perfesserke, hoogleraar, professor, Det is eine sjoeane perfesser/prefesser, dae meintj alles te weite.

proficiat, perfiesiat, prefiesiat, proficiat

profijt, perfiet, prefiet, onzijdig, perfiete, perfietje, voordeel, Höbs se t’r ouch perfiet/prefiet van(ne)?

profijtelijk, [voordelig], perfietelik, prefietelik, perfieteliker, perfietelikst, profijtelijk, voordelig, zuinig, Det is eine perfietelike/prefietelike: dat is een berekenend iemand.

profijtig, [voordelig], perfietig, prefietig, voordelig

pronkappel, prónkappel, brónkappel, mannelijk, 1. sierappel 2. sierfruit, bestaande uit kleine pompoenen

pronkboon, [pronkboon], prónkboean, vrouwelijk, pronkboon

pronken, prónke, prónktj, prónkdje geprónktj, pronken

pronker, [siererwt], prónkert, vrouwelijk, siererwt

pronkstuk, [pronkstuk], prónkstök, onzijdig, pronkstuk, De kroean van ’t hoeagaltaor waas bie ’t doezendjaorig bestaon van Thoear ’t prónkstök vanne optocht.

pront, [netjes], prónt, 1. netjes en correct 2. juist, net, Det is ei prónt maedje.

prooi, proeaj, vrouwelijk, proeaje, pruuejke, prooi

proper, proeaper, proeaperder, proeaperste, 1. proper, schoon 2. zindelijk

prots, [dikke vrouw], proetsj, vrouwelijk, dikke, slordige vrouw, Waat ein proetsj!

pruik, pruuk, vrouwelijk, pruke, pruukske, pruik

pruim, proem, vrouwelijk, proeme, pruumke, 1. pruim 2. tabakspruim 3. hoeveelheid 4. vagina, Ringeloeate zeen lekkere proeme.

pruimen, proeme, uitroep, je kunt me wat, Jao, proeme!

pruimen, proeme, proemtj, proemdje, geproemdj, 1. pruimen, kauwen op pruimtabak 2. langzaam eten, Vreuger woort t’r väöl geproemdj.

pruimensteen, [pruimenpit], proemestein, mannelijk, pruimenpit

pruimenvlaai, [pruimenvlaai], proemeflaaj, vrouwelijk, pruimenvlaai, Bie de koffietaofel waas t’r zwarte proemeflaaj.

pruimrolletje, [pruimtabak], proemrölke, onzijdig, rolletje pruimtabak

Pruis, [duitser], Pruus, mannelijk, Pruse, Pruuske, Pruis, Duitser, De bèste Pruus haet nog ei paerd gestoeale.

Pruisen, [duitsland], Pruses, Duitsland

Pruisin, [Duitse vrouw], Pruzin, vrouwelijk, Pruzinne, Duitse vrouw, Hae is getrouwdj mèt ein echte Pruzin.

puimsteen, poemstein, mannelijk, puimsteen, aluin

puin, [onkruid], puin, vrouwelijk, puine, onkruid, kweekgras, Dae gein puine haet, haet ouch gei landj: waar lusten zijn, zijn ook lasten. De vastelaovesvereiniging van Ittervoeart hètj de Puinesjödders en die van Panhael de Puinestaekers.

puinboer, [slechte boer], puineboer, mannelijk, slechte boer

pul, pöl, vrouwelijk, pölle, pölke, 1. jonge kip 2. jong meisje 3. pul, De boer haet sjoean pölkes.

pullover, pelover, mannelijk, pelovers, peloverke, pull-over, trui

pulpitum, [muziekstandaard], pepiter, mannelijk, pepiters, pepiterke, muziekstandaard, Inne houtere pepiters zoeate vreuger brandjgaetjes vanne segrètte.

pulver, [buskruit], polfer, pölver, mannelijk, buskruit, Alle polfer versjoeate höbbe: al zijn kruit verschoten hebben. Geine sjuuet polfer waerd zeen: nergens voor deugen.: nergens voor deugen.

pulver, päölferkes, pölferkes, pörfelkes, klappertjes voor een kinderpistool

punaise, penaes, vrouwelijk, penaeze, penaeske, punaise

pungelen, [liefkozend aanhalen], póngele, póngeltj, póngeldje, gepóngeldj, liefkozend aanhalen, Det maedje zitj lekker te póngele mèt zien pupkes.

punt, puntj, mannelijk, puntje, puntje, punt

puntdak, [puntdak], puntjdaak, onzijdig, puntdak

puntdraad, [prikkeldraad], puntjdraod, mannelijk, prikkeldraad, zie ook pindraod

puntelijk, [punctueel], puntjelik, puntjeliker, puntjelikst, punctueel, Puntjelik op tied zeen. T’r puntjelik verzörgdj oetzeen.

puntenlikker, [iemand die op alles wat aan te merken heeft], puntjelekker, mannelijk, iemand die op alles wat aan te merken heeft , zie ook puntjenäöker

puntenneuker, [iemand die op alles wat aan te merken heeft], puntjenäöker, mannelijk, iemand die op alles wat aan te merken heeft , zie ook puntjelekker, Det is eine puntjenäöker.

puntig, [puntig], puntjig, puntjiger, puntjigst, puntig

pups, [oogvuil ], pups, vrouwelijk, pupse, pupske, 1. oogvuil 2. oog in aardappel, Pupse inne ouge höbbe: letterlijk, maar ook de realiteit niet onder ogen willen zien.

pupsoog, [ontstoken oog], pupsoug, een oog met gedroogd oogvocht in de ooghoek, een ontstoken oog

puree, peree, mannelijk, puree, Aerpeleperee.

put, pöt, vrouwelijk, pötte, pötje, put

putdeksel, pötdèksel, mannelijk, putdeksel

puthaak, pöthaok, mannelijk, puthaak

putjesschepper, pötjessjöpper, mannelijk, putjesschepper, Doe weurs nog pötjessjöpper es se neet dien bès(t) duis.

putten, [water ophalen], pötte, pötj, pödje, gepötj, 1. water ophalen uit de put 2. veel drinken

putter, pötter, mannelijk, pötters, pötterke, putter, distelvink

quatsch, kwatsj, mannelijk, flauwekul, kletspraat, Waat is det vuuer eine stómme kwatsj.

quatschen, [onzin uitslaan], kwatsje, kwatstj, kwatsdje, gekwatstj, onzin uitslaan, Kwatsj neet zoeaväöl.

quatschkop, [kletsmajoor], kwatsjkop, mannelijk, kletsmajoor

raad, raod, mannelijk, 1. raad, advies 2. gemeenteraad, Alle goje raod inne windj slaon. Emes raod gaeve. Zich geine raod weite.

raadsel, raodsel, onzijdig, raodsels, räödselke, raadsel, Emes ei räödselke opgaeve.

raak, [kaak], rake, vrouwelijk, rake, kaak, kaken, Mien rake zeen kepot, want mie gebeet pastj neet good mieër.

raak, raek, vrouwelijk, raeke, raekske, 1. hark 2. bovenste deel van schietboom met de bolletjes

Raambeek, [raambeek], Raom, mannelijk, Räömke, Raambeek, Bie ’t Räömke de grens uuevergaon.

raap, reub, vrouwelijk, reube, reubke, raap, Eine kop kriege wie ein reub: zich schamen. Gaef ’m mer neet teväöl geldj, det geit toch mètte reube de pot in: dat geld wordt verkwist. Oppe reube zeen: helemaal versleten zijn.

raapolie, [raapolie ], reube-oealie, mannelijk, raapolie

raar, raar, raarder, raarst, 1. raar, eigenaardig 2. schaars, zeldzaam

rabarber, rebarber, mannelijk, rabarber, Rebarberflaaj mèt gruuemelkes.

rad, raad, onzijdig, rajer, raedje, rad, wiel, Eine slaag in ’t raad höbbe. ’t Viefdje raad ane wage zeen. Zoea gek wie ei raad.

raden, raoje, raotj, raodje/rooj, geraoje, 1. raden, gissen 2. raad geven, Det is dich geraoje.

radgek, [stapelgek], raadgek, stapelgek, Die is raadgek.

radijs, redies, vrouwelijk, redieze, redieske, radijs

rafel, raofel, mannelijk, raofels, räöfelke, rafel

rafelen, raofele, raofeltj, raofeldje, geraofeldj, rafelen, Det stóf is aan ’t raofele.

raisonnabel, [behoorlijk], rezonabel, behoorlijk, aanzienlijk, ’t Haet d’znacht rezonabel geraengeldj.

rakelen, [oppoken ], raokele, raokeltj, raokeldje, geraokeldj, 1. oppoken van de kachel 2. lawaai maken, Raokel ins in ’t veur.

rakelijzer, raokeliezer, onzijdig, haardijzer, pook, zie ook poeak, staoveniezer, ’t Raokeliezer stóng in de koealebak en ’t staoveniezer hóng ane staof.

rakelkast, [rammelend voertuig], raokelkas, mannelijk, rammelend voertuig of apparaat, Waat eine raokelkas van eine fiets!

raken, rake, raaktj, raakdje, geraaktj, raken, Kirmesmaondig haje wae ’m flink geraaktj: op kermismaandag hadden wij veel gedronken.

raken, raeke, raektj, raekdje, geraektj, harken, Det is eine fiene, dae raektj nog de kezelkes.

ram, [helemaal], ram, alles, helemaal, totaal, Ram de kluts kwiet zeen: helemaal van zijn à propos zijn. Ram oppen hóndj zeen: helemaal versleten zijn.: helemaal versleten zijn.

rammel-jean, [stok versierd met koperen bellen], rammelesjang, mannelijk, stok, versierd met koperen bellen en deksels; de stok wordt tijdens carnaval gebruikt

rammelaar, [kinderspeelgoed], rammelieër, mannelijk, rammelieërs, rammelieërke, rammelaar, kinderspeelgoed

rammelaar, remmelieër, mannelijk, remmelieërs, remmelieërke, mannetjeskonijn of -haas

rand, randj, mannelijk, renj, rendje, rand, Det waas op ’t rendje.

rank, rank, mannelijk, reng, renkske, zijdraad van bonen- of peulenschil

ranken, renge, rengtj, rengdje, gerengdj, 1. draden afhalen van bonen 2. afzetten, De boeane renge.

rapen, rape, raaptj, raapdje, geraaptj, rapen, Aerpele rape.

rapensoep, [soep van knollen], reubesop, vrouwelijk, soep van knollen

rapenzaad, [raapzaad], reubzaod, reubezaod, onzijdig, raapzaad

rasque ke peut, [gepeupel], repke-de-peu, onzijdig, (Waals) gepeupel, Det is repke-de-peu, det huuers se al aan häöre kal.

rat, rat, vrouwelijk, ratte, retje, rat

ratel, ratel, mannelijk, ratels, raetelke, 1. ratel 2. kwebbel, Vanaaf Witte Dónderdig toet Paoszaoterdig twelf oor trokke de kinjer mèt kleppers en de ratel door Thoear.

ratelaartje, [herderstasje], ratelieërke, onzijdig, herderstasje, plantje

ratelen, ratele, rateltj, rateldje, gerateldj, 1. ratelen, kletsen 2. met de ratel rondgaan

rats, rats, ratsj, helemaal, radicaal, Miene fiets is rats(j) verslete.

rattenkruit, [rattenkruit], rattekroet, onzijdig, rattenkruit, haver of tarwe, vermengd met vergif

rattenstaart, [rattenstaart ], rattestert, mannelijk, 1. rattenstaart 2. ronde vijl

rauw, raw, raw, rawwer, rawst, rauw

razelen, [bibberen], razele, razeltj, razeldje, gerazeldj, 1. bibberen, trillen 2. onsamenhangend praten, Oppe bein staon te razele. Razele van angst, vanne koorts.

razelig, [bibberig], razelig, razeliger, razeligst, bibberig

razen, raoze, raostj, raosdje, geraosdj, razen, tieren, Bès se oetgeraosdj?

razernij, raozernie, vrouwelijk, razernij

rebbel, [mond], rebbel, mannelijk, rebbels, rebbelke, mond, kwebbel, Haod diene rebbel ins.

reboelie, [herrie], reboelie, vrouwelijk, herrie, gekrakeel, Inins waas t’r reboelie oppe zaal.

recht, rech, recht, rechter, rechst, recht, De sjötte stónge kaesrech(t). Noe stank ins recht!

rechtop, rechop, rechtop, rechtop, Dao gaon mich de haor van rech(t)op staon.

rechts, rechs, rechser, rechst, rechts

rechtspraak, [rechtspraak], rechspraok, rechtspraok, vrouwelijk, rechtspraak, ’t Stift van Thoear haaj ein eige rechtspraok.

rechtuit, rechoet, rechtoet, rechtuit, ronduit, Dae zaet ’t teminste altied rech(t)oet.

rechtzetten, [rechtop zetten], rechzètte, rechtzètte, 1. rechtop zetten 2. corrigeren 3. zich rech(t)zètte = rechtop gaan zitten

reden, reje, vrouwelijk, rejes, reden

ree, rieë, mannelijk, rieëje, rieëke, ree

reemsel, [reeks], rieëmsel, mannelijk, rieëmsels, rieëmselke, reemsel, reeks, Oppe Mulo móste wae eine hieële rieëmsel vraemdje wuuerd lieëre.

reep, [fietsenvelg], reip, vrouwelijk, reipe, reipke, velg van een fiets

reet, reet, (ree~t), vrouwelijk, rete, reetje, 1. reet, scheur, kier 2. achterste, bilnaad

regelmatig, regelmaotig, regelmaotiger, regelmaotigst, regelmatig

regels, regels, menstruatie, ‘Bès se al aan de regels?’ vroog tant.

regen, raengel, mannelijk, regen, Dae trèktj zich nörges get van aan en sjödj alles van zich aaf wie einen hóndj de raengel. Zie gezich stuit op zeve daag raengel: hij kijkt nors.

regenachtig, [regenachtig], raengelechtig, regenachtig, ’t Zuut t’r raengelechtig oet.

regenbijze, [regenbui], raengelbies, vrouwelijk, regenbui, Wae krege t’r ein flinke raengelbies op.

regenboog, raengelbaog, mannelijk, regenboog

regendruppel, [regendruppel], raengeldröppel, mannelijk, regendruppel

regenen, raengele, raengeltj, raengeldje, geraengeldj, regenen, Es de zón sjientj en ’t raengeltj, is ’t kirmes inne hèl. Kinderversje: ’t Raengeltj, ’t zaengeltj de panne waere naat. Dao kwoeame twieë soldäötjes die vele op häör gaat.

regenpijp, [regenpijp], raengelpiep, vrouwelijk, regenpijp

regenput, [regenput], raengelpöt, vrouwelijk, regenput

regenweer, [regenweer], raengelwaer, onzijdig, regenweer

Regina, Gina, Regina

rein, [nageboorte ], rein, vrouwelijk, nageboorte bij een koe

reine claude, [groene pruimen], ringeloeate, ringelotte, (Frans) groene pruimen, reine-claude

Reinier, Né, Neer, Neerke, Reinier

reis, reis, vrouwelijk, keer, Dees reis doon ich det nog, mer den is ’t aafgeloupe.

reisduif, [postduif ], reisdoef, vrouwelijk, 1. postduif 2. iemand die veel reist of veel op stap is

reiskorf, [duivenmand], reiskörf, mannelijk, duivenmand, Edere zaoterdig ginge de doevemèlkers mètte reiskörf doeve zètte.

rek, rèk, mannelijk, rèkke, rèkske, 1. rek, kast met planken 2. rek, elasticiteit

rekel, raekel, mannelijk, raekels, raekelke, 1. rekel, deugniet 2. mannelijk konijn

rekenen, raekene, raekentj, raekendje, geraekendj, rekenen, Aojer minse kónne baeter oette kop raekene den jóngere.

rekening, raekening, vrouwelijk, raekeninge, raekeningske, rekening

rekenschap, raekensjap, vrouwelijk, rekenschap, Örges raekensjap van aaflègke.

rekken, rèkke, rèktj, rèkdje, gerèktj, rekken, Tied rèkke.

remmel, [deugniet ], remmel, mannelijk, remmels, remmelke, 1. vlegel, deugniet 2. mannetjeskonijn of -haas, Doe lieëlike remmel, lap mich det neet mieë!

remspoor, [remspoor ], remspoear, onzijdig, 1. remspoor 2. poepstreep in broek

repen, reipe, reiptj, reipdje, gereiptj, oud kinderspel met een wielvelg van een fiets, In ’t Akkerwelke ginge wae reipe; wae houwdje den de reip met ei stekske. ‘Opa, waat zeetj gae aan ’t doon?’ ‘Reipe ómme kiosk.’: dooddoener.

repeteren, rippetere, rippeteertj, rippeteerdje, gerippeteerdj, repeteren, De harmonieje van Thoear rippetere oppe zóndigmörge.

repetitie, rippetiesie, vrouwelijk, rippetiesies, repetitie, Zie bleve nog lang oet nao de rippetiesie.

respijt, respiet, onzijdig, respijt, uitstel

retenpitser, [strakke damesbroek ], retepitser, mannelijk, 1. strakke damesbroek 2. zeer gierig iemand

reukwater, [eau de cologne], ruukwater, onzijdig, ruikwater, eau de cologne

reumatiek, [reuma], rimmetiek, rummetiek, mannelijk, reuma

Reuver, [reuver], Ruiver, Reuver, Wae höbbe femielie woeane oppe Ruiver.

rib, rub, vrouwelijk, rubbe, rubke, rib, Niks oppe rubbe höbbe: geen geld hebben. Ze uuever die rubbe kriege.

ribbel, rubbel, mannelijk, rubbels, rubbelke, ribbel, Behang met ei rubbelke.

ribbelen, [ribbelen], rubbele, rubbeltj, rubbeldje, gerubbeldj, ribbelen, Ein gerubbeldje sprei.

ribbenkast, [ribbenkas], rubbekas, rubbekast, mannelijk, ribbenkas, borstkas

ribstuk, [ribstuk], rubstök, onzijdig, ribstuk

richtig, richtig, richtiger, richtigst, (Duits) 1. juist, correct 2. in orde, gezond 3. echt, Det is neet richtig. Hae haet ’t richtig geraoje.

riek, reek, mannelijk, reke, reekske, riek

riem, reem, mannelijk, reme, reemke, 1. riem 2. roeispaan 3. lange, smalle, reep

riet, reet, (ree\t), onzijdig, riet, grassoort

rieten, [van riet], rete, rieten, van riet, Ei rete daak. Ein rete manj.

rietje, [riet van een (houten) blaasinstrument], reetje, onzijdig, riet van een (houten) blaasinstrument, zoals hobo, fagot, klarinet, saxofoon, Ich höb gei good reetje oppe klarinèt.

rij, rie, vrouwelijk, rieje, rieke, rij, Inne rie staon. Ze neet allemaol op ein rie höbbe.

rijden, rieje, rietj, reej, gereje, 1. rijden op een paard 2. cadeautjes brengen, Sinterklaos rietj mèt zie paerd op ’t daak.

rijeren, riejere, riejertj, riejerdje, geriejerdj, bibberen, rillen, De kommuniekentjes riejerdje vanne kaoj in die dun klèdjes.

rijerig, [bibberig], riejerechtig, bibberig, rillerig

rijfeltje, [stukje], reifelke, onzijdig, reifelkes, stukje, Pak dich det reifelke flaaj nog mer.

rijfkoek, [aardappelkoek ], riefkook, mannelijk, aardappelkoek van geraspte aardappel, zie ook aerpelekook

rijk, riek, onzijdig, rieke, riekske, land, rijk, ’t Riek vuuer zich allein höbbe.

rijk, riek, rieker, riekst, rijk, Sjatriek. Steinriek. Zoea riek zeen es ’t water deep is: steenrijk zijn.

rijkdom, riekdóm, vrouwelijk, rijkdom

rijkelijk, [rijkelijk], riekelik, rijkelijk, Wae woeare dao riekelik óntvange. Wae woeare riekelik op tied.

rijksdaalder, riksdaalder, mannelijk, rijksdaalder, oude Nederlandse munt

Rijksweg, [rijksweg], Riekswaeg, Rijksweg, zie ook Napoleonswaeg, Napoleonsbaan, Steinwaeg, De Napoleonswaeg weurtj ouch Riekswaeg geneumdj.

rijmen, rieme, riemtj, riemdje, geriemdj, rijmen, Det riemtj neet.

rijp, riep, rieper, riepst, rijp, De aerbieëre zeen nog neet riep.

rijp, riep, mannelijk, rijp, Laat inne hèrfs(t) liktj t’r riep op ’t veldj.

rijpaard, [rijpaard], riepaerd, onzijdig, rijpaard

rijpen, riepe, rieptj, riepdje, gerieptj, rijpen, De gaes(t) begintj al te riepe.

rijs, ries, onzijdig, rieser, lang, dun takje

rijschool, [rijschool], riesjoeal, vrouwelijk, rijschool

rijst, ries, riest, mannelijk, rijst

rijstemeel, [rijstemeel], riestemael, onzijdig, rijstemeel

rijstepap, riestepap, vrouwelijk, rijstepap, Riestepap mèt kenieël.

rijstevlaai, [rijstevlaai], riesteflaaj, vrouwelijk, rijstevlaai

rijstwater, riestewater, onzijdig, rijstwater

rijten, [trekken ], riete, rietj, reet, gerete, 1. trekken 2. een pak slaag krijgen 3. bang zijn, Riet dao neet zoea wildj aan.

rijtuig, rietuug, onzijdig, rijtuig

rijzadel, [rijzadel], riezaal, mannelijk, rijzadel

rimpel, rumpel, mannelijk, rumpels, rumpelke, rimpel

rimpelen, rumpele, rumpeltj, rumpeldje, gerumpeldj, rimpelen, Eine gerumpeldje rok aanhöbbe.

ring, rink, mannelijk, ring, rinkske, 1. ring 2. kring

ringoven, [ringoven ], rinkoeave, mannelijk, ringoven in steenfabriek, zie ook brikke-oeave, Hae wirktj oppe rinkoeave. Hae woeantj ane rinkoeave.

ris, [stuk gras ], ris, mannelijk, risse, riske, stuk gras met kluit aarde, Slaope wie eine ris: vast slapen.

rispen, röpsele, röpseltj, röpseldje, geröpseldj, oprispen, boeren

rits, [geil], reets, loops, geil, De geit is reets.

rits, rits, vrouwelijk, 1. ritssluiting 2. serie 3. diarree

ritsbommelen, [uitdrukking], ritsbómmele, uitdrukking, Hae vroog mich óm det te doon, mer ich zeen ’m nog neet ritsbómmele: ik doe dat zeker niet.

ritssluiting, ritssloeting, vrouwelijk, ritssluiting

robbel, [tumult], róbbel, mannelijk, tumult, donderslag, ’t Waas gei richtig ónwaer, mer ei paar róbbels. Inins eine róbbel en toen waas ’t ouch weer stil.

roede, rooj, vrouwelijk, rooj/roje, reujke, 1. gordijn- of traproede 2. oppervlaktemaat van ca. 1/5 ha 3. roe, De rooj vanne gerdiene.

roep, [reputatie ], roop, vrouwelijk, reup, 1. roep, faam, reputatie 2. huwelijksafroep in de kerk, Hae haet neet zoeane goje roop.

roepen, rope, ich roop, du reups, hae reuptj, zie rope, ich r, roepen, Doe kums wie gerope. Op emes rope.

roeping, [priesterschap], reuping, vrouwelijk, reupinge, roeping tot het klooster, het priesterschap

roepnaam, [roepnaam], roopnaam, mannelijk, roepnaam, De roopnaam kan angester zeen es de duipnaam.

roeren, reure, reurtj, reurdje, gereurdj, 1. roeren 2. ontroeren 3. zich reure = zich verroeren, Beslaag reure.

roerend, [roerend], reurendj, roerend, Ich bèn ’t reurendj mèt dich ins.

Roermond, Remunj, Roermond

roest, ros, rost, mannelijk, roest

roesten, rosse, roste, ros(t)j, ros(d)je, beros(t)j/ geros(t)j, roesten, Miene fiets waas nao ei jaor al gans beros(t)j.

roet, root, onzijdig, roet, De sjouw zitj vol root. Ónger ’t root zitte.

roetsjbaan, [glijbaan], roetsjbaan, vrouwelijk, glijbaan

roetsjen, roetsje, roetstj, roetsdje, geroetstj, glijden

rof, [ruk], róf, mannelijk, róffe, rufke, ruk, Det make wae in eine róf aaf. Plök eine róf graas vuuer de knien.

roffel, [tromgeroffel], róffel, mannelijk, róffels, ruffelke, roffel, tromgeroffel

roffen, [rukken], róffe, róftj, rófdje, geróftj, snel iets uit handen rukken, Vuuer ich ’t inne gater haaj, rófdje ze mich det oette henj.

roggemeel, [roggemeel], rogkemael, onzijdig, roggemeel

roggemeelsepap, [pap van roggebloem], rogkemaelsepap, vrouwelijk, pap van roggebloem

rok, rok, vrouwelijk, rök, rökske, rok, damesrok

roken, rouke, roukt, roukdje, gerouktj, roken, Dao kan de sjouw neet van blieve rouke. Vreuger roukdje väöl mansluuj de piep.

roken, ruike, ruiktj, ruikdje, geruiktj, vlees of vis roken, Geruikdje sjónk: gerookte ham.

rokens, [rookwaar], roukes, onzijdig, rookwaar, Höbs se nog genóg roukes?

roker, [roker], rouker, mannelijk, roukers, ruikerke, roker

rollertje, [rolschijfje ], relke, onzijdig, relkes, runner, rolschijfje van een gordijn, Doe mós de gerdiene inne relkes haoke.

rolletje, rölke, onzijdig, 1. rolletje 2. klosje garen 3. fotorolletje, Opa zag: ‘Gaef mich mie rölke proemshag ins’.

Rome, Roeame, Rome, Inne Gooj Waek gaon de klokke nao Roeame.

romig, [romig], roumig, roumiger, roumigst, romig

rommel, rómmel, mannelijk, rommel, troep

rond, róndj, rónjer, rónjst, rond, Ein rónj taofel. Róndj en gezóndj.

rondblèren, [rondbazuinen], róndjblaere, rondbazuinen, Die blaertj alles róndj.

rondbrengen, [rondbrengen], róndjbringe, rondbrengen, De gezèt róndjbringe.

ronddraaien, [ronddraaien], róndjdrejje, ronddraaien

rondgaan, [rondgaan ], róndjgaon, 1. rondgaan 2. collecteren

rondje, rundje, onzijdig, rundjes, 1. rondje 2. (wieler)ronde, Ei rundje gaeve inne café. Zien dageliks rundje make. v.

rondom, róndjóm, rondom, Róndjóm de pómp spuueldje de kinjer.

rondstrooien, [rondstrooien], róndjstruie, rondstrooien, Det noets waas gaw róndjgestruidj.

ronduit, [beslist], róndjoet, ronduit, Emes róndjoet zègke woea ’t op stuit. Róndjoet gezag(d).

rood, roead, roeajer, roeadst, rood, Geine roeaje cent höbbe. Mèt roeaj uuerkes loestere. Veurroead.

roodbont, [roodbont], roeadbóntj, roodbont, Ein roeadbóntje koe.

roodmoes, [rode kool], roeadmoos, onzijdig, rode kool, Ein hödje roeadmoos.

roodsel, [substantie om verf rood te kleuren ], roeadsel, ruuedsel, onzijdig, 1. substantie om verf rood te kleuren 2. rode schmink,

roodvonk, roeadvónk, vrouwelijk, roodvonk

roof, raof, roeaf, mannelijk, räöf, ruuef, räöfke, ruuefke, roof, wondkorst

roof, rouf, mannelijk, roof, beroving

rooie, [socialist], roeaje, mannelijk, rode, socialist, ‘Roeaje sevoeaje zaat inne bótter te knoeaje’: werd gezegd tegen een roodharige.

rook, rouk, mannelijk, rook, Dao geit niks oet es de rouk: ze zijn zuinig, gierig.

rookvlees, ruikvleis, onzijdig, rookvlees

room, roum, vrouwelijk, room, Ei roumtaertje.

roos, roeas, vrouwelijk, roeaze, ruueske, 1. roos 2. roos, haarschilfers, Bie ein fieftigjaorige broelof seertj de buurt de waeg nao de kirk mèt pepere ruueskes. ’t Kindj sluueptj wie ein roeas. Kinderversje: Ringe, ringe roeaze / de bótter in de doeaze / de eier in de kaste / mörge zulle wae vaste / uuevermörge sjäöpke slachte / det zal rope ‘bèh’.

rooster, roeaster, mannelijk, roeasters, ruuesterke, rooster, zie ook ruuester

rooster, ruuester, onzijdig, ruuesters, ruuesterke, rooster, zie ook roeaster

rops, [snel], róps, snel, rap, Det höbs se róps gedaon.

Rosa, Roeas, Rosalie, Rosa

rot, rot, rotter, rotst, rot, Zoea rot es ein mispel. Zoea rot es kaaf. Zoea rot wie snoef.

rouge, roesj, mannelijk, ruusjke, 1. rouge, make-up

roven, rouve, rouftj, roufdje, geroufdj, roven

royaal, rejaal, rejaler, rejaalst, 1. vrijgevig, gul 2. royaal, ruim, Erg rejaal zeen.

rozenblad, [rozenblad], roeazeblaad, onzijdig, rozenblad

rozendraad, [binddraad], roeazedraod, mannelijk, rozendraad, binddraad

rozenknop, [rozenknop], roeazeknóp, mannelijk, rozenknop, Ei roeazeknupke: een mooi meisje.

rozenkrans, roeazekrans, mannelijk, rozenkrans, De roeazekrans baeje.

rozenrood, [rozenrood], roeazeroead, rozerood

rozenstruik, [rozenstruik], roeazestroek, mannelijk, rozenstruik

rozenwortelhout, [hard hout], roeazewortelehout, onzijdig, hard hout, ook wel gebruikt voor een schuttersvogel bij het koningsschieten

rozijn, rezien, vrouwelijk, reziene, rezienke, rozijn

rozijnenwegge, [rozijnenbrood], rezienewèk, mannelijk, rozijnenbrood

ruche, roesj, mannelijk, ruusjke, ruche, Dao zitj ei ruusjke aan ’t kemunieklèdje.

rug, rök, mannelijk, rögke, rökske, rug, Blaos mich op miene rök. De rök rech(t) haoje. Doe kóns mich de rök op!: je kunt me wat. Emes ein handj inne rök haoje.

ruggenstreng, [ruggengraat], rögkestrank, mannelijk, ruggengraat, Eine rögkestrank höbbe: standvastig zijn.

rugzak, rökzak, mannelijk, rugzak

ruiken, ruke, ruuktj, roeak/ruukdje, geroeake, ruiken

ruilen, rule, ruultj, ruuldje, geruuldj, ruilen

ruim, ruum, rumer, ruumst, ruim, Ruum van tevuuere.

ruimte, ruumdje, vrouwelijk, ruumdjes, ruimte

ruin, ruun, mannelijk, rune, ruin, gecastreerde hengst

ruis, roes, mannelijk, ruis, Huuers se det neet, dao zitj eine roes in.

ruisen, roese, roestj, roesdje, geroestj, ruisen, suizen

ruit, roet, vrouwelijk, roete, ruutje, ruit, glasraam

ruiten, roete, ruiten, geruit, Ei roete klèdje. Hae troefdje mich aaf mèt roetenaos. Roete is troef.

ruitvogel, [nachtvlinder], roevogel, mannelijk, nachtvlinder

ruizel, [rui], ruizel, mannelijk, rui, Ane ruizel zeen.

ruizelen, [ruien], ruize, ruzele, ruizeltj, ruizeldje, geruizeldj, 1. ruien 2. de bladeren verliezen, De hoonder zeen aan ’t ruizele.

rulzen, [stoeien], rölse, rölstj, rölsdje, gerölstj, stoeien, ravotten, over elkaar rollen, De kinjer woeare aan ’t rölse oppen huizölder.

rund, rindj, onzijdig, rinjer, rindje, rund, De rinjer zeen oette wei en zitte ane kroeate!

rundsvet, [rundvet], rinsvèt, onzijdig, rundvet

rundsvlees, [rundvlees], rinsvleis, onzijdig, rundvlees

rups, roeps, vrouwelijk, roepse, ruupske, rups

rust, rös, röst, vrouwelijk, rust, Emes mèt rös(t) laote. Gein rös(t) inne prie höbbe.

rustaltaar, [rustaltaar], rösaltaor, röstaltaor, onzijdig, rustaltaar, buiten opgezet voor de processie, Bie Greuneberg waas ei röstaltaor.

rustdag, [rustdag], rösdaag, röstdaag, mannelijk, rustdag

rusten, röste, röstj, rösdje, geröstj, rusten

ruts, [vis], röts, vrouwelijk, rötse, rötske, voorn, vis

ruw, roew, roewer, roewst, ruw, ’t Is eine roewe vandaag: het is ruw weer.

ruzie, ruzing, vrouwelijk, ruzinge, ruzingske, ruzie, Ruzing zeuke. Slaondje ruzing höbbe.

ruziemaker, [ruziemaker], ruzingmaeker, mannelijk, ruziemaker, Lèk dae niks inne waeg, det is einen echte ruzingmaeker.

s, [letter s], es, vrouwelijk, de letter s, De es is ein króm lètter: gezegd bij ‘als…’.

saaielen, [treuzelen ], zaanjele, zaanjeltj, zaanjeldje, gezaanjeldj, 1. aarzelen, treuzelen 2. zaniken

sabbelen, zabbele, zabbeltj, zabbeldje, gezabbeldj, sabbelen, zuigen, Op ein hoostbabbeltje kóns se lekker zabbele.

sabbelen, zoebele, zoebeltj, zoebeldje, gezoebeldj, sabbelen, zuigen

sacoche, sjekosj, sjakosj, vrouwelijk, sjekosje, sjakosje, sjekösjke, sjakösjke, (Frans) chique handtas

sacrament, sakkerme, sakrement, onzijdig, sakkermente, sacrament

Sacramentsdag, [sacramentsdag ], Sakkermentsdaag, mannelijk, Sacramentsdag, op donderdag, tien dagen na Pinksteren

sacramentsprocessie, [processie ], sakkermentspresessie, vrouwelijk, processie op zondag na Sacramentsdag; in Thorn vierde men dan de kleine kermis

saffraan, sefraan, saffraan, Waas se dao kriegs, geit in ei sefrane tuutje: je krijgt daar niet veel.

sakkeren, sakkere, sakkertj, sakkerdje, gesakkerdj, vloeken, foeteren

sakkerhel, [bastaardvloek], sakkerhèl, krachtterm

sakkerju, hakkerd, hakkerju, hakkerdju, kerdju, sakkerdj, sakkerju, d, verdraaid,verdorie, sakkerloot; uitroep, vloek, zie ook hakkerloeat, hakkerwaer, sakkerloeat, sapperloeat , Kerdju, dao luiptj mich de kètting vanne fiets aaf. Kerdju Truuj!

sakkerloot, hakkerloeat, sakkerloot, vloek, zie ook hakkerdju, hakkerju, hakkerwaer, sakkerdju, sakkerju, sakkerloeat, sapperloeat

sakkernondeju, [bastaardvloek], sakkernondedju, (Frans) krachtterm

sakkernondepie, [bastaardvloek], sakkernóndepie, krachtterm

sakkernondetonnaar, [bastaardvloek], sakkernondetonnère, sterke vloek

sakkerweer, [bastaardvloek], hakkerwaer, sakkerloot, vloek, zie ook hakkerdju, hakkerju, hakkerloeat, sakkerdju, sakkerju, sakkerloeat, sapperloeat

santenkraam, [inboedel], santekraom, mannelijk, inboedel, Ze höbbe ’m de ganse santekraom verkocht.

Santfort, [gehucht ], Zampert, Santfort, gehucht bij Thorn

sap, saap, onzijdig, sape, saepke, sap, Kese op saap.

sapperloot, sapperloeat, verdraaid!, Sapperloeat nog aan toe!

saro, [kwajongen], saro, mannelijk, saro’s, vlegel, kwajongen, zie ook prengel

satan, [rotzak], satam, mannelijk, satams, rotzak, Waat eine satam is det jónk!

satijn, satien, mannelijk, satijn

satijnen, [van satijn], satiene, satijnen, Ei satiene kersjèt vuuer ónger ’t broedskleid. Ein satiene strik vuuer inne haor.

Savelkuiltje, [voetpad ], Savelkuulke, smal voetpad van d’n Drees naar de parkeerplaats van het gemeentelijk kerkhof aan de Beekstraat

savooie, [savooiekool], sevoeaje, mannelijk, savooiekool, ‘Roeaje sevoeaje zaat in de bótter te knoeaje!’: met dit rijmpje werden roodharigen uitgescholden.

savooiemoes, [savooiekool], sevoeajemoos, mannelijk, savooiekool

saxofoon, saksefoon, mannelijk, saksefoons, saksefeunke, saxofoon

scapulier, [medaille ], sjappeleer, vrouwelijk, sjappelere, sjappeleerke, scapulier, medaille als bescherming, Mèt ein toespang wórt de sjappeleer vastgemaaktj op ’t liefke.

schaaf, sjaaf, vrouwelijk, sjave, sjaefke, schaaf

schaafsel, [schaafsel], sjaefsel, onzijdig, schaafsel, Bie d’n tummerman kóns se dich get sjaefsel bie-ein doon.

schaal, sjaal, vrouwelijk, sjale, sjaelke, 1. schil van peulvrucht 2. eierschaal 3. schil, bast van boom, Ein boeanesjaal.

schaal, sjaol, vrouwelijk, sjaole, sjäölke, 1. schaal, schotel 2. collecteschaal

schaal, sjaol, vrouwelijk, sjaole, sjäölke, schaal bij werktekeningen

schaalplank, [schaaldeel], sjaalplank, vrouwelijk, schaaldeel, buitenste plank van een gezaagde boom

schaamte, sjaemdje, vrouwelijk, schaamte, Gein sjaemdje in (zich) höbbe: zich nergens voor schamen.

schaap, sjaop, onzijdig, sjäöp, sjäöpke, schaap, Det is ein erm sjaop. Waat bès se toch ein onnuuezel sjaop!

schaapskop, sjaopskop, mannelijk, 1. schaapskop 2. stommerik

schaapsstal, [schaapsstal], sjaopstal, mannelijk, schaapsstal

schaar, sjieër, vrouwelijk, sjieëre, sjieërke, schaar

schaar, [kouter], sjaar, vrouwelijk, snijmes van een ploeg, kouter

schaars, sjaars, sjaarser, sjaarst, schaars, krap

schaarsmoel, [gebit zonder voortanden], sjaarsmoel, vrouwelijk, gebit waarbij de voortanden ontbreken, Bie de Ieëste Kemunie höbbe väöl kinjer ei sjaarsmuuelke.

schaats, sjaats, mannelijk, sjaatse, sjaetske, schaats

schaatsen, sjaatse, sjaatstj, sjaatsdje, gesjaatstj, schaatsen

schabbengaard, [troep], sjabbegaard, mannelijk, troep, onordelijke groep, Dao kwoeame ze mèt d’n hieële sjabbegaard.

schabbenvolk, [ordinaire mensen], sjabbevolk, ordinaire mensen

schabbernak, sjevaak, onzijdig, sjevaker, 1. een brutaal iemand 2. iets dat groot, gammel en versleten is, Det is mich ei sjevaak.

schabbig, [armoedig], sjebbig, sjebbetig, armoedig, sjofel,, T’r sjebbig bieloupe.

schaboender, [vlegel], sjebuunder, mannelijk, sjebuunders, sjebuunderke, vlegel

schäck, [witpenduif], sjek, vrouwelijk, sjekke, sjekske, witpenduif

schade, sjaaj, vrouwelijk, schade, Dao duis se dich sjaaj mèt. Kóm dich de sjaaj mer ins trökhoeale.

schadelijk, sjaejelik, sjaejeliker, sjaejelikst, schadelijk

schaffen, sjaffe, sjaftj, sjafdje, gesjaftj, 1. presteren 2. opleveren, Sjafs se det allein?: krijg je dat alleen klaar?

schaften, sjafte, sjaftj, sjafdje, gesjaftj, schaften, rusten

schaften, [hard werken], sjófte, sjóftj, sjófdje, gesjóftj, hard werken, Hae haet get aafgesjóftj in zie laeve!

schafttijd, [pauze], sjafttied, mannelijk, schafttijd

schakelaar, [toestel om elektrische geleiding in en uit te schakelen], sjakelieër, mannelijk, sjakelieërs, sjakelieërke, schakelaar

schakelen, sjakele, sjakeltj, sjakeldje, gesjakeldj, schakelen

schalen, [ontschorsen], sjale, sjaaltj, sjaaldje, gesjaaldj, ontschorsen, ontbasten

schalenveger, [schavuit], sjalevaeger, mannelijk, schavuit, snaak, Det is geine verkieërdje, mer waal eine sjalevaeger!

schamel, sjaemel, sjaemeler, sjaemelst, schamel, Eine sjaemele troeast. T’r sjaemel oetzeen.

schamen, sjame, sjaamtj, sjaamdje, gesjaamdj, zich sjame, zich schamen, Sjaams se dich neet?

schamoteren, [verzamelen], sjammetere, sjammeteertj, sjammeteerdje, gesjammeteerdj, bij elkaar rapen, verzamelen, Waat bès se dich noe weer bie-ein aan ’t sjammetere?

schamoteur, [verzamelaar], sjammetäör, mannelijk, iemand die van alles verzamelt

schamp, sjamp, mannelijk, sjampe, sjempke, schimpscheut, schamp, Hae haet op ederein ei sjempke. Inne vastelaovesoptoch(t) kóns se dich mekkelik eine sjamp permetere.

schampen, sjampe, sjamptj, sjampdje, gesjamptj, 1. schampen, schaven 2. schimpen, De bal sjampdje de paol. Ich höb mie bein gesjamptj wie ich gevalle bèn.

schampkaart, [ansichtkaart ], sjampkaart, vrouwelijk, ansichtkaart waarop een toespeling staat

schamppaal, [schamppaal ], sjamppaol, mannelijk, 1. schamppaal 2. schuurpaal voor vee

schampschot, sjampsjuuet, mannelijk, schampschot

schampsteen, [schampsteen ], sjampstein, mannelijk, schampsteen op hoeken van een muur of poort om beschadigingen door karrewielen te voorkomen. In Thorn zijn dit vaak nog overblijfselen van het oude Stift.

schandaal, sjandaal, sjendaal, onzijdig, sjandale, sjendale, sjandaelke, sjendaelke, schandaal, ook gezegd van personen, Det vrek sjandaal.

schandalen, [luidruchtig tekeergaan], sjandale, sjendale, sjandaaltj, sjandaaldje, gesjandaaldj, luidruchtig tekeergaan

schande, sjanj, vrouwelijk, schande, Det is ieëwig sjanj.

schanden, [kwaadspreken], sjantje, sjantj, sjandje, gesjandj, kwaadspreken, zie ook besjantje , Lik neet zoea te sjantje!

schandewege, [noodgedwongen], sjanjewaege, noodgedwongen, Van sjanjewaege móste ze verhoeze.

schans, [takkenbos ], sjans, vrouwelijk, sjanse, 1. takkenbos , zie ook krikke

schap, sjaap, onzijdig, sjape, sjaepke, schap, legplank, Dao höbbe ze neet väöl op ’t sjaap: daar is armoede. Det maedje haet hieël get op ’t sjaap: dat meisje heeft grote borsten. Zèt de kaoj sjóttel mer op ’t keldersjaap.: dat meisje heeft grote borsten. Zèt de kaoj sjóttel mer op ’t

schapenbok, sjaopebók, mannelijk, ram

schaper, [schaapherder], sjieëper, mannelijk, sjieëpers, sjieëperke, schaapherder, Dae kaartj wie eine sjieëper: hij snapt het spel niet. De sjieëper heutj de sjäöp.

schappelijk, sjappelik, sjappeliker, sjappelikste, schappelijk, redelijk, Eine sjappelike pries.

scharensliep, sjieëresliep, scharenslijper, zie ook sjieëreslieper

scharenslijper, [slijper van scharen, messen e.d.], sjieëreslieper, mannelijk, scharenslijper, zie ook sjieëresliep

scharminkel, sjarminkel, onzijdig, sjarminkels, sjarminkelke, scharminkel

scharnier, sjarneer, sjerneer, vrouwelijk, sjarnere, sjernere, sjarneerke, sjerneerke, scharnier, zie ook her, gehing

scharrelen, sjerrele, 1. scharrelen 2. schrapen

scharrelen, sjarrele, sjarreldje, gesjarreldj, 1. scharrelen 2. een losse, niet-serieuze relatie hebben

scharren, [rommelen], sjerre, sjertj, sjerdje, gesjerdj, 1. scharrelen 2. schrapen, Alles bie-ein sjerre. Ein sjerrendje hoon lietj geinen hónger.

schat, [liefje], sjat, mannelijk, sjatte, sjatje, schat

schateren, sjatere, sjatertj, sjaterdje, gesjaterdj, schateren

schatrijk, sjatriek, schatrijk

schatten, sjatte, sjatj, sjadje, gesjatj, schatten, de waarde bepalen, Vreuger wore de paerd twieë kieër per jaor gesjatj.

schauteren, [luidruchtig praten], sjoutere, sjoutert, sjouterdje, gesjouterdj, luidruchtig lachen en praten, Zie staon te sjoutere: huuers se ze neet lache?

schaven, sjave, sjaaftj, sjaafdje, gesjaafdj, schaven

scheef, sjeif, sjeiver, sjeifst, scheef, Emes sjeif aankieke: iemand met wantrouwen bekijken. Sjeif votte sjiete ouch: ’t hoeft niet allemaal precisiewerk te zijn.: ’t hoeft niet allemaal precisiewerk te zijn.

scheel, sjael, sjaeler, sjaelst, 1. scheel 2. troebel, Ein sjael hoon. Ich kiek sjael vanne koppien. Sjaele zeiver: onzinnige praat.

scheen, sjeen, vrouwelijk, sjene, sjeenke, scheen, Hae haet zich de sjene verbrandj: hij heeft teveel risico genomen. Stamp ’m vuuer zien sjene!

scheermuis, [veldmuis], sjaermoes, vrouwelijk, 1. veldmuis, spitsmuis 2. iemand met een spits gezicht

scheet, sjeet, mannelijk, sjete, sjeetje, 1. scheet 2. kleinigheid, Hae leet eine flinke sjeet.

schei, sjei, vrouwelijk, sjeie, sjeike, 1. scheiding in het haar 2. briletui 3. trekbalk, waarmee een paard boerenvoertuigen voorttrekt, De haor in ein sjei keime.

schei, [schuifslot], sjaoj, vrouwelijk, sjaoje, sjäötje, schuifslot aan deur, zie ook sjuuf, Doot ’t sjäötje op ’t pörtje: vergrendel de poort.

scheid, sjeid, gesjeid, onzijdig, scheiding, grens, zie ook gesjeid, De moor stuit krek op ’t gesjeid. Dae stein liktj op ’t gesjeid: die steen geeft de grens aan tussen twee stukken grond.

scheiden, sjeie, sjeitj, sjeidje, gesjeidj/gesjèdj, scheiden

scheidspaal, [grensmarkering], sjeidspaol, mannelijk, markering tussen twee percelen grond om eigendom af te grenzen

schelden, sjelje, sjeldje, sjeltj, sjeldje/sjól(d)j, gesjól(d)je, schelden

schele, [scheel persoon], sjaele, mannelijk, iemand die scheel ziet

schelen, sjille, sjiltj, sjildje, gesjildj, 1. schelen 2. schelen, ertoe doen, Zie sjille zich twieë jaor.

schelvis, sjelvès, mannelijk, schelvis

schenenmaaier, [agressieve voetballer], sjenemejjer, mannelijk, ruwe, agressieve voetballer

schenk, [kluif], sjink, mannelijk, sjinke, sjinkske, bot, been, kluif, Gaef d’n hóndj eine sjink.

schenk, [ham], sjónk, vrouwelijk, sjónke, sjunkske, ham, hesp, De sjonk hóng in ’t sjónkezekske in ’t keldergaat te druuege. Doe höbs raw sjónk, geruikdje sjónk en gekoeakdje sjónk. Snie ins langs de sjónk: snij eens een schijfje ham af.

schenken, sjinke, sjinktj, sjónk, gesjónke, schenken, cadeau doen, Laot mer zitte, det sjink ich ich!

schenkentomp, [uiteinde van ham], sjónketump, mannelijk, puntige uiteinde van ham

schepnet, [schepnet], sjöpnèt, vrouwelijk, schepnet

scheppen, [graven ], sjöppe, sjöptj, sjöpdje, gesjöptj, 1. scheppen, graven 2. schoppen, trappen, Snieë sjöppe.

scheren, sjaere, ich sjaer, doe sjeurs, hae sjeurtj, wae sjaere,, scheren, De hèk sjaere. D’n eine sjeurtj de sjäöp en d’n angere de verke: de een heeft geluk en de ander pech. Hae gebroektj nog altied ’t mets óm zich te sjaere. De zwelve sjaere uuever ’t water.

scherf, sjerf, onzijdig, sjerve, sjerfke, 1. scherf 2. schraal meisje of vrouw, Dae de pot briktj, mót de sjerve betale.

scherp, sjerp, sjerper, sjerpst, 1. scherp 2. hitsig, Pas op, det mets is vliemsjerp! Zich de päöl oppe kop sjerp laote make: je laten koeioneren.

scherpe, [hitsig persoon], sjerpe, mannelijk, vrouwelijk, een hitsig persoon, Dae kumtj van Sjerpenhuuevel: woordspeling.

scherpen, [scherp maken], sjerpe, sjerptj, sjerpdje, gesjerptj, scherp maken, Eine weipaol sjerpe óm ’m baeter inne gróndj te houwe.

schetteren, sjettere, sjettertj, sjetterdje, gesjetterdj, schetteren, schelle geluiden maken, Aegerste sjettere: eksters schetteren. In det stök meziek sjettertj ’t koeaper get hel.

scheut, sjuuet, mannelijk, sjuuet, sjuuetje, 1. scheut, kleine hoeveelheid vloeistof 2. pijnscheut 3. schot 4. loot, uitloper, Eine sjuuet mèlk inne koffie.

scheutig, sjuuetig, scheutig, Neet erg sjuuetig zeen: niet goedgeefs zijn, aarzelen om mee te helpen.

schicht, sjich, sjicht, vrouwelijk, sjichte, ploegendienst, Daag-, middig- en nach(t)sjich(t). De sjich(t) zitj t’r op.

schietboom, [schietboom], sjeetboum, mannelijk, schietboom

schieten, sjete, ich sjeet, doe sjuts/sjuuts, hae sjutj/sjuutj,, 1. schieten 2. uitlopen van groente, Hae sjuutj ’m ónger de doeve. ’t Haet zich weer get aangetoe(n)jeldj, ’t zuut oet óm op te sjete. Neet gesjoeate is altied mis.

schietgebed, sjeetgebedje, onzijdig, schietgebedje

schietgeweer, [geweer], sjeetgewieër, onzijdig, geweer

schietlood, [schietlood], sjeetloead, onzijdig, schietlood, zie ook zinkloead

schietschijf, [schietschijf], sjeetsjief, vrouwelijk, schietschijf

schietsmeel, [onkruid], sjeetsmael, onzijdig, onkruid, Sjeetsmael gaeje tösse de kroeate: onkruid wieden tussen de bieten.

schiettent, [schiettent ], sjeettent, vrouwelijk, schiettent op de kermis, De sjeettent, de balletent en de slóktent stónge altied oppe kirmes in Thoear. Det is dao ein sjeettent!: dat is een huishouden van Jan Steen.

schijf, sjief, vrouwelijk, sjieve, sjiefke, schijf, plak, De hel sjief vanne computer. Ein kniesjief. Ein sjeetsjief. Ei sjiefke woos(t).

schijn, sjien, mannelijk, 1. schijn 2. bewijs, De sjien ophaoje. Uuever oealie hingtj eine blawwe sjien.

schijnen, sjiene, sjientj, sjeen, gesjene, schijnen, Begiene zeen neet wie ze sjiene.

schijnheilige, [schijnheilige], sjienheilige, mannelijk, schijnheilige

schijt, sjiet, mannelijk, schijt, diarree, Ane sjiet zeen: diarree hebben. Dao höb ich sjiet aan. Dao krieg ich de sjiet van. Gaw is vanne sjiet gestorve, mer langsaam laeftj nog: zich haasten is niet goed.: zich haasten is niet goed.

schijt, sjiet, klein, ondermaats, Ei sjiet bergske. Ei sjiet menke. Ich vónj ’t mer ei sjiet gedichske. ’t Sjietsteegske. Vuuer det sjiet inj pak ich neet de wage.

schijtboks, [bangerik], sjietbóks, vrouwelijk, bangerik

schijten, sjiete, sjietj/sjitj, sjeet, gesjete, schijten, Ein koe sjietj mieë es ein geit: een rijke kan zich meer permitteren dan een arme. Ich sjiet dich get: loop naar de pomp. Laot dich neet oppe kop sjiete: laat niet alles met je doen. Örges de sjiet van kriege. Sjiet t’r dich mer eine: hoepel maar op. Smaal kuuetele sjiete: niet veel te besteden hebben. Stróntj, waem haet dich gesjete?: wordt gezegd van iemand die zich veel beter voordoet dan hij is. Stute en inne bóks sjiete: opscheppen en niks bezitten.

schijterd, [bangerik], sjieter, sjietert, mannelijk, sjieters, sjieterke, schijter(d), bangerik

schijterij, [diarree], sjieterie, vrouwelijk, diarree, buikloop, Ane sjieterie zeen.

schijtgeel, sjietgael, schijtgeel

schijthuis, [bangerik], sjiethoes, onzijdig, bangerik, Waat bès se toch ei sjiethoes!

schijthuis, [w.c.], sjiethuuske, onzijdig, toilet, wc, Vreuger gings se boete nao ’t sjiethuuske.

Schijtsteegje, [steegje ], Sjietsteegske, het steegje tussen Bogenstraat en Steeg

schikkelijk, [redelijk], sjikkelik, sjikkeliker, sjikkelikst, schikkelijk, redelijk

schikken, [sturen ], sjikke, sjiktj, sjikdje, gesjiktj, 1. zenden, sturen 2. zich sjikke = zich schikken, Pas mer op, anges sjikke ze dich weg! Wiene sjikke ze det pekske noe?

schil, sjèl, vrouwelijk, sjèlle, sjèlke, schil

schild, sjildj, onzijdig, sjilder, sjildje, schild

schilder, sjilder, mannelijk, sjilders, sjilderke, schilder

schilderen, sjildere, sjildertj, sjilderdje, gesjilderdj, 1. schilderen 2. niks doen, ’t Hoes sjildere.

schilderij, sjilderie, onzijdig, sjilderieje, sjilderieke, schilderij

schildpad, sjildjpad, vrouwelijk, schildpad

schilfer, sjilfer, sjirvel, mannelijk, sjilfers/sjilfere, sjirfelke, schilfer

schilferdeeg, [bladerdeeg], sjilferdeig, sjilverdeig, onzijdig, bladerdeeg

schilferen, sjilfere, sjirvele, sjirfeltj, sjirfeldje, gesjilferdj, sjir, schilferen, Ei leien daak geit nao verloup van tied sjilfere.

schillen, sjèlle, sjèltj, sjèldje, gesjèldj, schillen, Aerpele sjèlle.

schim, sjeem, mannelijk, schaduw, Gank mich oette sjeem!: ga opzij, je staat in de weg.

schimmel, sjummel, mannelijk, sjummels, sjummelke, 1. schimmel 2. wit paard, Dao zitj sjummel oppe kieës.

schimmelen, sjummele, sjummeltj, sjummeldje, besjummeldj, schimmelen, Dae wèk is besjummeldj.

schip, sjeep, onzijdig, sjeep, sjeepke, schip

schipje, [kleine boot], sjeepke, onzijdig, 1. kleine boot 2. zijspan van motor 3. kermisschommel

schlamm, [kolenslik], slam, mannelijk, (Duits) kolenslik, uit gruis van gewassen kolen als goedkope brandstof, Hoeal mich ins einen ummer slam.

schlauch, [rubber slang], sloug, mannelijk, (Duits) rubber slang

schlaue, [sluw persoon], slawwe, mannelijk, (Duits) een sluw, leep iemand

schlips, [stropdas], slips, mannelijk, slipse, slipske, (Duits) stropdas, Det is eine slips: dat is een verwaand iemand. Doot dich eine slips óm!

schob, sjop, mannelijk, sjoppe, sjöpke, overdekte bergplaats, Eine kerresjop, eine struuesjop, eine houtsjop, eine pannesjop. Zèt ’t getuug mer ónger de sjop.

schobber, sjóbber, sjóbbert, mannelijk, schobber, haveloos, zielig persoon, Det is einen erme sjóbbert.

schoen, sjoon, sjoe, mannelijk, sjoon, sjeunke, schoen, Det kóns se dich ónger dien sjoon sjrieve. Die sjoon zeen neet betaaldj: gezegd als de schoenen kraken. Naeve zien sjoon loupe. Sjoean sjoon, Sjeng.

schoenborstel, [schoenborstel], sjoebeustel, sjoonbeustel, mannelijk, schoenborstel

schoenendoos, [schoenendoos], sjoondoeas, mannelijk, schoenendoos

schoenlepel, sjoelieëpel, sjoonlieëpel, mannelijk, schoenlepel

schoenmaker, sjoemaeker, sjoonmaeker, mannelijk, schoenmaker

schoer, [slaag], sjoor, mannelijk, slaag, pak rammel, zie ook sjrub, sjruup, Hae kreeg sjoor.

schoeverachtig, [huiverig], sjoeverechtig, huiverig, rillerig, Sjoeverechtig waer: nat, koud en winderig weer.

schoeveren, [huiveren], sjoevere, sjoevertj, sjoeverdje, gesjoeverdj, zich sjoevere, huiveren, van kou of angst rillen, zie ook hoevere, Dao mós ich mich van sjoevere. Hae sjoeverdje zich.

schoffel, sjóffel, vrouwelijk, sjóffels, sjuffelke, schoffel

schoffelen, sjóffele, sjóffeltj, sjóffeldje, gesjóffeldj, schoffelen, De kroeate mótte nog gesjóffeldj waere.

schok, zjoek, mannelijk, schok

schokkelen, [schommelen ], 1. schommelen zie ook sjóngele, sjómmele, De kinjer zeen aan ’t sjógkele. In slaop sjógkele.

schokkelvot, [dikke vrouw], sjógkelvot, vrouwelijk, dikke vrouw die waggelend loopt

schol, sjol, vrouwelijk, sjolle, ijsschots

schommel, sjómmel, sjógkel, sjóngel, vrouwelijk, sjómmels, sjógkels, sjóngels, sjummelke, sjugkelke, sjungelkeMèt klein kirmes stónge altied sjóngels.

schommelen, sjómmele, sjógkele, sjóngele, sjómmeltj, sjómmeldje, gesjómmeldj, sjóg, 1. schommelen 2. waggelen 3. rommelend zoeken

schoof, sjob, mannelijk, sjobbe, sjöbke, bussel, bos, schoof graan, De sjobbe op huip zètte: de schoven tegen elkaar zetten.

schoof, [doodsbed], sjouf, (sjou~f), onzijdig, doodsbed, Op sjouf ligke: opgebaard liggen (vroeger gebeurde dat op gedorst stro).

schoof, sjouf, (sjou\f), vrouwelijk, sjouve, 1. een schoof stro 2. schoof bij oogsten van rogge

schooien, sjoeaje, sjoeatj, sjoeadje, gesjoeadj, 1. schooien, bedelen 2. van huis weg zijn, D’n hóndj luiptj bie ederein te sjoeaje óm ei keukske.

schooier, sjoeajer, sjoeajert, mannelijk, sjoeajers, sjuuerjerke, 1. schooier 2. iemand die doelloos rondloopt en niks uitvoert

school, sjoeal, vrouwelijk, sjoeale, sjuuelke, school, Geis dich al nao de groeate sjoeal?

schooljuffrouw, [onderwijzeres], sjoealjuffrouw, vrouwelijk, onderwijzeres, zie ook juffrouw, óngewiezeres

schoolmeester, [onderwijzer ], sjoealmeister, mannelijk, onderwijzer, zie ook meister, óngerwiezer

schoon, sjoean, sjoean(d)er, sjoeanste, 1. schoon, zuiver 2. mooi, leuk om te zien 3. behoorlijk, Ei sjoean humme aandoon.

schoon, sjoean, sjoeans, ofschoon, Sjoeans ’m det verboeaje waas, is d’r toch gegange.

schoonbroer, sjoeanbroor, mannelijk, schoonbroer, zwager, zie ook zwaoger

schoonouders, [schoonouders], sjoeanaojers, schoonouders

schoonschrijven, [kalligraferen], sjoeansjrieve, schoonschrijven, kalligraferen, Mèt ein kruuenkespen sjoeansjrieve.

schoonzuster, sjoeanzöster, vrouwelijk, schoonzus

schoor, sjaor, vrouwelijk, 1. draadrichting van weefsel, vleug 2. eerste oogst, opbrengst 3. schuin geplaatste stutbalk tussen twee loodrecht op elkaar staande balken, De bane van de floere gerdiene mós se in dezelfdje sjaor nejje.

schoor, [berm ], sjoear, onzijdig, sjoeare, sjuuerke, schoor, steile berm bij holle weg, Terkoel haet ein hoeag sjoear woea se dich vanaaf kóns laote litse.

schoot, sjoeat, mannelijk, sjuuetje, schoot, Kóm mer bie mich op ’t sjuuetje zitte.

schootsveld, [schootsveld], sjoeatsveldj, onzijdig, schootsveld

schop, sjoop, vrouwelijk, sjope, sjeupke, grote platte schop, ’t Geldj kwaam dao mèt de sjoop bènne en ging mètte kroeker t’r oet: de uitgaven waren groter dan de inkomsten.

schop, sjöp, vrouwelijk, sjöppe, sjöpke, schop, trap, Gaef ’m ein sjöp ónger zien kóntj (vot).

schop, sjöp, vrouwelijk, sjöppe, sjöpke, 1. schep, spade, Ein herderssjöpke. Edere noewe pestoear kreeg ’t herderssjöpke van zien perochie. Ein koealesjöp: een kolenschep. Ein moel wie ein sjöp. Ein staeksjöp: een steekspade. Zoea zaat wie ein sjöp. : een steekspade. Zoea zaat wie ein sjöp.

schoppen, sjöppe, schoppen (bij kaartspel), Snaps se ’t neet? Doe kieks wie sjöppe zeve.

schopsteel, [ steel van een schop], sjöppesteel, mannelijk, steel van een schop

schorseneren, [schorseneren], sjorsjenieër, sjorsenieële, schorseneren, Sjorsenieëre sjrabbe is vervaelendj werk.

schort, sjolk, sjolke/sjölk, sjölkske, schort, Doot dich de sjolk óm. Eine Belzje sjólk: een jasschort.

schort, sjort, vrouwelijk, sjorte, lange rok, Die vrouw dreugtj zwarte sjorte.

schotel, sjóttel, vrouwelijk, sjóttels/sjóttele, sjuttelke, 1. bord, schotel 2. gerecht

schoteling, [jong dier, persoon of plant], sjuueteling, mannelijk, 1. big tussen 6-8 weken 2. jonge plant 3. jonge opgroeiende man

schotelplak, [vaatdoek], sjóttelsplak, mannelijk, vaatdoek, Laot dich neet vuuer sjóttelsplak gebroeke!

schotelwater, sjóttelwater, sjóttelewater, onzijdig, afwaswater, Dae koffie is krek sjóttelwater.

schouder, sjouwer, mannelijk, sjouwers, schouder, Brei sjouwers höbbe.

schouderblad, [schouderblad], sjouwerblaad, onzijdig, schouderblad

schouderen, [dragen], sjouwere, sjouwertj, sjouwerdje, gesjouwerdj, op de schouder zetten, dragen, Sjouwer mich dae zak mael ins oppe nak!

schouderplank, [schouderplank ], sjouwerplank, vrouwelijk, schouderplank om stenen te dragen bij stenenfabricage of in de bouw

schouter, [oppervlakkige vrouw], sjoutert, mannelijk, sjouters, sjuiterke, oppervlakkige, lacherige vrouw

schouw, sjouw, vrouwelijk, sjouwe, sjuike, schoorsteen, schouw, schoorsteenmantel, Dao kan de sjouw neet van blieve rouke. Zèt det mer oppe sjouw. Kinderversje bij grabbelen. Ich kóm hie aangeloupe, ich zeen de sjouw al rouke, ich zeen ’t aan d’n oeavewis, det t’r good gebakke is. Vrouw gaeftj, det dj’r lang laeftj, det dj’r riek en zalig waertj.

schouwbrand, [schoorsteenbrand], sjouwbrandj, mannelijk, schoorsteenbrand

schouwveger, [schoorsteenveger], sjouwvaeger, mannelijk, schoorsteenveger

schraal, sjraol, sjraol(d)er, sjraolst, schraal, armzalig, iel, ’t Koeare stuit t’r sjraol op. Dao stuit eine sjraole windj.

schraam, [streep], sjrieëm, vrouwelijk, sjrieëmke, streep, Sjrieëmke staeke.

schrabbelen, [verzamelen], sjrabbele, sjrabbeltj, sjrabbeldje, gesjrabbeldj, bijeenschrapen, verzamelen

schrabben, [krabben], sjrabbe, sjrabtj, sjrabdje, gesjrabdj, krabben, schrapen, De moeare sjrabbe. ’t Geslachtj verke sjrabbe: het geslachte varken van haren ontdoen.

schrabber, sjrabber, mannelijk, sjrabbers, sjrebberke, krabber, schraapijzer

schrakel, [magere vrouw], sjraokel, vrouwelijk, sjraokele, sjräökelke, 1. een lange, magere vrouw of meisje, zie ook sjrankel

schrakel, [misvormde plant, persoon of dier], sjraokel, vrouwelijk, sjraokele, sjräökelke, 1. een misvormde plant of boom, 2. een in groei achtergebleven mens/dier, zie ook sjrankel

schram, sjraom, vrouwelijk, sjräöm, sjräömke/sjremke, 1. kras, schram 2. streep, scheidingslijn, linie, grens, Hae haaj al ein flinke sjraom op ziene noewen auto.

schrankel, [misvormde plant, persoon of dier], sjrankel, vrouwelijk, sjrankels, sjrenkelke, 1. een misvormde plant of boom 2. een in groei achtergebleven mens/dier, zie ook sjraokel

schrankelaar, [persoon die slecht ter been is], sjrankelieër, mannelijk, sjrankelieëre, sjrankelieërke, iemand die slecht ter been is; iemand die zich onhandig beweegt bijvoorbeeld met dansen of voetballen

schrankelen, [onhandig lopen], sjrankele, sjrankeltj, sjrankeldje, gesjrankeldj, onhandig en onzeker lopen

schrapnel, [slordige vrouw], sjrapnel, vrouwelijk, 1. slordige vrouw, gekscherend: ondeugend meisje 2. soort granaat

schrappen, sjrappe, sjraptj, sjrapdje, gesjraptj, schrappen, doorstrepen

schravelaar, [onhandig bewegende persoon], sjravelieër, mannelijk, sjravelieërs, sjravelieërke, iemand die onhandig beweegt; iemand die niet kan stilzitten

schravelen, [bewegen], sjravele, sjraveltj, sjraveldje, gesjraveldj, 1. met moeite lopen 2. niet stil zitten, Hae sjraveldje mèt mote de berg op.

schravelvot, [beweeglijk iemand], sjravelvot, vrouwelijk, beweeglijk iemand

schreeuw, sjrieëw, mannelijk, schreeuw

schreeuwen, sjrieëve, sjrieëwe, sjrieëftj, sjrieëfdje, gesjrieëfdj, schreeuwen, Sjrieëf neet zoea! Sjrieëve wie ei mager verke.

schreeuwer, [schreeuwlelijk], sjrieëver, sjrieëwert, mannelijk, schreeuwlelijk

schreur, sjruuer, mannelijk, sjruuers, sjruuerke, 1. kleermaker 2. rare persoon, zie ook kleiermaeker

schrift, sjrif, sjrift, onzijdig, sjrifte, sjrif(t)je, schrift

schrijfgeld, [schrijfgeld], sjriefgeldj, onzijdig, leges, schrijfgeld

schrijnwerker, sjrienwirker, mannelijk, meubelmaker, schrijnwerker

schrijven, sjrieve, sjrieftj, sjreef, gesjreve, 1. schrijven 2. zich sjrieve = heten, Sjrief eine breef es se kwaod bès: denk eerst na voordat je handelt als je boos bent.

schrijvens, [brief], sjrieves, onzijdig, 1. het schrijven, de brief, brieven 2. schrijfgerei, Dao höb ich hieël get sjrieves uuever gehadj.

schrijver, [schrijver ], sjriever, mannelijk, sjrievers, sjrieverke, schrijver

schrijvertje, sjrieverke, onzijdig, schrijvertje, waterspinnetje

schrikdraad, [schrikdraad], sjrikdraod, mannelijk, schrikdraad

schrikkelijk, [verschrikkelijk], sjrikkelik, sjrikkeliker, sjrikkelikst, verschrikkelijk

schrikkeljaar, sjrikkeljaor, onzijdig, schrikkeljaar

schrikken, sjrikke, sjriktj, sjrók, gesjrókke, schrikken, Zich ónnuuezel sjrikke.

schrob, [slaag], sjrub, sjruup, mannelijk, rammel, een pak slaag, zie ook sjoor, Loester noe mer, want anges kriegs se sjruup. Sjruup kóns se neet gaeve, waal kriege.

schrobben, sjróbbe, sjróbtj, sjróbdje, gesjróbdj, schrobben, De kuueke sjróbbe.

schrobber, sjróbber, sjrubber, mannelijk, sjróbbers, sjrubbers, sjrubberke, schrobber, Ich mót de kuueke sjróbbe, pak mich de sjrubber ins!

schroef, sjroef, vrouwelijk, sjroeve, sjruufke, schroef, Ein sjroef los höbbe.

schroeien, sjreuje, sjruje, sjrulle, sjreutj, sjreudje, gesjreudj, sjruutj, s, schroeien, Es ’t verke geslachtj is, gaon ze ’t sjruje.

schroet, [kalkoen], sjroet, vrouwelijk, sjroete, sjruutje, 1. kalkoen 2. een onhebbelijke vrouw

schroethaan, [kalkoen], sjroethaan, mannelijk, mannelijke kalkoen

schroevelen, [schuifelen], sjroevele, sjroeveltj, sjroeveldje, gesjroeveldj, schuifelen, hoorbaar heen en weer schuiven, ergens langs strijken, Hae haet zich gesjroeveldj: hij heeft bij het vallen zijn huid beschadigd. Mètte veut uuever de grondj sjroevele.

schroeven, sjroeve, sjroeftj, sjroefdje, gesjroefdj, schroeven

schroevendraaier, sjroevedrejjer, mannelijk, sjroevedrejjers, sjroevedrejjerke, schroevendraaier

schromp, [wasbord], sjrómp, vrouwelijk, sjrómpe, sjrumpke, wasbord, zie ook wasbreet, Vreuger wasdje ze ’t lievendj oppe sjrómp.

schrompelen, sjrumpele, sjrumpeltj, sjrumpeldje, gesjrumpeldj, verschrompelen, De aerpele zeen gans gesjrumpeldj.

schrompen, [schuren ], sjrómpe, sjrómptj, sjrómpdje, gesjrómptj, 1. schuren 2. een schurend geluid maken 3. wassen op een wasbord 4. moeizaam bewegen op de fiets, Hae mós flink sjrómpe anges kós d’r neet ane trappers vanne fiets.

schroot, [afval], sjrot, mannelijk, 1. afval, puin, schroot 2. fijne hagel bij jachtgeweer, Daen aoje fiets is good vuuer de sjrot.

schroothoop, [afvalhoop], sjrothoup, mannelijk, afvalhoop

schub, sjöbbe, (vis)schubben

schuddelen, [schudden], sjöddele, sjöddeltj, sjöddeldje, gesjöddeldj, schudden, trillen, Sjöddele!: uitroep bij het kienen. Sjöddel ins ane boum, den valle de riepe proeme t’r vanaaf.

schudden, sjödde, ich sjöd, hae sjödj, sjödje, gesjödj, 1. schudden 2. inschenken 3. sterke verhalen vertellen 4. een afkeer hebben van, Ich sjödje mich van ’t lache.

schudder, [zeef ], sjödder, mannelijk, een zeef dat heen en weer beweegt in een dorskast of in een wanmolen om het kaf van het koren te scheiden

schuif, sjuuf, vrouwelijk, sjuve, sjuufke, 1. schuif 2. schuifslot op een deur, grendel 3. plak, ’n Sjuuf inne sjouw om d’n trèk te regele.

schuifelen, sjufele, sjufeltj, sjufeldje, gesjufeldj, 1. schuifelen 2. scheren, ketsen, Sjufele bie ’t danse: innig dansen.

schuifelsteen, [platte steen], sjufelstein, mannelijk, een platte steen

schuifje, [deurtje ], sjuufke, onzijdig, deurtje in de biechtstoel, ’t Sjuufke kriege: als het deurtje dichtging, werd de absolutie geweigerd bij ’t biechten.

schuifladder, [schuifladder], sjuufleier, vrouwelijk, schuifladder

schuifmaat, [schuifmaat], sjuufmaot, vrouwelijk, schuifmaat

schuiftrombone, [schuiftrombone], sjuuftrómbón, vrouwelijk, schuiftrombone

schuilen, sjoele, (sjoe~le), sjoeltj, sjoeldje, gesjoeldj, schuilen, Zich sjoele vuuer de raengel.

schuim, sjoem, mannelijk, schuim, De sjoem stóng ’m op zien moel.

schuimen, [afromen ], sjume, sjuumtj, sjuumdje, gesjuumdj, 1. afromen 2. nazoeken, De sop mós se aafsjume mèt eine sjuumslieëpel.

schuimen, sjoeme, sjoemtj, sjoemdje, gesjoemdj, schuimen, Waspoeier sjoemtj.

schuimgras, [wild gras], sjoemgraas, onzijdig, wild gras, Dao stuit väöl sjoemgraas tösse ’t koeare.

schuimheks, [vrouw die overal rondkijkt ], sjuumheks, vrouwelijk, een vrouw die overal rondkijkt of er iets van haar gading bij is

schuimpje trekken, [aan de dropfles lurken], sjuumke trèkke, aan de dropfles lurken

schuimpjesfles, [fles met water en drop], sjuumkesfles, vrouwelijk, fles met water en drop gevuld, die door flink schudden dropschuim ontwikkelt

schuimslepel, [schuimspaan], sjuumslieëpel, mannelijk, schuimspaan

schuin, sjuun, sjuins, sjuuns, sjuunser, sjuunst, sjuinser, sjuinst, 1. schuin 2. schunnig, zie ook sjuins, Die moor luiptj sjuins: niet haaks.

schuine, [persoon die schunnige opmerkingen maakt], sjuunse, sjuinse, mannelijk, persoon die altijd schunnige opmerkingen maakt

schuiven, sjuve, sjuuftj, sjoeaf, gesjoeave, 1. schuiven, opschuiven 2. opleveren, Laot dae mer sjuve, dae kumtj t’r waal! Sjuuf ins ein bats!

schuld, sjöldj, sjoud, vrouwelijk, sjöldje, schuld, schuldig, Waem is det sjoud? Hae haet de vot vol sjoud.

schuldgevoel, [schuldgevoel], sjöldjgeveul, onzijdig, schuldgevoel

schuldig, sjöljig, sjöldjig, slöldjiger, sjöldigst, schuldig, zie ook sjoud, Waat bèn ich dich sjöldjig?

schuren, sjore, sjoortj, sjoordje, gesjoordj, 1. schuren 2. lui zijn 3. klappen krijgen, De steul sjore vuuerdet ze gevèrfdj waere.

schurft, sjörf, sjörft, mannelijk, schurft, zie ook krets, Hae haet dao de sjörft aan.

schurgen, [sjouwen], sjörge, sjörgtj, sjörgdje, gesjörgdj, 1. sjouwen, zwoegen 2. onrustig bewegen, Det is mich vuuer de vót gesjörgdj: dat is onontkoombaar, ik zal het moeten doen.

schurger, [beweeglijk persoon], sjörgert, mannelijk, sjörgers, sjörgerke, iemand die niet stil kan zitten of liggen

schurgkar, [kruiwagen], sjörgsker, vrouwelijk, kruiwagen, zie ook kroeker

Schuss, [pils ], sjoes, mannelijk, sjoes, sjoeske, (Duits) pils met een scheut oud bruin, Doot mich ei sjoeske!

schut, sjöt, schut, Emes vuuer sjöt zètte.

schutter, [lid van een schutterij], sjöt, mannelijk, sjötte, schutter, lid van een schutterij, Dao kómme de sjötte.

schutter, sjötter, mannelijk, sjötters, sjötterke, schutter

schutterij, [schuttersgilde], sjötterie, vrouwelijk, sjötterieje, sjötterieke, schutterij, Sint Mecheel en Sint Ansfried zeen de sjötterieje van Thoear.

schutterkoning, [schutterskoning], sjöttekuuening, mannelijk, schutterskoning

schuttersfeest, [schuttersfeest], sjöttersfieës, sjöttersfieëst, onzijdig, schuttersfeest

schutting, sjötting, vrouwelijk, sjöttinge, sjöttingske, schutting, De sjötting stuit op ’t gesjeid.

schuur, sjeur, vrouwelijk, sjeure, sjeurke, 1. schuur 2. gulp 3. grote mond, Hae haet de sjeur oeape staon, hae mót nog hui bènnevare. ’t Getuug stóng inne sjeur.

schuurdeur, [schuurdeur], sjeurduuer, vrouwelijk, schuurdeur

schuurpaal, [schuurpaal], sjoorpaol, mannelijk, schuurpaal/schurkpaal voor vee in de wei

schuurpapier, sjoorpepeer, onzijdig, schuurpapier

schuurpoort, [schuurpoort], sjeurport, vrouwelijk, schuurpoort, Hae haet ein moel wie ein sjeurport: hij is erg brutaal.

schuw, sjoew, sjoewer, sjoewste, 1. schuw 2. bang, Eine sjoewe wezel.

schuwe, [bangerik], sjoewe, mannelijk, bangerik, Det is eine sjoewe.

schuwen, sjoewe, sjoewtj, sjoewdje, gesjoewdj, schuwen, verafschuwen, Hae sjoewtj ’t werk inne gaard en lieëtj ’t kroed mer gruje.

schuwerik, [bangerik], sjoewerik, mannelijk, sjoewerike, sjoewerikske, bangerik

sedert, sieër, sedert, Sieër daen tied.

seffens, [dadelijk], seffes, dadelijk, Det doon ich seffes waal.

seldaas, [steekvlieg], seldaes, soldaes, vrouwelijk, seldaeze, soldaeze, seldaeske, soldaeske, daas, steekvlieg, Es se door ein seldaes gestoeake weurs, veuls se det nog daag.

semoule, [griesmeel], sjemol, vrouwelijk, (Frans) griesmeel, Sjemolle flaai.

serenade, sirrenaadje, onzijdig, sirrenaadjes, serenade, De harmenie brach de jubelaris ei sirrenaadje.

sergeant, serzjant, mannelijk, serzjante, serzjantje, 1. sergeant 2. lijmschroef, klemhaak 3. bazige vrouw

Severinus, Frie, Fring, Frien, Sevrien, Severinus

shag, sjek, vrouwelijk, sjekke, sjekske, shag, tabak

Sibylla, Bil, Billa, Bilke, Sybilla

siepoog, [ontstoken oog], ziepoug, onzijdig, chronisch ontstoken oog, Hae keek mich mèt ei paar ziepuigskes aan.

sierduif, [sierduif], seerdoef, vrouwelijk, sierduif

sieren, sere, seertj, seerdje, geseerdj, sieren, versieren, Mètte gouje broelof haje ze de hieël straot sjoean geseerdj.

siererwt, seerert, vrouwelijk, siererwt, lathyrus

sigaar, segaar, vrouwelijk, segare, segaerke, sigaar

sigaret, segrèt, vrouwelijk, segrètte, segrètje, sigaret

sigarettenstompje, [sigarettenstompje], segrèttestumpke, onzijdig, sigarettenstompje, Hae raapdje zich alle segrèttestumpkes op en drejdje zich daovan ein noew segrèt.

sijs, sies, mannelijk, sieze, sieske, 1. sijsje 2. rare snijboon

sikkel, zekel, vrouwelijk, zekels, zekelke, sikkel, klein, krom mes, Graas snieje mètte zekel. Zoea krómp wie ein zekel.

simmen, [huilen], zumpe, zumptj, zumpdje gezumptj, dreinend huilen, Van gif(t) zumpe. Zumpe wie ei wècht.

Simon, Siem, Siemke, Simon

simpel, sumpel, sumpeler, sumpelst, simpel, Det is hieël sumpel!

simpele, [onnozele hals], sumpele, mannelijk, een onnozele hals

Sint Odiliënberg, [sint odiliënberg], Berg, St. Odiliënberg

sint-juttemis, [nooit], Sint Jöttemes, Sint Juttemis, dus nooit, Mèt Sint Jöttemes kriegs se det.

Sint-Maarten, Sintemerte, Sintmerte, Sintermerte, Sint Maarten, 11 november, zie ook Fakkeletienes, Fakkelentienes, De kinderen trekken in optocht door de straten van Thorn met lampions, vaak zelf gemaakt uit een biet en zingen het liedje: Sintemertes veugelke haaj ei roead-wit keugelke haaj ei roead-wit stertje hopla Sintemerte.

sintel, zintjel, vrouwelijk, zintjele, zintjelke, sintel, restant van verbrande steenkool, De zintjele oette staof hoeale.

Sinterklaas, Sinterklaos, 1. Sinterklaas 2. onhandig persoon, sul

sippen, [nippen], suppe, suptj, supdje, gesuptj, nippen

sitsenwinkel, [rommeltje], sitsewinkel, mannelijk, rommeltje, D’n hieële sitsewinkel: de hele rompslomp.

Sittard, [sittard], Zitterd, Sittard

sjaal, sjaal, mannelijk, sjale, sjaelke, halsdoek, Doot dich eine sjaal óm!

sjacheraar, sjachelieër, sjacherieër, mannelijk, sjachelieërs, sjachelieërke, sjacheraar

sjalot, sjelot, vrouwelijk, sjelotte, sjelotje, sjalot

sjans, sjans, vrouwelijk, sjanse, kans, geluk, Sjans höbbe: merken dat het flirten succes heeft.

sjansen, sjanse, sjanstj, sjansdje, gesjanstj, flirten

sjansmaker, [vrouwenversierder], sjansemaeker, mannelijk, vrouwenversierder

sjappie, [zwerver ], sjab, mannelijk, sjabbe, sjepke, 1. zwerver 2. scheldwoord voor ordinaire mensen

sjees, sjieës, vrouwelijk, sjieëze, sjieëske, sjees, De sjieës inspanne.

sjerp, [sjaal], sjerp, onzijdig, sjerpe, sjerpke, sjaal, das, Doot dich ei sjerp óm!

sjezen, sjieëze, sjieëstj, sjieësdje, gesjieësdj, sjezen, Mèt ei vaartje kwoeam d’r aangesjieësdj.

sjirpen, [gekwetter van vogels], sjirpe, sjirptj, sjirpdje, gesjirptj, gekwetter van vogels, geluid van vogels, Huuer ’t boete ins sjirpe!

sjoelen, sjoele, (sjoe\le), sjoeltj, sjoeldje, gesjoeldj, sjoelen, spel

sjouwer, sjouwer, mannelijk, sjouwers, 2. drager, sjouwer

sla, slaaj, vrouwelijk, sla

slaan, slaon, ich slaon, doe sluis, hae sluit, wae/zie slaon,, slaan, Det sluit mich oppen aom. Slaondje ruzing.

slaap, slaop, mannelijk, släöpke, slaap, Pak dien duumke noe mer en gank släöpke doon: gezegd tegen kinderen.

slaapliedje, [slaapliedje], slaopleedje, onzijdig, slaapliedje, Douw, douw, kindje douw, waat zal det kindje aete? Appele, paere, mandelekaere, die ós kindje zoea gaer haet. Douw, douw, kindje douw, waat zal det kindje aete? Pepke vanne bóntje koe, kindje doot dien uigskes toe.

slaapmuts, [slaapmuts ], slaopmöts, vrouwelijk, 1. slaapmuts 2. langslaper 3. sufferd

slabberen, [morsen], slabbere, slabbertj, slabberdje, geslabberdj, morsen, Slabber neet zoea!

slaboon, slaajboean, vrouwelijk, gele boon

slachter, [slachter ], slechter, mannelijk, slechters, slechterke, slager

slachterij, [slagerij], slechterie, vrouwelijk, slagerij

slag, slaag, mannelijk, slaeg, slaegske, 1. slag 2. grap, kwinkslag 3. handigheid 4. duiventil 5. slag bij kaartspel 6. slagraam, bovenlicht, klapraam 7. soort 8. korte tijd, Det liktj oette slaag: dat ligt buiten de route. Doe baets dich óm slaeg! Doe maaks mich slaeg: jij maakt wat paraat. Slaag haoje: niet achterblijven; in het ritme blijven. Slaeg kriege wie eine jóngen hóndj. Van eine slaag vèltj geine boum: niet alles lukt de eerste keer. Vanne slaag aaf zeen: van streek zijn.

slagboom, slaagboum, mannelijk, slagboom

slager, slaeger, mannelijk, slaegers, slaegerke, 1. slagman 2. slaghout

slagkar, [kiepkar], slaagker, vrouwelijk, kiepkar

slagmatig, [regelmatig], slaagmaesig, regelmatig, zie ook regelmaotig, Slaagmaesig kwaam d’r te laat.

slagregen, slaagraengel, mannelijk, slagregen

slak, slek, vrouwelijk, slekke, slekske, slak, Doe mós neet op alle slekke zaot lègke. Versje: Slek, slek, kóm mer oet d’n duvel duit dich niks.

slakkenhuis, slekkehoes, onzijdig, slakkenhuis

slalip, [onnozel persoon], slaajlup, mannelijk, onnozel persoon, van wie de uitspraken nauwelijks hout snijden

slapen, slaope, ich slaop, doe sluueps/slieëps, hae sluueptj/sl, slapen, Slaope wie eine ris: heel vast slapen.

slecht, [ijzeren plaat], slich, slicht, vrouwelijk, ijzeren plaat waarmee een stucadoor een vlak gladstrijkt

slee, slei, vrouwelijk, sleie, sleike, 1. slee 2. boerenkoets met glij-ijzers

slee, [sleedoorn], slieën, vrouwelijk, sleedoorn

sleeën, sleie, sleitj, sleidje, gesleidj, sleeën

sleep, [eg ], sleip, vrouwelijk, 1. eg 2. sleep van jurk, Hae is mètte sleip aan ’t werk inne wei.

sleet, sleet, vrouwelijk, slijtage, Dao zitj de sleet in.

sleeuw, slieë, sleeuw, de tanden stroef makend, Es se kestaanjele of rebarber its, kriegs se slieë tenj.

slemp, [bierpap], slemp, mannelijk, bierpap, zie ook beerpap, slemppap

slemppap, [bierpap], slemppap, mannelijk, bierpap, zie ook beerpap, slemp

slepen, sleipe, sleiptj, sleipdje, gesleiptj, 1. slepen 2. lang duren, Mèt ei bein sleipe.

sleper, [trekker ], sleiper, mannelijk, 1. sleper, leerling-houwer, trekker van kolenwagentjes (in de mijnbouw) 2. sleepboot

sleurbaan, [ijsglijbaan], släörbaan, vrouwelijk, ijsglijbaan

sleuren, [glijden], släöre, släörtj, släördje, gesläördj, glijden, op ijsbaan glijden, De kinjer zeen aan ’t släöre oppe släörbaan oppe spuuelplaats.

sleutel, sluuetel, mannelijk, sluuetels, sluuetelke, sleutel

slijk, sliek, mannelijk, slijk , zie ook pratsj, Ónger de sliek zitte.

slijklap, slieklap, mannelijk, spatlap van auto of fiets, zie ook spatlap

slijkplaat, [spatbord], sliekplaat, vrouwelijk, spatbord

slijm, sliem, mannelijk, slijm

slijpen, sliepe, slieptj, sleep, geslepe, slijpen, Sliep oet, sliep oet, alle minse lache dich oet!: versje dat kinderen zongen als iemand iets doms had gedaan; bij het zingen werden de wijsvingers schuin over elkaar gewreven.

slijper, [potloodslijper], slieper, mannelijk, sliepers, potloodslijper

slijpkar, [handkar ], sliepker, vrouwelijk, handkar van scharensliep

slijpsteen, sliepstein, mannelijk, slijpsteen

slijten, sliete, slietj/slitj, sleet, geslete, slijten, De sjoon zeen aan ’t sliete. Och menke, det verdreet slitj waal.

slim, slum, slummer, slumst, slim, Ei slum kaerelke. Eine slumme gek: iemand die doet alsof hij niet goed wijs is, maar het in werkelijkheid wel is. Es slumke doead is, weurs dich slumke: jouw beurt komt nog. Hae is zoea slum wie eine groeate mins. Hae is zoea slum wie t’r duvel: hij is sluw.

slip, slup, vrouwelijk, sluppe, slupke, slip, afhangend deel van een kledingstuk, De slup van eine jas of humme. Hae is Slevenhieër vanne slup gesprónge: hij is iedereen te slim af geweest.

slipjas, [jacquet], slupjas, mannelijk, jacquet

slippendrager, sluppendrieëger, mannelijk, 1. slippendrager 2. slaafse volgeling, zie ook sluppendraeger

slobkousen, [kousen ], slóbkouse, kousen zonder ondervoet, voor extra warmte

slof, slóf, mannelijk, slóffe, slufke, pantoffel, slof

slok, slók, mannelijk, slókke, slukske, 1. slok, teug 2. snoep, Eine slók water drinke.

slokken, [snoepen], slókke, slóktj, slókdje, geslóktj, snoepen

slokkerd, [snoeper], slókker, slókkert, mannelijk, slókkers, snoeper

slokmuil, [snoeper], slókmoel, vrouwelijk, snoeper, snoepkous, fijnproever, zie ook slóknaas

slokneus, [snoeper], slóknaas, vrouwelijk, snoeper, snoepkous, fijnproever, zie ook slókmoel

slokprij, [snoepster], slókprie, vrouwelijk, snoepster, zie ook slóktrien, slóktes

sloktas, [snoepster], slóktes, snoepster, zie ook slóktrien, slókprie,

sloktrien, [snoepster], slóktrien, snoepster, zie ook slókprie, slóktes

slokwinkel, [snoepwinkel], slókwinkel, mannelijk, snoepwinkel

slons, slóns, vrouwelijk, slónze, slunske, slons

slot, sloeat, onzijdig, släöj, sluuetje, slot

sluip, [kram], sluip, vrouwelijk, sluipe, sluipke, kram, waarmee een draad wordt vastgemaakt, Mèt weipäöl, pindraod en sluipe woor de wei aafgemaaktj.

sluis, sloes, vrouwelijk, sloeze, sluuske, sluis, Sóndigs ginge wae nao de sloes van Panhael kieke.

sluiten, sloete, ich sloet, dich sluuts/sluts, hae sluutj/ slutj, sluiten

sluitingstijd, [sluitingstijd], sloetingstied, mannelijk, sluitingstijd

sluitingsuur, [sluitingsuur], sloetingsoor, onzijdig, sluitingsuur

sluitspang, [sluitspeld], sloetspang, vrouwelijk, sluitspeld, zie ook toespang

sluitsteen, [sluitsteen], sloetstein, mannelijk, sluitsteen

sluw, slaw, slawwer, slawst, (Duits) sluw, leep

smakken, smekke, smektj, smekdje, gesmektj, smakken, Lik neet zoea te smekke, de zin vergeit mich.

smal, smaal, smaler/smaalder, smaalst, 1. smal 2. armoedig, Det is eine smalen derm!: die is mager.

smeden, smeje, smeetj, smeedje, gesmeedj, smeden

smederij, smejerie, vrouwelijk, smederij, smidse

smeel, smeelj, vrouwelijk, smeelje, buntgras, hinderlijk onkruid, ’t Graas haet lang smeelje: het gras heeft lange, harde uitlopers. Mèt ein smeelj ’t reurke vanne piep sjoeanmake.

smeer, smieër, onzijdig, 1. smeer, olie en vet 2. beleg, smeersel 3. pak slaag

smelten, smèlte, smèltje, smèltj, smoltj, gesmol(t)je, smelten

smeren, smieëre, smieërtj, smieërdje, gesmieërdj, 1. smeren, besmeren, invetten 2. ervandoor gaan 3. slaag krijgen of geven, Dae good smieërtj, dae good tieërtj: het is belangrijk dat iemand zijn gereedschap goed onderhoudt; als je je contacten goed onderhoudt, krijg je er ook wat voor terug; op geregelde tijden een goed glas bier of een borreltje drinken.

smerig, smieërig, smieëriger, smieërigst, smerig

smettelijk, [besmettelijk], smèttelik, smètteliker, smèttelikst, besmettelijk, gauw vuil, Ei wit kemunieklèdje is erg smèttelik.

smetten, smètte, smètj, smèdje, gesmètj, smetten, besmetten, besmettelijk zijn, Waterpókke smètte.

smid, smeed, mannelijk, smeej, smeedje, smid

smijten, smiete, smietj/smitj, smeet, gesmete, gooien, smijten, werpen, Mèt geldj smiete.

smik, [zweep], smik, vrouwelijk, smikke, smikske, zweep, karwats

smoezen, smoeze, smoestj, smoesdje, gesmoesdj, geheimzinnig fluisteren

smokkelaar, smókkelieër, mannelijk, smókkelieërs, smokkelaar

smokkelboks, [pofbroek], smókkelbóks, mannelijk, pofbroek, speciale broek met extra zakken voor smokkelwaar

smokkelen, smókkele, smókkeltj, smókkeldje, gesmókkeldj, smokkelen

smoren, smoeare, smoeartj, smoeardje, gesmoeardj, smoren, stikken, smoren bij kleipannenfabricage

smotselig, [vuil], smódzelig, vuil, zie ook smótsig

smotsig, smótsig, vuil , zie ook smódzelig, Dae zuut t’r smótsig oet.

smoutsen, [eten], smoutse, eten, Die woeare lekker aan ’t smoutse.

snaaien, snaje, snaatj, snaadje, gesnaadj, 1. snel wegpakken 2. betrappen 3. snel iets lekkers eten

snaak, snaak, mannelijk, snake, snaekske, guitige jongen of meisje, Viva Thoear! Waat zeen wae vieze snake, al höbbe wae neet väöl geldj, wae kónne ós toch vermake: bekend liedje uit Thorn. Vieze snake kieke op geine knab, gaon de zake ouch ins aaf en toe slap (geldj zat), laot ze rolle, drej oeape dae kraan, strak zal ’t op zeen, noe zitj ’t t’r nog aan!: eerste carnavalsliedje van Thorn.: eerste carnavalsliedje van Thorn.

snaar, snaor, vrouwelijk, snaore, snäörke, 1. snaar 2. vislijn

snabbel, snebbel, mannelijk, snebbels, snebbelke, mond, bek, Haod diene snebbel! Zits se t’r weer tösse mèt diene snebbel!

snaps, [jenever], sjnaps, mannelijk, sjnepske, jenever, Hae hèltj waal van ei sjnepske.

snaren, [aantrekken ], snäöre, snäörtj, snäördje, gesnäördj, 1. strak aantrekken van koord 2. hard voorbijgaan 3. in de kraag vatten

snatsen, [eten], snaatse, snaatstj, snaatsdje, gesnaasjt, vlug een hapje eten, Lekker aan d’n appel snaatse.

snede, snaaj, vrouwelijk, snaje, flinke snee, wond

sneeuw, snieë, mannelijk, sneeuw

sneeuwbal, snieëbal, mannelijk, sneeuwbal, Snieëbel goeaje.

sneeuwen, snieje, snietj, sniedje, gesniedj, sneeuwen, ’t Snietj.

sneeuwklokje, snieëklökske, onzijdig, sneeuwklokje

sneeuwman, [sneeuwpop], snieëman, mannelijk, sneeuwpop

sneeuwwit, [sneeuwwit], snieëwit, sneeuwwit

sneeuwwitje, [sneeuwwitje ], snieëwitje, onzijdig, 1. Sneeuwwitje 2. witte vlinder 3. bier met een scheutje seven-up

snelzeiker, [damesonderbroek ], snelzeiker, mannelijk, ouderwetse katoenen damesonderbroek met open kruis en lange pijpen

snerken, snirke, snirktj, snirkdje, gesnirktj, schroeien, Ich ruuk ’t, dao snirktj get.

snerkgaatje, [brandgaatje], snirkgaetje, onzijdig, brandgaatje

sneu, snuue, snuuejer, snuuest, sneu

snibbe, snep, vrouwelijk, sneppe, snepke, vinnige vrouw

snibbig, snebbetig, snibbig, Zeet noe ins neet zoea snebbetig!

snijboon, snieboean, vrouwelijk, snijboon

snijden, snieje, snietj, sneej, gesneje, 1. snijden 2. knippen 3. oplichten, opgelicht worden 4. castreren, Laot det, dalik sniets se dich!

snijgras, sniegraas, onzijdig, snijgras, hooigras

snijkist, [snijbak ], sniekis, sniekist, vrouwelijk, snijbak waarin men stro hakselde

snip, snep, vrouwelijk, sneppe, snepke, watersnip

snipper, snupper, mannelijk, snuppers, snupperke, snipper, houtspaander, Hoeal get snuppers ómme staof aan te make.

snipperen, snuppere, snuppertj, snupperdje, gesnupperdj, snipperen, Hae is pepeer aan ’t snuppere.

snippermes, [schaafmes ], snuppermets, onzijdig, schaafmes voor bieten of winterwortelen

snitsel, [papiersnipper ], snitsel, mannelijk, snitsels/snitsele, snitselke, 1. papiersnipper 2. gesneden voederbieten, In de presessie struidje de bruudjes gekleurdje snitsels.

snitselen, [in reepjes snijden], snitsele, snitseltj, snitseldje, gesnitseldj, in kleine reepjes snijden

snitselpapier, [suikerpapier], snitzelpepeer, onzijdig, suikerpapier

snobbel, [liefje], snoebel, mannelijk, snoebele, snubelke, liefje, schatje, Och doe lekkere snoebel, kóm ins hie!

snoek, snook, mannelijk, sneuk, sneukske, snoek, Ei vèske oetgoeaje óm eine snook te vange.

snoer, snoor, onzijdig, snore, snäörke, snoer, lint, vissnoer, zie ook viem

snoeren, snore, snoortj, snoordje, gesnoordj, snoeren, de mond snoeren

snokken, snókke, snóktj, snókdje, gesnóktj, hartstochtelijk snikken

snor, snór, mannelijk, snórre, snörke, snor

snorkijzer, [motorfiets], snórkiezer, mannelijk, lichte motorfiets, brommer die veel lawaai maakt

snorzout, [salmiakzout], snórrezaot, snórzaot, onzijdig, salmiakzout, snoep, zie ook snórzaot

snotkuiken, [snotkuiken ], snoterkuke, onzijdig, snotkuiken, Hae is nog mer ei snoterkuke: te onervaren om ergens over mee te praten.

snotrijp, [overrijp], snotriep, overrijp

snottebel, [snottebel ], snoterbel, vrouwelijk, 1. snottebel 2. klein kind, snotneus

snotter, [snot], snoter, mannelijk, snot

snotteraar, [mopperpot], snoterieër, mannelijk, mopperpot

snotteren, snotere, snotertj, snoterdje, gesnoterdj, 1. snotteren, verkouden zijn 2. zaniken

snotterkop, [kwajongen ], snoterkop, mannelijk, snotneus, kwajongen , zie ook snoterwames, Haod dich stil, snoterkop!

snotterlap, [zakdoek ], snoterlap, mannelijk, 1. zakdoek 2. iemand die altijd wat te zeuren heeft

snotterneus, snoternaas, mannelijk, 1. snotneus 2. klein kind

snotterzak, [zeurkous], snoterzak, mannelijk, zeurkous

snotwammes, [kwajongen], snoterwames, snotneus, kwajongen

snuif, [niespoeder ], snoef, mannelijk, 1. niespoeder 2. snuiftabak, Det geit wie snoef: dat loopt gesmeerd.

snuifdoos, [snuifdoos], snoefdoeas, vrouwelijk, snuifdoos

snuiken, [snoep zoeken], snuike, snuiktj, snuikdje, gesnuiktj, tussendoor naar wat eten of snoep zoeken, ‘Is t’r nog get te snuike?’ ‘Kiek ins innen ieskast.’

snuit, snoet, vrouwelijk, snoete, snuutje, snoet, snuit, Kiek oet, val neet op dien snoet!

snuiten, snutte, snutj, snudje, gesnutj, 1. een kaars doven, de lont afsnijden 2. de mond snoeren

snuiven, snoeve, snoeftj, snoefdje/snoeaf, gesnoefdj/ gesnoeave<, 1. snuiten 2. opsnuiven, Zich de naas snoeve.

Soda, [sodafabriek ], de Zouda, de sodafabriek in Herten

soda, zouda, mannelijk, soda, Eine zwaerendje vinger mós se inne zouda bejje.

soep, sop, vrouwelijk, soppe, söpke, soep, Doevesop. Greuntesop. Hoonderesop.

soepbroer, [bedelmonnik], sopbroor, mannelijk, bedelmonnik

soepgroente, sopgreunte, soppegreun, vrouwelijk, soepgroente

soephoen, [soepkip ], sophoon, vrouwelijk, 1. soepkip 2. scheldwoord

soepketel, [soeppan], sopkieëtel, mannelijk, soeppan

soepkom, [soepkom], sopkómp, vrouwelijk, soepkom

soeplepel, [soeplepel], soplieëpel, mannelijk, soeplepel

soeptelder, [soepbord], soptelder, mannelijk, soepbord

soepterrine, [soepterrine], soptrien, vrouwelijk, soepterrine

soeptrien, [slordige vrouw], soptrien, slordige vrouw

soepvlees, soppevleis, onzijdig, soepvlees

soets, [knotwilgen], sjoetse, knotwilgen, Höbs se de sjoetse gekortj?

sok, zok, mannelijk, zök, zökske, 1. sok, kous 2. sukkel, sufferd, D’n achterbandj van diene fiets stuit oppe zök: jouw achterband is leeg. Emes vanne zök lulle: iemand onder tafel praten. Vanne zök (aaf)gaon: flauwvallen.

sokken, [treuzelen], zokke, zoktj, zokdje, gezoktj, treuzelen, Zit toch neet zoea te zokke.

soldaat, seldaot, mannelijk, seldaote, seldäötje, soldaat, Klein kinjer spuuele gaer seldäötje. Wae höbbe ein ganse fles kónjak seldaot gemaaktj!

soldaatje, [gebraden witbrood], seldäötjes, stukjes gebraden witbrood om in de soep te doen

solfer, solfer, mannelijk, zwavel

solutie, selusie, mannelijk, solutie, bandenplakspul

soort, soeart, vrouwelijk, soearte, soort

Sophia, Fie, Fie, Sophia

soppen, [dopen], soppe, soptj, sopdje, gesoptj, 1. soppen 2. doorweekt zijn 3. iemand onder water duwen (in het zwembad) 4. slaan, De kruuenkespen innen ink soppe. Soppe inne pan mèt heste.

sopsieme, [sufferd], sopsieme, sopsiemes, mannelijk, sufferd, Det is mich eine sopsieme(s).

sowieso, zoeawiezoea, in elk geval, sowieso

spaak, speik, vrouwelijk, speike, speikske, spaak

spaarboekje, [spaarboekje], spaarbeukske, onzijdig, spaarboekje

spaarvarken, [spaarvarken], spaarverke, onzijdig, spaarvarken

spaarzeep, [sunlightzeep ], spaarzeip, vrouwelijk, Sunlightzeep in blokken van twee

spaden, spaje, spaatj, spaadje, gespaadj, spitten, Hae is de gaard aan ’t spaje.

spaken, speike, speiktj, speikdje, gespeiktj, 1. spaken 2. helpen bij het op gang brengen van de volle kar

spang, spang, vrouwelijk, spange, spengske, speld

spartelen, spertele, sperteltj, sperteldje, gesperteldj, spartelen

spartelkont, [druk persoon], spertelkóntj, druk iemand, zie ook spertelvot

spartelvot, [druk persoon], spertelvot, druk iemand, zie ook spertelkóntj

spatader, spataor, vrouwelijk, spatader

spatlap, spatlap, mannelijk, spatlap van fiets of auto, zie ook slieklap

speciebak, [mortelbak], spiesbak, mannelijk, mortelbak

speciekuip, [mortelkuip], spieskuup, vrouwelijk, mortelkuip

speculaas, spikkelasie, spiklasie, mannelijk, speculaas

speculant, [iemand die overal zijn voordeel uit probeert te halen], spikkelant, mannelijk, iemand die overal zijn voordeel uit probeert te halen

speculeren, spikkelere, spikkeleertj, spikkeleerdje, gespikkeleerdj, 1. gissen, speculeren 2. gokken, Hae is aan ’t spikkelere.

speelgoed, spuuelgood, onzijdig, speelgoed

speelplaats, spuuelplaats, vrouwelijk, speelplaats, Oppe spuuelplaats loupe de meister en de juffrouw ónger spuueltied op en aaf.

spekbokking, [bokking], spekbökkem, mannelijk, bokking

spekboon, [spekboon], spekboean, vrouwelijk, spekboon

spekkoek, spekkook, mannelijk, spekkoek

speklaag, [mergellaag ], speklaog, vrouwelijk, mergellaag tussen lagen baksteen in een muur

spekpater, [bedelpater], spekpater, mannelijk, bedelpater

spekschoen, [schoenen met rubberzool], speksjoon, schoenen met een wit/gele rubberzool

spektakel, spektakel, lawaai, zie ook lewej, lewejt

spektakelaar, [lawaaimaker], spektakelieër, mannelijk, spektakelieërs, spektakelieërke, lawaaimaker

spektakelen, [lawaai maken], pestakele, spektakele, pestakeltj, pestakeldje, gepestakeldj, s, lawaai maken, luidruchtig doen, spektakelen

spekzool, [rubberen schoenzool], spekzaol, mannelijk, spekzool, witgele rubberen schoenzool

spelen, spuuele, spuueltj, spuueldje, gespuueldj, spelen

speling, spuueling, vrouwelijk, speling, ’t Raad van miene fiets haet spuueling.

sperwer, sperwer, stootvogel, sperwer, zie ook doevestoeater, stoeatkop

sperzieboon, sperzieboean, vrouwelijk, sperzieboon, zie ook braekboean, prinsesseboean

spiegel, spegel, mannelijk, spegels, spegelke, spiegel

spiegelen, spegele, spegeltj, spegeldje, gespegeldj, spiegelen, Dao mós se dich neet aan spegele.

spiegelglad, [spiegelglad], spegelglaad, spiegelglad

spier, speer, vrouwelijk, speer, speerke, 1. halm, spriet, stengel 2. beetje, Ei speer poear. Hie en dao haet zie al ei speerke gries haor. Zeve speer ónger ein wan, wèts se neet waat gaeve kan: zei men wel eens als de granen in het veld er in de winter wat kaal bij stonden.

spijker, [zolder ], spieker, spiekert, mannelijk, 1. zolder 2. hoger gelegen duivenhok, zie ook spiekert, Doe zits de gansen daag op diene spieker(t): gezegd tegen iemand die zich teveel afzondert.

spijl, spiel, mannelijk, spiele, spielke, spaak, spijl

spijs, spies, onzijdig, metselspecie

spijs, spies, onzijdig, spijs voor vlaai, moes van vruchten, Vreuger brachte de minse de spies vuuer de flaaj nao de bekker.

spijt, spiet, mannelijk, berouw, spijt

spijten, spiete, spietj/spitj, speet, gespete, spijten

spijtig, spietig, spietiger, spietigst, spijtig, jammer, Det is den erg spietig.

spik, [schimmel], spik, onzijdig, 1. kaf 2. zwarte schimmel in boter of zaad 3. textielrot, zie ook spikkel

spinnen, [klemmen ], spinne, spintj, spindje, gespindj, zich spinne, klemmen van een deur, De duuer spintj zich, duuj ins good.

spinzen, [bespioneren], spienze, spienstj, spiensdje, gespiensdj, rondgluren, bespioneren

spinzer, [rondgluurder], spienzert, mannelijk, iemand die rondgluurt

spitsen, [zich verheugen op], spichte, spichtj, spichdje, gespichtj, zich spichte, zich verheugen op, uitkijken naar , zie ook zich spitse, Zich örges op spichte.

spitsen, [zich verheugen], spitse, spitstj, spitsdje, gespitstj, zich spitse, zich verheugen op iets , zie ook zich spichte, Zich örges op spitse.

spitskop, [bolleboos], spitskop, mannelijk, bolleboos

spitsmuis, spitsmoes, vrouwelijk, 1. spitsmuis 2. veldmuis 3. iemand met een fijn gezicht

spitsneus, [slimmerik ], spitsnaas, vrouwelijk, 1. slimmerik 2. iemand die er op gebrand is het fijne van zaken te weten

splijten, spliete, splietj/splitj, spleet, gesplete, splijten

splinter, splintjer, mannelijk, splintjers, splintjerke, splinter, Ich höb eine splintjer in miene doem.

splinternieuw, splintjernoew, splinternieuw

spocht, [fratsen], spuchte, toeren, fratsen, Doe mós gein gekke spuchte oethoeale.

spoeden, spoje, spootj, spoodje, gespoodj, zich spoje, zich haasten, spoeden, Doe zuls dich mótte spoje! Spoot dich!

spoel, spool, spole, speulke, ,, 1. spoel 2. spinnewiel

spoelen, [op spoelen winden], spole, spooltj, spooldje, gespooldj, spoelen, op spoelen winden, Gare van ’t klöske op de spool spole.

spoelen, speule, speultj, speuldje, gespeuldj, spoelen, schoonspoelen, wassen, Vreuger speuldje de vrouluuj de was ane bieëk. Wasse en speule.

spoeling, [afvalresten ], speuling, vrouwelijk, 1. afvalresten van voedsel, bestemd voor de varkens of kippen 2. kleurstof voor de haren, Väöl verkes make de speuling dun.

spoelwater, [spoelwater ], speulwater, onzijdig, 1. spoelwater 2. waterige soep, ook gezegd van slappe koffie

spoezen, [blazen ], spoeze, spoestj, spoesdje, gespoesdj, 1. blazen als een kat 2. tekeergaan

spoken, spoeake, spoeaktj, spoeakdje, gespoeaktj, spoken, ’t Haet aardig gespoeaktj, ’t waas ei nöt waer.

spon, spón, vrouwelijk, langwerpige kegelvormige stop waarmee het vulgat van een vat wordt afgesloten, De spón vloeag oette tón.

spons, spóns, mannelijk, spónze, spunske, spons

spook, spoeak, onzijdig, spoeake, spuuekske, 1. spook 2. vals meisje, valse vrouw, Doe höbs spoeake gezeen.

spoor, spoear, onzijdig, spuuer/spoeare, spuuerke, 1. spoor 2. spoorweg, D’n hóndj ruuktj ’t spoear.

sport, sproeat, vrouwelijk, sproeate, sport of trede van een ladder, De leier haet väöl sproeate.

spraak, spraok, vrouwelijk, spraoke, spräökske, spraak, uitspraak, taal, Aan zien spraok huuerdje ich det d’r oet Thoear kwaam. Ich kós ’m aan zien spraok.

spreekbuis, [iemand die veel praat], spraekbuus, mannelijk, iemand die (te) veel praat

spreekwoord, spraekwoeard, onzijdig, spreekwoord

spreeuw, sprieën, mannelijk, sprieën, spreeuw, De sprieën zitte mich weer ane kese!

spreken, spraeke, ich spraek, doe spriks, hae spriktj, wae spraek, spreken, Det spriktj vuuer zich. Doe höbs op die vergadering good gesproeake. Doe spriks get väöl. Hae spriktj ein aardig wuuerdje uuever de grens. Hae spriktj wie eine börgemeister. Zie sproeak mich aan oppe straot.

sprekend, [sprekend ], spraekendj, 1. sprekend 2. hetzelfde, gelijkend, Spraekendje minse zeen te helpe.

sprenkelen, sprinkele, sprinkeltj, sprinkeldje, gesprinkeldj, sprenkelen, ’t Lievendj naat sprinkele óm good te kónne strieke.

spreuk, spruuek, mannelijk, spruueke, spruuekske, spreuk, motto, Edere prins haet mèt vastelaovendj zienen eige spruuek.

sprietsen, [spuiten], sprietse, sprietstj, sprietsdje, gesprietstj, spuiten, sproeien, Emes naat sprietse.

springen, springe, springtj, spróng, gesprónge, springen, Doe kóns zoea hoeag springe es se wils, doe kriegs gein ieske! Ei gaat inne lóch(t) springe. Ich zit óm hulp te springe.

springlevend, [springlevend], springlaevendj, springlevend

sproes, [sproeikop], sproes, vrouwelijk, (gieter met) sproeikop, Zèt de sproes ins oppe slang.

sproesen, [spuiten ], sproeze, sproestj, sproesdje, gesproesdj, 1. begieten, spuiten 2. sputteren, ’t Water sproesdje ’m oette móndj.

sproet, sproet, (sproe\t), (sproe\te), vrouwelijk, sproete, sproetje, sproet, Emes mèt roeaj haor haet meistal sproete.

sprok, sprok, broos, Dae stek is erg sprok, dao kóns se neet op läöne.

sprok, [larve], sprok, vrouwelijk, sprok, larve, Ieës sprok inne bieëk vange en den daomèt gaon vèsse.

sprong, [bron], sprunk, mannelijk, sprunke, sprunkske, bron, Bie dae sprunk vins se water vuuer ’t vieë.

spruit, [groente], sproet, (sproe~t), (sproe~te), vrouwelijk, sproete, spruutje, spruit, De meiste kinjer haoje neet van spruutjes.

spuit, spuit, vrouwelijk, spuite, spuitje, gieter, spuit, ‘Spuit èlf geuftj modder’: gezegd als iemand een overbodige opmerking maakt.

spurrie, spörg, spurrie, plant

spurriekoe, [koe ], spörgskoe, vrouwelijk, een koe die teveel spörrie (een soort gras) gegeten had, Hae is zoea stief wie ein spörgskoe: iemand die zoveel gegeten heeft dat er niets meer bij kan.

spuug, spie, vrouwelijk, 1. speeksel 2. wig, keg 3. v-vormig inzetstuk in kleren

spuwbak, spiebak, mannelijk, spuwbak, kwispedoor

spuwen, spieje, spietj, spiedje, gespiedj, 1. braken, overgeven 2. spugen, Hae duit niks es spieje.

spuwsel, spiejsel, onzijdig, 1. speeksel 2. braaksel

staal, staol, onzijdig, staol, stäölke, staal

staal, staol, vrouwelijk, staol, stäölke, monster, voorbeeld, Ei stäölke gare.

staalborstel, [staalborstel], staolbeustel, mannelijk, staalborstel

staan, staon, ich staon, du stuis/steis, hae stuit/steit, ich, staan, Dao steit miene kop neet haer. Dao stuis se van te kieke: daar kijk je van op. De kroeate staon t’r sjoean bie. Det stuit wie ein tang op ei verke. Det zooj dich net staon: aansporing om te doen wat van je verwacht wordt. Op ein bein kóns se neet staon. Op staondje voot óntslage waere. Stank ins recht! Staondj noe ins stil. T’r sjoean op staon: mooi gekleed zijn; in de problemen zitten. Vuuer paol staon. Zèt dich, staon kostj aeveväöl.

staande, stäöndjes, staande, Stäöndjes aete.

staart, stert, mannelijk, sterte, stertje, staart

staarten, [zich meten met], sterte, stertj, stertdje, gestertj, zich sterte, zich meten met/aan, Dao mós se dich neet aan sterte.

staat, staot, mannelijk, staat, toestand, Örges staot op kónne make: ergens op kunnen rekenen.

stad, stad, vrouwelijk, staej, stedje, stad, ’t Witte stedje Thoear.

staf, staaf, mannelijk, staef, staefke, 1. staf 2. stuk 3. snoep, De staaf van Sinterklaos.

staketsel, stankètsel, onzijdig, hekwerk, vast hekwerk

stalen, staole, stalen, van staal gemaakt, Mèt ei staole gezich(t) de groeatst mäögelike luueges t’r oethouwe.

stalen, [lijken], stale, staaltj, staaldje, gestaaldj, lijken, Det kindj staaltj op zie vader. Det staaltj nörges op!: dat lijkt nergens op!

stallicht, stalluch, stallucht, vrouwelijk, stallantaarn

stamelaar, [stotteraar], stamelieër, mannelijk, stotteraar

stampen, [schoppen], stampe, stamptj, stampdje, gestamptj, trappen, schoppen, Emes ónger zien vot stampe.

standaard, stäönder, mannelijk, stäönders, stäönderke, standaard, De fiets oppe stäönder zètte.

stap, stap, mannelijk, stappe/step, stepke, stap, Stepke vuuer stepke.

statig, staats, statig, deftig, Ein staatse vrouw.

Steeg, Steeg, Steegputstraat in Thorn

Steegje, [straatje ], Steegske, Steeg, straatje in Thorn

steekschop, [spade], staeksjöp, vrouwelijk, steekschop, spade

steekvot, [achterwerk], staekvot, vrouwelijk, een geprononceerd achterwerk

steen, stein, (stei~n), (stei\n), (stei\nke), mannelijk, stein, steinke, 1. steen 2. gedenksteen, Al mót d’n ungelste stein boeave, ich wil ’t weite! Steinhel. Steinkaod. Steinriek. ’t Vruustj stein oette aerd: het vriest heel hard.

steens, [één steen dik], steins, één steen dik, Ein steinse moor.

Steenweg, [steenweg ], Steinwaeg, mannelijk, Steenweg, bedoeld werd de Napoleonsweg, Rijksweg

steenzweer, [steenpuist], steinzwaer, mannelijk, steenpuist

steggelaar, [ruziemaker], stechelieër, mannelijk, bekvechter, ruziemaker

steggelen, [redetwisten], stechele, stecheltj, stecheldje, gestecheldj, redetwisten, zie ook zich vrei(g)ele, zich tagke

stekeltje, staekelke, onzijdig, staekelkes, stekelbaarsje, Vreuger vónge wae mètte bloeate henj staekelkes inne bieëk.

stekelvarken, stekelverke, onzijdig, egel

steken, staeke, ich staek, doe stiks, hae stiktj, wae staeke, s, steken, Dae staeke de däör: gezegd van een jongeman/man die een beetje hitsig is. Dae stiktj neet in ei good vel. De slechter kwoeam ’t verke staeke: de slager kwam het varken slachten. De zón stikt, ’t geit ónwaere. Die opmerking stiktj waal, huuer. Wispe en mögke kónne dich lieëlik staeke.: de slager kwam het varken slachten. De zón stikt, ’t geit ónwaere. Die opmerking stiktj waal, huuer. Wispe en mögke kónne dich lieëlik staeke.

stelen, staele, ich stael, doe steuls, hae steultj, wae staele,, stelen, De bèste Pruus haet nog ei paerd gestoeale. Einmaol gegaeve blieftj gegaeve, aafgenómme is gestoeale. Staele wie de rave.

stem, stum, vrouwelijk, stumme, stumke, stem, De stum van eine is de stum van geine: waar een of twee partijen de meerderheid hebben, wordt de oppositie altijd weggestemd. Ein gooj stum höbbe. Nao vastelaovendj haaj d’r gein stum mieë. Zien stum oetbringe vuuer de verkezinge.

stemmen, stumme, stumtj, stumdje, gestumdj, 1. stemmen van muziekinstrument 2. stemmen, zijn stem uitbrengen

stemmer, [stemmer], stummer, mannelijk, stummers, stemmer

stempel, stumpel, mannelijk, stumpele/stumpels, stumpelke, 1. poot, stoelpoot, tafelpoot 2. been 3. stut, steun

stenen, [van steen], steine, stenen, van steen, Eine steine vloer.

stennis, stens, mannelijk, 1. grootdoenerij 2. grootdoener, opschepper, Waat maaktj dae toch altied eine stens!

stennissen, [verwaand doen], stense, stenstj, stensdje, gestenstj, grootdoen, opscheppen, verwaand doen

ster, ster, vrouwelijk, sterre, sterke, 1. ster 2. hoofd, Hae zaag sterkes toen d’r gevalle waas.

sterrenzat, [stomdronken], sterrezaat, stomdronken

sterven, sterve, ich sterf, du sturfs, hae sturftj, wae sterve,, sterven, Aoj minse mótte sterve, jóng minse kónne sterve. Flot is vanne sjiet gestorve, langsaam laeftj nog.

stervenskrank, [doodziek], sterveskrank, doodziek

stevel, stevel, mannelijk, stevele, stevelke, 1. regenlaars 2. bierglas in de vorm van een laars

Stevensnunhem, [niet weten of niet willen zeggen waar iemand woont], Staevesnunem, niet weten of niet willen zeggen waar iemand woont, ‘Woea woeantj dae?’ ‘In Staevesnunem.’

Stevensweert, [stevensweert], Staeveswaert, Stevensweert

stiefelen, stevele, steveltj, steveldje, gesteveldj, snel, doelbewust stappen, Dao kwoeam d’r aan gesteveldj.

stiep, [stut], stiep, mannelijk, stiepe, stiepke, 1. steun, stut, steunpaal 2. benen, zie ook stieper, Zèt dao eine stiep ònger.

stiepel, [stut], stieper, 1. steun, stut, steunpaal 2. benen, zie ook stiep

stiepen, [stutten ], stiepe, stieptj, stiepdje, gestieptj, 1. steunen, ondersteunen, stutten 2. zich stiepe = zich verzetten 3. zich ~ = zich inspannen, De proemeboum stiepe. Eine sjeive gevel stiepe.

Stift, ’t Stift, het Stift van Thorn

stijf, stief, (stie~f), stiever, stiefst, 1. stijf, onbuigzaam 2. verzadigd, Aoj buk höbbe stief häör. Ich höb ’t neet stief op daen hóndj: ik vertrouw die hond niet. Stief verkaodj zeen. Zoea stief wie ein plank zeen: erg stijf zijn. : erg stijf zijn.

stijf, [stijfsel], stief, (stie\f), vrouwelijk, stijfsel, zie ook stiefsel

stijfheid, [stijfheid], stievigheid, vrouwelijk, stijfheid

stijfkop, stiefkop, mannelijk, stijfkop

stijfnek, [stijfkop], stiefnak, mannelijk, stijfkop

stijfvreter, [tegendraads persoon], stiefvraeter, mannelijk, 1. iemand die met lange tanden eet 2. tegendraads iemand

stijl, stiel, mannelijk, stiele, stielke, 1. stijl 2. stut 3. deurstijl 4. ambacht, vak, Hae haet zienen eige stiel.

stijve, [stijve hark], stieve, mannelijk, 1. houten klaas, stijve hark 2. erectie

stijven, stieve, stieftj, stiefdje, gestiefdj, stijven van wasgoed, Stief de kraeg ins: stijf de kragen eens.

stijverik, [stijf persoon], stieverik, mannelijk, een stijf iemand

stikduister, [pikdonker], stikkeduuster, pikdonker, stikdonker, Toen ich heives kwaam, waas ’t al stikkeduuster.

stil, stil, stilder/stiller, stilste, stil, Doeadstil. Muuskesstil.

stilletjesaan, [ stilletjes aan], stillekesaan, stilkesaan, stilletjes aan, Stilkesaan weurs se aojer.

stilte, stildje, vrouwelijk, stilte, Zie woor in stildje begrave.

stinkadem, [slechte adem], stinkaom, mannelijk, slechte adem

stinken, stinke, stinktj, stónk, gestónke, stinken, Ein oor inne windj stinke.

stinkerd, stinkert, mannelijk, stinkerd, Eine rieke stinkert.

stinkertjes, [afrikaantjes], stinkerkes, afrikaantjes, Stinkerkes zeen good tieënge wörm inne gróndj.

stinkkaas, [stinkkaas], stinkkieës, mannelijk, stinkkaas

stinkstok, [sigaret], stinkstek, mannelijk, sigaar of sigaret

stoel, stool, mannelijk, steul, steulke, stoel, Zèt dich, ze zeen steul hoeale.

stoep, stoep, (stoe\p), mannelijk, stoepe, stuupke, stoep, trottoir, De kinjer zoeate op ’t stuupke aan ein ieske te lekke.

stoep, [paardenstaart ], stoep, (stoe~p), mannelijk, stoepe, stuupke, paardenstaart in het haar, Det maedje haet twieë stuupkes: dat meisje heeft aan allebei de kanten een staartje in het haar.

stoepjes, [staartjes ], stuupkes, staartjes in het haar

stof, stoeaf, mannelijk, stof, Dao geit nog hieël get stoeaf op vuuerdet ’t ein inj haet. Stoeaf vaege.

stof, stóf, mannelijk, stóffe, stufke, stof, grondstof, weefsel, Det is van ei sjoean stufke gemaaktj.

stofdoek, [stofdoek], stoeafdook, mannelijk, stofdoek, zie ook stoeaflap

stoffen, [van stof], stóffe, stoffen, van stof gemaakt, Ei stóffe en ei laere lepke.

stoffen, stóffe, stóftj, stófdje, gestóftj, 1. afstoffen 2. stof veroorzaken

stoflong, [stoflong ], stoeaflóng, vrouwelijk, stoflong door silicose, steenhouwers- en mijnwerkersziekte

stofnest, [stofnest], stoeafnès, stoeafnèst, vrouwelijk, stofnest

stok, stek, mannelijk, stekke/stekker, stekske, stok

stoken, stoeake, stoeaktj, stoeakdje, gestoeaktj, stoken, Koeale hoeale óm de staof te stoeake.

stoker, stoeake, stuueker, mannelijk, stoeakers, stoeakerke, stoker, Hae is altied stoeaker gewaes oppe rinkoeave.

stokerij, [stokerij], stoeakerie, vrouwelijk, stokerij, branderij

stokkerig, [taai ], stekkerig, stekkeriger, stekkerigst, taai en hard, Waat zeen die sperzjes stekkerig!

stokvis, stokvès, mannelijk, stokvis

stom, stóm, stómmer, stómst, stom, dom, De stómste boere höbbe de dikste aerpele. Doe stómmen achteruuever: jij, ezelskop! Es de stómme neet bestónge, haje de slumme niks te lache! Hae is zoea stóm es ’t echelste van ei verke. Nog te stóm zeen óm vuuer d’n duvel te danse. Stóm geboeare en niks biegelieërdj: werd gezegd van iemand die een stomme streek had uitgehaald. Stóm tuuen oethoeale. Waat eine stómme kal!

stomen, stoume, stoumtj, stoumdje, gestoumdj, stomen, Kleier laote stoume.

stomerij, [stomerij], stoumerie, vrouwelijk, stomerij

stommigheid, [domheid], stómmigheid, vrouwelijk, domheid, Num ’m det mer neet kwaolik, hae duit det oet stómmigheid.

stomp, stómp, mannelijk, stump, stumpke, 1. stomp 2. stuk, Eine stómp mètten èllebaog. Emes op eine stómp zètte: iemand buitenspel zetten.

stompen, stómpe, stómptj, stómpdje, gestómptj, stompen

stoof, [kachel], staof, vrouwelijk, staove, stäöfke, kachel, fornuis, Koeale hoeale óm de staof te stoeake. Stoeak de staof ins op!

stoofijzer, [kachelpook], staoveniezer, onzijdig, kachelpook, kachelijzer, zie ook poeak, raokeliezer

stoofpeer, [stoofpeer], staofpaer, vrouwelijk, stoofpeer

stoofvlees, staofvleis, onzijdig, stoofvlees

stookolie, [stookolie ], stoeakoealie, mannelijk, stookolie

stoom, stoum, mannelijk, stoom

stoomboot, stoumboeat, mannelijk, stoomboot

stoomketel, [stoomketel], stoumkieëtel, mannelijk, stoomketel

stoot, stoeat, mannelijk, stoeate, stuuetje, stoot, por, Tieënge ei stuuetje kónne.

stootband, [stootband], stoeatbandj, mannelijk, stootband, aan broekspijp of rok

stootkar, stoeatker, vrouwelijk, stootkar, handkar op twee wielen

stootkop, [sperwer], stoeatkop, mannelijk, stootvogel, sperwer, zie ook doevestoeater, sperwer

stop, stop, mannelijk, stöp, stöpke, 1. stop, kurk 2. zekering, Eine flessestop is neet altied mieër van körk.

stopgeweertje, [speelgoedgeweer ], stopgewieërke, onzijdig, speelgoedgeweer met kurken prop aan elastiek

stopnaald, [stopnaald ], stopnaoldj, vrouwelijk, stopnaald

stoppiepje, [verstoppertje ], stoppiepke, verstoppertje (spelen)

stopverf, stopvèrf, stokvèrf, vrouwelijk, stopverf

storen, stuuere, stuuertj, stuuerdje, gestuuerdj, storen, Neet gestuuerdj wille waere bie det werk.

stoten, stoeate, ich stoeat, doe stuuets, hae stuuetj, wae stoea, stoten, Bók dich, anges stuuets se dich! Emes get vuuer de vot stoeate: iemand ergens mee opzadelen. Emes vuuer de kop stoeate. Es se dich dao mer neet diene kop aan stuuets!: als je maar niet de deksel op je neus krijgt. Verkesvoor stoeate inne stoeatpot: varkensvoer fijnmaken in de stootpot.

stoven, staove, staoftj, staofdje, gestaofdj, stoven, garen

straal, straol, vrouwelijk, straole, sträölke, straal

straat, straot, vrouwelijk, straote, sträötje, straat, Eindelik kumtj ’r vanne straot aaf: hij heeft verkering gekregen. Zoea vrek es de straot: buitengewoon brutaal.: buitengewoon brutaal.

straatarm, straoterm, straatarm

straatengel, [straatengel], straotingel, mannelijk, straatengel, Eine straotingel is dèk einen hoesduvel!: lief voor vreemden en onaardig voor huisgenoten.

straathond, [straathond], straothóndj, mannelijk, straathond

straatjongen, [straatjongen], straotjónk, mannelijk, straatjongen, zie ook straotverke

straatkant, [straatkant], straotkantj, mannelijk, straatkant

straatvarken, [straatjongen], straotverke, onzijdig, straatjongen, zie ook straotjónk

strabant, [deugniet], strabant, mannelijk, strabante, strabentje, deugniet

straf, straof, vrouwelijk, straove, sträöfke, straf, Straof kriege.

straffen, straove, straoftj, straofdje, gestraoftj, straffen

straks, strakkes, 1. straks 2. zopas, Ich kòm strakkes nog effe langs.

stralen, [schijnen], straole, straoltj, straoldje, gestraoldj, stralen, licht geven, schijnen

stralend, [stralend], straolendj, straolendjer, straolenjst, stralend

strand, strandj, onzijdig, strenj, strendje, strand, ’t Daagstrandj bie de Groeat Hèk.

stratenmaker, [stratenmaker], straotemaeker, mannelijk, stratenmaker

streen, streen, vrouwelijk, strene, streenke, 1. streng 2. straal 3. verlosstrengen (bundel van gevlochten touwen met lussen aan het eind), gebruikt bij het kalven, Dao haje ze ein hieël streen jung: daar hadden ze veel kinderen. Ein streen gare.

strekken, strèkke, strèktj, strèkdje, gestrèktj, strekken

streng, [strak], strang, stranger, strangst, 1. streng 2. strak, nauw 3. stevig 4. sterk 5. dik, vast, ’t Is eine strange wintjer.

streven, [redetwisten ], straeve, straeftj, straefdje, gestraefdj, 1. redetwisten 2. je gelijk proberen te krijgen

strever, [tegendraads persoon], straever, mannelijk, straevers, straeverke, 1. iemand die altijd tegendraads is 2. schuin geplaatste stutpaal

striem, streem, vrouwelijk, streme, streemke, striem

strietsen, [wegpikken], strietse, stritse, strietstj, strietsdje, gestrietstj, stri, gappen, wegpikken, Zich ein segrèt strietse.

strietser, [pikker], strietser, mannelijk, pikker

strijden, [redetwisten ], strieje, strietj, striedje, gestriedj, zich strieje, 1. redetwisten 2. tegenstaan, Dao dörf ich neet óm te strieje want ich weit ’t neet zeker.

strijk, [strijkgoed], striek, mannelijk, strijkwas, strijkgoed

strijkdroog, [strijkdroog], striekdruueg, strijkdroog

strijken, strieke, striektj, streek, gestreke, strijken, Hae wètj zich alzelaeve uueveral naeve te strieke. ’t Wasgood strieke.

strijkgoed, [strijkgoed], striekgood, onzijdig, strijkgoed, strijkwas

strijkijzer, striekiezer, onzijdig, strijkijzer

strijkstok, striekstek, mannelijk, 1. lat, gebruikt bij het afstrijken van overtollige klei 2. strijkstok voor muziekinstrument

strikgaren, [breigaren], strikgare, onzijdig, breigaren

strikhoos, [breiwerk], strikhoeas, vrouwelijk, 1. breikous 2. breiwerk

strikken, [breien ], strikke, striktj, strikdje, gestriktj, 1. breien 2. veters knopen

striknaald, [breinaald], striknaoldj, vrouwelijk, breipen, breinaald

stro, struue, onzijdig, stro, Emes van ’t bèd op ’t struue helpe: iemand van kwaad tot erger brengen. Zoea lómp wie struue.

strobloem, struuebloom, vrouwelijk, strobloem

strodak, [strodak], struuedaak, onzijdig, strodak

strohoed, [strohoed], struuehood, mannelijk, strohoed

stromen, stroume, stroumtj, stroumdje, gestroumdj, stromen

stromijt, [stromijt], struuemiet, vrouwelijk, stromijt

strompelen, strómpele, strómpeldje, gestrómpeldj, strompelen, zie ook hómpele

stronk, strónk, mannelijk, strunk, strunkske, stronk, Eine strónk sproete: een stronk spruitjes.

stront, stróntj, mannelijk, struntje, stront, Dao laag ei struntje van ei hundje. Doe höbs de stróntj dón bie dien hert zitte!: wat ben je lichtgeraakt! Emes behanjele wie ei stök stróntj. Emes door de stróntj riete: kwaadspreken over iemand. Es stróntj mèst weurtj, lieëtj t’r zich vare. Stróntj, waem haet dich gesjete?: weet je wel waar je vandaan komt? Waat bès se ei stök stróntj!

strontsen, [pronken], strónse, strónstj, strónsdje, gestrónstj, pronken, opscheppen, Dao mós se neet zoea mèt strónse!

strontvlieg, stróntjvleeg, vrouwelijk, strontvlieg, aasvlieg

strontzat, [stomdronken], stróntjzaat, stomdronken

strooien, struie, struitj, struidje, gestruidj, 1. morsen 2. strooien, Ich höb op mien bóks gestruidj.

strooisel, struisel, onzijdig, struisels, struiselke, strooisel, Ein ker struisel hoeale.

stroom, stroum, mannelijk, stroume/struim, struimke, 1. stroom, rivier 2. elektriciteit

stroomaf, [stroomafwaarts], stroumaaf, stroomafwaarts

stroommeter, [elektriciteitsmeter], stroummaeter, mannelijk, elektriciteitsmeter

stroomop, [stroomopwaarts], stroumop, stroomopwaarts

stroop, sjroeap, mannelijk, stroop, gemaakt van appels, peren en/of suikerbieten, Ein bótram mèt kieës en sjroeap.

stroopboer, [stroopmaker], sjroeapboer, mannelijk, stroopmaker

strooppot, [strooppot], sjroeappot, mannelijk, strooppot

strop, [deugniet], ströb, mannelijk, ströbbe, ströpke, deugniet, Det zeen richtige ströbbe.

strop, ströp, vrouwelijk, ströppe, ströpke, strop, strik, Hae haet zichzelf de ströp ómmen hals gedaon: hij heeft zich in de nesten gewerkt.

strop, [strowis ], strop, vrouwelijk, strowis onder het pannendak, zie ook daakpóp, póp

strop-in, [dwars], ströp-in, dwars, De jeugd is allewiel altied ströp-in. Hae geit altied ströp-in.

strop-in, [dwarsligger], ströp-in, mannelijk, dwarsligger

stropen, struipe, struiptj, struipdje, gestruiptj, stropen, Emes ’t vel uuever de oeare struipe. Hae struiptj al aaf: overal waar iets te vinden is, is hij aanwezig. Op knien struipe. Pas op, hae struiptj dich!

stroper, struiper, mannelijk, struipers, struiperke, stroper

stropop, struuepóp, vrouwelijk, klein bosje stro dat men onder de dakpannen gebruikte, stropop onder de pannen, zie ook struuewès

stroppen, ströppe, ströptj, ströpdje, geströptj, zich ströppe, 1. zich ophopen, niet soepel doorlopen 2. in de knoop raken, ’t Verkieër ströptj zich dao.

strot, stroeat, vrouwelijk, strot, keel, Det kumtj mich de stroeat oet. Ein stroeat opzètte: hard schreeuwen; brutaal antwoorden. ’t Verke de stroeat doorsnieje.

strowis, [stropop ], struuewès, klein bosje stro dat men onder de dakpannen gebruikte, stropop onder de pannen, zie ook struuepóp

strozak, struuezak, mannelijk, strozak, Vreuger slepe väöl minse op eine struuezak.

struik, stroek, mannelijk, struuk, struukske, struik

struikelen, stroekele, strukele, stroekeltj, stroekeldje, gestroekeldj, s, struikelen , zie ook strukele, Hae stroekeldje uuever d’n dörpel. Uuever d’n dörpel strukele.

struiken, [een struik worden], stroeke, stroektj, stroekdje, gestroektj, een struik worden, De boeane zeen zich good aan ’t stroeke.

struikerwt, [struikerwt], stroek-ert, vrouwelijk, struikerwt

struip, [stoot], struip, vrouwelijk, struipe, struipke, stoot, Hae goof ein flinke struip gaas.

struis, stroes, struis, Ein stroese medam.

stuik, [stoot], stoek, mannelijk, stoeke, stoekske, stoot, por, Es se sjrikdraod vaspaks mèt bloeate henj, kriegs se eine stoek.

stuiken, [ophitsen], stuike, stuiktj, stuikdje, gestuiktj, stoken, ophitsen, Lik toch neet zoea te stuike.

stuiker, [ophitser], stuiker, mannelijk, stuikers, stuikerke, stoker, ophitser

stuip, stuup, vrouwelijk, stupe, stuupke, stuip, Kinjer kónne de stuupkes kriege bie hoeag koors.

stuiten, stute, stuutj, stuudje, gestuutj, stuiten, opscheppen, Uuever det werk kan ich neet stute. Wied van hoes is ’t good stute.

stuiter, [opschepper ], stuter, mannelijk, stuters, stuterke, 1. opschepper 2. stuiter, knikker, Klagers gei noead, stuters gei broead: zij die doen alsof ze gebrek hebben, hebben het niet – en zij die doen voorkomen dat ze rijk zijn, zijn het niet.

stuiven, stuve, stuuftj, stuufdje, gestuufdj, stuiven

stuiver, stuver, mannelijk, stuvers, stuverke, stuiver, vijf cent , zie ook knab, Geine stuver mieër op zien lappe höbbe: geen cent meer op zak hebben.

stuk, stök, onzijdig, stökke/stökker, stökske, 1. stuk 2. artikel in de krant 3. uit te houwen stuk kolen in mijn 4. stuk landbouwgrond 5. knappe vrouw/man 6. vrouw en heer in het kaartspel, Det is ei sterk stök in ein aoj bóks: dat verhaal lijkt me overdreven. Ei stök in zien hakke/ziene kraag höbbe: dronken zijn. Ei vervaelendj stök vraete. Stökker make: schade veroorzaken. Waat ei stök verdreet!

stukken, [in stukken hakken], stökke, stöktj, stökdje, gestöktj, in stukken hakken

stukkeren, [herstellen ], stökkere, stökkertj, stökkerdje, gestökkerdj, 1. herstellen 2. een geslacht dier uitbenen, Kóns se mich de bóks neet stökkere?

stuksgewijs, [per stuk], stöksgewies, per stuk, stuk voor stuk

suiker, sókker, mannelijk, suiker, Ich gaon waal door de raengel, ich bèn neet van sókker.

suikeren, [van suiker voorzien], sókkere, sókkertj, sókkerdje, gesókkerdj, van suiker voorzien, De flaaj sókkere.

suikeren, [van suiker], sókkere, gemaakt van suiker

suikerklontje, [suikerklontje], sókkerkluntje, onzijdig, suikerklontje

suikerkroot, [suikerbiet], sókkerkroeat, vrouwelijk, suikerbiet

suikeroom, sókkeroeame, sókkeruuemke, mannelijk, suikeroom

suikerpapier, [snoepgoed], sókkerpepeer, onzijdig, suikerpapier (soort snoepgoed)

suikertante, [suikertante], sókkertant, sókkertentje, vrouwelijk, suikertante, zie ook sókkertentje

suikerwater, [suikerwater], sókkerwater, onzijdig, suikerwater

suis, [uitdrukking], zoes, vrouwelijk, in uitdrukkingen: Aoj zoes., Dae wage luiptj wie zoes: die auto loopt gesmeerd.

suizen, soeze, zoese, zoeze, soestj, soesdje, gesoesdj, zoestj, zoesd, suizen, Mien oeare soeze mich. ’t Soestj mich in miene kop. De piel zoesdje door de loch(t).

sukkelaar, sukkelieër, mannelijk, sukkelaar

summa res, [tenslotte], semaris, (Latijn) zo dadelijk, tenslotte, per slot van rekening, Sjeet ins op, semaris is ’t aovendj.

superstitie, supperstiesie, vrouwelijk, bijgeloof, inbeelding

surelle, [zuring], sjrel, vrouwelijk, (Frans) zuring

Susteren, [susteren], Zöstere, Susteren

Swalmen, [swalmen], Zwame, Swalmen

taai, tej, tejjer, tejst, taai, Det vleis is tej, dao biet ich mich de tenj op kepot.

taaie, [taaie man], tejje, mannelijk, een taaie man, Det is ’ne aoje tejje.

taaie, [taaie vrouw], tej, vrouwelijk, een taaie vrouw

taartenpommetje, [appelgebakje], taartepumke, tertepumke, onzijdig, appelgebakje

taartschep, [taartschep], taartsjöp, vrouwelijk, vlaaischep, taartschep

taats, [kletswijf], taatsj, vrouwelijk, kletswijf, Det is ein echte taatsj.

tabak, tebak, toebak, mannelijk, pijptabak, tabak, Hae ging door kappes en tebak: hij ging door dik en dun. Det kumtj oet ’t jaor toebak: dat is uit het jaar nul. Hae rouktj niks anges es toebak.

tabaksbuidel, [tabaksbuidel], toebaksbujel, mannelijk, tabaksbuidel

tachtig, tachetig, tachentig, tachtig

tafel, taofel, vrouwelijk, taofels, täöfelke, tafel

tafeltjes, [vermenigvuldiging], täöfelkes, tafels van vermenigvuldiging, Zie mótte de täöfelkes nog lieëre.

taggen, [bekvechten ], tagke, taktj, takdje, getaktj, zich tagke, 1. bekvechten 2. losjes slaan, zie ook zich stechele, zich vrei(g)ele, Ze zeen zich aan ’t tagke.

tak, tak, mannelijk, tek, tekske, tak, M’n mót ’t tekske buige es ’t jónk is.

tam, taam, tamer, taamst, tam, Ei taam däölke: een tam kauwtje. Taam kestaanjele: tamme kastanjes.: tamme kastanjes.

tand, tandj, mannelijk, tenj, tendje, tand, Dae flot is mèt de tenj, is ouch flot mèt de henj: iemand die vlug is met eten, is ook vlug met zijn werk. Dao kriegs se neet väöl uuever d’n tandj: daar krijg je niet genoeg te eten. Det is get vuuer in einen hoealen tandj. Die haet haor oppe tenj. Hae haet ’m aan d’n tandj geveuldj. Mèt lang tenj aete. Mètte móndj vol tenj staon. Oppe tenj biete. Vrouluujshenj en paerstenj moge noeat stilstaon.: daar krijg je niet genoeg te eten. Det is get vuuer in einen hoealen tandj. Die haet haor oppe tenj. Hae haet ’m aan d’n tandj geveuldj. Mèt lang tenj aete. Mètte móndj vol tenj staon. Oppe tenj biete. Vrouluujshenj en paerstenj moge noeat stilstaon.

tandenborstel, [tandenborstel], tandjbeustel, tandjebeustel, mannelijk, tandenborstel

tang, tang, vrouwelijk, tange, tengske, 1. tang 2. feeks, pinnige vrouw, Det stuit wie ein tang op ei verke.

tante, tant, vrouwelijk, tantes, tentje, tante, Och, dao kumtj tentje weer.

tantetje, [oudtante], tentje, vrouwelijk, tentjes, oudtante, Mesjien erve wae nog get van tentje.

taperen, [heen en weer lopen], tapere, tapertj, taperdje, getaperdj, heen en weer lopen, zie ook patere, Zèt dich toch ins, bès se dao get aan ’t róndjtapere.

tarwe, terf, mannelijk, tarwe

tarwebloem, [tarwebloem], tervebloom, vrouwelijk, tarwebloem

tarwemeel, [tarwemeel], tervemael, onzijdig, tarwemeel

tas, tas, vrouwelijk, tasse, teske, kop, zie ook v. tasse, teske, Tas en sjuttelke. ‘Waem löstj nog ein tas koffie?’ ‘Ich wil nog waal ei teske.’

tas, tes, vrouwelijk, tesse, teske, 1. tas 2. broekzak

tassenplak, [zakdoek], tesseplak, mannelijk, zakdoek, zie ook zakdook

tatelaar, [wauwelaar], tautelieër, mannelijk, wauwelaar

tatelen, tautele, tauteltj, tauteldje, getauteldj, wauwelen, Lik mich neet zoea aan mien oeare te tautele.

tater, [drukke prater], tater, vrouwelijk, een luide, drukke pra(a)t(st)er, zie ook taterieër , Det is ein echte tater!

tateraar, [drukke prater], taterieër, mannelijk, een luide, drukke pra(a)t(st)er, zie ook tater

tateren, tatere, tatertj, taterdje, getaterdj, snel en druk door elkaar heen praten

te na, [te dichtbij], tenao, te dichtbij, Dae mós se neet tenao kómme: je moet hem met rust laten.

teek, teek, vrouwelijk, teke, teekske, 1. mijt, bloedzuiger, teek 2. tijk, beddengoed

teen, tieën, (tieë~n), mannelijk, tieën, tieënke, teen, tenen, Hae is gauw oppe tieën getroeaje.

teer, ter, tar, mannelijk, teer, pek, Dae mèt ter ómgeit, weurtj t’r mèt besmètj. Pas op, doe höbs ter ane sjoon.

teergeld, [geld voor kost en verblijf op reis], tieërgeldj, onzijdig, geld voor kost en verblijf op reis

teerpot, [teerpot ], terpot, tarpot, mannelijk, teerpot

teerzeep, [teerzeep], terzeip, tarzeip, vrouwelijk, teerzeep

tegelijk, tegeliek, tegelijk

tegelijkertijd, tegeliekertied, tegelijkertijd

tegen, tieënge, 1. tegen 2. omstreeks, rond, Vuuer of tieënge get zeen.

tegendeel, tieëngendeil, onzijdig, tegendeel

tegeneen, [tegen elkaar], tieëngenein, tegen elkaar

tegeneten, [zich tegeneten], tieëngenaete, zich tieëngenaete, zich tegeneten, Nao ein waek pannaas waas ich t’r waal aan tieëngegaete.

tegenovergesteld, [tegenovergesteld], tieëngenuuevergestèldj, tegenovergesteld

tegenstemmen, [tegenstemmen], tieëngestumme, tegenstemmen

tegenzin, tieëngezin, vrouwelijk, tegenzin, Get mèt tieëngezin opaete.

tegoed, [goed ], tegooj, tegood, 1. goed 2. tegoed, Ich veul mich neet tegooj. Zèk det ins tegooj.

teken, teike, onzijdig, teikes, teken, voorteken

tekenen, teikene, teikentj, teikendje, geteikendj, 1. tekenen, schetsen, afbeelden 2. ondertekenen, signeren 3. zichtbaar maken, Die koe is sjoean geteikendj: die koe is mooi gevlekt.

tel, tèl, mannelijk, tèlle, tèlke, tel, Neet in tèl zeen. Van d’n tèl aafgebracht zeen.

telder, telder, mannelijk, telders, telderke, eetbord, Det waas zoea lekker det wae d’n telder aaflekdje.

tellen, tèlle, tèltj, tèldje, getèldj, 1. tellen 2. op iets of iemand rekenen, Dae is dao niks getèldj. Det tèltj neet: dat geldt niet. Doe kóns neet tèlle. Mieë getèldj zeen: in hoger aanzien staan. : in hoger aanzien staan.

tempeesten, [de beest uithangen], tempieëste, tampieëste, tampieëstj, tampieësdje, getampieëstj, t, 1. de beest uithangen 2. lawaai maken, Wae höbbe flink getampieëstj/getempieëstj.

temptatie, temtasie, tamtasie, vrouwelijk, temtasies, tamtasies, leed, kwelling, Waat ein temtasie/tamtasie!

Ter Koel, [oever], Terkoel, gebied langs de oever van de Thornerbeek of de Itterbeek, vanaf het nieuwe kerkhof tot aan het voetbalveld Ter Koel, zie ook Terkuulke

teren, tieëre, tieërtj, tieërdje, getieërdj, 1. teren, leven 2. verteren, leven van, Hae tieërtj dao good: hij heeft het ginds goed

teren, terre, tertj, terdje, geterdj, teren, met teer bestrijken, In Thoear terre ze d’n óngerkantj vanne witte hoezer.

tering, tieëring, vrouwelijk, tbc, tering

termijn, termien, mannelijk, termiene, termijn, Hae haet zien termiene betaaldj: hij heeft op tijd afgelost. Hae haet ziene termien t’r op zitte: hij heeft de tijd waarvoor hij het contract tekende erop zitten. Op termien: ongeveer op de afgesproken tijd.

terug, trök, terug, Dao höb ich neet van trök: ik heb geen kleingeld; daar weet ik geen antwoord op. Dao kóm ich op trök. Haer en trök.

terugschikken, [terugsturen], tröksjikke, terugsturen

terzijde, [terzijde], terzieje, terzijde

terzijdenuit, [naar opzij], terziejenoet, naar de zijde, naar opzij, Ich week terziejenoet en kwaam inne graaf terech(t).

teut, [spuugzat], täöt, spuugzat, Ich bèn ’t gezeiver täöt!

tevergeefs, tevergaefs, tevergeefs

tevoren, tevuuere, tevoren

tevreden, tevree, tevreje, tevreden

thee, thieë, mannelijk, thee

Theodorus, Doeares, Thei, Theike, Theodorus

thomasslakken, [afvalproduct ], thoeamasslakke, afvalproduct van de hoogovens dat boeren gebruiken als kunstmest in plaats van kalk, zie ook thomasslakkemael

thomasslakkenmeel, [afvalproduct ], thomasslakkemael, afvalproduct van de hoogovens dat boeren gebruiken als kunstmest in plaats van kalk, zie ook thoeamasslakke

Thorn, [thorn], Thoear, Thorn

Thornder, [uit thorn], Thoearder, uit Thorn, Wachtj uch vuuer Wèssemer kuuj, Grathemer windj en Thoearder vrouluuj.

Thornder, [inwoner van thorn ], Thoearder, mannelijk, 1. mannelijke inwoner van Thorn 2. alle inwoners van Thorn

Thorns, [thorns], Thoears, Thorns

Thornse, [inwoonster van thorn], Thoearse, vrouwelijk, Thornse, vrouwelijke inwoner van Thorn, Ich bèn ein geboeare Thoearse.

thuis, thoes, thuis, zie ook bie ós

tien, tieën, (tieë\n), tien, Eine mins haet tieën vingers en tieën tieën.

tienduizend, [tienduizend], tieëndoezendj, tienduizend

tierder, [druktemaker], taorder, mannelijk, zenuwachtige druktemaker

tieren, taore, taortj, taordje, getaordj, tieren, foeteren

tiereteinen, [linnen], tieërtejje, linnen, Eine tieërtejje rok: een wijde, lange, linnen rok.

ties, [persoon], ties, mannelijk, persoon, Och, doe gekken ties!

tiet, tet, vrouwelijk, tette, tetteke, tiet, borst

tietje, tieteke, onzijdig, tietekes, kip, Kóm, wae gaon de tietekes vore en rope: ‘tiet, tiet’.

tijd, tied, mannelijk, tieje, tiedje, tijd, Alles haet zienen tied behalve vluue vange. De gansen tied. De langsten tied gegadj höbbe. D’n halven tied. Tied maaktj graas, zón maaktj hui: men moet niet overhaast te werk gaan.

tijgen, [aandacht schenken], tieje, tietj, tiedje, getiedj, aandacht schenken, aan iemand denken, Ze höbbe t’r nog neet haer getiedj: ze hebben er nog geen aandacht aan geschonken.

timmeren, tummere, tummertj, tummerdje, getummerdj, timmeren

timmerman, tummerman, mannelijk, timmerman

timp, [hoek], tump, mannelijk, tumpe, tumpke, 1. punt 2. hoek, uiteinde 3. spits toelopend stuk

tinus, [mallerd], tienes, mannelijk, mallerd, Eine raren tienes.

tirvel, [draai], tirvel, mannelijk, tirvels, tirvelke, 1. draai, buiteling 2. beweeglijk kind, Dao maakdje ich einen tirvel wie ich mètte fiets veel. Hae haet de tirvel inne kop: hij is in de war.

tirvelaar, [druk persoon], tirvelieër, mannelijk, druk persoon

tirvelen, [tollen], tirvele, tirveltj, tirveldje, getirveldj, tollen, snel ronddraaien, zie ook wirvele, De kinjer houwdje häören pómpernel det t’r tirveldje: de kinderen sloegen hun tol dat die draaide. Hae houwdje ’m det d’r tirveldje: hij heeft hem ongenadig afgerammeld.: hij heeft hem ongenadig afgerammeld.

tirvelkont, [ongedurig persoon], tirvelkóntj, vrouwelijk, ongedurig mens of kind

tispel, [bouwval], tispel, mannelijk, tispels, tispelke, bouwval, ’t Weurtj hoeag tied det ze d’n aojen tispel aafbraeke.

tits, [tik], tets, tits, vrouwelijk, tetse, titse, tetske, titske, tik

titsen, [slaan ], titse, titstj, titsdje, getitstj, 1. slaan 2. plagend tikken

tjaffelen, [met kleine passen lopen], taffele, taffeltj, taffeldje, getaffeldj, met kleine passen lopen, Hae taffeltj mer get róndj: hij loopt doelloos rond. Nao de operatie weer stilaan get róndjtaffele.

tobbe, tob, mannelijk, tobbe, töbke, houten kuip, Goeaj die aerpelesjèlle mer inne verkestob.

tochtig, [bronstig], töchtig, bronstig, gezegd van koeien, Die koe is töchtig.

toddel, [vod], tóddel, mannelijk, tóddels, tóddelke, prul, vod, zie ook fóddel

toddelaar, [prutser], tóddelieër, mannelijk, prutser

toddelen, [prutsen], tóddele, tóddeltj, tóddeldje, getóddeldj, onhandig tewerk gaan, Waat haet zie zich noe weer aangetóddeldj?: wat heeft ze nu weer voor gekke kleren aan?

toe, toe, dicht, Mèt toe bujele betale: met gesloten beurzen betalen.

toe, toe, toe, erbij, Toet noe toe.

toebinden, [dichtbinden], toebinje, dichtbinden, Sjei mer oet mèt aete, binj ’m mer toe: houd maar op met eten, je hebt genoeg gehad.

toebindsel, [elastiek], toebinjel, mannelijk, elastiek, D’n echte toebinjel weit ich neet: hoe de zaak precies in elkaar zit weet ik niet.

toedoen, [dichtdoen], toedoon, dichtdoen, Hae haet de vinsters toegedaon.

toeë, [gierigaard], toewe, mannelijk, gierigaard, Det is eine toewe.

toegenaaide, [gierigaard], toegenejdje, mannelijk, gierigaard, Det is eine toegenejdje.

toegeven, [toegeven], toegaeve, toegeven, zwichten

toehouwen, [dichttimmeren], toehouwe, dichttimmeren

toeklatsen, [dichtslaan], toeklatse, dichtslaan, dichtgooien, De duuer klatsdje toe.

toeknijpen, [dichtknijpen], toekniepe, dichtknijpen, Hae haet de vot toegeknepe: hij is doodgegaan.

toeknopen, [dichtknopen], toeknuipe, dichtknopen

toemaken, toemake, dicht maken

toenaaien, [dichtnaaien], toenejje, dichtnaaien

toenagelen, [dichtspijkeren], toenieëgele, dichtspijkeren

toepen, toepe, toeptj, toepdje, getoeptj, 1. kloppen 2. toepen, kaartspel, Oppe duuer toepe.

toeplekken, [dichtplakken], toeplekke, dichtplakken

toepoten, [beplanten ], toepoeate, 1. dicht beplanten 2. dingen in de weg zetten

toer, toer, mannelijk, toere, tuurke, 1. toer 2. karwei, Doe höbs eine sjoeanen toer gemaaktj: je hebt lang geslapen. Emes d’n toer make: iemand het bloed onder de nagels uithalen. Hae is uuever zien toere: hij is van streek. Nao ’t aete sluueptj hae altied ei tuurke.

toeslag, toeslaag, mannelijk, 1. extra beloning 2. deeglaag op flaaj

toeslagje, [gebakje ], toeslaegske, onzijdig, gebakje met appelmoes en rozijnen

toesmijten, [dichtgooien], toesmiete, dichtgooien

toespang, [veiligheidsspeld], toespang, vrouwelijk, veiligheidsspeld, zie ook sloetspang

toeten, [claxonneren], toete, tute, tuutj, tuudje, getuutj, toetj, toetdje,, toeteren, claxonneren

toevriezen, [dichtvriezen], toevreze, dichtvriezen, Es de wiejerd van Hagebrook waas toegevroeare, ginge wae dao sjaatse.

toewassen, [dichtgroeien], toewasse, dichtgroeien

tokken, [porren], toeke, tókke, toektj, toekdje, getoektj, tóktj, tókdje, porren, geniepig stompen

tokken, [mond snoeren], tukke, tuktj, tukdje, getuktj, iemand lichtjes de mond snoeren, Dae zal ich ins tukke: ik zal hem een toontje lager laten zingen.

ton, tón, vrouwelijk, tónne, tunke, 1. ton 2. dik persoon, Ein zeiktón en zweitveut stinke drie oor inne windj.

tondel, [vod], tóntjel, mannelijk, tóntjels, tóntjelke, poetslap, prul, vod

tondelaar, [klungelaar], tóntjelieër, mannelijk, klungelaar; iemand die van alles verzamelt

tondelen, [prutsen], tóntjele, tóntjeltj, tóntjeldje, getóntjeldj, prutsen

toneel, tenieël, onzijdig, tenieëlke, toneel, De kinjer spuueldje tenieëlke inne graasj.

toneelspeelster, [toneelspeelster ], tenieëlspuuelster, 1. toneelspeelster 2. komediant

toneelspeler, [toneelspeler ], tenieëlspuueler, mannelijk, 1. toneelspeler 2. komediant

tonen, tuine, tuintj, tuindje, getuindj, tonen, Det tuintj good: dat ziet er goed uit.

tonen, [fratsen], tuuen, (tuue\n), fratsen, Hoeal gein gekke tuuen oet, menke!

tong, tóng, vrouwelijk, tónge, tungske, tong, Bès se dien tóng kwiet? Haaj ich mich de tóng mer aafgebete: had ik maar gezwegen.

tongslag, [techniek bij trompetspelen], tóngslaag, mannelijk, bepaalde techniek bij het trompetspelen, Dae haet eine goje tóngslaag.

tonnen, [bemesten], tónne, tóntj, tóndje, getóndj, bemesten, gier over het land verspreiden, Ze zeen aan ’t tónne: ’t stinktj.

tooi, [gemene vrouw], toeaj, vrouwelijk, een slechte, gemene, onbetrouwbare vrouw, Det is ein echte toeaj.

toom, toum, mannelijk, toume, toom, Hae kós ’t paerd neet in toum haoje, ’t ging ’m oppe luip.

toon, toean, (toea\n), mannelijk, toeane, tuuenke, toon, Dae haet eine sjoeanen toean op zienen tuba.

toonbank, toeanbank, vrouwelijk, toonbank

top, tup, mannelijk, tuppe, tupke, top, spits

toppen, [afknippen ], tóppe, tuppe, tóptj, tópdje, getóptj, tuptj, tupdje, g, 1. toppen, punten afknippen 2. tippen, Boeane tóppe. Boeane tuppe. Hae haet zich de haor laote tuppe.

toren, toeare, mannelijk, toeares, tuuerenke, toren

torenklok, [torenklok], toeareklok, vrouwelijk, torenklok

tot, toes, tot, zie ook toet, Vóór se kan de t een s worden: toes. Toes se klaor bès.

tot, toet, (toe\t), tot, zie ook toes, Van hie toet dao.

tot de, [tot de], toette, toet de, tot de

toter, [modder], toeater, mannelijk, modder, Ich bleef mèt mien stevele innen toeater staeke.

tout même chose, [om het even], toetmemsjoos, (Frans) om het even

touw, touw, vrouwelijk, touwe, tuike, touw, Get mèt ei tuike toebinje.

touwtjespringen, tuikespringe, touwtjespringen

traag, traog, traoger, traogst, traag, langzaam, Dae is zoea traog wie dikke stróntj.

traan, traon, vrouwelijk, traone, träönke, traan

traktement, traktement, onzijdig, traktemente, traktementje, salaris, honorarium

trampelaar, [beweeglijk persoon], trampelieër, mannelijk, persoon die heen en weer loopt, drentelaar

trampelen, [rusteloos rondlopen ], trampele, trampeltj, trampeldje, getrampeldj, 1. rusteloos rondlopen 2. onbeholpen dansen, Stank neet zoea te trampele!

transenatie, [kwelling], transenasie, vrouwelijk, kwelling, ziekte, plaag, Waat ein transenasie!

transeneerder, [pestkop], transeneerde, trenseneerder, mannelijk, pestkop

transeneren, transenere, trensenere, transeneertj, transeneerdje, getranseneerdj, treiteren, pesten, judassen, Sjei oet mèt det getranseneer! Sjei oet mèt trensenere.

trap, trap, vrouwelijk, trappe, trepke, trap

trapleder, [trapladder], trapleier, vrouwelijk, trapladder

trapperen, trappere, trappeertj, trappeerdje, getrappeerdj, betrappen, Emes trappere op ein luuege.

trede, traej, mannelijk, vrouwelijk, traej(e), trede, stap, Ich waas net ei paar traej van hoes, toen ’t begós te raengele.

treden, traeje, ich traej, du treuts, hae treutj, wae traeje, g, 1. trappen, treden 2. gepikeerd zijn 3. globaal meten door aantal passen te tellen 4. met voeten afmeten wie mocht beginnen met kiezen van wedstrijdploegen 5. het dekken van kippen door hanen 6. dansen (spottend over iemand die niet kon dansen), Traej mich neet oppe tieën.

treffen, [ontmoeten ], treffe, ich tref, doe trufs, hae truftj, wae treffe, tr, 1. treffen, ontmoeten 2. goed uitkomen, ’t Is eine zeldjen tref det se ’m trufs. Wae höbbe ós bie de kirk getróffe.

treiteraar, [pestkop], traeterieër, mannelijk, pestkop

treiteren, traetere, traetertj, traeterdje, getraeterdj, pesten

trek, trèk, mannelijk, 1. eetlust 2. tocht 3. (vogel)trek 4. pensioen

trekbuidel, [accordeon], trèkbujel, mannelijk, accordeon, zie ook trèkzak

trekgat, [tochtgat], trèkgaat, onzijdig, tochtgat, Naeve de kirk is ’t ei groeat trèkgaat.

trekhond, [trekhond], trèkhóndj, mannelijk, trekhond, zie ook kerhóndj

trekken, trèkke, trèktj, trok, trokke, getrokke/getroch(t), 1. trekken 2. telen 3. grootbrengen, opvoeden 4. lijken op 5. tocht door koude luchtstroom 6. slaag krijgen, Dae waeg trèktj zich lank: die weg wordt als lang ervaren. Emes ane jas trèkke. Hoonderesop trèkke. Mèt ei bein trèkke.

trekpot, [voornemen], trèkpot, mannelijk, voornemen, Get oppen trèkpot höbbe: iets voornemens zijn.

trekschei, [trekbalk ], trèksjei, vrouwelijk, trekbalk om het paard aan te spannen, zie ook sjei

trekzaag, trèkzaeg, vrouwelijk, trekzaag

trekzak, [accordeon], trèkzak, mannelijk, accordeon, zie ook trèkbujel

treuten, träöte, träötj, träödje, geträötj, hard maar niet toonvast blazen, Mèt vastelaovendj weurtj t’r väöl geträötj.

treuzelaar, [treuzelaar], treuzelieër, mannelijk, treuzelaar

tribune, trebuun, vrouwelijk, trebune, trebuunke, tribune, Vuuer de rundje van Thoear woor oppe Casino ein trebuun geboewdj.

trien, trien, vrouwelijk, triene, trienke, onbeholpen vrouw, trien

Trippaerd, [huis], Trupperd d’n, huize Trippaerd

Trippaerdstraat, [trippaerdstraat], Trupperdstraot, Trippaerdstraat

troebel, tórbel, troebel, Tórbel beer.

troef, troef, vrouwelijk, troef, truufke, troef, Det is ermood troef. ‘Waat is troef?’ ‘Herte!’

troffel, troefel, vrouwelijk, troefele, trufelke, troffel

trog, troeag, mannelijk, truueg, truuegske, 1. voederbak 2. forse, onbeholpen vrouw, Eine verkestroeag.

troggelen, [rijgen], traochele, traocheltj, traocheldje, getraocheldj, rijgen, los aan elkaar rijgen van textiel, met grote steken aan elkaar zetten, De nejster traocheldje de panjer vuuer ’t passe aanein.

troggelgaren, [rijggaren], traochelgare, onzijdig, rijggaren

trom, tróm, vrouwelijk, trómme, trumke, trom

trombone, trómbón, vrouwelijk, trómbóns, trombone

trommel, trómmel, vrouwelijk, trómmels, trummelke, boterham- of koekjestrommel

trommelaar, [trommelaar], trómmelieër, mannelijk, trommelaar

trommelen, trómmele, trómmelt, trómmeldje, getrómmeldj, (met de vingers) trommelen

trommelstok, [tromstok], trómstek, mannelijk, tromstok

trommen, [op een trom spelen], trómme, trómtj, trómdje, getrómdj, trommelen, op een trom spelen, Wie ’t laat genóg waas, trómdje ze op heives aan: toen het laat genoeg was, gingen ze naar huis.

trompet, trómpöt, vrouwelijk, trompötte, trömpötje, trompet

troon, troean, vrouwelijk, troeane, truuenke, troon

troost, troeast, truuest, mannelijk, troost, zie ook truuest, Inne Kepel ónger de Linje is troeast en genaezing te vinje volges ’t gebed: ‘Komt Ellendigen naar Thorn aan de Linden, daar is genesinge en troost te vinden.’

troosten, troeaste, truueste, troeastj, troeasdje, getroeastj, troosten, zie ook truueste

trouw, [huwelijk], trouw, mannelijk, huwelijk, In zienen trouw haet d’r zich väöl verbaeterdj.

trouw, troew, troewer, troewst, trouw

trouwboekje, [trouwboekje ], trouwbeukske, onzijdig, trouwboekje

trouwen, [vertrouwen], troewe, troewtj, troewdje, getroewdj, vertrouwen, vertrouwen hebben, Ich troew ’m neet.

trouwkleed, [bruidsjurk], trouwkleid, onzijdig, bruidsjurk

trouwring, trouwrink, mannelijk, trouwring

trubbel, [ellende ], tórbel, mannelijk, 1. ellende 2. chaotische drukte, Die höbbe einen tórbel op häöre nak.

trumpen, [kerkklok luiden], trumpe, trumptj, trumpdje, getrumptj, met de kleine kerkklok luiden, Bès se aan ’t trumpe?: gevraagd aan een man die met zijn handen in zijn broek staat. Ein half oor vuuer de mès loedje de groeate klok, ei keteer vuuer de mès waas d’n ieësten trump en vief minute t’r vuuer de lèsten trump.

tuiel, [vod], tujel, mannelijk, tujele, tujelke, prul, oud kledingstuk, gebruikt als poetslap

tuielen, [zich slordig aankleden], tujele, tujeltj, tujeldje, getujeldj, zich (slordig) (aan)kleden, Zich get aantujele.

tuier, tujer, mannelijk, tujers, tujerke, standpaal voor grazend dier, Ein geit oppen tujer zètte.

tuieren, [vastbinden], tujere, tujertj, tujerdje, getujerdj, vastbinden van grazend vee

tuierhamer, tujerhamer, mannelijk, grote hamer om palen voor afrastering de grond in te slaan, Eine kop wie einen tujerhamer höbbe: een zwaar hoofd hebben.

tuierhout, [paal ], tujerhout, paal waaraan vee vastgebonden werd, zie ook tujerpaol

tuierpaal, [paal ], tujerpaol, mannelijk, paal waaraan vee vastgebonden werd, zie ook tujerhout

tuig, tuug, onzijdig, 1. tuig 2. gespuis

tuigleer, [tuigleer], tuuglaer, onzijdig, tuigleer

tuimel, [drukte], toemel, mannelijk, drukte, bedoening, Door al daen toemel bèn ich det vergaete.

tuimelen, toemele, toemeltj, toemeldje, getoemeldj, tuimelen, Vanne trap aaf toemele.

tuin, [omheining], toen, mannelijk, toene, tuunke, afrastering, omheining, ’t Paerd waas oette wei, want d’n toen waas kepot.

tuindistel, [paardenbloem], toendistel, vrouwelijk, paardenbloem, Knien höbbe gaer ’t greun vanne toendistele.

tuinen, toene, toentj, toendje, getoendj, afrasteren, omheinen

tuinpaal, [paal van omheining], toenpaol, mannelijk, paal van omheining

tuis, [ruil], toes, mannelijk, 1. ruil 2. contract, Toes óm toes.

tuisen, toese, toestj, toesdje, getoestj, ruilen, Ich zooj mèt nemes wille toese.

tuit, [zak], toet, (toe~t), vrouwelijk, toete, tuutje, 1. papieren of plastic zak 2. toeter, claxon, Ein toet friet hoeale.

tuit, [drinkbus], tuit, vrouwelijk, tuite, tuitje, 1. drinkbus 2. ijzeren melkbus, Ein tuit water. Koffie nao ’t veldj bringe in ei tuitje.

tuit, [tuit], täöt, vrouwelijk, tuit, Hae kaltj mich ein täöt ane kop.

tuitel, [uitloop], tuitel, mannelijk, tuitels, tuitelke, tuit, uitloop, Dae koffiepot haet eine lange tuitel.

tuiten, toete, toetj, toetdje, getoetj, suizen, Dao zulle ’m de oeare waal van toete: wordt gezegd als er over iemand geroddeld wordt. De oeare toete mich.

tuitje, [pijlpunt ], täötje, onzijdig, zelfgemaakte pijlpunt van blik, Pielsjete mèt ei täötje.

tule, tuul, mannelijk, tule, Vreuger woeare petticoats van tuul.

Tungelroy, [tungelroy], Tungelra, Tungelder, Tungelroy

tussen, tösse, tussen, Det maedje is te groeat vuuer servèt en te klein vuuer taofellake. Hie-en-tieënge en dao-en-tösse. Ich höb t’r flink tösse gezaete.

tussenbeide, [tussenbeide], tössebei, tussenbeide, ’t Waas mer good det Marie tössebei kwaam.

tussentijd, [tussentijd], tössetied, tössentied, mannelijk, tussentijd

tussenuit, [ervandoor], tössenoet, ervandoor, Hae nejdje zich t’r tössenoet.

tut, tut, vrouwelijk, tutte, tutje, 1. tut 2. zeur 3. speen, duimlapje voor kleine kinderen

tutter, tutter, mannelijk, tutters, tutterke, speen, zie ook tut

tuut, [claxon], tuut, mannelijk, claxon van de auto, zie ook toet

twaalf, twelf, twaalf

twaalfde, [twaalfde], twelfdje, twaalfde

twaalfderlei, [van alles wat], twelfdjerlei, van alles wat

twee, twieë, twee, Hae drejtj eine cent twieë kieër óm ieër d’r ’m oetgeuftj: hij is gierig. Mèt twieë wuuerd kalle. Nemes kan twieë hieëre dene. Twieë knabbe is ouch geldj: men mag het kleine niet versmaden. Zoea zeker wie twieë en twieë veer is.: men mag het kleine niet versmaden. Zoea zeker wie twieë en twieë veer is.

tweede, twieëdje, twieëdjes, tweede

tweeduizend, twieëdoezendj, tweeduizend

tweeërlei, [verschillend], twieëdjerlei, twieëjerlei, verschillend, Dao haje ze twieëdjerlei kinjer.

tweeling, twieëling, mannelijk, twieëlinge, tweeling

tweestemmig, [tweestemmig], twieëstummig, tweestemmig

tweetak, [wegsplitsing], twieëtak, mannelijk, wegsplitsing

tweetakt, [tweetaktmotor], twieëtak, mannelijk, tweetaktmotor

twijfelaar, twiefelieër, mannelijk, 1. persoon die twijfelt 2. ledikant dat het midden houdt tussen een- en tweepersoons

twijfelachtig, [twijfelachtig], twiefelechtig, twijfelachtig

twijfelen, twiefele, twiefeltj, twiefeldje, getwiefeldj, twijfelen

twintig, twintjig, twintig, Toet twintjig is gruje, toet fieërtig is bluje, toet sestig is staon en nao sestig vergaon.

ui, eunj, vrouwelijk, eunje, euntje, 1. ui 2. stommerik, Det is mich ein eunj!

uienmoes, [uienstamppot], eunjemoos, onzijdig, uienstamppot, zie ook eunjepratsj

uienprats, [uienstamppot], eunjepratsj, uienstamppot, zie ook eunjemoos

uiensaus, [uiensaus ], eunjesaus, vrouwelijk, uiensaus, Hieëring mèt eunjesaus.

uiensoep, eunjesóp, vrouwelijk, uiensoep

uier, ujer, vrouwelijk, ujers, uier, Die koe haet eine sjoeanen ujer.

uil, uul, mannelijk, ule, uulke, uil, Doe, stómmen uul. Waat bès se toch eine sjaelen uul, zuus se det den neet?

uilen, [waakzaam zijn], ule, uultj, uuldje, ge-uuldj, waakzaam zijn, Jóng, waat woears se laat gisteraovendj, ich höb d’n hieële nacht ligke te ule.

uilenbal, ulebal, mannelijk, uilenbal

uilskuiken, uulskuke, onzijdig, uilskuiken, dommerik, Det is ei groeat uulskuke.

uit, oet, uit, ’t Book oet höbbe: het boek gelezen hebben; de zaak is afgedaan. De Maas is oet. D’n erm oet d’n dop valle. Doe bès oet: jij moet uitkomen (bij kaarten). En daomèt oet! Get oette kop lieëre: iets van buiten leren. Is ’t noe oet?: is het nu afgelopen? ’t Is oet: de verkering is uit. Oet zien eige: uit zichzelf, vanzelf. Oet-en-t’r nao: altijd en eeuwig. Örges op oet zeen. Uuever en oet.

uitbenen, [uitbenen], oetbeine, uitbenen, De slechter beindje de sjónk oet.

uitbijten, [uitbijten], oetbiete, uitbijten, Chloor bietj oet.

uitblazen, [uitblazen], oetblaoze, uitblazen, Mètte verjaordig bleustj ’t kindj gaer de kaeskes oppe taart oet.

uitblijven, [uitblijven], oetblieve, uitblijven

uitborstelen, [uitborstelen ], oetbeustele, 1. uitborstelen 2. verwijten krijgen, De sóndigse kleier oetbeustele.

uitbraden, oetbraoje, uitbakken, uitbraden, ’t Spek good oetbraoje.

uitbreken, [uitbreken], oetbraeke, uitbreken, Mich broeak ’t zweit oet.

uitbroeden, [uitbroeden], oetbreuje, uitbroeden

uitbuidelen, [flink ervan langs geven], oetbujele, flink ervan langs geven, Hae kreeg ze flink oetgebujeldj, toen d’r te laat thoes kwoeam.

uitbulken, [uithuilen], oetbäöke, uithuilen, Bäök dich mer ins oet.

uitcijferen, [uitzoeken], oetsiefere, secuur uitzoeken, Det is einen oetgesieferdje: een geraffineerd persoon.

uitdelen, oetdeile, 1. uitdelen, trakteren 2. slaag geven, Es ze jaorig zeen, moge de kinjer oppe sjoeal oetdeile.

uitdenken, [uitdenken], oetdinke, uitdenken, Dae haet zich weer get oetgedach(t)!

uitdoen, [doven ], oetdoon, 1. uitdoen, doven 2. uitkleden 3. oogsten, rooien 4. zich van zijn bezittingen ontdoen, ’t Leech(t) oetdoon.

uitdrogen, oetdruuege, uitdrogen

uitdrukkelijk, oetdrökkelik, uitdrukkelijk

uiteen, oetein, oetrein, uiteen, uit elkaar, zie ook , Die twieë woeare vuuerig jaor 25 jaor getrouwdj en noe zeen ze oetrein.

uiteengaan, [scheiden], oeteingaon, uiteengaan, scheiden, zie ook oetreingaon

uiteengaan, [scheiden], oetreingaon, uiteengaan, scheiden, zie ook oeteingaon

uiteenhouden, [uiteenhouden], oeteinhaoje, uiteenhouden, zie ook oetreinhaoje, Dae twieëling is neet oetrein te haoje.

uiteenhouden, [uiteenhouden], oetreinhaoje, uiteenhouden, zie ook oeteinhaoje

uiteinde, oetinj, onzijdig, uiteinde, Ei good oetinj en ei zalig noew jaor!

uiten, oete, ute, oetj, oedje, ge-oetj, uutj, uudje, ge-uu, uiten, Doe kóns vraoge waas se wils, hae uutj zich neet.

uiterlijk, [voorkomen], oeterlik, uterlik, onzijdig, uiterlijk, voorkomen, schijn, Doe mós neet altied op ’t oeterlik/uterlik van emes aafgaon.

uiterlijk, [op zijn laatst], oeterlik, uterlik, uiterlijk, op zijn laatst

uiterste, oeterste, uterste, onzijdig, het uiterste, ’t Uterste van emes vraoge/verlange. Toet ’t uterste gaon. Toet ’t uterste gaon. ’t Uterste van emes verlange.

uiterste, oeterste, uterste, uiterste, Zien oeterste/uterste bès(t) doon.

uiteten, [opeten], oetaete, 1. opeten, leeg eten 2. uit eten gaan

uitflatsen, [uitflappen], oetflatse, uitflappen, Det flatsdje mich get flot t’r oet.

uitgaan, oetgaon, 1. uitgaan 2. doven, Geis se vanaovendj mèt oet of bliefs se thoes?

uitgang, [uitgang ], oetgank, mannelijk, uitgang

uitgehikt, [gewiekst], oetgehiktj, gewiekst, op zijn eigen voordeel uit

uitgehikte, [krenterig persoon], oetgehikdje, mannelijk, krenterig mens

uitgehongerd, [uitgehongerd], oetgehungerd, oetgehóngerdj, uitgehongerd

uitgekookt, oetgekoeaktj, uitgekookt, Einen oetgekoeakdje.

uitgeteld, [erg moe], oetgetèldj, uitgeteld, erg moe, Noe bèn ich oetgetèldj!

uitgetut, [moe], oetgetutj, moe, niks meer weten te bedenken, Ich bèn oetgetutj.

uitgeven, [besteden], oetgaeve, uitgeven, Ich höb dao väöl geldj aan oetgegaeve.

uithalen, [uithalen ], oethoeale, uithalen, Stóm tuuen oethoeale. Vogelnèsjes oethoeale.

uithangen, [zich bevinden], oethange, uithangen, zich bevinden, Woea hingtj d’r toch zoealang oet? Woea höbs se noe weer oetgehange?

uithelpen, [invallen], oethelpe, uit de nood helpen, invallen

uithoek, [uithoek], oethook, mannelijk, uithoek

uithoren, oethuuere, uithoren

uithouden, [afspreken], oethaoje, afspreken, overeenkomen, Wae höbbe oetgehaoje det neet mieër te doon.

uithouwen, [wartaal uitslaan], oethouwe, wartaal uitslaan, Dae kan mich get stómme zeiver t’roet houwe.

uitkallen, [uitpraten], oetkalle, uitpraten, Kal dich ins oet: zeg eens wat je denkt.

uitkammen, [uitkammen], oetkeime, uitkammen, De krolle oetkeime.

uitkeren, [uitvegen ], oetkieëre, 1. uitkeren 2. uitvegen met een bezem, Geldj oetgekieërdj kriege.

uitkering, [uitkering], oetkieëring, vrouwelijk, uitkering

uitkijk, [uitzicht], oetkiek, mannelijk, uitkijk, uitzicht, Zulle wae belke trèkke? Nae, want dae mins stuit oppe oetkiek!

uitkijken, [uitkijken], oetkieke, uitkijken

uitkleden, oetkleie, uitkleden, Ze höbbe ’m gans oetgekleidj.

uitknijpen, [uitknijpen], oetkniepe, uitknijpen

uitkoken, [uitkoken], oetkoeake, uitkoken, Die vrouw is oetgekoeaktj!

uitkomen, oetkómme, uitkomen, Dao kumtj niks van oet. De slaaj kumtj oet. Det kumtj oet: dat kan niet geheim blijven. Mèt troef oetkómme.

uitkopen, [uitkopen], oetkoupe, uitkopen

uitkramen, [onzin vertellen], oetkraome, uitkramen, onzin vertellen

uitkratsen, [uitkrabben], oetkratse, uitkrabben, Jóng, kiek oet, die kratstj dich de ouge oet! De voge in ein aoj moor oetkratse.

uitkrijgen, [een portie nemen], oetkriege, een portie nemen/krijgen, Bie de deiling krege wae nog get oet. Kriegtj oet, dao is genóg: gezegd om gastvrijheid te tonen.

uitlaat, [uitlaat ], oetlaot, mannelijk, uitlaat, Doe höbs d’n oetlaot kepot.

uitlaten, oetlaote, uitlaten, Ederen daag d’n hóndj oetlaote. Wae kriege slecht waer, de kinjer zeen oetgelaote.

uitleg, oetlèk, mannelijk, uitleg

uitleggen, [uitleggen], oetlègke, uitleggen

uitlekken, [uitlikken], oetlekke, uitlikken, Lek dich de sjroeappot mer oet.

uitleven, [uitleven], oetlaeve, uitleven, Det hoes waas gans oetgelaefdj. Ich höb mich dao ins good op oetgelaefdj.

uitlezen, [uitlezen], oetlaeze, uitlezen, Ich höb de gezèt van vandaag al gans oetgelaeze.

uitlitsen, [uitglijden], oetlitse, uitglijden, Ich bèn oetgelitstj uuever die glate stein in ’t törp.

uitlodderen, [verslijten], oetlóddere, verslijten, Det lager begintj oet te lóddere.

uitlopen, oetloupe, uitlopen, Gans Thoear waas oetgeloupe toen de kuuenegin kwaam. In ’t vuuerjaor begintj alles oet te loupe.

uitloten, [uitloten], oetloeate, uitloten, Ich bèn oetgeloeatj vuuer miene nómmer, ich hoof neet in deens(t).

uitlubberen, [langer worden van kleding], oetlumpe, langer worden van kleding, Daen trui is gans oetgelumptj.

uitluizen, [uithoren], oetloeze, uithoren, Emes oetloeze: iemand op een slinkse manier iets laten zeggen.

uitmaken, oetmake, 1. uitmaken 2. uitschelden, Det is ein oetgemaakdje zaak. ’t Oetmake: de relatie verbreken.

uitmesten, [uitmesten], oetmèste, uitmesten

uitnodigen, oetnuuedige, uitnodigen, zie ook nuueje

uitnodiging, [uitnodiging], oetnuuediging, vrouwelijk, uitnodiging

uitprakkeseren, [uitdenken], oetprakkezere, uitdenken, uitdokteren, Ich höb mich get oetgeprakkezeerdj.

uitrafelen, [verslijten], oetraofele, uitrafelen, verslijten, Diene trui begintj oet te raofele.

uitrazen, [uitrazen], oetraoze, uitrazen, Laot ’m mer effekes oetraoze.

uitrekenen, [uitrekenen], oetraekene, uitrekenen

uitrichten, [uitvoeren], oetrichte, uitvoeren, werken, Det haet nog noeats get oetgerichtj: zij heeft nog nooit iets goed gedaan; die aanpak heeft nog nooit succes gehad.

uitroeping, [uitroeping], oetroping, vrouwelijk, uitroeping, De oetroping vanne Prins.

uitroken, [uitroken], oetrouke, uitroken, Ei wispenès(t) oetrouke.

uitschachten, [uitgraven], oetsjachte, uitgraven, Funderinge oetsjachte.

uitschakelen, [uitschakelen], oetsjakele, uitschakelen

uitscharren, [uitschrapen], oetsjerre, uitschrapen, De kieëtel oetsjerre.

uitscheiden, oetsjeie, ophouden, Hae is mètte zaak oetgesjeidj. Sjei mich oet! Sjei oet daomèt!

uitschelden, [uitschelden ], oetsjelje, oetsjeldje, uitschelden, Emes oetsjel(d)je vuuer alles waat mäögelik is.

uitschijten, [uitschelden], oetsjiete, uitschelden, Dae haet ze flink oetgesjete gekrege.

uitschobben, [uitschelden], oetsjoebe, uitschelden, berispen

uitschot, oetsjot, onzijdig, uitschot

uitschreeuwen, [uitschreeuwen], oetsjrieëve, uitschreeuwen, ’t Oetsjrieëve vanne pien.

uitschrijven, [uitschrijven], oetsjrieve, uitschrijven, Ein raekening oetsjrieve. Emes es lid oetsjrieve.

uitschudden, [uitschudden ], oetsjödde, 1. uitschudden 2. uitgieten

uitschuiven, [uitschuiven], oetsjuve, uitschuiven, Ein leier oetsjuve.

uitslaan, [uitslaan], oetslaon, uitslaan

uitslag, oetslaag, mannelijk, uitslag

uitslapen, [uitslapen], oetslaope, uitslapen

uitslijpen, [uitslijpen], oetsliepe, uitslijpen, Kinderrijmpje: Sliep oet, sliep oet, alle minse lache dich oet!

uitsluiten, [uitsluiten], oetsloete, uitsluiten, ’t Is oetgesloeate det deze waeg weurtj aafgesloeate.

uitsmijter, oetsmieter, mannelijk, uitsmijter

uitsnijden, [bedriegen ], oetsnieje, 1. afzetten, bedriegen 2. de waarheid vertellen, Dae haet mich ein oetgesneje.

uitsnoeven, [waarheid zeggen], oetsnoeve, de waarheid zeggen, Zie haet ’m flink de naas oetgesnoefdj.

uitspelen, oetspuuele, uitspelen

uitspoelen, [uitspoelen], oetspeule, uitspoelen

uitspoken, oetspoeake, uitspoken

uitspreken, [uitspreken], oetspraeke, uitspreken, Örges ein oetgesproeake meining uuever höbbe.

uitspugen, [uitspuwen], oetspieje, uitspuwen

uitstaan, [verdragen], oetstaon, uitstaan, Emes neet kónne oetstaon.

uitstapje, oetstepke, onzijdig, uitstapje

uitsteken, oetstaeke, uitsteken, Emes de ouge oetstaeke mèt get noets.

uitstekend, oetstaekendj, uitstekend

uitstel, oetstèl, onzijdig, uitstel

uitstellen, [uitstellen], oetstèlle, uitstellen

uitstoten, [uitstoten], oetstoeate, uitstoten

uitstrijken, [zich vuil maken], oetstrieke, zich oetstrieke, zich vuil maken, Kindj, waat höbs se dich weer oetgestreke!

uitstrooien, [uitstrooien], oetstruie, uitstrooien

uitstukkeren, [hard werken], oetstökkere, zich oetstökkere, zich inspannen, hard werken, Ich höb mich gans oetgestökkerdj mètte gaard te spaje.

uittellen, [uittellen], oettèlle, uittellen, Det kóns se op dien tieën vingers oettèlle det dao niks van kumtj.

uittreden, [uittreden], oettraeje, uittreden, Zie is oetgetroeaje: zij is uit het klooster getreden.

uittrekken, oettrèkke, uittrekken, Ónkroed oettrèkke.

uitvaren, [uitrijden], oetvare, uitrijden, uitvaren, Mès(t) oetvare. Tieëngen emes oetvare.

uitvegen, oetvaege, uitvegen, Emes de jas oetvaege. ’t Sjoealbord oetvaege.

uitvinding, oetvinjing, vrouwelijk, uitvinding, idee, Waat ein oetvinjing!

uitvissen, [uitvissen], oetvèsse, uitvissen, Vès noe ins oet wie det zitj.

uitvliegen, [uitvliegen], oetvlege, uitvliegen

uitvoerder, [uitvoerder], oetveurder, mannelijk, uitvoerder, Einen oetveurder oppe boew.

uitvoeren, oetveure, 1. uitvoeren, doen 2. exporteren 3. uitvoeren, spelen, Waat veurtj det kindj dao oet dao in det heukske?

uitvoering, oetveuring, vrouwelijk, uitvoering

uitvragen, [uitvragen], oetvraoge, uitvragen

uitvreten, [uitspoken], oetvraete, uitvreten, iets verkeerd doen, uitspoken, Waat höbtj gae noe weer oetgevraete?

uitvreter, [deugniet], oetvraeter, mannelijk, grote deugniet, Mer menke toch, doe bès eine richtigen oetvraeter.

uitwaaien, oetwejje, uitwaaien

uitweg, [uitweg], oetwaeg, mannelijk, uitweg

uitweiden, oetwieje, uitweiden, Aan zie verhaol kwoeam gein inj, hae bleef mer oetwieje.

uitwerken, [uitwerken], oetwirke, uitwerken

uitwijden, [uitwijden], oetwieje, uitwijden, Doe höbs te hel aan daen trui getrokke, dae is gans oetgewiedj.

uitwijken, oetwieke, uitwijken

uitwijzen, [uitwijzen], oetwieze, uitwijzen, Det mót zich nog oetwieze: dat moet nog blijken.

uitwonen, [inwonen om te werken], oetwoeane, ergens dag en nacht inwonen om te werken, meestal in het huishouden, Vreuger woeandje väöl maedjes van Thoear oet in Antwerpe, Brussel en Luuk.

uitwrijven, [uitwrijven], oetvrieve, uitwrijven

uitzagen, [uitzagen], oetzaege, uitzagen

uitzet, [bezittingen van een bruid], oetzèt, mannelijk, uitzet, ‘Höbs se dienen oetzèt al bie-ein?’ vroog oma vreuger es se gings trouwe.

uitzetten, [uitzetten ], oetzètte, uitzetten, ’t Gaas oetzètte. Päöl oetzette inne wei óm draod te spanne.

uitzicht, [uitzicht], oetzich, oetzicht, uitzicht

uitzien, [uitzien], oetzeen, uitzien, Det zuut neet oet.

uitzoeken, [uitzoeken ], oetzeuke, uitzoeken

uitzonderen, oetzunjere, uitzonderen

uitzondering, [uitzondering], oetzunjering, vrouwelijk, uitzondering

uitzuigen, [uitzuigen], oetzoeke, uitzuigen, ’t Gif van ein wisp oetzoeke.

uitzuigen, [uitzuigen], oetzuge, machinaal uitzuigen, De zeikkelder en de rioleringspötjes waere oetgezoeage.

uitzweten, [uitzweten], oetzweite, uitzweten

Um, [trofee van het Oud Limburgs Schuttersfeest ], Um, trofee voor de winnaar van het Oud Limburgs Schuttersfeest (OLS), In 2009 haaj Thoear bekans d’n Um.

unger, [middagslaap], unjer, mannelijk, middagslaap, Hae hèltj zienen unjer nao de middig: hij slaapt na het middageten.

ungeren, [middagslaap houden], unjere, unjertj, unjerdje, ge-unjerdj, middagpauze, middagslaap houden, De boere unjerdje vreuger allemaol.

uur, oor, onzijdig, oor/ore, eurke, uur, De ore vuuer twelf tèlle döbbel. Det doortj twieë eurkes. Op oor en tied: op een vast tijdstip.

uurwerk, oorwerk, onzijdig, uurwerk

vaal, vaal, vaalder/valer, vaalst, 1. vaal, verschoten 2. vals, Ein vaal doef: een vaalrood gekleurde duif. Ei vaal kleid. Vaal waere: verkleuren. : verkleuren.

Vaals, [vaals], Vaols, Vaals

vaan, vaan, vrouwelijk, vane, vaenke, vlag, vaandel, De vaan kostj mieër es de persessie waerd is: er zijn meer onkosten gemaakt dan er valt te verdienen. Hang neet mieër ane vaan den de presessie waerd is: geef niet meer geld uit dan strikt noodzakelijk is.: geef niet meer geld uit dan strikt noodzakelijk is.

vaandel, [slordig kledingstuk], faanjel, mannelijk, faanjels, faenjelke, slordig kledingstuk van vrouwen, Waat ’t zich noe haet aangedaon, is einen echte faanjel.

vaardig, vaerdig, vaerdig, vaerdiger, vaerdigst, 1. klaar, gereed 2. uitgeput, bekaf, dronken, Dao is neet väöl waat dae neet vaerdig kriegtj. Ei vaerdig pak waas väöl gojekouper den ein aangemaete: een confectiekostuum was goedkoper dan een aangemeten pak. Vaerdig zeen op ’t zuime nao: het werk bijna af hebben. : het werk bijna af hebben.

vaardigmaken, [klaarspelen], vaerdigmake, klaarspelen, Waat maaks se mich noe weer vaerdig?

vaarleis, [karrenspoor ], vaarleis, vrouwelijk, vaarleize, karrenspoor in een veldweg, zie ook leis, Es se dao wils fietse, mós se dich inne vaarleis haoje.

vaars, vaes, (vae\s), vrouwelijk, vaeze, vaeske, vaars, koe die voor de eerste keer moet kalven, Ein vaes. Ei vaes käöfke: een vrouwelijk kalf.

vaarschoenen, [werkschoenen], vaarsjoon, werkschoenen

vaart, vaart, vrouwelijk, vaarte, vaertje, 1. snelheid, spoed 2. oprijweg naar de boerderij, Mèt ei vaartje kwaam d’r aangefietsj. Örges vaart achter zètte.

vaarweg, vaarwaeg, mannelijk, rijweg voor voertuigen, vaarweg

vaas, vaas, vrouwelijk, vaze, vaeske, vaas, Zèt die blome mer in ei vaeske.

vadem, [snoer], viem, vrouwelijk, vieme, viemke, snoer, zie ook snoor, Ein sjoean viem ane gaerd höbbe.

vadem, [draad], vaam, mannelijk, vaem, vaemke, draad, Eine vaam gare.

vademen, [rijgen ], vaeme, vaemtj, vaemdje, gevaemdj, 1. rijgen 2. de draad door het oog van de naald doen 3. aframmelen, Kralle vaeme.

vadersdeel, [erfdeel ], vadersdeil, onzijdig, vadersdeel, erfdeel van vaderskant, zie ook vaderspaart, Wie zie vader storf, eisdje de zoon geliek zie vadersdeil op terwiel zie moder nog neet van kook toet broead kós kómme.

val, val, vrouwelijk, valle, velke, val, klem, Ein moezeval.

vale, [gemeen persoon], vale, mannelijk, een gemeen, geniepig persoon, Det is eine vale.

valerik, [valsaard], valerik, mannelijk, valerike, valsaard

vallen, valle, ich val, doe vèls, hae vèltj, zie valle, veel,, vallen, Mèt ’t valle van d’n aovendj gaon de lampe aan.

van alleen, [vanzelf], van allein, vannelein, vanzelf, Maak dich dao neet zoea drök óm, det geit van allein.

van de, [van de], vanne, van de, van de

van doen, [nodig], vandoon, nodig, Daomèt höb ich niks vandoon: daar heb ik niks mee te maken. Det höb ich neet vandoon: dat heb ik niet nodig.: dat heb ik niet nodig.

van eigen, [vanzelf], van eiges, vanzelf, Det geit van eiges.

van onder, [van onder], vanónger, van onder

van oudsher, [van oudsher], van aodshaer, van aodsher, van oudsher, Op aodjaorsmörge gaon de kinjer van aodshaer grabbele langs de duuere.

van schandewege, [uit schande], vansjanjewaege, uit schande, Van sjanjewaege zeen ze oet ’t törp vertrokke.

van tevoren, [vooraf], vantevuuere, (van) tevoren, vooraf

van wijd, [ver], van wied, ver, zie ook van wiedaaf, Van wiedaaf is ’t good stute: opscheppen is gemakkelijk als niet gecontroleerd kan worden of het waar is. Van wied kómme.

van wijdaf, [ver], van wiedaaf, ver, zie ook van wied

van zijn leven niet, [nooit], vanzelaeve neet, nooit, Det löktj uch vanzelaeve neet.

van zins, [van plan], vanzins, van plan, Neet vanzins zeen om t’r väöl tied aan te bestaeje.

vanaan, [van aan], vanaan, van aan, Dao is niks vanaan waas se dao zaes: daar is niets van waar.

vanaf, vanaaf, vanaf, vandaan, T’r ram vanaaf zeen: de kluts kwijt zijn. Waat meintj dae zich neet, dae wètj neet woea d’r vanaaf kumtj.

vandaar, [daarom], vandao, vandaar, daarom, ‘Ich kós neet kómme, ich waas krank!’ ‘Aoh, vandao!’

vaneen, vanein, 1. van elkaar, vaneen 2. uit elkaar, gescheiden

vaneigens, vaneiges, vanzelf, Det geit vaneiges uuever.

vangen, vange, ich vang, doe vings, hae vingtj, zie vange, hae, vangen, Vang dich eine baer!: loop naar de pomp!

vangig, [bijdehand], vengig, bijdehand, nieuwsgierig, Det jungske is ei vengig menke, dae zitj uueveral mèt zien naas bie. Neet zoea vengig zeen, doe kums echt waal ane buuert.

vangneus, [bijdehand persoon], vengnaas, mannelijk, een nieuwsgierig, bijdehand iemand, Det zal waal zeen det die vengnaas door ’t ies zakdje.

vanille, fenil, fenille, venil, venille, van vanille, Fenille pudding. Venillepudding mèt aerbieëre en slaagroum smaaktj hieël lekker.

vanille, fenil, fenilj, venil, mannelijk, vanille, Riestepap mèt ei bietje fenil/venil.

vanillesuiker, [vanillesuiker], fenilsókker, mannelijk, vanillesuiker

vansgelijk, [insgelijks], vansgeliek, vansgelieke, ik wens je hetzelfde, zie ook insgelieks, ‘Ei Zalig Noewjaor!’ ‘Vansgelieke!’

vanuit, vanoet, vanuit

vanwege, vanwaege, vanwege

vanzelfsprekend, vanzelfspraekendj, vanzelfsprekend

varen, vare, ich vaar, doe veurs, hae veurtj, zie vare, voor, 1. rijden in een voertuig 2. varen 3. ploegen, Dao mós se neet inrieje dao veurs se dich doead: die straat moet je niet inrijden, dat is een doodlopende weg. Hae veurtj mèt d’n auto nao zie werk. Mètte kinjerwage gaon vare.

varen, [tegenvallen], vaore, vaortj, vaordje, gevaordj, tegenvallen, Det zal ’m nog vaore, es d’r weer mót gaon wirke.

varen, [ingang in een omheining], vaore, vrouwelijk, van draad gemaakte ingang in een omheining, Doot ’t vaore ins oeape vuuer de kuuj.

varken, verke, vrouwelijk, verkes/verke, verkske, 1. varken 2. gierig persoon 3. ongemanierd persoon, Det is ei vèt verke zie gaat gesmieërdj: dat is dubbelop. Doe mós ei verke neet inne vot kieke: je moet ’t niet zo nauw nemen. Ei good verke vritj alles: gezegd tegen iemand die iets op te merken heeft over het eten. ’t Mets in ’t verke laote staeke: met iets stoppen voordat het af is. Waat zie aan haet, stuit wie ein tang op ei verke.

varkensaardappel, [kleine aardappel in de schil], verkesaerpel, mannelijk, kleine aardappel in de schil, als varkensvoer gekookt

varkensblaas, verkesblaos, vrouwelijk, varkensblaas, Vreuger voetbaldje ze mèt ein opgeblaoze verkesblaos. De varkensblaas werd ook gebruikt voor de fókkepot met carnaval.

varkenserij, [smeerlapperij ], verkeserie, vrouwelijk, 1. smeerlapperij 2. gierigheid, zie ook vètzooi, Mèt kirmes weurtj oet zatigheid soms verkeserie oetgehoealdj.

varkenshaar, verkeshaor, onzijdig, stug haar

varkensketel, [soort ketel], verkeskieëtel, mannelijk, ketel voor het koken van varkensvoer

varkenskop, [varkenskop ], verkeskop, mannelijk, 1. varkenskop 2. gierig persoon

varkenslapje, [filetlapje ], verkeslepke, onzijdig, filetlapje varkensvlees, Ei verkeslepke mèt kappesmoos, det is pas lekker!

varkensleer, [varkensleer], verkeslaer, onzijdig, varkensleer

varkenspoot, [varkenspoot ], verkespoeat, mannelijk, varkenspoot, Inne ertesop mót ei verkespuuetje.

varkensstal, verkesstal, mannelijk, 1. varkensstal 2. vuile boel

varkenstrog, [varkenstrog], verkestroeag, mannelijk, varkenstrog

varkensvet, [varkensvet], verkesvèt, onzijdig, varkensvet, reuzel

varkensvlees, verkesvleis, onzijdig, varkensvlees

varkensvoer, [varkensvoer], verkesvoor, onzijdig, varkensvoer

varkentje, [klein varken], verkske, onzijdig, verkskes, 1. klein varken 2. pissebed

vast, vas, vast, vast, bepaald, zeker, ‘Wèts dich of ze de sluuetel bie zich höbbe?’ ‘Vas en zeker.’

vastdraaien, [vastdraaien ], vasdrejje, vastdrejje, vastdraaien

vasten, vaste, vastj, vasdje, gevastj, vasten, Liedje: Ringe, ringe roeaze, de bótter in de doeaze, de eier in de kast, mörge zulle wae vaste, uuevermörge sjäöpke slachte, det zal rope ‘bèh’.

vasten, vaste, mannelijk, vastentijd

Vastenavond, [carnaval], Vastelaovendj, vrouwelijk, carnaval, Vastelaovendj same!

vastenavondsgazet, [carnavalskrant], vastelaovesgezèt, vrouwelijk, carnavalskrant

vastenavondsgek, [carnavalsvierder], vastelaovesgek, mannelijk, carnavalsvierder

vastenavondslied, [carnavalslied], vastelaovesleedje, onzijdig, carnavalslied

vastenavondsoptocht, [carnavalsoptocht], vastelaovesoptoch, vastelaovesoptocht, mannelijk, carnavalsoptocht, De vastelaovesoptocht van Thoear trèktj altied op maondig.

vastenavondstijd, [carnavalstijd], vastelaovestied, mannelijk, carnavalstijd

vastenbrief, [vastenbrief], vastebreef, mannelijk, vastenbrief, De vastebreef vanne bisjop woor inne kirk vuuergelaeze.

vastenpreek, [vastenpreek], vastepraek, mannelijk, vastenpreek

vastentrommeltje, [snoeptrommeltje], vastetrummelke, onzijdig, trommeltje waarin snoep werd bewaard tijdens de vastentijd

vasthebben, [vasthebben], vashöbbe, vasthöbbe, vasthebben

vasthouden, vashaoje, vasthaoje, vasthouden

vastknopen, vasknuipe, vastknuipe, vastknopen

vastleggen, [vastleggen], vaslègke, vastlègke, een verbintenis aangaan, vastleggen

vastliggen, [vastliggen], vasligke, vastligke, vastliggen

vastvaren, [klemrijden], vasvare, vastvare, klemrijden, Ich höb mich sjoean vasgevare in daen toeater.

vastzetten, [gevangen zetten], vaszètte, vastzètte, vastzetten, gevangen zetten, Ze höbbe ’m vas(t)gezatte.

vastzitten, [gevangen zitten], vaszitte, vastzitte, vastzitten, gevangen zitten, Hae zitj vuuer drie maondj vas(t).

vat, vaat, onzijdig, vate/vater, vaetje, 1. vat 2. korenmaat, vat voor granen, Ei noew vaat aanslaon.

vazel, vazel, vazel(d)er, vazelst, 1. mager, karig, onvolgroeid 2. niet lekker, ziek 3. armoedig, Ei vazel verke.

vee, vieë, onzijdig, vee

veearts, vieëarts, mannelijk, veearts

veeg, vaeg, vrouwelijk, vaege, vaegske, 1. klap 2. bijdehante vrouw of kind, Hae goof ’m toch ein vaeg. Klaats Cornelis, gaef ’m ein vaeg! Vreuger kreegs se op sjoeal waal ins ein vaeg.

veegjas, [rokkenjager], vaegjas, mannelijk, man die achter de vrouwen aanzit

veehandel, [veehandel], vieëhanjel, mannelijk, veehandel

veehandelaar, [veehandelaar], vieëhanjelieër, mannelijk, veehandelaar

veel, väöl, mieë(r), meiste, veel

veemarkt, [veemarkt], vieëmert, vrouwelijk, veemarkt

veer, vaer, vrouwelijk, vaere, vaerke, 1. veer, pluim 2. trekveer, springveer, spiraal 3. de vetwand die in de buikholte van een varken zit, Dae moogs se waal ein vaer inne vot staeke vuuer wat d’r haet gepresteerdj. Eine vogel kèntj m’n aan zien vaere: onderscheid ziet men vlug. Ein vaer mótte laote. Ein vaer oppen hood höbbe. Emes achter zien vaere zitte. Hae kan nog gein vaer van zien luppe blaoze: hij is tot niks in staat. Van ein kaal hoon kóns se gein vaere plökke. : hij is tot niks in staat. Van ein kaal hoon kóns se gein vaere plökke.

veer, vieër, onzijdig, vieërke, veerpont, Mèt ’t vieër uuevervare.

veertien, vieërtieën, veertien

veertiende, [veertiende], vieërtieëndje, veertiende

veertig, fieërtig, veertig

veertigste, [veertigste], fieërtigste, veertigste

veertigurengebed, [uitstalling van het H. Sacrament in de kerk], fieërtigoregebed, onzijdig, uitstalling van het H. Sacrament in de kerk, waarbij voortdurend gelovigen biddend aanwezig waren

veevoer, [veevoeder], vieëvoor, onzijdig, veevoeder

vegen, vaege, vaegtj, vaegdje/voog, gevaegdj, 1. vegen, schoonmaken 2. slaan 3. wegrennen, De sjouw vaege.

veger, vaeger, mannelijk, vaegers, vaegerke, veger

veil, [in staat], veil, in staat, Waat zooj d’r noe weer veil höbbe?: wat zou hij nu weer voor boze plannen hebben?

vel, vel, onzijdig, velle, velke, vel, huid, vacht, vlies, Dae vieë haet, kan ouch vel verwachte. Emes ’t vel uuever de oeare struipe.

veld, veldj, onzijdig, veldjer, veldje, veld

veldboeket, [veldboeket], veldjbekèt, onzijdig, veldboeket, De kroedwès is ei vuuerbeeldj van ei sjoean veldjbekèt.

veldbrand, [veldbrandsteen], veldjbrandj, mannelijk, veldbrandsteen

veldbrandoven, [veldbrandoven], veldjbrandjoeave, mannelijk, veldbrandoven

veldhoen, [veldhoen ], veldjhoon, vrouwelijk, veldhoen, patrijs

veldkretsers, [postduiven ], veldjkretsers, postduiven die niet direct naar huis komen, maar eerst voer gaan zoeken in het veld, Drej dae veldjkretser mer de nak óm want dao hoeals se toch noeats pries mèt.

veldkruis, [veldkruis], veldjkruuts, onzijdig, veldkruis, ’t Veldjkruuts ane Slieëstraot stuit t’r al van hieël vreuger.

veldmuis, [veldmuis], veldjmoes, vrouwelijk, veldmuis

veldmus, [veldmus], veldjmös, vrouwelijk, veldmus

veldsla, [veldsla], veldjslaaj, vrouwelijk, veldsla

veldweg, [veldweg], veldjwaeg, mannelijk, veldweg

velmuil, [praatjesmaker], velmoel, mannelijk, praatjesmaker, Die velmoel haet altied ’t hoeagste woeard.

velours, floer, mannelijk, fluweel, velours

velourse, [van fluweel], floere, fluwelen, Ein floere bóks.

velsen, [zonder vragen iets proberen te krijgen], vèlse, vèlstj, vèlsdje, gevèlstj, zonder vragen iets proberen te krijgen, zie ook grantje

venijnig, venienig, venieniger, venienigst, venijnig

Venray, [venray], Vènraoj, Venray, Doe kums nog ins in Vènraoj terecht!: een verwijzing naar de psychiatrische inrichting in Venray.

venster, vinster, onzijdig, vinsters, vinsterke, venster, raam, Inne oearlog móste de vinsters verduusterdj waere.

vensterbank, vinsterbank, vrouwelijk, vensterbank

veranderen, verangere, verangertj, verangerdje, verangerdj, veranderen

verandering, verangering, vrouwelijk, verandering, Bès se ane verangering? Doe bes zoea lestig!: ben je ongesteld, je bent zo lastig.

veranderlijk, [veranderlijk], verangerlik, veranderlijk, Verangerlik waer.

verbabbezakt, [verbouwereerd], verpópzaktj, verbluft, verbouwereerd, Ram verpópzaktj zeen.

verbanddoos, [verbanddoos], verbandjdoeas, vrouwelijk, verbanddoos

verbeteren, verbaetere, verbaetertj, verbaeterdje, verbaeterdj, verbeteren, er op vooruit gaan

verbieden, verbeje, ich verbeej, doe verbeuts/verbuts, hae verbutj,, verbieden, Doe verbuts die kinjer väöl te väöl. Staele is verboeaje.

verbinding, [verbinding], verbinjing, vrouwelijk, verbinding

verblijf, verblief, onzijdig, verblijf

verbraggelen, [verknoeien], verbragkele, verknoeien, zie ook verknoeaje, Hae is good begós, mer daonao haet d’r ’t verbragkeldj.

verbreken, verbraeke, verbreken

verbroddelen, [verknoeien], verbróddele, verknoeien, Ei verbróddeldj breiwerkske.

verbruik, [verbruik], verbroek, onzijdig, verbruik

verdelen, [verdelen], verdeile, verdelen

verdienen, verdene, verdienen, Sjruup verdeendj höbbe: een pak slaag verdiend hebben.

verdienste, verdeenste, vrouwelijk, verdienste

verdieping, verdeping, vrouwelijk, verdepinge, verdepingske, verdieping, etage

verdietsen, [uitleggen], verduutse, verduutstj, verduutsdje, verduutstj, uitleggen, duidelijk maken, Ich höb ore mèt ’m gekaldj, mer ich kreeg ’t ’m neet verduutstj.

verdodselen, [in de war zijn], verdódzele, verdódzeldj, in de war zijn; gezegd van oudere mensen die beginnen te dementeren, Hae is aardig aan ’t verdódzele. T’r verdódzeldj oetzeen.

verdoen, [zich vergissen], verdoon, zich verdoon, zich vergissen, Volges mich haet d’r zich verdaon mèt die raekening, want det is toch get väöl.

verdoving, [verdoving], verdouving, vrouwelijk, verdoving

verdriet, verdreet, onzijdig, verdriet

verdrijven, [verdrijven], verdrieve, verdrijven, Mèt niksdoon d’n tied verdrieve.

verdubbelen, [verdubbelen], verdöbbele, verdubbelen, Zie bezit verdöbbele.

verduidelijken, [verduidelijken], verdudelike, verduidelijken

verduisteren, [verduisteren], verduustere, verduustertj, verduusterdje, verduusterdj, verduisteren, In d’n oearlog móste de minse saoves verduustere vuuer de vlegers.

verduizeld, [buiten kennis], verduseldj, buiten kennis, De doef loeag verduseldj wie ze zich tieënge de raam op haaj gevloeage. Es ich ’m tieëngekóm, houw ich ’m verduseldj.

verduld, verdöldj, verduiveld, verdraaid, Verdöldj nog aan toe, waat laps se mich noe?

veren, [van dons], vaere, van veren, van dons, Ei vaere dèkbèd.

verenigingsleven, [verenigingsleven], vereinigingslaeve, onzijdig, verenigingsleven, Thoear haet ei riek vereinigingslaeve.

verenvet, [varkensvet], vaerevèt, onzijdig, varkensvet, zuivere reuzel, Es ’t verke oppe leier hóng, den zoogs se ’t vaerevèt good. Vreuger brooj m’n väöl in vaerevèt.

vereren, [vereren], verieëre, vereren

verfborstel, [verfborstel], vèrfbeustel, mannelijk, verfborstel

verfdoos, [verfdoos], vèrfdoeas, vrouwelijk, verfdoos, Die maaktj zich rejaal op, det is ein echte vèrfdoeas!

verfrommelen, verfroemele, verkreukelen, Ei verfroemeldj lake.

vergaan, vergaon, vergaan, Hae vergeit in zien eige nöttigheid: hij komt om in zijn eigen rommel. Ónkroed vergeit neet. Vanne pien vergaon. ’t Verging dao vanne mögke. Wie is ’t dich vergange?

vergeefs, vergaefs, tevergeefs, Vergaefse meute doon.

vergeet, [vergissing], vergaet, onzijdig, vergissing, Per vergaet get verkieërdj doon.

vergeetachtig, vergaetechtig, vergeetachtig

vergelijk, [vergelijking ], vergeliek, onzijdig, 1. vergelijking 2. schikking, Det is gei vergeliek.

vergeten, vergaete, ich vergaet, doe vergits, hae vergitj, vergoeat, 1. vergeten 2. zich ~ = zich vergissen, Die cente kóns se vergaete. Vergaet ’t mer.

vergeven, vergaeve, ich vergaef, doe vergeufs, hae vergeuftj, wae v, 1. vergeven, kwijtschelden 2. weggeven 3. vergiftigen 4. zich in grote aantallen voordoen, Emes zien foute vergaeve.

vergeving, [vergiffenis], vergaeving, vrouwelijk, vergiffenis

vergoeden, [vergoeden], vergeuje, vergeutj, vergeudje, vergeudj, vergoeden

vergroting, [vergroting], vergruueting, vergroeating, vrouwelijk, vergroting, Kóns se mich van die foto ein vergruueting make?

verhaal, verhaol, onzijdig, verhaole, verhäölke, verhaal, Verhäölkes vertèlle.

verhalen, verhoeale, verhalen, De sjaaj op emes anges verhoeale.

verhangen, [zich ophangen], verhange, zich verhange, 1. zich ophangen 2. verzot zijn op

verheffen, [zich vertillen], verhöffe, zich verhöffe, zich vertillen, Laot ligke, dao verhöfs se dich aan.

verhinderen, [verhinderen], verhinjere, verhinderen

verhoging, [koorts], verhuueging, vrouwelijk, verhoging, koorts

verhoor, verhuuer, onzijdig, verhoor

verhoud, [relatie], verhaod, onzijdig, 1. verband, vastigheid 2. verband, relatie, Die moor haet weinig verhaod

verhouden, [zich verhouden], verhaoje, zich verhaoje, zich verhouden, in verhouding staan tot

verhouding, verhaojing, vrouwelijk, verhouding

verhuizing, [verhuizing], verhoezing, vrouwelijk, verhuizing

verhuur, [verhuur], verheur, onzijdig, verhuur, Wae höbbe ’t hoes inne verheur gedaon.

vering, [vering], vaering, vrouwelijk, vaeringe, vering, De vaering vanne stool is kepot.

verjaardag, verjaordig, verjaordaag, mannelijk, verjaardag

verjaren, [jarig zijn], verjaore, verjaortj, verjaordje, verjaordj, 1. jarig zijn 2. verjaren

verkallen, [zich verspreken], verkalle, zich verkalle, zich verspreken, Noe verkals se dich, menke!

verkamizolen, [vernielen], verkammezaole, verkammezaoltj, verkammezaoldje, verkammezaoldj, vernielen, Det höbs se sjoean verkammezaoldj, noe is ’t kepot.

verkeer, verkieër, onzijdig, verkeer, ’t Verkieër weurtj aldaag drökker.

verkeerd, verkieërdj, verkeerd, Det is nog neet zoea verkieërdj: dat is nog lang niet gek. Zien henj staon verkieërdj: hij is onhandig; hij werkt niet graag.: hij is onhandig; hij werkt niet graag.

verkiezing, [verkiezingen], verkezing, vrouwelijk, verkezinge, verkiezingen, Bie de verkezinge kwaam hae mèt einen eige liest oet.

verkijken, [zich verkijken], verkieke, zich verkieke, zich verkijken, Dao höb ich mich toch echt op verkeke, op dae!

verkindsen, [dementeren], verkinse, verkinstj, verkinsdje, verkinstj, verkindsen, dementeren, Dae is ram aan ’t verkinse.

verklaring, [verklaring], verklaoring, vrouwelijk, verklaring

verklatsen, [verkwanselen], verklatse, verklatstj, verklatsdje, verklatstj, verkwanselen, verpatsen, Hae haet alles verklatstj toen d’r wegtrok oet ’t törp: hij heeft alles snel en onder de prijs verkocht.

verklede, [verklede carnavalsvierder], verkleidje, mannelijk, verklede carnavalsvierder, Op ’t geite- en bókkebal zoeags se sjoean verkleidje oppe zaal.

verkleppen, [verklikken], verkleppe, verklikken, Waem haet det ane meister verkleptj?

verkloten, [verprutsen], verkloeate, verknoeien

verklungelen, [verprutsen], verklómmele, verprutsen

verknoeien, [verprutsen], verknoeaje, verknoeien, zie ook verbragkele, Waat t’r toch aan geldj weurtj verknoeadj!

verkoopster, [verkoopster], verkuipster, vrouwelijk, verkoopster

verkopen, verkoupe, verkopen

verkoper, verkuiper, mannelijk, verkoper

verkouden, verkaodj, verkouden, Ich bèn stiefverkaodj.

verlaat, [vertrouwen], verlaot, onzijdig, toeverlaat, hoop, vertrouwen, Ich höb toch nog get verlaot.

verlagen, [verlagen], verlieëge, verlieëgtj, verlieëgdje, verlieëgdj, verlagen

verlaten, [vertrouwen op], verlaote, zich verlaote, vertrouwen op, Ich verlaot mich gans op dich.

verlaten, [weggaan], verlaote, verlaten, Van God verlaote zeen.

verleden, verleje, verleden, Verleje jaor.

verleden, verleje, onzijdig, het verleden

verlegen, verlaege, verlaegener, verlegen, zie ook bluue

verleren, [vaardigheid kwijtraken], verlieëre, verleren, Sjaatse verlieërs se neet gaw.

verletten, [verzuimen], verlètte, verletten, beletten, verzuimen, Mètte kirmes höb ich geinen daag verlètj.

verlichten, verleechte, verleechtj, verleechdje, verleechtj, verlichten, Eine good verleechdje waeg.

verliezen, verleze, ich verlees, doe verluus, hae verluustj, zie ve, verliezen, Ane verlezendje handj zeen. Bie ’t spuuele alles verloeare höbbe.

verliezer, [verliezer], verlezer, mannelijk, verlezers, verliezer

verlopen, [over de datum heen zijn], verloupe, 1. verlopen, over de datum heen zijn 2. aan lager wal geraakt, Det aete is neet mieër good, de datum is verloupe.

verlopen, [verkeerd lopen], verloupe, zich verloupe, zich verlopen, verkeerd lopen, Waat duis dich hie, höbs se dich verloupe?

vermeubelen, [kapot maken], vermuibele, vermuuebele, vermuibeltj, vermuibeldje, vermuibeltj, kapot maken, Dae stool höbbe ze duchtig vermuibeldj.

vermicelli, fermesjèl, vermesjèl, mannelijk, vermicelli, Ein hampel fermesjèl inne sop doon.

vermoeiend, [vermoeiend], vermeujendj, vermoeiend, De gansen daag door de stad sjoeaje is vermeujendj.

vermoorden, [vermoorden], vermaore, vermoorden, Ich kós ’m waal vermaore, zoea kwaod waas ich!

verneuken, vernäöke, verneuken, beetnemen, Det num ich ’m toch kwaolik, dae haet mich echt vernäöktj.

verneukerij, [bedriegerij], vernäökerie, vrouwelijk, bedriegerij, verneukerij, Waat ein vernäökerie!

vernielen, vernele, verneeltj, verneeldje, verneeldj, 1. vernielen 2. niet opkrijgen

vernieuwen, [vernieuwen], vernoewe, vernoewtj, vernoewdje, vernoewdj, vernieuwen

vernis, fernis, mannelijk, vernis

vernissen, fernisse, fernistj, fernisdje, gefernistj, vernissen

vernistig, [sluw], fenistig, finistig, slim, sluw, gewiekst, Det is ei finistig antjwoeard: dat is een vindingrijk antwoord. Det is eine finistige, dae maaks se niks wies.

vernistige, [sluw persoon], fenistige, mannelijk, vrouwelijk, een gewiekst iemand, Det is eine/ein fenistige. Fenistige zeuke zich altied eine twieëdje oetwaeg.

vernoemen, vernumme, naar iemand vernoemen, Det kleinkindj is nao zienen opa vernumdj.

verongelukken, veróngelökke, veróngelöktj, veróngelökdje, veróngelöktj, verongelukken

veronnutten, [verontreinigen], verónnötte, verónnötj, verónnödje, verónnötj, 1. vuil maken, verontreinigen, verslijten 2. vervuild, onderkomen raken, Dae fiets is gans verónnötj.

veroordelen, veroeardeile, veroordelen

verouderen, [ouder worden], veraojere, veraojertj, veraojerdje, veraojerdj, verouderen, Zie is op korte tied erg veraojerdj.

verpachten, verpechte, verpachten

verpoten, [verplanten], verpoeate, verpoten, verplanten

verraden, verraoje, verraden, Det waas verraoje werk.

verrader, [verrader ], verraojer, mannelijk, verraojers, verrader

verratsbatsen, [kapot gaan door verwaarlozing], verratjsbatsje, verratjsbats(t)j, verratsjbadsdje, verratsjbats, kapot gaan door verwaarlozing, ’t Kind haaj bènne ein waek de kemuniesjoon verratjsbats(t)j.

verregenen, [verregenen], verraengele, verregenen, De blome op ’t kirkhof woeare nao die bies ram verraengeldj.

verrek, [uitroep ], verrèk, 1. verrek, uitroep 2. verrekt, erg (veel/ groot), zie ook verrèks, Verrèk mer. Verrèk nog aan toe.

verrekenen, [verrekenen], verraekene, verrekenen, Ich höb mich daomèt verraekendj: ik heb me daarin vergist.

verrekkeling, verrèkkeling, mannelijk, verrekkeling

verrekken, [kapot maken], verrèkke, 1. verrekken, kapot maken 2. de pot op kunnen 3. creperen 4. zeer veel hebben, Bès se de zaak aan ’t verrèkke?: ben je de boel aan ’t kapot maken? Ich höb miene sjouwer verrèktj.

verrekt, [uitroep ], verrèks, 1. verrek, uitroep 2. verrekt, erg (veel/ groot), zie ook verrèk

verrel, vieërel, onzijdig, vieërelke, een vierde deel, Gaef ’m ei vieërel spek. Snie dao ins ei vieërelke stóf vanaaf: snij daar een een reepje stof van af.

verrijten, [zich bescheuren], verriete, zich verriete, zich bescheuren, Zich verriete vanne lach.

verroeren, [zich verroeren], verreure, zich verreure, zich verroeren

verruïneren, verinnewere, verinneweertj, verinneweerdje, verinneweerdj verannewere, De kinjer höbbe d’n hieële fiets verinneweerdj.

verruïneren, verannewere, veranneweertj, veranneweerdje, veranneweertj verinnewere

vers, vees, veser, veest, vers, fris, Vese slaaj.

verschaffen, versjaffe, verschaffen, Emes werk versjaffe.

verschalen, versjale, versjaaltj, versjaaldje, versjaaldj, verschralen, Det beer is versjaaldj, gaef mich mer eine noewe.

verschandaliseren, [toetakelen], versjangelere, versjangeleertj, versjangeleerdje, versjangelee, verknoeien, bederven, toetakelen, Hae zoeag t’r versjangeleerdj oet wie d’r op zie gezicht gevalle waas.

verschieten, [verbleken], versjete, 1. verbleken, van kleur verschieten 2. mis schieten, De gerdiene zeen versjoeate vanne zón.

verschijning, [verschijning], versjiening, vrouwelijk, verschijning

verschijten, [verknallen], versjiete, versjietj, versjeet, versjete, verknallen, Noe se det gefliktj höbs, höbs se ’t bie ’m versjete.

verschil, versjil, onzijdig, versjille, versjilke, verschil

verschillen, versjille, onzijdig, versjille, versjilke, verschillen

verschillend, [verschillend], versjillendj, verschillend, Edere mins is versjillendj.

verscholen, [verborgen], versjoeale, verscholen

verschonen, versjoeane, ich versjoean, doe versjoeans, hae versjoeantj,, 1. verschonen 2. verschoond, gevrijwaard blijven, zie ook versjuuene, Eine voele luier versjuuene.

verschonen, versjuuene, versjuuentj, versjuuendje, versjuuendj, verschonen, zie ook versjoeane

verschrijven, [verkeerd opschrijven], versjrieve, verkeerd opschrijven, fout schrijven

verschrikkelijk, versjrikkelik, versjrikkeliker, versjrikkelikst, verschrikkelijk

verschrikken, [schrikken], versjrikke, zich versjrikke, schrikken, Ich versjrók mich toen ich det huuerdje.

verschrompelen, versjrómpel, versjrumpele, versjrómpeltj,versjrómpeldje, versjrómpeldj Daen aerpel is gans versjrómpeldj.

verschudden, [verkeerd inschenken], versjödde, zich versjödde, teveel of verkeerd inschenken, Zich versjödde mèt insjödde.

verschuiven, [verschuiven], versjuve, verschuiven

verschuldigd, versjöldigdj, verschuldigd

verschurgen, [moeizaam verplaatsen], versjörge, moeizaam verplaatsen, Det kos(t)j ós einen hieële mörge óm die kes te versjörge.

versieren, versere, versieren, Mèt Kuueneginnedaag versere de kinjer häöre fiets.

versiering, [versiering], versering, vrouwelijk, versiering

verslakkeren, [verwelken], verslakkere, verslakkertj, verslakkerdje, verslakkerdj, verwelken, Die blome zeen aan ’t verslakkere.

verslijten, [door gebruik minder laten worden], versliete, verslijten, Die versliete mieër steel es sjöppe: er wordt niet hard gewerkt.

verslokken, [opsnoepen], verslókke, versnoepen, opsnoepen, Hae haet zien hieël sóndigsgeldj verslóktj.

versnipperen, [versnipperen], versnuppere, versnipperen

versnirken, [verschroeien], versnirke, verschroeien, Det pepeer is gans versnirktj, ich kan ’t neet mieë laeze.

versoppen, [slaan], versoppe, slaan, Es se neet ophèls, den versop ich dich ein: als je niet ophoudt, krijg je een klap.

verspelen, verspuuele, verspelen, Ziene ganse kraom haet d’r verspuueldj.

verspreiden, [verspreiden], verspreie, verspreiden

verspreken, verspraeke, 1. zich verspreken 2. beloven, toezeggen, Dao haaj ich mich bienao versproeake. Verspraek dich neet: sarcastisch gezegd tegen iemand die zijn mond zelden open doet.

verstaan, verstaon, ich verstaon, doe verstuis, hae verstuit, zie v, 1. verstaan 2. zich verstaon = goed met elkaar overweg kunnen, Ich huuer dich waal, mer ich verstaon dich neet. Verstuis se mich?: hoor/ begrijp je mij?

verstand, verstandj, onzijdig, verstand, Det geit mie verstandj te boeave. Doe bès neet good bie die verstandj! Verstandj höbbe wie ein hoon.

verstandig, verstenjig, verstenjiger, verstenjigst, verstandig, Hae is verstenjig gewoeare. Het is zoea verstenjig es eine groeate mins.

verstuiken, verstoeke, verstoektj, verstoekdje, verstoektj, verstuiken, Ich höb mienen inkel verstoektj.

vertekenen, [vertekenen], verteikene, vertekenen, Det goof van wiedaaf ein hieël verteikend beeldj.

vertellen, vertèlle, 1. vertellen 2. zich ~ = een verkeerde optelling maken, Doe kóns mich nog mieë vertèlle. Ei verhäölke vertèlle.

verteren, vertieëre, verteren, Inne kefee vertieërdje d’r zien hieël loean. ’t Vel vertieëre nao ein begrafenis: in het café blijven hangen na een begrafenis.

vertoning, [vertoning], vertuuening, vrouwelijk, vertoning, Det is ein sjoean vertuuening.

vertrampelen, [vertrappen], vertrampele, vertrappen, De kinjer haje de blome gans vertrampeldj.

vertreden, [misstappen ], vertraeje, zich vertraeje, 1. misstappen 2. de benen strekken, Ich höb mich vertroeaje.

vertroebelen, [in de war zijn], vertórbele, in de war zijn, Ómdet d’r zoealang allein waas, waas d’r hieël vertórbeldj.

vertroosting, vertruuesting, vrouwelijk, vertroosting, Ane Kepel Ónger de Linje is vertruuesting te vinje.

vertrouwelijk, [vertrouwelijk], vertroewelik, vertroeweliker, vertroewelikst, vertrouwelijk, Emes get vertroewelik vertèlle.

vertrouwen, [het vertrouwen], vertroewe, vertrouwen, zie ook fedusie, fidusie

vervaren, [zich verrijden], vervare, zich vervare, verkeerde weg inslaan, zich verrijden, Drej dich mer óm, doe höbs dich vervare.

vervelen, vervaele, vervaeltj, vervaeldje, vervaeldj, 1. vervelen 2. zich vervaele = zich vervelen, Lik mich neet zoea te vervaele mèt dien gezanik.

vervelend, [vervelend], vervaelendj, vervelend, Waat bès se ei vervaelendj nèst!

verven, vèrve, vèrftj, vèrfdje, gevèrfdj, verven

vervliegen, [vervliegen], vervlege, vervliegen, Terpetien vervluugtj gaw.

vervoeren, [vervoeren], verveure, verveurtj, verveurdje, verveurdj, vervoeren

verwarming, [verwarming], verwörming, vrouwelijk, verwarming, Wae höbbe verwörming gekrege.

verweren, verwieëre, 1. verweren 2. zich verwieëre = zich teweerstellen, Door de raengel is de houtere port verwieërdj.

verwijten, verwiete, verwietj, verweet, verwete, verwijten

verwonderen, wónjere, wónjertj, wónjerdje, gewónjerdj, verwonderen, verbazen, Det wónjertj mich gaaroet niks!

verzagen, [in stukken zagen], verzaege, 1. verzagen, in stukken zagen 2. verkeerd afzagen, Wae höbbe dae boum hieël verzaegdj.

verzauwelen, [bederven ], verzawwele, bederven door te lang laten staan, De koffie stuit te lang, dae is verzawweldj. Doe bès te laat vanne rippetiesie; ’t aete is verzawweldj.

verzen, vaes, (vae~s), vrouwelijk, vaese, vaeske, hiel, Emes oppe vaese traeje: iemand op de hielen trappen. Gater inne vaese vanne zök höbbe.

verzet, verzèt, onzijdig, verzètje, 1. verzet, tegenstand 2. versnelling van fiets 3. afleiding

verzetten, [verplaatsen ], verzètte, 1. verzetten, verplaatsen 2. zich verzètte = zich verzetten, Berg werk kónne verzètte. Vuuer de zomer- en wintjertied mótte wae de klok verzètte.

verzolen, [verzolen], verzaole, verzaoltj, verzaoldje, verzaoldj, verzolen, De sjoon laote verzaole.

verzorging, [verzorging], verzörging, vrouwelijk, verzorging

verzouwelen, [eten te lang warm houden], verzuiere, verzuiertj, verzuierdje, verzuierdj, het eten te lang warm houden, waardoor het de smaak verliest

verzouwen, [teniet doen], verzouwe, verzouwt, verzouwdje, verzouwdj, teniet doen, Alles verzouwdj höbbe.

verzuipen, verzoepe, verzuipen, verdrinken, geld aan drank besteden, Hae haet kop en kogel verzoeape. T’r oetzeen wie ein verzoeape kat.

verzuren, verzore, verzoortj, verzoordje, verzoordj, verzuren

verzwakken, [zwakker worden], verzwake, verzwaaktj, verzwaakdje, verzwaaktj, verzwakken

verzwijgen, [geheimhouden], verzwiege, verzwijgen

vet, vèt, vètter, vètst, vet, dik, Dao höbs se eine vètte aan. Dao bès se vèt mèt!: daar heb je niks aan. Zoea vèt es ei verke.

vet, vèt, onzijdig, vet, Väöl vèt aete is neet gezóndj.

vetkaars, [vetkaars], vètkaes, vrouwelijk, vetkaars

vetkanis, [smeerpoets], vètkanis, mannelijk, vètkanisse, smeerpoers, zie ook vètkieës, Waat bès doe eine vètkanis!

vetkees, [smeerpoets], vètkieës, smeerpoers, zie ook vètkanis

vetlap, [smeerpoets], vètlap, mannelijk, onverzorgd iemand, viezerik

vetmesten, vètmèste, vetmesten

vets, vets, mannelijk, vetse, vetske, vezel, snars, zie ook vedzel, Die zalf hólp gein vets. Aan die mager sjónk zaat hie en dao toch nog ei vetske vèt!

vettig, [vettig ], vèttig, vèttiger, vèttigst, 1. vettig 2. smerig, De wage luiptj neet, höbs se gein vèttige bougie? Vèttige henj höbbe.

vetzak, vètzak, mannelijk, vetzak, viezerik, Det is eine sjoeane vètzak, bah!

vetzooi, [smeerlapperij], vètzooi, vrouwelijk, smeerlapperij, zie ook verkeserie

veulen, vuuele, onzijdig, vuueles, vuuelke, veulen, Ze gaon ’t vuuele zwense: ze gaan de staart van het veulen inkorten.

vezel, [een beetje], vedzel, vrouwelijk, vedzels, vedzelke, een beetje, een restje, zie ook vets, Dao mót nog ei vedzelke vanaaf: daar moet nog een heel klein stukje van af. Snie mich ins ei vedzelke sjónk aaf: snij eens een stukje ham af.: snij eens een stukje ham af.

vief, vief, (vie\f), vief, levendig, kwiek, Dae is nog vief vuuer ziene laeftied.

vier, veer, vier, Mèt z’n vere.

vierde, veerdje, vierde

vieren, vere, veertj, veerdje, geveerdj, vieren, Fieës(t) vere. Is t’r hie get te vere?

vieren, [vanwege ziekte thuis blijven van het werk], viere, viertj, vierdje, gevierdj, vanwege ziekte thuis blijven van het werk, Hae haet ’t flink in ziene rök, hae is aan ’t viere. Kirmesmaondig vierdje hieël get mienwirkers.

viering, [zooitje ], vieëring, vrouwelijk, zooitje ongeregeld, Dao is get gaondje gewaes, det waas mich dao ein vieëring.

viering, [het vieren], vering, vrouwelijk, viering

vierkant, veerkantj, onzijdig, vierkant

vierkantig, [vierkantig], veerkentjig, vierkantig, Emes veerkentjig de waorheid zègke.

vierkantige, [weerbarstig persoon], veerkentjige, mannelijk, stuurs, weerbarstig persoon, Det is eine veerkentjige, dao bès se nog neet mèt vaerdig.

vierslag, [met vier man in een ritme graan dorsen met de vlegel], veerslaag, mannelijk, met vier man in een ritme graan dorsen met de vlegel, Es ze aan ’t dorse woeare, huuerdjes se de veerslag al van wied aaf.

vierspan, [vierspan], veerspan, onzijdig, vierspan

viersprong, [viersprong], veerspróng, mannelijk, viersprong

viervoetig, [in galop], veerveutig, viervoetig, in galop

vies, vies, viezer, viest, 1. vies, vuil 2. erg 3. eens, Det zuut t’r vies oet: dat ziet er niet mooi uit.

vieze, [sluw persoon], vieze, mannelijk, 1. iemand die ad rem, geestig, sluw is 2. op stap, Hae is weer op ziene vieze.: hij bleef hangen in de kroeg.

vijf, vief, (vie~f), vijf, Vief geit nog, mer ’t is baeter van mieë: vijf gaat nog, maar het is beter als er meer in zitten; wordt gezegd bij het pellen van erwten voor zaaigoed.

vijfde, viefdje, vijfde

vijftien, vieftieën, vijftien

vijftiende, [vijftiende], vieftieëndje, vijftiende

vijftig, fieftig, vijftig

vijg, vieg, vrouwelijk, viege, viegske, vijg

vijl, viel, vrouwelijk, viele, vielke, vijl

vijlen, viele, vieltj, vieldje, gevieldj, vijlen

vinden, vinje, vintj, vónj, gevónje, vinden, Det vinj ich waal.

violen, [prutsen], fioeale, fioealtj, fioealdje, gefioealdj, prutsen, Zich get inein fioeale.

violet, [anjer], flet, fielètte, vrouwelijk, flette, fletjes, kleine anjers

viool, vioeal, fioeal, vrouwelijk, vioeale, fioeale, viuuelke, fiuuelke, 1. viooltje (bloem) 2. viool (strijkinstrument) 3. kreng

vis, vès, mannelijk, vèsse, vèske, vis, Eine groeate vès vange inne bieëk.

viseie, [besef], bezej, onzijdig, besef, inzicht, Get zónger bezej doon: iets doen zonder na te denken. Hae haet dao gein bezej van: hij heeft er geen verstand van, hij beseft dat niet. Höbs se nog bezej!: gebruik je verstand.

visgard, [vishengel], vèssegaerd, vrouwelijk, vishengel

visgetuig, [visuitrusting], vèsgetuug, onzijdig, visuitrusting

vissen, vèsse, vèstj, vèsdje, gevèstj, 1. vissen 2. slinks informeren

visser, vèsser, mannelijk, vèssers, vèsserke, visser

vissnoer, [vislijn], vèssnaor, vrouwelijk, vissnaar, vissnoer, vislijn

viswijf, vèswief, onzijdig, viswijf

vlaag, vläög, vrouwelijk, vläög, vläögske, vlaag, Det haet d’r in ein vläög gedaon.

vlaai, flaaj, vrouwelijk, flaje, flaetje, 1. vlaai 2. lollige, uitgelaten vrouw 3. koeflater, Soearte flaaj: abbrekoeaze, appele, bieëre, kese, krónsjele, proeme, pudding, gruuemele, linze, rieste, flaaj mèt en sónger reipkes en mèt of sónger dèksel.

vlaaienhort, [roostertje voor koek of vlaai], flajenäörtje, onzijdig, rond ijzeren roostertje voor koek of vlaai, zie ook häörtje, äörtje, kokenäörtje

vlaaienplaat, [vlaaiplaat], flajeplaat, vrouwelijk, vlaaiplaat

vlaaienschep, [taartschep], flajesjöp, vrouwelijk, taartschep

vlaaienschotel, [vlaaischotel], flajesjóttel, vrouwelijk, vlaaischotel

vlag, vlak, vrouwelijk, vlagke, vlekske, vlag, De vlak oethange.

vlaggen, [vlag uithangen], vlagke, vlaktj, vlakdje, gevlaktj, 1. de vlag uithangen 2. Doe vlaks!: werd gezegd tegen meisjes als de onderjurk onder de rok uitkwam

vlak, vlaak, vlaker, vlaakst, 1. vlak 2. (muziek) niet expressief, Det is ei vlaak landj.

vlakte, vlake, mannelijk, vlakes, de vlakte, Oppe vlake kumtj d’r bie dich, dae windj.

vlammen, [roken ], vlemme, vlemtj, vlemdje, gevlemdj, 1. vlammen, roken 2. schieten, Aan ’t vlemme zeen: aan het roken zijn.

vleermuis, vlaermoes, flaermoes, vrouwelijk, vleermuis

vlees, vleis, onzijdig, vlees

vleeskers, [zoete kers], vleiskees, vrouwelijk, vleeskers, heel dikke, zoete kers

vleesmolen, [vleesmolen], vleismuuele, vrouwelijk, vleesmolen

vlegel, vlieëgel, mannelijk, vlieëgels, vlieëgelke, 1. vlegel, ondeugd 2. dorsvlegel

vleien, [prijzen], vlejje, flejje, vlejtj, vlejdje, gevlejdj, flejtj, flejd, vleien

vleugel, vluuegel, mannelijk, vluuegels, vluuegelke, vleugel, De vluuegels laote hange: de moed opgeven. Op vluuegels gedrage waere: heel gemakkelijk iets doen.: heel gemakkelijk iets doen.

vlieg, vleeg, vrouwelijk, vlege, vleegske, vlieg, De vlege zeen nöt, ’t geit ónwaere. Ein dikke vleeg. Ein eindaagsvleeg. Ein stróntjvleeg: een bromvlieg, ook scheldwoord. M’n vingtj mieër vlege mèt eine lieëpel honing es mèt ei vaat aek. Twieë vlege vange in eine slaag.

vliegen, vlege, ich vleeg, doe vluugs, hae vluugtj, zie vlege,, 1. vliegen 2. een wind laten, Doe mós neet hoeager wille vlege es dien vluuegels dich kónne drage: je moet niet meer ondernemen dan je verantwoord kunt doen. Doe mós neet wille vlege vuuerdes se vluuegels höbs. Doe zuus ze vlege. Ein vlegendje kraon vingtj mieër es ein zittendje: iemand die zich onder de mensen begeeft heeft meer kans om zijn voordeel te behalen. Vrieje det de stökker t’r vanaaf vlege.: iemand die zich onder de mensen begeeft heeft meer kans om zijn voordeel te behalen. Vrieje det de stökker t’r vanaaf vlege.

vliegendraad, [fijnmazig gaas], vlegedraod, vlegendraod, mannelijk, fijnmazig gaas, Doe mós get vlege(n)draod uuever die jóng plentjes spanne.

vliegenkast, [voorraadkast ], vlegekas, vlegekast, mannelijk, vliegenkast, voorraadkast met gaas tegen de vliegen

vliegenscheet, [kleinigheid], vlegesjeet, mannelijk, vliegescheet, kleinigheid, Waat maaks se dich toch drök óm zoeane vlegesjeet.

vliegenstront, [vliegenstront], vlegestróntj, mannelijk, vliegestront

vliegenvanger, vlegevenger, mannelijk, vliegenvanger

vlieger, [vliegmachine met vaste vleugels], vleger, mannelijk, vlegers, vlegerke, 1. vlieger 2. vliegtuig, Ziene zelfgemaakdje vleger oplaote op D’n Drees.

vlieghaar, [dun haar], vluughaor, onzijdig, nesthaar, dun haar

vliegmachine, [vliegmachine met vaste vleugels], vleegmesjien, onzijdig, vliegtuig, zie ook vleegtuug, vleger

vliegtuig, vleegtuug, vliegtuig, zie ook vleegmesjien, vleger

vliegveld, [luchthaven], vleegveldj, onzijdig, vliegveld, luchthaven

vlier, fleer, mannelijk, flere, vlierbessenstruik

vlijm, vliem, vrouwelijk, 1. vlijmscherp mesje 2. achterlende bij dier

vlim, [wimper], vlum, vrouwelijk, vlumme, vlumke, 1. wimper 2. visgraat, Lang vlumme höbbe.

vlo, vloea, vrouwelijk, vluue, vluueke, vlo, Vluue oppe stert höbbe: wordt gezegd van jongeren die al op jeugdige leeftijd belangstelling hebben voor het andere geslacht. Zoea nej kan m’n ein vloea neet inne vot kieke: je moet niet op alle details letten.: je moet niet op alle details letten.

vloek, vlook, mannelijk, vloke, vleukske, vloek

vloeken, vloke, vlooktj, vlookdje, gevlooktj, vloeken, Dae vlooktj wie eine ketter.

vlot, [snel], flot, flotter, flotst, vlot, vlug, snel, gemakkelijk, bijdehand, Det höbs se ’m flot gelaptj: dat heb je snel gedaan.

vlot, [uitdagend meisje], flot, vrouwelijk, meisje dat een beetje uitdagend is in de omgang met jongens, Det is ei flot.

vlotte, [vroegrijpe persoon], flotte, mannelijk, vrouwelijk, 1. iemand die van aanpakken weet 2. iemand die vroegrijp is

vlotten, flotte, flotj, flodje, geflotj, vlotten, opschieten, Det werk wiltj mer neet flotte.

vluk, [vroegrijp], vlök, vroegrijp, vroegwijs, Det is al jónk vlök, ’t luiptj al achter de jungskes aan. Det is ei vlök dink: dat kind is bijdehand. De jóng veugelkes zeen vlök, nog effekes en ze vlege oet.

vlump, [houtspaanders], vlumpe, houtspaanders, Vreuger stoeake de mansluuj zich mèt vlumpe de piep aan.

voddel, [prul], voddel, fóddel, mannelijk, fóddele, fuddelke, prul, poetslap, doek, lap, Det is eine richtige voddel. Fóddele óm ’t lief höbbe: slecht gekleed zijn.

voddelaar, [prutser], fóddelieër, mannelijk, knoeier, klungelaar

voddelen, [prutsen], fóddele, fóddeltj, fóddeldje, gefóddeldj, prutsen, Get inein fóddele.

voddelwerk, [prutswerk], fóddelwerk, onzijdig, prutswerk

voddenkramer, [voddenkoopman], voddelekrieëmer, foddelekrieëmer, mannelijk, man die vodden ophaalde, voddenkoopman

voddig, [in elkaar geprutst], fóddelig, foddeliger, foddeligst, voddig, in elkaar geprutst, Det veultj fóddelig aan.

voederij, [ruimte tussen koeienstal en woning], vrie, (vrie\), vrouwelijk, ruimte tussen de koeienstal en de woning, Oppe vrie stónge de mèlktuite klaor.

voeg, veug, mannelijk, handigheid, Örges veug van höbbe: handig zijn in iets.

voeg, voog, vrouwelijk, voge, veugske, voeg

voegen, [handig zijn in iets], veuge, veugtj, veugdje, geveugdj, handig zijn in iets, Det veugtj ’m: dat kan hij goed.

voegen, voge, voogtj, voogdje, gevoogdj, voegen, Voge duit m’n mèt ei voogiezer.

voegijzer, [voegijzer], voogiezer, onzijdig, voegijzer

voelen, veule, veultj, veuldje, geveuldj, voelen

voer, voor, onzijdig, voer, Voor gaeve ane verkes.

voeren, vore, voortj, voordje, gevoordj, 1. voeren, voederen 2. voering aanbrengen, De hoonder vore. Det voortj ’m waal: dat is net iets voor hem. Ich mót ’t kindje vore: ik moet het kindje voeden, de borst geven.: ik moet het kindje voeden, de borst geven.

voeren, veure, veurtj, veurdje, geveurdj, 1. voeren, leiden 2. voering aanbrengen, Ei bedrief veure. Maak dich oette veuring: maak dat je wegkomt.

voering, veuring, voring, vrouwelijk, voering, Det is sterke veuring. De veuring hingtj ’m oette naas: er komt snot uit zijn neus.

voerman, voorman, mannelijk, voerman, Men mót einen aoje voorman neet lieëre vare: jonge mensen hoeven ouderen niet te zeggen wat ze moeten doen.

voet, voot, mannelijk, veut, veutje, voet, Maak dich ónger de veut oet: maak dat je weg komt. Flink get ane veut höbbe: rijk zijn. Maak dich oette veut: ga opzij, je staat in de weg.

voetganger, vootgenger, mannelijk, voetganger

voetvolk, [voetvolk], vootvolk, onzijdig, voetvolk, Ich zooj det mer neet ónger ’t vootvolk bringe: dat moet je maar niet verder vertellen. Zörg mer des se neet ónger ’t vootvolk kums: kom niet in de verdrukking tussen al die mensen.: kom niet in de verdrukking tussen al die mensen.

vogel, vogel, mannelijk, veugel, veugelke, vogel, Dae de vogel aafsjuutj, is kuuening vanne sjötte. Dae haet de vogel aaf: hij heeft ’t goed voor mekaar. Ich haaj ’t ’m ins good wille zègke, mer de vogel waas gevloeage.

vogelen, vogele, vogeltj, vogeldje, gevogeldj, neuken, Dae wiltj vogele, kan ouch vlege.

vogelkooi, [vogelkooi ], vogelkoeaj, vrouwelijk, vogelkooi

vogelschieten, [vogelschieten], vogelsjete, vogelschieten. Degene die het laatste stukje van de vogel afschiet, is voor een jaar koning van de schutterij

vogelverschrikker, vogelversjrikker, mannelijk, vogelverschrikker

voile, voeal, vrouwelijk, voeale, vuuelke, voile, gezichtssluier, Mètte kemunie droge de maedjes ei kruuenke inne haor mèt ein voeal t’r aan. Oos Marie zien voeal, haolen tuul en toch net!

volant, [strook], vlang, vrouwelijk, vlange, vlengske, volant, strook, Aan ’t klèdje zaat ei sjoean vlengske.

voldoen, voldoon, voldoen, Doe höbs genóg betaaldj, det volduit.

volhouden, volhaoje, volhouden

Volkshuis, [gemeenschapshuis ], Volkshoes, onzijdig, voormalig gemeenschapshuis van de Katholieke Arbeidersbond (K.A.B.) op de Wijngaard

vonk, vónk, vrouwelijk, vónke, vunkske, vonk

vonkelen, [vuurtje stoken], funkele, vunkele, funkeltj, funkeldje, gefunkeldj, vunkelt, vuurtje stoken, met vuur spelen, Funkele mèt zwaegelkes.

voor, vuuer, voor, Hae wètj van vuuer neet det d’r van achter laeftj. Doot ’t mer vuuer de voot: doe het maar een voor een. Emes get recht vuuer ziene kop zègke. Kóm get nao vuuer. M’n kan emes waal vuuer de kop kieke, mer neet t’r in. Vuuer zoeawied es ich det zeen, haet d’r geliek. Waat se van vuuer höbs, höbs se neet van achter: gezegd als iemand koppig is. Zie haje al vreug einen auto, vuuer daen tied waas det get.: gezegd als iemand koppig is. Zie haje al vreug einen auto, vuuer daen tied waas det get.

voor, [ploegsnede], voear, mannelijk, voeare, vuuerke, ploegvoor

vooraan, vuueraan, vooraan, Hae stuit ’t leefs(t) vuueraan.

vooraanstaand, vuueraanstaondj, vooraanstaand

vooraf, vuueraaf, vooraf

voorafaan, [vanaf het begin], vuueraafaan, vanaf het begin, Van vuueraafaan: vanaf het begin. Mót ich noe weer van vuueraafaan beginne?

voorafgaan, [voorafgaan], vuueraafgaon, voorafgaan

vooral, vuueral, vooral

voorbeeld, vuuerbeeldj, onzijdig, voorbeeld

voorbidden, [voorbidden], vuuerbaeje, voorbidden, De linkse rie baetj vuuer, de rechse nao.

voorbij, vuuerbie, verbie, voorbij

voorbijgaan, [voorbijgaan], vuuerbiegaon, verbiegaon, voorbijgaan, Hae vertèldje mich det in ’t vuuerbiegaon.

voorbinden, [voorbinden], vuuerbinje, voorbinden, Binj dich eine sjolk vuuer.

voordat, vuuerdet, voordat

voordeel, vuuerdeil, onzijdig, voordeel

voordeur, [voordeur ], vuuerduuer, vrouwelijk, voordeur

voordoen, vuuerdoon, 1. voordoen 2. zich vuuerdoon = zich voordoen, gebeuren, Zal ich dich ins vuuerdoon wie se de nistels mós binje?

vooreen, [voor elkaar], vuuerein, voor elkaar, Vuuerein opkómme.

voorevenveel, [onverschillig], vuueraeveväöl, onverschillig, Det is ’m vuueraeveväöl: dat laat hem koud. Doot ins mèt en zit t’r noe neet vuuer aeveväöl bie.

voorgevoel, [voorgevoel], vuuergeveul, onzijdig, voorgevoel

voorgoed, [voorgoed], vuuergood, voorgoed, Vuuergood aafsjied numme.

voorhamer, [moker], veurhamer, mannelijk, moker

voorhand, vuuerhandj, vrouwelijk, voorhand, De vuuerhandj höbbe: kaartterm. Op vuuerhand: bij voorbaat.: bij voorbaat.

voorhebben, [voornemens zijn], vuuerhöbbe, voornemens zijn, Geis se mèt fietse of höbs se vandaag get anges vuuer?

voorher, [voorheen], vuuerhaer, voorheen, Vuuerhaer sjreef zie zich mèt häöre maedjesnaam.

voorin, [voorin], vuuerin, voorin

voorjaar, vuuerjaor, onzijdig, voorjaar, zie ook vreugjaor, ’t Vuuerjaor kumtj t’r aan.

voorkamer, [voorkamer], vuuerkamer, vrouwelijk, voorkamer, zie ook de gooj kamer

voorkant, [voorkant], vuuerkantj, mannelijk, voorkant

voorkeur, vuuerkäör, mannelijk, voorkeur

voorkind, vuuerkindj, onzijdig, voorkind, Vreuger waas ei vuuerkindj toch ei bitje ein sjanj.

voorkomen, [gebeuren ], vuuerkómme, kumtj vuuer, kwaam vuuer, is vuuergekómme, 1. voorvallen, gebeuren 2. voor de rechter komen, Det kumtj dèk vuuer.

voorkomen, [verhinderen], vuuerkómme, vuuerkumtj, vuuerkwaam, vuuerkómme, voorkomen, verhinderen, Door hel te remme kós hae ’t ongelök nog net vuuerkómme.

voorkomen, vuuerkómme, onzijdig, 1. voorkomen, gestalte 2. boezem, Hae haet ei good vuuerkomme.

voorkruipen, [voorkruipen], vuuerkroepe, zijn beurt niet afwachten, voorkruipen

voorlader, [geweer], vuuerlajer, mannelijk, voorlader, geweer

voorlaten, [voor laten gaan], vuuerlaote, voor laten gaan

voorlezen, [voorlezen], vuuerlaeze, voorlezen

voorling, [kopse kant van stuk land], vuuerling, mannelijk, kopse kant van het stuk land, waar de ploeg gedraaid wordt.

voorlopen, [voorlopen], vuuerloupe, voorlopen, Mien horloeazje luiptj vuuer.

voorlopig, vuuerluipig, voorlopig

voorman, [voorman], vuuerman, mannelijk, voorman, Vuuerman weurs se neet zoeamer.

voornaam, vuuernaam, mannelijk, voornaam

voornaam, vuuernaam, vuuernamer, vuuernaamst, voornaam, deftig

voornemen, vuuernumme, onzijdig, voornemen, plan

voornemen, [van plan zijn], vuuernumme, zich vuuernumme, zich voornemen, van plan zijn

voorop, vuuerop, voorop

vooroplopen, [vooroplopen], vuueroploupe, vooroplopen

vooropschot, [eerste schutter ], vuueropsjöt, mannelijk, de eerste schutter van het zestal (in de schutterij)

voorouders, vuueraojers, voorouders

voorover, [voorover], vuueruuever, voorover

voorpand, [voorpand], vuuerpandj, onzijdig, voorpand, Ich höb ’t vuuerpandj al gebreidj.

voorraad, vuuerraod, mannelijk, voorraad

voorrad, [voorwiel], vuuerraad, onzijdig, voorwiel, Ich höb eine slaag in ’t vuuerraad.

voorruit, [voorruit], vuuerroet, vrouwelijk, voorruit

voorschieten, vuuersjete, voorschieten, Kóns se mich neet ei tientje vuuersjete?

voorshands, [voorlopig], vuuershans, voorshands, voorlopig, Dao wil ich vuuershans niks uuever kwiet.

voorspelen, [voorspelen], vuuerspuuele, voorspelen, Óm bie de harmenie te kómme mós se ieës(t) vuuerspuuele.

voorspoelen, [voorspoelen], vuuerspeule, voorspoelen, De glazer vuuerspeule.

voorspraak, vuuerspraok, vrouwelijk, voorspraak, Baej mer ómme vuuerspraok vanne heilige Gerardus.

voorsprong, [voorsprong], vuuerspróng, vrouwelijk, voorsprong

voorstaan, [aan de winnende hand zijn], vuuerstaon, 1. aan de winnende hand zijn 2. voorstaan, Thoear stóng met ein-nul vuuer, mer verloear mèt twieë-ein.

voorstad, [voorstad], vuuerstad, vrouwelijk, voorstad, Remunj haet ein sjoean vuuerstad.

voorste, vuuerste, mannelijk, voorste, eerste

voorstel, [voorstel], vuuerstèl, onzijdig, voorstel

voorstelling, [voorstelling], vuuerstèlling, vrouwelijk, voorstelling

voorteken, [voorteken], vuuerteike, onzijdig, voorteken

voortmaken, [voortmaken], vuueroetmake, voortmaken, Maak ins vuueroet, wae kómme te laat.

voortrekken, vuuertrèkke, voortrekken

vooruit, [vooraf], vuueroet, 1. vooruit 2. vooraf, Maak ins get vuueroet.

vooruitgaan, [vooruitgaan], vuueroetgaon, vooruitgaan

vooruitgang, [vooruitgang], vuueroetgank, mannelijk, vooruitgang

vooruitzicht, [vooruitzicht], vuueroetzich, vuueroetzicht, onzijdig, vooruitzicht, Gooj vuueroetzichte höbbe.

voorvaren, [voorrijden ], vuuervare, voorrijden met voertuig, voorvaren van boot aan steiger, De taxi kumtj vuuergevare. Kóm mer achter mich aan, ich vaar waal vuuer.

voorwerk, vuuerwerk, onzijdig, voorwerk

voorzeggen, [voorzeggen], vuuerzègke, voorzeggen

voorzetten, vuuerzètte, voorzetten

voorzichtig, vuuerzichtig, voorzichtig

voorzien, vuuerzeen, verzeen, 1. voorzien 2. het voorzien hebben op 3. voorspellen 4. verschaffen

voorzitter, vuuerzitter, mannelijk, voorzitter

voos, [zonder sap], voeas, voeazer, voeast, voos, zonder sap, Voeas redieskes. Voeas reube.

vorig, vuuerig, verleden, vorig, Vuuerig jaor. Vuuerige waek.

vorst, vees, mannelijk, vese, veeske, nok van dak, De doef zaat oppe vees.

vorstpan, [halfronde nokpan], veespan, vrouwelijk, halfronde nokpan

vorstverlet, [vorstverlet], vorsverlèt, vorstverlèt, onzijdig, vorstverlet, Zoealang ’t gevruuer inne gróndj zitj, haet de boewvak vors(t)verlèt.

vos, vos, vös, vöske, 1. vos 2. sluw persoon, ‘Alles haet eine uuevergank’ zag de vos en toen struipdje ze ’m ’t vel uuever de oeare.

vot, vot, vrouwelijk, votte, vötje, achterste, achterwerk, vot, kont, Die haet ein vot aan!: die heeft een dik achterwerk. De vereiniging liktj oppe vot. De vot in höbbe: humeurig zijn. De vot oethange: lui zijn, iemand vervelen. Ei gezich(t) höbbe wie ein bloeate vot: er slecht uitzien. Emes ane vot gaon: iemand jennen. Emes inne vot kroepe. Emes ónger de vot stampe. Gein bóks ane vót höbbe: straatarm zijn. Hae geuftj zien vot nog eweg: hij is te goedgeefs. Hae vergitj zien vot nog es ze neet vaszaat: gezegd van iemand die vergeetachtig is. Ich haaj mien vot nog neet gedrejdj, of ze haje zich weer. Zich de vot laote naodrage: zich alles laten voordoen, niks zelf doen.

votlauw, [lauw], votlaw, lauw, ’t Beer haet te lang inne zón gestange: ’t is votlaw.

votlok, [luierik], votloeak, onzijdig, luierik, iemand waar geen pit in zit

vottas, [kontzak], vottetes, vrouwelijk, kontzak, achterzak in een broek

vottenkruiper, [slijmer], vottekroeper, mannelijk, slijmer

vouw, vaoj, vrouwelijk, vaoje, väötje, vouw, Ein vaoj inne bóks. Vaoje in ’t gezich höbbe: rimpels in het gezicht hebben.

vouwen, vaoje, vaotj, vaodje, gevaodj/gevaoje, vouwen, De was opvaoje. Zie ginge mèt gevaoje henj te kemunie.

vraag, vraog, vrouwelijk, vraoge, vräögske, vraag, Vuuer dich ein vraog, vuuer mich eine weit.

vraagprijs, [vraagprijs], vraogpries, mannelijk, vraagprijs

vraagteken, vraogteike, onzijdig, vraagteken

vracht, vrach, vracht, vrouwelijk, vrachte, vrechske, vracht

vragen, vraoge, ich vraog, doe vreugs, hae vreugtj, zie vraoge,, vragen

vragenderwijs, [vragenderwijs], vraogendjerwies, vragenderwijs

vrecht, [landoppervlakte ], vrech, vrecht, vrechte, vrechtje, landoppervlakte van 20 are, Veer vrechte is eine boonder en vief ein hectaar: vier vrechten is een bunder en vijf een hectare.

vrede, vreej, vrouwelijk, vrede, Laot ’m noe ins efkes mèt vreej: laat hem even met rust.

vreemd, [eigenaardig], vraemdj, vraemdjer, vraemst, vreemd, eigenaardig, Zie is ei bietje vraemdj. Örges vraemdj zeen: ergens onbekend zijn.

vreemde, [een vreemde], vraemdje, mannelijk, vraemdje, 1. een vreemde 2. buitenland, Det is eine vraemdje.

vreetbeest, [vreetzak], vraetbieës, vraetbieëst, vrouwelijk, vreetzak

vrek, [brutaal], vrek, vrekker, vrekste, brutaal, Zoea vrek es de straot.

vrekkenlap, [brutaal persoon], vrekkelap, vreklap, mannelijk, een brutaal iemand

vrekkigheid, [brutaliteit], vrekkigheid, vrouwelijk, brutaliteit, Waat ein vrekkigheid óm zoeaget te doon!

vreten, [het vreten], vraete, onzijdig, het vreten, Det is ei lómp stök vraete: dat is iemand die lomp en brutaal is.

vreten, vraete, ich vraet, doe vrits, hae vritj, zie vraete, vr, vreten, Die koe vraat einen ummer kroeate. Hae kreeg ze flink oetgebujeldj, dao vroot geinen hóndj broead haer. Ich höb ’t weer gevraete: ik heb weer de schuld gekregen. Waat eine boer neet kèntj, det vritj d’r neet.

vreter, [vreter], vraeter, mannelijk, vraeters, vreter

vriend, vrindj, vrundj, mannelijk, vrinj, vrunj, vrindje, vriend, zie ook vrundj

vriendelijk, vrintjelik, vrintjeliker, vrintjelikst, vriendelijk

vriendschappelijk, [vriendschappelijk], vrindjsjappelik, vriendschappelijk, Wae höbbe vandaag vrindsjappelik gevoetbaldj.

vrieslucht, [vrieslucht], vreesloch, vreeslocht, vrouwelijk, vrieslucht

vriesweer, [vriesweer], vreeswaer, onzijdig, vriesweer

vriezen, vreze, vruustj, vroear, gevroeare, vriezen, ’t Haet hel gevroeare. ’t Vruustj det ’t kraaktj.

vriezer, [diepvries], vrezer, mannelijk, diepvries

vrij, vrie, (vrie~), vriejer, vriest, 1. vrij 2. vrijmoedig

vrijdag, vriedig, mannelijk, vrijdag

vrijdags, [op vrijdag], friedes, friedigs, op vrijdag

vrijdagskost, [vrijdagskost], vriedigskos, vriedigskost, mannelijk, vrijdagskost, vleesloze dag op vrijdag volgens katholiek gebruik, gerelateerd aan Goje Vriedig, Goede Vrijdag, de dag waarop men geen vlees at

vrije tijd, [vrije tijd], vriejentied, mannelijk, vrije tijd

vrijen, vrieje, vrietj, vriedje, gevriedj, vrijen, Es se vriedjes, gings se sgoondigs de waek deile.

vrijer, vriejer, mannelijk, vriejers, vriejerke, vrijer

vrijerij, [vrijerij], vriejerie, vrouwelijk, vrijerij

vrijgezellenavond, [vrijgezellenavond], vriegezellenaovendj, mannelijk, vrijgezellenavond

vrijhouden, [vrijhouden], vriehaoje, vrijhouden

vrijstaand, [vrijstaand], vriestaondj, vrijstaand, Ei vriestaondj hoes.

vrijuit, [vrijuit], vrie-oet, vrijuit, Doe kóns vrie-oet kalle.

vrijwilliger, [vrijwilliger], vriewilliger, mannelijk, vrijwilliger

vroeg, vreug, vreuger, vreugst, vroeg, Maak dich neet te vreug blie: prijs de dag niet voor het avond is. Op zien vreugst mörge. Paose vreug of Paose laat, Paose haet de zomer aan zie gaat. Van smörges vreug toet saoves laat inne wieër zeen. Vreug riep, vreug rot, vreug wies, vreug zot: werd schertsend gezegd.: werd schertsend gezegd.

vroeger, vreuger, vroeger

vroegjaar, vreugjaor, onzijdig, voorjaar, zie ook vuuerjaor, In ’t vreugjaor.

vroegmis, [vroegmis], vreugmès, vrouwelijk, vroegmis, De vreugmès kumtj ónger de hoeagmès oet: de onderrok komt onder de rok uit. Vreuger waas t’r sóndigs ein vreugmès, ein kinjermès en ein hoea(g)mès.

vroegte, vreugdje, vrouwelijk, vroegte, Ich bèn in alle vreugdje opgestange.

vrouw, vrouw, vrouwelijk, vrouwe, vruike, vrouw, Ein aod vruike. Ooslevrouw Ónger de Linje: Onze- Lieve-Vrouw van de Kapel onder de Linden.

vrouwlui, [vrouwen], vrouluuj, vrouwen, Aan jóng vrouluuj en aoj hoezer is altijd werk: jonge vrouwen en oude huizen kosten altijd geld. Heuj dich vuuer Wessemer kuuj, Grathemer windj en Thoearder vrouluuj. Vrouluujshenj en paerstenj moge noeats stilstaon: men moet zorgen dat vrouwen en paarden altijd wat te doen hebben.: men moet zorgen dat vrouwen en paarden altijd wat te doen hebben.

vrouwluibanken, [kniel- en zitbanken in kerk], vrouluujbenk, kniel- en zitbanken voor vrouwen aan de linkerkant in de kerk

vrouwmens, [vrouw], vroumes, vrouwelijk, vrouw, Det maedje is ein hieël vroumes gewoeare.

vrucht, vröcht, vrouwelijk, vröchte, vröchtje, 1. vrucht 2. vröchte

vuil, voel, voel(d)er, voelst, 1. vuil, rot 2. lelijk 3. vuil 4. lui, Eine voelen aerpel stiktj de ganse houp aan. Ein voel boean bedurftj de hieële koffie. Emes vuuer voele vès oetmake.

vuile, [luierik], voele, mannelijk, luierik, Dae mós se mer neet te väöl vraoge, det is eine voele: dat is iemand die zich op slinkse wijze aan het zwaardere werk probeert te onttrekken.

vuilik, [gemeen persoon], voelik, mannelijk, voelike, voelikske, een gemeen persoon, Det is de groeatste voelik dae God ónger de zón haet.

vuiliken, [luieren], voelike, voeliktj, voelikdje, gevoeliktj, luieren, Höbtj gae de gaard nog neet óm, gae höbtj de gansen daag gevoeliktj.

vuilnishoop, [vuilnisbelt], voelnishoup, mannelijk, vuilnisbelt

vuilniskar, [vuilniskar], voelnisker, vrouwelijk, vuilniskar

vuist, voes, voest, vrouwelijk, voeste/vuus, vuusje, vuist, Mer ein voes(t) hoeager es ei verke zeen: erg klein zijn. Zèk mer niks, maak mer ein voes inne tes: slik je opmerking maar in.: slik je opmerking maar in.

vullen, völle, völtj, völdje, gevöldj, vullen

vulpen, völpen, vrouwelijk, vulpen

vulpotlood, [vulpotlood], völpotloead, vrouwelijk, vulpotlood

vulsel, völsel, onzijdig, vulsel, Het völsel van ei kösse.

vunkelhout, [hout om vuur mee aan te maken], vunkelhout, onzijdig, hout om het vuur mee aan te maken

vuur, veur, onzijdig, veure, veurke, vuur, Ze zeen veurke aan ’t stoeake. Hae haet ’t veurke aangestoeake en waas toen weg: hij stookt de zaak op en maakt dan dat hij weg is.

vuurvast, [vuurvast], veurvas, veurvast, vuurvast, Bekkers höbbe dèk veurvaste henj.

vuurwerk, veurwerk, onzijdig, vuurwerk

waag, waog, vrouwelijk, waoge, wäögske, waag, weegschaal

waaghals, waoghals, mannelijk, waaghals

waaids, [voor de wind], wejds, voor de wind, ’t Geit ’m neet al te wejds.

waaien, wejje, wejtj, wejdje, gewejdj, waaien

waakhond, waakhóndj, mannelijk, waakhond

waar, wor, worre, nietwaar, Doe kums toch, worre?

waar, waor, 1. waar, juist 2. nietwaar, Is ’t toch waor waat ze zègke?

waar, waar, vrouwelijk, boodschappen, koopwaar, Vreuger brachte ze de waar aan hoes. Zoea waar, zoea geldj, zoea geldj, zoea waar: contant betalen.

waar, woea, waar, Woea geit det haer? Woea is niks! Woea stuit det?

waar het, [nietwaar], waortj, nietwaar: meervouds- of beleefdheidsvorm, Det moog toch zeker, waortj? Oma, gae kèntj det versje nog waal, waortj?

waaraan, woea-aan, waaraan

waarbij, [waarbij], woeabie, waarbij

waard, waerd, (wae~rd), waard, Dae geuftj waat d’r haet, is waerd det d’r laeftj. Det is de kal neet waerd. Det is de meute neet waerd. Det is ’t mich waerd. Det maedje is waal ein zunj waerd. Geine stamp ónger zien vot waerd zeen. Gein kloeate waerd zeen. Ich bèn gein paere waerd vandaag. ’t Is waerd waat de gek t’r vuuer geuftj.

waarde, waerd, (wae\rd), vrouwelijk, waarde, Det is van gein waerd.

waardig, waerdig, waardevol, Det is ein antiek, waerdig stök.

waarheid, waorheid, vrouwelijk, waarheid, Kinjer en zate minse zègke de waorheid.

waarmaken, [bewijzen], waormake, waarmaken, bewijzen, Doe zaes det noe waal, mer kóns se det ouch waormake?

waarom, woearóm, waarom, Woearóm höbs se det gedaon?

waarover, [waarover], woea-uuever, waarover, Woea-uuever kalle die toch de gansen tied?

waarschijnlijk, waarsjienlik, waarschijnlijk

waarschuwen, waarsjuwe, waarsjuuwtj, waarsjuuwdje, gewaarsjuuwdj, waarschuwen

waarschuwing, [waarschuwing], waarsjuwing, vrouwelijk, waarschuwing

waartegen, [waartegen], woeatieënge, waartegen, Woeatieënge mótj gae spuuele?

waarvan, [waarvan], woeavan, waarvan, Woeavan doon ze det toch?

waarvoor, woeavuuer, waarvoor, Woeavuuer zaes se det noe?

waarzeggen, waorzègke, waarzeggen

waarzegster, [waarzegster], waorzèkster, vrouwelijk, waarzegster

waat, [snijdende kant van schop], waat, vrouwelijk, snijdende kant van schop, scherpe snede van een zeis

waats, [nonchalante vrouw], waatsj, vrouwelijk, vrouw die nonchalant door het leven gaat, zie ook waaj

wabbes, [onnozele hals], wabbes, mannelijk, wabbese, webbeske, lummel, onnozele hals

wablief, waatbleef, wableef, watblieft, zie ook wableef, Soms ook gebruikt om ongeloof uit te drukken: ‘Dae is ouch doead!’ ‘Waatbleef!?’

wacht, wach, wacht, vrouwelijk, wacht, Emes de wach(t) aanzègke.

wachten, wachte, wachtj, wachdje, gewachtj, 1. wachten 2. zich ~ = op de hoede zijn

wade, waaj, vrouwelijk, waje, 1. visnet 2. vrouw die veel van huis is en graag kletst, zie ook waatsj

waden, waje, waatj, waadje, gewaadj, 1. waden 2. onrustig heen en weer lopen, Mètte stevele door de bieëk waje.

wafel, waofel, vrouwelijk, waofele, wäöfelke, wafel, Versje: Zalig Noewjaor! Zeen de waofele klaor? Zeen ze good gelöktj? Den gaef mich mer ei stök.

wafelijzer, [wafelijzer], waofeliezer, onzijdig, wafelijzer

wafelpan, [wafelpan], waofelpan, vrouwelijk, wafelpan

wagen, waoge, ich waog, hae waogtj, waogdje, gewaogdj, riskeren, Hae waogdje niks, daoróm woeag hae de gansen hanjel: hij nam geen enkel risico, daarom woog hij de hele partij. Ich waogdje mich neet boete mèt det ónwaer.

wagen, [wegen van gewicht], waoge, ich waog, doe weugs, hae weugtj, woog/ woeag, g, wegen van gewicht, Waat weugs dich?

wagen, wage, mannelijk, wages, waegeske, wagen, auto, Zètj ’t kindj mer in ’t waegeske.

wagenrad, [wagenrad], wageraad, onzijdig, wagenrad

wagenwijd, wagewied, wagenwijd, zie ook wiedewage, De duuer stóng wagewied oeape.

waggeleend, [iemand met waggelende gang], wagkelaenj, iemand met waggelende gang, zie ook wagkelvot

waggelen, wagkele, wagkeltj, wagkeldje, gewagkeldj, waggelen

waggelvot, [iemand met waggelende gang], wagkelvot, vrouwelijk, iemand met waggelende gang, zie ook wagkelaenj

wake, [dodenwake], wake, vrouwelijk, dodenwake, Vreuger heel de naobersjap ein wake.

waken, wake, waaktj, waakdje, gewaaktj, waken, De lèste nachte höbbe wae ómstebuuert bie moder gewaaktj.

Wal, Wal, Wal, Inne Wal stuit ei sjoean böshökske.

wals, wals, mannelijk, walse, welske, 1. dans 2. (wegen)wals, Zulle wae ei welske make?

walsen, walse, walstj, walsdje, gewalstj, 1. dansen 2. walsen

Walter, Taer, Taerke, Walter

Walter, Wout, Wuitje, Woltherus

Waltraud, Traut, Trautje, Waltraud

wambuis, wames, onzijdig, wamese, waemeske, 1. wambuis, hemd 2. decolleté

wambuis, [kledingstuk], waemeske, onzijdig, waemeskes, vest zonder mouwen of vest van driedelig pak, gilet

wambuistas, [vestzakje], waemesteske, onzijdig, vestzakje, Opa pakdje ’t sóndigsgeldj oet zie waemesteske.

wan, wan, vrouwelijk, wanne, 1. wan, mand om het kaf van het koren te scheiden 2. dik achterwerk

wand, wandj, mannelijk, wenj, wendje, wand, Tieënge de wenj opgaon.

wandel, wanjel, mannelijk, wandel, Hae is ane wanjel.

wandelaar, [wandelaar], wanjelieër, mannelijk, wandelaar

wandelen, wanjele, wanjeltj, wanjeldje, gewanjeldj, wandelen

wandeling, [wandeling], wanjeling, vrouwelijk, wanjelinge, wanjelingske, wandeling

Wandellaantje, [straatnaam], ’t Wandellaantje, het Wandellaantje, In ’t Wandellaantje waerdje vreuger väöl gevriedj.

wandelpad, [wandelpad], wanjelpaad, onzijdig, wandelpad

wandelstok, [wandelstok], wanjelstek, mannelijk, wandelstok

wandelweg, [wandelweg], wanjelwaeg, mannelijk, wandelweg

wandluis, wandjloes, vrouwelijk, 1. wandluis 2. soort bel voor de orgeltrapper

wang, wang, vrouwelijk, wange, wengske, wang, Roeaj wengskes höbbe.

wanmolen, wanmuuele, vrouwelijk, wanmolen

wanneer, wannieë, wannieër, wiene, wanneer, Wiene kums se weer?

wannen, [koren van kaf scheiden], wanne, wantj, wandje, gewandj, 1. wannen, koren van kaf scheiden 2. iemand met argumenten proberen te overtuigen

wantrouwen, [geen vertrouwen hebben], wantroewe, wantroewtj, wantroewdje, gewantroewdj, wantrouwen

wantrouwen, [gebrek aan vertrouwen], wantroewe, onzijdig, wantrouwen

wap, [slag], wap, mannelijk, slag, klap, Ram vanne wap zeen: helemaal van slag zijn.

wapen, waope, onzijdig, waopes, wapen, In ’t waope van Thoear stuit de H. Michaël.

wapenen, waopene, waopentj, waopendje, gewaopendj, wapenen, Gewaopendj betón.

wappe, [slaan], wappe, waptj, wapdje, gewaptj, een klap geven, slaan, Emes óm zien oeare wappe. Maak des se weg kums, anges wap ich t’r dich ein!

warm, werm, wermer, wermst, warm, D’n oeave is werm. De werme en de kaoje kantj van de femielie: de eigen familie en de aangetrouwde familie. Doe bès werm: je hebt het bijna geraden. Doe kóns baeter mèt ein werm handj gaeve es mèt ein kaoj: het is beter iets te geven als je nog leeft. Eine werme stein in bèd lègke: als kruik gebruikte men een warme baksteen in een (hand)doek. Hae haet de moel werm: hij heeft de smaak te pakken. Zich örges werm t’r in gedrejdj höbbe: met een rijke man/vrouw getrouwd zijn. Werm waer. ‘’t Weurtj werm vandaag’, zag de heks en toen woor ze verbrandj.

warmen, [zich warmen], werme, wörme, wermtj, wermdje, gewermdj, wörmtj, wörmd, zich werme/wörme, zich warmen, Zèt dich mer lekker bie de staof, den kóns se dich get werme. Hae wörmdje zich ane staof.

warmlopen, [warmlopen], wermloupe, warmlopen

warmte, wörmdje, vrouwelijk, warmte

wars, waes, waeser, waest, dwars, koppig, zie ook dwaes, Hae is zoea waes es d’r lank is. Zoea waes es struue.

warse, [stijfkop], waese, stijfkop, zie ook waeserik

warserik, [stijfkop], waeserik, mannelijk, waeserike, stijfkop, zie ook waese

warsigheid, [stijfkoppigheid], waesigheid, vrouwelijk, stijfkoppigheid

warslap, [stijfkop ], waeslap, stijfkop

warsnek, [stijfkop], waesnak, mannelijk, stijfkop, zie ook waeslap

was, was, mannelijk, weske, wasgoed, Goeaj de voele was mer inne manj.

wasborstel, [wasborstel ], wasbeustel, mannelijk, wasborstel

wasbred, [wasbord], wasbreet, onzijdig, wasbord, zie ook sjrómp

wasdraad, [waslijn], wasdraod, mannelijk, waslijn, zie ook lievesdraod, ’t Lievendj hingtj ane wasdraod te druuege.

washandje, washendje, onzijdig, washandje

wasketel, [wasketel], waskieëtel, mannelijk, wasketel

waskeuken, [waskeuken], waskuueke, vrouwelijk, waskeuken

waskluppel, [wasknijper], wasklöppelke, onzijdig, wasklöppelkes, wasknijper, zie ook wasknieper, klemmerke

wasknijper, [wasknijper], wasknieper, wasknijper, zie ook wasklöppelke, klemmerke

waskom, [waskom], waskómp, vrouwelijk, waskom

waskuip, [zinken badkuip], waskuup, vrouwelijk, zinken badkuip, Saoterdigs ginge de kinjer ómstebuuert inne waskuup.

wasmachine, wasmesjien, onzijdig, wasmachine

wasmand, [wasmand], wasmanj, vrouwelijk, wasmand

wassen, wasse, wastj/wèstj, wasdje/wees, gewasse, 1. wassen 2. groeien., Zich wasse ane pómpestein.

wastafel, wastaofel, vrouwelijk, wastafel

waswijf, [kletswijf], waswief, onzijdig, kletswijf, kletsmajoor

wat, waat, 1. wat? 2. dat, die, wat, ‘Waat ...?’ ‘Aenjegaat!’ Waat is?: wat is er aan de hand? Waat is det? Waat vuuer ein? Waat zooj/zou!: wat maakt dat uit!

wat, [propje watten], wat, mannelijk, watte, wetje, wat, Ei wetje mèt oealie in ’t oear doon vuuer de oearpien.

wat, waas, waat, wat, Vóór se kan waat veranderen in waas. Ich weit neet waas se meins.

wat voor, waatfer, waat vuuer, wat voor?, samentrekking

water, water, onzijdig, 1. water 2. urine, plas, Dao is hieël get water door de Maas gegange ieër ’t zoeawied waas: dat heeft heel lang geduurd. Dao luiptj dich ’t water van oette móndj. Geldj wie water höbbe. Hoeag water höbbe: een broek met te korte pijpen dragen. ’t Water aaflaote.: een broek met te korte pijpen dragen. ’t Water aaflaote.

waterachtig, [waterachtig], waterechtig, waterachtig, De sóp is get waterechtig oetgevalle.

waterader, wateraor, vrouwelijk, waterader

waterduivel, [iemand die graag zwemt ], waterduvel, mannelijk, 1. waterrat, iemand die graag zwemt 2. waterduivel, schrikbeeld voor kinderen

waterhoentje, [waterhoentje], waterheunke, onzijdig, waterhoentje

waterijsje, [waterijsje], waterieske, onzijdig, waterijsje

Waterkant, [buurtnaam], Waterkantj, buurt in Thorn

waterkoud, [kil], waterkaod, kil, waterkoud

watermolen, watermuuele, vrouwelijk, watermolen

waterpokken, waterpókke, waterpokken

waterscheut, [waterloot], watersjuuet, mannelijk, waterloot, waterscheuten bij struik of boom

Waterstraat, [straatnaam], Waterstraot, Waterstraat

waterwegge, [waterbrood ], waterwèk, mannelijk, waterbrood zonder toevoeging van melk, veel gebruikt in en vlak na WO.II

wats, watsj, vrouwelijk, oorvijg, klap, Gaef ’m ein watsj!

watsen, [oorvijg geven], watsje, watstj, watsdje, gewatstj, 1. een oorvijg geven/krijgen 2. royaal verliezen, Ich kós dich waal óm dien oeare watsje.

wauwel, [onzin], wawwel, mannelijk, wauwel, onzin, Waat eine wawwel.

wauwelaar, [kletser], wawwelieër, mannelijk, kletsmajoor, iemand die te veel praat, zie ook bazelieër, brazelieër

wauwelen, wawwele, wawweltj, wawweldje, gewawweldj, bazelen, kletsen, wauwelen, Wawwel neet zoeaväöl.

wauweltrien, [kletstante], wawweltrien, vrouwelijk, kletstante, kletskous

wauwelwater, [drank], wawwelwater, onzijdig, drank, Waat kaltj dae väöl, hae haet get väöl wawwelwater gehadj.

wazel, [onzin], wazel, mannelijk, onzin, zie ook bazel, brazel, Waat höbbe wae gelache mèt dae sjaele wazel.

wazelaar, [onnozele prater], wazelieër, mannelijk, iemand die onnozele praat verkoopt

wazelen, [onzin verkopen], wazele, wazeltj, wazeldje, gewazeldj, wazelen, onzin verkopen, Waat liks se toch te wazele.

wazeskinder, [hemeltje lief], wazeskinjer, hemeltje lief, heremetijd!, Wazeskinjer, waat höb dj’r uch toch oetgestreke!: lieve hemel, wat hebben jullie je toch vuil gemaakt!

wazesmens, [hemeltje lief], wazesmins, hemeltje lief, heremetijd!, Wazesmins, waat is toch mèt dich gebuuerdj?!

wecken, wèkke, wèktj, wèkdje, gewèktj, inmaken, Buuenkes wèkke.

weckglas, [weckglas], wèkglaas, onzijdig, weckglas, inmaakglas

weckketel, [weckketel], wèkkieëtel, mannelijk, weckketel

wed, wèd, vrouwelijk, wèdde, wèdje, weddenschap, Ei wèdje?

wedden, wèdde, wèdj, wèdje, gewèdj, wedden

weddenschap, wèddesjap, wèddensjap, vrouwelijk, weddenschap

wede, wieje, wilgetenen

weduwman, [weduwnaar], widman, mannelijk, weduwnaar

weduwmanspijn, [tintelende pijn aan elleboogknokkel], widmanspien, vrouwelijk, korte hevige tintelende pijn door stoten aan de elleboogknokkel

weduwvrouw, [weduwe], widvrouw, vrouwelijk, weduwe

weebuiken, [klagen], wieëboeke, wieëboektj, wieëboekdje, gewieëboektj, klagen, lammenteren

weegschaal, waegsjaol, vrouwelijk, weegschaal

weegscheet, waegesjieter, mannelijk, ooglidontsteking, strontje aan het oog, Eine waegesjieter höbbe.

week, waek, vrouwelijk, waeke, waekske, week, De Gooj Waek: de Goede Week. De waek deile: woensdagavondbezoek aan vriend(in) tijdens verkering.: woensdagavondbezoek aan vriend(in) tijdens verkering.

week, [het weken], weik, mannelijk, week, De was inne weik zètte. Ich höb ei glaeske met ’m gedrónke en de zaak al get inne weik gezatte: iets alvast voorzichtig en strategisch aankaarten.

week, weik, weiker, weikst, week, zacht, gevoelig, Erg weik zeen: gevoelig zijn.

weekloon, [weekloon], waekloean, waekeloean, onzijdig, weekloon, Vreuger krege de wirkluuj friedigs häör waekloean in ’n tuutje.

weelde, wael, waelj, vrouwelijk, weelde, Hae haet ’t get te good, de waeldje plaogtj ’m.

weemoed, wieëmood, mannelijk, weemoed, Mèt wieëmood aan vreuger trökdinke.

weer, waer, onzijdig, 1. het weer 2. het weer, schimmelvorming in textiel, Bie röstig waer is ’t good haver zejje: in de zaaitijd hebben de boeren het liefste droog, windstil weer. Door det waer jeugs se nog geinen hóndj. Door waer en windj. Waat vuuer waer weurtj ’t mörge? ’t Waer is good mer de minse douge neet!

weerborstel, waerbeustel, mannelijk, weerborstel, Dae haet hieël lestige haor, dae haet twieë waerbeustels.

weerhaak, [weerhaak ], waerhaok, mannelijk, weerhaak

weerhaan, [windwijzer], waerhaan, mannelijk, weerhaan, torenhaan, windwijzer

weerlichten, waerleechte, waerleechtj, waerleechdje, gewaerleechtj, weerlichten, Maak dich mer flot heives want ’t waerleechtj al d’n hieëlen tied.

weerpijn, [pijn door weersomstandigheden], waerpien, vrouwelijk, pijn door weersomstandigheden, Wae kriege raengel, ich höb waerpien aan miene knie.

weerprofeet, waerperfeet, mannelijk, weerprofeet, Det is mich eine waerperfeet.

weerskanten, [van beide kanten], weerskan, weerskenj, aan/van beide kanten, Det blaad is van weerskenj bedröktj. Van weerskantje woeare ze allemaol oppe broelof.

Weert, [weert ], Wieërt, Weert

weerwolf, waerwolf, wieërwolf, mannelijk, weerwolf, Dao zitj eine waerwolf in ’t koeare: vroeger zei men dat om iemand bang te maken.

weeshuis, weeshoes, onzijdig, weeshuis

weg, waeg, (wae~g), (wae\g), (wae\gske), mannelijk, waeg, waegske, weg, Emes gein haor/gei struuebreid inne waeg lègke. In eine waeg get doon. In gein veldjer of waeg te bekènne zeen. Inne waeg staon. Örges waeg mèt weite. Zoea aod wie de waeg nao Roeame.

weg, weg, weg, Hae haet get weg van zie vader: hij lijkt op zijn vader. Inne wildje weg: zonder plan. Maak dich eweg, snoterkop!: zonder plan. Maak dich eweg, snoterkop!

weg, eweg, weg, verdwenen, Maak dich eweg!

wegen, [nadenken], waege, ich waeg, doe weugs, hae weugtj, zie waege, woe, (af)wegen, wikken

wegens, waeges, wegens

wegge, [witbrood ], wèk, mannelijk, wègke, wèkske, mik, witbrood of tarwebrood

weggendeeg, [brooddeeg], wègkendeig, onzijdig, brooddeeg

weggenman, [broodfiguur], wègkeman, mannelijk, broodfiguur, gebakken in de vorm van een abraham voor een man die 50 jaar wordt.

wegketsen, [wegketsen ], wegketse, 1. wegketsen 2. er vandoor gaan, wegrennen, ’t Steinke ketsdje weg.

wegmoffelen, wegmóffele, wegmoffelen, stiekem verbergen, De kinjer móffeldje ’t kadootje vuuer moderdaag flot weg.

wegpissen, [stiekem weggaan], wegpisse, zich wegpisse, stiekem weggaan, Hae pisdje zich t’r tössenoet toen ’t al laat waas.

wegschikken, [wegsturen], wegsjikke, wegzenden, wegsturen, Ei pekske wegsjikke.

wegsmijten, [weggooien], wegsmiete, wegsmijten, weggooien

wegstrijken, [stiekem verdwijnen], wegstrieke, zich wegstrieke, ongemerkt weggaan, stiekem verdwijnen, Hae streek zich weg toen ’t zien buuert waas.

wegtrekken, [wegtrekken ], wegtrèkke, 1. wegtrekken 2. verhuizen, Zie trok wit weg, toen zie det huuerdje.

wegwijs, [wegwijs], waegwies, wegwijs

wegwijzer, [wegwijzer], waegwiezer, mannelijk, wegwijzer

wegzetten, [sparen], wegzètte, wegzetten, sparen, Geldj wegzètte vuuer later.

weiden, weie, weitj, weidje, geweidj, weiden, grazen, De kuuj loupe te weie.

weipaal, [weipaal], weipaol, mannelijk, weipaal

wekelijks, waekeliks, wekelijks

weken, weike, weiktj, weikdje, geweiktj, weken, ’t Behang losweike. Sopboeane weike.

wekenlang, [wekenlang], waekelang, wekenlang

wekker, wèkker, mannelijk, wèkkers, wèkkerke, wekker, Ich höb’t ane wèkker: ik heb hartklachten. Wie eine wèkker aafloupe: aan een stuk door praten.: aan een stuk door praten.

wel, waal, wel, Det verke weugtj waal 150 kilo. ’t Is waal gewaes: ’t is genoeg geweest. Kums se waal of neet?

wel, wel, vrouwelijk, 1. bron 2. wals om aarde mee aan te harden

welk, wèlk, wèlke, welk, wat voor een, Wèlk hoesnummer höbs doe? Wèlke sjoon doon ich mich daobie aan?

wellen, welle, weltj, weldje, geweldj, 1. weken 2. platwalsen van grond, De boeane mótte ein nacht welle vuuer ’t koeake.

wemelkont, [ongedurig kind], wemelkóntj, vrouwelijk, ongedurig kind

wenkbrauw, winkbroew, vrouwelijk, winkbroewe, wenkbrauw

wenken, winke, winktj, winkdje, gewinktj, 1. wenken 2. zwaaien, Ich winkdje ’m óm te kómme.

wennen, winne, wintj, windje, gewindj, wennen, Örges good gewindj zeen.

wens, wins, vrouwelijk, winse, winske, wens, Höbs se nog winse?

wenselijk, winselik, wenselijk, Ei zalig noewjaor en alles waat winselik is.

wensen, winse, winstj, winsdje, gewinstj, wensen, Ich wins ’t dich.

wentelen, wintjele, wintjeltj, wintjeldje, gewintjeldj, omdraaien, wentelen, ’t Paerd wintjeltj zich in de wei.

wereld, werreld, wieëreld, mannelijk, werrelde, wieërelde, werreldje, wieëreldje, wereld, zie ook wieëreld, Baeter inne wieje werreld den in d’n inge boek: gezegd als iemand een wind laat.

weren, wieëre, wieërtj, wieërdje, gewieërdj, zich wieëre, 1. zich weren 2. worstelen, Zie haet zich good gewieërdj toen ederein det tieënge häör zag.

werk, werk, onzijdig, werke, werkske, werk, Zoea geit det in zie werk: dat functioneert aldus. Toen d’r 95 waerdje zag hae ‘Mer ... ’t is waal verslete werk!’ Werk höbbe is niks, mer werk haoje!

werkdag, [door de weeks], swerkeldigs, swerkeldaags, swerkeliks, door de weeks, Doot dich de swerkelikse kleier aan.

werkdag, werkeldaag, mannelijk, doordeweekse dag, Nog eine werkeldaag en den is de waek weer óm.

werken, wirke, wirktj, wirkdje, gewirktj, werken, Dae kan waal väöl zègke, mer det wirktj zoea neet.

werker, [werker], wirker, mannelijk, werker, Einen helle wirker.

werkezel, wirkieëzel, mannelijk, werkezel, Det is eine richtige wirkieëzel.

werkje, [klein patroon], wirkske, onzijdig, klein patroon, In det stóf zitj ei fien wirkske.

werklui, [werklieden], wirkluuj, werklieden

werkpaard, [werkpaard], wirkpaerd, onzijdig, werkpaard, Doe höbs wirkpaerd en luxe paerd.

werkschoenen, [werkschoenen], wirksjoon, werkschoenen

werkscholk, [werkschort], wirksjolk, mannelijk, werkschort

werkvolk, [werkvolk], wirkvolk, onzijdig, werkvolk

wervel, [druk kind], wirmel, onzijdig, wirmels, wirmelke, druk kind, zie ook wirvel

wervel, [druk kind], wirvel, mannelijk, wirvels, wirvelke, 1. druk, beweeglijk kind 2. houten blokje waarmee de deur werd afgesloten, zie ook wirmel

wervelen, wirvele, wirveltj, wirveldje, gewirveldj, draaien, zie ook tirvele, Hae zuut ze wirvele.

wervelvot, [beweeglijk persoon], wirvelvot, vrouwelijk, iemand die niet stil kan blijven zitten

wesp, wisp, vrouwelijk, wispe, wispke, wesp, Dao haet mich ein wisp gestoeake.

Wessem, [wessem], Wèssem, Wessem, Versje: Es se wils kómme ónger de luuj, heuj dich vuuer Wèssemer kuuj, Grathemer windj en Thoearder vrouluuj.

wet, wèt, vrouwelijk, wètte, wètje, wet, Emes de wètte stèlle: iemand geen vrijheid van handelen geven.

weten, weite, ich weit, doe wèts, hae wètj, zie weite, ich wi, weten, Dao wètj die waal waeg mèt. Det weit ich nog zoea net neet. Hae wètj van vuuer neet of d’r van achter laeftj. Van toete noch blaoze weite. Weite woea haas hoektj: wel weten hoe de vork in de steel zit. Zich geine raod weite.

wethouder, wèthaojer, mannelijk, wèthaojers, wethouder

wetsteen, wètstein, mannelijk, wetsteen

wettelijk, wèttelik, wettelijk

wetten, wètte, wètj, wèdje, gewètj, wetten, scherp maken van gereedschap met een wetsteen

weven, waeve, waeftj, waefdje gewaefdj, weven

wever, [wever], waever, mannelijk, waevers, waeverke, wever, Versje: Waem wètj woea Wullem Waever woeantj? Wullem Waever woeantj wied weg. Waem wètj waat Wullem Waever waeftj? Wullem Waever waeftj witte wolle wintjerwantje.

wezen, [uiterlijk], waeze, onzijdig, wezen, voorkomen, uiterlijk, Doe kóns zeen det ze femielie zeen, ze höbbe ’t zelfdje waeze. Emes in zie waeze laote.

wicht, wèch, wècht, onzijdig, wichter, wèchtje, kind, wicht

wie, waem, 1. wie 2. van wie, wiens, ‘Waem?’ ‘Aoje waem van Kaesing!’: dat gaat je niks aan. Waem haet hie de bóks aan?

wie, [hoe], wie, onzijdig, het hoe, ’t Wie en waat.

wie, [toen], wie, 1. toen 2. als 3. hoe, op welke wijze, Wie wae klein woeare, spuueldje wae nog väöl oppe straot. Wie wae trökkwoeame, begós ’t te raengele.

wie dat, [waarom], wiedet, hoe dat, waarom, Wiedet den?

wie lang, [hoelang], wielang, hoelang, Wielang wóls se dao blieve?

wiebelachtig, [wiebelig], wiebelechtig, wiebelig, Det täöfelke stuit waal wiebelechtig.

wiebelkont, [beweeglijk persoon], wiebelkóntj, vrouwelijk, draaikont, iemand die niet stil kan zitten, zie ook wiebelvot

wiebelvot, [beweeglijk persoon], wiebelvot, draaikont, iemand die niet stil kan zitten, zie ook wiebelkóntj

wieg, weeg, vrouwelijk, wege, weegske, wieg, Örges neet vuuer inne weeg gelag(d) zeen. Wae kónne de weeg noe waal oppe zölder zètte: er worden geen baby’s meer verwacht.

wiegen, wege, weegtj, weegdje geweegdj, wiegen

wiek, [lampenpit ], week, vrouwelijk, weke, weekske, katoenen kaarsenpit, lampenpit voor olielamp

wiek, [(molen)wiek], wiek, (wie\k), vrouwelijk, wieke, wiekske, (molen)wiek

wieroken, wierouke, wierouktj, wieroukdje, gewierouktj, wieroken

wierook, wierouk, mannelijk, wierook

wierooksvat, [wierookvat], wierouksvaat, onzijdig, wierookvat

wieveel, [hoeveel], wieväöl, hoeveel, Wieväöl jaor bès dich bie de sjötterie?

wiewel, [alhoewel], wiewaal, alhoewel, ofschoon, zie ook ofsjoean, Wiewaal ich gein zin haaj, ging ich toch mèt.

wiezeer, [hoezeer], wiezieër, hoezeer, Wiezieër ich ’t ouch wil, ich kan ’t neet.

wiezo, [waarom], wiezoea, hoezo, waarom, Wiezoea det?

wij, [plagende uitroep van kinderen], wae, plagende uitroep van kinderen, Wae ... doe kriegs mich toch neet!

wij, wae, wij, Wae ouch.

wijd, wied, wiejer, wiedst, 1. breed, wijd 2. ver weg, Det zitj nog in wiej zek: dat is nog lang niet zeker. Die bóks is te wied.

wijdaf, [veraf], wiedaaf, veraf, Ich zoeag dich al van wiedaaf kómme. Van wiedaaf is ’t good lege: het is gemakkelijk om op te scheppen als je niet gecontroleerd kunt worden.

wijden, [wijder worden], wieje, wietj, wiedje, gewiedj, 1. wijder worden 2. wijden, zie ook witse, Noew sjoon mótte dèk nog get wieje.

wijder, wiejer, verder, voor de rest

wijder maken, [ruimer maken], wiejermake, ruimer of wijder maken bij kleding

wijderaf, [afgelegen], wiejeraaf, verderweg, afgelegen, Die woeandje get wiejeraaf.

wijderdoor, [verderdoor], wiejerdoor, verderdoor

wijdergaan, [verdergaan], wiejergaon, doorgaan, verdergaan

wijderop, wiejerop, verderop

wijdeweg, [ver weg ], wiedeweg, 1. ver weg 2. grotendeels, Wiedeweg woeane.

wijdgezocht, [vergezocht], wiedgezóch, wiedgezócht, vergezocht, Woea se noe mèt aankums is waal wiedgezóch(t).

wijds, [vanuit de verte], wieds, vanuit de verte, Van wieds zuus se de kirk van Thoear al ligke.

wijdsher, [vanuit de verte], wiedshaer, vanuit de verte, Van wiedshaer is d’r nog femielie van mich.

wijdte, wiedje, vrouwelijk, wijdte, De lingdje is good, mer de wiedje neet.

wijduit, [veruit], wiedoet, veruit, Det is wiedoet ’t béste óm te doon.

wijdwagen, wiedewage, wagenwijd, zie ook wagewied, De duuer stóng wiedewage oeape.

wijer, wiejerd, mannelijk, wiejerde, wiejerdje, vijver, gracht, Vreuger ginge wae sjaatse oppe wiejerd van Hagebrook.

wijf, wief, vrouwelijk, wiever, wiefke, wijf, Mèt vastelaovendj gaon wae nao ’t aodwieverbal.

wijk, wiek, (wie~k), vrouwelijk, wieke, wiekske, wijk, woonwijk, Wae woeandje in ein noew wiek.

wijken, [opzij gaan], wieke, wiektj, week, geweke, wijken, opzij gaan, Wiek dich ins!

wijn, wien, mannelijk, wien, wienke, wijn, Thoear kèntj allewiel ouch eige wien.

Wijngaard, [pleinnaam], Wingerd, de Wijngaard, plein aan westzijde van de Abdijkerk van Thorn

wijnglas, wienglaas, onzijdig, wijnglas

wijngoed, [wijngoed], wiengood, wijngoed, Ane Napoleonswaeg liktj Wiengood Thoear.

wijntemper, [libel], wientemper, mannelijk, wientempers, wientemperke, libel, waterjuffer, zie ook glazesniejer

wijs, wies, (wie~s), wiezer, wiest, wijs, Dae is neet wiezer! Doe bès neet good wies! Doe höbs ei wies besloet genómme. Emes get wies make.

wijs, wies, (wie~s), vrouwelijk, wieze, wieske, 1. melodie 2. wijze, gewoonte, Det leedje haet ein sjoean wies.

wijselijk, wieselik, wijselijk, Ich heel mich wieselik stil.

wijsheid, wiesheid, vrouwelijk, wijsheid, Det waas mieë gelök es wiesheid.

wijsmaken, wiesmake, wijsmaken, Laot dich niks wiesmake.

wijsneus, wiesnaas, vrouwelijk, wijsneus, Det kindj is ein echte wiesnaas.

wijsvinger, wiesvinger, mannelijk, wijsvinger

wijsvrouw, [vroedvrouw], wiesvrouw, vrouwelijk, vroedvrouw, De wiesvrouw van Grathem haet in Thoear hieël get kindjes gehoealdj.

wijten, wiete, wietj, weet, gewete, wijten, Det höbs se aan dich zelf te wiete.

wijwater, wiewater, onzijdig, wijwater, M’n maaktj zich ei kruutske met wiewater es m’n de kirk of de kepel in en oet geit.

wijwaterkwast, [wijwaterkwast], wiewaterkwas, wiewaterskwast, mannelijk, wijwaterkwast

wijwatersvat, [wijwatervat], wienwatersvaat, onzijdig, wijwatervat

wijwatersvat, [wijwatervat], wiewatersvaat, onzijdig, wijwatervat, Aan ei wiewatersvaetje en ei cafémaedje soptj ederein.

wijze, [wijs persoon], wieze, mannelijk, iemand die wijs is, De drie wieze kwoeame oet ’t oeaste.

wijzen, wieze, wiestj, wees, geweze, wijzen, aanwijzen, Det wiestj zich vanzelf. Neet wieze, dao stuit straof op!: gezegd tegen iemand die iets met de wijsvinger benadrukt. Waem wiestj mich de waeg?

wijzer, wiezer, mannelijk, wiezers, wiezerke, wijzer, De kleine en de groeate wiezers vanne klok.

wijzerplaat, [wijzerplaat], wiezerplaat, vrouwelijk, wijzerplaat

wiks, wiks, mannelijk, 1. schoensmeer 2. opschepperij, Ei duueske wiks.

wiksborstel, [schoenborstel], wiksbeustel, mannelijk, schoenborstel

wiksbuidel, [praatjesmaker], wiksbujel, mannelijk, opschepper, praatjesmaker, zie ook wiksmaeker

wiksen, [schoenen poetsen], wikse, wikstj, wiksdje, gewikstj, 1. schoenen poetsen 2. masturberen (bij mannen), De sóndigse sjoon wikse.

wiksmaker, [praatjesmaker], wiksmaeker, mannelijk, opschepper, praatjesmaker, zie ook wiksbujel

wil, wil, mannelijk, wilke, wil, Det wècht haet al ein eige wilke. Goje wil haet flotte veut. Örges väöl wil van höbbe: ergens veel plezier aan beleven. Tieënge wil en dank.

wild, wildj, wild, Ei wildj verke. Hae is foekswildj: hij is helemaal gek. Inne wildje weg. Wildj vleis: littekenweefsel. : littekenweefsel.

wild, wildj, onzijdig, het wild

wilde, [wild persoon], wilje, mannelijk, een wild persoon, Tekieërgaon wie eine wilje.

wildvreemd, wildjvraemdj, wildvreemd

Wilhelm, Hel, Helm, Wiel, Wielke, Wulm, Wullem, Wulmke, Wilhelmus

Wilhelm, Wil, Wilhelmus

Wilhelmina, Mien, Mina, Mientje, Mien, Ming, Mien, Helmie, [Mie\n], Wilhelmina

Wilhelmina, Wil, Wilhelmina

willen, wille, wiltj, wól, wólle, gewildj/gewóldj, willen, Doe höbs hie niks te wille. Es ’t ei bietje wiltj, kumtj ’t vandaag aaf. Ze wille waal mer ze kónne neet.

Winand, Nand, Wijnand

wind, windj, mannelijk, winj, windje, wind, De windj t’r ónger höbbe. De windj oppe rök höbbe. Door waer en windj. Einen helle windj.’t Geit ’m vuuer de windj. Hae stinktj ein oor inne windj. Mèt alle winj mètwejje. Vanne windj laeve. Väöl windj bie zich höbbe: veel poeha maken. Windj-in, windj-aaf.

windbuil, windjbujel, mannelijk, opschepper

windbuks, windjbuks, vrouwelijk, windbuks, luchtgeweer

winde, winj, vrouwelijk, winje, 1. akkerwinde 2. takel, dommekracht 3. smalle gang tussen huizen

windei, windjei, onzijdig, windei, zie ook leze(s)ei, Det zal ’m gein windjeier lègke: dat zal hem zeker iets opleveren.

windel, winjel, mannelijk, winjels, winjelke, zwachtel, Doot dich eine winjel óm det bein.

windelen, [wikkelen], winjele, winjeltj, winjeldje, gewinjeldj, strak wikkelen, Vuuer ’t voetballe winjelde ich mien inkels in.

winden, winje, wintj, windje, gewindj, opdraaien, wikkelen, opwinden

windmaker, [druktemaker], windjmaeker, mannelijk, druktemaker, opschepper

windmolen, windjmuuele, vrouwelijk, windmolen

windscheef, [scheef en gammel], windjsjeif, scheef en gammel, Det sjöpke stuit windjsjeif.

windvogel, [vlieger], windjvogel, mannelijk, vlieger, Eine windjvogel oplaote op D’n Drees.

winkelhaak, winkelhaok, mannelijk, winkelhaak

winkelier, winkeleer, mannelijk, winkeleers, winkeleerke, winkelier

winnen, winne, wintj, wón, gewónne, 1. winnen 2. gedekt worden (gezegd bij een varken, konijn)

winst, wins, winst, mannelijk, winste, winst, Waat waas de wins(t) vandaag?

winter, wintjer, mannelijk, wintjers, wintjerke, winter

winteravond, [winteravond], wintjeraovendj, mannelijk, winteravond

winterdag, [winterdag], wintjerdaag, mannelijk, winterdag, Inne wintjerdaag zeen de aovendje lang.

winteren, wintjere, wintjertj, wintjerdje, gewintjerdj, winteren, ’t Haet verleje jaor flink gewintjerdj.

winterhanden, [winterhanden], wintjerhenj, winterhanden

winterkoning, wintjerkuueninkske, onzijdig, winterkoninkje

winters, [’s winters], swintjers, ’s winters, in de winter

winterslaap, [winterslaap], wintjerslaop, mannelijk, winterslaap

winterteen, [winterteen], wintjertieën, mannelijk, wintjertieën, winterteen

wintertijd, [wintertijd], wintjertied, mannelijk, wintertijd

wip, [snelle beweging], wup, mannelijk, wip, snelle beweging

wippen, wuppe, wupdje, gewuptj, wippen, De kinjer zeen aan ’t wuppe.

wis, witse, wilgetenen, zie ook wieje

wis, [bundel], wès, mannelijk, wèsse, wèske, wis, bundel, Eine kroedwès. Eine wès struue.

wis, [twijg], wits, vrouwelijk, witse, witske, wilgenhout, twijg, Emes de wits biehaoje: iemand achter de vodden zitten. Ich bèn gans ane wits: ik ben doodop. Ze gerete kriege mèt ei witske. : ik ben doodop. Ze gerete kriege mèt ei witske.

wisseljaren, [overgangsjaren bij vrouwen], wisseljaore, overgangsjaren bij vrouwen

wit, wit, witter, witst, wit, In Thoear zeen väöl hoezer wit gekalktj. Krietwit. Zoea wit wie ei liek.

witborstel, [witkwast], witbeustel, mannelijk, witkwast

witlof, witlouf, onzijdig, witlof, Witlouf weurtj ingekoeldj.

witten, witte, widje, gewitj, witten, De gevel witte.

witter, [witkwast], witter, mannelijk, 1. witborstel 2. schilder die de huizen wit

woelen, wule, wuultj, wuuldje, gewuuldj, 1. woelen 2. lang en hard werken, Inne gróndj wule.

woelen, [beweeglijk persoon], wuler, mannelijk, iemand die voortdurend zwoegt en wroet, steeds in de weer is

woensdag, woonsdig, goonsdig, mannelijk, woensdag

woensdagavond, [woensdagavond], goonsdigaovendj, mannelijk, woensdagavond

woensdagmiddag, [woensdagmiddag], goonsdigmiddig, mannelijk, woensdagmiddag

woensdagmorgen, [woensdagmorgen], goonsdigmörge, mannelijk, woensdagmorgen

woensdagnacht, [woensdagnacht], goonsdignach, goonsdignacht, mannelijk, woensdagnacht

woensdags, [’s woensdags], swoonsdigs, sgoonsdigs, goonsdigs, op woensdag, ’s woensdags

woest, [groot], weust, groot, kolossaal, Eine weuste kaerel. Ei weust vroumes. Die kamer waas te klein vuuer die weuste muuebels.

wolf, wolf, mannelijk, wölf, wölfke, 1. wolf 2. neusvuil

wolk, wolk, vrouwelijk, wolke, wölkske, wolk

wolle, [halfzacht persoon], wölle, mannelijk, halfzacht persoon, Det is eine wölle!

wolleboon, [tuinboon], wölleboean, vrouwelijk, tuinboon

wollen, wölle, wollen, van wol, Wölle zök.

wolven, [zwoegen], wolve, wolftj, wolfdje, gewolfdj, zwoegen, Die höbbe zich hieël get bie-ein gewolfdj: door dag en nacht te werken hebben ze heel wat verdiend.

wolver, [persoon die dag en nacht werkt], wolver, mannelijk, iemand die dag en nacht werkt

wond, wónj, vrouwelijk, wunj, wundje, wond

wonder, wónjer, onzijdig, wónjere, wunjerke, wonder, De wónjere zeen de werreld nog neet oet. Gei wónjer det d’r kwaod is!

wonderlijk, wónjerlik, wonderlijk

wonen, woeane, woeantj, woeandje, gewoeandj, wonen

woning, wuuening, vrouwelijk, wuueninge, wuueningske, woning

woonwagen, woeanwage, mannelijk, woonwagen

woord, woeard, onzijdig, wuuerd/wäörd, wuuerdje/wäördje, woord, Dao zeen gein wuuerd vuuer. Gein drie wuuerd zègke. ’t Hoeagste woeard höbbe. Mèt twieë wuuerd kalle. Wuuerd mèt emes höbbe: ruzie met iemand hebben.

woordenboek, woeardebook, onzijdig, woordenboek, ’t Thoears woeardebook.

woordenlijst, [woordenlijst ], woeardelies, woeardeliest, mannelijk, woordenlijst

worden, waere, ich waer, doe weurs, hae weurtj, wae waere, gae, worden, Ich bèn mich toch krank gewoeare! ’t Is niks gewoeare. Mèt ein toespang wórt de medalie opgespangdj. Waat is t’r van ’m gewoeare? Waat wils se later waere?

worm, worm, mannelijk, wörm, wörmke, 1. worm 2. kinderziekte, eczeem

wormkruid, wormkroed, onzijdig, boerenwormkruid, een van de zeven kruiden voor de kroedwès

worst, woos, woost, vrouwelijk, wooste/weust, weusje, worst, Doe bès mich ein braodwoos(t)!: je bent me er eentje! (vergoelijkend uitgedrukt). Höbs se doos(t), kroep inne woos(t). Höb se hónger, kroep inne bóngerd: versje.: versje.

worstenbroodje, woostebruuedje, onzijdig, worstenbroodje

wrat, vrat, vrouwelijk, vratte, vretje, wrat, Mienen opa kós vratte aafbaeje.

wrattenkruid, [stinkende gouwe], vrattekroed, onzijdig, stinkende gouwe

wreed, [ruw], vrieë, vrieëjer, vrieëst, ruw, grof, Det stóf veultj vrieë aan. Ein vrieë sjèl. Vrieë henj. Vrieë waer: koud, schraal weer.

wreed, vrieëd, wreed, Det is vrieëd. Hae is vrieëd van karakter. Minse kónne vrieëd zeen.

wreef, vreef, vrief, vrouwelijk, vreef, wreef, Es se hoeag vreef höbs, is ’t lestig óm passendje sjoon te vinje.

wregelaar, [ruziezoeker], vreielieër, vreigelieër, mannelijk, ruziezoeker, herrieschopper

wregelen, [ruzie maken], vreiele, vreigele, zich vreiele, opgewonden twisten, ruzie maken, zie ook stechele, zich tagke, Die twieë bie ós naeve zeen zich altied aan ’t vrei(g)ele.

wrijven, vrieve, vrieftj, vreef, gevreve, wrijven, Det mós se ’m mer ins good ónger die naas vrieve.

wringen, vringe, vringtj, vróng, gevrónge, wringen, Det vringtj zich: dat veroorzaakt spanning. D’n dweiel oetvringe.

wringer, vringer, mannelijk, wringer, ’t Naat lievendj ging vreuger ieës door de vringer.

wroetelen, [wroeten], vreutele, freutele, vreuteltj, vreuteldje, gevreuteldj, wroeten, pulken, frutselen, De verkes vreutele de gróndj óm. Inne drek vreutele. Mètte henj innen aerd freutele.

wroeter, vreutelieër, mannelijk, wroeter

wrongsel, vrungsel, mannelijk, prop, iets dat bij elkaar gewongen is, De voel kleier loeage es eine vrungsel inne wasmanj. Eine vrungsel slaaj.

wuiles, [goedaardige man], wuiles, mannelijk, wuilese, wuileske, 1. grote, goedaardige man 2. groot en speels exemplaar, Doe gekke wuiles!

wuilesachtig, [speels], wuilesechtig, speels

wuilesen, [stoeien], wuilese, wuilestj, wuilesdje, gewuilesdj, stoeien, dollen van kinderen, Liktj toch neet zoea te wuilese, dalik dootj gae uch nog pien.

wurgen, wörge, wörgtj, wörgdje, gewörgdj, 1. wurgen 2. zich geweld aan doen

zaad, zaod, onzijdig, zaod, zäödje, zaad, zangzaad, Det is ei zäödje: dat is een naïef iemand. Hae wirktj bie ’t Zäödje: hij werkt bij Nunhems zaden. Ich höb mie zäödje trök: gezegd door iemand die quitte gespeeld had en zijn inleg terug had. Op zwart zaod zitte.

zaadgoed, [zaaigoed], zaodgood, onzijdig, zaadgoed, zaaigoed, Zoea zak, zoea zaodgood: afkomst verloochent zich niet.

zaadraap, [goedgelovig persoon], zaodreub, mannelijk, goedgelovig persoon, sufferd

zaag, zaeg, vrouwelijk, zaege, zaegske, 1. zaag, gereedschap 2. zeurkous, Hoeal mich de zaeg ins.

zaagmeel, zaegmael, onzijdig, zaagmeel, zaagsel

zaagsel, zaegsel, onzijdig, zaagsel

zaaien, zejje, zejtj, zejdje, gezejdj, zaaien, M’n mejtj waat m’n zejtj: men krijgt loon naar werken. Zejje en mejje kan m’n neet tegeliekertied: men kan geen twee dingen tegelijkertijd doen.: men kan geen twee dingen tegelijkertijd doen.

zaaigoed, [zaaigoed], zejgood, onzijdig, zaaigoed

zaaikorf, [zaaikorf ], zejkörf, mannelijk, zaaikorf

zaaimachine, [zaaimachine], zejmesjien, onzijdig, zaaimachine

zaak, zaak, vrouwelijk, zake/zakes, zaekske, 1. zaak, bedrijf 2. aangelegenheid

zaal, zaal, mannelijk, zale, zaelke, zaal, de Geite en de Buk haoje rippetiesie op häören eige zaal.

zacht, zaocht, zaochter, zaochst, zacht, Hae is zaocht van aard. ’t Waer is zaocht.

zadel, zaal, mannelijk, zale, zaelke, zadel voor paard of van fiets, Lèk ’t paerd de zaal ins op.

zadelaar, [zadelmaker], zadelieër, mannelijk, zadelmaker

zagen, zaege, zaegtj, zaegdje, gezaegdj, 1. zagen 2. zeuren, zaniken

zager, [zager], zaeger, mannelijk, zaegers, zaegerke, zager

zagerij, zaegerie, vrouwelijk, zagerij

zak, zak, mannelijk, zek, zekske, 1. zak 2. waardeloze vent, Det zitj nog in wie zek: dat is nog lang niet zeker. Doe mós ’m mer ins oppe zak kloppe: iemand die schuld heeft, manen om te betalen. Ederein mót ziene eige zak nao de muuele bringe: iedereen moet zijn eigen leed dragen. Hae hulptj de lèste man de zak op: hij is altijd de laatste die naar huis gaat. Hae mót de zak lappe: hij moet alles betalen.

zakdoek, zakdook, mannelijk, zakdoek, zie ook tesseplak

zakkenduister, [pikdonker], zakkeduuster, pikdonker, Hae kwaam heives wie ’t zakkeduuster waas.

zand, zandj, mannelijk, zand, Zandj sjoortj de maag: gezegd als iemand klaagt over zand tussen de groente.

zandaardappel, [zandaardappel], zandjaerpel, mannelijk, zandaardappel(en)

zandgrond, zandjgróndj, mannelijk, zandgrond, zie ook zavelgróndj, Sperzjes gruutj ’t bèste op lochte zandjgróndj.

zandweg, zandjwaeg, mannelijk, zandweg

zang, zang, vrouwelijk, een bundel gelezen aren, Eine zang ougste: de achtergebleven halmen op een geoogste akker bij elkaar rapen.

zang, zank, mannelijk, zang, gezang, Väöl noeate op ziene zank höbbe.

zanger, zenger, mannelijk, zengers, zengerke, zanger

zangkoor, zangkoear, onzijdig, zangkoor

zat, zaat, zater, zaatst, zat, dronken, Zate luuj en klein kinjer zègke altied de waorheid. Zoea zaat wie ein sjöp/ei kenón/eine Zwitser/ein oearlogssjeep: stomdronken.

zaterdag, zaoterdig, mannelijk, zaterdag

zaterdags, [op zaterdag], saoterdigs, saoterdes, op zaterdag

zatlap, zaatlap, mannelijk, zatlap, dronkaard

zatlapperij, [dronkemanschap], zaatlapperie, vrouwelijk, dronkemanschap

zatte, [dronken man], zate, mannelijk, iemand die dronken is, zatlap

zattemanskal, [dronkemanspraat], zatemanskal, mannelijk, dronkemanspraat

zattigheid, [zatheid], zatigheid, vrouwelijk, zatheid

zatvreter, [persoon die nooit genoeg krijgt], zaatvraeter, mannelijk, iemand die nooit genoeg krijgt; iemand die niets uitvoert, verkeerde dingen doet

zatvreterij, [balorigheid], zaatvraeterie, vrouwelijk, balorigheid, Ze deje det oet zaavraeterie.

zauwel, [oude koffie], zawwel, mannelijk, 1. oude en slappe koffie 2. onbenullige praat

zauwelaar, [persoon die veel koffie drinkt ], zawwelieër, mannelijk, 1. iemand die veel koffie drinkt 2. leuteraar, zie ook zouwelieër

zauwelaar, [persoon die veel koffie drinkt ], zouwelieër, mannelijk, 1. iemand die veel koffie drinkt 2. leuteraar, zie ook zawwelieër

zauwelen, [met kleine beetjes drinken], zawwele, zouwele, zawweltj, zawweldje, gezawweldj, zouwelt, 1. vaak en met kleine beetjes drinken 2. leuteren 3. sabbelen

zavel, zavel, mannelijk, zand, Mètte navel door de zavel, mètte piezel door de kiezel: door dik en dun.

zavelgrond, [zand], zavelgróndj, zand

Zavelkuiltje, [straatnaam], Zavelkuulke, onzijdig, paadje vanaf begin D’n Drees richting Thorner algemene begraafplaats, zie ook Savelkuulke

Zebedeus, Zubbedeies, Zebedeus, zie ook Subbedeies, Doe stómme zubbedeies: jij, sufferd!

zebedeus, [sufferd], subbedeies, mannelijk, zebedeus, sufferd, zie ook zubbedeies

zeem, zieëm, mannelijk, zieëme, zieëmke, zeemleer, zeem

zeeman, [zeeman], zieëman, mannelijk, zeeman

zeemleer, zieëmlaer, onzijdig, zeemleer van gelooide schapen- of geitenhuid , zie ook zieëmlaerelap, laere lap, In ein rennersbóks zitj zieëmlaer.

zeemlerenlap, [zeemleer ], zieëmlaerelap, mannelijk, zeemlap, zie ook zieëmlaer, laere lap

zeen, zeen, (zee\n), vrouwelijk, zene, zeenke, pees in vlees, In staofvleis zitte väöl zene.

zeep, zeip, vrouwelijk, zeep, Greun zeip.

zeer, zieër, zeer, erg, Det is mich te zieër!: dat is overdreven.

zeevis, [zeevis], zieëvès, mannelijk, zeevis

zegen, zaengel, mannelijk, zegen

zegenen, zaengele, zaengeltj, zaengeldje, gezaengeldj, zegenen, zie ook zaegene, God zaengeltj dich! Pestoear zaengeltj zichzelf ’t ieëst: wie het dichtst bij het vuur zit, heeft het meeste profijt.

zegenen, zaengele, zaengeltj, zaengeldje, gezaengeldj, 2. zich ~ = een kruisteken maken met wijwater

zeggen, zègke, ich zèk, doe zaes, hae zaet, zag, zagte, gezag(, zeggen, Dao zaes se ‘gae’ tieënge. Det is te zègke: bij benadering, ongeveer. Hae zaet mer get. ‘Ich’, zag de gek. Ins gezag blieftj gezag. Waas se mich toch neet zaes! Zègke en doon is twieë: het blijft alleen maar bij praten. Zèk, waat duis se mich noe!: terechtwijzing. Zie zagte zich al maondje geine gojendaag mieë.

zegwoord, [mondelinge overeenkomst], zèkwuuerd, mondelinge overeenkomst, Doe mós neet op zèkwuuerd te wirk gaon: je moet niet op mondelinge toezeggingen te werk gaan.

zeik, [urine], zeik, mannelijk, urine, gier, mestvocht, Emes de zeik law maken: iemand pesten, kwaad maken. Emes inne zeik zètte: iemand belachelijk maken. Maak geine zeik: doe niet moeilijk. ’t Stinktj hie, de boere zeen weer zeik aan ’t vare.

zeikboks, [zeurkous], zeikbóks, mannelijk, iemand die altijd wat op te merken heeft, zeur

zeikdeem, [zeurkous], zeikdieëm, mannelijk, iemand die steeds over hetzelfde blijft doorzeuren

zeikemmer, [gieremmer], zeikummer, mannelijk, emmer met steel om gier te scheppen

zeiken, zeike, zeiktj, zeikdje, gezeiktj, 1. urineren, plassen 2. zeuren, Inne bóks zeike van ’t lache/van angst.

zeikerd, [zeurkous], zeikert, mannelijk, zeikers, zeikerke, 1. zeurder 2. bangerik 3. verwaand iemand, Eine zemele zeikert: iemand die blijft zeuren.

zeikkar, [gierkar], zeikker, vrouwelijk, gierkar

zeiknat, zeiknaat, druipnat, kletsnat, zie ook driefnaat, mèsnaat

zeiknel, [verwaand nest], zeiknel, vrouwelijk, verwaand nest

zeikpomp, [gierpomp], zeikpómp, vrouwelijk, gierpomp

zeikpot, [gierput], zeikpöt, vrouwelijk, gierput

zeikschepper, [gieremmer], zeiksjöpper, mannelijk, aker, speciale emmer om gier mee te scheppen

zeikstreen, [verwaande vrouw], zeikstreen, vrouwelijk, 1. vrouw die altijd wat op te merken heeft 2. verwaande vrouw

zeikton, [gierton], zeiktón, vrouwelijk, gierton

zeiktrien, [zeurkous], zeiktrien, vrouwelijk, lastige en vervelende vrouw, zeurkous

zeis, [zeis], zaegsel, onzijdig, zeis om gras of groenvoer mee te maaien

zelden, zelje, zelden, Det is eine zeljen tref!

zelfbinder, [maaimachine], zelfbinjer, mannelijk, zelfbinjers, zelfbinjerke, maaimachine

zelfde, zelfjde, onzijdig, hetzelfde

zelfstandig, zelfstenjig, zelfstandig

zemel, [zeurkous], zemel, vrouwelijk, zemele, zemelke, 1. zemel 2. onuitstaanbare zeurkous

zemelen, [zachtjes regenen], zemele, zemeltj, zemeldje, gezemeldj, zachtjes regenen, Toen wae good en waal op waeg woeare, begós ’t te zemele.

zemelenzeikerd, [zeurkous], zemelezeiker, onuitstaanbare zeurkous, zie ook zemelkóntj

zemelkont, [zeurkous], zemelkóntj, vrouwelijk, onuitstaanbare zeurkous, zie ook zemelezeiker

zemen, zieëme, zieëmtj, zieëmdje, gezieëmdj, zemen

zengelen, zóngele, zóngeltj, zóngeldje, gezóngeldj, tintelen, Mien bein zóngele mich. Toen ich gevalle waas, zóngeldje ’t mich inne kop.

zes, zès, zes

zesde, zèsdje, zesde

zestien, zèstieën, zestien

zestig, sestig, zestig, Mèt sestig waere ze lestig!

zestigste, [zestigste], sestigste, zestigste

zeswekendienst, [zeswekendienst], zèswaekedeens, zèswaekedeenst, mannelijk, vrouwelijk, zeswekendienst, H. Mis, zes weken na het overlijden

zetel, [armstoel], zaetel, mannelijk, zaetels, zaetelke, armstoel, Eine gemekkelike zaetel.

zetten, zètte, zètj, zèdje/zat, zatte, gezatte, 1. zetten 2. inzetten bij een wedstrijd 3. inzetten bij kaartspel

zeug, zoog, vrouwelijk, zeug, zeugske, zeug

zeven, zeve, (ze~ve), zeven, Dae haet ze neet alle zeven op ein rie.

zeven, zeve, (ze\ve), zeeftj, zeefdje, gezeefdj, zeven

zeven, zieje, zietj, ziedje, geziedj, zeven, De mèlk zieje door de ziesjóttel. Wie wils se ’t höbbe, geziedj of door ei deukske?: hoe wil je het precies hebben?

zevende, zevendje, zevende, Inne zevendjen hemel zeen.

zeventien, zevetieën, zeventien

zeventig, sevetig, zeventig

zeventigste, [zeventigste], sevetigste, zeventigste

zever, zeiver, mannelijk, 1. zever, kwijl 2. flauwe praat, larie, nonsens, De zeiver leep ’m oette móndj.

zeveraar, zeiverieër, mannelijk, zeveraar

zeveren, zeivere, zeivertj, zeiverdje, gezeiverdj, 1. zeveren, kwijlen 2. kletsen, zaniken

zeverlap, [slab ], zeiverlap, mannelijk, 1. slab 2. zeurkous, Doot ’t kindj ei zeiverlepke óm!

zeverzak, zeiverzak, mannelijk, zeurkous, Doe bès eine sjoeane zeiverzak: bekend Thorns carnavalsliedje.

zicht, zicht, vrouwelijk, zichte, zichske, kleine zeis, Mètte zicht en de pikhaok ’t koeare mejje.

zie, [zee], zieë, vrouwelijk, zieëje, zee

ziel, zeel, zieël, vrouwelijk, zele, zieële, zeelke, zieëlke, 1. ziel 2. binnenbal van voetbal, zie ook zieël, Mèt hert en zeel. Det is ein gerösdje zieël: dat is iemand die niet gauw ongerust is.

zielsgelukkig, [zielsgelukkig], zeelsgelökkig, zieëlsgelökkig, zielsgelukkig, zie ook zieëlsgelökkig

zien, zeen, (zee~n), (zee\n), ich zeen, doe zuus, hae zuut, zaag, zoeage, gez, zien, Ich zeen miene geis(t) al kroepe. ‘Waat zuus se?’ ‘Allemaol Pruse!’

zienderogen, [zienderogen], zeendjerouge, zienderogen, Zeendjerouge achteroet gaon.

zigeuner, segeuner, mannelijk, segeuners, zigeuner

zij, zie, (zie\), vrouwelijk, 1. zij, zijkant 2. zijden stof 3 duivin 4. vergiet, zeef, Ein zie spek. Emes inne zie stoeate.

zij, zie, (zie~), zij, Zie haet de bóks aan. Zie haet det gezag(d).

zijden, [van zijde], zieje, van zijde, zijden, Ei zieje bluuske.

zijden, zieje, mannelijk, hoge, zwarte hoed

zijkant, [zijkant], ziekantj, mannelijk, zijkant

zijn, [het zijne], zien, (zie\n), onzijdig, het zijne, Dao bliefs se vanaaf: det is ’t zien! Eder ’t zien.

zijn, zeen, (zee~n), ich bèn, doe bès, hae is, waas, woeare, gewaes<, zijn, Doe höbs t’r, det zeen d’r, mer d’r zeen t’r ouch, die ze höbbe: er zijn mensen waar je niks aan hebt, maar er zijn ook mensen die geld hebben. Laot det dich gezag zeen. Örges vuuer/tieënge zeen. Waat neet is, kan nog kómme. Woea zeentj gae haer gewaes?

zijn, zien, (zie~n), ziene, zijn, Zien bij vrouwelijke, onzijdige zelfstandige naamwoorden en bij meervoud. Zien vrouw. Zien kindj. Det zeen zien sjoon. Ziene bij mannelijke zelfstandige naamwoorden. Det is ziene jas.

zijn leven, [ooit], zelaeve, ooit, zie ook zelaevesdaag, Noeats van zelaeve.

zijn levensdag, [ooit], zelaevesdaag, ooit, zie ook zelaeve

zijp, [straatgoot], ziep, vrouwelijk, ziepe, ziepke, straatgoot, open afvoer van regenwater, Edere vriedig kieërdje zie de ziep.

zijpen, ziepe, zieptj, ziepdje, gezieptj, druipen, Miene jas ziepdje (oet) vanne raengel.

zijpnat, [kletsnat], ziepnaat, onzijdig, kletsnat

zijpnat, [slappe koffie], ziepnaat, onzijdig, slappe koffie

zijspan, ziespan, vrouwelijk, motorzijspan

zijweg, [zijweg], ziewaeg, mannelijk, zijweg

zingen, zinge, zingtj, zóng, gezónge, zingen, Ein gezónge mès is deurder den ein stil mès. ‘Waat noe gezónge?’, zag de köster en toen stóng de kirk in brandj.

Zink, [zinkfabriek ], de Zink, vrouwelijk, zinkfabriek Budel, Oppe Zink wirke.

zinken, zinke, zinktj, zónk, gezónke, zinken, De mood zónk ’m inne sjoon.

zinklood, [schietlood], zinkloead, onzijdig, schietlood, zie ook sjeetloead

zinkput, [afwateringsputje], zinkpöt, vrouwelijk, zinkput, afwateringsputje

zitten, zitte, zitj, zaat/zoot/zoeat, zate/zote/zoeate, gezaet, zitten, Dao zits se noe mèt die good fetsoen! Gaw oppe kas(t) zitte. Gein zittendje vot höbbe: niet lang kunnen stilzitten. Hae luiptj nog róndj, mer hae mót nog zitte: hij loopt nog vrij rond, maar hij moet nog drie weken naar de gevangenis. Örges aan zitte. Zitte blieve.: hij loopt nog vrij rond, maar hij moet nog drie weken naar de gevangenis. Örges aan zitte. Zitte blieve.

zo, zoea, zo, Zoea ein = zoea'n, zoean = zo'n. Zoea eine = zoea 'ne = zo'n. Zoea groeat is 't kindje! Zoean groeat hoes. Zoea'ne groeate jóng.

zo een, zoean, zoeane, zo een, zoea ein, zoea eine, zoea’n = zo een, zo'n. Zoean groeat hoes. Zoeane vreklap. Zoea'ne. Sjoeane gaard vol mèt blujende blome.

zo gauw, [zodra], zoeagaw, zodra

zo-af, [daarlangs], zoea-aaf, zoearaaf, daarlangs, Rie hie mer zoearaaf de berg aaf. Wie geis se, zoea-aaf of zoea-aaf?

zo-om, [langs die kant], zoearóm, langs die kant, Zoearóm kums se t’r ouch.

zodat, zoeadet, zodat

zodiks, [zo vaak], zoeadèk, zoeadèks, zo vaak

zoeken, zeuke, zeuktj, zóch(t), gezóch(t), zoeken, Dae zeuktj, dae vintj. Hae zeuktj neet woea ’t liktj. Zoea eine mós se mèt ei lempke gaon zeuke: een bijzonder iemand, in goede en slechte zin.

zoet, zeut, zeuter, zeutst, zoet, Es dich de mögke staeke, höbs se zeut blood.

zoete, [zoetekauw ], zeute, mannelijk, 1. zoetekauw 2. een goedmoedige, erg meegaande man

zoeten, zeute, zeutj, zeudje, gezeutj, zoeten, zoetstof of suiker toevoegen

zoethout, [zoethout], zeuthout, onzijdig, zoethout, wortelstok voor dropwater

zoetigheid, zeutigheid, vrouwelijk, zoetigheid, snoep

zoetsteen, [slijpsteen], zeutstein, mannelijk, slijpsteen

zogaar, [zelfs], zoeagaar, zelfs

zogezegd, [zogezegd], zoeagezag, zogezegd

zolang, zoealang, zolang

zolder, zölder, mannelijk, zölders, zölderke, zolder, Eín vrouw kan mieë vanne zölder aafdrage es zeve mansluuj t’r op: een man kan nog zoveel verdienen, de vrouw zorgt er wel voor dat het opgemaakt wordt.

zolderluik, [zolderluik], zölderloek, onzijdig, zolderluik

zoldervenster, [zolderraam], zöldervinster, onzijdig, zolderraam

zomen, [omzomen], zuime, zuimtj, zuimdje, gezuimdj, zomen, ’t Is op ’t zuime nao aaf: het werk is bijna helemaal af.

zomeren, [bijeenrapen], zeumere, zeumertj, zeumerdje, gezeumerdj, aren lezen, bijeenrapen, bijeenzoeken, iets met moeite bij elkaar zoeken, Waat höbs se dich noe weer bie-ein gezeumerdj?

zomig, [mals ], zomig, zoumig, mals (vlees), luchtig (gebak), Kaofstóng is lekker zoumig vleis.

zomp, zómp, mannelijk, moerasland, moeras

zompig, [moerassig], zómpig, moerassig, drassig, zompig

zon, zón, vrouwelijk, zónne, zunke, zon, ’t Zunke sjientj lekker.

zondag, zóndig, mannelijk, zondag, Eine zóndig zónger sóndigscente: feestdag in de week.

zondags, [zondags], sóndigs, sóndes, zondags, Sóndigse sop: soep, getrokken uit vlees. Sóndigsmörges slaope wae oet.

zondagscenten, [zakgeld], sóndigscente, zakgeld, zondagsgeld, zie ook sóndigsgeldj

zondagsgeld, [zakgeld], sóndigsgeldj, onzijdig, zakgeld, zondagsgeld, zie ook sóndigscente

zonde, zunj, vrouwelijk, zunj, zonde, Det is ieëwig zunj.

zonder, zónger, sónger, zonder, Zónger bezej get doon: zonder benul iets doen.

zonlicht, [zonlicht], zónleech, zónleecht, onzijdig, zonlicht

zonnebakker, [handvormsteen], zónnebekker, mannelijk, handvormsteen, in de zon gedroogd

zonnebloem, zónnebloom, vrouwelijk, zonnebloem

Zonnewijzer, [cafénaam ], Zónnewiezer, mannelijk, Zonnewijzer, café in de Hoogstraat van Thorn. De zonnewijzer aan de gevel stamt uit 1828 en herinnert aan Thornse klokkenmakers

zool, zaol, mannelijk, zaole, zäölke, zool

zoom, zoum, mannelijk, zuime, zuimke, zoom, Det kleid haet eine breie zoum.

zoon, zoon, mannelijk, zone/zeuns, zeunke, zoon

zorg, zörg, vrouwelijk, zörg, 1. zorg 2. grote armstoel, Maak dich gein zörg uuever óngelagdje eier: maak je geen zorgen over dingen die er (nog) niet zijn.

zorgen, zörge, zörgtj, zörgdje, gezörgdj, zorgen, Dae den laeftj, dae den zörgtj.

zout, zaot, onzijdig, zout, Emes zaot op ziene stert lègke.

zouten, zaote, zaotj, zaodje, gezaote, zouten, De sjónk zaote.

zoutvaatje, [zoutvaatje], zaotvaetje, onzijdig, zoutvaatje

zoutzak, [slappeling], zaotzak, mannelijk, een slappeling

zoveel, zoeaväöl, zoveel

zowat, zoeaget, zoiets, zowat, zie ook intrintj, óngevieër, Höbs se zoeaget oeats gehuuerdj? Thoear liktj zoeaget 15 km van Remunj.

zowel als, zoeawaal es, zowel … als

zowie, [zoals], zoeawie, zoals

zowijd, [zover], zoeawied, zover

zozeer, zoeazieër, zozeer

zuiden, zuide, onzijdig, zuiden, Hae wirkdje in’t zuide.

zuiger, [zuiginstallatie], zuger, mannelijk, zugers, zugerke, zuiger (in de auto of in de pomp)

zuiken, [zuigen], zoeke, zoektj, zoekdje, gezoektj, zuigen, De bagke zeen aan ’t zoeke. Det is eine dae zichzelf zoektj: hij is erg gierig. Det vleis kóns se doorzoeke.

zuip, [drank], zuuep, mannelijk, drank, Ane zuuep zeen.

zuipbak, [drinkbak ], zoepbak, mannelijk, drinkbak voor vee

zuipen, zoepe, ich zoep, doe zuups, hae zuuptj, wae zoepe, zoe, drinken, zuipen, Hae zuuptj: hij is aan de drank. Zich zaat gezoeape höbbe. Zoepe wie eine kieëtellepper: erg veel drinken.: erg veel drinken.

zuipkoe, [dronkaard], zoepkoe, vrouwelijk, dronkaard, zuipschuit

zuiplap, zoeplap, mannelijk, dronkaard

zuipneus, [rode neus], zoepnaas, vrouwelijk, zuipneus, rode neus

zuipnikkel, [zuiplap], zoepnikkel, mannelijk, zuiplap

zuivel, zuvel, onzijdig, zuivel

zuiver, [schoon], zuver, zuverder, zuverste, zuiver, schoon

zullen, zulle, ich zal, doe zuls/hae/zie zal, zou/zól/zooj, zullen, Ich zooj det waal wille doon, mer ich höb geinen tied.

zump, [huilebalk], zump, vrouwelijk, zumpe, zumpke, iemand die gauw huilt

zurig, zeursig, zoorsig, zuurachtig, rins, Sjroeap smaaktj ei bietje zeursig.

zurigheid, [zuurheid], zorigheid, vrouwelijk, zuurheid

zuster, zöster, vrouwelijk, zösters, zösterke, 1. zuster, zus 2. verpleegster 3. non

zuur, zoor, zoorder, zoorst, zuur, Det kumtj ’m nog zoor te staon. ’t Is zoor waer. Kiek neet zoea zoor! Noe bès se zoor: nu ben je erbij.

zuurbranden, [zure oprispingen], zoorbranje, onzijdig, zure oprispingen, zie ook ’t zoor, Ich höb ’t zoorbranje.

zuurmoes, [zuurkool], zoormoos, onzijdig, zuurkool, Waat is t’r noe lekkerder den zoormoos mèt spek?

zuurmoesvat, [zuurkoolvat], zoormoosvaat, onzijdig, zuurkoolvat, zuurkoolpot

zuurpruim, zoorproem, vrouwelijk, zuurpruim, onvriendelijk persoon

zuurvlees, [zuurvlees], zoorvleis, onzijdig, zuurvlees

zwaaien, zwejje, zwejtj, zwejdje, gezwejdj, zwaaien

zwaar, zwaor, zwaorder, zwaorst, 1. zwaar 2. stroef, Hae liktj in ’t ziekehoes, dae kriegtj nog ei zwaor proces. Windj-in traptj ’t zich zwaor.

zwaars, [zwoerd], zwaars, vrouwelijk, zwaarse, 1. zwoerd, spekzwoerd 2. slaag, Det spek haet eine dikke zwaars.

zwaarsen, [slaag geven], zwaarse, zwaarstj, zwaarsdje, gezwaarstj, slaag geven of krijgen

zwadem, [damp], zwaam, mannelijk, damp, walm, rook

zwademen, [wasemen ], zwame, zwaamtj, zwaamdje, gezwaamdj, 1. wasemen 2. flink (sigaren of sigaretten) roken, De kieëtel zwaamtj. De roete zeen gans bezwaamdj. Mèt koeake zwaamtj ’t.

zwager, zwaoger, mannelijk, zwaogers, zwager, zie ook sjoeanbroor

zwak, zwaak, zwaker, zwaakste, zwak

zwakkigheid, [zwakheid], zwakigheid, vrouwelijk, zwakheid, Van zwakigheid neet mieë oppe bein kónne staon.

zwakte, zwaakdje, vrouwelijk, zwaakdjes, zwakte

zwaluw, zwelf, vrouwelijk, zwelve, zwelfke, zwaluw, Es de zwelve lieëg vlege, kumtj t’r raengel.

zwaluwnest, [zwaluwnest ], zwelvenès, zwelvenèst, onzijdig, zwaluwnest

zwaluwstaart, [zwaluwstaart ], zwelvestert, mannelijk, 1. zwaluwstaart 2. houtverbinding 3. slipjas

zwans, [pak slaag], zwens, mannelijk, een pak slaag, Hae kreeg flink zwens vanne Belzje kemieze.

zwans, zwans, mannelijk, 1. lulhannes 2. mannelijk geslachtsdeel

zwansen, [slaag geven], zwense, zwanse, zwenstj, zwensdje, gezwenstj, zwanstj, z, slaag geven of krijgen

zwartsel, zwartsel, swertsel, zwertsel, onzijdig, 1. verf voor onderkant van de witte gevels in Thorn 2. zwartsel, kachelpoets

zwartselen, [zwart maken], zwertsele, swertsele, zwertseltj, zwertseldje, gezwertseldj, zwart maken; 1. zwart schilderen, teren 2. de kachel poetsen, De staof swertsele.

zwavel, [lucifer], zwaegel, mannelijk, zwaegele, zwaegelke, lucifer

zwavelaar, [iemand die graag verschil van mening oproept], zwaegelieër, mannelijk, iemand die graag verschil van mening oproept

zwavelbloem, [zwavelbloem], zwaegelbloom, vrouwelijk, zwavelbloem

zwaveldoosje, [lucifersdoosje], zwaegelduueske, onzijdig, lucifersdoosje

zwavelen, [spelletje met lucifershoutjes], zwaegele, zwaegeltj, zwaegeldje, gezwaegeldj, 1. spelletje met lucifershoutjes 2. willen discussiëren om niets, Zulle wae ei pötje zwaegele?

zwavestokje, [lucifershoutje], zwaegelstekske, onzijdig, lucifershoutje

zweer, zwaer, mannelijk, zwaere, zwaerke, zweer

zweet, zweit, mannelijk, zweet, Det haet zweit gekostj. De zweit briktj mich oet. Luie zweit.

zweethanden, [zweethanden], zweithenj, zweethanden

zweetsokken, [zweetsokken], zweitzök, zweetsokken

zweetvoeten, [zweetvoeten], zweitveut, vrouwelijk, zweetvoeten

zwemmen, zwumme, zwumtj, zwóm, gezwómme, zwemmen

zwemmer, [zwemmer ], zwummer, mannelijk, zwemmer

zwengel, zwingel, mannelijk, zwingele, zwingelke, zwengel, En pak ’m nog ins efkes inne henj, de zwingel vanne kèttingkerresel.

zwengelen, [aan een zwengel draaien], zwingele, zwingeltj, zwingeldje, gezwingeldj, zwengelen, Mèt ein touw door de lócht zwingele.

zweren, zwaere, zweurtj, zwoear, gezwoeare, 1. zweren 2. zweren van wonden, Hae zwoear mich dèt d’r ’t neet gedoon haaj.

zweren, zwieëre, zwieërtj, zwieërdje/zwoear, gezwoeare, zweren, beloven, eed afleggen

zwerveling, [verdwaalde postduif], zwerveling, mannelijk, verdwaalde postduif

zwerven, zwerve, zwerftj/zwurftj, zwórf, zwórve, gezwórve, zwerven

zweten, zweite, ich zweit, doe zwèts, hae zwètj, zwèdje, gezwèt, zweten, Hae zwèdje wie einen das.

zwetskamizool, [praatjesmaker], zwetskammezaol, mannelijk, praatjesmaker

zwijgen, zwiege, zwiegtj, zweeg, zwege, gezwege, zwijgen, Geliek höbs se, mer zwiege zuls se! Ónger ós gezag en gezwege. Van zwiege is geine gestorve: zwijgen strekt je tot eer.

zwijgend, [zwijgend], zwiegendj, zwijgend

zwik, [groep], zwik, mannelijk, groep, gezelschap, Ze ginge mètte ganse zwik nao bènne.

zwil, [eelt], zwieël, onzijdig, eelt, Zwieël ónger de veut höbbe.

zwitser, [inwonende boerenknecht], zweitser, mannelijk, inwonende boerenknecht, Hae is dao zweitser.

zwonk, [draai], zwónk, zwunk, mannelijk, zwenk, draai, Dae waeg maakdje dao einen gevieërlike zwunk.