|
Laat, G. de (2011), Zoo prôte wèij in Nuejne mi mekaâr, Nuenen
aaien, èèje, aaien |
Aalst, [toponiem], Olst, Aalst |
aan, èn, 1. aan; 2. in èn zén: doodop zijn, Èn dizze kant. Aan deze kant., Ik bén èn. Ik ben doodop. |
aan, ópèn, ópin, 1. naar toe; 2. richting, op aan, Ik goj óp huis ópèn. Ik ga naar huis toe. , Ik goj Nirwètte ópin. Ik ga richting Nederwetten., Van iemes ópèn kanne. Van iemand op aan kunnen. |
aanduwen, èndèùwe, èndowwe, aanduwen |
aanduwer, èndèùwer, èndowwer, initiatiefnemer, aanduwer, Kees is mee d’n èndèùwer van de dùrpwérkplèts. Kees is mede de initiatiefnemer voor de Dorpswerkplaats. |
aangaan, èngòn, tekeergaan, bezoek brengen, aangaan; zie voor vervoeging gòn, Óns Trina kan um niks verrèkkes èngòn. Onze Trina kan om niks enorm tekeergaan., We zén nog éfkes bèij tante Keej èngegòn. We hebben tante Kee nog eventjes een bezoekje gebracht., Mi hum kande gin gesprék èngòn. Met hem kun je geen gesprek aangaan. |
aangetrouwd, èngetrèùwd, aangetrouwd, schoonfamilie, Èngetrèùwd is mèr èngedèùwd. Aangetrouwd is maar aangeduwd. Aangetrouwden zullen nooit echt tot de eigen familie behoren. |
aangeven, èngeeve, aangeven, aanreiken, Gif is éfkes de appelmoes èn. Geef eens eventjes de appelmoes aan., Dè zó de hum nie èngeeve. Dat zou je niet van hem denken. |
aanhalen, [naar zich toe trekken], ènhâle, bij elkaar scharrelen, knuffelen, vaster trekken, aanhalen, Ik kré ’t ête nie èngehald. Ik krijg het eten niet bij elkaar gescharreld. , Óns Marietje wul âlt gèèr èngehald worre. Ons Marietje wil altijd graag geknuffeld worden. , Ge moet die knubbel wa strakker ènhâle. Je moet die knoop wat strakker trekken. |
aanhebben, ènhébbe, aanhebben, Ge kant mi di weer hèndig unnen dikken duffel ènhébbe. Je kunt met dit weer makkelijk een dikke duffel aanhebben., Ik hé de kachel èn, want ’t is kèèw. Ik heb de kachel aan, want het is koud. |
aanhouden, ènhèèwe, aanhouden, steeds doorgaan |
aanhoudend, ènhèèwend, voortdurend, steeds weer, Hèij lupt mén ènhèèwend vur de voêwte. Hij loopt mij voortdurend voor de voeten. |
aanhouder, [doorzetter], ènhèèwer, aanhouder , D’n ènhèèwer wint. De aanhouder wint. |
aanijveren, ènuuvere, aansporen, Suuccés uuvert èn. Succes spoort aan. |
aankachelen, ènkachele, vertrekken, wegrijden met de auto, Ik zal is ènkachele. Ik zal eens vertrekken. |
aankeren, ènkeere, 1. aanvegen; 2. in oewe kant ènkeere, voor jezelf opkomen, in verweer komen, Ge moet meer oewen kant ènkeere! Je moet meer voor jezelf opkomen. |
aanklooien, ènkloote, aanmodderen, Ik klót mèr wa èn. Ik modder maar wat aan. , Ermi ènkloote. Ermee aanmodderen |
aankomen, ènkomme, aankomen, bestemming bereiken, zwaarder worden, Ge moet is ènkomme wèèje. Je moet eens aankomen waaien. Je moet eens onverwacht op bezoek komen., Ik bén vijf kieloow èngekomme. Ik ben vijf kilo zwaarder geworden. |
aanleggen, ènlégge, èngeleed, aangelegd, aanleggen, ’n Fietspad ènlégge. Een fietspad aanleggen.No ’t fietse hên we bèij cuffeej ”De Zwaân” èngeleed. Na het fietsen hebben we bij café ”De Zwaan”aangelegd. |
aanleren, ènlêre, èngelêrd, aanleren, Hum krédde niks èngelêrd. Hem krijg je niets aangeleerd. |
aanlopen, ènloope, aanlopen, Ge moet is komme ènloope. Je moet eens komen aanlopen. Kom eens (onverwachts) op bezoek., Blèùw ènloope. Blauw aanlopen. Woedend worden. |
aanmaken, ènmâke, èngemakt, aanmaken; èngemakt opgescheept, aangemaakt , ’t Vuurke ènmâke. Het vuurtje aanmaken. Zowel letterlijk als figuurlijk., Hèij is ’rmi èngemakt. Hij zit ermee opgescheept. |
aanpassen, ènpâse, aanpassen. Zowel aanpassen van kleren als aan omstandigheden. |
aanpoten, ènpoote, doorwerken, We moete steejvig ènpoote um ’t wèèrk klôr te kreijge. We moeten flink doorwerken om het werk klaar te krijgen. |
aanpraten, ènprôte, aanpraten, aansmeren , Lot oe niks ènprôte! Laat je niets aanpraten! |
aanraden, ènrôje, èngerôje, aanraden |
aanrijden, ènrèèje, èngereeje, vertrekken, Ik wâr al um vier uure èngereeje. Ik was al om vier uur vertrokken. |
aanslaan, ènslòn, aanslaan, zich druk maken; zie voor vervoeging slòn, De mooter wul mèr nie ènslòn. De motor wil maar niet aanslaan., Liza kan ènslòn um niks. Liza kan zich druk maken om niets. |
aansnijden, ènsnèèje, aansnijden, aankaarten, ’ne Mik ènsnèèje. De eerste snee brood snijden., ’n Zaâk ènsnèèje. Een zaak aankaarten. Bijvoorbeeld in een vergadering |
aanstaan, ènstòn, bevallen, aanstaan; zie voor vervoeging stòn, Di zal oe ènstòn. Dit zal je bevallen., Gòt ’r mèr ènstòn. Ga er maar aanstaan. Je zult het er zwaar mee krijgen. |
aanstalten, ènstalte mâke, voorbereidingen treffen, aanstalten maken |
aanstellen, ènstélle, overdrijven, aanstellen |
aanstelleritis, ènstéllerietus, aanstellerij, Lò mèr schrùwwe, ’t is allemol ènstéllerietus. Laat maar janken, het is allemaal aanstellerij. |
aanstoken, ènstooke, èngestókt, èngestooke, aanstoken , ’n Vuurke ènstooke. Een vuurtje aanstoken., Hèij hi ’t vuurke èngestókt. Hij heeft het vuurtje aangestookt. Hij is met de ruzie begonnen. |
aanstoker, ènstooker, 1. aanstoker, ophitser; 2. aansteker |
aantellen, [zwanger raken], èntélle, zwanger raken, Óns vrôw is èngetéld. Mijn vrouw is zwanger. |
aantuieren, èntùldere, in ’r mi èntùldere het beste ervan maken, Och, we tùldere ’r mèr mi èn. We maken er maar het beste van. |
aanvangen, ènvange, beginnen, aanvangen; zie vange, De vurstélling véngt um âcht uure èn. De voorstelling begint om acht uur., Deujgniejtereij ènvange. Deugnieterij uithalen. |
aanvatten, ènvatte, aanpakken, aanvatten |
aanvoelen, ènvuujle, aanvoelen, snappen , Dè kande óp oew klómpe ènvuujle. Dat kun je op je klompen aanvoelen. Dat is wel heel eenvoudig. |
aanwaaien, ènwèèje, aanwaaien, Hum kumt âlt alles ènwèèje. Hem komt altijd alles aanwaaien. , Ge komt mèr is èngewèèjd. Je komt maar eens onverwachts op bezoek. |
aanwensel, ènwénsel, gewoonte, aanwensel |
aanwerk, ènwèèrk mâke, voorbereidingen treffen, begin maken met een werk |
aanzeggen, ènzégge, aanzeggen, bekend maken, Piet kwamp de dood van Hannes ènzégge. Piet kwam de dood van Hannes aanzeggen. |
aanzetten, ènzétte, aanlopen, dik maken, aanzetten, Onzen buurman kwamp óp hóg poote ènzétte. Onze buurman kwam op hoge poten aanlopen., Mâger spèk zét èn. Mager spek maakt dik. |
aanzitten, ènzitte, 1. aanzitten; 2. in ’r nie ènzitte geen geld voor hebben, Zit toch nie óvral èn mi oew klótjesvingers. Zit toch niet overal aan met je grijpgrage vingertjes.; ’t Zit ’r dees mònd nie èn. Het zit er deze maand niet aan. Er is deze maand geen geld voor uit te geven. |
aap, aâp, âpe, aap, Toon d’n Aâp is een bijnaam voor een zonderling persoon. |
aard, aârd, aard, karakter, Thuis goewd d’n aârd hébbe. Graag thuis zijn. , Och, dè’s nèw immel d’n aârd van ’t bisje. Och, dat is nu eenmaal het karakter van het beestje. Zo zit hij nu eenmaal in mekaar. |
aardappel, èrpel, èrpel, 1. aardappel; 2. in èrpel afgiejte pissen. Plat taalgebruik; 3. in niks gehad ás klèèn èrpel niets anders gehad dan kleine aardappelen, Unne méns is ginnen èrpel. Een man is geen aardappel. Een aardappel plant zichzelf voort. Een man doet het liever zelf. |
aardappeleter, èrpeleeters, aardappeleters. De Aardappeleters, het beroemde schilderij van Vincent van Gogh, is in Nuenen gemaakt. |
aardappelkuil, èrpelkèùl, aardappelkuil |
aardappelraaper, èrpelrâper, aardappelraper, Ás èrpelrâper krigde vèijf cènte de mând. Als aardappelraper kreeg je vijf cent per mand. |
aardappelriek, èrpelriejk, aardappelriek |
aardappelschil, èrpelschélle, aardappelschillen |
aardappelschilmand, èrpelschélmèèndje, aardappelschilmandje |
aardappelschilmes, èrpelschélméske, aardappelschilmesje |
aardbei, èrdbiejzje, aardbeien |
aarde, èèrd, zand, aarde, ’t Haj hil wa voewte in d’èèrd. Het had heel wat voeten in de aarde. Hèij stu boove èèrd. Hij staat boven aarde. Hij ligt opgebaard. |
aardgal, èrdschalle, paardenbloemen, Óns knijn frit gèèr èrdschalle. Ons konijn vreet graag paardenbloemen. |
aardig, ârdig, ârig, lief, aardig, vreemd, eigenaardig., Hanneke is ’n hil ârdig vrowke. Hanneke is een heel lief vrouwtje., D’n dieje, dè’s n’n ârige. Die man is een eigenaardig persoon. |
aardigheid, ârighèijd, ârighèijdje, 1. plezier, zin; 2. kleinigheid, aardigheidje, Ónze Mart hi ârighèijd in pólletiek. Onze Mart heeft plezier in politiek.; Och, ’t is mèr ’n ârighèijdje. Och, het is maar een kleinigheid. |
aardkar, èrdkâr, kiepkar. Hoge kar die achterover kan kiepen. Onder andere gebruikt om mest uit te rijden. |
Aarle-Rixtel, Aâle-Riksel, Aâle, Aarle-Rixtel |
aas, òs, aas. Aas bij het kaarten. |
ach, och gèij, ach jij. Uitroep van geringschatting., Och gèij, ge wit zeejker nie beejter! Ach jij, je weet zeker niet beter! Ik neem je niet serieus. |
acht, Âcht , 1. acht; 2. Acht (dorpsnaam), Wa is de hélft van âcht? Wat is de helft van acht? Het antwoord is of vier of, van het dorpje Acht, boer. Het antwoord zal dus altijd fout zijn volgens dit kinderraadseltje. |
achtentwintig, achtentwintig, blokken woningen, totaal achtentwintig, aan de Opwettenseweg. Volkse benaming. |
achter, âchter, achter |
achter mekaar, âchtermekaâr, onmiddellijk, achterelkaar, En now âchtermekâre te bed. En nu onmiddellijk naar bed., ”En now âchtermekaâr âchter mekaâr in de reij stòn”, zeej de mister. ”En nu onmiddellijk achter elkaar in de rij staan”, zei de onderwijzer. |
achteraan, âchterèn, 1. achteraan; 2. na, erna, Âchterèn in de klas zitte. Achteraan in de klas zitten., Wâ ête we âchterèn? Wat eten wij na? |
achteraanlopen, âchterènloope, achteraanlopen |
achteraansluiten, âchterènsluite, achteraansluiten, Âchterènsluite, nie veurschiejte! Achteraansluiten, niet voorschieten! |
achteraanzitten, âchterènzitte, achternazitten, achtervolgen |
achterdoor, âchterdur, achterom, binnendoor, Ik kom wùl âchterdur. Ik kom wel achterom., Âchterdur no school loope. Binnendoor naar school lopen. |
achtereen, âchterin, 1. achtereen, achterelkaar; 2. achterin, Bèts wón driej kirres âchterin d’n uurste prijs. Betsie won drie keer achtereen de eerste prijs. |
achteren, tâchtere, tâftere, in de namiddag |
achterna, âchternô, achterna , ”Wor gòdde hinne?” ”M’n neus âchternô”. ”Waar ga je naar toe?” ”Mijn neus achterna”. Gezegde tegen een al te nieuwsgierig kind. , âchternôdoewn achternazitten, achtervolgen, Boer Jehántje deej óns âchternô toen wèij èn z’n èppelkes zâte. Boer Johan zat ons achterna toen we aan zijn appeltjes zaten. |
achternagaan, âchternôgòn, volgen, achternagaan; zie voor vervoeging gòn, Hèij gónk z’n vádder âchternô én wier ók mister. Hij volgde zijn vader en werd ook onderwijzer. |
achternakomen, âchternôkomme, achtervolgen |
achternalopen, âchternôloope, achternalopen, opdringerig achter een jongen/meisje aanzitten, Óns Mien lupt al wa bóks èn hi âchternô. Onze Mien loopt al wie een broek aan heeft achterna. Ze is al te gek op jongens. |
achternazitten, âchternôzitte, achtervolgen, achternazitten |
achterom, âchterum, achterom, Âchterum ist kérmis. Achterom is het kermis. Achterom zijn wij bereikbaar. |
achterover, âchteroover, achterover , Ne stómmen âchteroover, een erg grote stommerik |
achterstevoren, âchterstevurre, achterstevoren, Diejen dolle zât âchterstevurre óp de pakkendrâger. Die pias zat achterstevoren op de bagagedrager. |
achteruit, âchteruit, verslechterd, naar achteren, terug |
achteruitboeren, âchteruitboere, achteruitgaan in zaken of gezondheid |
achteruitgaan, [naar achteren gaan], âchteruitgòn, achteruitgaan, via de achterdeur weggaan |
adem, ojjem, adem |
ader, ojjer, ader , Hérman wier zu kôd, dè z’n ojjers óp z’n gezicht kwâme te ligge. Herman werd zo kwaad, dat de aders op zijn gezicht kwamen te liggen. |
advocaat, avvekôt, advocaat, Ás nen avvekôt de hél in gòn. Als een advocaat de hel in gaan. Een advocaat heeft een niet zo goede reputatie. |
afdakje, afdèkske, afdakje. Plat gezegde door iemand die zijn stevig buikje wil vergoelijken., Goej geridschap héngt ónder ’n afdèkske. Goed gereedschap hangt onder een afdakje. |
afdoen, afdoewn, afwerken, afdoen, in afdoewn op naartoe gaan, Die zaâk is afgedòn. Die zaak is afgewerkt. , Hannes hi vur mén afgedòn. Hannes heeft voor mij afgedaan. Ik heb het vertrouwen in Hannes verloren., Wor doede óp af mi de vekantie? Waar ga je naartoe in de vakantie? |
afdrogen, afdreuge, afdrogen, droogmaken, afranselen |
affikken, affikke, afbranden |
afgaan, afgòn, afgaan, blameren; zie voor vervoeging gòn, Rinie góng af ás ne gieter. Rinie ging af als een gieter., Dè wèèrk gòt ’m goewd af. Dat werk gaat hem goed af. Hij kan het heel goed. |
afgelasten, aflasse, afgelasten, Ze moese ’t foeballe aflasse, umdètter wátter óp ’t vèld stón. Ze moesten het voetballen afgelasten, omdat er water op het veld stond. |
afgemeten, afgemeete, kortaf, korzelig |
afheffen, afhéffe, ervan afbrengen, verdelen , Dè hé d’r goewd afgehéft. Dat heb je er goed van afgebracht. , Stok kaârte afhéffe. Stok kaarten willekeurig in twee stapeltjes verdelen. |
afkunnen, afkanne, aankunnen, afkunnen , Ik kan ’t nie mér alleen af. Ik kan het niet meer alleen aan. Het werk is mij te veel. |
aflaat, aflôt, aflaat |
aflebberen, aflèbbere, opgewonden zoenen |
afmaken, afmâke, afrasteren, afmaken , De wèèj afmâke. De wei afrasteren., ’n Kurwèèj afmâke. Een karwei afmaken. |
afpassen, aftrèèje, met de voeten afmeten. Vaak gebruikt in kinderspelletjes om te bepalen wie het eerst iets mag kiezen. |
afperen, afpeere, afslaan, klappen uitdelen |
afpraten, afprôte, uitpraten, afspreken, We moete die zaâk is goewd afprôte. We moeten ons geschil eens goed uitpraten. |
afraden, afrôje, afraden, Afrôje is ènrôje. Afraden is aanraden. Het afraden van een verkering leidt tot een hechtere band. |
afraffelen, afrèffele, afraffelen, ’t Rozzenuujke wier dik afgerèffeld. Het rozenhoedje werd dikwijls afgeraffeld. |
afscheiden, [ophouden], afschèèje, scheej af, afgescheeje, ophouden, stoppen, Schèèjt ’r toch van af. Hou er toch mee op., Ik ben ’rvan afgescheeje. Ik ben ermee gestopt. |
afscheiding, afschèèjing, perceelsgrens, afscheiding |
afschieten, afschiejte, geld geven, afschieten, Flink afschiejte. Veel geld geven. |
afslaan, afslòn, afgeslagge, afgeslòn, pak rammel geven, afslaan; zie slòn ; Naast afgeslagge gebruiken kinderen ook afgeslòn. |
afstropen, afstreupe, afstropen afstruinen, Ik zal ’t knijn vur oe afstreujpe. Ik zal het konijn voor jou afstropen. , Wèij hébbe hil ’t bós afgestrupt, mèr niks gevónde. We hebben het hele bos afgestruind, maar niets gevonden. |
aftreden, aftreeje, aftreden |
afwas, ópwas, afwas |
afwassen, ópwâse, afwassen |
afzoeken, afzuujke, doorzoeken, afzoeken |
ajakkes, ajakkes , 1. bah. Uitroep van afkeer ;2. in hèllige Ajakkes patroon van de schuine moppentappers |
ajuin, jung, ui, ajuin |
akelig, âkelig, akelig |
akker, Èkker, Èkker, akker, akkers; zie ook Dèkker |
al, al, alles, Al wa wénslek is. Alles wat wenselijk is. Vaak gebruikt bij een nieuwjaarswens. |
al zijn leven, alzeleeve, heel zijn leven, altijd, steeds, Joôke hi alzeleeve geploeterd. Joke heeft heel haar leven geploeterd. Grádje zât alzeleeve in de kroeg. Gradje zat altijd in de kroeg. |
aling, [geheel], òlling, álling, helemaal, geheel, Hèij zât òlling ónder de bulte. Hij zat helemaal onder de bulten. |
allemaal, ammel, allemol, 1. iedereen, allemaal; 2. alles bij elkaar, louter, ’t Gift ammel niks. Het geeft allemaal niets., ’t Stélde ammel nie zu veul vur. Het stelde alles bij elkaar niet veel voor.; Wa zèij zi, is allemol ónzin. Wat zij zegt, is louter onzin. |
allengs, allèngskes, langzamerhand, ’t Wier allèngskes teijd óp huis èn te gòn. Het werd langzamerhand tijd om naar huis te gaan. |
allenig, allinnig, in zijn eentje, alleen |
allerhande, alderânder, tralderhand, allerlei, allerhande, Hèij hi alderânder boeke. Hij heeft allerlei boeken. |
Allerheiligen, Allerhèllige, Allerheiligen |
alstublieft, ásteblieft, alstublieft , Dankoewùl ásteblieft. Dankjewel alstublieft. Aansporing tot een bedankje. Bedekte vraag om teruggave. |
alt, âlt, âltè, altijd, Tis nog âlt nie gedòn. Het is nog altijd niet afgelopen. Er is nog hoop. |
ammenooitniet, ammenojtnie, absoluut nooit |
ander, ânder, ander persoon, ander , Hèij hèwt ’t mi ’n ânder. Hij heeft een andere vrouw.; Dè’s wùl ’n ânder iejt. Dat is wel een ander iets. D’een no d’ânder. de een na de ander. Het gaat dan over vrouwen., Als het over mannen gaat, zegt men: d’n inne no d’n andere. |
ander, ander, ander, volgende, D’n anderen dag góng ’t goewd. De andere dag ging het goed., Ónzen Bénnie hi teen én tânder meejgemakt. Onze Bernard heeft het een en ander meegemaakt. |
anderdaags, sanderendâgs, sanderdâgs, de volgende dag, Sanderendâgs moes ie al bèij d’n dokter trugkomme. De volgende dag moest hij al bij de dokter terugkomen. |
andersom, andersum, andersom |
Animali, Annekemâlie, Animali. Dit vogel- en dierenpark in Eindhoven werd schertsend zo genoemd. |
apegapen, âpegâpe, apegapen |
appel, èppelke, appeltje , Mi èùw hék nog ’n èppelke te schélle. Met jou heb ik nog een appeltje te schillen. |
appelsien, appelsien, sinaasappel |
arm, èèrm, èèrm, èrmke, arm |
armoede, èèremoej, 1. armoede; 2. in èèremoej hébbe armoede hebben. Toepterm. Je staat bij het toepen dan op één punt van verlies., Tis een en al èèremoej wa de klok slu. Het is een en al armoede wat de klok slaat. |
armoedig, èèremoejig, armoedig, schamel |
as, ás, als, Ás de as brikt, vélt de kâr. Als de as breekt, valt de kar. Verwijtend gezegde aan iemand die alsmaar nieuwe voorwaarden ( als dit, als dat) aanvoert. , Zèij liejp zu hard ás ze kón. Zij liep zo hard als ze kon. |
asjeweine, kásjeweijle, dood, kapot, verdwenen, Peeroom is kásjeweijle. Oom Peer is dood. Grof gezegde., Lòt nie valle, anders is ’t kásjeweijle. Laat niet vallen, want dan is het kapot. |
askruisje, askrùske, askruisje. Op Aswoensdag worden in de kerk askruisjes uitgedeeld., ’n Askrùske hâle. Een askruisje halen. |
astrant, strant, vrijpostig, brutaal, astrant, Jèf is ’ne strante veeger. Sjef is een vrijpostig persoon. |
au, èw, au, Èw, dè duu zir! Au, dat doet pijn! |
avanceerplankje, affeseerplènkske, step. Alleen gebruikt om naar een wonderlijk Belgisch woord te verwijzen. |
avanceren, affeseere, apperénsie mâke, opschieten , Affeseert is ’n bietje. Schiet eens een beetje op. |
avond, ôvund, avond |
baalkatoen, bôlketoewn, baalkatoen |
baan, bân, bántje, baan, ’n Par bántjes schètse. Een paar baantjes schaatsen. |
baard, bârd, baârd, bôrd, bardje, baard |
baas, bás, báske, baas, Bas spult d’n bás. Bas speelt de baas., Ónze jónge is al ’n hil báske. Onze jongen is al een heel baasje. Het kind weet heel goed wat het wil. |
babbel, bèbbel, 1. babbel; 2. babbelkous, kletstante, Unne goejen bèbbel hébbe. Een vlotte babbel hebben. |
babbelen, bèbbele, brabbelen, Ónze klènne begint al wa te bèbbele. Onze kleine begint al wat te brabbelen. |
badhandschoen, badhandschoentje, washandje |
Bakel, Bôkel, Bakel |
baker, bôkster, baakster |
bakje, bèkske, kopje, bakje, Lust ’n bèkske koffie? Lust je een kopje koffie? |
bakkeskei, bakkeskèèj, grote kei |
bakkesvol, bakkesvól, een groot stuk snoep. Vaak een grote toverbal. |
balsturig, bolstierig, koppig, onhandelbaar, balsturig |
bamzaaien, bamzèèje, opjutten, bluffen, bamzaaien |
bamzaaier, bamzèèjer, bluffer. Dit woord wordt vooral bij het toepen gebruikt. |
bandje, bèndje, bandje |
bankje, [kleine bank], bènkske, bankje |
barrevoets, bèrrevoets, barrevoets, op blote voeten |
bastinteren, bestintere, knikkeren met grote stalen kogels |
bazeloen, bázzeloewn, overhemd |
beddengoed, [bedtextiel], béddegoewd, beddengoed |
beddenzak, béddezak, enorme luilak, Luilak béddezak. Spotversje naar een langslaper |
bederven, bedèèrve, bedùrf bedùrve, bederven; bedùrf, bedierf, bedùrve bedorven, Di vlis is bedùrve. Dit vlees is bedorven. |
bedevaart, beevert, bêvert, bedevaart |
bedorven, bedùrve, verwend,vertroeteld, bedorven, ’n Bedùrve mèijdje. Een verwend meisje. |
bedsponde, bédspón, bedsponde, Rèècht van de bédspón zwanger. Recht van de bedsponde zwanger. , Gezegde over een vrouw, die heel vlug na haar trouwen zwanger is. |
Beekstraat, Bikstrôt, Beekstraat. , Stippunt in ’n mikske, Gèèrve in ’n strikske, Nuejne in nen oôve, De Bikstrôt blétt’r boôve!, Rivaliteitsvers. Meestal door jongeren zangerig opgezegd. De Beekstraat was vroeger de belangrijkste straat van Nuenen. |
beeld, bild, bildje, beeld |
beeldengooien, bildegojje, beelden gooien, Kinderspelletje. |
been, binke, beentje |
beer, bêr, beer, D’n bêr rèèje. Flink tekeergaan., Hédde wùl is unne gesproetelden bêr geziejn? Heb je wel eens een beer met sproeten gezien? Als je dan nee zei, spuugde de vrager een fijngekauwde noot of kastanje in je gezicht. Vies kinderspelletje. |
beerput, birput, beerput |
beest, bist, bisje, beest , D’n bist uithange. Zich losbandig gedragen., D’n bist speule. Beestachtig tekeergaan. |
beestachtig, [heel erg], bistèèchtig, beestachtig |
beestenbende, bistebènde, grote rommel, zootje |
beesterij, bistereij, treiterij, beestachtigheid |
beetje, bietje, beetje, ietsje, Mag ’t ’n bietje meer zén? Mag het een beetje meer zijn?, Tis me allemol ’n bietje te veul. Het is mij allemaal een beetje te veel. Uiting van verdriet. |
begaaien, begâje, het bont maken, verprutsen, Jónge jónge, wa héddet toch begâjd. Tjonge jonge, wat heb je het toch bont gemaakt. |
begaan, begòn, 1. begaan; 2. in begòn zén mi: medelijden hebben met, Lòt ’m mèr begòn. Laat hem zijn gang maar gaan. |
begerig, begirrig, begerig, verlangend, Kék ’r toch is begirrig keijke no hurre checlâdenbol. Kijk haar toch eens begerig kijken naar haar Bossche bol. |
beginnen, begós, begós, beginnen. , Hèij begós mi vèèchte! Hij begon met vechten! |
begrafenis, begráffenis, begrafenis |
begraven, begrâve, begrôve, begraven |
behouden, behèèwe, behouden |
beide, bèèj, beiden, beide, Ze wâren ’r bèèj bèij. Ze waren er beiden bij. |
bekijken, bekeijke, bekeijk, bekékt, bekijken, beschouwen; bekeijk , bekijk bekékt, bekijkt , Bekeijk ’t mèr! Bekijk het maar. , ’t Is mèr hoe g’t bekékt. Het is maar hoe je het bekijkt. |
bekijks, bekéks, bekijks, Veul bekéks hébbe. Veel bekijks hebben. |
bekleden, bekleeje, bekleden |
bekleding, bekleejing, bekleding |
bekomen, bekomme, bekumt, bekomme, opknappen, verwerken, Hèij is flink bekomme van de ópperâtie. Hij is flink opgeknapt van de operatie., Dè’t oe mag bekomme. Dat het u bekome. Dat u het goed moge verwerken. Wens na het nuttigen van spijs of drank. |
belatafelen, belâjtâfele, bedonderen , Bénde now hillemol belâjtâfeld! Ben je nu helemaal bedonderd! |
bels, bèls, Belgisch trekpaard , Bèlze knol. Groot stevig Belgisch trekpaard. |
ben, bèn, bènneke, mand |
benadelen, benôdèijle, benadelen |
benauwd, benèèwd, benauwd |
bende, bènde, troep, bende, Wa hé d’r toch ’n bènde af gemakt. Wat heb je er toch een troep van gemaakt. |
beneden, beneeje, beneden |
bengelen, bèmmele, bengelen |
berenmuts, birremuts, berenmuts, bontmuts |
berig, birrig, ruizig, geslachtsdriftig (van een zeug), berig, Óns vèèrke is birrig. Ons varken is ruizig. |
berrie, burries, draagbaar, In de burries stòn. Klaar staan om aan het werk te gaan. Zwanger zijn. , In de burries zétte. Stevig vrijen. Zwanger maken. |
Bert, Bêr, birre, Bert, Lambert |
berzie, bèrzie, troep, rotzooi |
beschaamd, beschámd, tot schande, beschaamd, Iemes beschámd mâke. Iemand te schande maken. |
bescheid, beschèèje, papieren, inlichtingen, bescheiden, Ik héb m’n beschèèje èn m’nnen boekhèèwer gegivve. Ik heb mijn papieren aan mijn boekhouder gegeven., |
bescheid, beschèijd, uitsluitsel,bescheid, Gif toch is eijnlek beschèijd. Geef toch eens eindelijk uitsluitsel., Hèij wit van gin beschèijd. Hij weet niet hoe te handelen. |
bescheiden, beschèèje, 1. eenvoudig, bescheiden; 2. in dè’s beschèèje dat hoort erbij, Hans is nen hille beschèèje méns. Hans is een heel eenvoudig man. |
bescheten, bescheete, bescheten, ’t Leeve is ás ’n kinderhémpje: kort én bescheete. Het leven is als een kinderhemdje: kort en bescheten. Het leven heeft niet zoveel waarde. |
beschieten, beschiejte, opleveren, ’t Beschiet nóvvenant nie. Het levert navenant niet op. |
beslag, beslag, hersenbloeding |
besnieten, besniejte, ervoor opdraaien, bezuren , Kârel moes ’t besniejte. Karel draaide ervoor op. |
Best, [toponiem], Bèèst, Best |
best, sebést, flink, heel goed, Hèij hi sebést gewérkt. Hij heeft flink gewerkt. |
besteden, besteeje, besteden |
bestellen, bestéld, in’n kiendje bestéld: zwanger geraakt. |
bestruiven, bestruijve, bestreuve, streek uithalen |
bestuiten, bestuite, vleien, compliment geven |
bet, [vrouw], bèt, vrouw |
beter, bitter, beter, gezond; zie ook goewd , Hèij is wir bitter. Hij is weer gezond. |
beteren, [beter worden], bittere, beteren, genezen, Èn de bitterende hand zén. Aan de beterende hand zijn. |
betonie, mieketunneke, sleutelbloem, primula |
Bets, Bèts, Bètsie, Bèt, Bets, Betsie |
beuken, bèùke, hardop en onfatsoenlijk boeren |
beuken, [gemaakt van de beukenboom], buujke, beuken, ’n Buujke hég. Een beuken heg. |
beuren, beure, een pak slaag krijgen, geld ontvangen, Ge zâlt ze beure. Jij zult een pak slaag krijgen., Vrèijdes is ’t beure geblôze. Vrijdags is het beuren geblazen. Vrijdags wordt het loon ontvangen. |
beurt, umstebeurt, beurtelings, om de beurt, Umstebeurt mádde óp de gleijer gleijere. Beurtelings mag je op de step steppen. |
bevriezen, bevriejze, bevrórre, bevriezen |
bewaren, bewôre, bewôrd, bewaren, Eer bewôrd én koste gespôrd. Eer bewaard en kosten gespaard. |
bezem, béssem, bezem, Béssem hébbe . Thuis de vrijheid hebben. ´n Gezegde voor als je ouders niet thuis zijn. |
bezemen, bésseme, vegen, bezemen, Èrges hinne bésseme. Ergens heen stiefelen. |
bezetting, bezétting, longontsteking, bezetting |
bezig, bizzig, bezig |
bezigen, bizzige, gebruiken |
bezighouden, bizzighèèwe, bezighouden |
bezijden, bezêjes, naast, bezijden, op zij van, van terzijde, Oewe fiets stu bezêjes ’t huis. Jouw fiets staat naast het huis. Iemes van bezêjes ènkijke. Iemand van terzijde aankijken. |
bezoeken, bezuujke, bezoeken |
bezorgd, bezùrgd, bezorgd |
bezorgdheid, bezùrgdhèijd, bezorgdheid |
bezwaar, bezwèèj, drukte, gevaar |
bezweet, bezwit, bezweet |
bidden, bidde, bidde, gebid, bidden, Sjorske bidde nie meej. Sjors bad niet mee. |
bieden, bieje, booj, gebójje, bieden, Mrienuske booj nie meer dan hónderd eujroow. Marinus bood niet meer dan honderd euro. |
big, bag, big |
biggen, bagge, biggetjes werpen, Fien, óns zóg, hi gebagd. Fien, onze zeug, heeft biggetjes geworpen. |
bij, beij, biej, bij, honingbij |
bij, bèij, 1. bij, nabij; 2. bij, gelijk , D’r wâr ’n beij bèij. Er was een bij bij.; Nie goewd bèij (oew verstand) zén , dom zijn; Och, ge bént nie goewd bèij gèij. Och, jij bent wel heel erg dom. |
bijdehand, bèddehand, bijdehand |
bijeen, bèijin, bij elkaar, bijeen, Die twee zén al lang bèijin. Die twee zijn al lang bij elkaar. |
bijeenbinden, bèijinbeijne, bijeenbinden |
bijeenhouden, bèijinhèèwe, bijeenhouden, bij elkaar houden, Hèwt ze mèr is bèijin, dè vélt nie mee. Houd ze maar eens bij elkaar, dat valt niet mee. Vaak van grote gezinnen gezegd. |
bijeenkomen, bèijinkomme, samenkomen |
bijeenzoeken, bèijinzuujke, bij elkaar zoeken |
bijenkorf, [bijenverblijf], biêkùrf, bijenkorf |
bijenmees, biemeeske, pimpelmees |
bijenzwerm, biejezwèèrm, bijenzwerm |
bijhouden, bèijhèèwe, bijhouden |
bijkans, bekant, bijna, Ik bén bekant klôr. Ik ben bijna klaar. |
bijtijds, bèttéds, bijtijds |
bijvoorbeeld, bevurbild, bijvoorbeeld |
bijzetten, [ergens iets bij doen], bèijzette, bijzetten , Ze hi nie veul bèij te zétte, Ze heeft niet veel bij te zetten. Ze heeft weinig (fysieke) reserves. |
bijzonder, biezunders, bijzonders, aparts, Dè is niks biezunders. Dat is niets bijzonders. |
bikkesement, bikkesemènt, mond, Kék uit, dâlek brande oew bikkesemènt. Pas op, dadelijk verbrand je je mond. |
bil, billekes, billetjes, De achttiejn billekes. De achttien billetjes. , Het huis waarin negen meiden woonden, werd in Nuenen zo genoemd. |
biljartbal, [om mee te biljarten], buljartbol, biljartbal |
biljarten, buljarte, biljarten |
billenkermis, billekeskérmes, billenkoek, straf |
billenwagen, billewâge, te voet, Ás oewe fiets kepot is, zalde mi d’n billewâge moete. Als je fiets kapot is, zul je te voet moeten gaan. |
binden, beijne, binge, binden, ’n Pèkske op oewe fiets beijne. Een pakje op je fiets binden. Èn hând én voewt gebónde zén. Aan handen en voeten gebonden zijn. |
binnendoor, [door een binnenweg], binnendur, binnendoor, niet over de gebruikelijke weg |
bioscoopzak, biejescoopzakke, broekzakken waar een gat in zit. Het veronderstelt dat je dan met je piemel kon (laten) spelen in de bioscoop. |
bisschop, biskop, bisschop |
Bisshops, Biskops, Bisschops. Familienaam. |
blaai, [vrouw], blâj, nonchalante, ruimdenkende vrouw, verwaande vrouw |
blaak, blôk, walm |
blaar, blojjer, blôr, blaar, Ik hé blojjers in m’n hând van ’t wêrke. Ik heb blaren in mijn handen van het werken. |
blaas, blôs, blaas |
blaaskapel, blôskepèl, blaasorkest, blaaskapel |
blaaspijpje, blôspépke, blaaspijpje |
blad, blad, blâr, blèèjke, 1. blad, bladeren; 2. tijdschrift, bladen |
bladeren, blâje, blâjere, bladeren, Blâjt is dur ditte buukske hinne. Blader eens door dit boekje heen. |
bladveer, bladveer, bladveer, Hèij hi z’n bladveer kepot. Hij heeft zijn bladveer kapot. Hij loopt mank. |
blaken, blôke, blokt, geblokt, walmen, blaken, Pas óp, ’t òlliestélleke blokt. Pas op, het olietoestelletje walmt. |
blauw, blèùw, blùwwer, blùwst blauwer, blauwst<, 1. blauw; 2. Delfts blauw, Van d’n blèùwe kneup is Dórrus nie. Van de blauwe knoop is Dorus niet., Délfs blèùw. Delfts blauw. |
blauwtje, blùwke, 1. heggenmus; 2. in ’n blùwke loope. een blauwtje lopen |
blauwverven, blèùwvérve, katoendrukken |
blauwverver, blèùwvérver, katoendrukker |
blauwververij, blèùwvérvereij, katoendrukkerij. Vlisco in Helmond had een grote katoendrukkerij waar ook Nuenenaren werkten. |
blazen, blôze, blazen , De bus moete blôze. Het gelag moeten betalen. |
bleek, blèèjk, bleekweide, ’t Park waar vruuger de blèèjk van de nónne in ’t klóster. Het Park was vroeger de bleekweide van de zusters in het klooster. |
bleken, blèèke, bleken |
blekschop, blékschup, schopje om bomen van schors te ontdoen |
blèren, blêre, blaten, huilen van een kind |
blij, blêj, blij |
blijken, bleijke, blékt, gebleejke, blijken, Dè blékt mèr wir is. Dat blijkt maar weer eens. |
blijven, bleijve, blé, blét, blif, geblivve, blijven, Dè blé nie lang schòn stòn. Dat blijft niet lang mooi staan. , Blét ’r af! Blijf er af! |
blik, blék, stofblik, blik |
blikbakkes, bliejkbakkes, enorm nieuwsgierig persoon, gluurder |
blikken, [van blik gemaakt], blékke, blikken, van blik gemaakt, Blékke trómmel. Blikken trommel. |
blikken, bliejke, gluren, loeren, Zit ’r nie zó te bliejke, kékt vur oew. Zit niet zo te gluren, kijk voor je |
blikkerd, bliejkerd, gluurder |
Bloaspoepers, Blôspoepers, De Blaospoepers. De hofkapel van carnavalsvereniging De Dwèrsklippels heet zo. |
bloed, bloewd, bloed |
bloeden, bloeje, bloeden, Hèij bloejt ás ’n vèèrke. Hij bloedt als een varken. |
blok, blùkske, blokje, ’n Blùkske hèwt. Een blokje hout., ’n Blùkske um loope. Een blokje om lopen. Eventjes wandelen. |
bloot, blòwt, bloôt, bloot |
blootshoofds, blótkops, blootshoofds |
bocht, bócht, onsmakelijke drank, troep, bocht |
bode, booj, bode |
bodem, bojjem, bodem, basis, Mi bojjem én scheel. Met bodem en deksel. Zeer deugdelijk. |
boebes, boebes, boebeske, hoofd, kop |
boek, buukske, boekje, Ditte, wagge now in oew hând hét, dè’s ’n buukske. Dit wat je nu in je handen hebt, dat is een boekje. |
boekhouder, boekhèèwer, boekhouder |
boerachtig, boerèèchtig, op zijn boers, lomp |
Boerenkamps, Boerkamps, Boerenkamps. Familienaam. |
boerenknecht, boereknèècht, boerenknecht |
boerenmoes, boeremoes, boerenkool |
boerenmoespitantie, boeremoespetázzie, stamppot van boerenkool |
boezeroen, bázzeroewn, boezeroen, boerenkiel |
bok, bók, bok, bókje, 1. bok; 2. in D’n Bók. Bijnaam van meester Van Bakel van de jongensschool in Nuenen. |
bokken, bókke, gebókt, bokken, mokken |
bokkenbaard, bókkebardje, bokkenbaardje |
bokking, bukkem, bokking |
boks, bóks, bukske, bruukske, broek, Tis bèij hum ’n pónd bóks én ’n óns kónt. Het is bij hem een pond broek en een ons kont. Hij heeft, letterlijk, een veel te grote broek aan., Doe ze de bóks óp. Doe ze de broek op. Laat je invloed gelden. |
bol, bol, bùlleke, bal, bol , Gojt diejen bol is no mén. Gooi die bal eens naar mij. |
bom, bóm, bom, projectiel, ’r Viel nen bóm óp dieje grooten bòm. Er viel een bom op die grote boom. |
bon, bón, bekeuring, bon, Ik hé wir is ’n bón gekrigge. Ik heb weer eens een bekeuring gekregen. |
bonenstaak, bònstaâk, lang mager persoon, bonenstaak |
bonjouren, bonzjoêre, uitgaan, stappen |
bonken, [kaartspel], bónke, bonzen, eenvoudig kaartspel, Óp de deur bónke. Op de deur bonzen. |
bonnenboekje, bónbuukske, bonnenboekje |
boodschap, bódschap, boodschap, Ik gunde vruuger m’n bódschappe âlt èn Dórke van Bôkel. Ik gunde vroeger mijn boodschappen altijd aan Dora van Bakel. Dora had een kruidenierszaak. |
boom, bòm, beum, bjùmke, bumke, boom |
boomgaard, boogerd, boomgaard |
boon, bòn, bònne, boon; in groote bònne. tuinbonen; zie ook labbònne, Oew bònne kommen uit. Je bonen komen uit. Gezegde als je een gat in je sok hebt waar een teen doorsteekt., Ge zâlt oew èijge bònne moete doppe. Je zult je eigen bonen moeten doppen. Groote bònne. tuinbonen |
Boord, [toponiem], Bórd, Boord. Boord en Boordseweg vormen samen de landelijke weg tussen Nuenen en Eindhoven/Woensel |
boot, bótje, bootje |
bord, burd, bord |
borduren, beduure, borduren |
borduurgaren, beduurgárre, borduurgaren |
borstel, bôrsel, borstel |
borstelen, bôrsele, vechten, borstelen |
bos, bós, buske, bos |
bos, busselke, bundeltje |
boter, bòtter, boter |
boteren, buttere, karnen, boteren |
boterfabriek, bòtterfebriek, boterfabriek. Er stond een boterfabriek in de Boterstraat, nu Lindenlaan. |
boterham, bottram, bottrèmke, boterham , Go nor ùllie moeder én vrôg unne bottram mi suiker. Ga naar je moeder en vraag een boterham met suiker. Wat ben je toch een onnozelaar. |
botersaus, bòttersèws, jus, gemaakt van boter |
Boterstraat, Bòtterstrôt, Boterstraat, de vroegere Boterstraat heet nu Lindenlaan. |
botervet, bòttervèt, zo vet als boter |
botje, bòtje, botje |
botsauto, bótsautookes, autoscooters, een kermisattractie. |
botsebol, boetsenbol, gestoten hoofdje, kindertaal. |
bouw, [het (be)bouwen], bèw, bouw , Óp d’n bèw wérke. In de bouw werken. |
bouwen, bèwwe, bèèwe, bouwen |
boven, boove, bóvve, boven |
bovenaan, boovenèn, bovenaan, Nuejne-een van ’t foeballe stu wir is nie boovenèn. Nuenen één, het voetbalelftal, staat weer eens niet bovenaan. |
boveneen, bóvvenin, boven elkaar, boveneen |
bovenin, boovenin, bovenin, Die boeke ligge boovenin. Die boeken liggen bovenin. |
bovenkamer, [kamer boven in het huis, verstand], boovekâmer, hoofd, hersenen , Ge bént nie goewd bèij oew boovekâmer. Jij bent niet goed bij je hoofd. Meestal gezegd tegen iemand met eigenaardige ideeën. |
bovenop, [aan de bovenkant], boovenóp, bovenop, ’t Report li boovenóp. Het rapport ligt bovenop. |
braadpan, brôjpân, braadpan |
braadvlees, [vlees om te braden], brôjvlis, runderlap, braadvlees, Brôjvlis moete lâng brôje. Braadvlees moet je lang braden. |
braai, [vrouw], brôj, dikke slome vrouw |
braambes, brémbiezje, brémbizzeme, braambessen |
braden, brôje, 1.braden; 2. in ’r niks af brôje: prulwerk maken, Hèij brôjt ’r niks af. Hij maakt prulwerk. |
brak, brak, schakel van een ketting |
braskloot, braskloot, brasser, knoeierd |
brassen, brasse, met eten knoeien |
breed, breej, breejer, breejst, bridst, breed |
breedte, bridte, breedte |
breekboon, breekbòntjes, sperziebonen |
breekhamer, breekhammer, moker |
breinaald, brèèjnold, breinaald |
breken, breeke, brikt, gebrooke, breken, Nèw brikt munne klómp. Nu breekt mijn klomp. |
brengen, brénge, brôcht, gebrocht, brengen, Jan brôcht mén óp ’t ideej. Jan bracht mij op het idee. |
brits, [hinkelbaan], brits, hinkelbaan |
britsen, [hinkelen], britse, hinkelen |
Brobbelskonte, Bróbbelskónte, verzonnen plaatsnaam , ”Nor Bróbbelskónte”. Als antwoord op de vraag: ”Waar ga je naar toe?”, Ontwijkend antwoord. |
broche, brùske, broche |
broeden, broeje, broeden , Dôr zit unne mirrel te broeje óp vier èèjkes. Daar zit een merel op vier eitjes te broeden. |
broekhoesten, broekhoeste, scheten laten, winderig zijn |
broekrijden, broekrèije, kind aan broek en kraag optillen en zo laten lopen |
Broer, Broer, Broer , Ónzen Theo nuûjme ze âlt Broer. Onze Theo noemt men altijd Broer. Dit was vooral gebruikelijk als het tweede kind, na een dochter, een zoon was. |
broer, bruur, bruurke, broer |
brok, brùkske, brokje |
brokkelpap, brokkelepap, pap van melk en brokken (oud) brood. Vooral in arme gezinnen een gebruikelijk eten. |
broodje, breujke, breuj, broodje |
broomolie, brómòllie, petroleum |
brouwer, brèùwer, brôwer, brouwer, Wor d’n brèùwer zit, kan d’n bakker nie zén. Waar de brouwer zit, kan de bakker niet zijn. |
Brouwhuis, Browwus, Brouwhuis |
bruid, bruid, brèùjd, bruid |
bruidspaar, bruidspâr, bruidspaar |
bruiloft, brulluft, bruiloft |
Budel, Buul, Budel |
buil, bèùl, bèùleke, buil, papieren zak, zak, lamstraal, ’n Bèùleke friet bèij Keej kostte, veul jorre geleeje, ’n dùbbeltje. Een zakje friet bij Kee kostte, vele jaren geleden, een dubbeltje. |
buisman, Buisman, peekoffie, surrogaatkoffie, ’n Buske ”Buisman”. Een busje peekoffie van Buisman. |
buit, buujt, buit, Dirk hi de buujt binne. Dirk heeft de buit binnen. Dirk heeft zijn zaken met succes afgerond. |
buitenbeentje, buitebintje, buitenbeentje |
buitendorpse, buitendùrpse, iemand die van buiten het dorp Nuenen komt, allochtoon |
buitenuit, buitenuit, naar buiten, Ik gój ’s éfkes buitenuit. Ik ga eens even naar buiten. Dikwijls gebruikt om te zeggen dat je naar de plee ging, die in de tuin stond. |
bukken, bùkt, bùkt, gebùkt, bùkt, boert, gebùkt, geboerd |
bulderen, bùldere, hoesten, Ik héb d’n hille nâcht ligge bùldere. Ik heb de hele nacht liggen hoesten. |
bulken, bulleke, bùlke, bulken, veel hebben, Die boere bulleke van ’t gèld. Die boeren bulken van het geld. |
bultaf, bultaf, naar beneden, vooral bij het fietsen gebruikt. |
bultop, bultóp, naar boven, vooral bij het fietsen gebruikt. |
burgemeester, bùrgemister, burgemeester |
burrie, burrie, dominant wijf |
bus, bus, buske, bus |
bushbush, boesboes, kreupelhout |
buten, buûjte, buujte, gebuut, melden. Gebruikelijke term bij het verstoppertje spelen. |
buts, buts, deuk, Ik hé nen buts in ménnen autoo. Ik heb een deuk in mijn auto. |
butsen, butse, botsen, kaatsen |
butskeie, butskèèje, bekijk het, Jaa heej, butskèèje! Ja he, bekijk het! Je gaat te ver! |
buut, buut, grappig praatje. Dit praatje vindt in Nuenen plaats vanuit een ton tijdens een carnavaleske pronkzitting. |
café, cuffeej, café |
canada, Cánniedas, (Canadese) populier, canada, Cánniedasse beum. Canadese populieren. |
canaille, curnállie, canaille, gemene vrouw |
carbid, curbiet, carbid, Hèij zó curbiet in z’n kónt moete kreijge. Hij zou carbid in zijn kont moeten krijgen. Hij moet eens wat vlugger worden. |
carbolineum, carbooleejum, carbolineum |
catechismus, cattechissemus, catechismus |
Cato, Cuttó, Cato |
centenneuker, [gierig persoon], cénteneuker, gierigaard |
centenpik, céntepik, vrek |
chauffeur, chuffeur, chauffeur |
chemisch, [van chemische aard], sjeemies, chemisch. Vaak als grap bedoelde uitspraak van chemisch. |
chocolade, checlâde, chocolade |
chocoladebol, [moorkop], checlâdenbol, Bossche bol, moorkop |
Cis, [persoonsnaam], Cis, Ciska |
Clemensparochie, Climménsprochie, Clemensparochie, er is een Clemensparochie in Nuenen en een in Gerwen. |
clown, cloon, clown |
cognac, cujjak, cognac |
communie, cummuunie, communie, Uurste hèllige cummuunie. De eerste heilige communie. |
coöperatie, cópperâtie, coöperatie |
crematorium, crimmetorium, crematorium |
crime, kriejm, gedoe, moeizaam werk, Tis ’n hil kriejm oewe stamboom uit te zuujke. Het is een heel gedoe om je stamboom uit te zoeken. |
cultivator, cultiefâter, cultivator, schoffelploeg |
cultiveren, cultiefâtere, met de cultivator werken |
daalder, dálder, daalder, Óp de mèrt is oewe gulde unnen dálder wèrd. Op de markt is jouw gulden een daalder waard. |
Daams, Dams, Daams. Familienaam. |
daar, dôr, dur, dér, 1. daar, ginds 2. daar, Dôr, óp diej plèts. Daar, op die plaats., Dur hédde hum wir! Daar heb je hem weer!Dér, dur héddet! Daar, daar heb je het! |
daar, dorrentoew, daaraan toe, daar, Dè’s nog ten dorrentoew. Dat is nog tot daar aan toe. Dat zou ik nog wel door de vingers kunnen zien., Tót dorrentoew én nie weijter. Tot daar en niet verder. |
daaraan, dôrèn, daaraan |
daardoor, dôrdur, daardoor |
daarheen, dôrhinne, daar naartoe, daarheen, Hèij go dôrhinne. Hij gaat daar naartoe. |
daarin, dôrin, daarin |
daarna, turnô, daarna, later |
daarom, dôrum, durrum, daarom, Op de vraag: Worrum? komt het nietszeggende antwoord: Dôrum, met sterke nadruk op de ô. Dit lokt het antwoord uit: Dôrum is gin reeje, as ge van de trappe valt, dan bénde gèèw beneeje. Daarom is geen reden, als je van de trappen valt, dan ben je gauw beneden. Opzegversje om je ongenoegen over het antwoord weer te geven. |
dabber, dèbberke, peuter, die net kan lopen |
dabberen, dèbbere, drentelen, Ónze klènne dèbbert d’n hillen dag rónd. Ons kindje drentelt de hele dag rond. |
dadelijk, dâlek, zo meteen, dadelijk, Jâ, ik kom dâlek! Ja, ik kom zo meteen! Vaak met frisse tegenzin toegezegd. |
dag, dag, dâg, dâg, 1. dag; 2. houdoe, goedendag, Tis nie alle dâg kérmes. Het is niet alle dagen kermis. Het is niet alle dagen feest. , Lâng dâg mâke. Lange dagen maken., Dâgs no de mèrt komme. Dagen na de markt komen. Te laat komen.; Jâ, dâg! Ja, bekijk het! |
dak, dèkske, dakje, ’t Go van ’n lèèje dèkske. Het gaat van een leien dakje. |
dankjewel, dankoewùl, dankjewel |
dansgarde, dansgarde, groep dansmariekes. Dansende garde van Prins Carnaval |
dansmarieke, dansmarietje, dansmarieke. Meisje dat danst in de dansende garde van Prins Carnaval, . |
darm, dèèrm, dèèrm, darm |
das, dèske, dasje |
dat, dè, dètte, dètje, dat, Ók dè nog! Ook dat nog!, Dètte dôr is vur èùw én ditte hier vur mén. Dat daar is voor jou en dit hier voor mij.; ’t Vriejst dè ’t krakt. Het vriest dat het kraakt.; Dè moete nie doewn. Dat moet je niet doen.; Umdè ge ’t nie kónt zeeker! Omdat je het niet kon, zeker!, ’n Ditje én ’n dètje. Een ditje en een datje. Kleinigheidjes.¸ Zég dè wùl! Zeg dat wel! Daar ben ik het grondig mee eens! |
De Brouwer, De Brèùwer, De Brouwer. Familienaam. |
De Looijer, De Lojjer, De Looijer. Familienaam. |
De Louw, De Lèw, De Louw. Familienaam. |
De Schel, De Schél, De Schél, Schellens. Familienaam. |
deel, [veel], dil, dèl, veel, boel, In die mùlderhég zitte ’n dil mùlders. In die beukenheg zitten veel meikevers. |
deel, dèijl, deel, gedeelte |
Dekker, Dèkker, de akkers achter de H. Clemenskerk. Nu heet dit gebied Nuenen-Oost. |
del, dèlleke, vies, zedeloos meisje |
delen, dèijle, dèijl, dèlt, dèlde, gedèl, delen |
denken, dénke, docht, gedocht, dacht, ged, denken , Dè hák nie van oe gedocht. Dat had ik niet van jou gedacht., Ik docht ’t nie! Ik dacht het niet! Dat gaat echt niet door! |
derde, driedes, dèrde, derde |
deugen, deujge, dugt, gedeujge, deugt, ged, deugen, Hèij dugt van gin kante. Hij deugt van geen kanten., Die lapzwans hi nojt gedeujge. Die lapzwans heeft nooit gedeugd. |
deugniet, deujgeniejt, deugniet |
deur, durre, deuren, Gojt ásteblieft nie zoo mi die durre. Gooi alstublieft niet zo met die deuren. |
deurwaarder, durwèèrder, deurwaarder |
deze, dees, dizze, deze, Dees toffel. Deze tafel., Dizze stoewl. Deze stoel. |
die, diej, 1. die; 2. die, gindse, Dees dinger nie, mèr diej dôr mádde hébbe. Deze dingetjes niet, maar die daar mag je hebben., Oo, de diej. Oh, die vrouw. , Oo, d’n dieje. Oh, die man. |
dik, dik, dikzat, dikker of dikkelder, dikst, vaak, dikwijls, groot, Dè hék oe al zu dik gezeed. Dat heb ik jou al zo vaak gezegd. , Dik kans dè ’t fisje durgo. Grote kans dat het feestje doorgaat., Dè hédde dikker gedòn. Dat heb je vaker gedaan., Dè hék ók dikzat gedòn. Dat heb ik ook vaak genoeg gedaan. Hier zit vaak bluf bij. |
dikkont, dikkónt, persoon met een stevige kont. Scheldwoord voor iemand, meestal een vrouw, met een stevige kont. |
dikkop, dikkop, dikkop. Scheldwoord voor iemand, meestal een man, met een groot hoofd. |
dikkop, dikkùpke, dikkopje, kikkervisje |
dikstentijd, diksenteijd , teijd, meestal, Diksenteijd stoj ik um âcht uure op. Meestal sta ik om acht uur op. |
dikte, diekumsa, die omvang, dik, Ria hi ’n kónt van diekumsa. Ria heeft een kont met die omvang. Meestal wordt dan met de handen de grootte aangegeven. |
ding, ding, dingeske, dinger, 1. meisje, dametje; 2. in dè’s nie mén ding dat is niet mijn specialiteit. 3.ding, Wá’n lèkker ding dôr! Wat een lekker meisje daar! Ze is dan knap en aantrekkelijk., Ge bént ’n lèkker ding, gèij! Je bent een mooi dametje, jij! Ze is dan koppig en geniepig. Een eufemistische uitdrukking., Wá’n schrôl dingeske. Wat een mager meisje.; Dè’s nie mén ding. Daar heb ik geen verstand van., Pa, kénde gèij ’n par dinger vur mén uitzuujke? Pa, kun jij een paar dingetjes voor mij uitzoeken? |
dingen, dinge, kleren, Doew oew goej dinge èn as ge no die vejôrdag gòt. Doe je goede kleren aan als je naar die verjaardag gaat. Bedoeld worden je zondagse kleren. |
dinsdag, dinsdig, dinsdag , Dinsdig kan ik wùl, mèr dónderes nojt. Dinsdag kan ik wel, maar donderdags nooit. |
dinsdags, dinzes, dinsdes, dinsdags |
dit, di, ditte, dit, Di pèrd. Dit paard., Ditte wâr ’t dan. Dit was het dan. |
doek, duukske, doekje , Hoe wuldet hébbe: dik, dun of dur ’n duukske. Hoe wil je het hebben: dik, dun of door een doekje? Schamper gezegd tegen kinderen die alsmaar blijven zeuren om iets. |
doen, doewn, doen, TT: ik doew,doek; gèij doet,, 1. doen; 2. in óp huis èn doewn naar huis gaan., Dè moete nie doewn, Amâlia. Dat moet je niet doen, Amalia. Zèij deej ’t nie goewd. Zij deed het niet goed.Slèècht gedòn dus. Slecht gedaan dus.Doe hur de groete. Doe haar de groeten.Zoo ge doet, zoo worde gedoet. Zo je doet, zo word je behandeld. Taalgrapje.; In goejen doewn zén. In goeden doen zijn., Ermeej van doewn hébbe. Ermee te maken hebben.; Hèij din óp huis èn. Hij ging op weg naar huis. |
doezelen, droezele, sluimeren |
dokus, dookes, doôk, sloom persoon |
dol, dol , in sloomen dol enorm sloom persoon |
dolgedraaid, dólgedrèèjd, dolgedraaid, de kluts kwijt |
donderdag, dónderig, donderdag |
donderdags, dónderes, donderdags |
donker, dónker, 1. donker, duisternis; 2. donker, duister, Én vur d’n dónkere thuis! En voor het donker thuis!; De dónkere dâg vur kérsmus. De donkere dagen voor Kerstmis. |
dood, dójje, dode |
doodfonds, doojfundske, begrafenisverzekering |
doodmoe, doodmuûjg, doodmoe |
doodsbenauwd, dódsbenèèwd, doodsbenauwd |
doodsprentje, dódspréntje, bidprentje, doodsprentje |
doof, dóf, doof, dof, Bénde dóf? Ben je doof? |
dooier, dojjer, dooier |
doopsel, [doop], dópsel, doopsel |
door, dur, door, Dur de beum ’t bos nie mér ziejn. Door de bomen het bos niet meer zien. |
doorademen, durojjeme, doorademen |
doordat, durdè, doordat |
doordoen, durdoewn, doorwerken |
doordouwen, durdèùwe, doordouwen, doordrijven |
doordouwer, durdèùwer, doorzetter |
doordraaien, durdrèèje, overwerkt raken, doordraaien, Piet is hillemol durgedrèèjd. Piet is zwaar overwerkt geraakt., De wirreld drèèjt mèr dur. De wereld draait maar door. |
dooreen, [door elkaar], durin, door elkaar, dooreen , Ruur ’t mèr goewd durin. Roer het maar goed door elkaar. |
doorgaan, durgòn, doorgaan, aan de gang blijven; zie voor vervoeging gòn, Dè go in een moeite dur. Dat gaat in een moeite door. , Gèij moet nie durgòn tó ge’r bèij nirvalt. Je moet niet aan de gang blijven tot je er bij neervalt. |
doorgaans, durgòns, doorgaans |
doorhebben, durhébbe, doorhebben, begrijpen, Ik héb oe dur! Ik heb je door! |
doorheen, durhinne, doorheen, Ik sloj me dur wùl durhinne. Ik sla me er wel doorheen. |
doorlaten, durlôte, doorlaten, laten passeren, Gò’s ópzeij én lòt mén ’r dur. Ga eens opzij en laat mij er door. |
doorlatend, durlôtend, doorlatend, poreus |
doorleren, durlêre, durleere, doorleren, Dè weejt ik, want dur hék vur durgelêrd. Dat weet ik want daar heb ik voor doorgeleerd. |
doorslapen, durslôpe, doorslapen |
doorsnee, [middellijn], dursneej, doorsnede, doorsnee |
doorzoeken, durzuujke, durzuukt, durzôcht, doorzoeken, Ik hé ’t hil huis durzôcht. Ik heb het hele huis doorzocht. |
doos, doôs, deuske, slome vrouw, doos, Tante Julia dè’s me toch ’n doôs een! Tante Julia, die is me toch een slome vrouw. |
dop, dùpke, dopje, Ùpke dùpke siemele sùpke ùpke dùpke dom, al in ’n boerewâgentje van rikke tikke tom. Aanwijsversje. |
Dorke, Dórke, Dórreke, Dora |
dorp, dùrp, tùrp, dùrpke, 1. dorp; 2. in ’t tùrp het centrum van het dorp, Nuejne is ’n gruûjn dùrp. Nuenen is een groen dorp.; Óns Diejn wònt in’t tùrp. Onze Dien woont in het centrum. Dit centrum bevat globaal de straten rondom het Park in Nuenen. |
dorpel, dùrpel, dorpel, Pas óp vur dien dùrpel, vélt ’r nie oover. Pas op voor die dorpel, val er niet over. |
dorpspomp, [pomp in een dorp], dùrpspómp, dorpspomp. Onder de Lindeboom aan de Berg staat zo’n dorpspomp. |
Dorpswerkplaats, Dùrpwérkplèts, Stichting Dorpswerkplaats Nuenen |
douchen, doese, douchen |
draad, drôd, drèùjke, draad |
draai, drèèj, draai, Onze Frits wit óvral nen drèèj èn te geeve. Onze Frits weet overal een draai aan te geven. |
draaiboom, drèèjbóm, draaiboom |
draaien, drèèje, draaien, Dôr komde gèij nie mi gedrèèjd. Daar krijg jij het niet mee voor elkaar. |
draaier, [iemand die draait], drèèjer, persoon die draait, vakman op een draaibank |
draaikont, drèèjkónt, draaikont |
draaimolen, drèèjmeule, mallemolen, draaimolen |
draaiorgel, drèèjùrgel, draaiorgel |
draaitafel, drèèjtoffel, platenspeler, pick-up |
dragen, drôge, drâge, drugt, gedrôge, dragen, Hèij drugt de jorre goewd. Hij draagt de jaren goed. Hij ziet er goed uit voor zijn leeftijd. |
drankorgel, [iemand die veel drinkt], drankùrgel, zuiplap |
dreiner, dreijnoor, zeurpiet, klager |
drie, driej, drie, Dè hék al driej kirres gezeed! Dat heb ik al drie keer gezegd! |
drieklets, driejklèts, paardengetrappel, galop |
Driekoningen, Driejkunninge, Driekoningen |
drogen, dreuge, drogen, Mi dizze weijnd dreugt de was goewd. Met deze wind droogt de was goed., Gedreugde èppelkes worre nie rot. Gedroogde appeltjes worden niet rot. |
drol, drùlleke, schatje, innemend meisje, drolletje, Wa bénde toch ’n drùlleken een. Wat ben je toch een schatje! , Drùlleke drèèje. Poepen. Vies taalgebruik. |
droog, dreug, droog |
drooghouden, dreughèèwe, drooghouden, We hèèwen ’t dreug vendâg. We houden het droog vandaag. Het zal vandaag niet gaan regenen., We hèèwen ’t nie dreug. We houden het niet droog. Er zal stevig gedronken gaan worden. , Bèij de begráffenis kós ’t niemes nie dreughèèwe. Bij de begrafenis kon niemand het drooghouden. Iedereen huilde. |
drooglijn, drugt, waslijn, drooglijn, De was héngt óp de drugt. De was hangt aan de waslijn. |
droogmaken, dreugmâke, droogmaken, afdrogen |
droogmolen, dreugmeule, droogmolen |
droogte, drugte, droogte |
droogzolder, dreugzulder, droogzolder |
drukknoop, drukknùpke, drukknoopje |
druppel, drùppel, drùpke, druppel, droppel, D’n uursten drùppel nie afwâchte. De eerste druppel niet afwachten. Gezegd van buitenwerkers die bij de minste regen een schuilplaats opzoeken., Gif me nog ’n drùpke. Geef me nog een druppeltje. Bedoeld is wel een vol borreltje. |
dubbel, dobbel, dubbel, Di préntje hék dobbel, zalle we rèùle? Dit prentje heb ik dubbel, zullen we ruilen? |
dubbeltje, dùbbeltje, dubbeltje, Zèij is zu plat ás ’n dùbbeltje. Zij is zo plat als een dubbeltje. Zij heeft een hele kleine boezem., Gin dùbbeltje wèrd zén. Geen dubbeltje waard zijn. Weinig waarde hebbend., Élk dùbbeltje driej kirres umdrèèje. Elk dubbeltje drie keer omdraaien. Spaarzaam zijn. |
duim, dùmke, lengtemaat, duimpje |
duivel, duujvel, duivel, Tis of d’n duujvel ’rmi spult. Het is of de duivel ermee speelt. Dit wordt gezegd als men veel tegenvallers achterelkaar te verwerken krijgt. |
duizend, duujzend, duizend |
duizendste, duujzendste, duizendste, Dè’s nen duujzendsten trèf. Er is een hele kleine kans. |
durske, djùrske, dùrske, meisje |
durven, dùrve, durven, Dè moete is dùrve! Dat moet je eens durven! , Dè dùrf ik grust! Dat durf ik zeker wel! |
dutselachtig, dutselèèchtig, suffig, vergeetachtig |
duw, dèùw, dow, duw |
duwen, dèùwe, dowwe, duwen, Dèùw nie zó! Duw niet zo! |
dwars, dwèrs, dwars |
dwarsdoorsnede, dwèrsdursneej, dwarsdoorsnede, gemiddelde |
dwarsfluit, dwèrsfluit, dwarsfluit |
dwarsgestreept, dwèrsgestriept, dwarsgestreept |
dwarsligger, dwèrsligger, dwarsligger, dwarskop |
Dwarspad, Dwèrspad, Dwarspad. Straatje in Nuenen. |
dwarsstraat, dwèrsstrôt, dwarsstraat, Ik noem mèr ’n dwèrsstrôt. Ik noem maar een dwarsstraat. Ik noem maar iets willekeurigs. |
dweil, dwèèl, dweil |
dweilen, dwèijle, dweilen, stappen, cafés aflopen |
Dwersklippels, Dwèrsklippels, De Dwèrsklippels carnavalsvereniging in Nuenen-dorp |
D’n Bres, D’n Brès, D’n Brésser, Bressers. Familienaam. |
eau de cologne, ònjeklònje, eau de cologne. En dit was altijd de 4711. |
eekhoorn, inkhórn, eekhoorn |
eelt, ilt, eelt |
een, inne, een, ene, eentje, Dè duutie mèr inne keer! Dat doet hij maar één keer! , Dè’s ’r inne van De Lèw. Dat is er eentje van de familie De Louw. |
een, un, unne, ’n, ’ne, een, Un toffel. Een tafel., Unne stoewl. Een stoel. |
eend, ind, indje, eend |
eender, inder, hetzelfde, gelijk , Hul die reij huize is inder. Die hele rij huizen is hetzelfde. |
Eeneind, Dinnènd, Djinnènd, Eeneind. Woon- en industriegebied in Nuenen. |
eenmaal, immel, eenmaal, Zoo gigget now immel. Zo gaat het nu eenmaal. |
eens, inselang, inselank, dubbel zo lang, Tis inselang ás ’t breed is. Het is dubbel zo lang als het breed is. |
eens, inseveul, eens zo veel |
eens, ins, overeenstemming, van dezelfde mening, We zén ’t ins geworre. We hebben overeenstemming bereikt. |
eens, ins, is, eens, eenmaal , Vur ins én vur âltè! Voor eens en voor altijd!, Lòt dè nèw is ligge. Laat dat nu eens liggen. |
eer, ir, eer, voordat , Bezint ir ge begint. Bezint eer je begint. |
eer, irre, ere, Irre wie irre toewkumt. Ere wie ere toekomt. |
eerdaags, irdâgs, eerdaags |
eerdat, irdè, eerdat, alvorens |
eerder, irder, eerder, Ha dè irder gezeejd! Had dat eerder gezegd! |
eergisteren, irgistere, eergisteren |
eerlijk, irlek, eerlijk, Irlek is braâf. Eerlijk is braaf. Variatie op eerlijk duurt het langst. |
eerlijkheid, irlekhèijd, eerlijkheid |
Eersel, Irsel, Eersel |
eerst, uurst, uurste, uurstes, 1. vroeger, begin, eerst; 2. ten eerste, eerste, Uurst wâren ’r wùl âcht cuffeejs in ’t tùrp in Nuejne. Vroeger waren er wel acht cafés in het centrum van Nuenen., Van uurst af èn. Van begin af aan. , Uurst én vral. Ten eerste. Eerst en vooral., Den uurste klap is n’n dálder wèrd. De eerste klap is een daalder waard., Uurstes umdè ’t te duur is en twiddes ... Ten eerste omdat het te duur is en ten tweede ...., Tóm wier uurstes in ’t rundje um de kêrk. Tom werd eerste in het rondje rond de kerk. |
eerwaarde, irwaârde, eerwaarde |
eetkamer, itkâmer, eetkamer |
eeuw, iw, eeuw |
eeuwig, iwwig, eeuwig, Hèij zit ’r iwwig én âltè durhinne te prôte. Hij zit er voortdurend doorheen te praten. |
eeuwigheid, iwwighèijd, eeuwigheid, Ik hé in gin iwwighèijd iejt van hum gehurd. Ik heb in geen eeuwigheid iets van hem gehoord. |
effenaf, éffenaf, humeurig, korzelig, kortaf , Wa hittie toch, hèij duu zu éffenaf. Wat heeft hij toch, hij is zo kortaf. |
ei, èèj, ei, èij, èèjer, èèjke, 1. eieren; 2. ei, watje, bangerd, Wá’n èij bénde gèij. Wat een ei ben jij. Hij is dan een watje. |
eierbond, èèjerbónd, gebouw waar men eieren afleverde. Dit stond links aan het begin van de Papenvoort. |
eierdop, èèjerdùpke, eierdopje |
eigen, èijge, èijgeste, 1.niet aan anderen, eigen; 2. eigen, zelf, vertrouwd, Mi èijge gèld. Met eigen geld., Ik héb ’t mi m’n èijgeste ooge geziejn. Ik heb het met mijn eigen ogen gezien., Kék uurst is nor oew èijge. Kijk eerst eens naar jezelf. |
eigendunk, [verwaandheid], èijgendunk, hoog denkbeeld van zichzelf, eigendunk |
eigengemaakt, èijgegemakt, zelfgemaakt, eigengemaakt, Dè’s èijgegemakte zult. Dat is zelfgemaakte zult. |
eigengereid, èijgegerèijd, eigengereid |
eikel, èijkel, eikel |
einde, ènd, èndje, einde , Dur kumt gin ènd èn. Daar komt geen einde aan., Èndjes èn mekaâr kneupe. De eindjes aan elkaar knopen., Èn ’t kortste èndje trékke. Aan het kortste eindje trekken. |
einde, tèène, aan het einde (van), doodmoe, Nard wònt tèène de strôt. Nard woont aan het einde van de straat. Ik bén tèène. Ik ben doodmoe. |
Eindhoven, Èijndoove, Eindhoven |
eindweegs, goejkommendeweeg, de goede kant opgaand, nadert zijn einde, ’t Wèèrk is óp goejkommendeweeg. Het werk gaat de goede kant op. |
Ekkerman, Ékkerman, een verzonnen gemenerik. Deze zou in diep water huizen. Als kind werd je zo gewaarschuwd voor diep, gevaarlijk water. |
el, èl, el, ’t Vâgevuur is ’n èl bóvve de grónd. Het vagevuur is een el boven de grond. Een el boven de grond is de broekzak van de pastoor. Hierin verdwijnt het geld dat nodig is om je uit het vagevuur te redden. Aan hemel of hel was niets te verdienen. Spottend gezegde. |
elastiek, stiek, illestiek, elastiek, De stieke van de wèckflésse zén versleejte. De elastieken van de weckflessen zijn versleten. |
elektrisch, illéktrieke, elektrische, Illéktrieke deeke. Elektrische deken. |
embouchure, ammazuur, embouchure, lucht en lipspanning om op een instrument te kunnen blazen |
en, én, en |
en passant, impesant, meepesant , meejimpesant, 1. intussen, tegelijkertijd; 2. meteen, tegelijk, Ik zal de èrpel schélle, kande gèij dan impesant de gruunte schònmâke? Ik zal de aardappelen schillen, kan jij dan intussen de groente schoonmaken?, Ás ge no de mèrt gòt, bréng dan meepesant unne zak èrpel meej. Als je naar de markt gaat, breng dan meteen een zak aardappelen mee. |
enig, eejnig, mooi, leuk |
enig, innig, inniger, innigst, enig, uniek, Di is de innige menier. Dit is de enige manier., Jan is innigst kiendje. Jan is enigst kind. |
enigerlei, innigerleij, enigerlei |
enigszins, innigzins, enigszins |
eraan, erèn, eraan, Hèij kumt erèn. Hij komt eraan. Hij is er zo., ’t Vèèrke zal erèn moete. Het varken zal dood moeten. |
erachter, erâchter, erachter |
eraf, eraf, 1. eraf; 2. in eraf zén in de war zijn |
erbij, dan d’rbèij, bovendien |
erg, èrg, erger, èrgst, hevig, intens, erg, Nie èrger mâke dan ’t al is. Niet erger maken dan het al is. , ’t Èrgste hén wèij wùl gehad. Het ergste hebben we wel gehad. |
erg, èrg, kwade bedoeling, Zónder èrg. Zonder kwade bedoeling. , Zónder èrg zén. Onnozel zijn., Dè’s ’r inne zónder èrg. Hij is een onnozelaar. Men vindt dan dat hij in (het gekkenhuis in) Vught thuishoort. |
ergens, érges, ergens, Wor érges? Waar ergens? |
ergeren, èrgere, in teejge d’n èrgere tijd vlak voor de menstruatie , Vrouwen zijn in die tijd wel eens korzelig; ze zitten dan ”teejge d’n èrgere”. |
ermee, ermeej, ermee, , ’t Kan ermeej dur. Het kan ermee door. |
erna, ernô, ternô, erna, daarna |
ernaar, erno, ernor, ernaar, Hèij higget erno gemakt. Hij heeft het ernaar gemaakt. |
ernevens, [erlangs], ernéffe, 1. ernaast, erlangs; 2. in ernéffe doewn, zich onbehoorlijk gedragen, miskleunen, Ge zit ernéffe. Jij zit ernaast. Zowel letterlijk als figuurlijk.; Hèij hit ´r lillik néffe gedòn. Hij heeft zich erg onbehoorlijk gedragen. |
eromheen, erumhinne, eromheen, Erumhinne drèèje. Eromheen draaien. |
eronder, erónder, eronder, ’t Is eróp of erónder. Het is erop of eronder. |
erop, eróp, erop, Alles zit eróp én erèn. Alles zit erop en eraan. Vaak van een gezonde baby gezegd. , Eróp peere. Erop slaan. Afranselen. |
ertussendoor, ertussendur, ertussendoor |
ervandoor, ervandur, ervandoor |
erven, èèrve, ùrf ,geùrve, erven |
ervoor, erveur, ervur, ervoor, Ik zâg niks, want Piet stónd erveur. Ik zag niets, want Piet stond ervoor., ’t Wâr ervur en nie ernô. Het was ervoor en niet erna. |
erwtenrijs, èrtreijze, rijshout voor klimerwten |
eten, ête, eten, ’t Ête wâr nie um te freete. Het eten was niet te vreten. |
eten, ête, eete, ât, geête, eten, ”Ik hé goewd geête”. ”Dan zalde todde kanne scheijte”. ”Ik heb goed gegeten”. ”Dan zul je todden kunnen schijten”. Typisch woordenspel. Goewd krijgt dan de betekenis van textiel. |
etterbuil, étterbèùl, rotzak, etter |
etttermannetje, éttermènneke, vervelend mannetje, etterbak |
evangelie, ivangillie, evangelie |
even, eeve, éffe, even, deelbaar door twee, hetzelfde, Tis mén um ’t eeve. Het is voor mij hetzelfde. , Tiejn is ’n éffe getal. Tien is een even getal., Zèij zén éffen èèwd. Zij zijn even oud. |
even lang, éffelank, even lang, Tis éffelank ás ’t breed is. Het is even lang als het breed is. Het komt op hetzelfde neer. |
eventjes, éfkes, éffentjes, eventjes, even; zie ook eeve , Éfkes wochte, ik kom ’rèn. Eventjes wachten, ik kom eraan. |
evenveel, eeveveul, éffeveul, evenveel, Ik wul eeveveul traktemènt ás hèij. Ik wil evenveel traktement als hij., Hèij zit ’r vur éffeveul bèij. Hij zit er voor evenveel, voor spek en bonen, bij. |
evenwel, evél, evenwel, echter |
expres, sprès, expres, met opzet, Dè deejde sprès! Dat deed je expres! |
ezelen, eejzele, 1. stangen, jennen; 2. kaartspel, Lit’r nie zu te eejzele! Stang niet zo! |
ezelsoor, eejzelsoor, smalle weegbree |
fabriek, febriek, fabriek, Willem krój vur de durrefebriek van Rossus. Willem kruide voor de deurenfabriek van Raessens. |
failliet, fujjiet, failliet, Jan is fujjiet, hèij higget nie kanne hâle. Jan is failliet, hij heeft zijn zaak niet kunnen redden. |
familie, femielie, familie |
fatsoen, fesoewn, fatsoen, netjes, Ge moet is lêre oew fesoewn te hèèwe. Je moet eens leren je fatsoen te houden! |
fatsoenlijk, fesoewnlek, fatsoenlijk |
fauteuil, fáttuuël, fauteuil. Als geintje zo uitgesproken. |
feest, fist, fisje, feest |
feestavond, fistôvund, feestavond |
feestbeest, [fuifnummer], fistbist, ervaren feestvierder |
feesten, fiste, feesten |
feestjaar, fistjôr, feestjaar |
feestvarken, fistvèèrke, feestvarken, feesteling |
feliciteren, fielseteere, feliciteren. Kindertaal. |
fiep, fiep, speen |
fiepen, fiepe, zaniken, Zit ’r toch nie zó te fiepe. Zit toch niet zo te zaniken. |
fietsenmaker, [rijwielhersteller], fietsemâker, 1.kluns, fietsenmaker; 2. werktuigbouwer. Schertsend gezegde voor de vakman in de metaal., Wa bénde toch ne fietsemâker inne. Wat ben je toch een kluns. |
fijn, fên, kwezelachtig, overdreven godsdienstig, Zuster Itta wâr un hil fên nunneke. Zuster Itta was een kwezelachtig nonnetje. |
fik, fikske, fikkie, vuurtje, ’n Fikske stooke. Vuurtje stoken. |
fikken, fikkes, fikken, vingers, Blét ’r af mi oew fikkes! Blijf er af met je fikken! Grove taal. |
filosoof, fielezoof, fieliezoof, slijmbal, kontlikker, vleier |
flauw, flèùw, flauw, kinderachtig, slap, Wa bénde gèij toch unne flèùwe vént inne. Wat ben je toch een flauwe vent. |
flauwekul, flèùwekul, onzin, flauwekul |
flauwerik, flèùwerik, flauwerik |
flauwvallen, flèùwvalle, flauwvallen, onderuitgaan |
flikflooien, fieliefèèwe, flikvlojje , fieliefèèle, flikflooien |
flikkerse boel, flikkerse boel, troep, reutemeteut, De hille flikkerse boel kan mén gestólle worre. De hele troep kan mij gestolen worden. |
flip, [vrijer], flip, vrijer, Moete alwir nor oewe flip? Moet je alweer naar je vrijer? |
flodderbonen, flodderbònne, tuinbonen |
flodderjen, [slordige vrouw], flodderjèn, slordige vrouw, slons |
floddermeid, floddermiej, slordige vrouw, slons |
fluit, [vrouw van losse zeden], flèùjt, vrouw die het met de zeden niet zo nauw neemt |
fluit, [geslachtsdeel], fluuterke, piemeltje |
fluitje, flùtje, fluitje, Dè is ’n flùtje van ne cènt. Dat is een fluitje van een cent. |
fluitketel, fluitkittel, fluitketel |
fluitmoor, fluitmoor, fluitketel |
foefelen, foetele, vals spelen bedriegen, foefelen, Mi ’t kârte foetele ze nog al is ins. Bij het kaarten speelt men nog al eens vals. |
foep, foep, dik persoon |
foepkont, foepkónt, dikzak |
foepzak, foepzak, dikzak |
foezelen, foezele, oneerlijk spelen |
fokkie, fokkie, hondennaam |
fooi, foj, fooi |
foors, foors, kreng, stijfkoppige, loeder, Bèij dè foors stutter ’n kùpken óp. Bij dat kreng staat er een kopje op. Dat loeder is hevig stijfkoppig. |
foors, foorske, stijfkoppig kind, Dè ’s ’n foorske een! Dat is een stijfkoppig kind! |
fortuin, furtuin, fortuin, Z’n furtuin gemakt hébbe. Zijn fortuin gemaakt hebben. Dit gezegde bezit een verwijtende toon wegens een verlaagde inzet voor activiteiten. |
franje, fránnies, franjes, rafels, losse draadjes, Ge hét de fránnies èn oew rùkske hange. Je hebt de rafels aan je rokje hangen. |
fretten, [met een fret jagen], frètte, met een fret konijnen vangen |
friemelen, friemele, in friemele vur ’n frènkske friemelen voor een Belgische frank, Friemele vur ’n frènkske. Voor een frank even gewaagd aan een vrouw frutselen. Zo werd door mannen onder elkaar gezegd. Maar ook gedaan? |
frommelen, froemele, frommelen |
frot, frót, in elkaar zittend iets, ’n Frót pepier. Een verfrommeld stuk papier. Prop papier. , ’n Frót brèèjgárre. In de war zittend breigaren. |
frut, frut, narigheid, Tis een én al frut! Het is een en al narigheid!, In de frut zitte. In de nesten zitten. |
frutje, frutje, propje, fopspeen, Froemel ’t mèr tót ’n frutje. Frommel het maar tot een propje. |
frutten, frótte, frutselen, prutsen , Óns Miej zit âlt âchter d’r nèèjmesjien te frótte. Onze Ria zit altijd achter haar naaimachine te frutselen. |
gaan, gòn, TT: ik goj, gok; gèij gòt, ’n uur gòns een uur gaande, Ik goj al. Ik ga al. Ik ben al weg., Gónk ie kôd weg? Ging hij kwaad weg?, Go èn de kant! Ga aan de kant!, ’n uur gòns een uur gaande. |
gaandeweg, gòndewég, gaandeweg , langzaamaan, van lieverlee, tijdens het verloop van , Gòndewég krigge hur uitzónderleke creejâsies meer begrip. Langzaamaan kregen haar uitzonderlijke creaties meer begrip., Gòndewég ’t gesprék wier ie alsmèr stiller. Tijdens het verloop van het gesprek werd hij alsmaar stiller. |
gaarne, gèèr, graag, Gèèr gedòn! Graag gedaan! , Gèèr of nie! Graag of niet! , Gradje had ’m gèèr. Gradje dronk stevig. |
gaden, gâje, aanstaan, ’t Gâjt ’m hillemol niks. Het staat hem helemaal niet aan |
galg, gallige, bretels |
galper, galpert, galper, onhandige domoor |
gang, gèngske, gangetje, smal weggetje, Het straatje ”Achter de Heggen” heette vroeger in de volksmond ? ’t Gèngske. Eerder nog werd het Jóstiaâns gènkske genoemd. |
ganzentongen, gânzetónge, paardenbloemen, Gò is gânzetónge stêke vur óns kneent, jónge. Ga eens paardenbloemen steken voor onze konijnen, jongen. |
garage, graâs, garage |
garen, gárre, gorre, garen, Jân, ik só gèèr ’n klùske blèùw gárre hébbe. Jana, ik zou graag een klosje blauw garen hebben. Jana Heijmans had een manufacturenwinkeltje aan de Berg. |
gauw, gèèw, gèwwer, gèwst, vlug, gauw |
gauwigheid, gèwwighèijd, haast, gauwigheid, In de gèwwighèijd wâr ik ’t vergeete. In de haast was ik het vergeten. |
gebeente, gebinte, gebeente |
gebod, gebod, gebooje, gebod , De tiejn gebooje. De tien geboden. De tien vingers, Friet mádde mi oew tiejn gebooje ête. Friet mag je met je vingers eten. |
geboorte, gebórte, geboorte |
geboren, gebórre, geboren, Gebórre én getooge in Nuejne. Geboren en getogen in Nuenen., Heej, bénde in de kêrk gebórre. He, ben je in de kerk geboren? Gezegde als je een deur open laat staan. |
gebruiken, gebruike, gebruik, gebrùkt, gebruiken, Gebrùkte spulle zén twiddehands. Gebruikte spullen zijn tweedehands. |
gedachte, gedocht, gedachte, Ik hé ’r zoo mén èijgeste gedocht oover. Ik heb er zo mijn eigen gedachte over. |
gedeelte, gedilte, gedeelte, deel |
gedoe, gedoentje, bedrijfje, boerderijtje |
gedreven, gedrivve, gedreven, Unne gedrivve pelietiecus. Een gedreven politicus. |
gedverderrie, [krachtterm], gèdverdèrrie, gadverderrie. Krachtterm van viezigheid. Vaak gebruikt voor onsmakelijk eten. |
geen, gin, geen. In alle woordsoorten hetzelfde., Ik hé gin dùbbeltje óp zak. Ik heb geen dubbeltje op zak. , Gin van bèèj wisse wèij ’r iejt af. Geen van ons beiden wisten wij er iets van. |
geen een, ginneninne, gin, niemand, niet één, D’r had ’r ginneninne alle vrôge goewd. Niemand had alle vragen goed. |
geeneens, ginins, zelfs geen, geeneens, Hèij hi ginins ginne radio. Hij heeft zelfs geen radio. |
geenszins, ginsins, geenszins |
geest, gist, geest, gist, Hèllige Gist. Heilige Geest |
geestelijke, gisteleke, geestelijke |
geestelijkheid, gistelekhèijd, geestelijkheid |
geeuwhonger, gihónger, plotselinge honger, geeuwhonger |
geit, [meisje], gèèjt, domme griet |
geit, gèijt, gèùjt, geit, Witte gèijt. Witte geit. Vergelijk witte gèij ’t? ,Weet jij het?, Zèij hi van de gèùjt gehad. Zij heeft van de geit gehad. Zij is zeer nieuwsgierig. |
gekwek, gekwèèk, geschreeuw, Hèw toch is óp mi oew gekwèèk. Hou toch eens op met je geschreeuw. |
geleden, geleeje, geleden, voorbij , ’t Hi veul geleeje. Het heeft veel geleden. Het is bijna voorbij. |
gelegen, geleejge, gelegen, geschikt moment, Kumt ’t geleejge? Komt het gelegen? Is het een geschikt moment voor u? |
gelegenheid, geleegenighèijd, gelegenheid, omstandigheid, Geleegenighèijd makt d’n dief. Gelegenheid maakt de dief. |
gelijk, gelèijk, lèk, 1. vlak, dezelfde, identiek; 2. gelijktijdig, meteen; 3. allemaal; 4. zoals, terwijl; 5. rechtvaardigheid, billijkheid, redelijkheid., Gelèijke vloer. Vlakke vloer., Gelèijk wie. Om het even wie.; Lèk de èèw zónge, zoo piejpe de jónge. Zoals de ouden zongen, zo piepen de jongen.; Gelèijk óvversteeke. Gelijk oversteken. Bij het ruilen, op hetzelfde moment afgeven., Ik kom gelèijk. Ik kom meteen.; Hèij kôcht ze gelèijk. Hij kocht ze allemaal.; Tis gelèijk ik oew al zeej. Het is zoals ik u al zei., Gelèijk de waârd is, zoo vetrèùwd ie z’n gaste. Zoals de waard is, vertrouwt hij zijn gasten., Gelèijk ik umkeek, liejp m’nnen hónd de strôt óp. Terwijl ik omkeek, liep mijn hond de straat op.; ’t Grótste gelèijk van de wirreld hébbe. Het grootste gelijk van de wereld hebben |
gelijke, gelèijke, gelijke, evenknie, Oew gelèijke kénne. Je gelijke kennen. Vaak gebruikt als het over rang en stand gaat. |
geloven, gleuve, gleuft, gleufde, gegleufd, geloven, Tis toch nie te gleuve! Het is toch niet te geloven! , Oo, dè gleuf ik gèèr. Oh, dat geloof ik graag! Met jouw onwaarschijnlijke verhaal ben ik het roerend eens., Én gèij gleuft dè! En jij gelooft dat! Jij denkt dat dit waar is, onnozelaar! |
gemeente, geminte, gemeente |
gemeentebode, gemintebooj, gemeentebode |
gemeenteraad, [bestuurscollege], geminterôd, gemeenteraad |
Gemert, Gimmert, Gemert |
gemeten, gemeete, in gemeete kreijge de mantel uitgeveegd krijgen, uitgefoeterd worden, Gemeete kreijge. De mantel uitgeveegd krijgen, uitgefoeterd worden |
geneugte, geneujgt, geneugte, ’t Hébbe van ’t geneujgt is ’t ènd van de vreujgd. Het hebben van de geneugte is het einde van de vreugde. De vreugde is weg als het doel is bereikt. |
gepraat, geprôt, gepraat, Mi al oew geprôt bénde nog gin steek weijzer geworre. Met al je gepraat ben je nog geen steek wijzer geworden. |
geraakt, gerakt, gerokt, ontstemd, geraakt, Dur die beleejdeging wâr ik flink gerakt. Door die belediging was ik flink ontstemd. |
geraden, gerôje, zeer aan te raden, raadzaam , ’t Is oe mèr gerôje ók! Het is je maar geraden ook. |
Gerard, [persoonsnaam], Girrard, Grârd, Grádje, Gird, Gerard |
gereedschap, geridschap, gerizzep, gereedschap |
gereformeerd, geriffurmeerd, gereformeerd |
gerei, grèèj, spul, gerei |
Gerwen, Gèèrve, Gerwen |
gesneden, [vleeswaar], gesneeje, vleeswaren, Brengde ók wa gesneeje meej van de slachter? Breng jij ook wat vleeswaren mee van de slager? |
gespeel, [het spelen], gespeul, het spelen, gespeel, Van dè gespeul kumt hèrsgespeul. Van dat spelen komt herrie. |
gestreept, gestriept, gestreept, Unne gestriepten bloes. Een gestreepte bloes. |
getouw, getèw, getouw, weefgetouw |
getroffen, getrójje, geraakt, op zijn ziel getrapt, Joost is dur die vurvalle steevig getrójje. Joost is door die voorvallen stevig geraakt. Men heeft hem zeer op zijn ziel getrapt. |
getrouw, [stipt], getrèùw, getrouw, stipt, Liza góng getrèùw no de kêrk. Liza ging getrouw naar de kerk. |
getuig, getùg, tuig, ’t Getùg van ’t pèrd li in de pèèrdestal. Het tuig van het paard ligt in de paardenstal. |
geven, geeve, gif, gift , gegivve, geven, Ins gegivve bléft gegivve. Eens gegeven blijft gegeven., ’t Gift allemol niks. Het geeft allemaal niets. |
gevoel, gevuûjl, gevoel |
gewaarworden, gewârworre, merken, ondervinden, Dè zalde gewârworre! Dat zul je ondervinden! Dreigende taal., Jâ, dè bén ik gewârgeworre. Ja, dat heb ik gemerkt! Vaak een sarcastisch bedoelde uitspraak. |
gewed, gewéd, in ás ’t gewéd is als het er op aan komt, ás ’t gewéd is. als het er op aan komt. |
geweten, geweete, geweten, gemoed , ’n Kôj geweete hébbe. Een slecht geweten hebben. |
gewond, gewónd, gewond |
gewoonte, gewònte, gewoonte |
geworden, geworre, geworden, ten deel vallen, Lòt ’m mèr geworre. Laat hem maar even met rust. |
gezanik, gezánnik, gezânik, gezanik |
gezond, gezónd, gezond, Gezónd én mâger. Gezond en mager. Het gaat goed met mij., Vaak geantwoord op de vraag hoe het met je gaat. |
giebelkont, giebelkónt, giechel |
gif, [egaal], gif, vlak, egaal, Die stoep is moj gif geleed. Die stoep is mooi vlak gelegd. |
gij, gèij, jij, gij, Witte gèij ’t? Weet jij het? |
gilde, guld, gilde, schut, Dur hédde de guld! Daar heb je het schut! |
ginds, gins, ginsweijd , ginderweijd, 1. ginds; 2. ginder, in de verte, Gins lupt ie. Ginds loopt hij. |
gindsop, ginsóp, die kant op |
giroffel, snóffel, snuffelke, anjer |
glaasje, glèèske, glaasje , Glèèsken óp? Lòt oe rèèje! Glaasje op? Laat je rijden! |
glad, glad, glattig, glad, Iemes te glad af zén. Iemand te vlug af zijn., Hèij is zu glad ás ’ne pòlling in ’nen émmer snot. Hij is zo glad als een paling in een emmer snot. Hij is zeer gewiekst., Kék mèr goewd uit, want tis glattig. Kijk maar goed uit, want het is glad. |
gladdigheid, glattighèijd, gladheid |
gleuf, gleufke, gleufje |
glijen, gleije, gleej, gegleeje, glijden |
glijer, gleijer, autoped met luchtbanden; zie ook stép |
gloeiendig, gloejendig, gloejend, gloeiend, ’r Gloejendig bèij zén. Er gloeiend bij zijn. Er is geen ontkomen aan. |
godganselijk, godsganslekendag, voortdurend de hele dag, Go toch speule, ge lópt mén de godsganslekendag in de weeg. Ga toch spelen, je loopt me voortdurend in de weg. |
godsammeliefhebben, godsammeliefhébbe, god zal me liefhebben. Verlenging van de vloek godsamme om de vloek te vergoelijken. |
godsgloeiende, godsgloejendig, vreselijk, zeer erg, ’n Godsgloejendige heekel èn iemes hébbe. Een vreselijke hekel aan iemand hebben., Godwit God mag het weten Uitroep van vertwijfeling. |
godverdomme, gedomme, verdomme. Krachtterm. |
goed, goej, goeje, goej, goede, Dè’s ’n goej, de diej dôr. Zij daar, is een goede vrouw. , De goej moeten ’t âlt vur de kôj besniejte. De goeden moeten altijd boeten voor de kwaden. Keejs, dè is ’nne goeje. Kees, dat is een goed mens. |
goed, goewd, beejte, bitter, bést, goed, Och, gèij bént nie goewd bèij! Och, jij bent niet goed wijs! , ’t Kón nie beejter. Het kon niet beter.¸ Wie goewd duu, goewd teegekumt. Wie goed doet, goed ontmoet. |
goed, [bezit; linnengoed, landgoed], goewd, linnengoed |
goede boter, goejbòtter, goejboowter, roomboter |
goedigheid, goejighèijd, goedheid, welwillendheid, Dè duutie uit puure goejighèijd. Dat doet hij uit pure goedheid. |
goedkoop, goejekoop, goejekópper, goejekópst, goedkoop, Goejekópper ás óp de mèrt kande ’t nérges kreijge. Goedkoper dan op de markt kun je het nergens krijgen. |
goedvinden, goewdveijne, goedvinden |
goeie, goejke, goed stukje werk , ’t Is ’n goejke. Het is een goed stukje werk. De maker geeft hiermee aan dat hij tevreden is. |
gooien, gojje, gooien , Mi klippels ónder de noote gojje. Met stokken walnoten van de notenboom gooien. , Dizze rómmel goj ik weg. Deze rommel gooi ik weg. |
goot, geut, goot, gootsteen |
gootsteen, gótsteen, gootsteen |
gorgelen, gùrgele, gorgelen |
goud, gèèwd, gèèwe, goud, Gèèwe brulluft. Gouden bruiloft. |
graaien, grèèje, graaien |
gratis, grâties, gratis, Dè kré d’r grâties én vur niks bèij. Dat krijg je er gratis en voor niets bij. |
grauw, grèùw, grauw, grijs, ’n Grèùw lócht. Een grauwe lucht. |
griezel, griesel, hark |
griezelen, griesele, harken, Sotteres moese m’n bruurs én ik de plèts veege én de rèndjes griesele. Zaterdags moesten mijn broers en ik het erf vegen en de randjes harken. |
grif, grif, zeker, zonder meer , Ás ge dè ónzen Arjôn vrôgt, duutie dè grif. Als je dat aan onze Adriaan vraagt, doet hij dat zeker. |
Grintje, Grintje, Van de Griendt. Familienaam. |
groen, gruûjn, gruûjner, gruunder, gruujnst, groen, In ’t vurjôr zén ’r veul klurre gruûjn. In het voorjaar zijn er vele kleuren groen. |
groenig, gruunsig, groenachtig |
groente, gruunighèijd, 1. salade; 2. groente, planten, onkruid, Van alleen die gruunighèijd kreijg ik m’n mâg nie vól. Van alleen salade krijg ik mijn maag niet vol. Minachtende uitdrukking. |
groente, gruunte, groente |
groentetuin, gruuntentuin, groentetuin, moestuin, Ik héb ’nne gruuntentuin èn huis. Ik heb een groentetuin aan huis. |
groep, gruupke, groepje |
grof, grof, in grof in zénne mónd zén onbeschaafd praten, grof in zénne mónd zén onbeschaafd praten |
groot, groot, grótter, grótst, groot |
grootje, grutje, opoe, grootje |
grootmoeder, grótmoejer, opoe, grootmoeder, oma |
groots, gróts, gruts, groots, fier |
grootsheid, grótsighèijd, verwaandheid, ’t Is niks ás grótsighèijd bèij de diej. Het is niets dan verwaandheid bij haar. |
grootvader, grótvádder, grootvader, opa |
gruzelementen, groezelemènte, gruzelementen |
gulp, gùlp, gulp, Oew gùlp sti oope! Je gulp staat open! |
gummigalg, gummiegalge, domkop, onnozelaar |
gymnastiek, gimmestiek, gymnastiek, Als geintje ook gimmelestiek. |
haak, hôk, haak, hèùk, hùkske, haak |
haaknaald, hôknold, haaknaald |
haan, hân, hôn, hòntje, hántje, haan |
haar, har , in van hót nor har alle kanten op, van hot naar her , Zèij wier van hót nor har gestuurd. Zij werd alle kanten op gestuurd. |
haar, hôr, hôr, hùrke, haar , Veul hôr hittie nie mér. Veel haren heeft hij niet meer. |
haar, hur, hurre, durre, haar, Ze hi hurren hónd weggedòn. Zij heeft haar hond weggedaan. |
haard, hèrd, woonkeuken |
haarop, haróp, bevel aan een paard om naar links te gaan |
haas, hôs, haas, Hèij is zeeker dur nen hôs gedékt? Hij is zeker door een haas gedekt? Gezegde over een haastig persoon. |
haast, hòst, bijna, haast , Ik bén hòst klôr. Ik ben bijna klaar. |
haast, hòst, haast, snelheid, Er is hòst gebójje. Er is haast geboden. |
haasten, hòste, haasten |
haastig, hòstig, ongedurig, ongeduldig, haastig, De Nuejnese pestoor Aldenhuijsen wâr unnen hòstige mens. De Nuenense pastoor Aldenhuijsen was een ongedurige man. |
haffelen, haffele, flikflooien, liefkozen, tortelen, Zit ’r toch nie d’n hillen teijd mi oew mèijdje te haffele. Zit toch niet de hele tijd met je meisje te flikflooien. |
haffelkatje, haffelkètje, 1. katje dat veel geliefkoosd wordt; 2. meisje dat zich graag door jongens laat knuffelen |
haken, hèùke, hâke, hôke, hukt, hukte, gehùkt, haken, Pótje hèùke. Pootje haken., Wa hédde toch ’n schòn sprèèj gehùkt. Wat heb je toch een mooie sprei gehaakt. |
hakken, hakke , in èn oew hakke ik geloof je niet, èn oew hakke. ik geloof je niet. |
hakselen, hèksele, hakselen, Stroj hèksele. Stro hakselen. |
halen, hâle, halde, gehald, halen, behalen, Èfkes iejt hâle bèij den Boerenbónd. Eventjes iets halen bij de Boerenbond. , Óns team halde d’n uurste prijs. Ons team behaalde de eerste prijs. |
halfnacht, halfnâcht, diep in de nacht, halve nacht, Ik héb tót halfnâcht ligge leeze. Ik heb tot diep in de nacht gelezen. |
halfzijntijd, halfzenteijd, geruime tijd, Halfzenteijd zitte te nikse. Geruime tijd niets uitvoeren. |
hamer, hammer, hamer |
hamschenk, hamschénk, heup , Tante Anna hagget âlt óvver peeng èn hurren hamschénk. Tante Anna had het altijd over pijn aan haar heup. |
hand, hând, hând, hèndje, hand, Veul hând mâke licht wèèrk. Vele handen maken licht werk. , Hèij hi ’n hántje in z’n hèndje. Hij heeft een haantje in zijn handje., Èrges ’n hèndje van èn hébbe. Ergens een handje van hebben. Een kwalijke gewoonte hebben. |
handig, hèndig, makkelijk, eenvoudig , Lówieke is ginnen hèndige. Louis is geen gemakkelijk persoon. , Dè’s hèndig. Dat is makkelijk. |
handigheid, hèndighèijdje, handigheidje |
handpeer, handpeer, oorvijg , ’n Handpeer kande kreijge! Een oorvijg kun je krijgen! Een antwoord aan een kind dat alsmaar van alles wil hebben. |
handvol, haffel, hèffelke, handvol |
hangen, hange, héngt, hóng, gehange, hangen, Hèij hóng mèr wa te hange. Hij hing maar wat te hangen. |
hangoren, hangórre, hangoren, Uurst groote ménse, dan hangórre. Eerst grote mensen, dan hangoren. Eerst zijn ouderen en dan pas kinderen aan de beurt. |
hannik, hánnik, gemenerik, dwarsligger |
haren, hôre, haren, aanscherpen van een zeis |
haring, hérring, hirring, haring |
haringhappen, hérringhappe, haringhappen. Gebruik op Aswoensdag, na vier dagen carnaval vieren. |
harmonica, mònnieca, accordeon, harmonica |
harmonicaspeler, mònniecaspeuler, accordeonist |
harmonie, hèrmeniej, hèrremeniej, harmonie |
hauw, hâwkes, peultjes, Doew goewd de drèùjkes van de hâwkes af. Haal goed de draadjes van de peultjes af. |
HBS, HBS, Baltus en Sien, Hannes, Baltus en Sien woonden samen in een huis., HBS verwijst naar de hogereburgerschool (hbs). Kindergrap |
hebben, hébbe, ik hé, heb, hek; gèij hét<, hebben, Mèèrge hék ’t kurwèèj klôr. Morgen heb ik het karwei klaar., Hás ze nog iejt gezeejd? Had zij nog iets gezegd?, Zèij hán gin zin um te komme speule. Zij hadden geen zin om te komen spelen., Hé ’t hart nie! Heb het hart niet. Waag het niet! , Gehad is lùllek, hébbe is de kunst. Gehad is lelijk, hebben is de kunst. |
heel, hil, hul, hèl, 1. heel, geheel; 2. gezond, levendig, Hil dil. Heel veel. Groot aantal., Ik veijn dè stiekem gedoe hul gemeen! Ik vind dat achterbakse gedoe heel gemeen!, Frans mènt dèt ie hil wa is. Frans meent dat hij heel wat is. Hij gaat te prat op zijn functie., Tante Mieneke is bekant niggentig én nog goewd hèl. Tante Mien is bijna negentig en nog goed gezond. |
heen, hinne, 1. heen, naartoe; 2. in weijd hinne bijna versleten, vergevorderd, Wor gòdde hinne? Waar ga je heen?, Dees bóks is weijd hinne. Deze broek is bijna versleten., ’t Kurwèèj is weijd hinne. Het karwei is vergevorderd. |
heendoen, hinnedoewn, omgaan, samenwerken, naartoe gaan, Ge moet same goewd hinnedoewn. Je moet goed met elkaar omgaan. Vaak een advies aan een echtpaar dat geregeld ruzie maakt., Wor doe d’r mi hinne? Waar ga je ermee naar toe? |
heenjagen, hinnejâge, heensnellen, snel naar toe gaan, Wor bénde hinnegejagge? Waar ben je heengesneld? |
heenweg, hinwég, heenweg |
heer, hirre, heren |
Heerendonk, Hirrendónk, Heerendonk. Straat in Nuenen (Nederwetten). |
heeroom, hiroom, fatsoensrakker, heeroom, Hiroom prikt. Heeroom preekt. De fatsoensrakker spreekt. Gezegd van iemand die heel precies is op de letter en voorgeeft strikt te zijn in de moraal. |
heerschap, [persoon ], hirschap, bedrieglijk persoon, heerschap |
heertje, hirke, heertje, te deftig uitgedoste man , Pieter is ’n echt hirke. Piet is een echt heertje. Vaak met enig cynisme gezegd., Óns Lief Hirke, Gift moj wirke, Gift moj dag, Dè ’t zunneke scheijne mag, Kinderbede. |
hees, his, hees, Ik bén his. Ik ben hees. |
heet, hies, warm, heet. Kindertaal., Pas óp, dè’s hies! Pas op, dat is warm! |
Heeze, [toponiem], Hees, Heeze |
heide, hèèj, heide, Ha mèr hèèj gefreete, dan hádde béssems kanne scheijte! Had maar heide gegeten, dan had je bezems kunnen schijten! Wat voorbij is, kun je niet meer terugdraaien. Blijf niet zaniken! |
heikneuter, hèèjkneuter, pummel, lummel |
heilig, hèllig, heilig, Hèllig bòntje. Heilig boontje. |
heiligendag, hèlligendag, heiligendag, Seere Heemelvaârt is ne gebójje hèlligendag. Hemelvaart is een verplicht te vieren heiligendag. |
heimelijk, hèmmelek, heimelijk, stiekem |
hekken, hèkke, schotten voor een hooikar |
Hel, Hél, Helsestraat, hel, Eric wònt in de Hél. Eric woont in de Helsestraat. |
helemaal, hillemol, hóllemol, hullemol, helemaal, ’t Gift hillemol niks. Het geeft helemaal niets. |
Helmond, [toponiem], Hèllemónd, Hélliemónd, Helmond, Hélliemónd is napraterij van het Helmonds dialect. |
helpen, hèlpe, hèèlpe, hólp gehólpe, helpen, verhelpen , Ik kan ’t nie hèlpe. Ik kan het niet helpen. |
hem, hum, hem, zijn, Dè’s hum z’n boek. Dat boek is van hem. Dat is zijn boek. |
hemdsknoop, hèmsknùpkes, boerenwormkruid |
hemel, himmel, hemel |
hemelen, himmele, hemelen, Gehimmeld zén. Gestorven zijn. |
hen, hénneke, hennetje, kippetje |
hengstenboer, héngstenboer, houder van hengsten voor de fokkerij |
Henkie, Hénkie, in gèkke Hénkie onnozelaar, Ik bén gèkke Hénkie nie. Ik ben geen onnozelaar. Mij houd je niet voor de gek. |
hennenkooi, hénnekoj, kippenhok |
hennenpreut, hénnepreut, kippenkont. Gezegd van een kapsel dat aan de achterkant van het hoofd naar elkaar gekamd is. Vaak met gebruik van veel gel, . |
hennenpriester, hénnepriester, kuikensorteerder |
hersenen, [hersens, verstand], harses, hérses, hersenen, verstand, Ik zal is teejge oew harses slòn, ás ge nie uitkékt. Ik zal eens tegen je hersenen slaan, als je niet uitkijkt. Dreiging met een stevig pak slaag. |
heten, hèijte, hèijt of hit, hèijte, geheeteHèij hit Tòntje. Hij heet Toontje., Óns âw buurvrow hèijte Miet. Onze vroegere buurvrouw heette Miet. |
hiernaast, hiernéffe, hiernaast, Zèij is van hiernéffe. Zij woont hiernaast. |
hij, hèij, hij |
hinkelbrits, hinkelbrits, hinkelbaan. Vaak bespeeld met een met zand gevuld schoensmeerdoosje (meestal Erdal) dat je hinkelend met de voet in een volgend vak moest schuiven. |
ho, hoôw, hów, halt, wacht, ho, stop, Om een paard te laten stoppen zegt men: ”Hoôw!” , Hów is éfkes. Wacht eens eventjes. |
ho, huûj, ho, Huûj pèrd. Ho paard. |
hoe een, hoen, hoewn, wat voor, Hoen weer is ’t? Wat voor weer is het? |
hoed, hoewd, huûj, huudje, hoed , Ménnen hoewd die hi vier deujke. Mijn hoed die heeft vier deuken., Hans hi ’n huudje óp. Hans heeft een hoedje op. |
hoeden, huuje, hoeden, bewaken van vee |
hoek, huukske, hoekje |
hoempa, [vrouw], hoempa, dikke vrouw |
hoeneer, hoeneer, wanneer, Hoeneer kumt ie? Wanneer komt hij? |
hoesten, hoeste, hoesten, Ik héb oew te hoeste. Ik vertik het. |
hoeveel, hoeveul, hoeveel , Hoeveul poszeegels hédde gèij? Hoeveel postzegels heb jij? |
hof, hof, moestuin, tuin, Ónze Sjaâk is in d’n hof èn ’t heuve. Onze Sjaak is in de moestuin aan het tuinieren. |
hogerop, hóggeróp, hogerop, ’t Hóggeróp zuujke. Het hogerop zoeken. Recht zoeken bij een hogere instantie. |
hok, hùkske, hokje; zie ook hôk |
hol, hùlleke, holletje |
hollewaai, hollewèèj, luchtige, lichtzinnige vrouw |
hond, hónd , heund, hundje, hond |
hondsgezeik, hóndsgezèijk, kleinigheid, wissewasje , Élk hóndsgezèijk kumt ie hier èngezet. Voor elke kleinigheid komt hij hier aangezet. |
hondstrouw, hóndstrèùw, hondstrouw |
honing, hònning, honing , Dè’s ’r een mi hònning èn d’r kónt. Zij is er een met honing aan haar kont. Zij trekt veel jongens aan. |
hoog, hóg, hógger, hógst, hoog, Hóg beum vange veul weijnd. Hoge bomen vangen veel wind. , Dè zén de hóg hirre. Dat zijn de hoge heren. Mannen van aanzien. |
hoogfeest, hógfist, hoogfeest, Hógfist van Pòsse. Hoogfeest van Pasen. |
hoogkar, hógkâr, kar met zijschotten om hoog geladen te kunnen worden. Bijvoorbeeld met hooi. |
hoogmis, hógmis, hoogmis |
hoogmoed, hógmoewd, hoogmoed, Hógmoewd kumt vur de val. Hoogmoed komt voor de val. |
hoogstens, hógstes, hoogstens |
hooi, hoj, hój, hooi |
hooien, hojje, hooien , Moete nog gòn hojje? Moet je nog gaan hooien? Waarom zo’n haast? |
hooihork, hojvùrk, hooivork |
hooiwagen, hojwâge, langpootmug, hooiwagen |
hooizolder, hojzulder, hooizolder |
hoop, hupke, hoopje |
hoor, hurre, hoor, Tis goewd, hurre! Het is goed, hoor! |
hoorn, hórn, hoorn, blaasinstrument |
hoorn, hórre, hèùr, hórres, hoorn, De koew bèij z’n hórres vatte. De koe bij de hoorns vatten., Als je hèùr laat smeulen, stinkt dit vreselijk. Dit was een geliefde bezigheid van kinderen. |
hopzakken, hopzakke, flikflooien, kroelen, Lit ’r toch nie d’n hillen teijd te hopzakke. Lig er toch niet de hele tijd te flikflooien. |
horen, hurre, heure, gehùrd, gehurd, horen, Héddet gehurd van diejen brand? Heb je het gehoord van die brand?, Di hurt zoo. Dit hoort zo., Moete heure! Moet je horen! |
hork, hèèrk, gemene vrouw |
horloge, lózzie, kluns, horloge, Wa bénde toch ne lózzie inne. Wat ben je toch een kluns., Hi iemes munne lózzie geziejn? Heeft iemand mijn horloge gezien? |
hort, hort, hortje, 1. tijd, tijdje, poosje; 2. in de hort óp gòn naar bed gaan, uitgaan, ’t Kan ’n hul hort duure. Het kan een hele tijd duren., No ’n hortje kwamp ie èngeloope. Na een tijdje kwam hij aangelopen., Ik goj de hort óp. Ik ga naar bed. Ik ga uit. |
horzel, heurs, horzel, Zeuve heurze kanne ’n pèrd kepotstêke. Zeven horzels kunnen een paard doodsteken. |
hot, hót um, rechtsom. Opdracht bij het mennen van een paard. |
houden, hèèwe, hield, gehèèwe, houden; in vur hèèwes voor de winst, om in bezit te houden., Hèèwe wa’k héb én lèije wa kan. Houden wat ik heb en geven wat kan. Geven is goed maar niet meer dan het lijden kan., Ge moet oewe kop is hèèwe! Je moet je mond eens houden!, We knikkere vur hèèwes. We knikkeren voor de winst. De gewonnen knikkers worden niet teruggegeven. |
houden, inhèèwe, inhouden , Hèwt ’r de moewd mèr in! Hou er de moed maar in! |
houdoe, hôwdoe, howdoe, tabee, ’t beste ermee |
houmouw, hôwmôw, druk bezige vrouw, windhoos |
hout, hèwt, Hôwt, hèwtere, hèwtje, 1. hout; 2. in ’t Hôwt Mierlo-Hout, Dè’s ’n moj stukske hèwt. Dat is een mooi stukje hout. , Óp ’n hèwtje moete beijte. Op een houtje moeten bijten., Ik hé ginnen hèwtere. Ik lust ook wel wat. Meestal gezegd als men overgeslagen wordt bij het ronddelen van iets lekkers., Hèij kumt van ’t Hôwt. Hij komt uit Mierlo-Hout |
houten, hèwtere, van hout, houten , ’n Hèwtere toffel. Een houten tafel., Amtenâre hébbe dik ’n hèwtere kónt. Ambtenaren hebben vaak een houten kont. Van het stilzitten, zegt de volksmond. |
houtworm, houtwèùrm, timmerman. Schertsend gezegde voor de vakman. |
hovenieren, heuve, tuinieren |
hozen, hoêst, in ’t reegent dè ’t hoêst het regent dat het giet, ’t reegent dè ’t hoest. het regent dat het giet |
huifkar, heufkâr, huifkar |
huilen, huijle, hùlt hùlde gehùld, huilen. Huijle is een deftige manier van janken. Schreije is nog deftiger. |
huishouden, huishèèwe, huishouden, dagelijkse gang van zaken in een gezin, Bèij de buure is ’t ’n huishèèwe van Jan Steen. Bij de buren is het een huishouden van Jan Steen. |
huishouden, [tekeergaan], huishèèwe, tekeergaan, huishouden, Die stùrm hi flink huisgehèèwe. Die storm is flink tekeergegaan. |
huisje, huiske, plee in de tuin, huisje |
huisraad, huisrôd, huisraad |
hullie, hullie, zèij, hun, 1. zij, hun, hen; 2. hun , Hullie hén dè gedòn. Zij hebben dat gedaan., Hullie vádder. Hun vader. |
hulte, hult, in hult én bult zeer ongelijk, hult én bult zeer ongelijk |
hupen, huujpe, jongensspel. Huujpe lijkt op bokspringen. |
huppelpop, huppelpupke, dansmarieke |
huppeltrutje, huppeltrutje, dansmarieke met een chagrijnig gezicht. Als woordspeling gebruikt op huppelpupke. |
Hurdut, Hurdut, Naam van een carnavalsdweilorkest in Nuenen. |
husselen, hussele, schudden, hutselen, Unne stok kârte hussele. Een stok kaarten schudden., ”Hussele!” ”Hutselen!” Wenk naar de omroeper bij het kienen. |
iek, [tussenwerpsel], iêk, iêjk, èèk, bah, o jee, vies. Uitroep van schrik of afkeer., Iêk, ’n spin! Bah, een spin! |
iemand, iemes, iemend, iemand, Iemes moet ’t toch doewn. Iemand moet het toch doen. |
iets, iejt, 1. iets; 2. in iejt of wa een beetje, Hé d’r iejt èn gedòn? Heb je er iets aan gedaan? |
ietsje, ietskes, ietsjes, een beetje, Ietskes nor links. Ietsjes naar links. |
ijs, èijs, ijs , Hool èijs, kraâk èijs, zakt’r in dan worde wèijs. Hol ijs, krakend ijs, zak je erin dan word je wijs. Dit versje zei je op als je door een sloot of karrenspoor liep en het holle ijs kapottrapte. |
ijsco, èijscoow, ijsje |
ijsheiligen, èijshèllige, ijsheiligen, 12, 13 en 14 mei. |
ijveren, uuvere, goed kunnen, aansporen, Borduure uuvert óns Jooke goewd. Borduren kan onze Joke heel goed. |
immers, ummers, immers |
inbeelden, inbilde, inbeelden |
inbeelding, inbilding, inbeelding, ’t Is allemol mèr inbilding. Het is allemaal maar inbeelding. |
inbinden, inbeijne, inbinden, minder hoog het woord voeren, Heej, heej, Jozeej, beijn is wa in! Hé, hé, Jose, bind eens wat in! |
indraaien, indrèèje, indraaien, Z’n kónt èrges indrèèje. Zich ergens tussen wringen. |
ineen, [in elkaar], inin, in elkaar |
ineens, inins, plotseling, ineens, opeens, Inins stónd ie vur de deur. Plotseling stond hij voor de deur. |
inhouden, inhébbe, lang duren, inhouden, ’t Hi hul wa in vurdèttie is begint. Het duurt lang voordat hij eens begint. |
inkomen, inkomme, inkomsten, inkomen |
inkopen, inkoope, ingekôcht, een kindje krijgen, bevallen, Óns buurvrôw hi ingekôcht. Onze buurvrouw heeft een kindje gekregen. |
inladen, inlâje, veel eten, inladen , Ónzen Tinus kan me toch inlâje. Onze Tinus kan toch veel eten. |
inleggen, ingeleeje, ingelegde, met pekel of zuur geconserveerd , Ingeleeje hirring. Zure haring. |
innig, innig, warm, innig, intiem, ’n Innige omhélzing. Een warme onhelzing. |
interessant, intersant, interessant |
intrekken, intrékke, gaan inwonen, Ménne zoon én z’n vrôw trékke bèij hur âwlèùj in. Mijn zoon en zijn vrouw gaan bij haar ouders inwonen. |
introuwen, intrèùwe, introuwen |
jaar, jôr, jorre, jaar, Óns Zus is afgeloope zóndig âcht jôr geworre. Onze Zus is afgelopen zondag acht jaar geworden. |
jaargetijde, [seizoen], jôrgeteij, jaargetijde |
jaarmarkt, jôrmèrt, jaarmarkt |
jaartal, jôrtal, jaartal |
jacquet, zjekèt, jacquet |
jagen, jâge, opjagen, jagen, ongedurig zijn, Jâg me toch nie zu. Jaag me toch niet zo op., Jâg toch nie zu. Ben toch niet zo ongedurig. |
jakkerdoes, jakkerdoes, uitdrukking voor enorm grote troep. Bènde van jakkerdoes. Enorme bende. Vaak gebruikt voor een troep kleren of rondslingerend speelgoed. |
Jan Gaspie, Jan Gaspie, een verzonnen naam, Op de vraag ”wie?” antwoord je: ”Jan Gaspie, dan witte nog nie wie”. Een met-een-kluitje-in-het-riet-antwoord. |
Jana, Jaân, Jana, Johanna |
janken, janke, huilen, Janke um ’n scheet. Huilen om niets. |
januari, janoeârie, januari |
Japie Todde, Jâpie Todde, voddenboer. Zo genoemd omdat hij in de straat steeds riep: "Jâpie, Jâpie Todde". Zo liet hij de mensen horen dat hij er was. |
japon, jepón, punneke, japon, jurk |
jasje, [kleine jas], jèske, jasje |
jasses, sjindres-kriejle-van-merante-zég-ik, Uitroep van verbazing. |
jenever, sneevel, jenever |
jeremiëren, [klagen], jeeriemieneeje, jammeren, jeremiëren , Zit ’r toch nie zoo te jeeriemieneeje. Jammer toch niet zo. |
jeuken, jeuke, jukt gejukt, jeuken, D’r stò geschrivve én gedrukt, ge moet krabbe wor ’t jukt. Er staat geschreven en gedrukt, je moet krabben waar het jeukt. |
jimmie, zjimmie, cakewalk |
jodenkerk, jóddekêrk, jodenkerk, Ás ’t mèr wor is zegge ze in de jóddekêrk. Als het maar waar is, zeggen ze in de jodenkerk. Het drukt twijfel uit over wat iemand beweert. |
jodenvet, jóddevèt, jodenvet, ouderwets snoepgoed. |
joekelen, joenkere, krijsen, jammeren, kermen , Hèij joenkert of ie ’r in zal bleijve. Hij krijst alsof hij er in zal blijven. Hij krijst alsof zijn leven ervan afhangt., Ónzen hónd kan zu joenkere dè g’r millèèj mi krét. Onze hond kan zo jammeren, dat je er medelijden mee krijgt. |
jong, jóng, joong, jóng, jong, kind, kinderen |
jong, jóng, jónk, jong, jeugdig, Jóng gelêrd is èèwd gedòn. Jong geleerd is oud gedaan., Och, gèij bént toch ók jónk gewist! Och, jij bent toch ook jong geweest! |
jongen, jónge, jungske, zoon, jongen , Ónze jónge hi tiggeworrig ’n mèijdje. Onze zoon heeft tegenwoordig een meisje., Ónze klènne is ’n junkske. Onze baby is een jongetje. |
jongensachtig, jóngesèèchtig, jongensachtig |
jongensgek, jóngesgèk, meisje dat jongens achterna loopt |
jood, jód, jood |
jou, oe, èùw, jou, Dè hék oe al gezeejd. Dat heb ik jou al gezegd., Zónder èùw wâr ik nérges. Zonder jou was ik nergens. |
jouw, oew, je, jouw, Trékt oew schoewn èn, dan gòn we. Trek je schoenen aan, dan gaan we. |
Jozef, [persoonsnaam], Józzef, Jozef |
juffertjes, stinkende juffertjes, afrikaantjes |
jullie, gullie, gèllie, jullie, Gullie kant de pot óp. Jullie kunnen de pot op. Ik heb genoeg van jullie. |
jullie, jùllie, ùllie, ùllieje , jullie, Jùllieje Keejs hi wir is wa uitgefreete. Jullie Kees heeft weer eens streken uitgehaald. Ùllie moeder hi di gezeed. Jullie moeder heeft dit gezegd. , Ùllieje Jan is flink uit de kluijte gewâse. Jullie Jan is flink gegroeid. |
kaal, kôl, kaâl, kaal |
kaaljakker, kaljakker, lefgozer, kapsoneslijer |
kaan, kooje, uitgebakken stukjes veervet, kaantjes |
kaars, kárs, kèrske, kaars, Ik hé ’n kárs ópgestooke bèij Maria. Ik heb een kaars opgestoken bij Maria. |
kaart, kaârt, kártje, kortje, kaart , Unne kaârt of unne klippel. Een kaart of een klippel. Aansporing tot het spelen van een kaart. |
kaas, kês, kees, kaas |
kaatsbal, kètsenbol, kaatsbal. In liedjes wordt kaatsenbal gebruikt. |
kaatsen, kètse, kaatsen |
kabaal, kebâl, lawaai, rumoer, kabaal |
kachelen, kachele, stangen, tergen |
kachelhout, kachelhèwt, kachelhèwtjes, kachelhout, houtjes om de kachel aan te maken, Alle hèwt is gin kachelhèwt. Alle hout is geen kachelhout. Niet iedereen is hetzelfde. |
kadaster, kedaster, kadaster |
kadaver, kedâver, kadaver |
kadaverhuisje, kedâverhuiske, tijdelijke bewaarplaats voor kadavers, Óp d’n Broekdèijk stónd ’n kedâverhuiske. Op de Broekdijk stond een huisje voor kadavers. |
kadetje, kedètje, kadetje, zacht broodje |
kalender, klénder, kalender, De klénder is di jôr klènder. De kalender is dit jaar kleiner. |
kalf, kèèlfke, kalfje |
kam, kèmke, kammetje , Hédde éfkes ’n kèmke vur mén? Heb je even een kammetje voor mij?, Ge kant èn de kèmkes van óns kuikes zien of ’t hántjes zén. Je kunt aan de kammetjes van onze kuikens zien of het haantjes zijn. |
kamer, kômer, kâmer, kamer |
kameraad, kámmerôd, kámmerèùj, kameraad |
kamgaren, kamgárre, kamgaren |
kan, kènneke, kannetje |
kanaal, knaâl, kanaal, Ik bén in de knaâl weejste visse. Ik ben in het kanaal wezen vissen. |
kanarie, knârie, knâriepiet, kanarie, kanariepiet |
kanariekooi, knâriekoj, kanariekooi |
kanarievogel, knárrievuggelke, kanarievogeltje |
kanis, kânes, kop, Gèij moet oewe kânes is dichthèèwe! Jij moet je kop eens dichthouden! |
kant, kant, kèntje, kant, De kèntjes eraf loope. De kantjes eraf lopen. , Ginne kant óp kanne. Geen kant uit kunnen. |
kapel, kepèl, kapel |
kapelaan, keplôn, keplòntje, kapelaan |
kapoeres, kepoerewiets, kapot, M’n schoewn zén kepoerewiets. Mijn schoenen zijn kapot. |
kapot, kepot, kapot, stuk, dood, Hédde oew bóks wir kepot? Heb je je broek weer kapot?, ’t Vèèrke is kepot. Het varken is dood. Het is geslacht. |
kapotspelen, kepotspeule, kapotspelen |
kappuist, kappuist, grote houten puist, vaak de broek van een grote boom. Hierop werden onder andere kachelhoutjes gekapt. |
kaptol, kaptol, werptol |
kaptollen, kaptolle, met een werptol spelen; zie ook keijle |
kar, kâr, kar, ’n Kâr burgemister mâke. Een kar burgemeester maken. De burries van de kar werden dan onder de kar gedraaid, zodat deze niet direct te gebruiken was. Bij het toffele gebeurde dit nogal eens. |
karbonade, kèrmenèèj, karbonade, Bèij de slacht van ’n vèèrke góng de kèrmenèèj dik no de pestoor of no de nónne. Bij de slacht van een varken ging de karbonade dikwijls naar de pastoor of naar de nonnen. |
karrewiel, karrewiel, rijksdaalder, karrenwiel. De grote ronde zilveren munt van fl. 2,50. |
karwei, kurwèèj, karwei, ’t Kurwèèj is plat én dè’s mèr goewd ók. Het karwei is klaar en dat is maar goed ook. |
kassa, kassa, grote boezem, kassa, De diej dôr, die hi me toch ’n kassa! Die vrouw daar, die heeft me toch een grote boezem! Plat gezegde door mannen onderling. |
kast, kâst , kèske, kast, Hannesoome kèske heet zoo, umdè Hannesoom dè zèèlf gemakt hi. ‘Hannesoome kèske’ heet zo omdat oom Hannes dit kastje gemaakt heeft. |
kastanje, kustanje, kastanje, Tamme kustanjes kónde râpe in d’n dokter zunnen hof. Tamme kastanjes kon je rapen in de tuin van de dokter. Deze tuin was aan het Houtrijk gelegen. |
katoen, ketoewn, katoen |
kattekwaad, kattekôd, kattenkwaad |
kattenpis, kattepies, kleinigheid, kattenpis , Dè’s gin kattepies. Dat is geen kleinigheid. |
kauw, kèw, kauw. Als deze tam gemaakt was, heette hij tjan |
kauwen, kèèwe, kèèwde, gekèèwd, kauwen |
Kee, [persoonsnaam], Keej, Kee, Cornelia |
keelgat, kilsgat, keelgat |
keer, kêr, keer, kirres, keer , Nog inne kêr én dan zak oe is mooresleere. Nog één keer en dan zal ik je eens mores leren. , Dè hék al driej kirres gezeejd! Dat heb ik al drie keer gezegd! |
Kees, [persoonsnaam], Keejs, Kees |
Kees, Kês, in De Kês. Bijnaam van meester Van der Schoor van de jongensschool in Nuenen. |
kei, kèèj, steen, kei , Óp oewe kèèj. Dat wil ik absoluut niet. |
keigoed, kèèjgoewd, keigoed, erg goed , Erik is kèèjgoewd in wiskunde. Erik is keigoed in wiskunde. |
keikapot, kèèjkepot, doodop, uitgeput |
keilen, keijle, met een werptol de tol van een ander proberen te raken. Jongensspel. |
keimooi, kèèjmoj, zeer mooi |
kennis, kénnis, bewustzijn, kennis, bekende, Ónzen Driek hi kènnis èn ’n boeredôchter. Onze Harrie heeft verkering met een boerendochter. |
kerel, kèèrel, kjèl, 1. vent met lef, kerel; 2. kerel, grote vriend, Gèij bént unne schònne kèèrel inne. Jij bent een mooie kerel. Niet dus.Verbloemende uitdrukking.; Zoo kjèl, bénd’r wir? Zo kerel, ben je er weer? |
keren, keere, keren, wenden, Oew kónt nie kanne keere. Geen ruimte hebben., Tis hier nie te keere. Het is hier niet uit te houden. |
kerk, kêrk, kerk |
kerkengeld, kérkegèld, kerkgeld, kleingeld , Ik hé allinnig wa kérkegèld. Ik heb alleen wat kleingeld. Muntgeld om in de kerk in de collecteschaal te doen. |
kermen, kèèrme, janken, kreunen |
kersendief, kérsendief, spreeuw |
kerstkind, kérskiendje, kerstkindje |
Kerstmis, Korsmus, Kérsmus, Kerstmis |
kerststal, kérsstèlleke, kerststalletje |
ketel, kittel, ketel, In Nuejne hadde vruuger Nèt Kittel. In Nuenen had je vroeger Nèt Kittel. Bijnaam van een armoedig vrouwtje. |
ketelbikker, kittelbuunder, ketelbikker |
keukelen, kuukele, vallen |
keurmeester, kurmister, keurmeester |
keus, kuus, varken, lomp persoon |
keutel, kuttel, keutel, dreumes, Ge zâlt oewe kuttel moete intrékke. Je zult je keutel moeten intrekken. |
kiezen, kiejze, kiejst, koôs, gekózze, kiezen , Ik héb ervur gekózze nie te kiejze. Ik heb ervoor gekozen niet te kiezen., Zèij koôs vur ne witte trèùwjepón. Zij koos voor een witte trouwjapon. |
kijken, keijke, kek, keek, gekeeke, kijken, Kék dôr! Kijk daar! , Kék, kék, kék m’n èèj! Kijk, kijk, kijk mijn ei! Nadoen van het kakelen van een kip, die een ei gelegd heeft. |
kikkerdril, kikkerdril, eendenkroos. Tegen eendenkroos wordt vaak kikkerdril gezegd. Foutieve benaming. |
kikvorsbloem, kikvorsbloem, pinksterbloem |
kind, kiendje, keijnder, kindje , Juffrow Ria hi slès innentwintig keijnder in hur groep driej. Juffrouw Ria heeft slechts eenentwintig kinderen in haar groep drie. |
kinderachtig, kiendjesèèchtig, keijnderèèchtig, kinderachtig |
kinderkopje, kinderkùpke, veldkei, kinderkopje |
kinds, kèijnds, kinds, dement |
kip, kiep, kip, hen , Van ’n kaâl kiep kande gin virre plukke. Van een kale kip kun je geen veren plukken. |
kippenkooi, kiepekoj, hénnekoj, kippenhok. Ruimte waar veel vrouwen samen kakelen, noemt men schertsend wel kiepekoj. |
kippenstront, kiepestrónt, kippenstront , Tis tussen die twee zu wit ás kiepestrónt. Die twee hebben stevig verkering. |
kippenvel, [pukkels op de huid], kiepevèl, kippenvel |
kistje, kisje, kisjes, 1. kistje; 2. lompe soldatenschoenen, kistjes |
klaar, klôr, voor elkaar, klaar, Dè krédde gèij nie klôr! Dat krijg jij niet voor elkaar!, Dur bénde moj klôr mi. Daar zit je mooi mee te kijken., Mi hum bén ik hillemol klôr. Met hem heb ik het helemaal gehad. |
klaarbraden, klôrbrôje, klaarmaken, verprutsen , Wa brôjde me nèw klôr? Wat maak je me nu klaar? Wat ben je nu aan het verprutsen? |
klaarkomen, klôrkomme, gereedkomen, klaarkomen |
klaarmaken, klôrmâke, klaarmaken, presteren, Ête klôrmâke. Eten koken. |
klaarspelen, klôrspeule, klaarspelen |
klaarstaan, klôrstòn, klaarstaan |
klad, [restje eten], klèdje, restje eten |
kladjesdag, klèdjesdag, de dag dat etensrestjes tot een maaltijd verwerkt worden. Meestal op maandag. |
klagen, klôge, klâge, klagen |
klager, [iemand die klaagt], klôger, klager, Klôgers gin noôd én zwètsers gin broôd. Klagers geen nood en zwetsers geen brood. |
klak, klak, pet |
klamper, klamper, sperwer |
klapbus, klapbus, blik met carbid erin. Met wat water erbij knalde je dan het deksel eraf. |
klaplazerus, klaplâzerus, in zeer hoge mate, stomdronken , Z’n èijge ’t klaplâzerus ête. Zoveel eten tot je er ziek van wordt., Z’n èijge ’t klaplâzerus zuijpe. Zich stomdronken zuipen. Comazuipen! |
klapzuur, klapzuur, apezuur, Zich het klapzuur wérke. Zich het apezuur werken. |
klare, klôre, jenever , Er is èèwe én jónge klôre. Er is oude en jonge jenever. |
klassineren, klázzieneere, redeneren zonder structuur |
klaveren, klivvere, klaveren, Ik speul klivverenòs uit. Ik speel klaverenaas uit. |
kleden, [kleren dragen], kleeje, geklid, kleden, Ónze jónge is al geklid. Onze zoon heeft al een priestertoog aan. |
kleed, kleejke, kleedje |
kleerborstel, klirbôrsel, kleerborstel |
kleermaker, klirmâker, kleermaker, Willy wâr klirmâker in hart én niere. Willy was kleermaker in hart en nieren. |
klein, klèèn, klènder, klènner, klènst, klein, jong, Klèèn bietje. Klein beetje. , Toen wârde nog mèr klèèn mènneke. Toen was je nog maar een jong ventje. , Van klèns af èn. Van kleins af aan. Van jongsaf aan. |
kleine, [baby], klènne, baby, Hoe isset mi de klènne? Hoe is het met de baby? |
kleinigheid, klènnighèijd, kleinigheid, klein geschenk of kleine dienst. |
klep, klép, 1. waffel, klep; 2. in kèèw klép openstaande deur, die veel kou geeft, Hèwt oew klép toch is toew! Hou je waffel toch eens dicht!; Ge hét mèr ’n kèèw klép oope stòn. Die openstaande deur geeft veel kou. |
kleren, klirre, kleren |
klets, klèts, 1. verkoudheid, klap; 2. kletskous, (vermakelijk) geleuter , Ge hét zoo ’n klèts te pakke. Je hebt snel een verkoudheid opgelopen. , Hier, hédde ’n klèts um oe orre. Hier, heb je een klap tegen je oren., Tónprôter Chris hi ’n schòn klèts gehèèwe. Buutreedner Chris heeft vermakelijk geleuterd. |
kletsjanus, klètsjanus, kletsmajoor |
kletskont, klètskónt, kletskont, klets |
kletskop, [kaal hoofd], klètskop, kaal hoofd |
kletsmie, klètsmiej, kletstante |
kletsmuts, klètsmuts, kletskont |
kletspraat, klètsprôt, kletspraat, onzin |
kleur, klurre, kleur, klurke, kleuren, kleur, kleurtje, blosje, De Nuejnese vlag hi vijf klurre. De Nuenense vlag heeft vijf kleuren., Wa hédde toch ’n schòn klurke. Wat heb je toch een mooi blosje. |
klierkop, kliêrkop, klier, vervelende vent |
klikspaan, klépspaân, klikster |
klikspaan, kléptoot, klikspaan |
klinkklaar, klinkklôr, klinkklaar, totaal, louter , Klinkklôre ónzin. Klinkklare onzin. |
Klippeleaters, Klippeleaters, Blaasband in Nuenen. |
kloffie, klófje, werkkleding |
klok, klùkske, klokje, Zooás ’t klùkske thuis tikt, tikt ’t nérges. Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens., ’t Klùkske van gehoorzaamheid. Het klokje van gehoorzaamheid. Kinderbedtijd. |
klomp, klómp, klumke, 1. klomp, houten schoeisel; 2. klomp, vormeloze massa, Dè moete óp oew klómpe ènvuujle. Dat moet je op je klompen aanvoelen. |
klontje, kluntje, klontje, ’n Kluntje bòtter. Een klontje boter., ’t Is zu klôr ás ’n kluntje. Het is zo klaar als een klontje. |
klooster, klóster, klooster, in ’t Klóster Het Klooster Sociaal Cultureel Centrum met theater in Nuenen |
kloosterfeest, klósterfist, kloosterfeest, Zuster Cluttilde hi hur gèèwe klósterfist gevierd. Zuster Clothilde heeft haar gouden kloosterfeest gevierd. |
klootjavaan, klootjavaan, klootzak |
klootjesvinger, klótjesvingers, onervaren vingertjes, al te grijpgrage vingers, Blétter af mi oew klótjesvingers. Blijf ervan af met je onervaren vingertjes. |
klootjesvolk, klótjesvolk, mensen die niet netjes of eerlijk zijn |
klootveeger, klótveeger, sukkel, kluns, Ménne méns is me toch zunne klótveeger. Mijn man is me toch zo’n sukkel. |
klos, klos, klùske, klos |
klosjebreien, klosjebreije, breien op een klosje met vier spijkertjes, punniken |
klot, klot, turf |
klote, kloote, slecht, beroerd, Tis kloote mi mén. Het gaat beroerd met mij. |
klotenjong, klótjóng, vervelende kinderen |
klucht, klócht, klucht |
kluit, klùtje, klùtjes, 1. hoopje, kluitje; 2. briketten, Veeg ’t mèr óp ’n klùtje. Veeg ’t maar op een hoopje., We zâte mi z’n alle óp ’n klùtje te vernikkele van de kèèw. We zaten met zijn allen dicht bij elkaar te vernikkelen van de kou., Van oew klùtje afgòn. Flauwvallen. |
knauwen, knèèwe, onbeschoft kauwen |
knecht, knèècht, knecht |
kneuter, [deugniet], kneuter , deugniet, rakker |
knie, kniej, kniejes, knie |
knijp, [angst], knijp, in tis de knijp, je durft het niet, Tis de gloejende knijp! Je durft het helemaal niet! , |
Knillis, Knillus, Cornelis |
knip, kniejp, zakmes |
knip, [bouwvallig hus], knip, bouwvallig huis. , Die knip is een ”onbewoonbaar verklaarde woning”. Een bord met die tekst trof je nogal eens aan op een bouwval. Als deze toch bewoond werd, werd er met een taalkundige knipoog ”onverklaarbaar bewoonde woning” van gemaakt. |
knip, [het knippen (met de vingers)], knips, manier van knippen met je vingers om een knikker in een kuiltje te krijgen. Bijvoorbeeld duimknips, met je duim knippen, of pinkknips, met je pink kn |
knipbeurs, knibbeurs, knipbeurs, portemonnee |
knippen, [foto's maken], knippe, flitsen, foto maken, Ik bén dur de verkeerspliesie geknipt. De verkeerspolitie heeft mij geflitst. |
knipperbol, [meisje dat steeds van vriend wisselt], knipperbol, meisje dat telkens van vriend wisselt |
knipschaar, knipscheer, knipschaar |
knipvlieger, knipvliejger, eenvoudige vlieger. Vlieger die vaak gemaakt is van krantenpapier en strootjes. |
knobbel, knoebel, knoebeltje, bult |
knoeibeer, knoeibêr, kliederaar |
knoeper, knoeperd, kanjer, Ik hé ne knoeperd van ne vis gevange. Ik heb een kanjer van een vis gevangen. |
knoerst, knoerel, kraakbeen, Op knoerel moete lang kèèwe um die fijn te kreijge. Op kraakbeen moet je lang kauwen om het fijn te krijgen. |
knoest, knoest, lomperik, knoest |
knol, knol, knùlleke, 1. groot stevig paard; 2. knolletje, Vur ’n knùlleke kumt ’t knijn wùl uit z’n hùlleke. Voor een knolletje komt het konijn wel uit zijn holletje. |
knolraap, knolderôp, knolraap koolraap |
knook, knoôk, knoest bot, Hèij higget nie in zunne knoôk. Hij is het absoluut niet van plan. |
knoop, kneup, nubbel, kneup, knupke, knoop, Zèij hén ginne kneup te verteere. Zij hebben geen knoop te verteren. Zij zijn straatarm., Lég mèr unne steevige knubbel in dè zeel. Leg maar een stevige knoop in dat touw. |
Knoops, Knops, Knoops. Familienaam. |
knoopsgat, knupsgâte, knoopsgaten, Jâ, knupsgâte! Ik geloof je niet! |
knop, knùpke, knopje |
knopen, kneupe, knupt, geknupt, knopen, Knupt dè mèr goewd in oew orre. Knoop dat maar goed in je oren. |
knot, knót , knutje, knot, Tante Mriej ha d’r hôr âlt óp ’n knutje. Tante Marie had haar haar altijd op een knotje. |
knul, knulleke, knulletje, Óns knulleke it toch zu gèèr knùllekes. Ons knulletje eet graag knolletjes. |
knuppel, klippel, knuppel, klepel, brandhout |
knurft, knùrft, lomperik |
ko, [vervelend, moeilijk], kò, vervelend, moeilijk, Tis kò hébbe. Het is vervelend om te hebben. , Tis kò doewn. Het is moeilijk om te doen. |
koe, koew, koej, koe, Óns koew, Bèrta zeuve, hi gekalfd. Onze koe, Berta zeven, heeft gekalfd. |
koekje, kuukske, koekje, Hier, vat er ’n kuukske bèij. Hier, pak er een koekje bij., Witte ’n woord mi een q? Quukske! Taalgeintje. |
koffiedras, koffiedras, koffiedik |
koffiezettertje, koffiezétsterke, nakomertje. Als haar ouders op leeftijd zijn, is zij oud genoeg om voor hen koffie te zetten, is de achterliggende gedachte. |
komen, komme, kumt, kwamp, gekomme, komen, Óns pluugske kwamp ’r nie èn te pas. Ons ploegje kwam er niet aan te pas. We verloren dik., Kommende zóndig is ’t Pòsse. Komende zondag is het Pasen. |
komfoor, kóntefoor, achterkant van een schoen |
kommerlijk, kummelek, humeurig, Wa bénde toch kummelek de lésten teijd. Wat ben je toch humeurig de laatste tijd. |
konijn, knijn, kneent, knijne, konijn , Tis bèij de knijne af. Het is ongehoord. |
koning, kunning, koning, Mi de kérmis go ’t schut kunningschiejte. Met de kermis gaat het gilde koningschieten. |
koningin, kunningin, koningin, De kunningin kumt vendâg óp ’t wèèrk. De koningin komt vandaag op het werk. Gezegde op de betaaldag. Het geld droeg immers de beeltenis van de koningin. |
kont, kónt, kuntje, 1. -kont; 2. kontje; 3. korstje van een brood; , Kónt wordt veel gebruikt als tweede deel van een samenstelling, zoals in leuterkónt, klètskónt, rakkónt. Zij duidt dan een onaangename eigenschap van een persoon aan. , Ik héb m’n kónt strak. Ik heb ruim genoeg gegeten. Plat gezegde., ’t Zal d’r kuntje voore. Het (nieuwe) zal haar tegenvallen., ’n Kuntje geeve. Zetje tegen de kont omhoog geven., Bloot kuntje. Een kadetje met een diepe snede., Bloote kuntjes in ’t gras. Groente van witte bonen met snijbonen.; Ik wul gèèr ’t kuntje. Ik wil graag het korstje van het brood. |
kontkruiper, kóntekruiper, slijmbal |
kooi, koj, kojke, kooi , Doe is wa stroj in de koj. Doe eens wat stro in de kooi. |
kooi, kôj, slechte vrouw, Dè’s ’n kôj, de diej dôr. Die daar, dat is een slechte vrouw. |
kook, [hoeveelheid groente voor een maaltijd], kook, hoeveelheid groente voor een maaltijd , Unne kook bònne. Een kook bonen. Hoeveelheid bonen voor een maaltijd. |
kool, kólle, kool |
koolzaad, [soort plant], kólzôd, koolzaad, De wáttermeule van Ópwètte verwérkte kólzôd. De Opwettense watermolen verwerkte koolzaad. |
koord, kórd, kurdje, koord, touwtje, Dè hédde nog nie èn ’n kurdje. Daar kun je nog niet zeker van zijn. |
koorts, kórts, koorts |
Koos, Koôs, Koos |
kopen, koope, kupt, kocht, gekôcht, kopen |
koper, kooper, kópman, koper, Ik hé unne kooper vur m’n huis. Ik heb een koper voor mijn huis., Gèij bént kópman. Jij bent de koper. Vaak als afsluiting van onderhandelen gezegd. |
koper, kópper, koper. Chemisch element. |
koperblazer, kópperblôzer, koperblazer |
koperen, kóppere, koperen, Kóppere kittel. Koperen ketel. |
kopje, kumke, keumke, kùpke, tas, kopje, Luste ’n kumke koffie? Lust je een kopje koffie? |
kopje, kùpke, kopje, hoofdje , Kùpke koffie. Kopje koffie., Wa hi ùllie Jantje ’n schòn krullekùpke. Wat heeft jullie Jantje een mooi krullenkopje. |
kordaat, kurdôt, kordaat |
koren, kórre, koren, Kórre palme. Koren palmen. Korenvelden met Palmpasen van palmtakjes voorzien opdat het koren niet door onweer vernietigd zal worden. |
korf, kùrf, korf |
korset, cursjèt, corselet |
korst, korsje, korstje |
kort, kort , in kortmâke kleiner maken, Groot gèld kortmâke. Geld wisselen in kleinere waarden. |
kortbij, kortbèij, dichtbij |
kortelijk, kóttelek, kortaf, kwaad, nijdig |
korts, korts, onlangs, Korts hék nog kórts gehad. Onlangs heb ik nog koorts gehad. |
kost, kôst, kosje, eten, kost, kostje, levensonderhoud, Hèij hit ’r de kôst bèij. Hij heeft er het eten bij. Vaak over boerenknechten gezegd., Oew kosje is gekôcht. Jouw kostje is gekocht. Je hebt het goed. Men zegt dit wel als iemand niet meer zijn best doet op zijn werk. |
koster, kèùster, kùster, kôster, koster , Harrieke is lâng kèùster gewist in de Climméns. Harrie is lang koster geweest in de H. Clemenskerk. |
kotsmoe, kitsmuûjg, kotsmoe, Ik bén dieje klètsjânus kitsmuûjg. Ik ben die kletsmajoor kotsmoe. |
koud, kèèw, 1. koud; 2. kou, verkoudheid, ’t Is kèèw vendâg. Het is koud vandaag., Kèèwe kant. Schoonfamilie., Kèèw schóttel? Mak wèèrm, mak wèèrm! Koude schotel? Maak warm, maak warm! Grappig bedoelde woordspeling., Doe unnen das um, anders vatte nog kèèw. Doe een das om, anders loop je nog een verkoudheid op., Kèèwe kak is ’t, meer nie! Koude kak is het, meer niet! |
koukrimper, kèèwkrimper, kèèwkrimp, koukleum, Krùp in de kachel, kèèwkrimper. Kruip in de kachel, koukleum! |
kous, kèws, kous |
kousenfabriek, kèwsefebriek, kousenfabriek. Deze waren er diverse in Nuenen. |
kouwelijk, kèwwelek, kouwelijk |
kraai, krèèj, kraai, ’n Vliejgende krèèj véngt âlt wa. Een vliegende kraai vangt altijd wat., Hèij vloog er ás ’n blinde krèèj óp af. Hij vloog er als een blinde kraai op af. Hij stapte er onbezonnen op af. |
kraaien, krèèje, kraaien, Frans wul âlt kunning krèèje. Frans wil altijd koning kraaien. |
kraaienbek, krèèjenbèk, nijptangetje, kraaienbek |
kraam, krôm, krùmke, kraam |
kraamarm, krómmenèèrm, cadeautje bij kraamvisite |
kraan, kraân , krántje, kraan |
krant, krèntje, krantje |
krek, krèk, 1. precies, juist; 2. zojuist, zoëven, Wa gèij dôr hét, is krèk wa ik nòddig héb. Wat jij daar hebt, is precies wat ik nodig heb., ’t Hi krèk driej uure geslâge. Het heeft zojuist drie uur geslagen., Krèkwakwo. Precies wat ik wilde. Komt nog al eens voor als naam voor een eigen buitenhuisje. |
krek goed, krèkgoewd, eigen schuld, dikke bult |
krekeender, krèkinder, precies gelijk , Dè blé mén krèkinder. Dat blijft voor mij precies gelijk. Het maakt me niet uit. Krèkinder. Tweeling Van den Heuvel in Nuenen die als buutreedners optraden tijdens pronkzittingen. |
krentenmik, krintemik, krentenbrood |
krijgen, kreijge, kré, krig, gekrigge, krijgen, Hèij kré dè wùl én ik krig ’t nie. Hij krijgt dat wel en ik kreeg het niet. , Zèij hi gedòn gekrigge. Zij heeft ontslag gekregen., Zèij hi subsidie van de geminte gedòn gekrigge. Zij heeft subsidie van de gemeente verkregen., Doe nie, anders krédd’r óp. Doe niet, want je krijgt straf. Vaak is een uitbrander of pak slaag bedoeld. |
krijsen, krèijse, krijsen, gillen |
kroot, krutje, dennenappel, Vur ’t râpe van krutjes in de Pestoorsmast wâre wèij wùl te veijne. Voor het rapen van dennenappels in de Pastoorsmast waren wij wel te vinden. |
kruidentuin, kruijjetùntje, kruidentuintje |
kruidnagel, kruijnâgel, sering, kruidnagel, Kruijnâgels rèùke hil lèkker. Seringen ruiken heel lekker. |
kruien, kruije, krój, gekrójje, kruien |
kruik, krùkske, kruikje, Krùksken òllie. Kruikje olie. |
kruimel, grummels, kruimels, Dè’s ónze Grârd, die de grummels uit z’n bóks schârt. Dat is onze Gerard, die de kruimels uit zijn broek schaart. Gerard is erg precies. |
kruin, kruin , krùntje, kruin |
kruinscheering, krùnscheering, kruinschering |
kruipen, kruijpe, krùpt, gekroope, kruipen, ’t Bloewd krùpt wor ’t nie gòn kan. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan |
kruis, krùske, kruisje, Wèij moete allemol óns krùske drôge. Wij moeten allemaal ons kruisje dragen. |
kruisbes, kroesel, kruisbes |
kruistikkertje, kruistikkertje, vorm van tikkertje. Kinderspel. |
kruiwagen, kreujge, kruijwâge, kruiwagen |
kruk, krukske, krukje, ’r Stu ’n krùkske óp ’t krukske. Er staat een kruikje op het krukje. |
krulhaar, krulhôr, krulhaar, Ás vèèrkes krulhôr kreijge, moete óppâse. Als varkens krulhaar krijgen, moet je oppassen. Als men sterk van mening verandert, moet je goed opletten. |
kuieren, kèùre, kuiere, kuieren, wandelen, Ik bén nog éfkes wiste kèùre. Ik ben nog even wezen kuieren. |
kuil, kèùl, kuuleke, kuil, ’n Kuuleke um te knikkere. ’n Kuiltje om in te knikkeren., Di’s gèld um in m’n kuuleke te komme. Dit is geld om in mijn kuiltje te komen. Dit is geld om mijn begrafenis te betalen. |
kunnen, kanne, ik kan, kan ik, kank; gèij, kunnen, Dè kande nie mâke! Dat kun je niet maken!; Umdè ge ’t nie kónt zeeker! Omdat je het niet kon, zeker!; Ik kan ’t nie mér én ik hé ’t âlt gekanne. Ik kan het niet meer en ik heb het altijd gekund.; Heej motje, kánnie? He, maatje, kan het gebeuren?; ’t Kós kojjer. Het kon slechter. ; ’t Kós kósse. Het zou (kon) kunnen. Taalgrapje. |
kwaad, kôj, kôd, kojjer kojst, 1. slecht, onvoldoende; 2. boos, kwaad , Mi de kérst hajk ’n kôj report. Met Kerstmis had ik een slecht rapport. |
kwaaiigheid, kojjighèijd, gemeenheid, slechtheid, In óns Nilleske zit gin spat kojjighèijd in. In onze Nelis zit totaal geen gemeenheid. |
kwaal, kwôl, kwaal |
kwab, kwab, hulpeloos vogeltje, dat maar net uit het ei is |
kwajongen, kwojjónge, kwajongen |
kwajongensstreek, kwojjóngesstreek, kwajongensstreek, , ’n Kwojjóngesstreek uithâle is niemes vrimd. Een kwajongensstreek uithalen is niemand vreemd. |
kwak, kwèkske, kleine hoeveelheid, beetje, kwakje |
kwal, kwal, onnozelaar, zot, dwaas, ’t Zén nog mèr kwalle. Het zijn nog maar onnozelaars. Meestal gaat het dan om jongeren, die wat gek en aanstellerig doen. |
kwalachtig, kwalèèchtig, aanstellerig |
kwalijk, kwèllek, kwollek, kollek, kwalijk, Dè kan ik oe nie kwèllek némme. Dat kan ik je niet kwalijk nemen. |
kwallen, kwalle, gek doen, zich aanstellen , Wa bénde toch wir èn ’t kwalle. Wat ben je toch weer gek aan het doen. |
kwallerig, kwallerig, melig, kwallig, aanstellerig |
kwansuis, schanshuis, stiekem, quasi, kwansuis |
kwartier, ketier, kwartier, verblijf, woning , Nuejnes ketierke. Nuenens kwartiertje. Vergaderingen e.d. beginnen in Nuenen altijd een kwartier later dan aangekondigd, zegt men. , Rèw ketier. Slordig huishouden. |
kwast, kwâst, kwibus, kwast |
kwek, kwèèk, kwèèker, 1. mond; 2. vrouw met een brutale mond, schreeuwlelijk, ’n Groote kwèèk ópzette. Een grote mond opzetten. |
kwekken, [gillen, roepen], kwèèke, kwèkt gekwèkt, gillen, hard roepen, Ónze Wim kwèkt al vurdèt ie geslâgen is. Onze Wim gilt al voordat hij geslagen is. |
kwezel, kweejzel, kwezel, sukkel, al te vroom kind |
kwijtspelen, kweijtspeule, wegspelen, overtuigend winnen |
kwikbil, kwikbil, jongensgek |
kwikken, kwikke, met of op de hand het gewicht schatten, Kwik is hoe zwôr di is. Schat eens hoe zwaar dit is. |
kwikstaart, kwikstart, kwikstaart |
kwips, kwèps, kèps, blut, Ik bén kwèps. Ik ben blut. Vooral bij het knikkeren gebruikt. |
laag, lig, ligger, liggerder, ligst, laag |
laag, lôg, lôg, lèùgske, laag |
laag, vóllôg, bij het kaarten alle slagen gehaald, volle laag, Hèij krig de vóllôg. Hij kreeg de volle laag. Hij kreeg er flink van langs. |
laat, laât, látter, látst, ook: lest,, laat, Laât is nie vruug. Laat is niet vroeg., Tjeu kwamp látter én Bén wâr de látste. Tjeu kwam later en Ben was de laatste., ’t léste woord wulle hébbe. Het laatste woord willen hebben., De lètste eer bewijze. De laatste eer bewijzen. |
laatmars, laâtmars, persoon die dikwijls erg laat thuiskomt |
laatst, lètst, lést, laatst, Hédde lètst ónzen Bèrt nog geziejn? Heb je onlangs onze Bert nog gezien?, Óp ’t lést loope. Op het laatst lopen. Bijna moeten bevallen. |
labboon, labbònne, groote bònne, tuinbonen |
lade, lâj, lade |
laden, lâje, lâjde gelâje, laden, Ik hé munne wâge vól gelâje, vól mi … Ik heb mijn wagen vol geladen, vol met.. |
laken, lôke, lôkes, laken , Wie dèlt hier de lôkes uit? Wie deelt hier de lakens uit? |
Lambert, [persoonsnaam], Lambêr, Lambert |
lamenteren, lamménteere, weeklagen, zeuren |
lamlendigheid, lammighèijd, lamlendigheid |
lamp, lèmke, lampje |
Lampegat, Lampegat, carnavalsnaam van de stad Eindhoven |
lampenfabriek, Lèmkesfebriek, Philips’ Gloeilampenfabrieken, Zèij wérkt in de Lèmkesfebriek. Zij werkt bij Philips. |
lang, lâng, lank, lang, Petra is ’n lâng ènd. Petra is een lang en dun persoon., Lâng dâg mâke. Lange dagen maken. Vele uren per dag werken., Lank zal ’t nie duure. Lang zal het niet duren., Hèij li âchter de lange. hij ligt achter de lange. Met de lange is de kerktoren bedoeld. Hierachter is het kerkhof. |
langs, langs, 1. in langs elkaâr leeve, naast elkaar leven; 2. in langs komme, op bezoek komen, Langs elkaâr leeve, naast elkaar leven. Zonder vriendschap en betrokkenheid., Ge moet is langs komme. Je moet eens op bezoek komen. |
lantaarn, lantèèrn, lantaarn |
lantaarnpaal, lantèèrnpôl, lantaarnpaal |
lap, lèpke, lapje |
last, lâst, last, hinder, Van ùllie kiepe hék gin lâst af. Van jullie kippen heb ik geen last. |
lastig, lâstig, hinderlijk, lastig |
lat, lètje, latje |
laten, lôte, lo of lòt liejt gelôte, laten, Lo dè! Laat dat!, Lòt mèr. Laat maar., Ze liejt ´t ’r nie bèij zitte. Zij liet het er niet bij zitten. |
lauw, lèùw, lauw, Lèùw wátter. Lauw water. |
lawaai, lewèijt, lewèèj, lawaai, drukte, hard pratende vrouw, Zónder unnen hoop lewèijt gigget tiggeworrig nie mèr. Zonder heel veel lawaai gaat het tegenwoordig niet meer. Vooral van muziek gezegd., Tis nen hoop lewèijt um niks. Het is een hoop drukte om niets. |
lebberen, lèbbere, sabbelend kussen |
leemkuil, limkèùl, leemkuil |
Leende, Lind, Leende |
Leentje, Linke, Leentje, Lena |
leer, lêr, leer, lirke, 1. leer, ladder; 2. leer, leertje, Lirke stòn. Laddertje staan. Je ging dan met je armen gestrekt naar beneden en handen gevouwen staan, als opstapje voor het klimmen. |
leesplankje, leesplènkske, leesplankje |
leeuw, luw, leeuw |
leeuwtje, lowke, winde. Zoetwatervisje dat in De Loop zwom. |
leggen, légge, ik leg, lég ik; gèij legt, Légde (gèij) mee ’n kartje? Leg je een kaartje mee?;Hèij lin ’t boek óp de toffel. Hij legde het boek op de tafel.;Leej ze de záddoeke in de kâst? Legde zij de zakdoeken in de kast?;Gèllie hét de teegels moj rèècht geleed. Jullie hebben de tegels mooi recht gelegd. ;Lég trug! Leg terug! |
lei, lèèj, lei, schrijfbord |
leiden, lèije, leiden , Wa ge dôr doet, lèijt nérges toe. Wat je daar doet, leidt nergens toe. |
leidsel, leijsels, leidsels |
leitoeper, lèèjtoeper, persoon die bij het toepen geen risico neemt |
lekkers, lèkkers, in ’t is me wa lèkkers het stelt niet veel voor, ’t Is me wa lèkkers. Het stelt niet veel voor. |
lelijk, lillik, lùllek, 1. gemeen, vreselijk, erg; 2. lelijk, niet mooi;, Wa bénde gèij lillik! Wat ben jij gemeen! , Wat ben jij gemeen! , Die wónd ziet ’r lillik uit. Die wond ziet er vreselijk uit. , Ónze mister kan toch zu lùllek doewn. Onze onderwijzer kan toch zo tekeergaan., Toon d’n Aâp is zu lùllek ás de nâcht. Toon de Aap is zo lelijk als de nacht. Heel lelijk dus. |
lelijkerd, lillikkerd, lùllekerd, 1. rotzak, geniepig persoon, deugniet; 2. lelijkerd. Iemand die niet mooi is., Dè’s me ne lillikkerd inne. Die persoon vind ik een rotzak. , Tegen kinderen, zogenaamd boos, gezegd: ”Och gèij, lillikkerd”, heeft vaak de betekenis van het vriendelijkere woord ”deugniet”. |
lendenen, lèène, lendenen, M’n lèène doewn zeer van ’t wêrke. Mijn lenden doen pijn van het werken. |
lengen, lénge, langer worden, Ás de dâg lénge, zal de winter strénge. Als de dagen lengen, zal de winter strengen. |
lepel, lippel, lippelke, lepel |
leren, [van leer], lirre , leren, van leer gemaakt, Lirre jèske. Leren jasje. |
leren, lêre, leere, leren, onderwijzen, Ónze jónge kan goewd lêre. Onze zoon kan goed leren. |
lesrooster, lésróster, lesrooster |
leugen, leujge, leugen, Dè’s ’n pértinénte leujge. Dat is een absolute leugen |
leugenbank, liêjgbènkske, liegbankje. Een bank in het Park waarop, meestal ouderen, aan elkaar sterke verhalen vertellen. Scherts van de volksmond. |
leuning, lunning, leuning |
leven, lêve, leeve, leven, Lêve én lôte lêve, zék âlt mèr. Leven en laten leven, zeg ik altijd maar. |
levend, [tegenover dood], livvend, levend, ’t Veej is livvend verbrand. Het vee is levend verbrand. |
levendig, livvendig, druk, levendig, ’t Wâr dôr ’n livvendige mèrt. Het was daar een levendige markt. |
leveren, livvere, leveren |
levertraan, leevertrôn, levertraan, Èèk ba, leevertrôn. Bah vies, levertraan. |
licht, lócht, lichtzinnig, slecht, Fien is ’n lóchte mèijd. Fien is een lichtzinnige meid. , Lóchte grónd. Slechte grond. Onvruchtbare grond. |
lichtelijk, lichelek, altijd wel, gauw, gemakkelijk, lichtelijk, D’r blè lichelek iejt van hange. Daar blijft altijd wel iets van hangen., ’t Is hum nogal lichelek te veul. Het is hem nogal gauw te veel. |
lichtman, lichtmènneke, opnemer van de elektriciteitsmeter |
lichtvaardig, lichvèrrig, nogal eens, gemakkelijk, In óns dùrp is ’r lichvèrrig iejt te doewn. In ons dorp is nogal eens iets te doen., Ónze pâ zi lichvèrrig jâ. Onze pa zegt gemakkelijk ja. |
lid, leej, leden, ledematen, Iejt ónder de leej hébbe. Iets onder de leden hebben. Iets mankeren dat nog niet zichtbaar is. |
lied, liejke, liedje |
lieden, lèùj, lieden, Vaklèùj. Vaklieden. |
liegbakkes, liêjgbakkes, leugenaar |
liegbeest, [leugenaar], liêjgebist, liêgbist, liegbeest |
liegbuil, liêjgbèùl, leugenaar |
liegen, liêjge, lóg gelógge, liegen, Hèij liêjgt of ’t gedrukt stò! Hij liegt alsof het gedrukt staat!, Zónder liêjges! Zonder te liegen! Uitroep om de waarheid van uitspraken te benadrukken., Dè’s nie wor, dè’s gelógge! Dat is niet waar, dat is gelogen! |
Lierop, Lierup, Lierop |
Lieshout, [toponiem], Liesunt, Lieshout, Liesuntseweg. Lieshoutseweg. |
lieveheersbeestje, [insect], lieveheerebisje, lieveheersbeestje |
lieverkoek, liejverkuukskes, liever iets anders, Als een kind liever iets anders wilde, kreeg het als antwoord: ”Liejverkuukskes worre in Den Bósch gebakke”. Koekjes die je liever hebt, worden in Den Bosch gebakken. Wat je liever wil, bestaat wel, maar niet hier. |
lievermannetje, liejvemènnekes, duizendschonen |
liggen, ligge, ik lig, lig ik; gèij ligt, Wa li, li. Wat ligt, ligt. Gebruikt bij het kaarten.; Littie wir te verveele? Ligt hij weer te vervelen?; Zèij lâge nâkend óp ’t strand. Zij lagen naakt op het strand.; Li toch nie zoo te snùrke. Lig toch niet zo te snurken. |
lijden, lèèje, lèije, lèijt, leej, geleeje, lijden, verdragen, ’t Kan wa lèèje. Het kan wat lijden. Het kan wat tegenslag verdragen., Lèijt ’t èijs? Lijdt het ijs? Is het ijs sterk genoeg?, Ik mag m’n jóngste zuster gèèr lèije. Ik vind mijn jongste zus heel aardig. |
lijf, lèijf, lijf, Gezónd van lèijf én leeje zén. Goed gezond zijn. |
lijk, lèijk, lijk, Lèijkestrùtje. Lijkenstraatje. De lijkstoet ging door dit straatje vanuit de Beekstraat naar het oude kerkhof in ’t Dèkker. In de volksmond zo genoemd. |
lijken, lèijke, lèkt, lijken, gelijken |
lijkmis, lèijkmis, uitvaartdienst |
lijster, lèijster, lijster |
lijzig, lèijzig, zeurderig, lijzig, Lèijzig prôte. Zeurderig praten. |
likken, lèkke, likken |
likmevestje, Lèkmevésje, waardeloos, Likmevestje, Gèij bént ’r inne van Lèkmevésje. Jij bent er een van Likmevestje. Jij bent een waardeloze vent. |
liksteel, lèksteel, lèkstok, zuurstok, staaf snoep, kaneelstok |
liksteen, lèksteen, brok zout waaraan koeien likken |
liktoet, lèktoewt, lèksnup, snoeper |
limonade, limmenâde, limmenâd, limonade |
lindeboom, lindenbòm, lindeboom. Er staat een grote, inmiddels tot prieel geknotte, eeuwenoude lindeboom aan de Berg in Nuenen. |
links, lings, binnenstebuiten, links, Ge hét oew trèùj links èn, sukkel dè ge bént. Je hebt je trui binnenstebuiten aan, sukkel dat je bent., Lings zén. Linkshandig zijn. Linkse politiek voorstaan. |
litanie, litteniej, litanie, droge opsomming, De litteniej van Allerhèllige. De litanie van Allerheiligen. |
loeisterk, loejstèèrk, zeer sterk |
loerie, loerie, slappe koffie |
loeriën, loerieje, slobberen, lurken, loom koffiedrinken |
loof, lóf, loof |
loon, lòntje, loontje , Bòntje kumt um z’n lòntje. Boontje komt om zijn loontje. |
loop, loop, gang, beek. In De Loop de Hooidonkse Beek. Lissevoortse Loop, In de volksmond De Loop genoemd., De loop in ónze zaâk zit ´r goewd in. De gang naar onze zaak zit er goed in. |
loops, lups, loops, Ónzen hónd is lups. Onze hond is loops. |
loors, loors, geniepig persoon |
lopen, loope, lópt, lupt liejp, geloop, lopen, Hèij lupt veuróp. Hij loopt voorop. , Gèij liejpt nie hard zat. Jij liep niet hard genoeg. |
lopend, loopes, te voet, lopend, We gòn vendâg loopes nor óns opoe. We gaan vandaag te voet naar onze oma. |
lopense, leupese, een zesde hectare |
lostornen, losteurze, lostoorze, lostornen |
lot, lut, lùtje, 1. lot ; 2.in óp de lut hébbe foppen, beetnemen, ’n Lùtje uit de lootereij. Een lotje uit de loterij.; óp de lut hébbe foppen, beetnemen |
lou loene, lowloene, zonder bezieling, vrij onverschillig |
Louis, Lewie, Lewieke, Louis |
lucht, lócht, lucht, Kék toch is wá´n dónkere lócht. Kijk toch eens wat een donkere lucht. |
luchtig, lóchtig, onbezorgd, nonchalant, ’r Lóchtig tiggenèn keijke. Er onbezorgd tegenaan kijken |
ludduvuddu, luduvudu, liefdesverdriet; ook geschreven als ldvd, Lòt ze mèr gewòrre, ze hi luduvudu. Laat haar maar met rust, ze heeft liefdesverdriet. |
lui, lèùj, lui, gemakzuchtig, Hèij is nog te lèùj um z’n kónt te krâse. Hij is nog te lui om zijn kont te krabben. , Liever lèùj ás muûjg zén. Liever lui dan moe zijn. |
luiden, lùjje, luiden |
luiewijvenpap, lèùjweijvepap, beschuitpap. Pap, die in een handomdraai te maken is. |
luiewijvensoep, lèùjweijvesoep, soep uit een pakje |
lukken, lukke, in nèèw lukke bijna niet anders kunnen, ’t Moet nèèw lukke of ’t gò dur. ’t Kan bijna niet anders of het gaat door. |
lulbet, lulbèt, kletstante |
lulhoer, luloer, zeveraar, kletskont, ’t Gròtste luloer van óns gruupke wâr Sjorske. De grootste zeveraar van ons groepje was Sjors. |
lulpastoor, lulpestoor, lulbóks , lulpetat, lulfiep, kletsmajoor |
lus, liske, lusje, ’t Liske van m’n jèske is kepot. Het lusje van mijn jasje is kapot. |
lusten, lusse, lusten, houden van, Hèij lust ’m gèèr. Hij drinkt stevig. , Dè w’m nog lang mâge hébbe, lusse zalle w’m wùl. Dat we hem nog lang mogen hebben, lusten zullen we hem wel. Gezegde bij het proosten. |
lutje, lutske, tijdje, ’n Lutske látter kwamp ie èngezét. Een tijdje later kwam hij opdagen. |
maaien, mèèje, maaien |
maal, môl, een kalf dat geslachtsrijp is, maal |
maan, môn, maan, Dè krédde ás de môn driej toote hi. Dat krijg je als de maan drie tuiten heeft. Nooit dus. Dit antwoord krijgt een kind als het alsmaar zeurt om iets te krijgen., Vólmôn. volle maan. |
maand, mònd, maand, maanden |
maandag, mòndig, maandag |
maandag, smòndes, maandags |
maandagavond, smòndessôvus, maandagavond |
maandagmiddag, smòndessmiddes, maandagmiddag |
maandagmorgen, smòndessmèèrges, maandagmorgen |
maanzaad, mônzôd, maanzaad |
maar, mèr, mèèr, maar, oh, Hoow mèr, tis genóg. Ho maar, het is genoeg., Mèèr toch, wa èrg. Maar toch, wat erg., Mèèr wa èrg! Maar, wat erg! |
Maas, [familienaam], Mòs, Maas. Familienaam. |
maat, môt, mátje, vriend, maat, Ik goj mi munne môt óp vekantie. Ik ga met mijn maat op vakantie. |
maat, môt, mòtje, maat, hoeveelheid, Gif mèr ’n goej môt. Geef maar een goede maat. , Een, tweej, in de môt anders wordt de juffrow kôd. Een, twee, in de maat anders wordt de juffrouw kwaad. |
maathouden, môthèèwe, maathouden, Zèij wit van gin môthèèwe. Zij weet van geen maathouden. Zij overdrijft in alles., Óns koor hi goewd môtgehèèwe. Ons koor heeft goed maatgehouden. |
maatlat, môtlat, maatlat |
maatlepel, môtlippel, maatlepel |
maatslaan, môtslòn, maatslaan |
machine, mesjien, machine |
made, mâje, maden, wormen |
magazijn, maggezên, magazijn |
maken, mâke, makt, gemakt, maken, Hoe makt ’t? Hoe maak je het? Hoe gaat het met je?, Dè hédde moj gemakt, jónge. Dat heb je mooi gemaakt, jongen. |
makkelijk, mèkkelek, gemakkelijk, Oo, dè’s mèkkelek zat. Oh, dat is gemakkelijk genoeg. |
mallemolen, mallemeule, draaimolen, mallemolen |
man, mènneke, man, jongetje., Pas óp vur lillikke mènnekes. Pas op voor gemene mannen. |
manchester, mesjèster, manchester, ribfluweel, Mesjèsterse bóks. Ribfluwelen broek. |
mand, mând, mèèndje, mand , Gif me dè mèèndje mi stopgárre is èn. Geef mij dat mandje met stopgaren eens aan. |
manen, mône, mònt, monde, gemònd, aansporen, manen, Ge moet ’m is mône te betâle. Je moet hem eens aansporen te betalen., Ik héb ’m al driej kirres gemònd. Ik heb hem al drie keer gemaand. |
mangelmachine, mangelmesjien, snijmachine voor mangelwortels |
manier, menier, manier, Dè’s gin menier van doewn. Dat is geen manier van doen. |
mankeren, mekeere, mankeren, ontbreken, Èn dizzen èèwen auto mekeert niks èn. Aan deze oude auto mankeert niets. |
manskerel, mânskèèrel, sterke, grove kerel, manskerel. Ook gezegd van een grote, grove vrouw. Zeker als zij ook nog zwaar werk doet. |
manvolk, mânsvolk, mannen, manvolk, ’t Mânsvolk zât âlt rèchs in de kêrk. De mannen zaten altijd rechts in de kerk. |
marechaussee, masjeseej, marechaussee |
mariakaakje, mariejkuukske, mariekoekje |
Marie, [persoonsnaam], Mriej, Mrietje, Marie, Mrietje zi âlt vroowlek goeiendag. Marietje zegt altijd vrolijk goedendag. |
Marinus, [persoonsnaam], Mrienus, Marinus |
markt, mèrt, maart, markt , Vier weeverkes zâg m’n ter bòttermèrt gòn. Vier weverkens zag men ter botermarkt gaan. |
markten, mèrte, markten, ter markt gaan, Ins in de mònd gi óns vrôw mèrte. Eens in de maand gaat mijn vrouw markten. |
marktmeester, mèrtmister, marktmeester |
mars, mars, rug, mars , Koosje, kom mèr op munne mars zitte. Koosje, kom maar op mijn rug zitten. |
mat, mètje, matje, Hee mátje, mak dè mètje nie vèùl. Hé vriendje, maak dat matje niet vuil. |
maten, mâte , in pùtje mâte partijtje voetbal met twee teams en slechts een doel |
mauwen, mèèwe, zeuren, Zit ’r toch nie d’n hillen teijd te mèèwe. Zit toch niet de hele tijd te zeuren. , ’t Snuwt dè ’t mèèwt. Het sneeuwt heel hard |
mayonaise, maggenêz, mayonaise. Keej, van Duitse afkomst en houdster van een frietkraam, gaf ons dit woord. |
medaille, medállie, medaille, keerzijde, Vètlirre medállie. Vetleren medaille. Een waardeloze onderscheiding., Medállie uit te spreken met dubbele l. |
medelijden, millèij, medelijden, Mi Annas hoefde gin millèij te hébbe, zèij hit ’r zat. Met Anna hoef je geen medelijden te hebben, zij heeft er genoeg. Meestal bedoelt men dan dat zij heel veel geld heeft. |
mee, meej, mee , Heej, dè moet nog langer meej! Hé, dat moet nog langer mee! |
meeblazen, meejblôze, meeblazen |
meedelen, meejdèèle, meejdeejle, 1. meedelen; 2. vertellen, mededelen, Iedereen lôte meejdèèle. Iedereen laten meedelen. Vooral gebruikt bij het uitdelen van iets lekkers. |
meegaan, meejgòn, zie voor vervoeging gòn , Heej, gòdde meej? Hé, ga je mee?, Hèij góng mee meej. Hij ging meteen mee. |
meegaand, meejgònd, meegaand, volgzaam |
meekomen, meejkanne, meekunnen, Ge kant nie meej. Je kunt niet mee. , Goewd meejkanne óp school. Goed meekunnen op school. Goede leerling zijn. |
meekomen, meejkomme, meekomen, Zèij kan nie meejkomme. Zij kan niet meekomen. |
meel, mêl, meel, meel |
meelworm, mêlwèùrm, meelwormen |
meelzolder, mêlzulder, meelzolder |
meemaken, meejmâke, meejgemakt, meemaken, doorstaan, beleven, Veul mense hén in d’n órlog hil wa èllènde meejgemakt. Veel mensen hebben in de oorlog heel wat ellende meegemaakt. |
meer, mér, mir, meer, vaker, Nojt mér doewn! Nooit meer doen!, Dè doek nojt nie mir. Dat doe ik nooit meer. |
meerdere keren, mirkirres, meerdere keren |
meerkol, markùrf, Vlaamse gaai |
meespelen, meejspeule, een rol hebben, meespelen, Die kwestie mádde nie lôte meejspeule. Die zaak mag je niet laten meespelen. |
meestal, mistal, meestal |
meestentijds, mistenteijds, meestal, meestentijds |
meester, mister, meester, onderwijzer. , Mister Vrhoewve kón in de klas van die ârige dinge doewn. Meester Verhoeven kon in de klas van die rare dingen doen. |
meeuw, miw, meeuw |
meevallen, meejvalle, vélt meej, meevallen , ’t Vélt mén hónderd percént meej. Het valt mij honderd procent mee. |
mei, mèèj, mei, De mèèj eróp. De mei erop. Het plaatsen van een vlag op het hoogste punt van een bouwwerk. De opdrachtgever dient dan op bier te trakteren. |
meibloem, mèèjbluumke, mèèjzoentje, madeliefje |
meid, mèijd, mèijdje, meisje, dienstmeid , Ik goj venôvund no de mèijd. Ik ga vanavond naar mijn meisje. , De mèijd kumt mèèrge wir poetse. De dienstmeid komt morgen weer poetsen., Wá’n moj mèijdje bénde gèij. Wat een mooi meisje ben jij. |
meimaand, mèèjmònd, meimaand |
meisje, mèske, mèijdje, meisje |
mekkeren, mékkere, mauwen |
melk, mùlk, karnemelk |
melkei, mùlkèèj, vuil ei, ’n Mùlkèèj stinkt verrèkkes. Een vuil ei stinkt vreselijk. |
melken, mèlke, uitvragen, melken , Zit ’r toch nie te mèlke. Vraag hem niet het hemd van het lijf. |
melkmik, mèlkmik, melkbrood |
melksepap, mùlksepap, mùllekepap, karnemelkse pap |
menen, mèène, mènt mènde gemènd, menen, bedoelen, Hèij mènt dèttie hil wa is. Hij meent dat hij heel wat is. , Nê, dè kan ie nie mèène! Nee, dat kan hij niet bedoelen! |
menens, [in ernst], mèènes, menens, serieus, in ernst, We speule vur mèènes. We spelen voor menens. Het gaat dan om een zaak met een echte inzet. , ’t Wâr mèènes mi die knókperteij. Het was serieus in die vechtpartij. |
menigeen, minnigeen, menigeen |
menigte, minnigte, menigte |
merdie, mèrdie, potverdorie |
merel, mirrel, mèlling, merel |
merk, mèèrk, merk, DE is ’n koffiemèèrk. DE is een koffiemerk |
mes, méske, mesje, Kék dôr ’n mèske mi ’n méske. Kijk daar een meisje met een mesje. |
mesjepik, méskepik, vaardigheidsspelletje met een mesje |
mesjogge, besjokke, gek, niet goed wijs, mesjokke |
mest, mès, mest |
mesthoop, mèshoop, mesthoop |
met, [met], mi, met, Mi de Pòsse krédde oew neij pak èn. Met Pasen krijg je jouw nieuwe pak aan. |
meteen, bedinne, medinne, mundjinne, dadelijk, zo meteen, Ik kom bedinne. Ik kom dadelijk. |
meteen, mee, meteen, direct, Dè doek mee. Dat doe ik meteen. |
meter, meeter, meter, peettante |
meter, mêter, meeter, meter, Di wèèrk lupt vur ginne mêter. Dit werk gaat voor geen meter vooruit. Er zit geen vooruitgang in. |
meuk, mùk, troep, rotzooi, Wá’nen èèwe mùk hén ze dôr in huis stòn. Wat een oude troep hebben ze daar in huis staan. Hiermee worden de meubels bedoeld. |
meuzelen, moewzele, met smaak eten, meuzelen, peuzelen |
mezelf, menèijge, mezelf, Ik héb menèijge gestoote. Ik heb mezelf gestoten. |
miauwen, miejèèwe, miejmèèwe, 1. zeuren, zielig doen, miauwen; 2. dreinen, zaniken, Lit ’r toch nie zó te miejèèwe. Lig toch niet zo te zeuren. Doe niet zo zielig. |
middag, smiddes, smiddigs, ’s middags |
middageten, middigête, middigeete, warm eten, middageten , Wèij ête tiggeworrig sôvus middigête. Wij eten tegenwoordig ’s avonds warm eten. |
mie, [vrouw], miej, Miej, 1. domme vrouw; 2. Maria, vrouw, Dè’s me toch ’n miej een. Dit is me toch een domme vrouw., Miej Ketoewn. Bijnaam voor een vrouw die met lappen stof langs de deuren kwam.; Miej Parrepluuj. Bijnaam voor de vrouw die langs de deuren ging om paraplu’s te repareren en te verkopen. Miej Pik. Bijnaam voor een vrouw die veel borduurt. Miej Sloew. De eigenares van het winkeltje van ”Sloekes” aan de Berg in Nuenen werd zo genoemd. Mientje Bid. Bijnaam voor de vrouw die de rozenkrans voorbad in de kerk. |
Mierlo, Mierle, Mierlo, ’t Howt. Mierlo-Hout., Mierlesendèijk. Mierlosedijk. |
mierzeiker, mierzèijker, mier |
mijn, mén, mij, mijn, Dè boek is van mén. Dat boek is van mij. , Dè’s mén boek. Dat is mijn boek., Ik bén uit ménnen doewn. Ik ben uit mijn gewone doen. In ’t mên én ’t zên het mijne en het zijne |
mikboom, mikbòm, schutsboom. Bij het gilde in gebruik om op een houten vogel te schieten. |
mikker, mikkerd, de stuiter waarmee je knikkert. Hiermee verwacht je het beste te kunnen mikken om een andere knikker te raken. |
Milheeze, Millus, Milheeze |
min, minneke, geitje |
minuut, menuujt, menuutje, minuut, ogenblikje |
misdienaar, misdiender, misdienaar, Al óns jónges zén bèij de nónne misdiender gewist. Al onze jongens zijn bij de zusters misdienaar geweest. |
misdienaarsvoetbal, misdienaârsvoetbal, voetbalsysteem van misdienaars. Voetbal waarbij iedereen tegelijk achter de bal aan rent. Kleinerende uitspraak. |
misère, mieseerie, miezêre, 1. misère; 2. kaartterm bij het rikken |
miskraam, miskrôm, miskraam |
mismaakt, mismakt, mismaakt, misvormd |
missen, misse, missen, Nie veul te misse hébbe. Terneergeslagen zijn. |
missiebus, missiebuske, collectebusje voor de missie. Stond bij veel winkeliers op de toonbank. |
misvatten, misvatte, zonder zitten, ernaast grijpen., Ik zal nie héndig misvatte mi vlis, munnen diepvries lit ’r mi vól. Ik zal niet gemakkelijk zonder vlees zitten, mijn diepvries ligt er vol mee. |
misvormd, misvùrmd, misvormd |
miszeggen, misseed, iets verkeerds gezegd, miszegd, Dè’s niks misseed. Daar heb je niets verkeerds mee gezegd. |
modderkruiper, milkors, modderkruiper |
mode, mòdde, mode, Mienierùkskes zén in de mòdde. Minirokjes zijn in de mode. |
moe, muûjg, muûjger, muûjgst, moe, vermoeid, Ik wâr zu muûjg dè’k nie kós slôpe. Ik was zo moe dat ik niet kon slapen., Iemes muûjg zén. Van iemand genoeg hebben. |
moed, moewd, moed, Hèwt ’r de moewd mèr in! Houd er de moed maar in! |
moeder, moejer, moeder, Hi ùllie moejer dè gezeejd? Heeft jullie moeder dat gezegd? |
moegestreden, muûjggestreeje, moegestreden |
moeheid, muugighèijd, vermoeidheid, Ik val um van muugighèijd. Ik val om van vermoeidheid. |
moeheid, muûjgte, moeheid |
moeien, moeje, bemoeien, Moejter oew èijge nie teejgenèn. Bemoei je er niet mee. |
mogelijk, muggelek, mogelijk |
mogelijkheid, muggelekhèijd, mogelijkheid, Mi gin muggelekhèijd lukt mén dè. Met geen mogelijkheid lukt mij dat. |
mogen, magge, ik mag, mak; gèij magt, má, mogen, Wèij magge ók nojt niks! Wij mogen ook nooit iets!; Mádde (gèij) nie weg venôvund? Mag je niet weg vanavond?; Toen mógge wèij no binne. Toen mochten wij naar binnen.; Dè ha nojt gemooge! Dat had nooit gemogen!; Mag mèr is nie mee! Mag maar eens niet mee! |
molen, meule, molen |
molenpaard, meulepèrd, grote, lompe vrouw |
molenwiek, meulewiek, molenwiek |
mombakkes, móndbakkes, mombakkes |
mond, mónd, mond |
mondfiat, móndfieat, rap kunnende praten, Jâ, móndfieat is ie zat, mèr wêrke, hoow mèr! Ja, rap praten kan hij goed, maar als het op werken aankomt, ho maar! |
mondharmonica, móndmònnieca, móndmeziekske, mondharmonica |
mondig, móndig, mondig |
mooi, moj, mojjer mojst, fijn, aangenaam, mooi, Tis moj te ligge in ’t stroj. Het is fijn te liggen in het stro. , Moj nie! Mooi niet! , D’n hof is nèw óp z’n mojst. De tuin is nu op zijn mooist. |
moor, moor, waterketel. Ketel, die gedeeltelijk in de kachel hangt, voor het koken van water. |
mop, mùpke, mopje, grapje |
mores, mooresleere, afstraffen, hardhandig tot mores brengen |
morgen, mèèrge, mèèrige, morgen, de volgende dag, Mèèrge is ’r wir nen dag. Morgen is er weer een dag. Het hoeft niet allemaal vandaag klaar., Mèèrge doek ’t. Morgen doe ik het. , Ja heej, mèèrige brénge! Ja hé, bekijk ’t! Ik ben het niet met je eens. |
morgen, smèèrges, ’s morgens |
motor, mooter, motor |
mouw, mèw, mouw, Óns vrôw wit ’r âlt wùl unne mèw èn te pâse. Mijn vrouw weet er altijd wel een mouw aan te passen. |
mozikken, mózzikke, vuurtje stoken , Bénde wir èn ’t mózzikke? Ben je weer aan het vuurtje stoken? Vooral gezegd als er veel rookontwikkeling is. |
muffeltje, muffelke, wolkje (melk) |
mulder, mùlder, meikever, molenaar |
mulderheg, mùlderhég, beukenheg |
muren, muure, in drab roeren |
mutserdmijt, mutserdmijt, een opgetaste stapel mutserds |
na, no, nô, na, No èùw. Na u. Na jou., Óp ’n hôr nô gevild. Op een haar na klaar. |
na-apen, nô-âpe, nôgeápt, na-apen, nadoen |
na-aper, nô-âper, na-aper |
na-aperij, nô-âpereij, na-aperij |
naad, nôd, nèùj, naad |
naaien, nèèje, naaien, bedriegen, neuken, Ik vuûjl me genèèjd. Ik voel me bedrogen., Eruit nèèje. Vluchten, hard weglopen., Eróp nèèje. Erop slaan, afrossen. |
naaigaren, [garen om te naaien], nèèjgárre, naaigaren |
naaimachine, nèèjmesjien, naaimachine |
naaister, nèèjster, naaister |
naald, nold, naald |
naam, naâm, nôm, naam |
naar, no, nor, naar, Wor moet dè toch nor toe? Waar moet dat toch naar toe?, Ik go no school. Ik ga naar school. |
naarstig, nèijig, haastig, heftig, gejaagd, Lóp toch nie zu nèijig, we hén de tijd èn óns èijge. Loop toch niet zo haastig, we hebben de tijd aan ons zelf. We hebben tijd zat. |
naast, nòst, naast, dichtstbijzijnde; vergelijk langs, Renee is ménne nòste buurman. René is mijn naaste buurman., Ten nòste bèij. Om en nabij. |
naaste, nòste, naaste, geloofsgenoot, Ge moet oew nòste liefhébbe. Je moet je naaste liefhebben. |
naatje, nâdje pèt, waardeloos, knudde, Tis nâdje pèt! Het is waardeloos! |
nabij, nobbèij, nabij, dichtbij |
nabrengen, nôbrenge, nabrengen |
nabuur, nôbuur, nabuur |
nabuurschap, nôbuurschap, nabuurschap |
nacht, nâcht, snâchs, nacht, ’s nachts |
nadat, nòddè, nadat |
nadeel, nôdeel, nadeel |
nader, nôder, nader, dichterbij , Nôder ooverlég is nòddig. Nader overleg is nodig. |
naderbij, nôderbèij, dichterbij, naderbij , Kom is wa nôderbèij. Kom eens wat dichterbij., Oewen èijge nôd nèèje. Je eigen naad naaien. Je eigen plan trekken. |
naderhand, nòdderhand, naderhand, later , Nòdderhand hak ’r spijt af. Naderhand had ik er spijt van. |
nadienen, nôdiejne, nadienen, langer in militaire dienst blijven, Ge moest soms driej mònd nôdiejne. Je moest soms drie maanden nadienen. In militaire dienst gebruikelijk na een specifieke opleiding. |
nadoen, nôdoewn, volgen, achternalopen, nadoen, Arjôn is ’m tót z’n thuis nôgedòn. Adriaan is hem tot zijn huis gevolgd., Dè doek ’m nie nô! Dat doe ik hem niet na! |
nagaan, nôgòn, nagaan; zie voor vervoeging gòn |
nageven, [in staat achten], nôgeeve, in staat achten, nageven , Dè zowde hum nie nôgeeve. Daar zou je hem niet toe in staat achten. |
najaar, nôjôr, najaar |
nakend, nâkend, naakt, Hil de nâkende nóndedjuu. Alle rotzooi bij elkaar. Uitspraak van iemand die vervelende zaken hartstikke beu is. |
nakomen, nôkomme, nakomen |
nakomer, nôkommertje, nakomertje |
nalaten, nôlôte, nalaten, verzuimen |
namaak, nômaâk, namaak |
namaken, nômâke, namaken |
namiddag, nòddemiddig, nosmiddes, in de namiddag , Die bódschappe doek nòddemiddig. Die boodschappen doe ik in de namiddag. |
napraten, nôprôte, napraten, nakaarten, zeggen wat een ander al heeft gezegd. |
naprater, nôprôter, naprater |
napraterij, nôprôtereij, het elkaar napraten, Tis ammel nôprôtereij. Iedereen praat elkaar maar na. |
Nard, Narrus, Nard |
narigheid, nojjighèijd, tegenslag, tegenspoed, Dieje mens hi veul nojjighèijd gehad. Die man heeft veel tegenslag gehad. |
nat, nattes, nattigheid, Nattes hébbe. Natte voeten hebben. |
natnek, [verwaande kwast], natnèk, verwaande kwast |
nauw, nèèw, nôw, nauw, precies, amper, Hèij kékt nie zu nèèw. Hij kijkt niet zo nauw. |
nauwelijks, nèèwleks, nauwelijks, ternauwernood |
nauwen, nèèwe, krap zitten (in geld), nauwen, spannen. , Wor ’t nèèwt, den duujvel snèèwt. Waar het nauwt, de duivel snauwt. Waar weinig geld is, zal geruzied worden. |
navenant, nóvvenant, op elkaar afgestemd, navenant , Hun zen huis is hillemol nóvvenant ingericht. Hun huis is helemaal op elkaar afgestemd ingericht. |
navlooien, nôvlojje, navlooien, uitzoeken |
navoelen, nôvuujle, begrijpen, navoelen, Vuult oew broekzakke is nô of ‘r nog iejt inzit. Voel je broekzakken eens na of er nog iets inzit. |
nazit, nôzit, nazit, De nôzit heet tiggeworrig after party. De nazit heet tegenwoordig after party. |
nazitten, nôzitte, achternazitten, nablijven |
nazoeken, nôzuujke, opzoeken, naspeuren, nazoeken |
nazomer, nôzómmer, nazomer |
nazorg, nôzùrg, nazorg |
nederlaag, nidderlâg, nederlaag, Di glèijkspèl vuult ás ’n nidderlâg. Dit gelijkspel voelt als een nederlaag. |
Nederwetten, Nirwètte, Wètte, Nederwetten, Ik kom van Wètte. Ik kom uit Nederwetten. |
nee, nê, neeje, nee, Nê, dè nie!, Nee, dat niet! |
neer, nir, neer |
neergooien, nirgojje, neergooien, Hèij gojde ’t bijltje erbèij nir. Hij gooide het bijltje erbij neer. |
neerhalen, nirhâle, afkraken, neerhalen, De vurstélle wiere kèèjhard nirgehald. De voorstellen werden keihard afgekraakt. |
neerkledderen, nirklottere, neervallen, flauwvallen |
neerkletsen, nirklètse, flauwvallen |
neerkomen, nirkomme, neerkomen |
neerkukelen, nirkuukele, vallen, naar beneden vallen |
neerlaten, nirlôte, neerlaten |
neerslag, nirslag, neerslag |
negende, niggende, negende |
negennoog, neegeneuker, steenpuist |
negentig, niggentig, negentig |
nek, nèk, nek |
Nel, [persoonsnaam], Nèl, Nel, Nellie |
Nelis, Nillus, Neel, Nilliske, Cornelis |
nemen, némme, nimt, nóm, genómme, nemen, Nimt ze mee. Neem ze mee! Dit werd iemand wel eens nageroepen als hij een deur hard dichtgooide., Ge moet ’t goej mi ’t kôj némme. Je moet het goede met het kwade nemen. |
Nepscheute, Nèpscheute, Nèpscheute is een misleidende, verzonnen naam., Hèij is er inne van Nèpscheute. Hij is er een van Nepscheute. |
nergens, nérriges, nérges, nergens, Hèij wit van niks én kumt van nérriges. Hij weet van niks en komt van nergens. , Ik wit nérges af. Ik weet nergens van. |
nering, nirring, nering, De tirring no de nirring zétte. De tering naar de nering zetten. |
nest, nêst, bed, Blé toch nie d’n hullen dag in oewe nêst ligge. Blijf toch niet de hele dag in je bed liggen. |
Net, [persoonsnaam], Nèt, Netty |
net, nèt, net, weefsel met mazen, ’t Nèt óp gòn. Van internet gebruik gaan maken. |
net, nèt, nètjes, keurig, juist, precies, fatsoenlijk, keurig netjes, Ik woon in ’n nètte buurt. Ik woon in een keurige buurt., Zoo ist mèr nèt! Zo is het nou precies! Vaak met spottende ondertoon gezegd., Nèt goewd. Precies goed. Dit kan letterlijk of sarcastisch bedoeld zijn., Wa gèij dôr doet is nie nètjes. Wat jij daar doet, is niet fatsoenlijk. |
net zo lang, nètselang, even lang, Tis nètselang ás ’t breed is. Het is even lang als het breed is. |
netel, nittel, brandnetel, netel |
nets, nèts, mep, klap |
netsen, nètse, slaan, een stevige korte tik geven |
neus, nuske, neusje |
neusdoek, neujzerik, zakdoek |
neusdoek, nuzzik, omslagdoek |
neutelig, neutelig, kortaf, geprikkeld |
nevens, néffe, néffenin, naast, langs, Néffe óns huis stòn twee nootebeum. Naast ons huis staan twee notenbomen., Néffe mekaâr hinne leeve. Langs elkaar heen leven., Hèij gleej ’r krèk néffen af. Hij gleed er precies langs af., D’r nèffe doewn . lunderen, naast de pot pissen., M’n bruur en ik woone néffenin. Mijn broer en ik wonen naast elkaar. |
niemand, niemes, niemand, Niemes nie. Helemaal niemand. |
niet, nie, niet, Dè zal nojt nie gebeure! Dat zal zeker niet gebeuren!, Dè doek nie mér. Dat doe ik niet meer. |
nieuw, neij, neijt, nieuw, Hèij zal de neij èrpel nie mér hâle. Hij zal de nieuwe aardappelen niet meer halen. Hij gaat waarschijnlijk voor het oogsten van de aardappelen dood., Tis neij môn. Het is nieuwe maan. |
nieuwe, néts, nieuw, ’t Néts is eraf. Het nieuwe is eraf. |
nieuwjaar, neijjôr, nieuwjaar, Zâlig neijjôr. Zalig nieuwjaar. |
nieuwkomers, neijkommers, nieuwkomers, nieuwe inwoners, Di buukske is meschien iejt vur ùllie, neijkommers. Dit boekje is misschien iets voor jullie, nieuwkomers. |
nieuws, néts, nieuws, Wir wa nèts, ’t hèwt mèr nie óp. Weer wat nieuws, het houdt maar niet op. |
nieuwsgierig, nèijsgierig, nieuwsgierig |
node, nooj, niet graag, node, Dè disse nooj. Dat deed zij niet graag. Zij was gedwongen het te doen. |
nodig, nòddig, nodig , Dè veijn ik nérges vur nòddig. Dat vind ik nergens voor nodig. |
noemen, nuûjme, noemen, Wèij nuûjme gin nâme. Wij noemen geen namen. |
non, nón, nunneke, non, kloosterzuster |
nondejuke, nóndedjuuke, vlinderstrikje |
nondekei, nóndekèèj, potverdorie. |
nondepie, nóndepie, potdomme. Krachtterm. |
nondetonner, nóndetonnêr, nondeju. Krachtterm, bastaardvloek. |
nooit, nojt, nooit, Dè zal nojt nie gebeure! Dat zal zeker nooit gebeuren!, Zég nojt nojt. Zeg nooit nooit. Pas op voor een onherstelbare uitspraak. |
noot, [stukkolen van zeker formaat], nutjes, nootjes, nootjeskolen, Nutjes vier. Nootjeskolen vier. De vier geeft de grootte van de kooltjes aan. |
norm, nùrm, norm |
nou, now, nèw, nu, nou, Now, mér wa gèèr! Nu, maar wat graag!, Nèw ze getrèùwd is, ziede ze nérges mér. Nu ze getrouwd is, zie je haar nergens meer., Nèw zalt gòn gebeure! Nu zal het gaan gebeuren! , Dè is now immel zoo. Dat is nu eenmaal zo. |
Nuenen, Nuejne, Nuejnese, Nuenen, Nuenenaar, Nuenense |
nul, nulleke, Nùlleke, 1. nulletje; 2. Nolleke, Nolletje, roepnaam., Tis ’n nulleke of wa teveul. Het is een nulletje of wat te veel. Het is te duur., Nùlleke Itzevlug. slokop, schranzer, gulzigaard. Bijnaam voor iemand die snel eet. |
nummer, noemer, huisnummer, nummer |
o, ô, oow, o. Uiting van bewondering, blijdschap of verbazing., Ô, wa knap! O, wat knap!, Oow, wa is ze moj! O, wat is ze mooi! |
ocharm, ochèèrm, ocharm, ach. Uitroep van medelijden., Ochèèrm kiendje, hédde oew èijge gestoote? Ocharm kindje, heb jij je gestoten? |
ochot, ochgottoch, ochgottegottegottegot, ach, o Heer, heb erbarmen. Roep om mededogen., God toch, Uitroep van verbazing of medelijden., Gin géld gin brood, ochgottegottegottegot. Geen geld geen brood, o Heer, heb erbarmen. Wevers sloegen op dit gezegde de spoel heen en weer. |
oei, oejoej, oei, pas op. Uitroep van schrik of waarschuwing., Oejoej, dè gónk mèr krèk goewd. Oei, dat ging maar net goed., Oejoej, nou zalt gebeure. Pas op, nu zal het gebeuren. |
off side, afseijt, buitenspel, offside |
olie, òllie, olie, D’n Hèlligen Òllie. De Olie der Zieken. |
oliebol, òlliebolle, oliebollen |
oliemolen, òlliemeule, oliemolen. De watermolen van Hooydonk was een graan- en oliemolen. |
olienoot, òllienutjes, pinda |
Oliepeeske, Òlliepeeske, olieman aan de vroegere Boterstraat in Nuenen. Bijnaam. |
oliestel, òlliestélleke, toestel waar olie in verbruikt wordt |
olliebollenkraam, òlliebollekrôm, oliebollenkraam |
om, um, om. In alle woortsoorten hetzelfde; , Zèij wònt hier um den hoek. Zij woont hier om de hoek., Um kort te gòn. Kortom., ’m Um hébbe. Dronken zijn. Um én um. om de beurt, beurtelings., Um én um werd de uitbater van de beugelbaan in Nederwetten genoemd, omdat hij tijdens het beugelen dit wel honderd keer zei. |
omdat, umdè, omdat , Dè doek, umdè ’k dè gèèr doew. Dat doe ik, omdat ik dat graag doe. |
omdoen, umdoewn, kappen, vellen, omspitten, omdoen , Ik héb driej beum lôte umdoewn. Ik heb drie bomen laten kappen. , D’n hof umdoewn. De tuin omspitten., Doe toch nen das um. Doe toch een das om. |
omdraaien, umdrèèje, omdraaien, van mening veranderen, Èlk dùbbeltje twi kirres umdrèèje. Elk dubbeltje twee keer omdraaien. , Zèij drèèjde um ás ’n blad èn n’n bòm. Zij draaide om als een blad aan een boom. |
omduwen, umdèùwe, omduwen |
omgaan, [ergens omheen gaan, verkeren], umgòn, omgaan; zie voor vervoeging gòn, ’t Huuksken umgòn. Sterven. |
omgaand, umgònd, omgaand, Gèèr pér umgònd bericht. Graag per omgaand bericht. |
omgang, umgang, omgang, Umgang hébbe. Verkering hebben. |
omhoog, umhóg, omhoog |
omhooghouden, umhóghèèwe, omhooghouden |
omkappen, [omhakken], umkappe, omkappen |
omlaag, umlig, omlaag |
omlaaghalen, umlighâle, omlaaghalen, Mi die prôt halde oew èijge mi umlig. Met die praatjes haal je jezelf omlaag. |
omleggen, umlégge, rooien, omleggen, neerschieten, N’n bòm umlégge. Een boom rooien. |
omlullen, umlulle, ompraten |
omschoppen, umschuppe, omschoppen |
omspaden, umspâje, omspitten |
omteulen, umteule, omploegen |
omtrek, umtrék, omtrek, omgeving, In d’n hille umtrék is gin vuggelke te bekénne. In de hele omgeving is geen vogeltje te bekennen. |
omtrekken, umtrékke, omkleden, omtrekken, Ge zâlt oew èijge toch wùl umtrékke vur ge no de kêrk gòt? Je zult je toch wel omkleden voor je naar de kerk gaat? |
omtrent, umtrènt, betreffende, omtrent |
omvouwen, umvèèwe, omvouwen |
omwaaien, umwèèje, umgewèèjd, omwaaien |
onbesnut, ónbesnut, onbeschoft, ongemanierd, Janus is ’n onbesnut vèèrke. Jan is een onbeschoft varken. Hij is een ongemanierde lomperik. |
onbezorgd, ónbezùrgde, zonder zorgen, bourgondisch, Fóns leeft d’n ónbezùrgde. Fons leeft bourgondisch. |
onder, ónder, óndere, 1. onder, 2. in van óndere van onderen. Waarschuwing voor een vallend voorwerp. |
onderbaas, ónderbás, onderbaas |
onderbroek, ónderbóks, onderbroek |
onderdoor, ónderdur, onderdoor, De pikkerdrôd wâr te lig, ge kónt er nie ónderdur. De prikkeldraad was te laag, je kon er niet onderdoor., Én ’t zwôre wèèrk ónderdur gòn. Aan het zware werk onderdoor gaan. |
onderhouden, [in stand houden], ónderhèèwe, onderhouden |
onderonsje, [apartje], ónderónsje, onderonsje |
ondersneeuwen, óndersnuwwe, ondersneeuwen, overbluffen |
onderteulen, ónderteule, onderploegen |
ondertrouw, óndertrèùw, ondertrouw, In óndertrèùw gòn. In ondertrouw gaan. Gaan aantekenen. |
ondervragen, [verhoren], óndervrôge, ondervragen |
onderweg, ónderweeges, onderweg, Hèij blif lâng ónderweeges. Hij bleef lang onderweg. |
onderzoeken, [informatie inwinnen], ónderzuujke, onderzoeken |
ongelogen, óngelógge, ongelogen, waarheidsgetrouw, zonder twijfel, Tis óngelógge wor. Het is absoluut waarheidsgetrouw. |
ongeluk, [misfortuin], próngeluk, per ongeluk, Dè deejde próngeluk exprès zeejker. Dat deed je per ongeluk expres zeker? Het lijkt een ongelukje maar er is verdenking van opzet. |
ongepermitteerd, óngepèrmenteerd, óngepèrrementeerd, óngepèrmeteerd, óngepèrremeteer, ontoelaatbaar, vreselijk, schandalig |
onnoemelijk, ónnoemlek, vreselijk, onuitsprekelijk, onnoemelijk, Diejen boer hi ónnoemlek veul geld. Die boer heeft vreselijk veel geld., De buure makten ónnoemleke hèrrie. De buren maakten onnoemelijke herrie. |
onnozel, ónneuzel, onnozel, Wá’n ónneuzel gedoew allemol. Wat een onnozel gedoe allemaal. |
ons, óns, d’óns, d’n ónze , ónze, 1. ons; 2. de onze, die van ons, Ónze Jan én óns Mien. Onze Jan en onze Mien., D’óns zén no school. Die van ons (onze kinderen) zijn naar school. , D’óns is vendâg no de mèrt. De onze (mijn vrouw) is vandaag naar de markt., D’n ónze wérkt dag én nâcht. Die van ons (mijn man) werkt dag en nacht. |
onthouden, ónthèèwe, onthouden, Dè zak onthèèwe, jónge! Dat zal ik onthouden, jongen! |
ontrieven, óntriejve, tot last zijn, Ás ik oe nie óntriejf. Als ik je niet ontrief., Beleefdheidszinnetje |
onzevader, [soort gebed], vádderónzer, Onzevader. Het gebed des Heren., Bid vijf vádderónzers ás pinneténtie. Bid vijf onzevaders als penitentie. |
oog, eugske, oogje, Wa hi ullie klènne toch moj eugskes. Wat heeft jullie baby toch mooie oogjes., Óns Toonja hi ’n eugske op die jónge van hiernéffe. Onze Tonia heeft een oogje op de jongen van hiernaast. |
oogstappel, ógstèppelke, oogstappeltje |
oogsten, ógste, oogsten |
oogstmaand, ógstmònd, oogstmaand. Dit is de maand augustus. |
ooit, ojt, ooit , Ge wit ojt nojt nie. Je kunt nooit weten. Er is nog een kansje op een goede afloop. |
ook, ók, ook , Ók dè nog! Ook dat nog!, Dè doek ók nie ók. Dat doe ik zeker niet., Hèij duuget ók nog ók! Hij doet het nog echt ook! |
oor, èùr, klungel, Wa bénde toch ’n èùr! Wat ben je toch een klungel! |
oor, orre, urke, oren, Gèij? Gèij bént nog nie dreug âchter oew orre! Jij? Jij bent nog niet droog achter je oren!, Mi rooj ùrkes hurde zèij ’t verhaâl èn. Met rode oortjes hoorde zij het verhaal aan. |
op, óppenir, op en neer, heen en weer, De pónt gong twi kirres per dag óppenir. De pont ging twee keer per dag op en neer. |
opblazen, ópblôze, opblazen, laten ontploffen, Blôst ’m mèr óp! Dit doe ik niet! Laat het maar ontploffen. |
opdondertje, ópdónderke, klein, lastig ventje |
opfrommelen, ópfroemele, (papier) verkreukelen |
opgeblazen, ópgeblôze, verwaand, trots, ’n Ópgeblôze gèk. Een verwaande gek. |
opgelaten, [ongemakkelijk], ópgelôte, opgelaten, ermee opgescheept zitten, Oew èijge ópgelôte vuujle. Jezelf opgelaten voelen. |
opgeruimd, [in orde gebracht, vrolijk], ópgerùmd, opgeruimd, vrolijk, Ópgerùmd stu nètjes. Opgeruimd staat netjes. Ook gezegd van onaangenaam bezoek, dat vertrokken is., Wa bénde toch ópgerùmd vendâg. Wat ben je toch vrolijk vandaag. |
ophalen, óphâle, halt op, halde op, ópgehald, ophalen, omhooghalen, De toffel óphâle. De tafel dekken., Gèld óphâle. Geld ophalen. Collecteren., Bèij Jaântjes kónde ladders in neijlonkèwse lôte óphâle. Bij Jaan kon je ladders in neylonkousen laten ophalen. |
ophitsen, ópbutse, opjuinen, ophitsen, Lòt oew èijge toch nie zu ópbutse. Laat je toch niet zo opjuinen. |
ophouden, óphèèwe, ophouden, stoppen, Nèw moete is óphèèwe, anders…! Nu moet je eens ophouden, anders…!, Oew èijge bóks óphèèwe. Je eigen broek ophouden. |
opladen, [oplichten], óplâje, ópgelâje, oplichten, wijsmaken, opladen, afgezet, Kék uit vur d’n dieje, hèij zal oe óplâje. Kijk uit voor hem, hij zal je oplichten., Mén lâjde gèij nie óp! Mij maak jij niets wijs! |
oplaten, óplôte, oplaten, Zalle wèij vliejgers gòn óplôte? Zullen we vliegers gaan oplaten? |
opnaaien, [opjutten], ópnèèje, opjutten, voor de gek houden, opnaaien |
opnieuw, ópneijt, ópperneijt, óvverneijt, opnieuw, Ik moes van de mister de sómme ópneijt mâke. Ik moest van de onderwijzer de sommen opnieuw maken. |
opperen, uupere, opperen, als opperman werkzaam zijn |
opperman, uuperman, opperman |
opruimen, [in orde brengen], ópruime, rùmt op, ópgerùmd, opruimen, Rùmt oewe rotsooj toch is óp. Ruim je rotzooi toch eens op. |
opspelen, ópspeule, opspelen, protesteren |
opstoken, ópsteuke, ophitsen, opruien |
opstoker, ópsteuker, onrustzaaier |
opvlieger, heetevijfmenuujte, opvliegers. Plotselinge aanval van warmte bij vrouwen in de overgang. |
opvouwen, ópvèèwe, opvouwen |
opwarmen, ópwèrme, opwarmen |
opzouten, ópzèèwte, opzouten, ophoepelen, Dè kande wùl ópzèèwte. Dat kun je wel opzouten. Dat gebeurt voorlopig zeker niet., Opzèèwte gèij! Ophoepelen jij! |
organist, ùrgenist, organist |
orgel, ùrgel, orgel |
ossenzeik, ossezèijk, kronkelig slingerend, Dè striepke is nèt n’n ossezèijk. Dat is een erg kronkelig streepje. |
oud, âw, oud, ex, vroeger, Mén âw vriendin is getrèùwd mi ’n bruur van mén. Mijn vroegere vriendin is getrouwd met een broer van mij. |
oud, èèwd, èwwer, èwdste, oud, Ikke èèwd? D’n duujvel is nog nie èèwd! Ik oud? De duivel is nog niet oud! Gezegde van een senior die zich jong voelt., Óns Ria is ’t èwdste bèij óns thuis. Onze Ria is het oudste bij ons thuis. Èèwd én nèij viere. Oud en Nieuw vieren. Oudejaarsavond vieren., Èèwd én jóng wâr erbèij. Oud en jong was erbij. Èèwen Dèijk. Oude Dijk. Straat in Nuenen. Èèwe Kerkhof. Oude Kerkhof. Het kerkhof aan de Smits van Oyenlaan, waar de vader van Vincent van Gogh is begraven. |
Oud-Prinsen, Âw-Prinse, soos van de Oud-Prinsen Carnaval |
oudejaar, [laatste dag van het jaar], èèwjôr, oudjaar |
oudelui, âwlèùj, ouders |
ouderdom, âwerdóm, ouderdom |
ouwebetten, âwbètte, âwbèt, kletsen, kletsmajoor |
ouwefiepen, âwfiepe, âwfiep, leuteren, leuteraar |
ouwehoer, âwoêr, kletskous, ouwehoer |
ouwehoeren, âwoêre, kletsen, ouwehoeren, ’r Kan niemes zu goewd âwoêre ás Woutje. Er kan niemand zo kletsen als Wout. |
over, oover, óvver, 1. over, voorbij; 2. over, per , ’r Zén reeje te oover. Er zijn redenen te over., ’t Ónweer is oover. Het onweer is voorbij., ’t Is oover én uit. Het is over en uit., Óvver driej minuûjte go m’n bus. Over drie minuten gaat mijn bus., Óvver ’t algemeen. In het algemeen genomen., Dizzen brief kwamp óvver de post. Deze brief kwam per post. óvver én weer doewn. weten te geven en te nemen. |
overal, óvral, overal, bij iedereen, Tis óvral wa. Het is overal wat. |
overall, óvral, overall, Doe nen óvral èn ás ge de vèèrkeskoj gòt uitschiejte. Doe een overall aan als je de varkensstal gaat uitmesten. |
overdag, [tijdens de dag], óvverdag, overdag |
overdoen, [herhalen], ooverdoewn, overdoen, herhalen, Nog is dunnetjes ooverdoewn. Nog eens dunnetjes overdoen. |
overdreven, óvverdrivve, overdreven |
overdwars, óvverdwèrs, overdwars |
overgaan, oovergòn, óvvergòn, overgaan, voorbijgaan, Oovergòn tót de orde van de dag. Overgaan tot de orde van de dag. , Ik bén oovergegòn! Ik ben overgegaan! Ik ben bevorderd naar een volgende klas. |
overheen, óvverhinne, overheen, Nie óvverhinne prôte! Niet overheen praten!, Érges óvverhinne komme. Iets verwerken. |
overhouden, ooverhèèwe, overhouden, over hebben,., ’t Hèwt nie oover. Het houdt niet over. Het kon beter., Ik hèèw innen eujroo oover! Ik heb één euro over! |
overkant, ginnekant, overkant, ’t Sportpark is èn ginnekant. Het sportpark is aan de overkant. |
overlast, [ongemak ], ooverlâst, overlast |
overleven, óvverleeve, overleven |
overlevering, ooverlivvering, overlevering, Dè stu in de óvverlivvering. Dat staat in de overlevering. |
overnieuw, óvverneijt, opnieuw, overnieuw |
overplaatsen, ooverplètse, overplaatsen |
overschieten, [overblijven], ooverschiejte, overblijven, overschieten, Ge zâlt ’r nog hèndig ooverschiejte. Je kunt nog wel eens alleen overblijven. Je blijft wellicht vrijgezel., ’r Schoot vur mén niks oover. Er bleef voor mij niets over. |
overschoen, ooverschoewn, overschoenen |
overwaaien, ooverwèèje, overwaaien, De bui zal wùl ooverwèèje. De bui zal wel overwaaien. |
pa, pâ, pa, Wa zi ónze pâ dôr van? Wat zegt onze pa daarvan? |
paal, pôl, pùlleke, paal |
paar, par, pâr, 1.paar; 2. echtpaar, Zèij hi wùl twintig par schoewn. Zij heeft wel twintig paar schoenen. |
paard, pèrd , pèèrd, paard, ’t Pèrd is èngespanne, we kanne gòn. Het paard is aangespannen, we kunnen gaan. |
paardenbloem, pèèrdebloem, paardenbloem |
paardenvoet, pèèrdevoewt, horrelvoet, paardenvoet |
paardrijden, pèrdrèèje, paardrijden, Óns Ankie is pèrdrèèje. Onze Ankie is paardrijden. |
paars, pârs, pèrs, paars. , In de vâste is ’r in de kêrk veul pârs. Tijdens de vasten is er in de kerk veel paars. , Hèij zie pèrs en blèùw van de kèèw. Hij ziet paars en blauw van de kou. |
paasei, [ei voor Pasen], pòsèèj, paasei |
paaslelie, pòslillie, gele narcis, paaslelie |
pad, pèèjke, paadje. Een door loopgedrag ontstaan weggetje. |
pagadder, pegatter, vlegeltje |
pak, pak, pèkske, pak , Óns Jaân is in ’t pak gedòn. Onze Jana is zwanger gemaakt. Haar huwelijk is een moetje. |
pakkendrager, pakkendrâger, bagagedrager. Bagagedrager op een fiets. |
pakket, pekèt, pekètje, pakket |
paling, pòlling, paling, ’t Innigste worvur ik nor de kérmis goj, is vur ’n buske pòlling. Het enige waarvoor ik naar de kermis ga, is een bosje paling. |
pan, pân, pènneke, pan , Gèij bént zeeker óp Goeje Vrèijdig uit de pân gesprónge. Jij bent zeker op Goede Vrijdag uit de pan gesprongen? Gezegde over iemand die heel mager is. |
panharing, panhirring, mager persoon, panharing |
pantoffel, petóffel, pantoffel |
papier, pepier, pampier, papier, geld , pampier papier. Kindertaal., Zun nèèj huis lópt in de pepiere. Zo’n nieuw huis loopt in de papieren. Het kost veel geld., Tis allemol liefdewèèrk èèw pepier. Het is allemaal liefdewerk oud papier. Het is onbetaald werk voor het goede doel. |
papkind, papkiendje, zwak kindje, papkindje. Ook als scheldwoord gebruikt. |
paraplu, parrepluuj, paraplu |
Parkblozers, Parkblôzers, Naam van een blaasorkest. |
parochie, prochie, parochie |
parochiehuis, prochiehuis, parochiehuis. Het vroegere parochiehuis in Nuenen heet De Vank. |
partij, perteij, perteijke, partij, Pólletieke perteij. Politieke partij., Basperteij. Baspartij. |
Pasen, Pòsse, Pasen , Ge krét dè as Pòsse én Pinkstere óp innen dag valle. Je krijgt dat als Pasen en Pinksteren op een dag vallen. Je krijgt het dus nooit. |
pastoor, pestoor, Pustoors, 1. pastoor; 2. Pustoors, Pastoors. Familienaam. |
pater, pôter, pater |
paternoster, poddenoster, rozenkrans, paternoster |
patronaat, patternât, patronaat, ’t Patternât stónd in Nuejne vlak néffe de pasterie. Het patronaat stond in Nuenen direct naast de pastorie. |
patroon, petròntje, patroontje |
peer, peer, pirre, peerke, gloeilamp, peer |
pees, peeske trékke, met een zweeptol spelen |
peluw, pulling, matras, peluw . Vroeger dikwijls gevuld met kapok of gehakseld stro. |
penalty, pienantie, penalty, Driej corners pienantie. Voor drie corners krijg je een penalty. Bij straatvoetbal een gebruikelijke regel. |
pens, pèns, buik, pens , Unnen dikke pèns hébbe. Een dikke buik hebben. Plat gezegde voor iemand met een stevige buik. |
peper, peeper, peper, Peeper brèngt ne man te pèèrd én ’n vrouw ónder d’èèrd. Peper maakt een man sterk en een vrouw zwak. Levenswijze uitspraak. |
peperkoek, pipperkoek, peperkoek, ontbijtkoek , Luste ’n sneej pipperkoek mi bòtter? Lust je een snee peperkoek met boter? |
pepermunt, pippermunt, pepermunt |
Pepermuntman, Pippermuntménneke, Pepermuntmannetje. Bijnaam van een mannetje in Nuenen dat pepermuntjes uitdeelde. |
perenboom, pirrenbòm, perenboom |
pers, pèrs, pers, De pèrs dreejde óp vólle toere. De pers draaide op volle toeren. |
pesjonkelen, pusjónkele, aflaat verdienen. Deze aflaat verdiende je, op 2 november, Allerzielen, zo vaak als je de kerk bezocht. |
pesten, pèèste, pesten, eenvoudig kaartspel |
pet, pèt, pet, ’t Is pèt mi deejteej. Het is hopeloos. |
peulen, poole, doppen, Labbònne poole. Tuinbonen doppen. |
pezen, peeze, haasten, Eruit peeze. Haastig weglopen. Ertussenuit knijpen. |
pezerik, peejzerik, pezerik |
pielen, gepiel, gepeuter, lastig precisiewerk |
piels, piels, afgeroomde melk |
piemel, pieleke, piemeltje |
piep, piêjp, piepjong, jong, Hèij is nie mér zu piêjp. Hij is niet meer zo piepjong., Ge bént nog vul te piêjp vur verkeering. Jij bent nog veel te jong om verkering te hebben. |
piering, [regenworm], piering, pier, pier, regenworm, Piere wiegele. Pieren uit de grond drijven. |
pierogen, pierooge, in ligge te peirooge op apegapen liggen uitgeput zijn, Ligge te peirooge. Op apegapen liggen, uitgeput zijn. |
Piet, Piet, in Piet den Dief Piet de Gruyter. Deze kruidenier werd zo wel eens genoemd. |
pijn, peeng, pijn |
pijp, peijp, pépke, pijp |
pijpenkop, peijpekop, vingerhoedskruid, pijpenkop |
pikhaak, pikhôk, pikhaak. Gebruikt bij het maaien met de zicht. |
pikker, pikkers, brandnetels, stekels |
pikkerheg, pikkerhég, meidoornheg., Um ’t èèw voetbalvèld stónd ’n hóg pikkerhég. Om het oude voetbalveld stond een hoge meidoornheg. |
pin, pin, in er ’n pin èn lulle, een eind weg zwammen |
pindol, pindol, pindùlleke, losbol, draaitol jongensgek, Óns Trees is unne pindol uurste klas. Onze Trees is een losbol eerste klas. |
pindollen, pindolle, met een draaitol spelen |
pintenneuker, pinteneuker, gierigaard |
pis, pis, in gèij makt ménne pis nie lèùw jij maakt mijn pis niet lauw. Jij maakt mij niet bang., Gèij makt ménne pis nie lèùw.Jij maakt mijn pis niet lauw. Jij maakt mij niet bang. |
pisbroek, [natte luier], pisbóks, natte luier, pisbroek, Ónze klènne hi ’n pisbóks. Onze kleine heeft een natte luier., Ónze klènne is ’n pisbóks. Onze kleine is een pisbroek. |
pispotjes, pispùtje, haagwinde |
pissen, piese, pissen, ’t Piest persas. Het past precies. Woordgrapje. |
pitsen, [eten], pitse, treuzelend eten, met lange tanden eten, Zit ’r toch nie zu te pitse, it dur. Treuzel niet zo met eten, eet door. |
pitser, pitser, treuzelende eter |
plaat, [vrouw], plât, schunnig vrouwmens |
plaats, plèts, plètske, plek, plaats, woonerf , Ik weejt ’n moj plètske in ’t Nuejnes Broek. Ik weet een heel mooi plekje in het Nuenense Broek., In militaire dienst moete oew plèts weete. In militaire dienst moet je je plaats weten. , Is er nog ’n plètske vur mén? Is er nog een plaatsje voor mij? |
plaatsvinden, plètsveijne, plaatsvinden, De mèrt veijnt plèts óp mòndigmiddig. De markt vindt plaats op maandagmiddag. |
plagen, plôge, plagen |
plager, plôger, persoon die plaagt |
plak, [kleefstof], plèk, 1. plaksel, gom, kleefstof; 2. smerige vrouw, Zjém van den EDAH, plèk, plèk. Jam van de EDAH, puur plaksel! Zangerig gezegde door de volksmond., Dè’s ’n vèùl plèk. Dat is een vuile, smerige vrouw. |
plakband, plèkband, plakband |
plakjanus, plèkjânus, smeerkees |
plakken, plèkke, plakken, Ónzen Theej is wir is bleijve plèkke. Onze Theo is weer eens blijven plakken. Hij is weer eens lang weggebleven. |
plakker, [iemand die plakt], plèkker, plakker |
plakkont, plèkkónt, plakster, persoon die lang op bezoek blijft |
plakplaatje, plèkplátje, plakplaatje, sticker |
plank, plènkske, plankje, Picus plènkske. Triplex plankje, Picus was een houtbedrijf in Eindhoven dat o.a. triplex maakte. |
plant, plèntje, plantje |
plat, plat, dialect, Plat prôte. Dialect spreken. |
plee, pli-j, plee, schijthuis, Wèij hán thuis ’n èèw pli-j én ’n neij wc. Wij hadden thuis een oude plee en een nieuwe wc. Een poepdoos en een watercloset. |
plek, plak, 1. plaats, plek; 2. in een schone plak grond een mooi stuk grond , Ge zit óp mén plak, gòt ’r af. Je zit op mijn plaats, ga er af. |
plezier, plezier, in ás ge mèr plezier hét als je maar plezier hebt, Dur kumt ”ás ge mèr plezier hét” en. De verzekeringsagent die wekelijks de premies ( van 52 cent!) kwam ophalen, kwam altijd met dit gezegde, achterom natuurlijk, binnen. |
ploegrol, ploegról, (zilveren) munt van een rijksdaalder |
plof, plóf, in een tweej driej plóf een twee drie plof, Een tweej driej plóf . Een twee drie plof . Opzegdeuntje bij eenafvalspelletje. |
plooirok, [soort rok], plojrùkske, plooirokje, Plojrùkskes zén nie mér in de mòdde. Plooirokjes zijn niet meer in de mode. |
poeliebuik, poeliebuik, waterbuik, hangbuik , Van veul pilskes krédde ’ne poeliebuik. Van veel pilsjes krijg je een waterbuik. |
poeliën, poelieje, met water brassen |
poeliepek, poeliepék, dropwater, Poeliepék moes lang in ’t dónker stòn, vur ie goewd waâr. Dropwater moest lang in het donker staan, voordat het goed was. |
poets, poets, vrouw die veel poetst |
poezenwoezen, poezewoeze, liefkozen, vertroetelen |
poezewoes, poezewoeske, liefje, zacht voorwerp. Troetelnaam. |
pofbroek, pófbóks, pofbroek |
pol, poelekes, (kinder)vingertjes, Mi oew poelekes afbleijve, hurre. Met je vingertjes afblijven, hoor. |
politie, pliesie, politie |
politiek, pólletiek, slimmigheidje, truc, politiek, Dè’s pólletiek zeeker? Dat is zeker een slimmigheidje? |
politiepaard, pliesiepèrd, politiepaard |
politiepet, [pet van politieagent], pliesiepèt, politiepet |
pollepel, pollippel, soeplepel |
pootje haken, [laten struikelen], pótjehâke, doen struikelen |
pootjebaden, pótjebâje, pootjebaden, Pótjebâje in ’t Witvén in Gèèrve wâr ’n fist. Pootjebaden in het Witven in Gerwen was een feest. |
pop, póp, pupke, pop |
portefeuille, portefuulie, portefeuille |
portret, petrèt, vrouw, portret, Schòn petrèt. Vrolijke, koddige vrouw., Lâstig petrèt. Hinderlijke, vervelende vrouw. |
postbode, posbooj, postbode |
postelastiek, posstiek, elastiek die postbodes gebruiken |
postzegel, posseegel, postzegel |
pot, pùtje, potje, ’t Pùtje is in ’t putje gevalle. Het potje is in het putje gevallen., Bèij de geminte hébbe ze vur alles wùl ’n pùtje. De gemeente heeft voor alles wel een potje (met geld)., Néffen ’t pùtje piese. Iets doen wat verboden is. Vaak is overspel bedoeld. |
potage, petázzie, stamppot |
potlood, potlood, potleuj, potlood |
praatje, [gesprek], prôt, pròtjes, praat, gesprek , Dè’s de prôt. Zo doet het praatje de ronde. , We hén goeje prôt gehad. We hebben goed zitten buurten., Dè’s prôt vur de vôk. Dat is praat voor de vaak. Het is beuzelarij., Veul pròtjes hébbe. Veel praatjes hebben. Brutaal zijn. |
praatpaal, prôtpôl, praatpaal |
prakkedenken, prakkedenke, prakkeseren, denken. Als grap bedoelde samentrekking van prakkeseren en denken. |
praten, prôte, prot protte geprot, praten, Ernéffe prôte. Wartaal spreken. |
precies, percies, precies |
preekstoel, prikstoewl, preekstoel, Hèij zit wir is óp zénne prikstoewl. Hij is weer eens voortdurend aan het woord. |
prei, prèèj, prei |
preken, preeke, prikt geprikt, preken , De pestoor prikt. De pastoor preekt. |
preut, preut, kont, wijf |
prikkeldraad, pikkerdrôd, puntdraad, prikkeldraad |
probeersel, perbeersel, probeersel |
proberen, perbeere, prebeere, proberen, Dè moete nie perbeere! Dat moet je niet proberen! Uitdaging. |
procent, percènt, procent |
proces, percès, proces-verbaal, M’n lètste percès kostte mén suffentig eujroow. Mijn laatste proces-verbaal kostte mij zeventig euro. |
processie, percèssie, processie, De percèssie nor Hándel stopt âlt éfkes in Nuejne. De processie naar Handel stopt altijd eventjes in Nuenen. |
proeven, pruujve, proeven, veel (alcohol) drinken, Pruujf mèr is. Proef maar eens., Grádje pruujft ’m goewd. Gradje drinkt heel veel. |
professor, perfèsser, professor, Lowieke is ’ne verstrójde perfèsser. Louis is een verstrooide professor. |
pronkkamer, goejkâmer, zondagse kamer, deftige voorkamer. Kamer die slechts voor ”hoog” bezoek werd gebruikt. |
pronkzitting, prónkzitting, carnavalsavond met humoristische optredens voor Prins Carnaval |
pront, prónt, degelijk, netjes , ’n Prónte vrôw. Een degelijke vrouw. |
prop, prùpke, klein dikpersoon, propje |
prul, prulleke, prulletje, lief kind, Wa bénde me toch ’n prulleken een. Wat ben je toch een prulletje. Prullekeshof. Grasperkje aan de Berg, waarin voor elk in het millenniumjaar geboren kind een steen met naam ligt. |
prullaria, pruldereij, gepruts, prullerij, rommel, ’t Is pruldereij wa ge nèw gemakt hét. Het is gepruts wat je nu gemaakt hebt. |
prullen, geprul, gepruts |
puin, pèène, pèènge, pènge, kweekgras, We hén ’n mând vól pèène uit de grónd getrokke. We hebben een mand vol kweekgras uit de grond getrokken. |
puit, puijt, koude koffie |
pulken, pukkele, pulleke, pulken, peuteren, In oew neus pukkele. In je neus peuteren. |
punter, [veerunster (weegtoestel)], punter, veerunster. Jâpie Todde woog zakken todden af met een punter. |
quatsch, kwats, quatsch, kletspraat, onzin |
raad, rôd, raad, Goeje rôd is duûr. Goede raad is duur. (Kojje rôd trowwes ók.) , Rôd van Élf. Raad van Elf. Het gevolg van Prins Carnaval. |
raadhuis, rôdhuis, gemeentehuis, In de Bikstrôt stu ’t èwdste rôdhuis van Nuejne. In de Beekstraat staat het oudste gemeentehuis van Nuenen. |
raadsel, ròdsel, raadsel |
raadslid, rôdsleej, raadsleden, D’r zén niggentiejn rôdsleej in Nuejne. Er zijn negentien raadsleden in Nuenen. |
raak, râk, raak, ‘t Wâr glèijk râk. Het was meteen raak. |
raak, rêk, hooihark, reek |
raam, rôm, rôm, rùmke, raam |
raapolie, rôpòllie, raapolie |
raden, rôje, raden, Ge mát driej kirres rôje. Je mag drie keer raden. |
Raessens, Rossus, Raessens. Familienaam. |
rafel, rèffels, rafels |
rafel, riefel, riefelke, reep, smalle strook , Riffeling. Refeling. Straat in Nuenen. Vroeger een landbouwgebied. |
rafelen, rèffele, gerèffeld, rafelen |
raken, râke, rôke, rakt, rakte, gerakt, raken, Hèij rakte hur zachjes èn. Hij raakte haar zachtjes aan., Dur dè vurval wâr ik érg gerokt. Door dat voorval was ik erg geraakt. |
rakkont, rakkónt, een vrouw die veel (met de fiets) onderweg is, Diejn Rak wâr zun rakkónt. Diejn Rak (bijnaam) was zo iemand. |
rand, rèndje, rând, randje, Dè wâr óp ’t rèndje. Dat was op het randje. |
rataplan, ratteplan, rommeltje, rotzooi, rataplan, Hoepel toch óp mi hil oew ratteplan. Hoepel toch op met je hele rommeltje. |
rauw, rèùw, rèw, rauw, Dè vélt me rèùw óp m’n dak. Dat valt me rauw op mijn dak. , Rèw vlis. Rauw vlees. |
rauwigheid, rèwwighèijd, veel onkruid, wildernis |
recht, rèècht, recht, niet gebogen, Rèècht óverénd bleijve stòn. Recht overeind blijven staan. |
recht, rèècht, recht, gerechtigheid, Nor rèècht én reej. Naar recht en rede. Gegrond. |
rechtaan, rèèchtèn, regelrecht, rechtdoor |
rechtdoor, rèèchtdur, rechtdoor |
rechten, rèèchte, naar de rechter gaan, rechten, Vur zun klénnighèijd gòdde toch nie rèèchte! Voor zo’n kleinigheid ga je toch niet naar de rechter, Oewe rug rèèchte. Je rug rechten. Zich verzetten. |
rechtmaken, rèèchtmâke, rechtmaken, rechten |
rechts, rèchs, rechts |
rechttoe, rèèchttoe, in rèèchttoe rèèchtèn. alsmaar rechtdoor, zonder franje, eenvoudig, , Ge gòt âlt mèr rèèchttoe rèèchtèn. Je gaat steeds maar rechtdoor. , Rèèchttoe rèèchtèn leeve. Rustig en eenvoudig leven. |
rechtuit, rèèchtuit, onomwonden, rechtuit , Rèèchtuit zegge! Onomwonden zeggen! |
rechtvooruit, rèèchtveruit, recht naar voren |
redderen, riddere, dominant regelen, druk bezig zijn, Óns moeder riddert mi gemak óns groot huishèèwe. Onze moeder regelt met gemak ons grote huishouden. |
rede, reeje, rede, ’t Li nie in de reeje. Het ligt niet in de rede. Het volgt er redelijkerwijze niet uit. |
reden, reej, reeje, reden, Dur hittie gin reeje toe. Daar heeft hij geen redenen voor. |
redeneren, riddeneere, redeneren |
reep, reep, ripke, hoepel, smalle strook, reep , Óp reep gòn. Op stap gaan om een meisje of jongen te versieren. |
reepdol, reepdol, persoon die veel sjanst |
regel, reegel, regel, voorschrift, De reegels hebbe. Ongesteld zijn. |
relikwie, rillekwiej, relikwie, De rillekwiej vereere. Een meisje zoenen. |
remtem, rémtém, opvliegers, Lâst hébbe van de rémtém. Last hebben van opvliegers. |
reparatie, ripperâtie, reparatie |
repareren, rippereere, repareren |
repen, reepe, sjansen, repen |
repeteren, rippeteere, repeteren |
rets, rits, vrouw die veel van huis weg is |
retskont, ritskónt, vrouw die veel op en neer fietst |
retteketet, rètteketèt, 1. retteketet, nabootsing van het geluid van een trompet; 2. vrouw die alsmaar tettert |
reumatiek, rimmetiek, reuma |
richting, richt, kant, richting, D'r is mi hum gin richt te schiejte. Je kunt met hem geen kant op. |
Riefels, Riefels, carnavalsvereniging op Eeneind |
riek, riêjk, riek |
rij, reij, reijke, rij , Wir in de reij zén. Weer in de rij zijn. Na een ziekte het gewone leven weer opgepakt hebben., ’n Reijke sómme. Een rijtje sommen., Ze nie óp ’n reijke hébbe. Niet goed snik zijn. |
rijden, rèèje, reej, gereeje, rijden, tekeergaan, Plat rèèje. Lekke band rijden., Ik kan ’m toch zu rèèje, as de pliesie wir is niks duu. Ik kan toch zo tekeergaan als de politie weer eens niets doet. |
rijeren, rèijere, bibberen, trillen, Hèij rèijert ás ’n rietje. Hij bibbert als een rietje. Hij is doodsbang. |
rijgnestel, reijnâgel, schoenveter |
rijksdaalder, riksdálder, rijksdaalder |
rijmen, reijme, remt, gerémd, rijmen , Rémt rémt óp hémd. Maar niet in het Algemeen Beschaafd Nederlands. |
rijtuig, rèijtùg, dominant persoon, rijtuig, ’n Lâstig rèijtùg. Een onhandelbare vrouw |
rinkeldekink, rinkeldekinkel, nabootsing van brekend glas |
rivet, revètje, sluitringetje |
rodekool, roojkólle, rodekool |
rododendron, ruddéndrum, rododendron |
roede, roej, roede |
roepen, roewpe, roep, ruupt, riejp,, roepen |
roeren, ruure, roeren, Ruur is dur de snèrt anders brandt ie èn. Roer eens door de erwtensoep anders brandt |
roerijzer, ruurijzer, theelepeltje, Meestal als geintje gezegd. |
roet, roewt, roet, Zu zwart ás roewt zén. Pikzwart zijn. |
rogge, rog, rogge |
rok, rùkske, rokje |
roken, reuke, rukte, gerukt, roken, in rook hangen , Gerukte ham. Gerookte ham. |
rol, ról , rulleke, rol, Rulleke pippermunt. Rolletje pepermunt., ’t Lupt óp rullekes. Het loopt op rolletjes. |
rollig, ròllik, gauw, vlug, lichtelijk, Hèij duuget nogal ròllik, ás g’t hum vrienlek vrôgt. Hij doet het nogal gauw, als je het hem vriendelijk vraagt. |
rommelen, [overhoophalen], roemele, husselen. Dit wordt bij het kienen vaak geroepen door degene die weinig nummertjes op haar kienkaart krijgt. |
rommelpot, roemelpot, rommelpot. Kinderen gebruikten deze om hun lied bij Vastenavond te begeleiden. |
Rond de Linde, Rónd de Linde, Nuenens weekblad |
rondgaan, róndgòn, langs de deuren gaan, rondgaan; zie voor vervoeging gòn, Ingrid góng rónd vur de kankerbestrijding. Ingrid ging langs de deuren voor de kankerbestrijding. |
rondje, rundje, rondje, ommetje , ’n Rundje loope. Een rondje lopen., Berry gift ’n rundje. Berry geeft een rondje. |
rondom, róndum, rondom |
rondrakken, róndrakke, veel heen en weer fietsen |
rood, rooj, rójje, rood, Rooj hôr. Rood haar., Rójje kop. Rood hoofd. |
Rooijakkers, Rojjèkkers, Rooijakkers. Familienaam |
room, rómme, melk |
roomboer, rómboer, melkboer, Is de rómboer al gewist? Is de melkboer al geweest? |
roomkan, rómkân, rómkènneke, melkkan, roomkannetje |
roomkar, rómkâr, melkkar |
rooms, róms, rooms (katholiek), Rómser zén dan de paus. Roomser zijn dan de paus. , Róms zén. Rooms zijn. Veel melk in de koffie doen. |
roos, roôs, reuske, roos |
rooster, róster, rooster |
rotjong, rotjóng, rotjóng, rotjongen(s) |
rouw, rèèw, rouw, droefheid, Zés wêke in de rèèw zén. Zes weken in de rouw zijn. Zes weken rouwkleding dragen was vroeger gewoon. |
rouwage, rewázzie, wildernis, onkruid |
rouwdouwer, rowsdowwer, ruwe doorzetter |
rouwen, rèèwe, rouwen, smart voelen |
rozekrans, rozzekrans, rozenkrans |
rozenhoedje, rozzenuujke, rozenhoedje, rozenkransgebed , Ónder ’t bidde van ’t rozzenuujke wieren ’r dik streeke uitgehald. Onder het bidden van het rozenhoedje werden er vaak streken uitgehaald. |
rui, rèùj, rui |
ruiken, rèùke, ruijke, rukt, gerooke, ruiken |
ruilen, rèùle, rùlt, rùlde, gerùld, ruilen , Van rèùle kumt hèùle. Van ruilen komt huilen. , Wèij zén van plèts gerùld. Wij hebben van plaats geruild. |
ruimte, rùmte, ruimte, Gift ’m de rùmte! Geef hem de ruimte! |
ruit, rèùt, ruijt, rùtje, ruit |
rus, rus, graszode |
russel, russel, rooster in een kachel |
rustigaan, rustigèn, kalm aan |
rutselen, russele, poken in een kachel |
ruw, rèw, ruw, slordig |
sabbelen, zoebele, sabbelen, Ás ge óp oew snuupke zoebelt, doe d’r langer mi. Als je op je snoepje sabbelt, doe je er langer mee. |
sacrament, sakkermènt, sacrament, De bittere hélft van m’n sakkermènt. De betere helft van mijn sacrament. Meestal door mannen gebruikt om hun vrouw aan te duiden. , Oneerbiedig gebruikt voor het mannelijke geslachtsdeel. |
sacramentsprocessie, sakkermèntspercèssie, sacramentsprocessie |
saluut, sluut, 1. saluut ; 2. slot, niet tikbaar, buiten het spel. Gebruikt bij kinderspelen. Als je sluut hebt, neem je even niet deel aan het spel en ben je niet t |
santenkraam, santekrôm, boel, spullen, santenkraam, Ge mát d’n hille santekrôm hébbe vur ’n appel én ’n èèj. Je mag de hele boel hebben voor een appel en een ei. |
saucijs, sussie, sussies, snijworst |
saus, sèws, saus, jus |
savooiekool, sevojjekool, savooiekool |
scapuliermedaille, schabbeliermedállie, scapuliermedaille. Kleine ovale medaille met vaak de beeltenis van Maria uit Lourdes. |
schaal, schôl, schaâl, schaal, Ze kwâme in de kêrk driej kirres mi de schôl rónd. Ze kwamen in de kerk drie keer met de schaal rond. |
schaap, schôp, schùpke, schaap, schapen, onnozele vrouw |
schaar, schêr, scheer, schaar |
schaats, schèts, schaats |
schaatsen, schètse, schaatsen, Óp bótjes kande goewd lêre schètse. Op botjes kun je goed leren schaatsen. |
schaatsenrijder, schètserèèjer, schaatsenrijder |
schade, schâj, kosten, schade, Wá’s de schâj? Wat zijn de kosten? , Ge komt de schâj mèr is gèèw trughâle. Je komt de schade maar eens vlug terughalen. Bij vertrek gezegd als uitnodiging voor een snel tegenbezoek. |
schadelijk, schâjlek, schadelijk, met groot verlies, Rooke is schâjlek vur oew gezóndhèijd. Roken is schadelijk voor je gezondheid., Ás ge dè petroon zoo knipt, vèlt ’t schâjlek uit. Als je dat patroon zo knipt heb je een groot verlies. |
schaften, schófte, schaften, Wèij zén schófte. Wij zijn schaften. (En géén schoften!) |
schamen, schâme, schámt, geschámd, schamen, Hèij schámt z’n èijge ónnoemlek. Hij schaamt zich onnoemelijk. |
schandaal, schandôl, schandaal, Wa bénde toch ’n schandôl mi die pèt óp. Wat ben je toch een schandaal met die pet op. |
schandalig, schandollig, schandalig |
schande, schând, schande, Tis nog schând! Het is een schande! , De schând is eraf. De schande is eraf. Er is een minieme winst geboekt vanuit een uitzichtloze positie. |
schansmuur, schansmuur, stenen schutting |
scharen, schâre, bijeen sprokkelen, scharen, Tis schâre um rond te kanne komme. Het is (geld) bijeen sprokkelen om rond te kunnen komen. |
scharensliep, schêresliep, scharensliep |
scheef, schif, schivver, schifst, scheef, ’ne Schivve schèts rèèje. Een scheve schaats rijden. |
scheeflopen, schâfloope, klaplopen |
scheefloper, schâflooper, klaploper, profiteur |
scheel, scheel, deksel, Gif mén ’t scheel van di pènneke is èn. Geef mij het deksel van dit pannetje eens aan. |
scheel, schêl, scheel, scheel, Schêle oerang oetang. , Scheldwoord voor iemand met een bril. |
scheermes, schars, scheermes, Kék uit mi die schars, want die is vlémschèèrp. Kijk uit met dat scheermes, want dat is vlijmscherp. |
scheermes, schirmés, scheermes, Peer is mi z’n schirmés nét zu handig ás unne jóngleur mi z’n knótse. Peer is met zijn scheermes net zo handig als een jongleur met zijn knotsen. |
scheerzeep, schirzeep, scheerzeep |
scheid, schèèj, scheiding in het haar |
scheiden, schèèje, scheej, gescheeje, aan de hand zijn, scheiden; , Óns Triena wit nie mér hillemol wor ’t schèèjt. Onze Trina weet niet meer precies wat er aan de hand is. Ze is wat vergeetachtig. , Die twee zén gescheeje. Die twee zijn gescheiden., Hoe schèèjt ’t? Hoe is het met je? |
schel, schèl, hoog en doordringend van klank, fel van licht |
schel, schèl, bel |
schelden, schèlle, schelden, Schèlle duu nie zeer, mèr biechte moete zuvvulste meer. Schelden doet niet zeer, maar biechten moet je het zoveel te meer., Katholiek kindergezegde als je uitgescholden werd en geen betere reactie wist. |
schelen, schille, schóld, schilde, geschild, schelen, mankeren , ’t Kan me niks schille. Het kan mij niets schelen. , Dè schóld wènnig! Dat scheelde weinig! |
schelf, schélft, hooizolder, schelf |
schelp, schùlp, schulp |
schemeren, schiemere, wazig zijn, schemeren, ’t Schiemert vur m’n ooge. Ik zie alles wazig. |
scheppen, schùppe, monsters van melk verzamelen, scheppen |
scherf, schèèrf, schèèrve, scherf |
scherp, schèèrp, scherp, Óp schèèrp stòn. Een sterk verlangen hebben om te vrijen. Schèèrp Licht. Scherp Licht. Bijnaam voor iemand in Nuenen die een sterke carbidlamp op zijn fiets had. Willem is ’r inne van Schérpenheuvel. Willem is een geilaard. Fantasienaam. |
scheut, scheut, in ’n ènd óp scheut zén, een flink eind gevorderd zijn, , ’t Wèèrk is ’n ènd óp scheut. Het werk is een flink eind gevorderd. |
schietbol, schiejtbol, knikker, Speciale knikker waarmee je knikkerde. |
schieten, schiejte, schieten, vuren, Te béd schiejte. Snel naar bed gaan. |
schieterd, schiejterd, grote, stalen knikker |
schiften, schiefere, schiften, klonteren, De rómme schiefert gèèw mi di heete weer. De melk schift vlug met dit warme weer. |
schijtebroek, scheijtbóks, angsthaas, bangschijter |
schijten, scheijte, schijten, Scheijt ás ge wult! Loop naar de bliksem!, Hunne schònzoon kan bèij ze óp toffel scheijte. Hun schoonzoon kan zich alles veroorloven. |
schijthen, scheijthén, bangerik, watje. Ook een jongen kan een scheijthén zijn. |
schijthoos, scheijthoos, bangerik |
schijtlijster, scheijtlijster, spreeuw, bange vrouw |
Schildersmanneke, Schildermènneke, Vincent van Gogh werd zo in Nuenen genoemd |
schillen, schélle, schillen , Èrpel schélle. Aardappels schillen. |
schilmand, schélbojjemke, schillenmandje |
schob, schóp, half open schuur |
schoelje, schoelie, schoelje, schorem. Scheldwoord. |
schoelje, schoepie, schooiers, dieven. Scheldwoord. |
schoen, schoewn, schoenen, Schòn schoewn hédde gèij èn. Mooie schoenen heb je aan. |
schoepen, schoepe, jatten, stelen |
schoffel, schoefel, schoffel, Gérd gu mi schup én schoefel in d’n hof èn ’t wèèrk. Gerd gaat met schop en schoffel in de tuin aan het werk., ’n Schoefel hébbe . Een bochel hebben |
schoffelen, schoefele, schoffelen |
schommel, schómmel, schommel, gezette vrouw |
schommelkont, schómmelkónt, vrouw die met haar dikke kont wiegelt |
schommieen, schuppemieje, kaartspel, waarbij de ophaler van schoppenvrouw verliest. |
schonevrouwtjesavond, schònvrowkesôvund, carnavalsavond . Speciale carnavalsavond, op vrijdag voor het carnaval, voor mooi uitgedost vrouwvolk. |
schooien, schojje, schooien, bedelen |
schooier, schojjer, schojster, schooier, bedelaar, smeerlap, Moeder, ’r sto un schojster èn de deur. Moeder er staat een schooister aan de deur. Dikwijls gebruikt voor een verkoopster van knopen en pleisters. , Och gèij, schojjer! Och jij, smeerlap! |
schooierachtig, schojjerèèchtig, asociaal, onbeschaafd |
schooiersvuur, schojjersvuurke, aanmaken van een sigaret met een andere sigaret |
schooierszeis, schojjerszèèsieke, kleine zeis om stevig onkruid te maaien. |
schooipater, schojpôter, schooipater. Een pater die langs de deur kwam om geld op te halen voor zijn orde. |
school, schoôl, school, Keijnder no schoôl wérke. Kinderen verzorgen en naar school sturen. |
schooljaar, schóljôr, schooljaar |
schoolmeester, schólmister, onderwijzer, schoolmeester |
schoon, schòn, schònner, schònder, schònstNuejne is ’n schòn dùrp mi veul gruûjn. Nuenen is een mooi dorp met veel groen., D’r bénde moj schòn mi. Daar zit je lelijk mee te kijken., Dè’s ne schònnen heer, d’n dieje dôr. Hij daar is een mooiprater. |
schoonfamilie, schònfemielie, schoonfamilie |
schoonmaak, schònmâk, schoonmaak |
schoonmoeder, schònmoejer, schoonmoeder |
schop, schup, schupke, trap, schop, spade , Ge kant ’n schup ónder oew kónt (ook wel het platte ”hol”) kreijge, meer nie! Je kunt een trap onder je kont krijgen, meer niet! |
schoppen, ooverschuppe, overschoppen, nog eens schoppen |
schoppen, schuppe, schoppen, trappen |
schoppen, schuppe, schoppen, een van de vier figuren op speelkaarten, Ik goj schuppes.Ik speel een schoppen kaart. |
schoppenmie, schuppemiej, schoppenvrouw |
schopstoel, schupstoewl, schopstoel, Óp ’ne schupstoewl zitte. Op een schopstoel zitten. |
schort, scholk, schort, Mi dèrtiene is ’t ’n schòn toffel volk, zés hén ’r de bóks èn én zeuve de scholk. Met dertien is het een mooie tafel met mensen, zes hebben een broek aan en zeven een schort. Het is een mooi gezin met zes mannen en zeven vrouwen. |
schotel, schóttel, schuttelke, schotel |
schottelslet, schóttelslèt, vaatdoek |
schouder, schèèwer, schouder, Schèèwers d’rónder én ’t kumt goewd. Schouders eronder en het komt goed. |
schouw, schèèw, schouw |
schraal, schrôl, schraal, mager, Schrôle grond. Schrale grond. Grond waar weinig op groeit., Dè schrôl ding wèèjt zoo van durre fiets. Dat mager meisje waait gemakkelijk van haar fiets. |
schreeuwen, schrùwwe, janken, huilen, Ónze Gird schrùwt um ’n scheet. Onze Gerard jankt om een scheet. Hij brult om niks. |
schrijlings, schrèijebins, schrijlings, wijdbeens , Schrèijebins âchter óp de fiets zitte. Schrijlings achter op de fiets zitten. |
schrijven, schreijve, schrif, geschrivve, schrijven |
schrikkeljaar, schrikkeljôr, schrikkeljaar |
schroef, schroewf, schroef |
schroet, [vrek], schroewt, gierigaard, geldwolf |
schroeten, schroewte, geld oppotten |
schroevendraaier, [gereedschap], schroewvendrèèjer, schroevendraaier |
schuimpje, schùmke, schuimpje, schuimsnoepje |
schuimspaan, [keukengerei], schùmspaân, schuimspaan |
schuinsmarcheerder, schùnsmesjeerder, schuinsmarcheerder |
schuren, schoere, schuren, krabben , Mi oewe rug teejge de muur schoere. Met je rug tegen de muur schuren. |
schut, [(schutters)gilde], schut, gilde |
schuw, schèw, schuw, schuchter |
schuwe, schèùwe, stiekemerd, op seks belust persoon |
secretarie, sikketrie, secretariaat van de gemeente |
secretaris, sik, gemeentesecretaris |
seffens, sèffes, dadelijk, zo direct, seffens, Hèij kumt sèffes. Hij komt dadelijk. |
seminarie, simmenârie, seminarie |
sep, sép, drop(water) |
serieus, sirriejeujs, serieus |
siepoog, siepoog, oog met een etterend puistje |
sigaar, siegâr, sigaar |
sigarenfrot, siegârefrót, sigarenhandelaar. Bijnaam voor een handelaar in tabaksartikelen in Nuenen. |
sigaret, siegrèt, sigaret |
sigarettendoosje, siegrèttedeuske, sigarettendoosje |
sinds, sins, sinds |
Sint Anthonis, Sint Tunnis, Sint Anthonis |
Sint-Oedenrode, [toponiem], Rooj, Sint-Oedenrode |
sintelzeef, sintelzift, zeef om sintels te zeven, Mi ’n sintelzift kande ók vuggelkes vange. Met een sintelzeef kun je ook vogeltjes vangen. |
Sinterklaas, Sinterklòs, Sinterklaas |
sjanfoeteren, sjanfoetere, tekeergaan, mopperen |
sjanslok, sjanslok, opzichtige haarlok. Met zo’n opzichtige haarlok had je meer kans op sjans. |
sjappie, sjappie, slordig en onverzorgd uitziende man |
sjekkie, sjékske, sjekkie, Sjékske drèèje. Sjekkie draaien. |
sla, slâj, sla |
slaag, sleeg, slaag, rammel, Ónze Joop hi veul sleeg gekrigge óp school. Onze Joop heeft veel slaag gekregen op school. |
slaan, slòn, ik slo, slok; gèij slot, s, slaan, Hêlp, nie slòn! Help, niet slaan!, Ás s’oe slòn, slodde mèr trug. Als ze jou slaan, sla je maar terug. |
slaap, slôp, slaap |
slaapdoos, slôpdoôs, persoon die veel slaapt, domme vrouw |
slaapkamer, slopkômer, slaapkamer |
slaapmuts, slôpmuts, slôpmutske, 1.persoon die veel slaapt; 2. slaapmuts; 3. slaapmutsje |
slaapwel, sloppùl, slaapwel, welterusten |
slachter, slachter, slager |
slang, slèngske, slangetje |
slaolie, slâòllie, slaolie |
slapen, slôpe, slupt sliejp geslôpe, slapen, Ónze klènne slupt goewd dur. Ons baby’tje slaapt goed door. |
slecht, slèècht, niet goed, slecht, We hébben ’t nie slèècht. We hebben het niet slecht. Bedoeld is redelijk goed. |
slechts, slès, lol, aardigheid, We speule vur de slès, nie vur hèèwes. We spelen voor de lol, niet voor een winst. Er staat niets op het spel. |
slepen, slèijpe, slèpt slépte geslèpt, slepen, sleuren, Ik héb ’t hillemol hierhinne moete slèijpe. Ik heb het helemaal hierheen moeten slepen., Hèij slèpt mi z’n been. Hij sleept met zijn been. |
sleutel, sluttel, sleutel |
slibberbaan, slibberbân, glijbaan van sneeuw of ijs, Ás ’r ’n bietje snuw la, makte wèij al gèèw ’n slibberbân. Als er een beetje sneeuw lag, maakten wij al vlug een glijbaan. |
sligmes, sligmés, kapmes, Bént vurzichtig mi dè sligmés. Wees voorzichtig met dat kapmes. |
slijkvoeten, slèijkvoewte, slijkvoeten |
slijpen, slèijpe, slijpen, wetten |
slijpsteen, slèijpsteen, slijpsteen |
slip, slip, schoot, De klènne kwamp óp munne slip gekroope. Het kindje kwam op mijn schoot gekropen. |
slobberen, sloebere, hoorbaar eten of drinken, slobberen, opslurpen |
slok, slók, slukske, slok |
sloot, sloot, sleuj, slutje, sloot, De sleuj zén geschònd. De sloten zijn ontdaan van begroeiing. |
slootkant, slótkant, slootkant |
slot, slot , sleuj, slùtje, slot , Alle sleuj zitte óp slot. Alle sloten zitten op slot. |
slurpen, slùrpe, slurpen |
smaak, smâk, smaak |
smaken, smâke, smakte, gesmakt, smaken, ’t Smakte nérges no. Het smaakte nergens naar. |
smakken, smèkke, smakken |
smeerdel, smirdèl, smeerpoes |
smeerkees, [smerig persoon], smirkees, smeerlap |
smeerlap, smirlap, vijg, smeerlap |
smeerlapperij, smirlappereij, smeerlapperij |
smeken, smeeke, smikt, smikte, gesmikt, smeken |
smerig, smirrig, vuil, smerig |
smiegel, smiechel, smiecht, smeerlap |
Smits, Smitske, Smits. Familienaam. |
snabbel, snèbbel, snater, sneb , Zit ’r toch nie steejds mi oewe snèbbel tusse. Zit er toch niet steeds met je snater tussen. |
snauwen, snèèwe, snauwen, Snèèw nie zó, ik héb ók ’n moeder. Snauw niet zo, ik heb ook een moeder.In de veronderstelling dat je tegen je moeder niet snauwt. |
snee, sneej, sneejke, snee, Sneej mik. Snee witbrood. |
sneeuw, snuw, sneeuw |
sneeuwachtig, snuwèèchtig, sneeuwachtig |
sneeuwbal, snuwbol, sneeuwbal |
sneeuwen, snuwwe, sneeuwen, , ’t Snuwt al d’n állingen dag. Het sneeuwt al de hele dag. |
sneeuwklokje, snuwklùkske, sneeuwklokje |
sneeuwpop, snuwpóp, sneeuwpop |
snelzeiker, snèlzeijker, broek met een klep |
sneukelen, sneujkele, snoepen, Kleine hapjes snoepen aan een lopend buffet. |
snijboon, snèijbòn, snijboon, Râre snèijbòn. Rare snijboon. |
snijden, snèèje, sneej, gesneeje, snijden, In èijge vlis snèèje. In eigen vlees snijden., Vur hur is dè gesneeje koek. Voor haar is dat gesneden koek. |
snoepdoos, snoepdoôs, snoepkont |
snoeper, snoeperd, man die vrouwen ’t hof maakt, snoeper, Eèwe snoeperd. Oude snoeper. Bejaarde man die graag naar jonge vrouwen kijkt. |
snoepje, siepsnuupke, siepke, zacht snoepje |
snoepje, snuupke, snoepje |
snoeppapier, snoeppepier, snoeppepierke, vellen (lijkend op vellen papier) snoep, Snoeppepier kónde bij Sloekes koope. Vellen snoep kon je in het winkeltje van Miej Sloew kopen. |
snoeptrommel, snoeptrummelke, snoeptrommeltje. Trommeltje om snoepjes in te bewaren. In de vastentijd vroeger in gebruik. |
snotjong, snotjóng, snotaap, snotapen, Ge bént nog mèr ’n snotjóng, gèij. Jij bent nog maar een snotaap! Kleinerende uitdrukking. , ’t Zén snotjóng, allemol. Het zijn snotapen, allemaal. Uit boosheid gezegd., ’t Zén nog mèr snotjóng. Het zijn nog maar snotapen. Het zijn nog maar kinderen. Vergoelijkend gezegd. |
snotpin, snotpin, snotneus, klein kind, Wor moejde oewèijge teegenèn, snotpin dè ge bént? Waar bemoei jij je mee, snotneus? |
snottebel, snotbèl, snotneus, snottebel, vrucht van de taxus |
snuffen, snóffe, de neus ophalen, snotteren, Zowel letterlijk als figuurlijk. |
snufferd, snófferd, snufferd, Hèij higget nie in zénne snófferd. Hij heeft er geen zin in. |
snuit, snuûjt, snuutje, gezicht, snuit , Ge moet oew snuûjt is wâse, ge ziet zu zwart ás ’ne Moor. Je moet je gezicht eens wassen, je ziet zo zwart als een Moor. |
soepoog, soepoog, oog, dat niet wil zien, Hédde gèij soms soepooge? Ben je misschien blind? |
soeptrien, soeptrien, vrouw die graag soep lust, soepterrine |
sok, sùkske, sokje |
soldaat, suldôt, soldaat, Suldôt mâke. Leegdrinken. , We hájn de flés sneevel binne de kortste kirre suldôt gemakt. We hadden de fles jenever binnen de kortste keren leeggedronken. |
solutie, sluusjón, bandenplak, solution, Wor li de sluusjón now wir? Waar ligt de bandenplak nu weer? |
Someren, Zummere, Someren |
sommige, sommigte, sommige |
soort, sórt, soort, Sórt zuukt sórt. Soort zoekt soort., Meestal heeft deze uitdrukking een negatieve lading. |
spaak, speek, spaak, Élke speek van ’t rad kumt ins boove. Elke spaak van het rad komt eens boven. Vreugde en verdriet wisselen elkaar af. |
spaanplaat, spònplaât, spaanplaat |
spaden, spâje, spitten, buffelen, Ik moet nog driej voôre spâje vur ik klôr bén. Ik moet nog drie voren spitten voor ik klaar ben., Gijs, die kan me toch spâje. Gijs kan toch buffelen. |
spannen, spient, in ’t spient ’r glèijk ’n oordeel het spant er als bij een oordeel , ’t Spient ’r glèijk ’n oordeel Het spant er als bij een oordeel. Er is een hooglopende ruzie. |
speaker, [luidspreker], spieker, luidspreker |
speculaasmannetje, spikkelâsiemènneke, speculaasje , Luste ’n spikkelâsiemènneke? Lus je een speculaasje? |
speculaaspop, spikkelâsiepóp, grote pop van speculaas. Met Sinterklaas heel populair. |
speculeren, spikkeleere, speculeren, gokken |
speelgoed, spulgoewd, speelgoed |
speelkwartier, spulketier, speelkwartier |
speelplaats, spulplèts, speelplaats |
speels, spuls, speels, ludiek, dartel |
speelster, spulster, speelster |
spel, spulles, aardigheid, lol, We speule vur de spulles. We spelen voor de aardigheid. We willen er slechts lol aan beleven. |
speld, spèèl, spèèld, speld, Dur krédde gèij gin spèèl tusse. Daar krijg jij geen speld tussen. |
spelen, speule, speujle, spult gespuld, spelen, Go toch speule! Ga toch spelen! Uitdrukking van ongeloof in wat iemand zegt. |
speler, speuler, spulder, speler |
spiers, spierts, kits, fluim |
spiersen, spiertse, kitsen, tuffen, Gebruikers van pruimtebak spiertse ’r lustig óp los. Gebruikers van pruimtabak kitsen er lustig op los. |
spijker, spieker, rechte schop |
spilekster, spèlékster, persoon die aan de diarree is |
spinnetje, spinneke, magere vrouw, spinnetje |
spoelen, spuujle, spoelen, uitspoelen, Go oewe mónd spuujle gèij! Ga je mond spoelen! Gezegde tegen iemand die gemene taal gebruikt. |
spollen, spolle, woelen, wild rondhollen , Ik hé d’n hille nâcht ligge spolle. Ik heb de hele nacht liggen woelen. |
spouw, spèw, spouw |
spouwmuur, spèwmuur, spouwmuur |
spreeuw, spruw, 1. spreeuw; 2. in De Spruw. bijnaam van de heer Spreeuwenberg, ambtenaar van de burgelijke stand. |
sprei, sprèèj, sprei |
spreken, spreeke, spreken , De vurzitter sprikt. De voorzitter spreekt. |
spriet, spierke, sprietje, Spierke trékke. Sprietje trekken. Loten met sprietjes stro van ongelijke, verborgen lengtes. |
Spruwwenberg, Spruwwenbèrg, Spreeuwenberg. Familienaam. |
spuit, spèùjt, spùtje, spuit, Spèùjt élf gift ók nog modder. Spuit elf geeft ook nog modder. Spottend commentaar op iemand die op het laatst nog iets zegt. |
spullig, spullig, hitsig, geil |
spurrie, spùrrie, spurrie, Wâst oew órren is, want ge kant ’r ónderhand spùrrie in zèèje. Was je oren eens, want je kunt er onderhand spurrie in zaaien. Dan heb je toch wel heel vieze oren. |
spuwen, spèùwe, kitsen, overgeven, braken |
staan, stòn, ik stoj, stok; gèij stòt,, staan, Go wég, ge stòt mén in de weeg. Ga weg, je staat me in de weg., Hèij stit’r mèr te stòn. Hij staat er maar te staan., Stugget zoo goewd? Staat het zo goed?, Sto nie zu te blêre! Sta nie zo te janken! |
staande, stòndebins, stònds, staande, Stòndebins drónk ie zénne koffie. Staande dronk hij zijn koffie. |
staander, stònder, staander |
staart, start, stèrtje, staart, Iemes èn zunne start zitte. Iemand duchtig aanspreken. , Die zaâk zal nog wùl ’n stèrtje hébbe. Die zaak zal nog wel een staartje hebben. Er worden nog gevolgen verwacht. |
stalen, stâle, stalt stalde gestald, lijken, gelijken, Hèj stalt óp hullie vádder. Hij lijkt op zijn vader. , Oew gedrag stalde nérges óp. Jouw gedrag leek nergens op. Dat was erg ongepast. |
stalletje, stèlleke, stalletje |
standbeeld, stanbild, standbeeld |
station, stusjón, station |
steel, stilleke, steeltje |
steelpan, stilpân, stilpènneke, steelpan |
steen, stinke, stintje, steentje, We moete allemol óns stinke bèijdrâge. Wij moeten allemaal ons steentje bijdragen. |
Steenbekkers, Stinbèkkers, Steenbekkers. Familienaam. |
steenkool, [soort brandstof], stinkool, steenkool |
steenoven, stinoove, steenoven, steenfabriek |
steenpuist, stinpuist, steenpuist |
steggelen, stèchele, stechelen, kibbelen |
steil, Steijle Jezus, stijf en vormelijk persoon |
steil, stêl, steil, De wég liejp stêl umhóg. De weg liep steil omhoog., Hèij sloeg er stêl van âchteroover. Hij sloeg er steil van achterover. |
steken, stêke, steejke, stikt, stook, gestooke, steken, Èrpel stêke. Aardappelen steken. Aardappelen met de riek uitdoen., Stik de lamp èn. Jeminee, potverdorie. Uitroep van verbazing., Ad stook de hând uit de mèwwe. Ad stak de handen uit de mouwen. |
stel, stélleke, paartje, stelletje, toestelletje, Chris én Marleen zén ’n schòn stélleke. Chris en Marleen zijn een mooi paartje., Òlliestélleke. Olie toestelletje. |
stellen, stélle, in er hil wa mi te stélle hébbe veel zorgen geven, Mi ónze tienerdôchter hén we hil wa te stélle. Onze tienerdochter geeft ons veel zorgen. |
step, stép, kleine, houten glijer, autoped |
sterk, stèèrk, krachtig, sterk, Dè’s ’n stèèrk stuk in ’n kôj bóks. Dat is een sterk stuk in een slechte broek. Dat is een ongeloofwaardig sterk verhaal. |
sterven, stèèrve, sterven, doodgaan, Jehan li óp stèèrve, zeej ze. Johan ligt op sterven, zei zij. |
steunen, steujne, stunt, gestund, steunen , Dur dik én dur dun steujne. Onvoorwaardelijk steunen. |
stevig, steejvig, stevig, , ’n Steejvige tante. Een forse vrouw. |
stiefelen, stiefele, met korte pasjes driftig lopen |
stierenavond, stierenôvund, stierenavond. Op deze avond ontmoetten jongens hun meisje. Meestal werd de woensdagavond bedoeld. |
stijl, stêl, stijl, manier, Dè’s gin stêl! Dat is geen stijl. Dat is geen manier van doen. |
stikken, stikke, stikken, benauwd worden, naaien, Stikt ás ge wult! Barst toch gauw! , Verwensing., ’t Stikt hier van de mugge die stêke. Het barst hier van de muggen die steken. Er zijn er heel veel., Stik de moord ’rèn hébbe. Niets kunnen schelen, onverschillig latend., Hèij stikt de moord van ’t gèld. Hij heeft heel veel geld. |
stil, zwégstil, praat me er niet van, zwijg stil |
stilhouden, stilhèèwe, verzwijgen, stilhouden, stoppen |
stilletjes, stillekes, stilletjes, rustig, stiekem, Dè wâr zeeker in ’t jôr stillekes? Dat was zeker heel lang geleden?, Nèl kneep ’r stillekes tussen uit. Nel kneep er stiekem tussen uit. Zij ging er stilletjes vandoor. |
stilletjesaan, stillekesèn, stilletjesaan, langzamerhand, z’n gangetje, Óns Mrietje wordt stillekesèn ’n grote mèijd. Ons Marietje wordt stilletjesaan een grote meid., Hoe gigget. Hoe gaat het? Och, stillekesèn. Ach, z’n gangetje. Ik mag niet mopperen. |
stinkolie, stinkòllie, petroleum |
Stiphout, Stippunt, Stiphout |
stobberen, stóbbere, heetgebakerd (weg)lopen , Tjeuj stóbberde de deur uit. Tjeu liep heetgebakerd de deur uit. |
stoel, stoewl, stuûjl, stuuleke, stoel |
stoep, stuupke, stoepje, ’t Is dôr ’n glad stuupke. Het is daar een glad stoepje. Gezegd van een gezin waaruit meisjes snel na elkaar trouwen. |
stok, stùkske, stokje, Dôr zak is ’n stùkske vur steeke. Daar zal ik eens een stokje voor steken. |
stoken, steuke, onrust zaaien, stoken, opruien , Lit ’r toch nie âlt te steuke. Zaai toch niet altijd onrust. |
stoker, steuker, onruststoker, opruier |
stomp, stumke, stompje, De afgeknotte Lindeboom aan de Berg wordt ook wel stumke genoemd. |
stook, [vrouw], steuk, vrouw die opruit |
stookolie, stookòllie, stookolie |
stop, stùpke, stopje |
stopnaald, stopnold, stopnaald |
storm, stùrm, storm, Weijndkrâcht neege is stùrm. Windkracht negen is storm. |
stormen, stùrme, stormen |
stoten, stoote, biljarten, stoten, Vrèijdigs gónge we dik ’n perteijke stoote in ’t cuffeej van Hannesse. Vrijdags gingen we dikwijls een partijtje biljarten in het café van Hannes. |
straat, strôt, strutje, straat, zandpaadje |
straatarm, strôtèèrm, straatarm |
straatbezem, strôtbéssem, straatbezem |
straatfoks, strôtfóks, foxtrot, straathond. Grappig bedoelde wisseling van medeklinkers. |
straatlantaarn, strôtlantèèrn, straatlantaarn |
straatmus, strôtmus, huismus |
straatnaam, strôtnâm, straatnaam |
streek, streeke, in streeke vèèl hébbe rotstreken uithalen |
streep, striejp, striepke, stripke, streep , Zalle wèij er ’n dikke striejp ónder zétte? Zullen wij er een dikke streep onder zetten?, ’r Lupt bèij hum ’n striepke dur. Er loopt bij hem een streepje door. Hij is niet goed wijs., Stripke veur hébbe. Streepje voor hebben. |
strekel, strikkel, speen van een koe |
strijd, strèijd, strijd, ’ne Zwôre strèijd gestreeje hébbe. Een zware strijd gestreden hebben. |
strijden, strèije, strèèje, streej, gestreeje, strijden |
strijker, stiekeme streijkerd, gluiperd, huichelaar |
stro, stroj, strój, stro |
stront, strónt, struntje, stront, poep , Unne verwénde strónt. Een verwend persoon. , Strónt, wie hit oe gescheete? Stront, wie heeft je gescheten? , Zèij zal ’n smâl struntje scheijte. Ze zal een smal strontje schijten. Ze zal in armoede leven. , Jâ heej, strónt mi striepkes. Ja hé, vertel nou geen onzin. |
strontbroek, stróntbóks, poepluier |
strontkar, [kar voor vervoer van fecaliën], stróntkâr, strontkar |
strooien, strèèwe, van strooisel voorzien, De koej strèèwe. De koeien van strooisel voorzien. |
strooisel, strèèwsel, strooisel |
strootje, strojspierke, strootje |
stropen, streupe, strupte, gestrupt, stropen |
stroper, streuper, stroper |
struif, struijf, streuf, pannenkoek |
stuifregen, stiefreege, motregen |
stuifregenen, stiefreegene, stiefe, motregenen, ’t Stieft. Het motregent. |
stuiten, [prijzen], stuite, lof toe zwaaien, prijzen; ook bestuite |
stuk, stukske, stukje |
stulp, [nederige woning], stùlpke, woninkje |
suikerklontje, suikerklùntje, suikerklontje |
surprise, sepries, surprise |
taai, tèèj, taai |
taailappen, tèèjlappe, risicovol lopen over dooiend, taai ijs |
taaitaai, tèèjtèèj, taaitaai |
tafel, toffel, tùffelke, tafel |
tafelen, toffele, (stiekem) de boel op stelten zetten, tafelen. De buren die niet genodigd zijn op de bruiloft, zetten vaak de boel op stelten. Volksgebruik. |
tafellade, toffellâj, boezem, tafellade, Óns Leen hi me toch ’n groote toffellâj. Onze Lena heeft een heel grote boezem., Én dan nog ’n tientje vur de toffellâj. En dan nog tien weesgegroetjes voor de tafellade. In die lade werden de bidprentjes bewaard! |
tand, tând, tèndje, tanden , Mi lâng tând ête. Met lange tanden eten., ’n Tèndje d’rbèij zétte. Een tandje erbij zetten. , Tantantèèwe ’ne neije vur n’n èèwe. Tand tand oude, een nieuwe voor een oude. Kinderrijmpje. Opgezegd bij het over de schouder gooien van een uitgevallen melktand |
tang, tâng , tèngske, tang |
tarwe, tèrwe, tarwe |
tas, tas, kop, ’n Tas koffie. Een kop koffie. |
tas, tès, tèske, 1. broekzak, tasje, dat men onder een jurk droeg; 2. meid, vrouw, Halt oew hând uit oew tèsse! Haal je handen uit je broekzakken!, Anna, hèwde gèij m’n tèske éfkes vâst? Anna, houd jij mijn tasje even vast?, ’n Vèùl tès. Een vieze vrouw. |
tasneusdoek, tèsnuzzik, tèsneujzik, zakdoek |
tata, tèttè, dankjewel. Kindertaal., Zég is moj tèttè teejge tante Toonieja. Zeg eens mooi dankjewel tegen tante Tonnie. |
teer, târ, teer, pek |
tegen, teejge, tigge, tegen |
tegenaan, teejgenèn, tiggenèn, tegenaan, Ze gòn ’r steejvig teejgenèn. Ze gaan er flink tegenaan., Dit kan zowel hard werken aan een karwei zijn, alsook stevig knokken in een vechtpartij. |
tegenavond, tiggenôvund, tiggedennôvund, tegen de avond, in de avondschemering |
tegendraads, teejgedrôds, tegendraads, dwars |
tegengaan, teejgegòn, tegengaan; zie voor vervoeging gòn |
tegenhouden, teejgenhèèwe, tegenhouden |
tegenin, tiggenin, teejgenin, tegenin, Berry gòt’r âlt dwèrs tiggenin. Berry gaat er altijd dwars tegenin. |
tegenstaan, teejgestòn, tegenstaan; zie voor vervoeging stòn |
tegenwoordig, tiggeworrig, tiggesworrig, tegenwoordig, ’t Is tiggeworrig nie mér zoo ás vruuger. Het is tegenwoordig niet meer zo als vroeger. |
tekeergaan, [tieren], tekeergòn, razen, tieren |
tekenen, teijkene, tekenen, ondertekenen, Hédde al wùl geteijkend? Heb je al wel ondertekend? |
telefoon, tillefoon, telefoon, Tillefoonstrôt. Telefoonstraat. De vroegere Telefoonstraat is nu de Monseigneur Cuytenlaan |
telen, teule, tult , getuld, ploegen, Ónze Sjéf kan ’t béste teule van alle boere. Onze Sjef kan het beste ploegen van alle boeren. |
televisie, tilleviezie, televisie |
tellen, télle, têlt getêld, waarderen, gelden, tellen, Hèij têlt ’t mèr wènnig. Hij waardeert het maar weinig. , Wie t’r nie is, wordt ók nie getêld. Wie er niet is, wordt ook niet geteld. |
temper, timper, beslag voor struif |
tennisbal, ténnisbol, tennisbal |
tergen, tèèrige, tergen, jennen, Mèèrge is tèèrige. Morgen is tergen. Alsmaar naar morgen schuiven is (jezelf) tergen. |
tering, tirring, tering, tuberculose, Kré de (vliejgende) tirring. Krijg de (vliegende) tering., Grove verwensing. |
terug, trug, terug, Dur hédde nie van trug. Daar heb je niet van terug! |
terugdraaien, trugdrèèje, terugdraaien |
teruggaan, truggòn, teruggaan; zie voor vervoeging gòn |
terugslaan, trugslòn, terugslaan; zie voor vervoeging slòn, Ás s’oe slòn, slodde mèr trug. Als ze jou slaan, sla je maar terug. |
terugvragen, trugvrôge, terugvragen |
tetter, tètter, vrouw die luidruchtig, luid en druk praat, snater |
tetteren, tèttere, kwetteren, luid en druk praten |
Teunissen, Tunnis, D’n, Teunissen. Familienaam. |
tevoren, tevurre, tevoren, eerder, Ás ik dè van tevurre geweejte ha, dan hájk ’t nie gedòn. Als ik dat van tevoren geweten had, dan had ik het niet gedaan. |
tevreden, tevreeje, tevreden |
Theodorus, Tiedoor, Theodoor, Theo |
therapie, thirrepie, therapie, Ik bén bèij Netty ónder thirrepie. Ik ben bij Netty in therapie. |
tien, tiejn, tien |
tietenei, tietèèj, kippenei. Kindertaal. |
tijding, têng, nieuws, tijding, bericht, Dè’s kôj têng. Dat is slecht nieuws. |
timmer, timmerke, timmermannetje, Wimke is óns kôj timmerke. Wim is ons slecht timmermannetje., Schertsend gezegde. |
tip, tip, punt van iets, driehoekig grasveldje ingesloten door wegen. Het veldje rond de lindeboom op de Berg is een dergelijke tip, Óns moeder deej de èèjer in den tip van hurre scholk. Onze moeder deed de eieren in de punt van haar schort. |
Tistochniks, Tistochniks, Naam van een, opgeheven, carnavalsorkest. |
tjan, tjan, tamme kauw |
tjoep, [scheldwoord], manken tjoep, persoon die mank loopt. Scheldwoord. |
tod, tùdje, todje, vodje |
toddeboer, toddeboer, voddenhandelaar |
toddejood, toddejód, voddejód, voddenkoopman |
todhoop, todhoop, bed, Ik zal m’nne todhoop is gòn ópzuujke. Ik zal eens naar bed gaan. |
toe, toew, dicht, toe, tot, Doe de deur toew. Doe de deur dicht. , Toew, toew is gin gat. Dicht, dicht is niet open. Nee blijft nee. Een reactie op het kindergezeur ”toe nou”. , Hèij wâr nat van óndere toew boove. Hij was nat van onderen tot boven. |
toebinden, toewbeijne, toebinden, dichtbinden |
toekomen, toewkomme, recht hebben op, toekomen, rondkomen, Ad kumt de boerdereij toew. Ad heeft recht op de boerderij. , Èn leeze kom ik nie toew. Aan lezen kom ik niet toe., Ik kom nie toew mi m’n inkomme. Ik kom niet rond met mijn inkomen. |
toemond, toewmónd, zwijgzaam persoon, Nèlleke is ’n toewmónd. Nelleke is een zwijgzaam persoon. |
Tokke, Tókke, Cato |
ton, [ton], tunneke, tonnetje tón ton |
Tonia, Tónna, Toonja, Toonieja, Tonny, Tonia |
tonpraten, tónprôter, buutreedner. Spreker op carnavalsavonden met een humoristische voordracht vanuit een ton. |
Toontje, Tòntje, Toontje |
toren, tórre, toren, kerktoren |
tornen, toorze, tornen, een naad losmaken |
tot, tót, toew, tot, Tót dan! Tot dan!, Toew lést wâr ie bèij kénnis. Tot zijn dood was hij bij bewustzijn. |
totebel, teujtebèl, onnozele vrouw, totebel |
toujouren, toelezjoere, boemelen, flierefluiten |
touw, tèw, tèwke, touw |
touwtjespringen, tèwkespringe, touwtjespringen |
traan, trôn, traan , Trône mi tuite schrùwwe. Tranen met tuiten huilen. |
traktement, [zakgeld], traktemènt, zakgeld; zie ook sondesgèld |
tram, trém, tram |
tranen, [tranen afscheiden], trône, tranen, M’n ooge trône alsmèr. Mijn ogen tranen alsmaar. |
trap, trèpke, trapje |
trede, treej, stap, trede |
treden, trèèje, treeje, trój, getrójje, treden , Schùlleke trèèje. Over schollen lopen., Óp de vurgrónd treeje. Op de voorgrond treden., Getrójje zén. Beledigd zijn. |
treksluiting, tréksluiting, ritssluiting |
treuzelmie, treujzelmiej, treujzelkónt, treuzel, een vrouw die alsmaar treuzelt |
trien, triejn, truttige vrouw, trien , Vèùl triejn. Vrouw, die niet poetst. |
trommel, trómmel, trummelke, trommel |
tros, trùske, trosje |
trouw, trèùw, trouw |
trouwboekje, trèùwbuukske, trouwboekje |
trouwen, trèùwe, trouwen |
trouwerij, trèùwereij, trouwerij |
trouwfeest, trèùwfist, trouwfeest |
trouwpartij, trèùwperteij, trouwpartij |
trouwziek, trèùwziejk, hunkerend om te trouwen, al te trouwlustig, Óns Béts is trèùwziejk, ze duu d’n lètsten teijd zu neutelig. Onze Betsie hunkert te trouwen, ze doet de laatste tijd zo kortaf. |
trubbelachtig, trubbelèèchtig, rommelig, onrustig, hectisch, Tis trubbelèèchtig de lètste dâg. Het is rommelig de laatste dagen. |
trui, trèuj, trui, Trèùj. Truus, slome vrouw |
tuf, tuf, kits, spuug |
tuieren, tèùre, getèùrd, aanlijnen, tuieren; , De gèijt stu getèùrd. De geit staat aangelijnd. |
tuig, tùg, gepeupel, tuig |
tukken, tukke, verlangen, Hèij tukt ’r nog nie no. Hij verlangt er helemaal niet naar. |
Tummus, Tummus, Thomas |
turf, tùrf, turf |
tussenbeide, tussebèèj, tussenbeide |
tussendoor, tussendur, tussendoor |
tut, [speen], tut, tutter, fopspeen |
tuthoola, tutjehoola, tuthoola, sloom, preuts meisje |
tutteren, tuttere, (duim)zuigen |
tutweer, tutweer, slecht weer |
twee, tweej, twi, twee, Tweej kirres rôje. Twee keer raden., Hèij rôjden ’t in twi kirres. Hij raadde het in twee keer. |
tweede, twidde, tweede, De twidde kêr wâr ’t raâk. De tweede keer was het raak., Ik bén twids. Ik ben tweede (aan de beurt), Gebruik bij spelletjes als iemand al uurst geroepen heeft., twiddehands tweedehands |
tweedubbel, twidubbel, dubbel, tweedubbel |
tweeling, twilling, tweeling |
uiensaus, juinsèws, uiensaus, ajuinsaus, Vrèijdes âte wèij dik juinsèws. Vrijdags aten wij vaak uiensaus. Vrijdag was visdag en bij vis was uiensaus gebruikelijk. |
uitbeelden, uitbilde, uitbeelden |
uitdelen, [verdelen], uittdèèle, uitdelen, Joow hi bèij ’t uitdèèle van de neuze veurèn gestòn. Jo heeft bij het uitdelen van de neuzen vooraan gestaan. Hij heeft een grote neus. |
uitdoen, uitdoewn, rooien, uitdoen, Èrpel uitdoewn. Aardappelen rooien. |
uitdrogen, [droog worden], uitdreuge, uitdrogen |
uiteen, uitin, uiteen, uitelkaar |
uitgaan, uitgòn, op stap gaan, uitgaan,; zie voor vervoeging gòn, Venôvund gòn we uit. Vanavond gaan we op stap., ’t Karske góng bèij ’m uit. Het kaarsje ging bij hem uit. Hij stierf. |
uitgelaten, uitgelôte, vrolijk gestemd, uitgelaten |
uithebben, uithébbe, afgedaan hebben , Nard hi bèij mén z’n èrte uit. Nard heeft voor mij afgedaan. Hij staat niet meer in mijn gunst. |
uithoren, uithùrre, uithoren |
uithouden, uithèèwe, uithouden, volhouden, Kand’t zoo nogal uithèèwe in ’t zunnike? Kun je het zo wel goed uithouden in het zonnetje? |
uitlaten, [naar buiten laten], uitlôte, uitlaten |
uitmeten, uitgemeete kreijge, er van langs krijgen |
uitpraten, uitprôte, uitpraten |
uitrafelen, uitrèffele, uitrafelen, uittrekken |
uitscharen, uitschâre, uitlepelen, Mak de pan uitschâre? Mag ik de pan uitlepelen? |
uitschelden, uitschèlle, uitschelden |
uitschieten, uitschiejte, uitmesten, uitschieten , De vèèrkeskoj uitschiejte. De varkenskooi uitmesten. , Oew slóffe uitschiejte. Je sloffen uitschieten. Snel je sloffen uitdoen. |
uitvinden, [te weten komen, ontdekken], uitveijne, uitvinden, Ik moes ’t hillemol zèèlf uitveijne hoe ’t in mekaâr zât. Ik moest het helemaal zelf uitvinden hoe het in elkaar zat. |
uitvragen, uitvrôge, uitvragen |
uitwaaien, [in de wind lopen], uitwèèje, uitwaaien, Lèkker èn ’t strand uitwèèje. Lekker aan het strand uitwaaien. |
uitweiden, uitwèije, uitweiden, al te uitvoerig spreken, Harrie kan toch zu uitwèije ás ie èn ’t woord is. Harrie kan toch zo uitweiden als hij aan het woord is. |
uitzoeken, uitzuujke, uitzoeken |
vaal, vâl, vaal, verschoten, verbleekt, Vâlblèùw. Vaalblauw. |
vaardig, vèrrig, klaar, Bénde vèrrig? Ben je klaar? |
vader, vádder, vájjer, vader, Och gèij, vájjer! Och jij, bemoeial! Gebruikt tegen een oudere broer die zich al te veel met de jongere bemoeide. |
vakantie, vekantie, vakantie, Pòsvekantie. Paasvakantie. |
Valkenswaard, Valkeswird, Valkenswaard |
vallen, valle, vélt, vallen, ’r Vélt snuw. Er valt sneeuw. |
van alles, venalles, van alles, Óp de mèrt is venalles te koop. Op de markt is van alles te koop. |
Van Bakel, Van Bôkel, Van Bakel. Familienaam. |
Van Eindhoven, Van Èijndoove, Van Eijndhoven. Familienaam. |
Van Gemert, Van Gimmert, Van Gemert, Familienaam. |
Van Gennip, Van Gènnup, Van Gennip. Familienaam. |
Van Gerwen, Van Gèèrve, Van Gerwen. Familienaam. |
Van Hout, Van Hèwt, Van Hout. Familienaam. |
Van Kemenade, Van Kimmenâde, Van Kemenade. Familienaam. |
Van Lierop, Van Lierup, Van Lierop. Familenaam. |
Van Lieshout, Van Lieshèwt, Van Lieshout. Familienaam. |
Van Maasakkers, Van Maâsèkkers, Van Maasakkers. Familienaam. |
Van Melis, Van Millis, Van Melis. Familienaam. |
Van Nuenen, Van Nuejne, Van Nuenen. Familienaam. |
Van Sandvoort, Van Zandfórt, Van Santvoort. Familienaam. |
vanavond, venôvund, tôvund, vanavond, Ik kom nie thuis vur tôvund. Ik kom niet thuis voor vanavond. |
vandaag, vendâg, vandaag |
vandaar, vandôr, vandaar, Vandôr af is ’t nog inne kielemeeter! Vandaar is het nog één kilometer!, Oo, vandôr! Oh, vandaar! |
vaneen, vanin, vaneen, uit elkaar |
vaneigens, venèijges, vanzelf, ’t Góng venèijges, ik kón ’r niks teege doewn. Het ging vanzelf, ik kon er niets tegen doen |
vang, vank, vang, vangplank. Voorwerp waarmee men iets (op)vangt; onder andere bij een molen., De vank lichte. De vang losmaken, zodat de molen gaat draaien. |
vangen, vange, vóng, vangen , Hèij vóng ginneninne vis. Hij ving geen enkele vis. |
vanmiddag, vemiddig, temiddig, vanmiddag , Vemiddig komme de kiendjes. Vanmiddag komen de (klein)kinderen., Dè doek temiddig wùl. Dat doe ik vanmiddag wel. |
vanmorgen, venemèèrge, vanmorgen, deze morgen |
vannacht, vennâcht, tenâcht, vannacht, ’t Hi tenâcht óntieglek gereegend. Het heeft vannacht geweldig veel geregend., V |
varken, vèèrke, 1. varken; 2. in wilde vèèrkes pissebedden, Vèèrkes van jóng. Varkens van kinderen. Deze kinderen zijn echte vlegels. |
varkensblaar, vèèrkesblâr, paardezuring |
varkensblaas, vèèrkesblôs, varkensblaas |
varkenskooi, vèèrkeskoj, varkenskot, varkenskooi |
varkenslelijk, vèèrkeslùllek, vreselijk lelijk, zo lelijk als een varken |
varkenspoot, vèèrkespótje, varkenspootje |
vast, vâst, vast , Vâst wèèrk is vâste èèremoej. Vast werk is vaste armoede. Vroeger gezegd als je bij de overheid werkte. |
vastbinden, vâstbeijne, vastbinden |
vastdraaien, vâstdrèèje, vastdraaien |
vasten, vâste, vasten |
Vastenavond, Vâstenôvund, Vastenavond |
vasthouden, vâsthèèwe, vasthouden, Hèw vâst hé, nie loslôte! Hou vast hè, niet loslaten! |
vastigheid, vâstighèijd, zekerheid |
vastmaken, vâstmâke, vastmaken |
vastvreter, vâstfreeter, koek die zwaar op de maag ligt en de stoelgang belet |
vatten, vatte, viejt, gevat, grijpen, vatten, Hèij viejt ernéffe. Hij greep mis., Dè boek hék zoo vur ’t vatte. Dat boek heb ik zo voor het vatten. Ik weet het precies te liggen, Èrpel hék âlt vur ’t vatte. Aardappelen heb ik altijd op voorraad. |
veel, veul, vulsteveul, meer , mist, veel, in grote mate, veel te veel, ’r Li veul vèùl langs de slótkant. Er ligt veel rommel langs de slootkant., Veul kumt veul vur. Veel komt veel voor., Veul lâjde óp ’n kâr. Veel laad je op een kar. Reactie op een vraag om veel te krijgen., Di strafwèèrk is vulsteveul! Dit strafwerk is veel te veel! |
veer, virre, virke, 1. veren; 2. vetveren van een varken, Kiepevél is gevaârlek, umdè ge d’r virre van kant kreijge. Kippenvel is gevaarlijk, omdat je er veren van kunt krijgen. , Ás uurste wiere de virre van ’t geslachte vèèrke gebrôje. Als eerste werden de vetveren van het geslachte varken gebraden. |
veertien, virtiejn, veertien |
veertig, firtig, veertig |
veger, veeger, bezem, veger, kerel, Ge bént al nen hille veeger gèij. Je bent al een hele kerel. |
veld, vèld, veld, akker, Kórrevèld. Korenveld. |
Venneke, Vénneke, grasveldje aan de Papenvoort in Nuenen |
verbalemonden, verbéllemonte, verwaarlozen |
verbeelden, [inbeelden], verbilde, inbeelden, verbeelden, Verbild oew èijge mèr niks. Beeld je maar niks in. Doe niet zo verwaand. |
verbeelding, verbilding, verbeelding, inbeelding, Wá’n verbilding! Wat een verbeelding! Wat een verwaandheid! |
verbieden, verbieje, verbójje, verbieden |
verdelen, verdèèle, verdelen |
verdergaand, weijergònd, verdergaand |
verderop, weijeróp, weijteróp, verderop, Weijeróp is ne veijver, dur mádde visse. Verderop is een vijver, daar mag je vissen. |
verderop, weijteróp, verderop |
verdikkeme, verdikkes, verdikkeme, verdomd, Verdikkes nog èn toe! Verdikkeme nog aan toe! |
verdomd, gedommes, verdomd, Gedommese klótveeger dè ge d’r bént. Verdomde kluns dat je bent. |
verdomd, verdommes, erg, zeer, verdomd , De barón hi verdommes veul grónd. De baron heeft erg veel grond. |
verdraaid, verdrèèjd, verdraaid, potverdorie, Verdrèèjd nog èn toe! Potverdorie! , Uitroep van verrassing. |
verdraaien, verdrèèje, verdraaien, Gèij moet mén woorde nie verdrèèje! Jij moet mijn woorden niet verdraaien. |
verdrogen, verdreuge, verdrogen, We hén hard reegen nòddig, alle gewas verdreugt. We hebben hard regen nodig, alle gewas verdroogt. |
verfrommelen, verfroemele, verfrommelen |
vergaan, vergòn, vergaan; zie voor vervoeging gòn, De wirreld vergu. De wereld vergaat., Ópgestòn is plèts vergòn! Opgestaan is plaats vergaan!, Hoe ist oe vergòn? Hoe is het je vergaan? |
vergeetachtig, vergeetèèchtig, vergeetachtig |
vergeetmuts, vergeetmuts, vergeettante, vergeetachtige vrouw |
verhaffelen, verhaffele, ruilen |
verhouden, verhèèwe, verhouden, zich houden, De bridte verhèwt zich tót de léngte ás 3 stu tót 4. De breedte verhoudt zich tot de lengte als 3 staat tot 4., Ge hégget ’r goewd verhèèwe. Je bent er lang verbleven. |
verjaardag, vejôrdag, verjôrdag, verjaardag |
verkopen, [voor geld overdoen], verkoope, verkupt, verkôcht, verkopen , Keej verkupt gruunte óp de mèrt. Kee verkoopt groenten op de markt. |
verkouden, verkèwd, verkouden, Ik bén al zés dâg verkèwd. Ik ben al zes dagen verkouden. |
verleden, verleeje, vleej, 1. verleden, vorig; 2. verleden, Dè’s verleeje teijd. Dat is verleden tijd. , Vleej jôr. Vorig jaar., Iereene is iemes mi ’n verleeje. Irene is iemand met een verleden. Zij heeft veel meegemaakt. |
verliezen, verliejze, verlorre, verliezen, Ik ha m’n ténnisperteij nie hoeve te verliejze. Ik had mijn tennispartij niet hoeven te verliezen. |
verloren, verlorre, kwijtgeraakt, verloren, Wèij wâre óp de hèèj verlorre geloope. Wij waren op de heide de weg kwijtgeraakt. , Hèij liejp verlorre dur de stad. Hij liep eenzaam door de stad., Ge magt die foto nie verlorre doewn. Je mag die foto niet kwijtraken. |
vermicelli, férmecèllie, vermicelli |
verniksen, vernikse, verspillen, Ge zit oewen teijd te vernikse. Je bent je tijd aan het verspillen. |
vernoemen, vernuûjme, vernoemen, Kiendjes vernuûjme no de âwlèùj is nie mèr van dizzen tijd. Kinderen vernoemen naar de ouders is niet meer van deze tijd. |
veronzoren, verónzoore, vernielen |
verraad, verôd, verraad |
verraden, verôje, verôjde, verôje, verraden, Zèij verôjt âlt alles. Zij verraadt altijd alles., ’t Wâr verôje wèèrk. Het was verraden werk. |
verrader, verôjer, verrader |
verrekken, verrèkke, verrekken, Verrèk toch gèèw! Verrekt toch gauw! Loop naar de bliksem! |
verrekkenis, verrèkkenis, verdommenis, verdoemenis. Verwensing., Ás ónze Jan zoo blé zuijpe, gòttie no de verrèkkenis. Als onze Jan zo blijft zuipen, gaat hij naar de verdommenis. , Lóp no de verèkkenis. Loop naar de verdoemenis. |
verrekt, verrèkkes, verrèkt, 1. erg, zeer; 2. verdorie, verrekt. Uitroep van verrassing of ongeduld., Verrèkkes lâstig. Erg lastig. , ’t Is verrèkt kôj weer. ’t Is ontzettend slecht weer., Verrèkt, gèij hier? Verdorie, jij hier?, Verrèkt, ’t lukt nie! Verrekt, het lukt niet! |
verruïneren, verrinnuuweere, kapotmaken, vernielen, ruïneren, Verrinnuuweer dè boek nie. Maak dat boek niet kapot |
vers, vors, vers, Vorse wôrst. Verse worst. |
verschieten, verschiejte, schrikken, verschieten, Dôr verschiejt ik af. Daar schrik ik van. |
verschoning, verschònning, schoon ondergoed, verschoning |
verslakkeren, verslakkere, verwelken |
versleten, versleejte, versleten, Tis versleejte wèèrk. Het is versleten werk., Vaak door ouderen gebruikt bij lichamelijke klachten. |
versmeren, versmirrige, smerig maken, vervuilen |
verspelen, verspeule, verspuld, verspelen, verspeeld, verloren, Bèij ’t rikke verspeul ik nojt veul. Bij het rikken verspeel ik nooit veel. , Ik bén veul èn ’m verspuld. Ik vind dat hij er veel minder gezond uitziet. |
verstaander, [begrijper], verstònder, verstaander, Unne goeje verstònder hi mèr ’n half woord nòddig. Een goed verstaander heeft maar een half woord nodig. |
verstoppertje, stoppertje, verstoppertje, Doede mee stoppertje? Doe je mee verstoppertje? Kinderspelletje. |
verstrikt, verstrikkeld, verstrikt, D’r hóng unne mirrel verstrikkeld in ’n nèt. Er hing een merel verstrikt in een net. |
vertrouwd, vertrèùwd, vertrouwen genietend, Dè wèèrk is bèij hum in vertrèùwde hând. Dat werk is bij hem in vertrouwde handen. |
vertrouwen, vertrèùwe, vertrouwen, Wees vertrèùwd, mèr vertrèùw niemes én ’t minst oew èijge keijnder. Wees vertrouwd maar vertrouw niemand en het minst je eigen kinderen. Eigen kinderen willen nog wel eens jokken om bestwil., Goewd van vertrèùwe zén. Goed van vertrouwen zijn. Lichtgelovig zijn. |
vervelen, verveele, vervilt, vervilde, vervild, tot last zijn, vervelen |
vervelendheid, verveelnighèijd, trubbels, tegenslag, , ’t Is een én al verveelnighèijd de léste dâg. Het is een en al trubbels de laatste dagen. |
verwaand, verwând, verwaand, Verwânde strónt. IJdeltuit. |
verwaandheid, verwândighèijd, verwaandheid |
verwachten, [ergens op rekenen], verwochte, verwocht, verwachten, Di hájk nie van hum verwocht. Dit had ik niet van hem verwacht. |
verzeggen, verzeed, toegezegd, Die klok hék óns Tónny verzeed vur ás ik dood bén. Die klok heb ik onze Tonny toegezegd voor na mijn dood. |
verzoeken, verzuujke, verzôcht, uitnodigen, verzoeken |
verzorgen, verzùrge, verzorgen |
verzorging, verzùrging, verzorging |
veter, feeter, veter, Iemes èn zunne feeter zitte. Iemand aan zijn veter zitten. Iemand stevig de les lezen. |
veulen, vulle, veulen, Óns pèrd hi ’n schòn vulle gekrigge. Ons paard heeft een mooi veulen gekregen., Ás ’n vulle in de wèèj zén. Als een veulen in de wei zijn. Speels en blij zijn. |
vief, fief, kwiek, levendig |
vinden, veijne, vónd of vón gevónde, vinden, Dè veijn ik mèr niks. Dat vind ik maar niets., Ik vón ’n briefke van tiejn. Ik vond een briefje van tien. |
viool, fiejool, kont, viool , Go mi oew fiejool van toffel af zitte. Ga met je kont van de tafel af. , Rooland wul géér de uurste fiejool speule. Roland wil graag de eerste viool spelen. |
vioolspelen, fiejoolspeule, vioolspelen |
visman, visman, visboer. In Nuenen kwam een visboer langs de deur die zich ”deftig” aankondigde met: ”De visman!” |
vissersmis, vissersmiske, vroegmis, Gòdde zóndigemèèrge mee no ’t vissersmiske in de Pôterskêrk? Ga je zondagmorgen mee naar het vissersmiske in de Paterskerk?, De Paterskerk is de kerk van de Paters Augustijnen in Eindhoven. |
vlakbij, vlakbèij, dichtbij |
vlees, vlis, vlees, Tis vlis noch vis. Het is vlees noch vis. |
vleesmolen, vlismeule, vleesmolen |
vlegel, vleejgel, vlegel, deugniet |
vliegen, vliejge, vliegen, Lòt die vliejge mèr vliejge. Laat die vliegen maar vliegen. |
vlieger, vliejger, vlieger |
vliegeren, vliejgere, vliegeren |
vliegerlatje, vliejgerlètje, latje om een vlieger te maken |
vliegertouw, vliejgertèw, vliegertouw |
vliegmachine, vliejgmesjien, vliegtuig |
vlierfluit, fliere flùtje, vlierfluitje, Fliere fliere flùtje, Én ás ge ’r dan nie af wult gòn, Dan zal ik is teejgen oew kùpke slòn., Liedje dat gezongen werd bij het maken van een fluitje uit een boomtakje; meestal van een vlier. |
vlim, vlim, visgraat, Pas óp, ’r zitte vlimme in de vis. Pas op, er zitten graten in de vis. |
vlo, vloj, vlojje, vlo, Vlug véngt men vlojje. Vlug vangt men vlooien. Haast me niet zo. Als reactie op een aansporing vlugger te zijn. |
vloeitje, vloejke, vloeitje |
vlooien, [van vlooien ontdoen], vlojje, vlooien, van vlooien ontdoen, ”Wa gòdde doewn?” ”D'n aâp vlojje”. ”Wat ga je doen?” ”De aap vlooien”. Gezegd tegen iemand die al te nieuwsgierig is. |
vod, vùdje, vodje, slordig hangend kledingstuk, Wa hédde toch ’n vùdje van ’n rùkske èn, ’t stòt oe hillemol nie. Wat heb je toch een vodje van een rokje aan, het staat je helemaal niet., Èijge is gin vùdje. Eigen is geen vodje. De eigen familie gaat voor. |
voegen, voewge, vuûjge, 1. voegen; 2. passen bij, goed afgaan, ’t Vuûjgt hum goewd. Het past goed bij hem. Het gaat hem goed af. |
voelen, vuujle, vuûl, vuulde, gevuuld, voelen, Ik vuûl m’nèijge unnen échte Nuejnese. Ik voel mezelf een echte Nuenenaar. , En ás ge oew èijge dè vuult, béndet ók. En als je jezelf zo voelt, ben je het ook., Vuul d’m? Voel je het aan? Heb je het door? |
voer, voejer, voer |
voeren, voejere, voeren, Wulde gèij éfkes de vèèrkes voejere? Wil jij even de varkens voeren? |
voeren, voôre, aangrijpen, ingrijpend zijn, hanteren, ’t Zal hullie voôre as hunnen èwdste zoon ’t huis uit go. Het zal hen aangrijpen als hun oudste zoon het huis uit gaat. , ’t Huishèèwe voort ’r goewd. Het huishouden hanteert zij goed. Het gaat haar goed af. |
voet, voewt, voet, Ge mát oew voewte wùl is wâse. Je mag je voeten wel eens wassen., Hil wa voewte in d’èèrd hébbe. Heel wat voeten in aarde hebben. |
voetballen, foeballe, voebolle, voetballen, Gòdde mee ’n pùtje foeballe? Ga je mee een potje voetballen? |
vogel, vóggel, vuggelke, vogel , Kék uit, anders vliejgt oew vuggelke wég. Pas op, want anders vliegt je vogeltje weg. Gezegd tegen iemand die zijn gulp open heeft staan. |
vogelkooi, vuggelkeskoj, vogeltjeskooi |
Vogels, Vóggels, Vogels. Familienaam. |
vogeltjesfamilie, vuggelkesfemielie, verre verwantschap |
Voirt, Vórt, Voirt. Straatnaam in Nuenen. |
volhouden, vólhèèwe, volhouden |
volmolen, vólmeule, volmolen |
vonkentrekker, vónketrékker, elektricien. Schertsende benaming. |
voor, veur, vur, 1. voor; 2. alvorens, voor, ’t Hi z’n veur én z’n teejge. Het heeft zijn voor en zijn tegen. Mi hum kande goewd vur d’n dag komme. Met hem kun je goed voor de dag komen., Veur én âchter. Voor en achter. Kék vur oew! Kijk voor je!, Vur én de reis te beginne, hás ze driej koffers vól mi klirre gepakt. Alvorens aan de reis te beginnen had zij drie koffers vol met kleren gepakt. |
vooraan, veurèn, vooraan, Veurèn stòn. Vooraan staan., Zèij is veurèn in de firtig. Zij is vooraan in de veertig. |
vooraf, veuraf, vuraf, vooraf, van tevoren, Veuraf betâle! Vooraf betalen! |
vooral, vural, vral, vooral, Vural èèw ménse hén lâst van de wèrmte. Vooral oude mensen hebben last van de warmte., Uurst en vral. Eerst en vooral. |
voorbij, vurbèij, voorbij, Vurbèije dâg komme nie trug. Voorbije dagen komen niet terug., Marjan wònt vurbèij d’n Lindenbòm. Marjan woont voorbij de Lindenboom.., De teijd vliejgt vurbèij. De tijd vliegt voorbij. |
voordat, vurdè, voordat |
voordeel, vurdeel, voordeel |
voordelig, vurdillig, voordelig, C en  is toch vurdilliger. C en A is toch voordeliger. |
voorhaard, vurhèrd, ruimte tussen keuken en stal van een boerderij, bijkeuken |
voorhebben, veurhébbe, van plan zijn, voorhebben , Wa zóttie nèw wir veurhébbe? Wat zou hij nu weer van plan zijn? |
voorhouden, veurhèèwe, voorhouden, doen inzien, Hèwt oewe scholk is veur, dan kan ik ziejn of ie oe stu. Houd je schort eens voor dan kan ik zien of deze jou staat., Iemes unne spiejgel veurhèèwe. Iemand een spiegel voorhouden. |
voorjaar, vurjôr, voorjaar, We hén ’n schòn vurjôr gehad. We hebben een mooi voorjaar gehad. |
voorkind, vurkèijnd, voorkind |
voorkomen, vurkomme, voorkomen, verhinderen |
voorkomen, [uiterlijk], vurkomme, voorkomen, uiterlijk, Die vrow hi ’n nèt vurkomme. Die vrouw heeft een beschaafd voorkomen. Leen hi ’n flink vurkomme. Lena heeft grote borsten. |
voormiddag, vurmiddig, voormiddag |
voormiddags, vursmiddes, in de voormiddag, ’s morgens |
voorom, veurum, aan de voordeur, Veurum wordt nie gebókt. Aan de voordeur wordt niet gebokt. Aan de voordeur worden geen geiten gedekt. Dit stond op een bord aan de voordeur van bokkenhoudster Hanna Verhagen. |
voorop, veuróp, voorop, eerste, Strónt veuróp. Stront voorop. Gezegde over iemand die zichzelf steeds voorop zet. , Hèij din veuróp. Hij ging voorop. Hij nam het initiatief. |
voorraad, vurre, vurrôd, voorraad, Óp vurre hébbe. Op voorraad hebben. |
voorschieten, veurschiejte, voordringen voorschieten , Heej, heej, nie veurschiejte, ik bén èn de beurt! Hé, hé, niet voordringen, ik ben aan de beurt! , Kande mèn ’n par eujroow veurschiejte? Kun je mij een paar euro voorschieten? |
voorst, vurste, voorste, Han is âlt hántje-de-vurste. Han is altijd haantje-de-voorste. |
voorstal, vurstal, stal, die voor een andere, meestal grotere, stal ligt |
voort, vórt, voortaan, verder vooruit, voort, Dur hék vórt genóg af. Daar heb ik voortaan genoeg van. Ik ben het zat., Ik kan nie vórt. Ik kan niet verder vooruit. Ik kan niet doorwerken. |
voortdoen, vórtdoewn, doorwerken, accorderen, Doe is vórt! Werk eens door! Schiet eens op!, Ge moet goewd sâme vórtdoewn. Je moet samen goed accorderen. Vaak een advies aan een echtpaar dat strubbelingen heeft. |
voortgaan, vórtgòn, verder gaan, voortgaan; zie voor vervoeging gòn, Ik zal wir is vórtgòn. Ik zal weer eens verder gaan., Vórtgònde beweeging. Voortgaande beweging. |
voortuin, vurtuin, voortuin |
voortvatten, vórtvatte, doorwerken, aanpakken, Ge moet is wa vórtvatte. Je moet eens wat doorwerken., Zèij is ’r een van vórtvatte. Zij weet van aanpakken. |
vooruit, veruit, 1. van tevoren,vooruit; 2. vooruit, Di hádde veruit kanne weete. Dit had je van tevoren kunnen weten. , Veruit, durloope! Vooruit, doorlopen!, Ik kan nog goewd veruit. Ik kan nog goed vooruit. Ik ben nog goed ter been., “Veruit, veruit âchteruit”, zeej de pliesie. Vooruit, vooruit, achteruit”, zei de politieman., Now, veruit dan mèr. Nu, vooruit dan maar. |
vooruitwerken, veruitwérke, vooruitwerken, van tevoren werken |
voorzichtig, vurzichtig, voorzichtig |
voorzitter, vurzitter, voorzitter |
voorzorg, vurzùrg, voorzorg |
voren, vurre, voren, vooruit, Van vurre af èn. Van voren af aan., Go is no vurre. Ga eens naar voren. Ga eens naar de voordeur. , Ik zal is no vurre stappe. Ik zal eens naar de baas gaan. , Hèij wit van vurre nie dèttie van âchtere leeft. Hij weet van voren niet dat hij van achteren leeft. Hij is er met zijn gedachten niet bij., In ’t vurre werke. Vooruit werken. |
vorig, vurrig, vorig, voorgaand, Vurrige mònd is ónzen Bérnard getrèùwd. Vorige maand is onze Bernard getrouwd. |
vorket, vurkèt, vùrk, vork |
vorm, vùrm, vorm, figuur, Bèij di prejèct gigget nie um de vùrm, mèr um de inhèèwd. Bij dit project gaat het niet om de vorm, maar om de inhoud. |
vormen, vùrme, vormen, De mèijskes vùrme sâme ’n kring. De meisjes vormen samen een kring. |
vormsel, vùrmsel, vormsel, Hèllig Vùrmsel. Heilig Vormsel. |
vort, vórt, weg, vooruit, Vórt gèij! Weg jij! |
vouw, vèèw, vouw, ’n Schòn vèèw in oew bóks. Een mooie vouw in je broek. |
vouwen, vèèwe, vouwen, De was vèèwe. De was vouwen., ’n Bótje vèèwe van pepier. Een bootje vouwen van papier. |
vraag, vrôg, vraag |
vraagteken, [leesteken], vrôgteeke, vraagteken |
vragen, vrôge, vreugt vroeg gevrôge, vragen |
vreemd, vrimd, onbekend, vreemd, Vrimd volk. Onbekend volk., Vrimd gòn. Vreemdgaan. |
vreemde, vrimde, vreemde, Zèij higget van ginne vrimde. Zij heeft het niet van een vreemde. |
vreemdeling, vrimdeling, vreemdeling |
vreetbuil, freetbèùl, vreetbuil, gulzigaard |
vreetzak, freetzak, gulzigaard, vreetzak |
vreten, freete, frit, frât, gefreete, vreten, onfatsoenlijk eten, Frit nie zó, it nètjes. Vreet niet zo, eet netjes. |
vreten, freete, vreten, voer voor dieren, Higget vèèrke z’n freete gehad? Heeft het varken zijn vreten gehad? |
vreten, gefreete, in ’t gefreete hébbe doelwit van pesterij zijn, ’t Gefreete hebbe. Doelwit van pesterij zijn |
vrijdags, vrèijdes, vrijdags |
vrijen, vrèije, vreej,gevreeje, vrijen, Die vrèijt, die lèijt. Die vrijt, die lijdt. Als je vrijt, is er ook wel eens liefdesverdriet. |
vrijer, vrèijer, vrijer |
vroeg, vruug, vruuger, vruugst, vroeg, Vruug in de wèèj is vruug vèt. Vroeg in de wei is vroeg vet. Wie op jonge leeftijd vrijt, zal ook jong aan trouwen toe zijn., Óp z’n vruugst is dees klus ènd van de mònd klôr. Op zijn vroegst is deze klus eind van de maand klaar. |
vroeger, vruuger, vroeger, eerder, Vruuger jâ, toen wâr ik nog jónk. Vroeger ja, toen was ik nog jong., Ménne vruugeren bás wâr ne knappe kèèrel! Mijn eerdere baas was een knappe kerel! |
vrouw, vrow, vrôw, vrowke, vrouw , Mèèr vrowke toch! Maar vrouwtje toch! , ’n Goej vrôw, dè’s ’t ménneke. Een goede vrouw, dat is het mannetje. Een goede vrouw maakt je gelukkig. |
vrouwmens, vrummes, vrouw, vrouwmens. Meestal vriendelijk bedoeld. |
vrouwvolk, vrèùwvolk, vrèèwvolk, vrouwvolk |
vuil, vèùl, vuijler, vùlst, 1. vuil, viezigheid; 2. vies, vuil, niet schoon, Dè li dôr mèr vur èèw vèùl. Dat ligt daar maar voor oud vuil., Vèùl hând hébbe. Vieze handen hebben. |
vuiligheid, vùllighèijd, vuil, rommel, vuiligheid, kwaadsprekerij |
vuilik, vùllik, viezerik, vuilak |
vuilprater, vulprôt, brutaal persoon. Iemand met vieze, ruige en/of onbeschofte praatjes. |
vuilstort, vèùlstort, vuilnisbelt, In Nuejne li ’n vèùlsort óp de Gulbèrg. In Nuenen ligt een vuilstort op de Gulberg. |
vuurkei, vuurkèèj, witte kiezel, vuurkei, Mi tweej vuurkèèje kande vónke trékke. Met twee witte kiezels kun je vonken trekken. Dit deed je door ze tegen elkaar te ketsen. |
waaghals, wôghals, waaghals |
waaien, wèèje, wèèjde , gewèèjd, waaien |
Waalre, Woldre, Waalre |
waar, wor, WAAR, ’t Is nie wor! Het is niet waar! |
waar, wor, WAAR, Wor is ’t te doewn? Waar is het te doen? |
waar, wôr, waren, goederen, Goej wôr verkupt hèndig. Goede waar verkoopt gemakkelijk. |
waaraan, worèn, waaraan, Ik wul gèèr weete woraf én worèn. Ik wil graag weten waar ik aan toe ben. |
waarachtig, [echt], worèèchtig, waarachtig |
waaraf, woraf, waaraf |
waard, wèrd, waard, Di geridschap is niks mér wèrd. Dit gereedschap is niets meer waard. , Ik zé vendâg toch niks wèrd. Ik ben vandaag niet goed. Ik voel me ziek. |
waarde, wèèrde, waarde, Ménne fiets hi nie veul wèèrde mèr. Mijn fiets heeft niet veel waarde meer. |
waarheid, word, worrent, waarheid, De word mag gezeed worre. De waarheid mag gezegd worden. |
waarnaast, wornéffe, waarnaast, naast wat |
waarom, worrum, wurrum, waarom |
waarschuwen, warschôwe, gewarschôwd, waarschuwen |
wachten, wochte, wachten |
wang, wèngske, wangetje |
war, wap, in van de wap zijn in de war zijn, eraf zijn, Hèij is van de wap. Hij is in de war. |
warm, wèèrm, 1. warm; 2. in wèèrm dénke naar bed gaan, Wèèrm ête. Warme maaltijd., Ik goj me wèèrm dénke. Ik ga naar bed. Jonge knullen zeiden dit tegen elkaar om aan te geven dat ze in bed aan hun meisje zouden denken. |
warmdraaien, wèèrmdrèèje, warmdraaien |
warmte, wèrmt, warmte, Ik kan nie goewd teege die wèrmt. Ik kan niet goed tegen die warmte. |
washand, washéndje, washandschoentje, washandje |
waspen, waspinneke, wasknijper |
wastafel, wastoffel, wastafel |
wat, wa, wat, iets. In alle woordsoorten wordt wa gebruikt., Vur wa hurt wa. Voor wat hoort wat., Wa? Wátter! Wat? Water!, Wátter is een reactie op het als onbeleefd ervaren wa. , Wa zédde me nèw toch? Wat zeg je me nu toch?, Wa gèij? Wat jij? Je bent het toch met me eens? , Wá’n gedoe um niks. Wat een heisa om niets. |
water, wátter, water, Wor ’t wátter ins kumt, kumt ’t dikker. Waar het water eens komt (overstroomt), komt het vaker. Een begane misstap (vaak is overspel bedoeld) zal herhaald worden. |
waterader, wátterojjer, waterader, Van slôpe boove ne wátterojjer krédde reujma, is de prôt. Van slapen boven een waterader krijg je reuma, wordt gezegd. |
waterig, wátterèèchtig, waterachtig |
watermolen, wáttermeule, watermolen, De Ópwèttese wáttermeule. De Opwettense watermolen. |
waterrat, wátterrat, waterrat, goede zwemmer |
waterschei, wátterschèèj, nieuwsgierig persoon |
watertoren, wáttertórre, watertoren |
waterzucht, wátterzucht, oedeem |
weduwe, wiw, wuw,wuws, wiws, weduwe, Ik goj no de Weduwe Ciska. Ik ga naar de wc. Schertsend gezegde. |
weduwnaar, wuwwer, weduwnaar |
weefgetouw, weefgetèw, weefgetouw |
weegtree, weegentreej, smalle weegbree |
week, wêk, week, week, Ik wérk driej dâg in de wêk. Ik werk drie dagen in de week. |
weeks, [iedere week], sweeks, wekelijks |
weer, wir, weer, opnieuw, , ’t Is wir moj weer. Het is weer mooi weer., Hoe zât dè ók al wir? Hoe zat dat ook al weer?, Gèèr tót wirresis. Graag tot weer eens. Graag tot ziens. |
weerborstel, wirbôrsel, weerborstel |
weerga, wirgâj, weerga, gelijke, Hèij hi zunne wirgâj nie. Hij heeft zijn weerga niet., Én nèw ás de wirgâj no béd. En nu als de bliksem naar bed. Ook ás de wiedewirgâj. Dan moet het nog vlugger en zonder tegenspraak!, Ik zuujk de wirgâj van di par schoewn. Ik zoek de tweede schoen van dit paar. |
weerhaak, wirhôk, weerhaak |
weerhouden, wirhèèwe, tegenhouden, weerhouden, Al issie klèèn, ’t wirhèwt Pietje ’r nie van kieper te zén. Al is hij klein, het houdt Pietje niet tegen doelman te zijn. |
weerklank, [reactie], wirklank, gevolgen, reactie, Ge doet mèr, mèr ge moet dan wùl de wirklank kanne verdrâge. Je doet maar, maar je moet dan wel de gevolgen kunnen verdragen. Dreigende taal. |
weerlicht, wirlicht, bliksem, weerlicht, Wulde ás de wirlicht mâke dè ge wégkomt. Wil je als de bliksem maken dat je weggaat. |
weerlichten, wirlichte, bliksemen, weerlichten |
weeromstuit, wirumstuit, in van de wirumstuit als tegenactie, Van de wirumstuit liejp ie kôd wég. Als tegenactie liep hij kwaad weg. Vaak is de reactie uit onmacht. |
weerskanten, wirskante, weerskanten, van beide zijden, Èn wirskante zén ’r foute gemakt. Aan weerskanten zijn er fouten gemaakt., Ge moet ruuzies van wirskante bekeijke. Je moet ruzies van beide zijden bekijken. |
weerstand, weerbieje, weerstand bieden, Ge moet weerbieje ás s’oe plôge. Je moet weerstand bieden als ze je plagen. |
Weert, Wirt, Weert |
weerzien, wirziejn, weerzien, terugzien, , ’t Wirziejn wâr èrg zwôr. Het weerzien was erg zwaar., Tót wirziejns. Tot weerziens., Ik hoop ónze jónge gèèw wir te ziejn. Ik hoop onze zoon gauw terug te zien. |
weeskind, [ouderloos kind], weejskiendje, weeskind |
weetnikskunde, weetnikskunde, onnozelheid, domheid. Hierin kun je professor zijn, volgens kinderen. |
weg, weeg, ewég, richting, weg, ’t Is óp goejkommende weeg. Het gaat de goede richting in. , ’t Li mén nie in de weeg. Het ligt mij niet in de weg. ’t Hindert mij niet., Ik goj ewég, howdoe. Ik ga weg, het beste ermee. |
wegdutten, wégdutte, in slaap sukkelen |
wegduwen, wégdowwe, wegduwen |
wegen, [recht van overpad geven], weege, recht van overpad geven |
weggaan, wéggòn, weggaan; zie voor vervoeging gòn, Go wég, kliêrkop dè ge bént! Ga weg, klier dat je bent!, Go wég! Is dat waar! Uitroep van verbazing. |
weggooien, wéggojje, weggooien |
weghalen, wéghâle, stelen, jatten, weghalen |
weghouden, wéghèèwe, weghouden |
wegjatten, wégjatte, jatten, stelen, weghalen, Ze hén munne fiets wéggejat. Ze hebben mijn fiets gestolen. |
wegraken, wéggerakt, afstand tot ontwikkeld, Ik bén ’rvan wéggerakt. Ik heb er afstand tot ontwikkeld. Mijn betrokkenheid is alsmaar afgenomen. |
wegspoelen, wégspuujle, wegspoelen, Zùrge wégspuujle. Zorgen wegspoelen. Vaak door veel sterke drank te drinken. |
wei, wèèj, wei |
weiden, wèèje, weiden, beweiden |
weidepaal, wèèjpôl, weidepaal, De diej hi ’n par steejvige wèèjpôle. Die vrouw heeft een paar stevige benen., Een niet zo vleiend gezegde. |
weinig, wènnig, weinig, Wènnig kan ók veul zén. Weinig kan ook veel zijn., Hèij is nog nie zu wènnig. Hij is nog niet zo weinig. Hij is bijdehand. |
wel, wùl, wel |
welja, bèij jâ, welja. Verzuchting van ongeloof en berusting., Bèij ja, dè kan ’r ók nog wùl bèij. Welja, dat kan er ook nog wel bij. |
welk, wùlke, wúlleke, welke, Wùlke gék hi dè gezeejd? Welke gek heeft dat gezegd? |
welnee, bè nê, ach nee, welnee, Bè nê, dè gebeurt nie. Ach nee, dat gebeurt niet. |
welterusten, truste, welterusten |
wemel, wiemel, wiemelkónt, persoon die niet stilzit |
wemelen, wiemele, wiebelen, schommelen |
wender, wuunder, woerd |
wereld, wirreld, wereld, Tis me ’t wirreldje wùl. Het is me het wereldje wel. |
wereldbol, wirreldbol, wereldbol |
wereldgeestelijke, wirreldgisteleke, wereldgeestelijke |
werig, geworrig, gezeglijk, gehoorzaam |
werk, wèèrk, werk , Ge hét ’r ’n schòn stukske wèèrk af gemakt. Je hebt er een mooi stukje werk van gemaakt. , Dè ’s gin wèèrk wa gèij dôr doet. Dat is geen manier van doen wat jij daar doet. |
werkdag, swèrres, doordeweeks, op werkdagen , Swèrrese bóks. Doordeweekse broek. Werkbroek. |
weten, weejte, weete, ik weejt, wik, wit ik; gèi, weten, Witte gèij ’r rôd mi? Weet jij er raad mee?;Zèij wit van niks én kumt van nérges. Zij weet van niets en komt van nergens. Zij houdt zich van den domme.; Dè wik nie. Dat weet ik niet.; Ás ik dè geweejte háj! Als ik dat geweten had!; Witte wùl wa ge doet? Weet je wel wat je doet? Overzie je de consequenties wel? ; Hèij zit ’t wir is te weete. Hij zwamt weer eens.; Witte gèij de weg no Mierle? Weet jij de weg naar Mierlo? Wit jij de weg naar Mierlo. Dit is een instinkertje. Is het antwoord ja, dan heb je heel veel witsel nodig. Is het antwoord nee, dan ben je een sufferd., ’t Go goewd, wònne. Het gaat goed, weet je., Zoo ist nèw immel, wittewùl. Zo is het nu eenmaal, weet je wel. |
wetigheid, wittighèijd, verliefdheid, Tis een én al wittighèijd tusse die twee. Die twee zijn stapelverliefd op elkaar. |
wetsteen, wétter, slijper, slijpsteen, De Wètters naam van de carnavalsvereniging in Nederwetten |
Weverkeshof, Weverkeshof, Dorpsboerderij in Nuenen |
wezen, weejze, weeze, 1. aard, gevoel ; 2. schrik, wezen , Dôr hék weejze af. Daar heb ik schrik van. |
wezen, weejze, weejste , wiste, wezen, Ik bén weejze visse. Ik ben wezen vissen. |
wezenlijk, [werkelijk, essentieel], weejzelek, werkelijk, wezenlijk, Tis weejzelek wor! Het is werkelijk waar! |
wiebelkont, wiebelkónt, persoon die niet stilzit |
wiek, wiêjk, grote diepe snee, winkelhaak in een stof |
wiekeind, wiêjkènd, achterste van een varken |
wieken, wiêjke, wiekt, gewiekt, krijsen, gillen , Hèij wiekt ás ’n vèèrke dè geslacht wordt. Hij krijst als een varken dat geslacht wordt. |
wielewaal, wiewèèw, wielewaal, De eerste blokhut van de verkenners van de Stichting Panta Rhei heet Wiewèèw. |
wij, wèij, wèllie, wij, Wèij loope dur de wèèj. Wij lopen door de wei. |
wijd, weijd, weijter, weijer, weijst, ver, wijd ruim; , Nie weijer kanne. Niet verder kunnen., Willem Wouters wònt weijd wég. Willem Wouters woont wijd weg., Dees trèùj is mén veul te weijd. Deze trui is me veel te ruim., Dees bóks is weijd hinne. Deze broek is ver heen. Zij is bijna versleten. |
wijden, wèije, wijden, Dees medállie hék lôte wèije. Deze medaille heb ik laten wijden. |
wijwater, wèijwátter, wijwater |
wijwatervat, wèijwáttersvátje, wijwatervaatje |
willen, wulle, wulde of wo gewuld, willen, Wèij wulle wùl. Wij willen wel., Hèij wo ’t nie hébbe. Hij wilde het niet hebben. |
wimper, plimpe, wimpers |
wind, weijnd, wind, wind, Wa stut ’r toch ne straffe weijnd. Wat staat er toch een harde wind., De weijnd van vurre kreijge. De wind van voren krijgen. |
windei, winèèj, weijnèèj, windei |
windmolen, weijndmeule, windmolen, Weijndmeule De Roosdoncke èn de Gèèrfseweg drèèjt dik. Windmolen De Roosdonck aan de Gerwenseweg draait dikwijls. |
winterkoning, winterkunningske, winterkoninkje |
wipsteel, wipsteel, persoon die niet stilzit |
wis, wis, twijg, zijtakje, Unne goeje wis die buigt wùl. Een goede twijg buigt wel. Gezegd als een man veel groter is dan zijn vrouw. Hij buigt graag om haar te kunnen knuffelen. |
witvoet, witvoeter, persoon die de onderscheiding ”Dwèrsklippel mi wit voetje” heeft ontvangen. Een carnavalsonderscheiding van de Oud-Prinsen. |
woensdags, swoenses, op woensdag, ’s woensdags |
wonen, woone, wonde, gewònd, wonen, ’t Woone in Nuejne is hil schòn. Het wonen in Nuenen is heel mooi. |
woning, wònning, huis, woning, Mèèrge kreijge wèij de sluttel van ónze wònning. Morgen krijgen we de sleutel van ons huis. |
worden, worre, ik wor, wor ik; gèij wordt, <, worden, Ik wor nie goewd van oe. Ik word niet goed van jou.;Wierde gèij ’r ziejk af? Werd jij er ziek van?; Wa worde gèij látter, Jantje? Wat word jij later, Jantje?; Hèij is schólmister geworre. Hij is schoolmeester geworden.; Wor nie ziejk! Word niet ziek! |
worm, wùrm, wèùrm, worm |
wraak, vrôk, wraak |
wrat, frat, wrat |
wreed, freet, blij, trots, gemotiveerd, Wa wâr ie freet mi zunne neije fiets. Wat was hij blij met zijn nieuwe fiets., Bèrt is freet um én de slag te gòn. Bert is gemotiveerd om aan de slag te gaan. |
wregel, vrèèl, vrèlleke, vergrendeling, sluiting, vergrendeling(etje) van een vensterblinde |
wringkloot, vringkloot, dwarsligger, vitter , Ge wit ók nie van óphèèwe, vringkloot dè ge d’r bént. Je weet ook niet van ophouden, dwarsligger dat je bent. |
wroet, fruûjt, gezicht, Zak oe is óp oew fruûjt slòn? Zal ik jou eens op je gezicht slaan? |
wroeten, fruûjte, wroeten, graven, Ik héb d’n hille middig in de grónd ligge fruûjte. Ik heb de hele middag in de grond gewroet. |
zaad, zôd, zaad |
zaag, zâg, zèègske, zaag |
zaaien, zèèje, zaaien, Wánneer gòdde spùrrie zèèje? Wanneer ga je spurrie zaaien? |
zacht, zâcht, zacht |
zachte, zâchte, watje, doetje |
zadel, zaâl, zadel |
zadel, zaâl, zaal |
zak, zèkske, zakje, Zèkske blèùw. Zakje blauw. Historisch zakje blauw bleekmiddel. |
zakdoek, záddoek, zakdoek |
zakken, [in zakken doen], zakke én verkoope, bedriegen, Dieje sloome dôr, die zakke én verkoope ze wor ie zèèlf bèij stu. Die slome daar, die bedriegen ze waar hij zelf bij staat. |
zand, zând, zand, De diej hi zând èn d’r kniejes. Zij heeft zand aan haar knieën. Zij heeft veel grond. Zij zal dus heel rijk zijn. |
zaniken, zánnikke, zânikke, zeveren, zaniken, Lit ’r toch nie zó te zánnikke. Zanik toch niet zo. |
zaniklut, zâniklut, zeveraar, zanikerd, zeur |
zat, goedzat, goed genoeg |
zaterdag, zotterig, sotteres, zaterdag, op zaterdag, De zotterig kumt vur de zóndig. De zaterdag komt voor de zondag. |
zaterdagavond, zotterigôvund, sotteressôvus, zaterdagavond, op zaterdagavond |
zebedeus, ziebedees, onnozele vrouw |
zeeg, zig, volgzaam, mak, koest, Zèij is nie zu zig ás ze zich vurduu. Zij is niet zo volgzaam als zij zich voordoet. |
zeeg, zeeg, mak, tam, gedwee |
zeel, zeel, dik touw, zeel |
zeem, zeum, zeem |
zeepnat, zipnat, zeepsop |
zeepsop, sipsop, zipsop, zeepsop |
zeer, zir, zeer, pijn,., ’t Duu zir. Het doet pijn |
zeggen, zégge, ik zeg, zég ik; gèij zegt, Hèij zit er ginnen inne. Hij zegt niets., Hèij zin ’t nie én hèij zigget nog nie. Hij zei het niet., Zégmèr zegmaar. Stopwoord. |
zeik, zèijk, plas, pis, Iemes in de zèijk zétte. Iemand te kijk zetten. |
zeiken, zèijke, zèkt zeek gezeeke, zeuren, zeiken , Ik vuujl me in m’n zakke gezeeke. Ik voel mij in mijn zakken gezeken. Ik voel me belazerd. , Ik moet nòddig zèijke. Ik moet heel erg zeiken. Ordinaire taal., ’t Reegent dè ’t zèkt. Het stortregent. |
zeikmier, zèijkmoejer, mier |
zeis, zèèsie, zèèsieke, zeis |
zekere, zeekere, persoon die heel precies is, puntje precies |
zelatrice, zilletriese, ijveraarster, collectante, zelatrice, Vrouw die ijvert als collectante voor een goed doel. |
zelf, zèèlf, zelf, Kom hier, ik doew ’t zèèlf wùl. Kom hier, ik doe het zelf wel. |
zemen, zeume, zimt gezimd, zemen , Rôme zeumen. Ramen zemen. |
zenuwachtig, zinnuwèèchtig, zenuwachtig |
zenuwen, zinnuwwe, zenuwen, Ik zit vendâg vól mi zinnuwwe. Ik zit vandaag vol zenuwen. |
zere neus, zeereneus, serieus. Een niet serieus bedoelde uitspraak voor ”serieus”. |
zerk, zèèrk, zerk |
zeug, zóg, zeug, N’n boer en ’n zóg hébbe nojt genóg. Een boer en een zeug hebben nooit genoeg. Gezegde over iemand die hebberig is. |
zeur, [persoon die zeurt], zeurjèn, alsmaar zeurende vrouw |
zeventien, zuvventiejn, zeventien |
zeventig, suvventig, zeventig |
zeverlap, zeeverlèpke, slab |
zeverlap, zeeverlap, zeeverlut, zeeverjèn, 1. leuteraar, zeurkous; 2. zeveraar, zeurpiet |
zieltje, zieltje, beetgaar, Spruitjes moete ’n zieltje hébbe. Spruitjes moeten beetgaar zijn. Dan smaken ze het beste. |
zien, ziejn, ziej zâg geziejn, zien, Ik ziej de zón, al schijnt die nie. Ik zie de zon, al schijnt die niet., Zèij zâg ’t nie zitte. Zij zag het niet zitten., Ik héb oe in ’t tùrp geziejn. Ik heb je in (het centrum van) het dorp gezien. |
zift, zift, zeef |
zij, zèij, zullie, zèllie, zij |
zijde, zeij, zijde, kant, Nen driejhoek hi driej zeije. Een driehoek heeft drie zijden., ’n Zeij spèk. Een zij spek. Spek van een flank van een varken. |
zijde, zeije, zijde, natuurzijde, Unnen hógge zeije. Een zwarte hoge, zijden hoed. , Dè’s toch ’ne zeije. Dat is toch een halfzacht persoon. Hij is een softie. |
zijn, zén, ik bén, zé, bén ik; gèij b, zijn, Wèij zén mi z’n alle no Diererijk gewist. Wij zijn met zijn allen naar Dierenrijk geweest., Zét toch vurzichtig! Wees toch voorzichtig! |
zijne, sên, zijne, Ieder ’t sên én de kojje niks. Ieder het zijne en de slechte niets. Ieder krijgt zijn deel en de slechte krijgt niets. |
zitten, zitte, zât gezeejte, zitten, Hèij zât d’n hillen dag op z’n krént. Hij zat de hele dag op zijn krent. Hij deed de hele dag niets., Gezeejte in de zèùrg háttie veul pròts. Gezeten in zijn leunstoel had hij veel praatjes., Zittie: ”Zit ie?”? Zegt hij: ”Zit hij?”? Hij vraagt of het een doelpunt is. , Blé zitte wor ge zit én ruurt oewèijge nie, hèwt oewen òjjem in mèr stik nie. Blijf zitten waar je zit en verroer je niet, houd je adem in maar stik niet. Opzegversje bij het stoppertje spelen. |
zo, zoo, zu, zoowzoow, 1. zo meteen, op die manier; 2. zoals, zo, Ik kom zoo. Ik kom zo meteen., Zoo kan dè nie. Op die manier kan dat niet., Zu gezeed, zu gedòn. Zo gezegd, zo gedaan., Zoo, dè’s dè. Zo, dat is dat., Hoe zoow? Hoe zo?, Oow zoow Koows! O zo Koos!, Zoo de èèw zónge, zoo piejpe de jónge. Zoals de ouden zongen, zo piepen de jongen., Zoo nie, dan nie! Zo niet, dan niet!, ’t Is mèr zoowzoow! Het is maar zozo! matig, niet zo goed |
zode, zooj, graszode, Hèij li ónder de zooj. Hij is gestorven en begraven. |
zoei, zoej, gier |
zoeien, zoeje, gieren, uitrijden van vloeibare mest |
zoeikar, zoejkâr, gierkar |
zoeischepper, zoejschùpper, zoejémmer, emmer aan een lange steel |
zoeiton, zoejtón, gierton |
zoeken, zuujke, zuukt zôcht gezôcht, van plan zijn, zoeken , Hèij zuukt ’t nie. Hij is het niet van plan. , Ik héb óvral gezôcht. Ik heb overal gezocht. |
zoet, zuujt, zuuter zuutst, zoet, braaf, lief, Dizze lèksteel is óntieglek zuujt. Deze zuurstok is ontiegelijk zoet., Stientje is toch zun zuujt mèijdje. Stientje is toch zo’n braaf meisje., Bèij oomen Bèrt is ’t krèk ne zuujten inval. Bij oom Bert is het een zoete inval. Men treft daar een grote gastvrijheid aan., No ’t zoêr kumt ’t zuujt. Na het zuur komt het zoet. |
zoetigheid, zuutighèijd, zoetigheid |
zoetjesaan, zuutjesèn, zoetjesaan, langzamerhand, Ik goj zuutjesèn óp huis ópin. Ik ga zoetjesaan naar huis toe., Van hum krék zoo zuutjesèn genóg af. Van hem krijg ik zo langzamerhand genoeg. |
zolder, zulder, kruis in een broek, zoldering, plafond, zolder , Trék oew bóks is wa óp, want oewe zulder héngt tussen oew kniejes. Trek je broek eens op, want je kruis hangt tussen je knieën., De lamp héngt èn de zulder te béngele. De lamp hangt aan het plafond te slingeren. |
zomaar, [vanzelf], zummèr, zomaar, zonder aanleiding, Dè deej ik zummèr. Dat deed ik zomaar. |
zomen, zeume, zumt gezumd, zomen, van een zoom voorzien, Hédde de lôkes al gezumd? Heb je de lakens al gezoomd? |
zomer, zómmer, sómmers, zomer, in de zomer, zomers, Tis deejs dâg vólóp zómmer. Het is deze dagen volop zomer. |
zomerdag, zómmerdag, zomerdag |
zomeren, zómmere, zomers weer zijn, ’t Zómmert de lèste dâg. Het is de laatste dagen zomers weer |
zon, zunnikke, zonnetje, Fien is ’t zunnikke in huis. Fien is het zonnetje in huis. |
zondag, zóndig, sóndes, zondag, zondags, Tis nie alle dâg zóndig. Het is niet alle dagen zondag. Het is niet alle dagen feest. Planke zóndig. Kerkelijke feestdag, die niet op zondag valt. Een kind krijgt dan geen zakgeld. Hemelvaartsdag is zo’n planke zóndig., Sóndese soep. Zondagse soep. Deze soep werd gemaakt van zelf getrokken bouillon; meestal op de zondagen. , Sóndese bóks. Zondagse broek. Broek die je alleen op zondagen draagt. |
zondagavond, zóndigôvund, zóndiggenôvund, sóndessôvus, zondagavond |
zondagsgeld, sóndesgèld, zakgeld. Zakgeld dat kinderen op zondag van hun ouders kregen. |
zonde, sund, seund, jammer, zonde, Tis nog sund. Het is jammer. |
zondig, zóndig, zondig |
zooi, zooj, rotzooi, De hille zooj is ópgerùmd. Alle rotzooi is opgeruimd. |
zoom, zeum, zoom , Ge hét de zeum ónder oew kleejdje uithange. Je hebt de zoom onder je jurkje uithangen. |
zoon, zoôn, zeun, zoon, Vádder Âbram ha zeuve zeun. Vader Abraham had zeven zonen. |
zorg, zèùrg, zùrg, leunstoel, zorgen, De zèùrg is vur óns vádder. De leunstoel is voor onze pa., Klèèn keijnder klèèn zèùrg, groote keijnder groote zèùrg. Kleine kinderen kleine zorgen, grote kinderen grote zorgen., Dè zal mén ’n zùrg zén! Dat zal me een zorg zijn. |
zorgen, zùrge, gezùrgd, zorgen, Zùrg dè ger bèij bént. Zorg dat je erbij bent. |
zout, zèèwt, zôwt, zout, Hédde al zèèwt óp d’èrpel gedòn? Heb je al zout bij de aardappels gedaan? |
zoveel, zuvvel, zeveul, zoveel, Zuvvel mùlders hék nog nojt bèij mekaâr gezien. Zoveel meikevers heb ik nog nooit bij elkaar gezien., Ik doej zeveul ik kan. Ik doe zoveel ik kan. |
zoveelste, zuvvelste, 1. zoveelste; 2. des te, zoveel te, Gèij bént de zuvvulste die hierno vrôgt. Jij bent de zoveelste die hiernaar vraagt., ’t Zuvvelste part is vur èùw. Het zoveelste deel is voor jou., Hoe meer gèld dè ge hét, zuvvelste meer wulde hébbe. Hoe meer geld dat je hebt, des te meer wil je hebben. |
zo`n, zun, zónne, zunne, zo’n, zo een, zulke, Zunne goeje hébbe wèij nog nie gehad. Zo’n goede hebben wij nog niet gehad. Volgens het liedje dan. |
zuidooster, zuidooster, autobus, bus, Ik bén mi de zuidooster no de stad gewist. Ik ben met de bus naar de stad geweest. De Zuid-Ooster was de naam van de busonderneming die Nuenen aandeed. |
zuinig, zùnnig, zuinig |
zullen, zalle, ik zal, zalk, zak; gèij za, zullen, Gèij zalt ’t mèr hébbe! Je zult ’t maar hebben! ;Zoowet zoo goewd zén? Zou het zo goed zijn?; Zak oe is éfkes hèèlpe? Zal ik jou eens even helpen? |
zult, zult, hoofdkaas |
zulten, zulte, smeulen |
zuur, zoêr, zoersig, zuur, Dè’s zoêr vur hum. Dat is zuur voor hem. |
zuurkool, zoêrkólle, zuurkool |
zwaaien, zwèèje, zwaaien, wuiven, Doe nie, of ’r zal wa zwèèje. Doe niet, of er zal wat zwaaien. |
zwaar, zwôr, 1. zwaar; 2. ernstig, erg, zwaar, Zwôr geschut inzétte. Zwaar geschut inzetten. , Bònne valle dik zwôr. Bonen liggen vaak zwaar op de maag., Zwôr ziejk zén. Ernstig ziek zijn., Olga higget zwôr te pakke. Olga is zwaar verliefd. Olga is zwaar ziek. |
zwaarlijvig, zwôrlèijvig, dik, gezet |
zwaarte, zworte, zwaarte |
zwager, zwôger, zwager |
zwaluw, zwélling, zwaluw |
zwamdol, zwamdol, persoon die zwamt |
zwarigheid, [zorgen], zworrighèijd, zorgen, moeilijkheden , Diêp in de zworrighèijd zitte. Diep in de zorgen zitten. |
zwart, zwart zén, in onmin leven, Tusse die bèèj femielies is ’t al lânk zwart. Die beide families leven al lang in onmin. |
zwartmoor, zwartmoor, smerig persoon |
zweep, zwiepke, zwipke, zweepje, buigzaam stokje |
zwerm, zwèèrm, zwerm |
zweten, zweete, zwit gezwit, zweten , Piet zwit ás unne kepotten does. Piet zweet als een kapotte douche. |
zwetsboek, zwètsbuukske, zwetsboekje. Fotoboekje van je (klein)kinderen. |
zwetskloot, zwètskloot, opschepper, zwetser |
zwierkaart, zwierkaârt, bierviltje, gebruikt als een frisbee. |
zwoerts, zwoerts, dunne stront, Èn de zwoerts zén. Aan de schijterij zijn. |
zwoertsen, zwoertse, dun schijten |
’s avonds, sôvus, ’s avonds |
Gelieve als bronverwijzing te gebruiken:
Sijs, Nicoline van der (samensteller) (2015-), eWND, op ewnd.ivdnt.org, gehost door het Instituut voor de Nederlandse Taal
|