|
Ebbinge Wubben, C.H. (1907), ‘Staphorster Woordenlijst’, in: Driemaandelijkse Bladen 6, 61-94
aal, aol, aal. |
aamhout, amholt, aanbeeld. |
aan kraan, aanĕ kraanĕ, spel, 10. |
aanboeten, anbeutĕn, (vuur) opstoken. |
aangaan, angaon, aangaan, leven maken. |
aanhalig, anhaalĕch, inhalig. |
aanhanger, anhangĕr, ond. wagen, V, 50. |
aankeren, [aanvegen, aanhalen, van zich afbijten ], ankeerĕn, aanvegen. |
aankomend, ankommĕn, (Zeundag), aanstaande (Zondag). |
aanloten, anlottĕn, aanloten. |
aanmaken, anmaakĕn, voortmaken. |
aanslag, anslag, ond. molen, 38. |
aanspannen, anspannĕn, inspannen. |
aanstoken, anstookĕlĕn, (vuur) opstoken. |
aantodden, antoddĕn, aansjouwen. Waor komp det kiend weer met antoddĕn? |
aantrekken, antrĕkkĕn, (refl.), zich aankleeden. Hèj oe al anĕtrökkĕn? Ben je al aangekleed? |
aanvallig, anvallĕch, vatbaar. De grond is daor anvallĕch veur onkruud. |
aar, aorĕ, aar. |
aardappel, eerpĕl, aardappel. |
aardappelgat, eerpĕlgat, aardappelkuil. |
aardappelkuiltje, eerpĕlkuulĕchien, kinderspel, 25. |
aarde, eerdĕ, aarde. |
aarden, aordĕn, aarden. |
aardig, aorĕch, aardig. |
acht, achtĕ, acht. |
achteraars, achtĕrneers, achterstevoren. |
achterhek, achtĕrhekkĕ, ond. wagen, V. 50. |
achterhuis, achtĕrnuus, achter in huis. |
achterkeer, achtĕrkeer, ond. wagen, V, 49. |
achterleggen, achtĕrleggĕn, kinderspel, V, 7. |
achterlinde, achtĕrliendĕ, touw aan wagen, V, 51. |
achteruit, [naar achteren], achtĕruut, achteruit. |
achterwerk, achtĕrwaark, podex. |
adem, aosĕm, adem. |
advocaat, affĕkaot, advocaat. |
af, of, af. |
afbraak, ofbraok, afbraak. |
afhandig, ofhandĕch, afgelegen; het lig mij tĕ ofhandĕch um daor hen tĕ gaon. |
afkiemen, ofkiemĕn, de kiemen (uitloopers) v. d. aardappels afsnijden. |
afleden, ofleen, een koe verlossen door ’t kalf stuk te snijden. |
afrikken, [ergens een hek(werk) omzetten], ofrikkĕn, een hek ergens omzetten. |
afschotelen, [misdelen], ofschöttelĕn, misdeelen. |
afvoeren, ofvoerĕn, de koeien vóór de nacht voeren. |
afvreden, [ergens een hek(werk) omzetten], ofvreen, (’zelfde als ofrikken), een vreengĕ (hek) ergens omzetten. |
aker, aakĕr, ketel. |
allemaal, allĕmaolĕ, allemaal. |
allenig, alleenĕch, alleen. |
Allerheiligen, aldĕrhillĕgĕn, allerheiligen. |
altemet, ampmet, altemet, soms. |
anderhands, andĕrhands, tweedehandsch. |
anderwegen, andĕrweggĕns, elders. |
apart, ampart, afzonderlijk. |
arm, naarm, arm. |
asbult, assĕnbultĕ, aschbult. |
asrad, asrad, ond. molen, 36. |
baai, baoj, baai. |
bakje, bakkien, koffiebakkien, kommetje (koffie) |
bal, ballĕ, ballĕchien, bal. |
baldadig, baldaodĕch, baldadig. |
balk, balkĕ, balk. |
bang, bangĕ, bang. |
barg, borg, gesneden mannetjesvarken. |
barst, barstĕ, barst. |
batlink, batlink, priktol, 26. |
bats, bats, trotsch. |
bazelaar, baazĕldĕr, iemand die bezig is te baazĕlĕn. |
bazelen, [onberhoorlijk hard rijden (op een paard)], baazĕlĕn, onbehoorlijk hard rijden met paarden. |
beddenbetreksel, beddĕbĕtreksĕl, sloop om de beddĕbuurĕ. |
beddenbuur, beddĕbuurĕ, overtrek, zak die het veeren bed omsluit. |
beddenkast, beddĕkestĕ, bedstee. |
bede, bee, verzoek, V, 76. |
bedestap, beestap, zie 13. |
bedolderen, bĕdoldĕrĕn, versuffen, van schrik of vermoeidheid. |
bedroefd, bĕdreufd, bedroefd. |
been, been, beendĕ, been. |
beer, beerĕ, mannetjes varken. |
beest, beest, beestĕ, koe. |
beestenvlees, beestĕvleis, koeienvleesch. |
beginnen, bĕgönnĕn, beginnen. |
begrijpen, bĕgriepĕn, begrijpen. |
bek, bek, gezicht. En dikkĕ bĕk, een dik gezicht; ĕn zeutĕ bek, een zoetigheidje. |
bekijken, [bezichtigen], bĕkiekĕn, bekijken. |
bemoeien, bĕmeujĕn, bemoeien. |
benaming, bĕnamingĕ, in benamingĕ weezĕn, gezien zijn. |
bengel, [dikke tak of stok], bongĕl, dikke tak of stok. |
bent, beuntĕ, soort fijn riet, zgn. pijpuithaler. |
beppe, [grootmoeder], böppĕ, grootmoeder. |
berk, börkĕ, berk. |
beroersel, breursĕl, beslag (voor pannekoeken). |
beroerte, bĕreurtĕ, beroerte. |
beschutten, bĕschuttĕn, opsluiten. |
bestevaar, bessĕ, bessĕvaar, grootvader. |
bestevaarsbos, bessĕvaars bossien, de takken die men hier of daar plukt op andermans land. |
betuin, [schaars], bĕteun, schaarsch. |
beun, beunĕ, beuntien, 1. galerij in de kerk, 2. plank in de kast. |
beurs, beursĕ, broekzak (ouderwetsch woord). |
bevertien, [dikke stof], beevĕrtién, dikke stof. |
bezem, bessĕm, bezem. |
bezien, bĕzien, probeeren. |
bezoek, bĕzeuk, bezoek. |
bietebauw, biestĕbeu, boeman. Daor komp de biestĕbeu an, zegt men tegen stoute kinderen. |
bij zich, bĕzik, afzonderlijk. |
bijker, beikĕr, bijenhouder. |
bijster, biestĕr, op ’n biestĕrĕn, erg ziek, in dĕ biestĕr, in de war. |
bijzinnig, bijzinnĕch, een weinig krankzinnig. |
bijzonder, bĕzundĕr, bijzonder. |
bil, bil, dij. V, 9. |
binnendams, binnendams, zie dam. |
blaas, blaozĕ, blaas. |
blatje, blattien, klappertje, V, 80. |
blekken, bleokĕns, mazels. |
blèrop, bleeroppĕ, schreeuwleelijk. |
blij, bliedĕ, blij. |
blind, blient, blind. |
bloeisel, blujsĕl, bloesem. |
bloem, blommĕ, blompien, bloem. |
bloesem, blossĕm, bloesem. |
blokmes, blukmes, mes aan een blok, klompenmakerswerktuig. |
bloktong, bluktongĕ, ond. wagen, V, 49. |
boek, book, boek. |
boekerd, bookĕrt, werktuig v. vlasbew. V, 55. |
boekweit, bookweitĕ, boekweit. |
boekweitebrij, [boekweit met karnemelk], bookweitĕnbrijĕ, boekweit met karnemelk. |
bok, bok, schuit. |
bokken, [hooi vervoeren], bokkĕn, (hooi) in een schuit vervoeren. |
bol, bollĕ, houten drinknap. |
bolderwagen, [soort wagen, lawaaiig kind], buldĕrwagĕn, huifwagen zonder veeren, ook gezegd van een kind dat veel leven maakt. |
bolspil, bolspil, ond. molen, 37. |
bombazijn, bombezien, geel pilo. |
bonenpoter, boonepootĕr, landbouwwerktuig, V. 53. |
bonkelaar, bonkĕlaar, ond. molen, 37. |
bonker, bonkĕrtien, duffelsch jasje, V, 8. |
boodschap, bosschĕp, boodschap. |
boos, bos, wie ’t goed van een ander op maakt, of hem in ’t spel alles afwint, maakt dien ander bos. |
bos, bos, ond. molen, 38 |
bos, bos, achter de bos, in het vlakke land, waar geen hout meer staat. |
bot bij, bot bij, dicht bij. |
boter, bottĕr, boter. |
boterben, bottĕrbennĕ, zie V, 47, noot. |
boteren, bottĕrĕn, det bottĕrt neet, dat wil niet lukken. |
boterkarnen, bottĕrkaarnĕn, kinderspel, 15. |
bout, boltĕ, bout, pen. |
bouwen, bouwĕn, ploegen. |
bouwmannetje, bouwmannĕchien, vogelnaam, (kwikstaartje?) |
boven, booven, enbooven, zie V, 35. |
bovenhemdrok, boovĕnhemdrok, kleedingstuk, V, 8. |
bovenmouw, boovĕnmouwchien, kleedingstuk, V, 8. |
bovenspil, boovĕnspil, ond. molen, 36. |
braak, braokĕ, werktuig v. vlasbewerking, V, 55. |
braam, brummĕl, braambes. |
braden, braon, braden. |
brandkast, brandkestĕ, brandwaarborg mij. |
brandnetel, brannettĕl, brandnetel. |
breedte, brettĕ, breedte. |
brein, brangĕn, hersens; hij is goed in de brangen. |
breipen, breipennĕ, breinaald. |
brellen, brellĕn, tobben, bijv. als men ’s nachts wakker ligt. |
bril, brillĕ, bril. |
brink, brink, steeg naast het huis, V, 35; Oldĕbrink, naam van een stuk land. |
broeds, bruds, broedsch. |
broerman, breurman, bruidegom. |
bromkloot, bromkloot, bromtol, 26. |
brood, brood, roggebrood. |
bros, bros, dik, gezwollen. Bros öm dĕ kop. |
brugge, bruggĕ, brukkien, gesmeerde snee stoete. |
bruid, broed, bruid. |
bruid, bruut, bruid. |
bruiloft, brulftĕ, bruiloft. |
bruin, bruun, broen, bruin. |
bruis, broes, schuim. |
bruisen, broezĕn, schuimen. |
bui, [hoge hoed], buiĕ, hooge hoed, V, 12. |
buigen, buugĕn, buigen. |
buigtang, buuchtanchien, tang om ijzerdraad mee om te buigen. |
buil, buulĕ, zak, V, 7. |
buis, [broekzak], buussĕ, broekzak. |
bul, bollĕ, stier. |
bureau, brao, lessenaartje, (bureau). |
bureau, bruttien, bureautje, lezenaartje v. d. meester in de kerk. |
burgemeester, burgĕmeistĕr, burgemeester. |
burger, borgĕr, burger. |
catechisatie, kĕsaosie, avondkerk. |
ceel, ceel, lijst der genoodigden bij een begrafenis, V, 86. |
cijns, cies, belasting, cijns. |
couvert, komfórtien, envelop. |
daal zetten, daalĕ zetten, neer zetten. |
daar, daor, daar. |
daarmee, daomée, aanstonds. |
dag samen, dagsĕm, goedendag samen (groet). |
dagmaat, dagmaot, lengtemaat van landerijen, 75 à 80 are. |
dahlia, daaliassĕ, dahlia. |
dak, daokĕns, (enkl.) dak. |
dakspar, daksparrĕ, ond. huis, V, 38. |
dam, dam, dam in een sloot naast de weg; vandaar: steeg over die sloot; binnĕndams, van den weg af gerekend, over de sloot. |
dambeerbessenbos, damberbeiĕnbossien, jeneverbessenstruik. |
damp, dempĕ, benauwd op de borst, kortademig, van paarden gezegd (cornaat). |
dapper, dappĕr, flink; dapper langs dĕ diek loopĕn. |
darm, daarm, darm. |
dauwelen, daawwĕlĕn, gekheid maken, elkaar plagen. |
deeg, deegĕ, hij hĕf hier geen deegĕ, kan hier niet aarden. |
del, dellĕ, dellĕchien, gat, kuil. |
deur, deurĕ, deur. |
deze, dissĕ, deze. |
dief, deef, dief. |
dies, [term bij het spinnen], diessĕ, diessĕnboltĕ, termen bij het spinnen, V, 55. |
dijk, diek, dorpsweg; kaarkĕndiek, weg vóór de kerk; schoolĕndiek, weg vóór de school, enz. |
dikke teen, dikkĕ teen, groote teen. |
dille, dillĕ, ijzeren steeltje van een vork of schop, waardoor de houten steel steekt. |
dinsdag, dinsĕdag, dingsdag. |
dode, [iem. die dood is], doo, doode. |
dodenwagen, doowagĕn, lijkwagen. |
doen, doen, doen of geven; doet mij dĕ vorkĕ is, geef mij de vork eens aan. |
dol, dollĕ, handvat van een zeis. |
dollekervel, doevĕnkaarvĕ, dolle kervel. |
dominee, doomĕneer, dominé. |
dommekracht, doemĕkracht, dommekracht. |
dommerig, dummĕrĕch, suffig, kindsch. |
doos, deuzĕ, deussien, doos. |
dopen, deupĕn, doopen. |
draad door de naald, draod deur dĕ naoldĕ, kinderspel, 8. |
draaghout, dregholtĕn, ond. huis, V, 38. |
draaien, dreejĕn, draaien. |
draaiguts, dreejguzzĕ, uitgeholde beitel. |
draaihek, dreejhekkĕ, hek, in een vreengĕ, dat men niet behoeft op te lichten om het te openen (vgl. slingĕrhekkĕ). |
Drents, Drens, Drents, niet volgens Staphorster mode, bijv. Drents goed (kleeren); ĕn Drents huus. |
drie, dree, drie. |
driebeen, dreebeen, treef op een komfoor. |
driekantig, dreekantig, driehoekig. |
drieslag, dreeslag, op ’n dreeslag, hals over kop. |
drietips, dreetips, driepuntig. |
drijftol, driftollĕ, drijftol, 26. |
drinkbol, drinkbollĕchien, houten nap. |
drogen, dreugĕn, drogen. |
drong, drong in mĕnaar, dicht in elkaar. |
droog, dreugĕ, droog. |
drouwen, [treuzelen, aarzelen], druwwĕn, treuzelen, aarzelen; det geet hèn met druwwĕn, er komt niets van; het druwt, ’t is donkere lucht, er is neiging tot regen. |
druk, drok, druk. |
duif, doevĕ, duif. |
duimeling, doemĕlink, duimelot. |
duister, duustĕr, duister. |
duizelig, duuzĕlĕch, dronken. |
dwarsmand, dwarsmandĕ, mand, tweemaal zoo lang als breed. |
echelpier, echĕlpierĕ, bloedzuiger. |
edik, eek, azijn. |
eedkleed, eedĕnkleed, doodkleed. |
eend, entĕ, eend. |
eendenei, entĕnei, eendenei. |
eenspan, eenspan, dubbele disselboom aan een doekwagen. |
egaal, eengaal, eegaal. Dĕ bookweite steet mooi eengaal. |
eikel, ekkĕl, eikel. |
Els, [toponiem], Els, dĕn Els, naam van een strook land. |
erfgenaam, aarfgĕnaam, erfgenaam. |
erg, aarch, erg. |
ergens, aarĕns´, ergens. |
erwt, aarft, erwt. |
eten, eet, hej ’t goed al in d’eet? Heb je de koeien al aan ’t eten? |
etschaarde, esschĕrt, etgroen. |
euvelig, eevĕlĕch, driftig, kwaad; eevĕlĕch ongemak, haastige ziekte. |
evenaar, neemtĕr, dwarshout aan den dissel, V, 50. |
ezel, eezĕl, ond. molen, 37. |
fijn, fien, fijn. |
filigraan, faaligrien, stof voor kleeren, V, 7. |
flapper, [zomerhoed], flappĕrt, zomerhoed, V, 7. |
fles, flessĕ, fles. |
flodderops, floddĕropsĕ, iemand die slordig in de kleeren is. |
fluins, fluuns, slordig. |
flut, flut, ĕn flut ei, een vuil ei. |
gaaf, geevĕ, gaaf. |
gaan, gaon, gaan. |
gaard, gaorĕn, tuin voor een boerenhuis, V, 36. |
gaffel, gaffĕl, ond. molen, 37. |
gagel, gaogĕl, verhemelte. |
galgje springen, galchienspringen, kinderspel, V, 13. |
garibaldihoed, garrieballiehoed, rond hoedje. |
garnaal, gneelĕn, garnalen. |
garreballetje, garrĕballĕchien, erwtvormig pepermuntje. |
gast, gastĕ, tien garven; de rogge steet al an gastĕn. |
gathand, gathand, ond. kleeding, V, 6. |
gebruiken, gĕbrukĕn, gebruiken. |
gedaan maken, daon makĕn, gedaan maken, danken nao dĕ middag. |
gee, gee, term bij ’t maaien, V, 51. |
geeneens, geeneens, niet eens. |
geert, geert, gröve geert, roggenbrij. |
geeuwhonger, gifhongĕr, geeuwhonger. |
gelden, [kosten, gebruikt om de prijs van iets aan te duiden], geldĕn, kosten: wat geldt dĕ botter? |
geledonie, geelĕdonie, plantennaam (welke?) |
gelijk, gĕliek, liek, gelijk. |
genees, nèse, nageboorte van een koe. |
gerek, [werktuig van dakdekker], gĕrek, werktuigen van den dekker, V, 54. |
gesem, geessĕm, lusteloos, misselijk. |
gestaag, gĕstaodĕch, gestadig. |
gevaar, gĕvaor, gevaar. |
gevallig, gĕvallĕch, toevallig. |
gevoelig, [gevoel hebbend], gĕveulĕch, gevoelig. |
Gier, Gier, naam van enkele landerijen: kortĕ en langĕ Gier, Berggier, Geldgier. |
gieteling, geetlink, gieteling, (vogelnaam). |
gift, giftĕ, maat voor melk. |
gladijzen, gladiezĕn, ijzelen. |
gloeiendig, gleunĕch, gloeiend. |
gluipend koud, gloepĕnsĕ kolt, vinnig koud. |
goed, goed, 10 kleeren, 20 koeien. |
goeie, goejĕ, goeden dag (groet). |
gorig, gorch, zwaar ziek. |
goud, gold, goud. |
goudsbloem, [soort bloem], goldblommĕ, goudsbloem. |
gras, grös, gras. |
grasschede, grösschee, ond. ploeg, V, 53. |
grendel, gröndĕl, grendel. |
grijpen, griepĕn, grijpen. |
gril kijken, gril uut d’oogĕn kiekĕn, starend kijken. |
groen, greun, groen. |
groep, greupĕ, greppel. |
groetenis, groetĕnis, groete. |
groeve, [begrafenis], groevĕ, begrafenis. |
guizen, goezĕn, zwaaien, 84. |
gust, gustĕ, niet drachtig. En gustĕ koe. |
haag, heechdĕ, heg. |
haak, haokĕ, haak. |
haal, haol, getand ijzer om een ketel aan te hangen, V, 42. |
haam, haamĕ, nageboorte van een paard. |
haantje, [lieveheersbeestje], hennĕchien, geelĕ hennĕchien, lieveheersbeestje. |
haar, haor, haar. |
haarbes, aorbeezĕ, kruisbes. |
haarbes, haorbeezĕ, harige kruisbes. |
haard, heerd, haard. |
haargoed, haargoed, hamer en spit om een zeis te wetten. |
hagedis, eevĕrtas, hagedis. |
halfslagje, halfslaggien, kinderspel, 12. |
hamstel, hamstĕl in ’t gier, een dikke uier na ’t kalven (ndl. zucht?) |
handschoen, hansĕ, handschoen. |
hanenves, haanĕvars, nok, V, 38. |
Hans-mijn-knecht, hans mĕ knecht, kinderspel, 11. |
haring, heerink, haring. |
hark, haarkĕ, hark, V, 52, noot. |
hart, hart, ik heb oe ĕn hartien, zegt iemand triomfantelijk tegen een ander, die hem iets niet kan na doen. |
haspelkop, haspĕlkoppĕ, ond. haspel, V, 57. |
haverkin, haavĕrkin, ond. huis, V, 46. |
hazenwortel, haozĕwotĕls, haozĕwortĕls, op haozĕwortĕls, op kousen. |
heen, hen, heen; hen Moppĕlt, naar Meppel, hen buten, (naar buiten, d.i.) naar ’t hooiland, V, 35. |
heen-en-weertje, hen-en-weertien, entĕwéér, ogenblikje. |
heengaan, hengaon, heengaan, overgaan, mislukken. |
heg, heggĕ, heg; ie zit mij in dĕ heggĕ, in de weg. |
heiligjesberg, Hillĕchiesbaargĕn, naam van heuveltjes in een bepaald hooiland. |
heimpje, iēmĕrtien, krekel. |
heisteren, huistĕrĕn, al te bedrijvig zijn. |
heisterig, huistĕrĕch, druk, beweeglijk. |
heisterwagen, huistĕrwaagĕn, iemand die al te beweeglijk is. |
helder, heldĕr, heldĕr kold, flink koud. |
helendal, heelĕndal, geheel en al. |
helft, helftĕ, helft. |
hellig, hellĕch, boos. |
hengelderij, hengĕldĕrije, gesukkel. Hij is an dĕ hengĕldĕrije. |
herberg, haarbaargĕ, herberg. |
herfst, haarfst, herfst. |
hersenen, hasĕns, harsĕns, hersens. |
hesp, hespĕ, dij van een varken. |
hij, hij, Zij. Van een vrouw zoowel als van een man sprekend zegt men hij. |
hijgen, ichĕn, hijgen, bijv. na een stevig maal. |
hild, hildĕ, ruimte boven de stal, V, 48. |
hinkeperken, hinkĕpaarkĕ, kinderspel, 86. |
hobbelwagen, hobbĕlwaagĕn, levenmakend kind. |
hoedje, [kleine hoed, dopje], hoetien, dopje op de as van een wagen, V, 49. |
hoepel, hoepĕ, hoepel. |
hof, hof, bloementuin, tuin bij een heerenhuis. |
hok, hokkĕ, 1) gevangenis, 2) afgesloten zitbank in de kerk. |
hond, hond, ond. wagen, V, 49. |
hondenbloem, hondĕblom, paardebloem. |
hondenwip, hondĕwup, soort touw. |
honig, hunnĕch, honig. |
hoofd, heufd, hoofd. |
hoog, hoogĕ, deftig; hoogĕ prootĕn, beschaafd ndl. spreken. Het Hoogĕ is de naam van een hoog gelegen streek. |
hoogte, heuchtĕ, hoogte. |
hooiing, heujingĕ, hooitijd. |
hooiknier, heujkniertien, geraamte van latten op een kruiwagen. |
hooimijt, heujmietĕ, hooimijt. |
hooistuk, heujstuk, naam van stukken hooiland die dicht aan de weg liggen. (Rouveen). |
hoonlijk, heunlĕk, daor is hij heunlĕk ofĕkomĕn, leelik afgekomen. |
hoos, haozĕ, kous. |
hop, [fluitje], hoppĕ, fluitje, 27. |
hophout, hopholt, lijsterbessenhout. |
horen, heurĕn, horen. |
horloge, alloozie, horloge. |
Horst, Horst, Hoogĕ Horst, naam van een stuk land; Berghorst, familienaam; Lankhorst, naam van een erf; Staphorst. |
houden, holdĕn, houden. |
hout, holt, hout. |
houtmot, holtmottĕ, pissebed. |
houtstek, holtstekkĕ, schuur van een houthandelaar. |
houw, houwĕ, soort schop, V, 53. |
hovaardig, hoogveerdĕch, trotsch. |
hui, hui, de waterige zelfstandigheid die zich vormt als men karnemelk kookt; hui is karnĕmelk borgĕ, ’t eene is ook al even slecht als ’t andere. |
huid, hoed, lichaam, romp; zeertĕ in dĕ hoed, pijnlijk gevoel door de leden. Ook: ik wil ’t in dĕ hoed graag, heel graag. |
huis, huus, huis. |
huisjesgoed, huussiesgoed, faecalien van ’t huussien. |
huisraad, huusraod, huisraad. |
hulpzeel, hulpzeel, bretel. |
huppel, huppĕl, sprong met de beide beenen naast elkaar, 13. |
huppelklink, huppĕlklinkĕ, sprinkhaan. |
hurken, huukĕ, op ’t huukĕ zittĕn, op de hurken; wat ’n huukĕrt, gezegd van iemand die wat huukerĕch, ineen gedoken, loopt. |
iembikker, iembikkĕr, boomkruipertje. |
ijlgat, ielgat, opening in de bijenkorf, waardoor de bijen in- en uitgaan. |
ijs, ies, ijs. |
ingaan, ingaon, beginnen; de schoolĕ geet in. |
ingoren, ingeurĕn, naar binnen glijden, van zand gezegd, V, 49. |
inharken, inharkĕn, term bij ’t hooien, V, 51. |
inmenning, inmenningĕ, ond. huis, V, 48. |
inschrift, inschrift, hokje in de kleerkist, V, 44. |
jagen, jagĕn, kruulĕballĕ jagen, spel, 25; fietsĕ jagen, fietsen. |
jan-in-'t-hemd, jan in ’t hemp, ’t zelfde als poddĕk. |
jenever, janneevĕr, jenever. |
jij, ie, jij, u. |
joechen, joegĕn, joelen, van kinders gezegd. |
jong wezen, jonk weezĕn, geboren worden; hij is jonk ĕwest op ĕn Zaoterdag. |
juk, juk, ond. molen, 35. |
jukhout, jukholtĕn, ond. wagen, V, 50. |
jukscheen, jukscheenĕn, ond. wagen, V, 50. |
kaars, keersĕ, kaars. |
kaart, kaortĕ, kaart. |
kaas, keezĕ, kaas. |
kabinet, kammĕnĕt, kabinet, V, 44. |
kafmolen, kafmeulĕ, kafmolen. |
kakding, kakkĕdink, vies ding, noemt men tegenover een kind een voorwerp, waar het niet aan mag raken. |
kamizool, kamzool, buisje, V, 8. |
kan, kannĕ, kan. |
kanarie, knellĕchien, kanarie. |
kannetje, kannĕchien, vrucht van de moatblommĕ (waterlelie). |
kantschep, kantschippĕ, soort schop, V, 54. |
karaf, krachien, karafje. |
karnemelk, kaarĕmelk, karnemelk. |
karnmolen, kaarnmeulĕ, karnmolen. |
karnstaf, kaarnstaf, stok met doorboorde schijf eraan, die past in de karnton. |
karnstoel, kaarnstoel, rek voor het drogen van de karn. |
karnwagen, kaarnwaogĕ, hefboom die men heen en weer duwt, om de kaarnstaf op en neer te doen gaan. |
karren, [kruien, met de kruiwagen lopen], kaorĕn, kruien met de kruulĕkaorĕ. |
kast, kestĕ, kast. |
kat, kattĕ, kat. |
kattenbalken, kattĕbalkĕn, hanebalken. |
kattenklomp, kattĕnklompĕ, klomp waar de bovenste helft is afgebroken, goed als etensbak voor een kat. |
keit, keit, netjes: keit over dĕ beendĕ, vlug, netjes loopen. |
kennelijk, [merkbaar], kenlĕk, merkbaar. Hij wordt kenlĕk mindĕr. |
kennen, kennĕn, begrijpen. Det ken ik niet. |
keperen, keepĕrĕn, pijn doen; ’t keepĕrt noch. |
keren, keerĕn, vegen. |
kerfzaag, kaarfzaagĕ, horizontaal te gebruiken zaag voor twee man. |
kerk, kaarkĕ, kerk. Hej in dĕ kaark ’ĕwest? vraagt men iemand die bij het binnenkomen de deur open laat. |
kerkenspraak, kaarkenspraokĕ, afkondiging in de kerk. |
kerkscholk, kaarkschölk, kerkschort. |
kessemes, késsĕmessĕ, op dĕ kessĕmessĕ dragĕn, op de rug. |
ket, kiddĕ, hit. |
keten, keettn, ketting. |
keu, keu, varken. Slaopen as ĕn keu. |
kiebig, kiebĕch, flink, gezond. |
kies, kuuzĕ, kies, |
kieszeerte, kuuzĕnzeertĕ, kiespijn. |
kieuwen, [kieuw], keeuwĕn, hoeken v. d. onderkaak. |
kijk, kiek, hij mach er uut dĕ kiek weezĕn, gaarne wezen. |
kijken, kiekĕn, kijken. |
kikker, kikkĕr, ond. molenwiek, 39. |
killen, killĕn, kietelen. |
kin, kinnĕ, kin. |
kip, kiepĕ, kip. |
kip, kip, ond. ploeg, V, 53. |
kippenluik, kiepĕnloek, gat in de buitenmuur, waar de kippen door kunnen. |
kippenrek, kiepĕnrekkĕ, plank voor de kippen. |
kipstijl, kipstielĕ, ond. huis, V, 39. |
klaar, klaor, klaar. |
klad, kladdĕ, kladdĕchien, stuk papier, papieren zakje. |
klaver, klouwĕr, klaver. |
klein spijt, kleen spiet, zie V, 55. |
klep, klappĕ, 1) klep van een pet, 2) voorpand van een buis. |
klerk, klaark, klerk. |
kleverklas, kleevĕrklassĕ, klis. |
klobbe, klobbĕ, jongensspel, 25. |
kloek, klokkĕ, klokhen. |
klok, klokkĕ, klok |
klokken, klokkĕn, kleine slokjes nemen. |
klomp, klompĕ, klomp. |
klont, klontĕ, klont. |
kluwen, klouwĕn, kluwen. |
knaarten, knaortĕn, kreunen van een koe. |
knetteren, knittĕrĕn, knetteren. |
knijpen, kniepĕn, knijpen. |
knijptang, [gereedschap], knieptangĕ, knijptang. |
knikker, knikkĕrtien, spel, 24. |
knol, knollĕ, knollĕchien, knol. |
knot, knottĕn, zaad van vlas, V, 55. |
knur, knurrĕn, op dĕ knurrĕn, op een hobbelige weg na de vorst. |
koeflat, koeflattĕ, koeienvla. |
koek, kookĕ, koek. |
koffie, koffien, koffie. |
kokinje, kakkeiĕ, stroopballetje. |
konijn, knien, konijn. |
koning, keunĕk, koning. |
kooi, kouwĕ, kooi. |
koper, keupĕr, koper. |
koppel, köppĕl, menigte. En heelĕ köppĕl. |
koptik, koptik, kinderspel, 25. |
kopzeerte, kopzeertĕ, hoofdpijn. |
korst, korstĕ, korst. |
koster, köstĕr, koster. |
kra, [visnet], krao, visnet. |
kraak, kraokĕ, ring in de horens van een koe. Hij hef kraokens op dĕ hoorĕns, zegt men v. e. oneerlijk mensch. |
kraal, krallĕ, krallĕchien, kraal. |
kraam, kraomĕ, kraam. |
kraamkoek, kreemkoekĕ, soort koek. |
kraan, kraon, kraan. |
krabben, krabbĕn, eerpĕlskrabbĕn, aardappels rooien. |
krammen, [van een kram voorzien], kremmĕn, van een kram voorzien. |
krang, krang, verkeerd, averechts; ie hebt dĕ klompĕn krang an. |
kranselen, kransĕlĕn, babbelen. |
kranselkont, kransĕlkontĕ, kletskous. |
krap, krappĕ, houtje waarmee men bij wijze van grendel een deur sluit. |
krapaan, krámpan, ternauwernood. |
kraphandje, kraphantien, kinderspel, 11. |
kraplap, kraplappĕ, kleedingstuk, V, 4. |
kreel, kreelĕ, rand van fijn stroo om een vrouwenhoed. |
kregel, kreegĕl, ijverig, drok op ’t waark. |
krek, krek, juist, precies. |
krentenwegge, krentĕweggĕ, krentebrood. |
krijgen, kriegĕn, krijgen; ’t etĕn kriegĕn, ’t eten klaarmaken. |
krodde, kroddĕ, naam van een onkruid. |
kroddehoek, krodd’hoek, naam van een buurt. |
kroddezeef, kroddĕzeevĕ, zeef om het koren te zuiveren van kroddĕ. |
kroes, kroes, gevuld in ’t midden. Wat hef die dĕ rokken mooi kroes uitstaon. |
krom, kroem, krom. |
kromte, kruumtĕ, kromming in de weg. |
kroon, [toestel voor garen], kroonĕ, toestel voor garen, V, 58. |
kroplief, kroepliefien, kleedingstuk, V, 5. |
kruiballen jagen, kruuleballĕjagĕn, jongensspel, 25. |
kruien, kruiĕn, term van de molenaar, 35. |
kruikar, kruulĕkaorĕ, kruiwagen. |
kruipen, kroepĕn, kruipen. |
kruisbes, krietbeezĕ, kruisbes. |
kruislam, kruuslam, van een paard gezegd, lam in ’t kruis. |
kruiswerk, kruuswaark, ond. molen, 35. |
Kruithof, Kruuthof, Alleen als familienaam bekend. |
kruiwagen, kruulĕwagĕn, kruiwagen. |
kruiwagentje, kruiwagentjĕ, spel, 9. |
krulkool, kralkool, groene boerenkool. |
kui, kui, groote knikker, 25. |
kuiken, kuukĕn, 1) kuiken; 2) handvat van een boor. |
kuip, kuupĕ, kuip. |
kuitje, kuichien, spel met de kui. |
kundig, kundĕch, ie bent hier noch zo kundĕch, je kent alles hier zoo goed. |
kussen, [onderdeel molen], kussĕn, ond. molen, 37. |
kussentreksel, kussĕntreksel, sloop. |
kwaal, kwaol, kwaal. |
kwalsterig, kwalstĕrĕch, is iemand wanneer bij ’t hoesten veel loskomt. |
kwansuis, kwanskwies, kwasi. |
kwap, kwappies, een soort visch. |
kwekkebeienhout, kweekĕbeienholt, lijsterbes, 27. |
laagte, leechtĕ, laagte. |
laars, leerzĕ, laars. |
laatst, lest, laatst. |
laatst, lestĕnd, onlangs. |
ladder, leddĕr, 1) ladder; 2) zijstukken in een wagen, V, 50. |
lammenadig, lammĕnaodĕch, lamlendig. |
langwagen, lankwaagĕn, ond. wagen, V, 49. |
langwerpig, lankwaarpĕch, lang van stof, langdradig. |
lantaarn, lanteern, lantaren. |
lappen, lappĕn, term bij een spel, 19. |
laten, laotĕn, laten. |
ledikant, leedĕkant, ledikant. |
leeg, leegĕ, leeg. |
leer, leerĕ, catechisatie. |
leg, leggĕ, de laag rogge, die telkens op de deel wordt uitgespreid en gedorscht; laow dĕ leggĕ anleggĕn. |
Leidijk, Leidiek, naam van een weg door de hei. |
leitouw, leitouw, mentouw. |
lelijk, lillĕk, leelik. |
lendebotten, liendĕbottĕn, beenderen van de koe die met het rugbeen ’t kruis vormen. |
lepelbord, leepĕlbrud, leepĕlbrurd, lepelbord, rek voor lepels, V, 45. |
leuning, [(rug)leuing van een stoel], leunsĕl, leuning van een stoel. |
lichten, luchtĕn, weerlichten. |
lichten en bijhouden, lichten en bijholden, termen uit het molenaarsbedrijf, 37. |
lichter, lichtĕr, ond. molen, 37. |
lid, lit, deksel. |
lidmaat, leedĕmaot, lidmaat. |
lieden, luu, lui, menschen. |
lieverlee, lievĕrlao, van lieverlede. |
ligger, liggĕr, onderste molensteen. |
lijken, liekĕn, lijken. |
lijker, liekĕrt, liniaal. |
lijmgarde, liemgardĕ, lijmgarde. |
lijn, liendĕ, touw. |
lijnkoek, lienkookĕ, lijnkoek. |
lijnzaad, lienzaod, lijnzaad. |
lijsterbes, [soort boom], liestĕrbijĕn, lijsterbessen. |
likdoorn, liekdoorn, likdoorn. |
lob, lobbĕchien, oorlelletje. |
lodderein, loddĕrein, aldĕrijn, eau de cologne. |
loek, loek, 1) slim; 2) verborgen; ĕn loekĕ stee, een verborgen plaats. |
loopwagen, [wagen waarmee men loopt], loopwagĕn, V, 45. |
lootjongen, lotjongĕ, lootjongen. |
loper, loopĕr, bovenste molensteen. |
los, lös, los. |
loten, lottĕn, loten. |
luchtig, [helder, licht, onbezorgd], luchtĕch, helder licht. |
luik, loek, luik. |
luisteren, luustĕrĕn, ’t luustĕrt, ’t is stil. |
luns, luunzĕ, luns. |
lutje, luttien, beetje. |
luwte, leitĕ, luwte. |
maagd, maacht, meid. |
maagd, maachien, (klein) meisje. |
maaien, meejĕn, maaien. |
maandag, maondach, maandag. |
maande, mandĕ, in dĕ mandĕ, voor gemeensch. rekening. |
maandelig, mandeelĕch, gemeenschappelijk. |
maart, meert, maart. |
Maat, Maot, dĕ Olde en dĕ Nije Maot, namen van hooilanden te Rouveen. |
maatbloem, maotblommĕ, waterlelie. |
maatsel, maotsĕl, stempel om boter te merken. |
made, maanĕ, worm. Als iemand die ’t goed heeft, het nog beter wil hebben, en ’t valt hem dan niet mee, zegt men: ’t gĕet um as dĕ maanĕn, zij valt van weeltĕ uut spek; zij mun kroepĕn det zĕ dĕr weer in koomt. |
mak in tuig, mak in tuuch, goed bereden, van paarden gezegd. |
mallejan, mallĕjan, stel van twee groote wielen, voor boomen-vervoer. |
mallemolen, mallĕmeulĕn, draaimolen. |
manchester, mĕsestĕr, (manchester) katoenen broekstof. |
mandegoed, mandĕgoed, gemeensch. bezit. |
mank, maank, gemengd met; zand maank dĕ mes doen. |
markt, maark, markt. |
marsje, marsien, spel, 21. |
marteltouw, martĕltouw, dik soort touw. |
meel, maal, meel. |
meel, meelĕ, fijn ongedierte in ’t meel. |
meerkol, maarklauwĕr, naam van een vogel (Vlaamsche gaai?) |
meester, meistĕr, meester. |
meibloem, meiblommĕ, madeliefje. |
meid, mein, meisje. En fiks mein. |
meizoentje, meizeuntien, madeliefje. |
mekaar, mĕnaar, elkaar. |
melkavond, melkaovĕnd, ’s avonds ongev. 6 uur. Het melken geschiedt bijna uitsluitend door vrouwen. |
melkkamer, melkkamĕr, melkenkamĕr, melkkamer. |
menigste, mennigstĕn, wat mennigstĕn, de hoeveelste? |
merg, maarch, merg. |
mest, mes, mest. |
mestdeur, mesdeurĕ, mestdeur, V, 47. |
meuten, meutĕn, weren, tegenhouden. |
middag, middach, 1) middagmaal; hej dĕ middach al op; 2) twaalf uur; veur dĕ middach, nao dĕ middag. |
middeldeur, mildeurĕ, middeldeur, V, 46. |
miegbak, miegĕbak, bak voor mestvervoer, V, 53. |
miegen, miegĕn, wateren. |
mieghommel, miechommĕl, mier. |
miezem, miezĕm, verlegen. |
mijn, mien, mijn (bez. vnm.). |
mijt, mietĕ, mijt (heujmietĕ, plaggĕnmietĕ). |
mikzak, mikzak, zak vóór in een vrouwenrok. |
minnig, minnĕch, minnetjes, schraal. |
minnigheid, minnĕchheitien, beetje. |
misseunen, misseunĕn, det misseunt ’ĕm, staat hem leelijk. |
moedwillig, [opzettelijk], moedwillĕns, moedwillig. |
moei, meujĕ, tante. |
moerpaard, moerpeerd, merrie. |
mogelijk, meuchlĕk, mogelijk. |
mogen, maggĕn, mogen. |
molen, meulĕ, molen. |
molentje, meultien, ond. ploeg, V, 53. |
morgensterretje, maarĕnsteerties, (morgensterretjes), sneeuwklokjes. |
mot, mottĕ, zeug. |
motlap, [knoeier], motlappĕ, morspot. |
motten, [morsen], mottĕn, morsen. |
motzeep, motzeepĕ, groene zeep. |
muizenstaartje, moezĕnstarties, oostindische kers. |
mulder, muldĕr, molenaar. |
munt of willem, munt of willem, kruis of munt. |
muts, mussĕ, muts; hooge mussĕ, hooge hoed. |
muur, muurĕ, muur. |
muurplaat, muurplatĕ, balk in de zijmuur, V, 38. |
na, nao, na. |
naad, naod, naad. |
naaien, neejĕn, naaien. |
naaister, neestĕr, naaister. |
naald, naoldĕ, naald; lat op het dak, V, 38. |
naam, naamĕ, naam. |
naar, nao, naar. |
naaszak, naossĕk, broekzak. |
naaszakdoek, naossĕkdoek, blauwe doek om bij regen of zon om ’t hoofd te dragen. |
nabuur, naobĕr, buurman, V, 86. |
nachtmaal, [avondmaal], nachtmaol, H. avondmaal. |
nagelhout, [bil van de koe], naagĕlholt, bil van de koe. |
nakend, naakĕnd, naakt. |
neb, nabbĕchien, het deel van een sleutel, dat in ’t slot gestoken wordt. |
neigeren, neigĕrĕn, hinniken. |
nering, neering, hij zet dĕ teering nao dĕ neering en dĕ mond naar dĕ brokken, hij leeft op grooten voet. |
nest, nöst, nest. |
neus, neuzĕ, neus. |
neutelig, nöttĕch, brommig. |
nevens, neffĕn, naast. |
nicht, nichtĕ, nicht. |
nies, nies, nietsĕ, vlug, snel. |
nieuw, nej, nieuw; det döt mij nejjĕ, dat verwondert mij; ĕn nejjĕ weekĕ, volg. week. |
nieuwjaar, [eerste dag van jaar], nejjaor, nieuwjaar. |
nieuwmelks, nejmelktĕ koe, koe die pas gekalfd heeft. |
nieuwsgierig, nejsgierech, nieuwsgierig. |
nikkoppen, nikkoppĕn, knikken. |
nodig, neudĕch, noodig. Ie mun oe niet laon neugen, ie mun mar eetĕn. |
nok, nokkĕ, breisteek (recht of krang, averechts). |
nonnetje, [onderdeel spinnenwiel], nonnĕchien, ond. spinnewiel, V, 56. |
noodzaam, notsĕm, zuinig, overleggend, vlijtig. |
oesterig weer, oesterĕch weer, buiïg weer. |
ofender, oofĕndĕr, godsdienstonderwijzer. |
ogenslag, oogĕnslag, oogenblik. |
oliekrap, euliekrappĕ, oliebol. |
ombuiten, ummĕbuutĕn, ruilen. |
omdraaien, ummĕdreejĕn, omdraaien. |
omnagelen, ummĕnielen, (een door een plank geslagen spijker) omslaan. |
omtijd, umtied, binnenkort. |
onbezoldigd, onbĕzoldĕn, onbezoldigd. |
onderhemdrok, ondĕrhemdrok, kleedingstuk. |
ondermouw, ondĕrmouwchiĕn, kleedingstuk, V, 5. |
onderplank, ondĕrplanken, ond. wagen, V, 51. |
onderweg, [op weg], ondĕrweggĕns, onderweg. |
onklaar, [onwel], onklaor, onwel. |
onmogelijk, onmĕngĕlĕk, onmogelijk. |
onnozel, onneuzĕl, onnoozel. |
ontlaten weer, ontlaotĕn weer, dooi weer. |
oogangels, oogangĕls, oogharen. |
oogharen, ooghaarĕn, wimpers. |
ooievaar, eibĕr, ooievaar. |
oord, [1/4 munt, 1/4 kan (= pint, 1/2 liter)], oort, ½ Liter. |
oorijzer, ooriezĕr, oorijzer. |
oostwaarts, oostĕrt, in ’t oostelijk deel van het dorp. |
op de spreeuw, op dĕ spreo, term bij vlasbewerking, V, 55. |
opgaren, [verzamelen], opgaarĕn, verzamelen. |
opmoeten, opmeutĕn, tegenhouden. |
opnoemen, opnoemĕn, term bij kinderspel, 13. |
oppassen, oppassĕn, weej dĕ doktĕr oppassen as hij langs komp? wil je de dokter aanhouden als hij langs komt? |
oprusselen, oprusselĕn, opgooien, term bij spel, 19. |
opschonen, [schoonmaken], opschoonĕn, schoonmaken. |
opschotel, opscheutĕls, daklatten, V, 38. |
optemen, opteemĕn, term bij ’t hooien, V, 52. |
opvorken, opvorkĕn, met de vork toereiken. |
opzwelen, opzwillĕn, term bij ’t hooien, V, 52. |
oud, old, oud. |
ouder, oldĕn, ouders. |
ouder, oldĕr, leeftijd. Zij bent van gĕliĕk oldĕr, ze zijn even oud. |
ouderling, oldĕrlink, ouderling. |
ouderwets, oldĕrwets, ouderwetsch. |
oudmelks, oldmelktĕ koe, koe die in lang geen melk gegeven heeft. |
overgang, oovĕrgaank, een laag draad op een klos. |
overheen daveren, oovĕrhéndavĕrĕn, vlug over iets heen loopen. |
overwinnen, oóvĕrwinnen, krijgen. Hij èf ĕn kiend óvĕrĕwunnĕn, een kind gekregen. |
paard, peerd, paard. |
paardenruif, peerdĕreepĕ, ruif. |
paardijzer, peerdiezĕr, hoefijzer. |
pad, paddĕ, pad. |
paddenpisser, paddĕpistĕr, puistje op het ooglid. |
palmslag, palmslag, toeslag bij verkoopingen. |
pannenkoekenbloem, pannĕkoekĕnblommĕn, primula’s. |
papier, pampier, papier. |
partij, partien, sommigen. Partien zegt (zĕ) wel, det ..., sommigen zeggen, dat. |
patertje, paatĕrtjĕ, spel. |
pavoet, paavoet, turfschop, V, 54. |
peccadille, prikkĕdil, kleinigheid. |
peer, paarĕ, peer. |
peiromp, peirómp, dik kamzool, V, 8. |
pelgerst, pelgastĕ, gepelde gort. |
pep, [tepel], peppĕ, tepel. |
perk, paark, strook. |
perkement, perkĕment, kinderspel, 6. |
pet, pettĕ, pet. |
pierstekig, piersteekĕlĕch, vurig, van aardappels gezegd. |
pijp, piepĕ, 1). pijp; 2). zijbeuk in de kerk (oostĕr-, westĕr-, en bovĕnpiepĕ); 3). soort val in de eendenkooi. |
pijpenpor, piepĕnpurrĕ, stroo, pijpuithaler. |
pijpensteel, piepĕnstaalĕ, pijpesteel. |
pink, pinkĕ, kalf dat ongeveer een jaar oud is. Als ergens een tweede kind geboren wordt, zegt men van ’t eerste dat het naar ’t pinkĕnhokkĕ gaat. |
pinksterbleoem, pinkstĕrblommĕ, gele lis. |
pisdoek, pisdoek, luier. |
pissebed, [kindermatras], pissĕbed, kindermatrasje. |
pistool, pĕstol, pistool. |
plaag, plaogĕ, vallende ziekte. |
plag, plaggĕ, plag. |
plankje ruilen, plankiĕn rulen, spel, 22. |
plas, plessiĕn, broodje. |
platte, plaatĕ, platte knoop, V, 10. |
pleister, plaostĕr, pleister. |
pleuris, pluurĕs, pleuris. |
ploegbalk, [onderdeel ploeg], ploegbalkĕn, ond. ploeg, V, 53. |
ploegstel, ploegstel, ond. ploeg, V, 53. |
ploegstrampel, ploegstraampĕl, stok, V, 53. |
plukharen, plukhaorĕn, vechten. |
poer, poerĕ, fondament v. e. balk. V, 38. |
poes, puus, puussien, poes. |
poes, [zaad van paardebloem], poessĕn, zaad van een uitgebloeide paardebloem. |
pol, pollĕ, hoogte. |
pomp, pompĕ, pomp. |
pongel, pongĕl, zakje. |
populier, peupĕl, populier. |
potje ruilen, pottien rulen, spel, 25. |
pottieren, pottierĕn, eten koken. Hij pottiert zeis, kookt zijn eigen potje, V, 40. |
praat, proot, Daor is proot van, daar wordt over gepraat. |
prakkeseren, prakkĕzeerĕn, bepeinzen. |
pratten, prattĕn, knorrig zijn. |
presenteren, prentierĕn, presenteeren. |
proberen, prĕbierĕn, probeeren. |
proeven, preuvĕn, proeven. |
prop, [top van een boom], proppien, top v. e. boom. |
pruils, proels, pruilerig. |
pruim, proemĕ, pruim. |
pruimenkroes, proemĕnkreuzĕ, gort met pruimen. |
pudding in de buil, poddĕk in dĕ buul, boekweitenmeel met gist en karnemelk. |
puis, [term bij kinderspel], puis, term bij kinderspel, 4. |
puit, poetĕ, soort visch (welke?) |
punter, puntĕr, schuit. |
purren op de arm, purrĕn op dĕ naarm, kippevel op den arm. |
put, puttĕ, put. |
raam, raom, raam. |
radarm, radnaarm, ond. spinnewiel, V, 56. |
raf, [web], raf, web. |
rap, rap, niet gaaf (o. a. van hout gezegd). |
rapperig, rapperĕch, barsterig. En rapperĕgĕ klompĕ. |
redeneren, reddĕnierĕn, redeneeren. |
reekam, reikaomĕ, haarkam. |
reep, reepĕ, 1). werktuig voor vlasbewerking, V, 55; 2). ruif. |
rei, [verkwistend], rei, verkwistend. En reiĕ baos. |
reis, reizĕ, twee aan elkaar gekoppelde wagens; ĕn reizĕ heuj. |
rekken, rekkĕn, reiken. |
rennen, rönnen, rennen. |
renwagen, rönnĕwagĕn, loopwagen, V, 45. |
reren, reerĕn, 1). huilen; 2). loeien (van een koe). |
reuen, reujĕn, van een koe wier vrucht telkens loslaat zegt men dat ze aan ’t reujĕn is. |
reukdoosje, roekĕdeussien, reukdoosje. |
riesnat, riesnat, soep. |
rijn, rien, ond. molen, 37. |
rijstebrij, riezĕbrei, rijstenbrei. |
rikrak, [takel], rikrak, toestel om een boom op een wagen te takelen. |
ril, rillĕ, oneffen plaats in ’t land. |
rilft, rilft, kleedingstuk, V, 5. |
ringen, [opstapelen (van turf)], ringĕn, (turf) opstapelen. |
rinkhout, rinkholt, ond. molen, 38. |
roede, roe, molenwiek, 39. |
roef van de klomp, roof van de klompĕ, bovenvóórstuk v. d. klomp. |
roerijzer, reuriezĕr, bakkersijzer om ’t vuur dooreen te halen. |
roesterig, roestĕrĕch in ’t haor, is een koe die na een ziekte eenigszins van kleur verandert. |
roffel, roffel, Daor hej ĕn zwaorĕ roffel an, dat is zwaar werk. |
roggetje, roggĕntien, broodje. |
rombom, rombóm, term bij kinderspel, 13. |
romp, romp, ond. molen, 37. |
rong, rongĕ, ond. wagen, V, 50. |
rooi, rooi, um die rooi, zóóveel ongeveer. |
roor, roor, druk. |
royaal, rĕjaol, royaal. |
rozebui, roozĕbui, Hij hef ĕn roozĕbui, heeft kou gevat. |
ruig weer, ruug weer, ruw weer. |
ruikblad, roekĕblad, kruizemunt. |
ruiken, roekĕn, ruiken. |
ruim, ruum, ruim, 24. |
ruit, roetĕ, roetien, ruit. |
ruit, ruut, onkruid |
ruit, ruut, schurft. |
rups, roepĕ, rups. |
rus, russchĕn, een soort biezen. |
rutselen, russĕlĕn, opgooien, 19. |
sabel, saabĕl, ond. molen, 37. |
samen, saamĕn, Met saamĕs, roept iemand als hij ziet, dat zijn metgezel iets vindt. |
schaap, schaop, schaap. |
schaar, schaorĕ, schaortien, scherf. |
schaar, scheerĕ, schaar. |
schaar weiland, schaor weiland, ½ bunder. Maat voor weiland te Rouveen. |
schaft, schoft, tijdlang. |
schalmei, scharrĕmeie, soort fluitje, 27. |
schap, schabbĕ, daklatte (verouderd), V, 38. |
scharrewever, scharrĕweevĕr, meikever. |
scheerwerk, scheerwaark, ond. molen. |
schenk, [ham], schinkĕ, ham. |
schep, schippĕ, schop. |
schepvat, schupvat, emmer aan een steel, V, 54. |
schermutselen, schermĕzierĕn, drukte maken (van kinderen). |
scherp, schaarp, scherp. |
scheurwortel, scheurwortĕl, smeerwortel. |
scheuvel, scheuvĕl, 1). schaats; scheuvĕls loopĕn, schaatsenrijden; 2). eeltknobbels aan de pooten v. e. paard. |
schichtig, schiftĕch, schuw, bang. |
schie, schee, dwarsplankje i. d. rugleuning v. e. stoel. |
schier, schier, zuiver, netjes; daar wordt ’t aordĕch schier van, daar knapt het van op; schierĕ mes, zuivere mest, zonder bijmengsel; ĕn schier maachien, een tenger meisje. |
schieuw, [vogelverschrikker], schiw, vogelverschrikker, V, 85. |
schijfloop, schieveloop, ond. molen, 36. |
schijnen, schienĕn, schijnen. |
schilderij, schildĕr, plaat, prent. |
schip, schip, schip. En schip met zoerĕ appĕls, een regenbui. |
schippersmusje, schippersmussien, vingerhoedsplant. |
schipperswiel, schippersweeltien, ouderwetsch spinnewiel, V, 56. |
schlemiel, slĕmierĕchien, kleedingstuk, V, 5. |
schobbedag, schobbĕdag, dag om te luieren. |
schodderig, schoddĕrĕch, haveloos, slordig. |
schoen, schoe, ond. molen, 38. |
schol, schol, ondiep. Schol bouwĕn, ondiep ploegen. |
school, schoolĕ, school. |
schoolmiddag, schoolmiddach, s’middags om 12 uur. |
schoorsteen, schörsteen, schoorsteen. |
schop, schoopĕ, schop met opstaanden rand, V, 53. |
schort, schölk, schort. |
schort, schortĕ, rok. |
schotel, scheutĕl, 1). plank aan een steel om brood uit de oven te halen; 2). voor- en achterplank i. d. miegebak; 3). plank op zij en van voren in de toe-krulĕwagen. |
schotelbank, schöttĕlbaank, spel, 26. |
schoteldoek, schötteldoek, vaatdoek, V, 41. |
schotelmaagd, schöttelmaagd, Zie V, 87. |
schotelrij, schöttĕlrijĕ, bordenrek, V, 45. |
schout, scholtĕ, schout, nog over in de plaatselijke benamingen Scholtĕnbos en Scholtinnĕnland. |
schra vlees, schrao vleis, mager vleesch. |
Schraan, Schraon, naam v. h. land wat vergraven is om den Stadweg te maken. Ook Oosterschraon. |
schraatjammer, ĕn schraotjammĕrtien van ’n jonchien, fijn teer kind. |
schramerig, schraomĕrĕch, heesch. |
schraperig, graopĕrĕch, inhalig. |
schrijden, schreen, (met groote stappen) schrijden. |
schrijven, schrievĕn, schrijven. |
schrijwegs, schrieweggĕns, schrijlings. |
schrutebuul, schruutĕbuul, schreeuwer. |
schruten, schruutĕn, schreeuwen. |
schuif-voor-de-duim, schoef veur dĕ doem, geld. |
schuifje, schoefien, spel, 26. |
schuins, schui, schuins. |
schuit, schuutĕ, 1). schuit; 2). beschuit. |
schuiten, schuutĕn, met een schuit (hooi) vervoeren. |
schuiven, schoevĕn, schuiven. |
schuur, schuurĕ, 1). schuur; 2). woonwagen. |
schuw, schee veur ĕn dink, bang voor iets. |
sens, sèns, gewoonlijk. Donderdags gaow sèns nao Möppelt. |
siepel, siepĕl, ui. |
siepeltrien, siepĕltriĕnĕ, iem. die steeds klaagt. |
sikkerig, sikkerĕch, dronken. |
siroop, sierp, stroop. |
sitje, sittien, krijgertje. |
sjaal, sjaal, dikke halsdoek voor mannen. |
sjees, seezĕ, sjees. |
sjokje, sjokkien, drafje; op ’n sjokkien loopĕn. |
sla, slaot, sla. |
slaan, slaon, vechten. |
slaapbol, slĕboltĕ, slaapbol, papaver. |
slacht, slacht, ĕn slacht botter, 3 pond boter. |
slachten, slaagĕn, gelijken. |
slachtenost, slachtĕnost, spek en vleesch. |
slag, slag, 1). wijk, buurt v. d. gemeente, (in deze bet. verouderend); 2).um die slag, ongeveer zóóveel; 3). op slag, terstond. |
slagbreud, slagbröd, dekkerswerktuig, V, 54. |
slaghek, slaghekkĕ, ’t zelfde als een dreejhekkĕ. |
slap, slop, slap. |
sleef, sleef, houten potlepel. |
sleep, [dunne of te weinig kleren aanhebbend], sleep, dun, te weinig goed aan hebbend. |
sleets, sleetĕl, slijts. |
sleg, [ondiepe greppel], sleggĕ, ondiepe greppel als scheiteeken v. twee landen; Oldĕmaotssleggĕ. |
sleper, sleepĕrt, plank aan een touw om ’t land vlak te maken na het eggen. |
sliet, slietĕn, zolderbalken waarop de rogge komt te liggen. |
slijpsteen, sliepsteen, slijpsteen. |
slim, slim, erg. |
slingerdeslanger, slingĕrdĕslangĕr, kinderspel, 11. |
slingerhek, slingĕrhekkĕ, hek dat men even moet oplichten om het te openen. |
slof, [(grote) boon], sloffĕn, groote boonen. |
slokken, sloekĕn, slokken. |
slop, [opening in de balken], slop, opening in de balken, V, 46. |
sloten, slootĕn, een sloot uitgraven, in orde maken. |
sluis, sluus, sluis. |
smeu, smeu, zacht, week. |
smeulen, smeulĕn, een soort heide. |
smijten, smietĕn, smijten. |
smoel weer, smoel weer, warm, groeizaam weer. |
smok, smokkien, kusje. |
smoorpan, smoorpannĕchien, (steenen) pannetje. |
smout, smolt, gesmolten varkensvet. |
snaar, snaorĕ, touw bijv. om een tol op te winden, of ter overbrenging van kracht, (spinnewiel, V, 56). |
snar, snarrĕ, ondeugend kind. |
sneeuw, snej, sneeuw. |
sneeuwen, sneiĕn, sneeuwen. |
sniertje, sniertien, ietsje. |
snik, snuk, hik. |
snoeien, snöjĕn, snoeien. |
snoepen, sneupĕn, snoepen. |
snoer, snuurĕ, hetzelfde als snaarĕ. |
snorrebot, snurrĕbot, botten schijfje met twee gaatjes, waardoor touwtjes, zoodanig dat men het kan doen rond snorren. |
snotdoek, snotdoek, snottĕrdoekien, zakdoek. |
snotdomp, snotdompĕ, het vuil a. d. neus. |
snuiven, snoevĕn, ruiken; snoef ’t ĕr is an. |
sobberig, sobbĕrĕch, dik, gezwollen. |
soep, sjoep, soep. |
sok, sjokkien, Hij hèf dĕ aossĕn op ’n sjokkien hij heeft plooien in zijn kousen. |
spaak, speekĕ, spaak. |
spaander, spaondĕr, spaander. |
spee, spee, te kijk. Aj bot an diek woont, zit ie wel wat spee. Als je dicht aan den weg woont, zit je wel wat te kijk. |
speen, speundĕr, van een koe die niet gekalfd heeft, zegt men, hij hèf al aordig speundĕr, d. i. uier. |
speld, speldĕ, speld. |
spelen, speulĕn, spelen. |
spelletje, speltien, kinderspel. |
spiegel, speegĕl, 1). spiegel; 2). paneel, V, 44. |
spijker, spiekĕr, spijker. |
spijt, spiet, afval v. vlas, V, 55. |
spijtbus, spietbussĕ, proppeschieter. |
spil, spil, 1). sport tusschen de pooten v. e. stoel; 2). nij spil, noemt de kooiker jonge eenden die pas op de kooi aankomen. |
spilbalk, spilbalk, ond. molen, 37. |
spinde, spiendĕ, etenskast. |
spinnenkop, spinnĕkop, spinnĕköpĕr, spin. |
spinnenkoppennest, spinnĕkeupĕrsnöst, web. |
spint, spient, koornmaat (¼ schepel?) |
spleet, spleutĕn, houten deel van de vlasstengel. |
splitkamp, splitkamp, in de langte gedeelde kamp. |
spoorstok, spoorstok, dwarshout a. d. dissel, V, 50. |
spreeband, spreeband, balk, V, 37. |
spreeuw, sprao, spreeuw. |
spreeuwbak, spraobak, kuip. |
sproetel, sproetĕls, zomersproeten. |
spuit, spuitĕ, kinderspeeltuig, 27. |
spuug, spei, spuug. |
spuwen, speiĕn, spuwen. |
staaf, staavĕ, ding, hoep. |
staan, staon, staan. Ik heb ĕr nog geen staon bij ĕhad, nog niet over nagedacht. |
staart, stertĕ, staart, ond. ploeg, V, 53. |
staartklok, startklokkĕ, V, 45. |
staketsel, steenkettĕn, staketsel. |
stalpaal, stalpaolĕn, palen waar de koeien aan staan. |
stalrij, stalreiĕ, rij stalpalen. |
stamelen, staamĕrĕn, stotteren. |
standaard, stendĕrt, ond. molen, 35. |
stangboenen, stangĕboonĕn, wassen op de grond (tegenover: stokkĕboonĕn). |
stap, stappien, hekje, V, 36. |
stee, stee, plek, pijnlijke plek. |
steeg, steegĕ, zandweg, V, 35. |
steekmannetje, stekmannĕchien, oude munt, V, 8. |
steel, staalĕ, steel. |
steenbalk, steenbalk, ond. molen, 35. |
steengooien, steengooiĕn, spel, 20. |
stek, stikkĕ, houten pen (bijv. om een hek te sluiten). |
stekeldraad, stikkĕldraod, prikkeldraad. |
steken, det stekt mij, dat kwetst mij. |
stel, stel, ond. ploeg, V, 53. |
stempel, stĕmpĕl, stamper in een proppeschieter. |
stengel, stangen van dĕ eerappels, aardappelloof. |
ster, steerĕn, ster. |
sterrenschot, steernschot, gruis van een ster, V, 94. |
sterven, staarvĕn, sterven. Mak staarvĕn as ’t niet waor is. |
steunen, stennĕn, steunen, hijgen. |
stijfsel, stiessĕl, stijfsel. |
stijl, stiel, balk, V, 37. |
stikziend, stikziendĕ, bijziende. |
stil wezen, stillĕ weezĕn, bidden voor en na de middag. |
stip-in-het-gat, stip in ’t gat, boekweiten meel met zeule melk. |
stipjesdag, stippiesdag, V, 80. |
stobbe, stobbĕ, tronk. |
stoelstapel, stoelstaapĕl, poot v. e. stoel. |
stoof, stoovĕ, stoof. |
stootje, steuchien, oogenblikje. |
stoppelkat, stöppĕlkattien, katje dat geboren wordt als de stoppels op ’t veld staan (Aug.) |
stork, stork, ooievaar. |
strampel, straampĕl, gaffel. |
streek, strik, stuk hout dat tegen het handvat van de zeis losjes bevestigd is, en waarmee de zeis gestreken wordt na het aanzetten met den wetsteen. |
streekje doorlopen, streekien deurloopĕn, spel, 5. |
strempjes, strempies, ond. kleeding, V, 5. |
strengbes, strengĕbeezĕn, aalbessen. |
strijkbord, striekĕbörd, striekĕbrörd, ond. ploeg, V, 53. |
strijken, striekĕn, strijken. |
strijkhark, striekharkĕ, zie noot op bl. 52. |
strijkplank, [dekkersgereedschap], striekĕplankĕ, dekkerswerktuig, V, 54. |
strikzijde, strikzied, Hij zit op strikzied, (hij is onklaor), hij is onwel. |
strooien, strijĕn, strooien; messtrijen, mest strooien. |
strooiing, strijingĕ, strooiïng onder de koeien. |
stropen, struupĕn, afstroopen. |
studie, studie, liefhebberij. Kerel, wat hef hij ĕn studie an haarkĕn. |
stuiken, stuukĕn, Turf stuukĕn, aan bultjes zetten. |
stuit verder, stuit verdĕr, term bij ’t knikkeren, 25. |
stuiven, stoevĕn, stuiven. |
stuiver, stuuvĕr, stuiver. |
stukje, stukkien, 1). plak stoete; 2). opzetsel op een schort, V, 6; 3). stukkien achterleggĕn, spel, VI, 7. |
stutkar, stutkarrĕ, schuifkar, V, 53. |
stuw, stouwĕ, waterkeering. De Börkenstouw, de Stouwdiek. |
suiker, suukĕr, suiker. |
suikermop, suukermoppien, koekje. |
suk suk, suk suk, woord waarmee men koeien bijeenroept. |
taai, taoj, taai. |
taamper, taampĕr, zuur, samentrekkend. |
taat, [vader (gebruikt door kinderen)], taatĕ, vader (door kleine kinderen gebruikt). |
tachtig, tachĕntig, tachtig. |
tafel, taofĕl, tafel. |
tafelblok, taofĕlblök, plankaje onder de tafel. |
tafella, taofĕllaa, latafel. |
tafeltje, taofĕltien, tafeltje op den schoorsteen, V, 38. |
tak, takkĕ, ond. spinnewiel. |
tam, [honk], tam, honk, 5. |
tang, tangĕ, tang. |
tater, taatĕr, ond. ploeg, V, 53. |
te blinder, te blindĕr, bastaardvloek. |
te stade komen, tĕ staon koomĕn, te stade. |
te vaak, tóevaakĕ, zoo vaak. Ik heb ’t um al toevaakĕ ĕzegd en hij wil ’t niet doen. |
tegenhoudertje, teegĕnholdĕrtien, spel, 26. |
tegenkomen, [tegemoetkomen], inteegĕnkomĕn, tegemoet komen. |
telgarf, telgarvĕ, de vier garven, die men op den koop toe geeft in een viem. |
terpentijn, taarpĕntien, terpentijn. |
terug, tĕruggĕ, terug. |
testelijk, téstĕlĕk, kieskeurig. |
teveel, tóeveulĕ, verscheiden. Hoeveulĕ volk of ter was, det wee ’k neet, maar daor waren der wel toeveulĕ. |
tezen, tiezĕn, wollĕ lös tiezĕn, uit elkaar halen. |
tien, tienĕ, tien. |
tierek, tierek, kastje. |
tijd, tied, tijd. Uut dĕ tied, overleden. |
tijdig, tiech, gereed, klaar. Hej ’t heuj al tiech? |
tijdkorting, tiedkortingĕ, tijdkorting. |
tijloos, tieloozĕ, narcis. |
tilbaar, tilbĕr, roerend goed. |
timmerman, tömmerman, timmerman. |
titsen, tiessĕn, niezen. |
toe voortaan, toevĕdan, binnenkort. |
toebout, tooboltĕ, ond. wagen, V, 50. |
toef, toefĕ, bundeltje stroo, V, 38. |
toefmuts, toefmussĕ, muts, V, 7. |
toehoorder, toeheurdĕr, hoorder (die naar een vreemden dominé luistert). |
toeke, toekĕ, teef. |
toekruiwagen, toe-krulĕwaagĕn, kruiwagen met planken; scheutels, op zij en van achter. (Een lössĕ krulĕwaagĕn heeft alleen een achterrek). |
toeter, toetĕrt, kindertrompet. |
toetroost, toetreust, toestemming. |
toezebol, toesseboltĕ, lischdodde. |
tomig, teumĕch, niets doend. Altied teumĕch zitten, det kuj ook niet. |
tonge, tongĕ, tak. |
topje hooi, toppiĕn heuj, handjevol hooi. |
touter, toltĕr, schommel. |
traan, traon, traan. |
trappieren, trappierĕn, betrappen, te pakken krijgen. |
triem, treemĕ, sport v. e. ladder. |
troffel, troefĕl, troffel. |
tuig, tuuch, linnengoed. |
tuigen, tuugĕn, Hij kan ’t neet langer tuugen det hij zit, hij kan ’t niet langer uithouden om te zitten. Als A met B iets wil ruilen, en ’t lijkt B onvoordeelig, dan zegt hij: ik kan ’t neet tuugen. |
tuigketel, tuuchkeetĕl, ketel voor de wasch, V, 42. |
tuiglint, tuuchliendĕ, touw om de wasch op te hangen. |
tuit, toetĕ, naaf. |
tuitmuts, toetmussĕ, muts, V, 7. |
turfgraver, turfgraver, Honger as ĕn turfgraver. |
turfspade, turfspa, V, 54. |
tussen twee en beiden, tusschĕn twee ĕn beidĕn, tusschen beide, zóó zóó, as ’t zo wat ansteet, en zo wat neet. |
tweernding, tweerndink, werktuig bij vlasbewerking, V, 57. |
twijgijzer, twiegiezĕr, dekkersinstrument, V, 54. |
uier, gier, uier van de koe. |
uitblazen, uutblaozĕn, uitblazen. |
uitgaan, uutgaon, uitgaan. |
uitgelaten, uutlaotĕnd, wild, uitgelaten. |
uitlaat, uutlaot, ond. huis, V, 38. |
uitreden, uutreedĕn, uitkammen. |
uitscharen, uutschaorĕn, (de kousen) uitschoppen, (van kinders gezegd). |
uitsnuiven, uutsnoevĕn, uitsnuiten. Snoef dĕ neuze is uut. |
uitwassen, uutwassĕn, uitgroeien (uit een kleedingstuk). |
unster, neunstĕr, unster. |
vaalten, vaaltĕn, (mest) tot een vaalt zetten. |
vaars, veersĕ, koe die twee jaar oud is. |
vaart, vaartĕ, vaart, (in ’t bijzonder de Dedemsvaart). |
vakantie, fiekansie, vacantie. |
valhoed, [soort hoofddeksel], valhoed, dik zwart kinderhoedje. |
van, van, familienaam. De familienamen worden weinig gebruikt, veelal noemt men iemand òf met een bijnaam, òf men spreekt van Albert’s Jan, Klaos (de zoon) van Jan die Lijs hèf, (getrouwd heeft) enz. |
vang, vang, ond. molen, 37. |
vangertje, vangĕrtien, krijgertje. |
varen, vaarĕn, rijden in een wagen. |
varken, vaarkĕn, varken. |
varkensbruiloft, vaarkĕnbrulftĕ, zie V, 80. |
varkenshek, vaarkĕnhekkĕ, geraamte van latten om op een wagen te zetten, V, 51. |
veeg, veegĕ, bang; daar was hij veegĕ veur, angstig voor. |
veel, veulĕ, veel. |
vel, viel, vlies op gekookte melk. |
velewagen, veelĕwagĕn, vrachtwagen die in den ouden tijd over de Veluwe naar Amsterdam trok. |
verbluft, [overbluft], vĕrbluft, overbluft. |
verdanen, vĕrdaanĕn, vergaan (vooral van hout gezegd). |
verduld, vĕrduld, wel vĕrduld, wel verbaasd. |
verdwalen, [de weg kwijt raken], vĕrdweelĕn, verdwalen. |
verering, vĕreeringĕ, geschenk. |
verf, vaarvĕ, verf. |
verhebben, vĕrhebbĕn, (wederk.) zich vergissen. |
verhuizen, [van woonplaats veranderen], vĕrhuuzĕlĕn, verhuizen. |
verliquideren, vĕrliekĕdierĕn, 1). (een terrein) vereffenen; 2). (goederen) gelijkelijk verdeelen. |
verlosje, vĕrlössien, spel. |
verlossertje, vlössien, spel, 6. |
verluiden, vĕrluun, verluiden, doodsklok luiden voor iemand. |
verneemstig, vĕrnemstĕch, slim, vernuftig. |
verponding, vĕrponding, grondbelasting. |
verrel, vörrĕl, verrel, vierdepart. |
verroppen, vĕrroppĕn, baldadig vernielen. |
verschil, vĕrscheel, verschil, ruzie. |
verschillig, vĕrschillĕch, twistziek, oneenig met. Zij bent altied verschillĕch. |
verte, [wat ver weg is], veertĕ, verte. |
vervangen, vĕrvangĕn wezen, kou gevat hebben, ledepijn hebben. |
verveerd, vĕrveerd, verschrikt. Wat kiek ie vĕrveerd toe. |
verver, vaarvĕr, verver. |
verwiggelen, [heen en weer bewegen], vĕrwiggelĕn, heen en weer bewegen. Ik kan die paol niet verwiggĕlĕn. |
verzien, vĕrzien, Wat weej der op verzien, dan zal ik .... wat heb je er voor over, dan zal ik. |
verzoren, vĕrzoorĕn, verdorren. |
veulen, völ, veulen. |
vier, veerĕ, vier. |
vierkantig, veerkantĕch, vierkant. |
viertien, veertienĕ, veertien. |
vijf, vĭevĕ, vijf. |
vijfschaft, viefschaft, kleedingstof, V, 5. |
vijl, vielĕ, vijl. |
vijzel, viezĕl, soort dommekracht. |
vim, viem, vim, 100 bos riet of 100 garven stroo. |
vinden, viendĕn, vinden. |
visvijver, visweiĕr, vischvijver. |
vlaak, vlaakĕn, vlechtwerk van twijg, gebruikt als brug over een sloot. Tegenwoordig maakt men meest planken bruggen. |
vlasreep, vlasreepĕ, toestel bij vlasbewerking, V, 55. |
vlees, vleis, vleesch. |
vleeswieme, vleiswiemĕ, plaats aan den zolder, waar het vleesch hangt, V, 41. |
vlierbos, vleerbos, vlierstruik. |
vlocht, vlucht, ond. spinnewiel, V, 56. |
vloeken, vleukĕn, vloeken. |
vloersteen, vloersteen, vierkante platte steen. |
vloerzand, vloerzand, wit zand, V, 36. |
vlug, vluggĕ, gezond. Bej noch goed vlugge? |
voegspijker, voegspiekĕr, spijkervormig ijzer om de muren te voegen. |
voerkist, voerkistĕ, ond. wagen. |
voerlaken, voerlakĕn, soort laken, V, 56. |
vogel, veugĕl, vogel. |
vogelen, fŏchĕlĕn, afraffelen, gauw afdoen. |
volk, volk, huisgenooten, V, 77. |
voor, veur, voor; veurnuus, voor in huis. |
voor de deur, veurdéúrĕ, voor ’t huis. |
voorbij, veurbij, voorbij. |
voordeel, veurdeel, voordeel. |
voordeur, véúrdeurĕ, voordeur. |
voorlint, véurliendĕ, touw, V, 50. |
voorspooksel, [voorteken], véurspooksĕl, voorteeken. |
voortbrengen, vurtbrengĕn, zoek maken. |
voortdadelijk, voortdaalĕk, aanstonds. |
voorzoom, véurzeumĕ, ond. molenwiek. |
vouw, [plooi, scharnier], voldĕ, 1). plooi, vouw; 2). scharnier. |
vragen, vraogĕn, vragen. |
vragendreet, vraogĕndreet, vraagal, eenĕ die oe ’t hemp van ’t gat vrög. |
vreemd, vrömt, vreemt. |
vroeg, vroog, (vergr. trap, vroogdĕr), vroeg. |
vrouwmens, [vrouw], vrommĕs, vrouw. |
vuil, voel, nageboorte van een dier. |
vuurplaat, vuurplaatĕ, ijzeren plaat onder of achter den vuurpot. |
waar, waor, waar. |
waar ergens, waornaarĕns, waar ergens. |
waarde, weerdĕ, waarde. |
waarschuwen, waorschouwĕn, waarschuwen. |
wablief, wallee, wat blief. |
wacht, wacht, eene dĕ wacht anzeggen, iemand eens flink de waarheid zeggen. |
wagenhaak, waagĕnhaokĕ, ond. wagen. |
wan, wannĕ, (wannĕchien), schelp. |
want, want, 1). handschoen met een duim, zonder vingers; 2). maat voor bouwland (ruim 110 M.?) |
war, wierĕ, in dĕ wierĕ, in de war. |
waren, waarĕn, (reflex); waa(r)toe, pas op, uit den weg. |
wateren, weetĕrĕn, (vee) drinken geven. |
wed, weddĕ, in dĕ weddĕ loopĕn, om ’t hardst loopen. |
weduwman, weedĕman, weduwnaar. |
weduwvrouw, weedĕvrouw, weduwe. |
week, [mannetjeseend, woerd], weekĕ, mannetjes-eend. |
weel, [enige, enkele], weelĕ, eenige; weelĕ appels. |
weel, [wie (vraagwoord)], weelĕ, wie, weelĕ hef det ĕzegd? |
weem, weemĕ, pastorieland (Rouveen). |
weeromtrouwen, weerummĕtrouwĕn, echtscheiding aangaan. |
weesboom, weezĕboom, paal bij hooiopladen gebruikt, V, 50. |
weg, weg, hij is al weg, is al overleden. |
wegbrengen, [zoek maken], wegbrengĕn, zoek maken. |
wegkruipertje, wegkroepertien, verstoppertje. |
weit, weit, Turkse weit, mais. |
welteren, weltĕrĕn, van paarden gezegd, zich op den rug wentelen. |
wens, wuunst, wensch. En jonchien en ĕn maachien is riekĕmans wuunst. |
wepeldoorn, wiepĕdoorn, bottelroos. |
werf, worf, ond. huis, V, 48. |
werk, waark, werk. Bij dĕ waarkĕn, bij of in huis. |
werkzuchtig, waarkzuchtĕch, ijverig. |
wesp, wapsĕ, wesp. |
wieg, weegĕ, wieg. |
wielarmpje, wielnaarmpies, ond. spinnewiel, V, 56. |
wielbank, wielbaank, ond. spinnewiel, V, 56. |
wijd weg, wiedweg, ver weg. |
wijn, wien, wijn. |
wijndruif, wiendroevĕ, wijndruif. |
wijs, wies, wijs. Eenĕ wat wies maakĕn, iem. wat aan ’t verstand brengen, duidelijk maken. |
wijvenmaal, wievenmaol, zie V, 82. |
wikken, wikkĕn, voorspellen (wichelen). |
wil, willĕ, plezier. |
willem, willĕm, munt(zijde) van een cent. |
windeldoor, wiendĕldaorĕ, wiendheksĕ, wervelwind. |
wis, wissĕ det!, uitroep ter bevestiging, zeker! |
woensdag, wonsĕdach, woensdag. |
woord, woord, hij hef ’t woord det ..., er wordt van hem gezegd dat. |
worghout, worgholt, soort wilg, 27. |
worstelen, frossĕlĕn, worstelen, uit gekheid. |
worteldag, wortĕldach, werkdag. |
wrang, vreengĕ, planken hek. |
wrangen, wrangĕn, de koe wrangt, als de melk niet goed is, dik wordt. |
zaad, zaod, rogge. |
zaaier, zeijĕr, zaaier. |
zaaivat, zeejvat, zaaivat. |
zaklappen, zaklappĕn, spel, 19. |
zam, sam, smeuig, week. |
zaterdag, zaotĕrdach, zaterdag. |
zatzaam, zaosĕm, voedsaam. |
zatzamen, saozĕmĕn, voeden. Dat saozĕmt beter. |
zeelijzer, zeliezĕr, ond. wagen, V, 50. |
zeerte, zeertĕ, pijn. Zeerte in dĕ kop, in de kuuzĕn, hoofdpijn, kiespijn. |
zegpol, zeggĕpollĕ, soort zode (onbrandbaar). |
zeljammerig, zeljammĕrĕch, verdrietig, niet goed alleen kunnende wezen. Als van twee paarden uit een stal een sterft, wordt ’t andere wel zeljammĕrĕch. |
zende, [zeis], zendĕ, zeis. |
zerig, zeerĕch, pijnlik. |
zes, zessĕ, zes. |
zetter, [schatter], zettĕr, schatter. |
zetting, zetting, (gemeente)belasting. |
zeule melk, zeulĕ melk, gekookte karnemelk. |
zeven, zeuvĕn, zeven. |
ziel, ziel, sloot. |
zieldeur, zieldeurĕ, V, 46. |
zift, ziftĕ, zeef. |
zijdepapier, ziedĕpampier, vloei. |
zilver, zulvĕr, zilver. |
zo stijl, zo steilĕ, zo even. |
zode, zoddĕ, brandbare heideplag. |
zon, zunnĕ, zon. |
zondag, zeundach, zondag. |
zonde, zundĕ, zonde. |
zonnen, zunnĕn, in de zon zetten. |
zoor, zoor, verdord. |
zout, zolt, zout. |
zuigen, zoegĕn, zoevĕn, zuigen. |
zuiger, [soort plant], zoegĕr, kamperfoelie. |
zulks, [zo iets], zuks, zulks, zoo iets. |
zwad, zwaa, term bij ’t hooien, V, 51. |
zwad, zwad, term bij ’t hooien, V, 51. |
zwager, zwaogĕr, zwager. |
zwaluwnest, zwalvĕrsnöst, zwaluwnest, V, 92. |
zwavel, zweevĕl, zwavel. |
zwei, zwee, zwaai, verstelbare winkelhaak. |
zwemmen, zwömmĕn, zwemmen. |
zwerm, zwaarm, zwerm. |
zwerven, zwaarvĕn, zwerven. |
zwijmelen, zwiemĕlĕn, zwaaien. Kiek die drunkĕn kerel is zwiemĕlĕn. |
zwil, zwil, term bij ’t hooien, V, 51. |
Gelieve als bronverwijzing te gebruiken:
Sijs, Nicoline van der (samensteller) (2015-), eWND, op ewnd.ivdnt.org, gehost door het Instituut voor de Nederlandse Taal
|