2008 in vogelvlucht

Het jaar 2008 wordt gekenmerkt door het afronden van een drietal grote, langlopende projecten. Belangrijk waren het verschijnen van SAND-II en MAND-II, en de afronding van het project Onder de Groene Linde.

Atlasprojecten

Aan de atlasprojecten is vele jaren gewerkt. Het veldwerk voor de Morfologische Atlas van de Nederlandse Dialecten is gestart in 1979 en in 2000 afgesloten en is uitgevoerd door een team van taalkundigen uit Nederland en België. Nadat in 2005 het eerste deel van de MAND is verschenen met daarin onder andere kaarten en beschrijvingen van meervoudsvorming, verkleinwoorden en grammaticaal geslacht, is in 2008 het tweede en laatste deel gepubliceerd met kaarten en beschrijvingen van onder andere persoonlijke voornaamwoorden, bezittelijke voornaamwoorden en de graden van vergelijking van bijvoeglijke naamwoorden.

Het project Syntactische Atlas van de Nederlandse dialecten is in 2000 van start gegaan in een samenwerkingsverband van het Meertens Instituut met een aantal universiteiten in Nederland en België. De atlas SAND-I verscheen in 2005 met kaarten van onder andere voegwoordcongruentie, subjectverdubbeling, wederkerende voornaamwoorden en betrekkelijke bijzinnen. Deel II van de atlas bevat kaarten en beschrijvingen van onder andere het werkwoordscluster en negatie.

Onder de Groene Linde

Een ander omvangrijke onderneming betrof het project Onder de Groene Linde, dat gestart is in 1957 met de eerste radio-uitzending onder de gelijknamige titel, gemaakt door de toenmalige medewerker Ate Doornbosch. Dit radioprogramma is op zondagmiddag uitgezonden tot 1994. De enorme verzameling liederen die door Doornbosch bijeengebracht is, is vanaf 2008 op drie manieren beschikbaar. De verzameling staat op de website van het Meertens Instituut bij de Liederenbank (www.liederenbank.nl), een belangrijk deel van de collectie maakt deel uit van een CD-box met 9 CDs en met de verschijning van het vierde deel van de boekserie ‘Onder de groene linde’ zijn de liedteksten ook op papier verschenen, voorzien van commentaar en registers. Hiermee is ook dit project op een succesvolle wijze afgerond.

KNAW 200

2008 was het jaar waarin de KNAW haar 200-jarig bestaan vierde. Behalve onze medewerking aan het grote feest in de Beurs van Berlage in mei 2008, is dit jubileum ook gevierd met een Meertens-symposium in het Trippenhuis in november, waarin de relatie tussen taalvariatie en etnologie centraal stond en waarvoor specialisten uit de hele wereld waren uitgenodigd om hun visie te presenteren over de interdisciplinaire verhouding tussen het onderzoek naar taal en cultuur. Tevens werd het belangrijkste internationale congres op het terrein van de Sociolinguïstiek (SS17)  georganiseerd vanuit het Meertens Instituut met financiële steun van KNAW-200.

En verder

Het Meertens Instituut heeft in 2008 niet alleen projecten afgerond. Zo is dit jaar ook het beginpunt van een aantal activiteiten. Ten eerste in het intranet in 2008 van start gegaan zodat naast het contact naar buiten via de succesvolle website, ook het interne overleg een electronische plaats heeft gekregen. Het lijkt er nu al op dat dit mooi vormgegeven intranet een belangrijke plaats zal krijgen in de interne communicatie van het instituut.

Daarnaast zijn er dit jaar een aantal discussies van start gegaan die een substantiële invloed kunnen hebben op de positionering van het Meertens Instituut in de toekomst. Er is uitgebreid gesproken over de relatie van documentatie en onderzoek met nieuwe ontwikkelingen in de zogenaamde ‘computational humanities’. Deze discussie leidt mogelijk tot een grotere invloed van electronische gegevens en middelen bij de documentatie en het onderzoek naar Nederlandse taal en cultuur. Een andere interessant perspectief is een mogelijke uitbreiding van documentatie en onderzoek binnen de taalkundige afdeling in de richting van de grammatica van de standaardtaal.

Voor wat betreft de etnologie is uitgebreid gesproken over de relatie tot het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en daarmee samenhangend, de rol die het instituut heeft ten aanzien van de conventie immaterieel erfgoed van de UNESCO. Kortom, we kunnen spreken van een dynamische organisatie die nadenkt over aanpassingen en kansen op basis van ontwikkelingen in de wetenschap en de samenleving.

Een ingrijpende organisatorische wijziging is dat er twee nieuwe onderzoekgroepsleiders zijn benoemd. Sjef Barbiers heeft de plaats overgenomen van Marc van Oostendorp / Leonie Cornips bij de Variatielinguïstiek en Hester Dibbits volgde Herman Roodenburg op als onderzoekgroepsleider bij de Etnologie.
 
Op 1 mei 2008 is oud-medewerker Han Voskuil (1926-2008) overleden. Hij heeft zich meer dan dertig jaar ingezet voor het instituut. Na zijn pensionering heeft Voskuil het instituut op onnavolgbare wijze geportretteerd in de monumentale romancyclus Het Bureau.
   

Geboortevlag Terschelling, 2008
© Irene Stengs